Markant Magazine nr2 2025

markant

ONDERNEMEN IN TOERISME

‘Van ver lijkt het een droomjob’

UIT DE COMFORTZONE

Deltavliegen

op je 59ste, waarom niet?

LEVENSVERHAAL

Annemie Inion (71) werkt nog steeds als vroedvrouw

Vanessa Vankerckhoven en Lien Degrauwe winnaressen

de WOMED AWARD

‘Hoe kan ik zelf bepalen wie wat van mij erft?’

U leest het in onze gratis gids!

Een testament zorgt ervoor dat uw nalatenschap volgens uw wensen wordt verdeeld. Het geeft u controle over wie wat krijgt en voorkomt problemen bij nabestaanden. Stel het opmaken van een testament dus niet uit. Vraag nu onze gratis gids aan met 21 veelgestelde vragen (en antwoorden) over nalaten en het maken van een testament.

Ja, ik ontvang graag de gratis gids over nalatenschap en testament. Bestel de gids via komoptegenkanker.be/nalaten of vul deze antwoordstrook in.

De heer Mevrouw

Voornaam

Straat

Postcode

Gemeente

Naam

Nummer Bus

Stuur de ingevulde antwoordstrook in een gefrankeerde envelop naar: Kom op tegen Kanker vzw, Koningsstraat 217, 1210 Brussel. Vragen? Contacteer ons via testament@komoptegenkanker.be of op 02 227 69 69. Wij gaan zorgvuldig met uw gegevens om en verstrekken ze nooit aan derden. Kijk op komoptegenkanker.be/privacybeleid voor meer informatie.

Onverwacht

Wat was dat een zinderende sfeer op de WOMED Award op 1 april laatstleden in het Wintercircus in Gent. Het enthousiasme waarmee de finalisten hun ondernemersreis vertelden stuiterde van het podium. Zoveel sprankelende ondernemerslust. Dat geeft ons, Vrouwennet, energie om het vrouwelijk ondernemerschap verder te boosten en een tandje bij te steken. Dat de lady’s niet schuwden om tijdens hun pitch ook de valkuilen en bobbels te vermelden, toont aan dat ondernemen niet altijd rozengeur en maneschijn is. Maar tegenslagen maken alleen maar vastbeslotener om er te willen geraken, klonk het als uit één adem. Deze zes finalisten zijn echte rolmodellen voor het vrouwelijk ondernemerschap! Of zoals onze algemeen directeur Claire Selis het verwoordt: “Events zoals de WOMED Award zijn een noodzakelijk platform waar vrouwen de ruimte krijgen en de kansen om hun successen te tonen en hun faalkracht te delen met anderen.”

In dit nummer lees je in een dubbelinterview wat de Belofte van 2024, Lien Degrauwe, ertoe aangezet heeft om haar fietshelm Swivvle te ontwikkelen tot wat hij nu is. PhD Vanessa Vankerckhoven had al een droomjob met onderzoekswerk voor universiteiten en biotechnologiebedrijven, maar het bleef kriebelen om ‘zelf’ haar expertise op de markt te brengen. Dat werd Idevax. Je bent dus niet als ondernemer geboren, maar je wordt het vaak en soms onverwacht. Wat een indrukwekkend parcours van de winnares van de WOMED Award 2024. De zomervakantie is weer in zicht. Een paar weken los van ‘moeten’ en ‘tijdsdruk’ en ‘strakke dagindelingen’. Wist je dat je lezen niet altijd in je eentje hoeft te doen? Er zijn heel wat Markante leesclubs waar je samen met anderen boeken kiest om te lezen én uitgebreid te bespreken. Literatuur maakt je wereld groter en met een Markante leesclub ook nog

Je bent niet altijd als ondernemer geboren

eens gezelliger, zo lees je in het verslag verderop. Wie nog inspiratie zoekt voor romans en non-fictie, vindt in dit nummer ook de nodige leestips. Vakantie betekent vaak ook reizen, maar je kan ook reizen in je hoofd. Zoals Antonio Basanato zei: “Lezen is altijd een verplaatsing, een reis, het maakt de nomade in ons wakker…” Moge de vakantie opnieuw ‘verwondering’ in je leven brengen.

Gudrun Verschuere Algemeen voorzitter Vrouwennet vzw, het huis van Markant, Best Pittig en Artemis www.vrouwennet.be Volg ons op

24 COLUMN Lut Geypens

Annemie Inion (71) is waarschijnlijk de oudste vroedvrouw van het land

32 LEVENSVERHAAL Vroedvrouw Annemie Inion wil nog niet stoppen met werken

36 UIT DE COMFORTZONE Als een vogel door de lucht in een deltavlieger

38 HET RECEPT van Marta en Joanna Klejman

42 MODE Klaar voor de zomer

45 ANNELIES TIMMERMANS ontwerpt handtassen

48 MARKANTE LEESCLUBS Micheline Peacock ging mee lezen én praten in Grimbergen

50 BOEKENTIPS VAN VROUWENNET

De beste boeken volgens onze medewerkers

53 COLUMN Lut Geypens

54 FILM Mond (Moon)

56 CULTUURTIPS

58 OP DE E-BIKE door Alentejo

62 COLUMN Ann-Marie Cordia

64 COLOFON Op de e-bike dwars door Alentejo

NIEUWS

PITTIG & ARTEMIS

VAN MARKANT, BEST

ECHT GEBEURD!

Twee zestienjarigen zitten bij de scouts te vergaderen. Zegt het ene meisje tegen een medescoutslid:

‘Mijn oma is bij een soort jeugdbeweging voor oude vrouwen.’

‘Die van mij ook, ze is lid van Markant!’, antwoordt haar vriendin. ‘Aha, de mijne ook!, zegt de eerste zestienjarige weer.

En zo denken jongeren dus over de Markante Madammen. Als een JEUGDbeweging! Veel dank aan Leen Pien van Grembergen voor deze anekdote.

Markant VlaamsBrabant - Brussel

Op 27 maart bracht Riadh Bahri in Kortenberg de lezing Uit de kast, in de kast voor Markant VlaamsBrabant – Brussel, een beklijvend persoonlijk verhaal over hoe het niet altijd evident is te mogen zijn wie je bent. Dit deed ons nog maar eens beseffen hoe we moeten blijven pleiten voor een warme, verbonden en open samenleving.

Best Pittig Temse

Best Pittig Temse vierde op 18 februari haar 10-jarig jubileum. Daarom deden ze hun allereerste activiteit nog eens over, een cursus sushi maken.

MARKANT BERINGEN

Markant Beringen nam recent deel aan een een wedstrijd van de gemeente tijdens ‘De week van de vrijwilliger’ en haalde een knappe tweede plaats. Die werd beloond met een pagina in b-magazine , het maandelijkse tijdschrift van de gemeente en een mooie fotoshoot. Het team pronkt op grote borden langs de invalswegen naar de gemeente. Kijk ze maar eens stralen!

MARKANT DE HAAN

Ons bestuurslid Frieda Pauwels is al 40 jaar bestuurslid bij Markant De Haan. Het bestuur heeft haar gehuldigd, en ook Sandrina Coopman van Markant West-Vlaanderen kwam langs om haar in de bloemetjes te zetten. Proficiat, Frieda!

Markant Maldegem

Wat is er passender voor een 65-jarig jubileum dan een heerlijke maaltijd en een dansfeest?

Gefeliciteerd, Markant Maldegem!

Met 120 aanwezigen in Huyze De Baere werd het een erg leuk feest.

MARKANT SINT-TRUIDEN

Markant Sint-Truiden deed heel wat leuke uitstappen. Met zo’n 25 dames bezochten ze de tentoonstelling Paul Delvaux in museum La Boverie in Luik. Ook de workshop Creatief met keramiek in atelier Kersepit was een topper. In twee namiddagen maakten elf leden een prachtig kunstwerk onder begeleiding van Marijke Houben. In Brussel bezochten 34 leden onder meer het Museum Banksy en Cinematek, waar het Belgisch filmarchief huist. De groepsfoto werd genomen aan het nieuwe administratief centrum.

MARKANT KAPELLEN ACTIEF

In februari zijn de leden op bezoek geweest bij de organisatie Moeders Voor Moeders. Hier werken ze op vrijwillige basis en de rondleiding is ook gratis. Daarom heeft het bestuur toch een bijdrage gevraagd aan hun leden en er nog wat bovenop gelegd, waardoor ze tijdens hun bezoek een cheque konden overhandigen van 500 euro. Bedankt om de wereld wat mooier te maken.

Best Pittig Oost-Vlaanderen

In februari organiseerde de regio Oost-Vlaanderen organiseerde in februari haar eerste teamontmoeting, énkel voor Best-Pittig.

Markant SintJan-Berchmans

Markant SintJan-Berchmans organiseerde een lezing over de vrouw en de taliban, gegeven door Mariyam Safi, advocate met Afghaanse roots. Het was een prachtige avond. De dames van hebben veel bijgeleerd!

BEST PITTIG TURNHOUT

In samenwerking met Markant Turnhout organiseerde de afdeling een ‘haaksalon’ in het kapsalon van voorzitter Tinny Driesen. De leden haakten op 8 maart bloemen voor Internationale Vrouwendag en deelden die uit aan vrouwen vanuit hun standje in het centrum van Turnhout. Een mooie manier om deze dag te vieren.

Best Pittig West-Vlaanderen

Begin dit jaar toastte Best Pittig West-Vlaanderen met hun leden op het nieuwe jaar. We geven de foto ook nu nog graag mee. Proost!

Wil je ook graag een foto delen van je afdeling? Stuur deze dan naar annmarie.cordia@vrouwennet.net met wat uitleg bij over wat we zien, waar en wie er op de foto staat.

* De code is enkel geldig via de webshop van Lannoo / LannooCampus van 01/06/2025 tot 01/09/2025. De code is niet cumuleerbaar met andere promoties en kortingscodes. 10% korting via de code jaar1000* Wanneer worden we onsterfelijk? En zou dat een goede zaak zijn?

Ondernemerscoaching via Liantis: dé weg naar succes!

Je loopbaan als onderneemster ligt bezaaid met uitdagingen. Je wil natuurlijk een succes maken van je zaak, maar dit betekent dat je vaak veel balletjes tegelijk in de lucht moet houden: je klantenbestand uitbreiden, je administratie in orde brengen, je medewerkers tevreden houden… Het is meer dan normaal dat je soms eens het noorden kwijtraakt. Gelukkig sta je er niet alleen voor! Liantis reikt je een helpende hand met individuele coaching op maat van ondernemers.

HET ECHTE WERK KOMT NA DE START

Meestal investeer je veel tijd aan de opstart van je onderneming. Maar een loopbaan als onderneemster omvat zoveel meer dan dat spannende begin. Er volgen nog heel wat andere hoofdstukken die minstens evenveel aandacht verdienen. Zo komen er ongetwijfeld nieuwe uitdagingen en opportuniteiten op je pad. Plots heb je beslissingen te maken, terwijl je tegelijkertijd je zaak draaiende moet houden.

BEGELEIDING EN EEN PLAN OP MAAT

In de drukte van de alledaagse takenlijst is het soms moeilijk om een stap achteruit te zetten en je onderneming vanop een afstand te bekijken. En dat is exact wat je bij ondernemerscoaching wel doet: je werkt aan je onderneming in plaats van in je onderneming.

Elke zelfstandige, vrijeberoeper of kmo-zaakvoerder kan bij Liantis terecht voor een coachingstraject op maat. Bovendien maakt het niet uit in welke fase van je loopbaan je je bevindt, hoelang je al onderneemt of in welke sector je onderneemt. Zowel nieuwbakken als doorgewinterde zelfstandigen hebben baat bij een ondernemerscoaching, omdat we vertrekken vanuit je persoonlijke uitdagingen als ondernemer.

“Het is goed om dingen te kunnen bespreken met iemand die niet de hele dag in jouw bedrijf zit.” Lees hier hoe medebestuurder Inge De Smet van het Zottegemse iMPEX het individuele traject met haar Liantis-coach ervaren heeft.

DE BOUWSTENEN VAN HET COACHINGSTRAJECT

Bij Liantis werken we op individuele basis en op maat van jouw specifieke situatie. Een standaardtraject omvat vijf individuele gesprekken. Sowieso gaan we van start met een eerste, vrijblijvend verkenningsgesprek om de juiste focus voor het traject te bepalen. Na dit gesprek beslis je zelf of je verder gaat met het traject.

In de vervolggesprekken bekijken we stapsgewijs en vanuit verschillende standpunten jouw aanpak en de resultaten die je boekt. We reiken je de nodige handvaten aan, waarmee je zelf tot nieuwe inzichten kan komen. Het resultaat van een traject is een concreet plan, op maat van jouw onderneming. Met dit plan ben je gewapend om jouw zaak te transformeren naar een constructieve en duurzame organisatie.

Wil je graag met een ondernemerscoach aan de slag? Ontdek wat Liantis voor jou kan betekenen via liantis.be/ondernemerscoaching

‘Als je de goesting niet voelt branden, begin er dan niet aan’

De ene maakt medische hulpmiddelen om vaccins gemakkelijker en pijnlozer toe te dienen, de andere verkoopt reflecterende fietshelmen om veiliger de weg op te kunnen. Maak kennis met de winnaressen van de WOMED Award. Vanessa Vankerckhoven (46) is Onderneemster van het Jaar, Lien Degrauwe (44) is Belofte van het Jaar. Proficiat, allebei!

Tekst Nathalie Dirix • Foto’s Sandra Mermans

Welke woorden vatten jullie goed samen?

Vanessa Vankerckhoven, zaakvoerder van Idevax: “Gepassioneerd en enthousiast. Wetenschapper – dit woord mag zeker niet ontbreken. Het menselijk lichaam en de wereld van bacteriën en virussen boeiden me al als student. Mijn doctoraat ging over de positieve effecten van probiotica. Tijdens mijn onderzoek kwam ik tot de vaststelling dat probiotica zoals bifido- en lactobacillusbacteriën klachten van mensen met het prikkelbaredarmsyndroom kunnen verzachten.”

Lien Degrauwe, zaakvoerder van Swivvle: “Ik zie mezelf als een gedreven, enorm leergierig en vrolijk persoon. Humor helpt mij om positief naar het leven te blijven kijken. Bij tegenslagen geeft humor mij de veerkracht die ik nodig heb om te blijven gaan. Ik heb het van huis uit meegekregen. Mijn beide ouders waren hardwerkende ondernemers, maar vergaten nooit met humor naar de wereld te kijken.”

Wat is de missie van jullie bedrijf?

Vanessa: “Met Idevax willen wij het verschil maken in de wereld van medische hulpmiddelen. Wij produceren toestelletjes waarmee we huidinjecties eenvoudiger, betrouwbaarder en pijnvrij maken. Zowel voor het toedienen van preventieve en kankervaccins als voor immunotherapie maken wij het mogelijk een hogere effectiviteit te realiseren.”

“Doordat we het vaccin niet in het spier-, maar huidweefsel injecteren, werkt het effectiever en is er minder van nodig. Omdat een pijnloze injectie in de huid uiterst zorgvuldig moet verlopen, hebben we een speciaal toestelletje ontworpen. Je kunt er het vaccin mee toedienen, zodat het slechts 1 millimeter in de opperhuid doordringt. Precies waar je het wil hebben, want daar kan je met een minimale dosis een maximale immuunrespons opwekken.”

“Met onze intradermale injectietechniek heb je slechts een tiende

van de vaccindosis nodig in vergelijking met de klassieke methode via de spier in de bovenarm. Ons klein toestelletje heeft dus een hefboomfunctie waarmee we de gezondheidszorg voor meer mensen toegankelijker kunnen maken.”

Lien: “Wij willen met Swivvle de kwetsbare weggebruiker op een fashionable manier in het verkeer zichtbaar maken. Onze baseline zegt waarvoor we staan: to stand out is to be seen, we make you light up Dat doen we door op een innovatieve manier de reflectietechnologie toe te passen op fietshelmen. Op die manier kunnen wij kleurrijke, hippe, reflecterende producten voor fietsers op de markt brengen waarmee zij zich kunnen beschermen.”

“Ik vond het belangrijk om de perceptie te doorbreken dat helmen saai of lelijk zouden zijn. Vandaar dat wij veel aandacht aan het modieuze aspect besteden. Dankzij de integratie van onze innovatieve reflectietechnologie in fietshelmen, reflecteert de helm 360 graden, waardoor je op 50 meter of meer zichtbaar bent in het donker, en dit vanuit elke hoek.”

“Wat mij dreef om dit product op de markt te brengen? In de eerste plaats mijn bezorgdheid voor de verkeersveiligheid van mijn kinderen. Ik was superongerust dat ze in het donker op hun fiets niet voldoende zichtbaar zouden zijn. Het triggerde me om een marktonderzoek te starten. Het leidde uiteindelijk tot een reflecterende helm die een impact tot 45 kilometer per uur aankan.”

Op welke hindernissen zijn jullie tijdens jullie ondernemerstraject gestoten?

Vanessa: “Onze klanten zijn farmaceutische en biotechbedrijven. Wij opereren dus in een wereld die heel sterk gereglementeerd is. Het kan jaren duren vooraleer je product gecertifieerd is. Ondertussen moet je natuurlijk wel investeerders vinden. Vlaanderen is niet zo rijk aan medtechfondsen, dus moesten wij de grens over. Onze investeerder vonden wij in Nederland.”

ten. Dat zal een verdere opschaling en uitbreiding van ons team met zich meebrengen. Voor de Europese markt staan de lichten op groen. Mijn grote ambitie is echter om ook richting ontwikkelingslanden te gaan. Ik ben ervan overtuigd dat we daar nog mooie dingen kunnen realiseren.”

Lien: “Ik zie onze toekomst rooskleurig. Mijn droom bestaat erin van Swivvle een love brand te maken waar retailers spontaan aan denken als het over modieuze en veilige fietshelmen gaat. Ik focus in de eerste plaats op Europa. Maar als we met Swivvle de veiligheid van fietsers wereldwijd kunnen verbeteren, dan doen wij mee.”

Stel dat jullie de kans zouden krijgen om iemand te interviewen, wie zouden jullie dan uitnodigen?

Vanessa: “Melinda Gates. Haar inzet om de gezondheidszorg voor kinderen in ontwikkelingslanden te verbeteren, fascineert me. Zij heeft lang in de schaduw van haar echtgenoot Bill Gates (intussen zijn ze gescheiden, red.) gestaan. Melinda heeft echter een eigen visie en slaagt erin een verschil te maken voor kinderen en vrouwen.”

Lien: “Ik zou het gesprek willen aangaan met Conny Vandendriessche. Als medeoprichter van Accent Jobs en House of HR heeft ze een mooi ondernemerstraject achter de rug. Zij is

ook de drijvende kracht achter We Are Jane, een organisatie die vrouwelijke ondernemers naar een hoger niveau wil tillen. Ik zou haar willen vragen welke criteria voor haar doorslaggevend zijn om in een start-up te investeren.”

Welke gouden tip willen jullie nog meegeven aan vrouwen die overwegen om een zaak te starten, maar niet zeker zijn of ze de sprong zullen wagen?

Lien: “Als je de goesting niet voelt branden, begin er dan niet aan. Zorg dat je een sterk verhaal hebt. Vergeet de markt niet op voorhand af te tasten. En, last but not least, maak dat je financieel plaatje klopt.”

Vanessa: “Als je een droom wil realiseren, ga er dan voor 200 procent voor. Een zaak starten is niet iets dat zich in de kantlijn afspeelt. Zoiets doe je met volle overgave. Als het kan, gesteund door een sterk netwerk. Twijfel vooral niet aan jezelf: spring in het water en zwem (lacht).”

Daisy en Floricel

1 jaar na de WOMED Award Zuid

Vorig jaar ging de WOMED Award Zuid naar twee Filipijnse onderneemsters: Daisy Yoo, die allerlei gemberproducten maakt en Floricel Sanorjo die versleten autobanden omtovert in kleurrijk tuinmeubilair. Hoe gaat het met hen, een jaar later?

Tekst: Esther Proesmans

Foto: Trias

Dag Daisy en Floricel, wat is er voor jullie veranderd sinds de award??

Daisy: “De prijs gaf mijn bedrijf meer zichtbaarheid. Klanten vertrouwen me meer. Er kwamen ook nieuwe markten bij in Europa en Azië. We produceren vandaag 2 keer zoveel.”

Floricel: “Onze verkoop steeg enorm. We kregen aanvragen uit andere Filipijnse regio’s waar we voordien onbekend waren. Intussen staan onze stoelen op toeristische plekken én in dorpen. Zelfs afvalbakken maken we nu. En ik werd meermaals uitgenodigd om mijn duurzame aanpak te delen met andere ondernemers.”

Wat zijn jullie toekomstplannen?

Daisy: “Onze producten gaan nu al naar het buitenland, dus ik wil een grotere productiehal bouwen en investeren in een extra magazijn voor de export. Daarnaast wil ik nog meer landbouwers betrekken en jongeren kansen geven door hen aan te nemen als werkstudenten. Zo help ik gezinnen vooruit.”

Floricel: “Mijn grootste droom? Op een dag onze meubels exporteren. Ik wil ook investeren in machines die het productieproces versnellen. Zo kunnen we nieuwe ontwerpen ontwikkelen, nog meer recycleren én extra jobs creëren voor vrouwen.”

De WOMED Award Zuid bekroont tweejaarlijks een onderneemster uit een land waar Trias actief is die met haar zaak het verschil maakt in haar gemeenschap. Sinds 2005 reiken we samen met Trias die prijs uit om vrouwelijk ondernemerschap wereldwijd te boosten. We maken ons al klaar voor de 12de editie in 2026 die opnieuw in de Filipijnen plaatsvindt. Houd onze kanalen in de gaten voor meer info!

Hoe Trias onderneemsters wereldwijd ondersteunt

Vrouwen een eerlijke kans geven om als onderneemster hun talent te ontplooien. Daar zijn Vrouwennet en Trias elke dag mee bezig. Als internationale non-profitorganisatie versterkt Trias wereldwijd ondernemende vrouwen met bedrijfsadvies, microkredieten en opleidingen.

Anna Cammaer noemt haar wellnessretreat in Andalusië haar zielsmissie, Griet Huyberechts organiseert ‘magische’ safari’s in Kenia en gids Leila Besharat neemt groepen mee op ontdekkingsreis langs de zijderoute. Alle drie ondernemen ze op hun manier in het buitenland – en verleggen ze ook hun eigen grenzen. Tekst Nathalie Dirix en Anne Somers Illustratie Flore Deman

Ondernemen in toerisme is ook zelf je grenzen verleggen

Anna Cammaer (54) startte het retreat Viluz in Andalusië.

Een plek waar je je innerlijke rust vindt. Die wil Anna Cammaer, de drijvende kracht achter Viluz, haar gasten aanbieden.

“Mijn retreat heet Viluz, wat ‘Ik zag het licht’ betekent. Zo voelde het alleszins toen mijn leven in 2020 tijdens de lockdown tot stilstand kwam. In die tijd runde ik een eventbureau. Plots dwong de pandemie mij om mijn zakelijke activiteiten stil te leggen. Dat was toen een keiharde noot om te kraken, maar later bleek dat de rust van die periode was wat ik nodig had om dichter bij mezelf te komen.”

“Een diep verlangen naar een nieuw hoofdstuk in mijn leven kwam steeds meer op de voorgrond. Ik wilde een plek creëren waar mensen hun hectische bestaan achter zich kunnen laten en de helende kracht van de natuur kunnen ervaren om zo met zichzelf in verbinding te komen. Het idee achter Viluz was geboren. Nu moest ik nog een plek vinden waar ik die droom werkelijkheid kon maken. Ik heb even de Belgische Ardennen overwogen als locatie, maar omwille van het wispelturige weer hier heb ik die piste laten varen. Het werd Andalusië, omdat ik de schoonheid van die streek al kende. In oktober 2021 zag ik een prachtige Andalusische villa, niet ver van Malaga. Ik was meteen verkocht.”

“Elke droom gaat natuurlijk met praktische uitdagingen gepaard.

Je onderneemt in een ander land en dat houdt in dat je met andere geplogenheden te maken hebt. Het is geen geheim dat men in Spanje iets nonchalanter omgaat met zich aan afspraken houden. Administratieve processen in België lopen professioneler, en ik kan niet ontkennen dat ik het lokale netwerk dat ik in België opbouwde mis. Maar dit belet me niet om vooral de schoonheid van dit unieke project te zien. Viluz is mijn levensmissie.”

“De jarenlange ervaring die ik als manager van mijn eventbureau in België opdeed, komt me goed van pas. Ik heb het dan vooral over de kunst van het organiseren en het leren doorzetten. Dit laatste hoort nu eenmaal bij het opstarten van een nieuwe zaak. Je hebt tijd nodig om je naamsbekendheid op te bouwen en jezelf als een gevestigde waarde neer te zetten. Het is een kwestie van blijven gaan en blijven geloven in je project. Onze eerste gasten heb ik begin dit jaar mogen ontvangen. We krijgen vaak groepen en teams te gast, maar bij Viluz staan we ook open voor koppels en alleenstaanden. Veelal zijn het mensen met een drukke agenda die op zoek zijn naar een plek om te herbronnen. Als gast word je hier ondergedompeld in rust en schoonheid. We bieden allerlei activiteiten aan zoals yoga, meditatieoefeningen en bijzondere innerdance-ceremonies.”

“In Viluz staat de kracht van vrouwelijke energie centraal. Niet toevallig dragen onze tien gastenkamers de namen van maangodinnen. Ook puurheid en zachtheid zijn vaste waarden. Dat zuivere vind je terug in de materialen waarmee we werken, maar evenzeer in onze keuken. Wij serveren verfijnde vegetarische gerechten en smaakvolle alcoholvrije dranken. Het sluit aan bij onze levensvisie waarin puurheid en authenticiteit twee sleutelwoorden zijn.”

“De grootste voldoening krijg ik wanneer ik zie hoe onze gasten tijdens hun verblijf door een transformatie gaan. De rust en de inzichten die ze bij ons vinden, kunnen echt iets losmaken. Soms merk ik het aan hun blik of uitdrukking op hun gelaat. Dan weet ik: mission accomplished! Zelf ervaar ik ook hoe Viluz mij veranderd heeft. In mijn leven is kwaliteit nog belangrijker geworden. Meer en meer zet ik in op diepgang. In mijn gedachten, maar ook in mijn contacten.”

‘Je wordt hier als gast ondergedompeld in rust en schoonheid’

“Momenteel zijn we een tempelruimte aan het bouwen. We zien het als een sacrale plek die uitnodigt tot verstilling en spiritualiteit. In de praktijk wordt het een multifunctionele ruimte waar allerlei verdiepende workshops, yogasessies en ceremonies zullen plaatsvinden.”

“Ik durf te geloven dat je meer ontspannen in het leven gaat staan als je je verbonden voelt met een groter geheel. Verder hoop ik vooral dat de schoonheid van Viluz steeds meer mensen bereikt. Zodat haar helende kracht verder kan uitdeinen. En wat mezelf betreft, wil ik vooral mijn hart blijven volgen zonder daarbij het hoofd te verliezen (lacht).”

www.viluz.com

Griet Huyberechts (49) richtte in 2022 Kwanga Safaris op met Ed, een lokale gids.

Alles begon met een safari in Kenia een jaar eerder, waar ze de helende kracht van de ongerepte schoonheid van de natuur ontdekte.

“Een paar vriendinnen en ikzelf besloten tijdens de coronaperiode onze batterijen op te laden en in Kenia op safari te gaan. Het werd een geweldige ervaring. Zowel de overweldigende schoonheid van de Afrikaanse natuur als de rustige Afrikaanse levensstijl deden enorm veel deugd. Afrika was altijd al een continent geweest waarvoor ik een boontje had. De reis wakkerde mijn liefde opnieuw aan.”

“Tijdens onze reis heb ik Ed, onze lokale safarigids, leren kennen. We konden over allerlei onderwerpen heel open praten. Dat deden we ook over het oprichten van een eigen safaribedrijfje. Zowel voor hem als voor mij was de tijd daarvoor rijp. Wij konden elkaar bovendien versterken. Hij had zijn lokale kennis en ervaring als gids. Ik had mijn netwerk en jarenlange ervaring in de internationale reissector. We hadden allebei zoiets van: let’s do it! Op 2 februari 2022 hebben we Kwanga Safaris opgericht.”

“Van meet af aan vond ik het belangrijk dat men mij niet alleen als een buitenlandse investeerder zag, maar ook als iemand die de handen uit de mouwen stak om van Kwanga Safaris een succes te maken. Vanaf dag één hebben we ons laten bijstaan door een internationaal consultancy bureau dat ervaring heeft met de fiscale wetgeving in Kenia.”

meebrengt en ons te veel van onze focus zou afleiden. Voorlopig gaan we dat niet doen, maar zeg nooit nooit... Het kriebelt! (lacht)”

“Onze medewerkers zijn onze grootste kracht. We hechten heel veel belang aan de selectie. Zij hebben niet alleen kennis van zaken, ze staan ook 24 uur op 24 klaar voor onze gasten. Vanuit België kan je al contact met hen leggen via een videocall. Dat kan handig zijn wanneer je een vraag hebt en even met een van onze begeleiders ter plekke het antwoord wil checken.”

‘Wilde dieren in hun eigen habitat gadeslaan maakt

een enorme indruk’

“Voor je dromen durven te gaan is even cruciaal als een nieuw initiatief durven te laten varen. Op een bepaald moment speelden we met het idee om ook een lodge in Kenia op te richten. Maar tijdens gesprekken met een deskundige kwamen we erachter dat zoiets heel wat specifieke kennis op het vlak van horeca met zich

“Wilde dieren in hun eigen habitat gadeslaan maakt een enorme indruk op onze gasten. Het heeft iets magisch. De sterke verbondenheid die je op safari met de natuur voelt, brengt je dichter bij je kern. Het doet je ook meer beseffen hoe kostbaar onze natuur is en hoe belangrijk het is ze te koesteren. Kwanga Safaris sponsort trouwens het lokale gemeenschapsproject van Ideal Africa, waarbij we voor elke duizend kilometer die we rijden een boom planten.”

“Wat de toekomst brengt? Op een bepaalde manier loopt het opstart- en groeiproces van Kwanga Safaris parallel met mijn eigen evolutie. Door de stap te durven zetten en door te zetten en vast te stellen dat de resultaten met de tijd komen, ben ik meer in mezelf gaan geloven. Ik had voordien heel wat ervaring in de reissector opgedaan, maar dat is nog iets heel anders dan zelf aan het roer van een bedrijf staan.”

“Natuurlijk willen we nog graag blijven groeien. Daarvoor profileren we ons steeds meer als een internationale organisatie, zodat ook reizigers uit andere werelddelen ons weten te vinden. Dat die groei tijd nodig heeft, besef ik. Ik wil ons mooi bedrijf die tijd ook geven. Of zoals ze zo treffend in het Swahili zeggen: ‘Haraka haraka haina baraka.’ Vrij vertaald: haast en spoed is zelden goed. Geef de dingen tijd en werk ondertussen gefocust verder.”

www.kwangasafaris.com

‘Vakantiegangers kunnen soms monsters zijn’

Britta Baeke is reisexpert, oprichter van het online reisplatform TravelLikeAPro.com en uitgever van het vakblad Travel Express Benelux. Zij legt uit dat ondernemen in het buitenland niet altijd even idyllisch is als het lijkt.

Tekst

Ann-Marie Cordia

e openheid en joviale sfeer, de verschillende culturen die je leert kennen... Er zijn veel mooie kanten aan werken in toerisme”, zegt Britta Baeke. “Het is een verslavende sector. Mensen die eruit zijn gestapt – en zo waren er heel wat tijdens de coronacrisis – kijken vaak terug met een zekere heimwee.”

Hoe kan je aan de slag in de reissector in het buitenland?

“Op zich hoef je geen toerisme gestudeerd te hebben om erin te gaan werken, vele wegen leiden naar de sector. Het is een industrie waar je gemakkelijk kan instappen. Meestal hebben mensen een ding gemeen en dat is graag reizen – al heb je er ook die hun partner zijn gevolgd naar het buitenland. Recent ben ik bijvoorbeeld naar Valencia geweest, waar een Belgische gids aan de slag was die getrouwd is met een Spanjaard. Ze is gespecialiseerd in het ontvangen van Belgische toeristen. Let wel: graag op reis gaan volstaat niet om te ondernemen in het buitenland. Het kan een valkuil zijn om dat te denken.”

Dromen veel mensen van zonnigere oorden als werkplek?

“Ja, maar op vakantie gaan is iets heel anders dan werken in de toeristische sector. Sommige mensen starten zelf een B&B omdat ze zelf op reis zijn geweest en genoten van het goede weer en het goede leven. Ze zagen vooral de positieve kanten en vergeten daarbij dat er achter de schermen heel veel gebeurt. Ik heb al veel Belgen weten terugkeren.”

“Wie op reis is, wil dat alles perfect is. Diplomatisch aangelegd zijn is dus een voordeel, want in deze hospitality-sector moet je met alle types mensen omkunnen, en vakantiegangers kunnen soms monsters zijn (lacht). Besef ook dat jij altijd aan het werk bent terwijl je gasten aan het genieten zijn. Dat is niet iedereen gegeven. ”

Welke kwaliteiten heb je nog nodig in dit vak?

“Je moet van enorm veel markten thuis zijn, want er komt ontzettend veel kijken bij ondernemen in het buitenland. Het gaat van de wetgeving leren kennen, tot het regelen van praktische zaken. Stel dat je retraites in Portugal wil aanbieden op de Belgische markt, dan heb je als

reisorganisator voor de Belgische markt een verzekering nodig tegen financieel onvermogen, zodat de consument beschermd is in geval van een faillissement. Dit is maar één voorbeeldje.”

“Je hebt veel aanpassingsvermogen nodig. Soms zit je in een vreemde cultuur die heel anders redeneert dan jij. Daarvoor hoef je niet eens heel ver van huis te gaan. Probeer maar eens een loodgieter te pakken te krijgen in Spanje om meteen te komen helpen. Het is een beetje cliché, maar het klopt wel dat dat allemaal wat minder stipt is (lacht). Geduld en een sterk doorzettingsvermogen zijn onontbeerlijk.”

Met welke uitdagingen krijg je als kleine ondernemer te maken?

“Je bent afhankelijk van wat er in de wereld gebeurt. Valencia ligt in de regio die veel overlast had van overstromingen. Ik ging er naar een workshop met zo’n zestig lokale ondernemers die bij wijze van spreken smeekten om toeristen. Want je bent niet alleen afhankelijk van je eigen marketing, maar ook van hoe jouw regio wordt voorgesteld in buitenlandse media. Daar heb je helaas zelf geen controle over. Marketing

is sowieso enorm belangrijk en wordt vaak onderschat. Een hotel of B&B vult zich echt niet vanzelf. Ook daar kruipt veel tijd en werk in.”

“Je moet ook mee zijn met de tijd. Sommige vakantiebeurzen zijn een stuk achteruitgegaan: die van Brussel is dit jaar zelfs niet meer georganiseerd. Andere kanalen – zeker sociale media en influencers – zijn belangrijker geworden. Want je kan dan nog het beste product hebben, je moet het in beeld kunnen brengen en kunnen verkopen. Wie een reis boekt, vertrouwt vooral op de meningen van mensen die het al gedaan hebben. Daar heb je mond-aan-mondreclame en goede reviews voor nodig.”

Hoe is de toerisme-industrie nog veranderd de afgelopen jaren?

In hoeverre helpt het om Belg te zijn als je je op de Belgische markt richt?

“Belgen houden van Belgen in het buitenland. Een Belgische gids weet wat Belgische toeristen leuk vinden en waar ze op moet focussen, dat verschilt vaak van Amerikaanse toeristen. Belgen tafelen bijvoorbeeld graag en lang, ze willen lokale producten proeven. Amerikanen hebben zo’n tafelcultuur minder. Zelfs binnen de cruisewereld zie je hoe cruises enorm kunnen verschillen. Sommige zijn heel erg gericht op Amerikanen, waarbij de

Hoe realistisch is het om als kleine, vrouwelijke ondernemer te slagen in het buitenland?

“Het is absoluut haalbaar. Het is alleen een kwestie van goed na te denken en niet onbezonnen erin te stappen. Als je zegt dat je graag op reis gaat, blijf dan vooral zelf op reis gaan (lacht). Weet dat als je wil gaan ondernemen in het buitenland, dat het echt een job is. Van ver lijkt het een droomjob, maar het is ook echt werken. Laat je niet leiden door de mooie beelden en prachtige foto’s.”

‘Van ver lijkt het een droomjob, maar het is ook echt werken’

“Onze sector heeft zwaar afgezien door covid. Dat was een heel zware periode waarin veel toeristische bedrijven overkop zijn gegaan: ook veel kleine spelers en hotelletjes gingen nooit meer open. De voorbije jaren zijn de prijzen gestegen van reizen, onder meer omwille van de brandstofprijs voor vliegtuigen die toch algauw zo’n 30 procent duurder werd. Tegelijk is het aanbod enorm. Het is vechten voor elke boeking.”

Vanwaar de opmars van pakweg yoga- en surfvakanties?

“Alle sportreizen worden populairder. Padelvakanties in het buitenland zijn in opmars, net als marathonreizen. Veel mensen willen niet meer zeven dagen lang aan een zwembad liggen. Er wordt ook meer verwacht van excursies, vaak zijn het actievere activiteiten en volstaat een kort ritje op een kameel zoals vroeger niet meer. Maar evengoed kan je een kookcursus volgen in het buitenland, of ergens de lokale bevolking helpen. Met dit laatste moet je trouwens uitkijken. Soms is het niet zozeer een goed doel, maar een uitgekiend businessmodel om met pakweg asielhonden te gaan wandelen.”

shows grootser zijn omdat ze daar heel erg van houden. Bij mijn laatste cruise in Miami viel het me op dat toen we een uitstap deden naar een bepaald eiland, veel Amerikanen ervoor kozen zich te laten vervoeren in golfkarretjes, terwijl de Europeanen te voet gingen. Je moet steeds kijken naar je doelpubliek.”

“Niet alle landen zijn natuurlijk even ‘vrouw-minded’. Op sommige plekken moet je wat meer respect afdwingen als vrouw. Ik heb vroeger ook mensen aan de lijn gehad die me zeiden: ‘I want to speak to the boss’, terwijl ik de zaakvoerder ben.”

“Toerisme is een erg vrouwelijke sector, maar op de hoogste functies – zeker in de luchtvaart – vind je nog veel meer mannen. En er is al veel ten goede veranderd. Toen ik op mijn 25ste naar een netwerkevenement ging, werden er soms echt letterlijk drankjes bij me besteld. Die tijd is gelukkig voorbij (lacht).”

Hoe ben jij er eigenlijk in gerold?

“Ik heb als kind al veel gereisd met mijn ouders en zussen. Mijn vader had een tijdschrift opgericht, het allereerste vakblad voor de reisindustrie in de Benelux.

Hij is in 2004 aan hartfalen overleden. In het ziekenhuis heb ik hem op zijn sterfbed beloofd om zijn levenswerk verder te zetten. Ik was heel jong en heel naïef, en ik heb mijn peren gezien, maar ondertussen zijn we twintig jaar verder.”

“Eigenlijk vind ik het waanzinnig dat ik – enkel omdat ik universiteit had gedaan – zomaar zaakvoerder mocht worden. Zonder veel grondige kennis van boekhouden – achteraf gezien had ik liever eerst nog een cursus gevolgd. Maar spijt heb ik niet van mijn keuze. Je moet wel gepassioneerd zijn door deze sector, of je houdt het niet vol.” ■

Waarom het nooit te laat is om een eigen bedrijf te beginnen

Monique Vanhumskercken (59) startte op haar 48ste met een eigen zaak, Véronique Bockstal (61) op haar 50ste. Ze bewijzen dat je op elke leeftijd kan ondernemen – al begin je beter vroeger dan later – én delen hun wijze raad.

Tekst Ann-Marie Cordia

Monique Vanhumskercken startte haar bakkerij Niki’s Bakery in 2013.

Monique Vanhumskercken is de vrouw achter Niki’s Bakery, een bakkerij uit het Mechelse gespecialiseerd in Amerikaans gebak. Ze startte er in 2013 mee. “Ik had al jarenlang in de reclamesector gewerkt toen ik op een gegeven moment een sabbatical heb genomen. In die periode ben ik veel beginnen te bakken. Het was een late roeping, maar het werd mijn passie, zozeer dat ik een opleiding ging volgen in het CVO. Eens ik mijn diploma had, is het idee beginnen te rijpen om daar meer mee te doen.”

“Ik had altijd al merkverhalen geschreven voor andere klanten. Wat als ik dat zou kunnen doen voor mijn eigen merk? Zonder compromissen – want die had ik bij anderen al genoeg moeten sluiten.”

DENK AAN HET EGELPRINCIPE

Monique: “Volgens het egelprincipe van Jim Collins moet je jezelf drie vragen stellen. Ten eerste, is het mijn passie en doe ik het liever dan wat dan ook? Ten tweede, kan ik het goed – of kan ik er de beste in worden? En ten slotte, kan ik er geld mee verdienen? Want de harde realiteit is dat 20 procent van alle ondernemingen het einde van het eerste jaar niet haalt. Na vijf jaar blijft de helft over. Dat is wel wat.”

BEGIN KLEIN

“Op financieel vlak was – en ben – ik enorm voorzichtig. Dat komt ook door mijn achtergrond: ik ben opgegroeid in een gezin waar elke frank niet twee, maar vier keer werd omgedraaid. Ik heb dus eerst een teen in het water gestoken. Ik bakte vanuit mijn keuken en had al een aantal klanten voor ik investeerde in een pand. Die vaste, wekelijkse orders van koffiebars zorgden ervoor dat ik niet helemaal van nul begon.”

DOE JE HUISWERK, MAAR DURF TE SPRINGEN

“Ik wilde geen loodzware leningen. Ik had 35.000 euro gespaard, van mezelf mocht ik niet meer verliezen dan dat. In het slechtste geval zou ik een deel van mijn machines verkopen. Ik zorgde ervoor dat het allemaal losstaande stukken zouden zijn – voor het geval dat. Maar op een gegeven moment moet je durven te springen. Het was enorm

spannend om dat huurcontract te tekenen. Toen was er voor mij geen weg terug.”

ZEG NIET OVERAL ‘JA’ OP

“Als startende ondernemer ben je enorm enthousiast. Je ziet overal kansen, maar in het begin ben je veel te weinig kritisch. Dat is een valkuil. Toen ik pas gestart was met mijn bakkerij, kwamen er mensen langs met een voorstel: zou ik misschien soesjes willen maken, in de vorm van een zwaan, voor hun pop-uprestaurant? Ik kon tenslotte de naamsbekendheid wel gebruiken. Ik had al niet graag soezen gebakken tijdens de opleiding en ook nu moesten we vier keer herbeginnen. Uiteindelijk belde een van dames de avond zelf: de soezen waren ingezakt. De factuur heb ik nooit verstuurd.”

‘Je zal fouten maken. Daar leer je uit’

WEES MILD VOOR JEZELF

“Besef dat ondernemen een leerproces is. Je zal fouten maken. Daar leer je uit. Soms verlies je tijd, soms geld. Al is het gemakkelijker om jezelf te vergeven voor fouten die een kleinere financiële impact hebben.”

WEES EERLIJK EN RESPECTVOL

“Ik kon vanaf de eerste dag eerlijk zijn tegen mijn team. Dat is een van de redenen waarom het zo goed klikte en werkte tussen ons. Een andere is dat we elkaar ongelooflijk respecteerden. Ik wou tussen mijn mensen staan en wilde ook absoluut geen autoritaire leider zijn. Maar ik wist wel dat ik degene was die knopen moest doorhakken. Want ik was de verantwoordelijke.”

NEEM HARDE BESLISSINGEN

“Soms moet je harde beslissingen nemen. Voor mij was het bijvoorbeeld verschrikkelijk toen ik mijn schoonzusje moest ontslaan. Maar als ik het niet deed, zou dat voor iedereen in de zaak slecht zijn. Hoe

langer ik het zou rekken, hoe meer geld het zou kosten. Ik vond het vroeger zelf vreselijk als ik een baas had die eeuwig twijfelde. Als er ergens iets scheef zit, pak het vast en doe er wat mee. Wat ik ook heb geleerd, is dat iemand privé kennen en met iemand werken twee verschillende dingen zijn.”

GENIET VAN JE VRIJHEID

“De vrijheid die je hebt als ondernemer is fantastisch. Om je zaak uit te bouwen hoe jij wil, maar ook qua tijdsindeling en de werkcultuur die jij wil creëren. Vrijheid is een van de belangrijkste motivatoren om ondernemer te worden of om te blijven.”

STA OP TIJD STIL

“Ik begon in 2014 met Niki’s Bakery. De zaken gingen heel goed en rond 2020 had ik enkele scenario’s uitgetekend voor de toekomst, waaronder een tweede vestiging in een centrumstad, of meer business to business te werken vanuit een goedkopere locatie... En toen brak corona uit. Net als velen heb ik toen stilgestaan bij mijn leven. Ik wist dat een nieuwe opening veel zou vragen. Weer zoveel investeren, weer een team opleiden… Alle scenario’s vroegen dat ik niet zomaar een tandje zou bijsteken, maar een heel gebit. Ik was 56 jaar en vroeg me af of ik dat nog wilde. Ik had ook plannen met mijn partner om een huisje te verbouwen in Portugal. Op het moment dat mijn twee medewerkers aangaven dat zij de bakkerij wilden verderzetten, heb ik niet meer lang getwijfeld. Misschien moest ik stoppen op een hoogtepunt? En dat heb ik gedaan.”

Van bakvorm tot business is uitgegeven bij Lannoo Campus.

WIN WIN WIN Markant Magazine mag drie exemplaren weggeven. Mail naar wedstrijden@vrouwennet.be

Véronique Bockstal bracht net de praktische gids De vrouw van 10 miljoen. Vermogensgids voor female founders uit. Ze coacht ondernemers (m/v/x) en begon haar eerste zaak evenmin als jonkie. Haar opmerkelijke raad als je start? Begin with the exit in mind.

DENK VAN BIJ HET BEGIN

AAN HET EINDE

Véronique: “De meeste mensen doen het niet, en toch doe je het beter wel. Een van de eerste vragen die ik ondernemers als coach stel is: wat gebeurt er met je bedrijf als jij stopt met werken? Straks heb je heel je leven hard gewerkt, heb je meer risico genomen dan een werknemer en heb je al dat geld en die tijd geïnvesteerd. Wil je van de opbrengst van de verkoop kunnen leven? Heb je genoeg spaargeld opgebouwd onderweg? Wil je het nalaten aan de volgende generatie? Misschien wil je na het ondernemen gaan investeren?

Jij bepaalt waar je wil terechtkomen, en vervolgens moet je je strategie daarop afstemmen.”

“Familiebedrijven hebben bijvoorbeeld een veel langere termijnhorizon dan bedrijven die bedoeld zijn om op een gegeven moment te verkopen. Als je je bedrijf wil doorgeven aan de volgende generatie, vraagt dat een andere strategie dan wanneer je je onderneming wil verkopen.”

ZET VERSCHILLENDE PETJES OP

“Je hebt de pet van ondernemer of CEO, maar ook die van financieel directeur. Zelfs al sta je nog maar in de startblokken, moet je je af en toe terugtrekken en bewust bezig zijn met de rol van CFO. Dit betekent niet alleen bezig zijn met betalingen, maar je moet ook je financiële planning op langere termijn bekijken. Weet je naar welk winstcijfer je wil toestreven?”

“Om al deze verschillende petjes te vergemakkelijken, heb ik thuis drie bureaus. Een voor het dagelijkse werk, een voor de financiële afspraken met mezelf en een in een andere ruimte, de kamer waar ik schrijf – want dat doe ik ook veel. Een vaste ruimte voorkomt uitstelgedrag.

Zorg dat aan elk bureau alles klaarligt om die functie te vervullen.”

REKEN JE EIGEN VERGOEDING

UIT VAN BIJ DE START

“Vaak denken mensen die starten: ik keer mezelf nog geen geld uit en leef van wat mijn partner verdient, of van mijn spaargeld. Toch moet je vanaf het begin weten wat je wil verdienen. Reken uit wat je nodig hebt om van te leven. Laat je voor het optimaal samenstellen van je vergoeding bijstaan door een boekhouder of fiscalist.”

WEES NIET BANG VAN CIJFERS

“Als er één skill is die je moet ontwikkelen, is het je cijfers begrijpen. Denk bijvoorbeeld aan het belang van prijszetting. Underpricing is, zo merk ik, vooral een wijdverspreid fenomeen bij vrouwen. Ze durven hun waarde niet uit te drukken in de juiste prijs, onderwaarderen zichzelf, en vragen te weinig voor hun diensten of producten. Het gevolg? Te lage marges. Zo kan je onmogelijk tot een winstgevend bedrijf komen. En bekijk niet alleen je marges op bedrijfsniveau, maar ook voor je verschillende product- of dienstcategorieën.”

‘Zoek geld op het moment dat er nog cash is’

BLIJF JE BIJSCHOLEN

“Je kan via ChatGPT of Copilot perfect een soort mini-finance MBA doen. Stel een prompt samen waarbij je een leerplan vraagt om bij te leren over een bepaald onderwerp, bijvoorbeeld voor de komende zes maanden. Iedereen kan zo’n assistent inzetten, gebruik die dan ook. Opnieuw: laat je niet intimideren door cijfers of ingewikkelde termen. Bovendien wordt het plezanter naarmate je meer leert.”

PAK DIE STOEL VAN BEDRIJFSLEIDER

“Ondernemen is genderneutraal, zeg ik altijd. De economische wetmatigheden zijn voor iedereen dezelfde. Maar ik zie dat vrouwen soms wat meer moeite hebben om die stoel te pakken van bedrijfsleider. Toch moet je dat doen. Tegenover je medewerkers, en zelfs wanneer je nog niemand op je pay-roll hebt staan. Want je hebt meestal ook een boekhouder, je gaat klanten en leveranciers hebben. Ook daar neem je een leiderspositie. Je wil ergens geraken, je hebt een doel, en dat moet je hen duidelijk maken.”

MEDEWERKERS ZIJN NIET

JE VRIENDEN

“Ik hoor bij vrouwelijke ondernemers in het begin vaak dat, als ze nog met een klein team zijn, hoe hun medewerkers hun vriendinnen of vrienden zijn. Nee, nee, nee! Je zal je medewerkers positieve en soms minder positieve feedback moeten geven. Als ze alles kennen van je privéleven, wordt dat lastiger. Hou dus de nodige afstand. Wees rechtvaardig, maar menselijk.”

LET OP MET EMPATHIE

“Wat vrouwen ook soms in de weg zit, is empathie. Ze zitten direct op de stoel van degene tegenover hen, een klant of een leverancier, bijvoorbeeld. Ze kunnen geneigd zijn te veel mee te gaan in wat de andere wil – waardoor ze te weinig vasthouden aan hun eigen prijzen en te snel korting geven of te veel rekening houden met iemand die het moeilijk heeft.”

STARTEN KAN OP ELKE LEEFTIJD

“Je hebt mensen die op 70 nog een bedrijf starten, dat kan op elke leeftijd. Maar mijn aanbeveling is: hoe jonger, hoe beter. Van studenten aan wie ik lesgeef, krijg ik dan de opmerking dat ze geen ervaring hebben. Klopt, maar om te ondernemen moet je ook een beetje nai ef zijn. Anders begin je er misschien niet eens aan. Als je jong bent, heb je ook nog geen huis om af te betalen of kinderen. Je moet niemand onderhouden behalve jezelf, als je een partner hebt die werkt. Je loopt dus weinig risico behalve op je bek gaan. Zelfs als je nadien voor een bedrijf

“De 2 procent-club, zo noemen ze de onderfinanciering van vrouwelijke ondernemers”, zo legt Véronique Bockstal uit. “Als je kijkt naar venture capital, geld dat gaat naar startende bedrijven, dan blijkt maar 2 procent naar bedrijven van vrouwen te gaan. Anders gezegd: van elke 100.000 euro gaat er van dat durfkapitaal 2.000 euro naar vrouwelijke ondernemers. Dat is peanuts, daarmee spring je niet ver.”

Dat is een schokkend cijfer. Hoe komt dat toch?

“Om te begrijpen waarom, moet je zowel kijken naar wie het geld geeft, als naar wie het geld vraagt. Er is te weinig diversiteit – en daarbij gaat het niet enkel om gender –, vooral aan de kant van wie het geld geeft. Niet-mannelijke vragers houden zich in omdat ze een neen anticiperen. De geldvragers en geldschieters blijken vooral witte mannen te zijn en maar zo’n 10 à 15 procent vrouwen.”

De

-club, wat is dat?

“Dat durfkapitalisten veelal voor mensen kiezen die op hen lijken, is op zich niet zo gek. Het is puur menselijk om te kiezen voor wat je kent. Dat is ons oerbrein dat ons wil behoeden voor verandering die mogelijk gevaar inhoudt. Maar ga dus maar eens als vrouw een product voor vrouwen pitchen, voor een groep mannen. Good luck!”

“Daarnaast is er ook zoiets als investor bias, waarbij vrouwen andere vragen krijgen voorgeschoteld van potentiële investeerders dan mannen. Zij krijgen namelijk vooral vragen die gaan over mogelijke problemen –‘Heb je al aan dat risico gedacht?’ – terwijl mannen meer vragen krijgen over opportuniteiten en kansen.”

Zijn vrouwen die ondernemen ook voorzichtiger?

“Hoewel dé onderneemster niet bestaat, zijn vrouwen meestal wel iets voorzichtiger wanneer ze bijvoorbeeld voorspellingen doen bij potentiële investeerders over hun bedrijf. Maar die durfkapitalisten willen natuurlijk niets liever dan mooie prognoses horen: meer omzet, sneller groei…”

Je zou denken dat het juist positief is, om niets aan te kondigen dat je niet kan waarmaken.

“In de bankwereld merken ze op dat de dossiers van vrouwen meestal tiptop in orde zijn. Ze moeten die weinig terugsturen om te zeggen dat er stukken ontbreken. Maar omdat vrouwen doorgaans minder grote sommen geld vragen dan mannen, gaat de bank twijfelen aan

het dossier, of zo’n vrouw wel zelf gelooft in haar verhaal.”

“Dat hangt ook weer samen met taal: vrouwen gebruiken wat vaker disclaimers. Dat heb ik als coach zelf al gemerkt: vrouwen willen soms te veel wachten. Tot ze genoeg ervaring hebben. Tot ze dit nog moeten leren of dat nog moeten onderzoeken. Dat is wachten op Godot.”

Moeten vrouwen zichzelf gewoon beter leren verkopen?

“Let’s fix the women, vinden sommigen. Leer ze zelfverzekerder praten, leer ze netwerken en pitchen. Maar er is ook een tegenbeweging die zegt: no, let’s fix the system, the women don’t need to be fixed.”

“Eigenlijk klopt dat. Want er is geen enkel onderzoek dat bewijst dat vrouwen minder talentvol zijn of minder skills zouden hebben om een onderneming te starten en uit te bouwen. Als ze geld krijgen, presteren ze zelfs beter voor hun investeerders. Overigens gaat het niet enkel over gender. Hoe diverser het team van oprichters en de ploeg, hoe beter het bedrijf het zal doen. Dat is aangetoond. Hetzelfde geldt voor beleggen.”

Hoe los je dit allemaal op?

“De enige manier waarop het systeem zal veranderen, is wanneer er meer geld in handen komt van meer vrouwen. Dat kan op twee manieren gebeuren. De eerste is de big wealth transfer in Amerika, Europa en Azië. Het gaat om de grootste welvaartsoverdracht ooit van generatie op generatie. Meer dan de helft van de erfgenamen is vrouw. Dat kapitaal kan potentieel geïnvesteerd worden in bedrijven van vrouwen.”

“De tweede bron van kapitaal zit bij de succesvolle onderneemsters. Hoe meer we er hebben met een succesvolle exit of verkoop, hoe meer zij weer kunnen investeren in andere vrouwelijke ondernemers. Dat is het hogere doel van mijn boek, terwijl het verder een erg praktische gids is.”

De vrouw van 10 miljoen is uitgegeven bij Lannoo Campus.

WIN WIN WIN Markant Magazine mag drie exemplaren weggeven. Mail naar wedstrijden@vrouwennet.be

Fempreneurs geeft onderneemsters een boost

Van topsport naar topondernemerschap:

het padelclub succes van Fempreneurs-mentee

Sabine Appelmans

Sabine Appelmans

Wanneer passie, doorzettingsvermogen en gemeenschapszin samenkomen, ontstaat er iets b�zonders. Dat bewees Sabine Appelmans toen ze twee jaar geleden Bola Padel in Asse opende. De club groeide razendsnel tot meer dan 900 leden - een prestatie die veel zegt over Sabine’s ondernemersvisie.

“De overstap van tennis naar padel voelde natuurl�k,” vertelt Sabine. “Ik raakte net voor corona verslingerd aan deze sport en zag al snel de mogel�kheden voor een padelclub in m�n eigen gemeente.” Samen met een bevriend koppel zette ze haar schouders onder dit ambitieuze project.

Hindernissen als springplank

De weg naar succes was echter niet zonder obstakels. Een grote uitdaging was het opstellen van een l�vig subsidiedossier en het binnenhalen van financiering. Bovendien zorgde tegenkanting van part�en voor een vertraging van twee jaar. Toch bleek deze vertraging een zegen in vermomming: “Door die extra t�d konden we het project nog beter vormgeven. Wat aanvankel�k een obstakel leek, werd uiteindel�k een kans om ons businessplan te verf�nen.”

Vrouwen die elkaar versterken vind je b� Fempreneurs

Het ondernemerschap bracht Sabine in contact met Fempreneurs. “Als ex-topsportster was ik gewend aan gemengde omgevingen en stond ik er niet meteen b� stil dat een vrouwencommunity zo versterkend kon werken. Onderwerpen zoals de balans tussen gezin en ondernemen of de uitdagingen rond de menopauze z�n hier bespreekbaar en worden met veel begrip onthaald. Wat me ook opvalt, is de sterke gunfactor onder vrouwen. Vanuit m�n competitieve sportachtergrond had ik vaak het gevoel voorzichtig te moeten z�n met wat ik deelde, maar ik ontdekte dat er veel meer mensen z�n die het goed met je voor hebben.”

Ook op kennisvlak bleek Fempreneurs een meerwaarde. De achterstand op digitaal vlak ervaarde Sabine, zoals veel ondernemers, als een handicap. Haar mentor bleek daarin een gamechanger en opende haar ogen voor de mogel�kheden van digitale tools om focus en productiviteit te versterken.

Daarnaast vindt Sabine ook veel inspiratie b� haar collega-mentee. “Door ervaringen te delen en elkaar vragen te stellen, ontstaan er nieuwe inzichten die net dat zetje geven om met een gerichte vraag naar je mentor te stappen. Dat leidt vaak tot verrassend waardevolle antwoorden.”

Bl�ven groeien, met en voor anderen

Met ambitieuze plannen voor jongerenprogramma’s, extra activiteiten en een sterke focus op gemeenschap, bouwt ze verder aan een plek die meer is dan een sportclub. Een plek waar mensen groeien, verbinding vinden en zich echt thuis voelen.

“Er was een periode waarin ik zoekende was,” besluit Sabine. “Maar die zoektocht hoort erb�. Het leert je wie je bent en waar je naartoe wil. Zolang je in beweging bl�ft en openstaat voor nieuwe kansen, bl�f je groeien – als mens én als ondernemer.”

Word ook mentor of mentee

Heb j� ook interesse om een Fempreneurs-mentor of mentee te worden? Het mentoringtraject loopt van begin december 2025 tot eind september 2026.

Alle informatie en inschr�ven op

“Fempreneurs is opgericht door Vrouwennet vzw met de steun van VLAIO met als doel om vrouwen te versterken in hun ondernemerschap.”

Tekst: Charlotte Cottyn

‘Ik heb een irrationele angst voor vuur’

ANNEMIE INION IS OP HAAR 71STE NOG AAN DE SLAG

‘Ik wil nog niet stoppen als vroedvrouw’

Annemie Inion wilde tot haar 70ste het beroep van vroedvrouw blijven uitoefenen, maar vandaag, op haar 71ste, zit ze nog altijd in het vak. Zou het ook ergens een roeping zijn?

Tekst Anne Somers

‘Ik hield enorm veel van baby’s en van kinderen, al van jongs af aan. Mijn roots liggen in Oudergem, maar ons gezin is van Kortrijk naar Limburg verhuisd. Ik heb een beetje overal gewoond. Veel van mijn klasgenoten stopten met studeren rond hun veertiende en gingen dan in de fabriek werken. Ze waren fier zo vroeg geld te kunnen verdienen. Ik wilde een beroep uitoefenen waarin ik met kinderen kon werken, dus ik dacht aan opleidingen tot kleuterleidster, verpleegster, vroedvrouw en arts. Het is vroedvrouw geworden. Niet omdat dit het mooiste beroep is ter wereld, maar het is een beroep waarin mijn ziel ligt. En als je dat hardop kan zeggen, dan is het goed. Heel goed zelfs. Bij gelijk welk beroep.”

“Na ons afstuderen in 1976 vertrokken mijn partner en ik via een project van Volens naar Congo. Ik gaf er les in het ziekenhuis, op de materniteit, aan de verpleegsters. We trokken er ook de brousse in om baby’s te wegen, met de bedoeling om ondervoede kinderen er weer bovenop te helpen. We deden er ook aan preventieve geneeskunde in het plaatselijke ziekenhuis. Wat we daar allemaal zagen, grensde aan het onmogelijke. Die ervaringen waren ongemeen hard. Moeder Natuur kan zo stout zijn! Ik heb de eerste maanden hard gehuild. Ik wilde weer naar huis, maar we bleven en je wordt ondertussen zelf wat harder. Besef dat er daar een grote kindersterfte was – toen zo’n 67 procent – en nog steeds is. We deden de consulten gratis. ’s Ochtends startte ik vaak met veertig wachtende vrouwen voor onze deur. Ik deed er natuurlijk wel veel ervaring op. We begonnen ondertussen ook zelf aan kinderen en kregen er uiteindelijk tien. Vijf jongens en vijf meisjes. Ikzelf ging drie weken na elke geboorte weer aan de slag. Niet simpel hoor.”

“Toen we terug in België waren, richtte ik in Limburg enkele kraamcentra op voor prenatale voorbereiding en kraamzorg na de bevalling. Dat was in de jaren tachtig. De Bakermat bestond al hoor, ik was zeker niet de eerste. Nog later, in 1998,

startte ik Isis, een vroedvrouwenpraktijk voor thuisbevallingen. Isis is de godin van de vruchtbaarheid, vandaar deze naam. Daarvoor verhuisden we naar een grote vierkantshoeve in Goetsenhoven bij Tienen, want met zoveel kinderen heb je ook veel ruimte nodig.”

“De thuisbevallingen waren in die begintijd, begin jaren negentig, heel schaars geworden. Het ging me niet om speciaal te willen doen of zo, maar in mijn werkfilosofie moeten vrouwen zelf kunnen kiezen hoe ze wensen te bevallen. Al liggend, rechtop zittend, in bad, of in een groot bed, waarin ook de man nadien nog kan gaan liggen bij vrouw en kind: wat ze zelf willen. In een ziekenhuis kan je niet zomaar al die keuzes naast elkaar aanbieden. Ook het warme contact tussen vroedvrouw en de aanstaande moeder vind ik belangrijk. Je moet niet als een gek van de ene bevalling naar de andere lopen.”

“In de loop der jaren heb ik veel zien veranderen. Vroeger, in de jaren zestig, werd elke jonge moeder veertien dagen in het ziekenhuis opgenomen. Haar baby kreeg na de geboorte een wasbeurt, werd aangekleed en verhuisde erna naar een zaal. Op die kamer lagen alle baby’s samen, tot aan het volgende voedingsmoment, wanneer het kind weer naar de moeder werd gebracht, en daarna opnieuw naar de babyzaal. Vandaag mag dit niet meer. Eigenlijk had het wat weg van een hotelervaring, de moeder werd erg in de watten gelegd. Nadat ze weer aangesterkt en goed uitgerust was, ging ze weer naar huis en was het aan haar. Die aanpak was niet de meest natuurlijke. Gelukkig heb je je baby nu altijd bij je op de kamer en is de moeder zelf opnieuw verantwoordelijk voor haar baby, al vanaf de geboorte.”

“Weet je dat er vroeger ook zelfs kritiek kwam van bepaalde religieuzen in het ziekenhuis, omdat moeders hun baby wilden zogen? ‘Geen seks op de afdeling materniteit’, zo heb ik er eentje hardop horen zeggen. Tja, blote borsten werden toen geassocieerd met seks. Opengeknoopte nachtjurken en zo, dat kon echt niet. Dat kan je je nu niet meer voorstellen.”

TERRITORIUMCONFLICT

“Nadien kwam er weer een periode dat vrouwen weer ‘terug naar de natuur’ wilden, met opnieuw thuisbevallingen. Toch is dat vandaag opnieuw minder. Ook het beroep van vroedvrouw is sterk verwaterd, zo stel ik vast. Kandidaatvroedvrouwen doen via de opleiding te weinig praktijkervaring op, behalve in het Brusselse. Dat merk ik tijdens de stages die ik begeleid. Het lijkt erop dat vroedvrouwen in het algemeen in een soort territoriumconflict terechtkomen.

Ik zie ook soms te weinig respect voor de vroedvrouwen die de gynaecologen bijstaan. Ze plaatsen ons op een lager echelon. Sommige vroedvrouwen mogen daardoor enkel nog de vrouwen onderzoeken, de infusen steken, de monitors bedienen en goed op tijd de gynaecologen roepen en assisteren. Het beroep wordt wat uitgehold. Wel zijn er tegenwoordig meer vrouwelijke gynaecologen aan de slag.”

“In mijn praktijk pakte en pak ik het uiteraard allemaal op mijn manier aan. Het was in het begin wel wat eenzaam zo zonder collega’s, want die kwamen me pas twintig jaar later versterken. Ik legde enorm veel kilometers af naar al die adressen voor de thuisbevallingen en ook de zwangerschapsbegeleiding is belangrijk. Er zijn nog vroedvrouwen die altijd paraat

‘Thuisbevallingen waren in de jaren negentig heel schaars geworden’

staan voor hun cliënt, maar weinigen houden het vol op die manier. Het vraagt heel veel tijd, veel energie en je moet je quasi altijd beschikbaar houden wanneer het moment eraan komt. Het vergt ook een grote verantwoordelijkheidszin. Velen geven het dus net om die reden na een tijdje op, en storten zich dan vooral op nazorg. Begrijpelijk hoor, want dat is een meer geregelde job.”

“Thuisbevallingen zijn er natuurlijk vooral voor moeders bij wie geen problematische bevallingen te verwachten zijn. Anders ben je beter af in het ziekenhuis. Maar niets is echt zonder risico, want een niet levensvatbaar kindje, ook dat heb ik meegemaakt. Je moet deze ouders goed kunnen bijstaan, want de psychologische impact hiervan is niet mis. Zo’n ervaring laat jou ook niet meteen los.”

GEBOORTEKAARTJES

“Ik zou na al die tijd niet meteen kunnen zeggen hoeveel baby’s ik precies op de wereld heb geholpen. Administratief bekeken ben ik geen kei en ik heb helaas geen fotoalbum gemaakt zoals sommige van mijn collega’s dat wel doen met foto’s of geboortekaartjes. Ik hield ook het aantal baby’s of hun namen niet bij. Ruw geschat kom ik toch in de buurt van 5.000 bevallingen. Vermoedelijk heeft het werk wel heel wat geëist van mijn lichaam. Ik kreeg zwakke knieën en ben nu, dus op dit eigenste ogenblik, herstellende van twee operaties. Het herstel verloopt anders dan ik verwacht, maar als alles weer in orde komt, ga ik op een rustige manier weer aan de slag. Ik doe het immers zo erg graag. Maar de grote hoeve waar we met z’n allen woonden en het geboortehuis was, is pas verkocht en dus is er ook geen geboortehuis meer.”

“Achteraf bekeken weet ik zelfs niet meer hoe ik het heb klaargespeeld als alleenstaande moeder met tien kinderen, want ik ben 21 jaar geleden van mijn man gescheiden. Er moest toen alleszins brood op de plank komen. Ik deed dit alles gelukkig zo graag en dus ging ik ervoor. Dat is vandaag nog steeds zo. En een nieuwe man zoeken met een ‘kolonie’ kinderen achter je aan, dat gaat nu eenmaal niet. Mijn tien kinderen moesten van mij allemaal een diploma halen vooraleer ik dood ging, zo zei ik hen dat. Dat is gelukt, en ik leef gelukkig nog (lacht). Nu zijn ze het huis uit, hebben ze zelf kinderen en ik ben nog steeds vroedvrouw. Ik ben zelfs de oudste vroedvrouw van het land, heb ik me laten vertellen. En sinds een tiental jaar heb ik wel weer een man aan mijn zijde, toen ben ik opnieuw getrouwd.” “Mijn beroep zorgde in feite voor een vergaarbak aan heel veel mooie ervaringen en momenten. Een oude herinnering die

nu even bij me oppopt is deze: een vrouw beviel in Namen van een kindje met downsyndroom, toen noemden we dat nog een mongooltje. Het was echter niet zo aangekondigd en we moesten het haar wel snel na de bevalling vertellen. Niet makkelijk. Ze reageerde onverwacht erg rustig en zei ons zelfs met deze kalme woorden: ‘Ce n’est pas grâve. En tout cas, c’est mon enfant.’ Een uurtje na de bevalling stond ze al bij de cardiopediater. Ze wilde absoluut ook zelf bij dat eerste gesprek zijn.”

“Dan is er nog een andere mooie herinnering: ik was een keertje bij iemand in de tuin van een vrouw die snel zou gaan bevallen. Haar man was nog bezig met tuinwerkzaamhedenen en dus riep ik hem er snel bij want het moment naderde. Maar het bleef maar duren voor hij kwam. In elk geval, de zon was van de partij en het was een prachtige dag. De aanstaande moeder zat buiten in een bad om zich nog wat te ontspannen. Ineens ging het erg snel. De vrouw geraakte er niet tijdig meer uit en ze beviel, ineens, in dat water. In bad bevallen gebeurt bij ons natuurlijk wel meer, maar altijd op aanvraag. Meteen erna lag ze weer languit in de zetel met de baby op haar buik. Als ik eraan denk, zie ik weer dat zonnetje, die blauwe lucht en de moeder met haar baby. Een heel fraai beeld dat voorgoed op mijn netvlies staat gebrand.”

Annemie met haar partner en enkele kleinkinderen.

Deltavliegen als je bijna 60 jaar bent. Is dat zo gek dan?

Deltavliegen stond al jarenlang op de bucketlist van Anne Somers. Toch is het één ding om ervan te dromen en een ander om het echt te doen. Uiteindelijk stapte ze dan toch uit haar comfortzone, en liet ze zich de lucht inhijsen.

Ik heb geen idee of bijna 60 al een hoge leeftijd is, want in mijn hoofd schuift die leeftijdsgrens in verband met ‘oud(er) zijn’, steeds maar op. In elk geval, alles in het leven is relatief. In mijn eigen geest voel ik me nog piepjong, al vragen ze me in musea soms al of in ik aanmerking kom voor kortingen. Dat verwondert me steeds. De eerste keer keek ik zelfs ontzettend beledigd, hoewel het bij nader of vertraagd inzien toch een heel terechte vraag was.

Maar dat deltavliegen dus. Het moest er eens van komen, want het stond al jaren op mijn bucketlist. (Ja, ik heb er echt eentje.) Deltavliegen is de sport die de vogelvlucht van een arend, buizerd of wouw het sterkst benadert en er zelfs in hoge mate op geïnspireerd is. Ook zij zoeken al vliegend de ganse tijd naar de thermiek, want op deze opstijgende warme luchtstroom willen ze terechtkomen en zich al zwevend voortbewegen. Zalig, lijkt me dat.

BENEN BREKEN

Ik wilde ook al jarenlang parachutespringen, maar die vrije val vanuit een vliegtuig of zo’n vliegend varken hield me tegen. Ook moet je dan erg goed landen, en daarbij geen benen zien te breken, wat zelfs geroutineerde springers kan overkomen. In Schaffen gebeurde het een tijd geleden nog bij een ‘veilige’ duovlucht. Ter voorbereiding van het deltavliegen trok ik naar het vliegplein

in Goetsenhoven, wat vroeger een militair vliegveld was en nu enkel nog dient voor recreatief vliegen. Daar ben ik eerst een paar keer meegevlogen met een zweefvliegtuig. Daarbij trekt een gemotoriseerd vliegtuig zo’n glijder de lucht in, waarbij die het zweefvliegtuig loslaat in de lucht.

Tijdens de laatste vlucht met een gemotoriseerd vliegtuigje mocht ik zelfs een tijdlang de knuppel bedienen. Die is erg gevoelig, maar volgens de piloot was ik heel kalm en beheerst. Ik kon vanuit de lucht heel goed bepaalde gebouwen en landmarks uit mijn eigen regio herkennen. Wat is het Hageland mooi vanuit de lucht. En in Tienen smaken de witte wolken naar suiker. Echt waar! Nu was het dan de beurt aan iets heftigers, het deltavliegen. Een deltavlieger is een zeer goed bestuurbaar zweefvliegtuig. Tot aan de jaren tachtig van de twintigste eeuw had het een sterk driehoekige vorm, vandaar dat men over delta’s of deltavleugels sprak. De huidige generatie van vleugels lijkt sterker op die van een traditioneel zweefvliegtuig.

Net zoals bij het parachutespringen kan je bij deltavliegen een duovlucht boeken. Lessen hoef je dus niet te nemen. Deze sport wordt zowel recreatief als competitief beoefend. Zelfstandig deltavliegen wordt door zo’n vierhonderd à vijfhonderd Nederlanders en een 250-tal Belgen gedaan. Er zijn dan wel goede thermiekrijke gebieden in Nederland en België, maar het luchtruim waar

gevlogen mag worden is beperkt. Ook is er maar een klein aantal startplaatsen waar je te voet mag starten en veel permanente lier- en sleepterreinen waarbij zo’n deltavlieger met een vliegtuigje omhoog wordt getrokken zijn er evenmin.

Via het internet vond ik iemand die me wilde meenemen. Hij stelde me enkele vragen. Wanneer wil je gaan? Vanwaar ben je?

Hoeveel weeg je? Hoe betaal je? Vervolgens hoorde ik maanden niets terug van deze Antwerpenaar.

Tot hij op een dag toch weer mailde: “Wil je het nog steeds een keertje proberen?” Ik zei meteen ja, en dus werd een voorlopige afspraak gemaakt, want alles hangt natuurlijk af van de weersomstandigheden. We zouden de dag zelf nog zien of het kon of niet. Ik moest wel tot in Mailen komen, een dorp met een kleine luchthaven in de provincie Namen.

Onderweg naar Mailen reed ik verloren. Waren het de zenuwen? Hoopte ik zo onbewust te laat te komen voor mijn eigen vlucht?

Het weer was nochtans perfect. We zouden zelfs kunnen vliegen zonder jas. Het was zo’n zeldzame zonovergoten zondag met een licht briesje voor de verkoeling. Uiteindelijk geraakte ik toch nog op tijd op mijn bestemming. Mijn begeleider en twee andere mannen legden vervolgens stap voor stap uit wat ik moest doen. Op het vliegveld kreeg ik een speciaal pak met harnas om aan te doen, want daarmee zou ik onderaan de deltavlieger komen te hangen. De brede stang die ik voor me zag, mocht ik in geen geval aanraken tijdens het vliegen. Ik zou ons dan erg in gevaar brengen, zo klonk het. Mijn losse hand bracht ik best naar de schouderriem van het stijve pak. Met de andere arm moest ik de man vasthouden die de deltavlieger zou besturen, want je hangt echt tegen elkaar. Alsof je je beste maat omarmt. In de lucht ben je dan samen een groot vogellichaam. De passagier beweegt immers soepel mee met de sturende andere.

Ik bewoog me als een keizerspinguïn naar de deltavlieger. Een gemotoriseerd vliegtuig werd dichtbij geplaatst en ook aangelijnd. Waarop ik zelf werd bevestigd aan de juiste haken en koorden. Als dit maar goed gaat, bedacht ik, maar de vliegmaten controleerden gelukkig ook elkaars werk. Terwijl ik daar ongemakkelijk hing, en voor me uit keek om niet op dat gras te moeten staren onder mij, vroeg de andere begeleider: “Hoe oud ben je precies, mevrouw?”

Ik antwoord hem: “Euh, 59.” “Goed van jou”, zei een andere. “Wij zijn zelf ook niet meer zo piep.”

GROTE BLAUWE ROOFVOGEL

En toen vertrok het vliegtuig en werden we in geen tijd vrij hoog de lucht ingesleept. Een wonderlijke ervaring, die ik met niets vergelijken kan. Het gemotoriseerde vliegtuig draaide nog wat rare rondjes, met een aanzienlijke snelheid, en wij dus evengoed. Ik stelde me ondertussen voor hoe mijn wangen wat begonnen te wapperen, al voelde ik dit natuurlijk niet echt.

Na een minuut of tien werden we losgelaten en vlogen we autonoom. Dit is dus the real experience waar ik op wachtte. Alsof ik een grote blauwe roofvogel was die helemaal geen prooi wil verschalken, maar heel gevoelig de grondwarmte aanvoelt en ondertussen op zoek is naar de juiste thermiek. Elk soort van bodemgebruik zorgt voor een andere uitstraling van warmte, zo legde mijn begeleider uit in de lucht – ja, ook in de lucht mag je spreken met elkaar.

Het vliegen begon dan wat te vertragen. Het ging echt goed, ik genoot met volle teugen. Alleen schrok ik plots toen hij de stang voor ons bruusk bediende, waarop de deltavlieger de andere kant uitzwenkte.

Misschien had het nu wel lang genoeg geduurd. Ik voelde mijn nek van de hele tijd voor me uit te kijken, mijn ogen vielen bijna uit mijn kassen en mijn maag begon ineens tegen te pruttelen. Ik probeerde me te beheersen.

“Nog een keertje zwenken?”, vroeg hij. “Geen goed idee”, antwoordde ik kort.

Het werd tijd voor de landing, waarvoor we eerst nog versnelden. Dan kwamen we netjes op de grond terecht en reden we nog even verder over het veld. Ik rook alleen maar de geur van gras onder ons. Eens we stilstonden, kwam er iemand me loslaten. Twintig minuten hadden we in de lucht gehangen.

“Je was zo’n stille en rustige passagier? Ik voelde je niet meevliegen”, zei mijn begeleider. Wat vond je er eigenlijk van?”

“Tof!”, zei ik.

“Tof? Is dat echt alles? Ik had eerder magnifiek verwacht.”

Ik wees naar mijn maag. Meer kreeg ik niet gezegd. Pas na een cola kon ik hem vertellen dat het inderdaad een fantastische ervaring was. En dat er echt geen leeftijd op staat. Volgend jaar neem ik mijn twee avontuurlijke zonen mee, zei ik nog, voor ik naar huis reed – zonder verloren te rijden, deze keer.

Het recept van Marta en Joanna Klejman

Marta en Joanna Klejman leggen in Fermentista – de gezonde kracht van gefermenteerde groenten van a tot z uit hoe je kan leren fermenteren. Niet alleen lekker, maar ook erg gezond, zo blijkt.

Tekst Brigitte Vermeulen

Deze gefermenteerde paprika’s zijn een lust voor het oog, met zulke prachtige kleuren in een bokaaltje. Joanna: “Deze gefermenteerde paprika’s zijn een van mijn favoriete groenten. De antinutriënten aanwezig in de schil van een paprika kunnen de darmwand irriteren, maar door het fermentatieproces dat plaatsvindt in de bokaal worden deze groenten makkelijker verteerbaar. Fermenteren zorgt voor een diep aroma, een rijke umami-smaak die je dagelijkse maaltijd naar een hoger niveau tilt. En het resultaat is ook gewoon mooi, toch? Of het nu paprika’s zijn of andere groenten, je kan bijna alles fermenteren: courgettes, bloemkool, boontjes, wortelen, … Er zijn twee technieken: ofwel werk je met een zoutoplossing zoals hier, ofwel ga je droogzouten, bijvoorbeeld met kool.”

Is dat allemaal wel veilig om op te eten?

Marta: “Mensen hebben schrik om zelf te gaan fermenteren en dat ze ziek zullen worden van verkeerde bacteriën die zich ontwikkelen. Maar wij kunnen je verzekeren: als je de juiste hoeveelheid ongeraffineerd zeezout tegenover het gewicht aan groenten respecteert én steriel werkt, zal de fermentatie zeker correct verlopen. Steriel werken is niet ingewikkeld: je dompelt de bokalen en de deksels een paar minuten onder in een pot met kokend water, en laat ze uitlekken op een schone handdoek. Je vult de bokalen tot aan de rand, tot ze overlopen eigenlijk, en sluit de bokalen goed af, zodat je ongewenste lucht buitenhoudt. Gaan de gevulde bokalen lekken? Geen zorgen, het borrelen is net een goed teken dat de melkzuurbacteriën hun werk doen en de fermentatie volop op gang is.”

job, leerden onze man kennen, kregen onze kinderen… Maar toch voelden we ons niet goed. We waren constant moe, hadden hoofd-, spier- en gewrichtspijn, alsof we wat uitgeblust waren. We liepen heel wat dokters af maar die konden niks vaststellen. Zonder dat we het toen zelf beseften, leefden we met een enorme bewijsdrang. Wij waren niet naar België gekomen om zoals zovele Poolse immigranten te eindigen als poetsvrouw.”

Marta: “We besloten zelf op zoek te gaan naar oplossingen, een ‘reset’ voor ons lichaam. Langzaam maar zeker kwam het besef dat we onze levensstijl dienden te veranderen. Terug naar de basis, met meer bewegen, meer contact met de natuur, meer rustpauzes, maar ook: terug naar de voeding die we in Polen aten.”

‘In Polen is fermenteren vooral een manier om groenten en fruit langer te bewaren’

Fermenteren is jullie met de paplepel ingegeven.

Marta: “In Polen is fermenteren vooral een manier om groenten en fruit langer te kunnen bewaren. Gefermenteerde producten zoals zuurkool en augurken waren er dagelijkse kost. Zonder dat we het wisten, voedden we daarmee ons darmmicrobioom – een wonderlijke wereld van bacteriën die onze spijsvertering, ons immuunsysteem, onze energie en zelfs onze stemming kan reguleren. Om je darmmicrobioom te optimaliseren, kan je gefermenteerde producten gebruiken. Vooral gefermenteerde groenten bieden een zeer effectieve manier om de balans in je darmen te verbeteren omdat ze zo ontzettend rijk aan probiotica en vezels zijn. Een gouden tip: gefermenteerde groenten met levende bacteriën mag je nooit verwarmen boven de 40 °C, anders gaan alle heilzame bacteriën dood.”

Jullie zijn zelf van Poolse origine?

Joanna: “Wij zijn geboren en getogen in Marianowo, een klein dorpje in Polen. Na onze middelbare studies verhuisden we in 1999 met ons twee naar België om hier te studeren. We vonden elk een

Joanna: “Onze ouders zouden van hun stoel vallen met wat wij hier vandaag vertellen, zij wisten niets van de gezondheidsvoordelen van fermentatie. Voor hen was fermenteren een eenvoudige, betaalbare manier om het hele jaar door te genieten van de oogst uit onze moestuin.”

GEFERMENTEERDE PAPRIKA’S

INGREDIËNTEN

4 grote zoete puntpaprika’s of een mix van gekleurde paprika’s • een paar takjes verse dille • 1 bosje lente-ui • 1 middelgrote rode ui • 8 jeneverbessen • 1 eetlepel mosterdzaad • 4 laurierbladjes • 1 à 2 gedroogde chilipepertjes (voor een pittige variant) • 2-3 teentjes knoflook

VOOR DE ZOUTOPLOSSING

1 liter warm water (bij voorkeur gefilterd of gekookt water) • 25 g zout (bij voorkeur ongeraffineerd zout, zoals himalayazout of Keltisch zout, geen zout met jodium)

ZO MAAK JE HET

1. Maak de zoutoplossing door het zout op te lossen in het water. Je kunt ook het zout eerst oplossen in een klein beetje kokend water en daarna koud water toevoegen tot je 1 liter zoutoplossing hebt. Het is altijd handig om extra zoutoplossing in huis te hebben. Die kun je goed bewaren in een afgesloten fles.

2. Dompel een weckpot (inclusief deksel en rubberen ring) gedurende 5 minuten onder in kokend water om hem te steriliseren. Laat de pot afkoelen op een droge keukendoek.

3. Was de paprika’s, dille en lente-ui goed en verwijder eventuele vuildeeltjes en onvolkomenheden. Verwijder de zaadlijsten en het steeltje van de paprika’s (optioneel). Snijd de paprika’s en rode ui in fijne of grove stukken, afhankelijk van je voorkeur. Je kunt ze ook in hun geheel fermenteren als je dat wenst.

4. Leg op de bodem van de weckpot eerst de droge kruiden: jeneverbessen, mosterdzaad, laurierbladjes, de opgerolde takjes dille en eventueel de gedroogde, in stukjes gesneden chilipepertjes voor een pittige variant. Voeg daarna in zijn geheel de teentjes knoflook toe. Vul de weckpot verder met de gesneden paprika’s, rode ui en lente-ui. Druk de groenten goed aan.

5. Zet de pot in de gootsteen en giet de afgekoelde zoutoplossing over de groenten tot de pot vol is, zodat de vloeistof over de rand van de pot vloeit. Zorg ervoor dat de groenten volledig onder de zoutoplossing blijven, want dat bevordert de fermentatie. Controleer of de rubberen ring goed op het deksel van de pot zit. Sluit de weckpot met de klem af. Je zult merken dat er wat zoutoplossing uit de pot vloeit. Zo hoort het, dit is jouw zekerheid dat de pot vol met vocht opgevuld is en je zoveel mogelijk zuurstofvrij werkt! Het fermentatieproces kan nu beginnen.

6. Zet de weckpot in een soepkom op je aanrecht, op een plaats waar de temperatuur tussen de 18 en 22 °C ligt. Bacteriën houden van warmte en zullen zich in deze temperatuur optimaal ontwikkelen. Laat de paprika’s zeven dagen fermenteren. Tijdens het fermenteren zal er CO2-gas vrijkomen en vloeistof uit de pot lekken. Maak de weckpot en de soepkom regelmatig schoon met koud water. Doe het deksel van de pot nooit open en laat het ook niet ‘boeren’ door aan de rubberen ring te trekken. Kortom, laat de melkzuurbacteriën alle werk doen. Het kan twee tot drie dagen duren voordat de fer-

mentatie echt op gang komt en sappen beginnen te lekken. Dit is afhankelijk van de temperatuur, de kwaliteit van de groenten en het aantal aanwezige suikers in de groenten, waar de bacteriën van houden.

7. Hoe langer de groenten fermenteren, hoe zuurder de smaak zal zijn en hoe zachter de structuur van de paprika’s wordt. Na zeven dagen kun je de pot openen en beginnen te genieten van je gefermenteerde paprika’s. Zodra de pot geopend is, moet je deze altijd in de koelkast bewaren. Daar blijven de paprika’s tot zes à acht weken goed. Ongeopend kunnen zij gemakkelijk een jaar en langer bewaard worden en dat bij kamertemperatuur.

SERVEERSUGGESTIE

Gefermenteerde paprika’s zijn een heerlijke frisse toevoeging aan je maaltijden. Serveer ze als bijgerecht, in salades met nog meer verse groenten (vezels uit groenten en fruit zijn voeding voor bacteriën), op een zuurdesemboterham, of gebruik ze als smaakmaker in stoofpotjes of wokgerechten. En profiteer tegelijkertijd van de gezondheidsvoordelen van zelfgemaakte probiotica die ontstaan tijdens de fermentatie.

OPGELET!

In je fermentaat zitten levende melkzuurbacteriën die CO2 produceren. Zij kunnen ervoor zorgen dat na de opening van de pot de groenten gaan bruisen en sissen. Dit is volkomen normaal. Nog een heel belangrijke regel is dat je de gefermenteerde groenten met levende bacteriën nooit mag verwarmen boven de 40 °C,‚ anders gaan alle heilzame bacteriën dood.

Interesse in een workshop? Meer info via klejman2.com. Fermentista. De gezonde kracht van gefermenteerde groenten is uitgegeven bij Lannoo.

WIN WIN WIN Markant Magazine mag drie exemplaren weggeven Mail naar wedstrijden@vrouwennet.be

Lange bloemenjurk met bijhorende foulard, van Four Roses. www.fourroses.be

ZOMERJURKEN À LA CARTE

Eenvoudig in wit linnen, een tikje boho in een lange, wijde jurk, no-nonsense in een hemdjurk of sexy in een one shoulderkleedje: zomerjurken vind je in alle stijlen en lengtes. Nonchalant voor op reis, glamoureus voor op een feestje of zakelijk voor op kantoor.

Hemdjurk uit de WKND-lijn van het Belgische merk Améline. www.mayerline. be

Zwoel de zomer in

Losjes en luchtig: mouwloze jurk met opgezette zakken, van Caroline Biss. www.carolinebiss.com

Mouwloze jurk in 100 procent linnen, van Marc O’ Polo www.marc-opolo.com

One shoulder-jurk in luchtig breiwerk met franjes, van Christian Wijnants. www.christianwijnants.com

Eenvoudig met korte mouwen en schuine zakken, van Dutchess. www.dutch-ess.com

Waterproof slipper met plateauzool, van Freedom Moses. www.freedomoses.com

Ruime strandtas, uit de croisièrereeks van Delsey. www.delsey.com

Zomerhoed van raffia met zuiders motief, van Guess. www.guess.com

Waterproof slippers, van Scholl. www.scholl.com

Zeshoekig montuur met brede veren, uitgevoerd in warme schakeringen, van Max&Co. www.maxandco.com

ACCESSOIRES VOOR ZON EN STRAND

Zonnebrillen vormen het ultieme zomeraccessoire om je persoonlijkheid in de verf te zetten, van oversized modellen tot designerbrillen met een hoog glamourgehalte. Maar ook waterproof schoeisel gaat tegenwoordig de fashiontoer op, met trendy kleuren en motieven. Een luchtige zonnehoed of een coole pet mag evenmin ontbreken bij felle zon. Een maxistrandlaken en een grote strandtas maken je helemaal beachproof.

Zonnebril in bio-acetaat met schildpadmotief, van Xandres. www.xandres.com

Zonnebril met kleurig detail op de veren, van Chanel. www.chanel.com

Coole pet, van Eden Park. www.eden-park.com

De tijdloze tassen van Annelies Timmermans

Jarenlang runde Annelies Timmermans (41) haar succesvolle tassenmerk, tot ze de tijdelijk pauzeknop indrukte. Het tweede hoofdstuk van haar ondernemerschap schrijft ze op maat van haar privéleven.

Tekst Lut Clincke

Annelies behaalde in 2006 een master in grafisch design en liep tijdens haar studies stage in Milaan, waar een boeiende wereld voor haar openging. Ze studeerde af met een modecollectie en kon meteen aan de slag bij een fabrikant van bruids- en feestkledij in Milaan. Ondertussen begon ze in bijberoep handtassen te maken en keerde ze in 2008 terug naar België om er haar eigen label op te richten, in combinatie met freelance-opdrachten, onder meer voor Anne Kurris.

“Wat mij zo aanspreekt in tassen, is het feit dat je functionaliteit kan koppelen aan creativiteit. Dat is een mooie evenwichtsoefening waarmee je zowel rekening moet houden met de vorm en de details als met het soort leder. Ik ben indertijd gestart met vier modellen die ik aangeboden heb aan topzaken, die ze meteen ook aankochten. Stilaan ging de bal aan het rollen en had ik een mooi klantenbestand van goede winkels, een eigen boetiek en stelde ik mijn collectie ook voor tijdens de Parijse modeweek. Het succes had echter ook een keerzijde: hoe groter je wordt, hoe meer brandjes je moet blussen en hoe groter de druk wordt.”

UIT DE RATRACE

Na tien jaar besloot Annelies de pauzeknop in te drukken, om verschillende redenen. Zo sloot het Italiaanse atelier waarmee ze jarenlang samenwerkte zijn deuren, waardoor ze op zoek moest naar een nieuwe productiepartner. Bovendien was de jonge onderneemster toen voor de tweede keer mama geworden.

van mijn eigen collectie weer opgenomen. Dankzij mijn ervaring wist ik precies hoe ik het zou aanpakken. Ik wou mijn bedrijf kleinschalig houden, met zo weinig mogelijk vaste kosten. Omdat mijn tassen tijdloos zijn en heel lang meegaan, ben ik ook afgestapt van de traditionele modeseizoenen. Voor de productie werk ik samen met een klein familiaal atelier in Noord-Italië. Mijn tassen worden volledig met de hand gemaakt door ervaren en gepassioneerde vaklui die hiervoor correct betaald worden. Kwaliteit, tijdloosheid en integriteit zijn voor mij de essentie van duurzaamheid. Deze kleinschalige manier van werken betekent ook dat de productiekost hoger ligt dan bij een grootschalige, machinale productie. Om mijn tassen betaalbaar te houden, vermijd ik tussenpersonen en verkoop ik rechtstreeks online.”

‘Hoe groter

GEZONDE BALANS

“De klanten van vroeger zijn vrij snel teruggekomen en brengen vaak ook andere klanten uit hun kennissenkring mee. Ik heb een heel breed publiek, van vrije beroepers tot mensen uit de creatieve sector. Bij mijn heropstart werkte ik enkel op pre-order, nu investeer ik in een beperkte stock. De collectie groeit met de jaren, op een rustige manier zodat ik alles onder controle houd. Mijn focus ligt op dit moment niet op een sterke groei, wel op een gezonde balans tussen mijn collectie en mijn gezin. Ik ervaar dit als een enorme vrijheid.”

wordt, hoe meer brandjes je moet blussen’

“Tijdens mijn verlof heb ik nagedacht over de toekomst. Ik vroeg me af of ik meer wou investeren en nog groter wou worden, of uit de ratrace stappen en zelf het ritme bepalen waarop ik leef en werk. Het is het tweede geworden. Ik wou de mooiste jaren met mijn gezin bewuster beleven. In plaats van meteen een nieuwe productiepartner te zoeken, heb ik een totale uitverkoop gehouden en ben ik met mijn collectie gestopt. Het jaar daarop kreeg ik een tijdelijke job aangeboden als collectiemanager bij Christian Wijnants, daarna werkte ik mee aan zijn schoenen- en tassencollectie.”

“In 2020, toen alles stilviel door de coronacrisis, heb ik de draad

www.anneliestimmermans.com ■

Vrouwelijk

Bij AFAS Software geloven we dat ondernemerschap niet alleen draait om cijfers en resultaten, maar vooral om mensen. Om visie. Om lef. En laat dat nu net eigenschappen zijn die we bewonderen en graag in de spotlights zetten. Daarom zijn wij voor het tweede jaar op rij trotse partner van de WOMED Awards.

Dit jaar waren we aanwezig met vier sterke vrouwen uit ons eigen team om de uitreiking live mee te beleven. De sfeer, de verhalen, de passie in de zaal: het was opnieuw een bevestiging waarom vrouwelijk ondernemerschap niet alleen gevierd, maar ook actief ondersteund moet worden. We zagen hoe Lien Degrauwe en Vanessa Vankerckhoven terecht in de bloemetjes werden gezet. Twee krachtige voorbeelden van hoe vastberadenheid, creativiteit en ondernemingszin deuren kunnen openen, ook in uitdagende tijden.

Als partner hadden we het voorrecht om twee bijzondere prijzen uit te reiken. De beloftevolle onderneemster mocht een jaar lang genieten van gratis bedrijfssoftware van AFAS. Een investering in de groei van haar onderneming. De winnares kreeg een uitnodiging voor een exclusieve ervaring: twee tickets voor een concert in de toekomstige AFAS Dome, inclusief toegang tot onze nieuwe VIP-loge. Een plek waar ondernemers samenkomen, netwerken en dromen werkelijkheid worden.

Maar bij AFAS blijft onze betrokkenheid niet beperkt tot partnerships

Vrouwelijk ondernemerschap zit in ons DNA

Onze organisatie weerspiegelt die overtuiging in cijfers én in cultuur. Met een bijna perfecte balans van 52% vrouwen tegenover 48% mannen laten we zien dat leiderschap geen kwestie is van gender. Binnen onze teams nemen vrouwen sleutelrollen op als projectleider, als consultancymanager, als HR-directeur. Niet omdat we quotas nastreven, maar omdat we geloven dat diversiteit aan de basis ligt van echte innovatie en duurzame groei.

Onze cultuur draait om vertrouwen en verantwoordelijkheid.

Geen regels om regels, maar ruimte voor gezond verstand, initiatief en verbondenheid. We geloven dat als je medewerkers gelukkig maakt en laat groeien, je als organisatie vanzelf sterker wordt. Die filosofie vertaalt zich niet alleen in onze dagelijkse werking, maar ook in grote keuzes zoals de invoering van de vierdaagse werkweek met behoud van loon en werkuren. Werken bij AFAS betekent niet alleen bijdragen aan het succes van de organisatie, maar vooral ook ruimte krijgen om je eigen ambities waar te maken.

Wil jij ook elke dag werken in een omgeving waar vertrouwen, groei en werkplezier centraal staan?

www.werkenbijafas.be

Samen verdwalen in verhalen

Zo’n leesclub van Markant, hoe werkt dat eigenlijk? Micheline Peacock ging langs bij die van Grimbergen en brengt verslag uit.

In de Charleroyhoeve in Grimbergen zitten tien dames samen. Het is maandagnamiddag. Er is koffie en thee en koekjes, en er liggen tien exemplaren van een boek met een blauwe kaft op tafel, Naar zachtheid en een warm omhelzen van Adriaan van Dis. Anne Van Herreweghe, die de leesclub oprichtte binnen deze Markant-afdeling, heet ons welkom en geeft het woord aan Mieke Roggen. Zij vond het eerst wel eng, spreekt niet graag voor publiek maar is fier dat ze het ondertussen wel aandurft.

De leesclub zag het licht in 2007 en de afdeling sponsort de werking ervan. Zesmaal per jaar buigen de leesvriendinnen zich over de romans die ze samen gekozen hebben.

De plaatselijke bibliotheek zorgt voor voldoende exemplaren, indien de romans niet vers van de pers zijn. Nederlandstalige literatuur komt vaak aan bod. Peter Terrin, Tom Lanoye, Stefan Hertmans en Lara Taveirne dragen ze alvast in hun hart. Wanneer een roman in de smaak valt, kiezen ze later vaak boeken van dezelfde auteur. Allen beamen dat de leesclub een

verrijking is. Je leest eens een ander genre dan je gewoon bent, en je leest anders, grondiger, zeker als jij de bespreking zal leiden. Door de gesprekken leer je bovendien elkaar kennen en binnen de groep groeien warme vriendschappen. Voor sommige dames is de leesclub zelfs de enige reden van hun lidmaatschap bij Markant.

LEIDRAAD

De leidraad voor de bespreking is een vragenlijst. Mieke heeft zich goed voorbereid en steekt van wal met een biografie van de auteur. Voor Adriaan van Dis komt dat wel van pas, want hij schrijft meestal autobiografisch.

Dan komt de rondvraag: “Heb je het boek graag gelezen? Hoe heb je het ervaren?” Iedereen heeft inbreng en iedereen luistert, argumenten worden aangevoerd. Het valt op hoe actief iedereen deelneemt en ook: hoe gedisciplineerd. “We hebben dat wel moeten leren, om niet door elkaar te praten.”

Van Dis beschrijft hoe hij als 9-jarig jongetje de zomervakan-

Boek de zomer maar vol

Of je nu van romans, thrillers of feministische non-fictie houdt: niks heerlijkers dan uren aan een stuk te kunnen doorlezen tijdens de vakantie. Met of zonder cocktail/mocktail bij de hand.

Dit zijn de leestips van enkele medewerkers van Vrouwennet.

Tekst Ann-Marie Cordia

Tussenjaren Yannick Dangre

Claire Selis, algemeen directeur Vrouwennet:

“In Tussenjaren neemt Yannick Dangre je mee in een zoektocht naar betekenis en richting in periodes van twijfel en verandering. Wat als de toekomst plots niet meer zo helder is? Wat als je jezelf opnieuw moet uitvinden? Het hoofdpersonage ervaart de twijfel, de onrust en de kleine momenten van inzicht die zo herkenbaar zijn voor iedereen die ooit een tussenperiode heeft doorgemaakt.

Wolf Lara Taveirne

Je leeft mee met de zoektocht naar antwoorden. Lara’s schrijfstijl is goed, zij het soms wat verwarrend omdat ze in kleine stukjes schrijft. Er zijn ook dagboekfragmenten in opgenomen. Tof is ook dat ze er quotes en passages van andere auteurs in verwerkt. Een beklijvend boek! Ik hoop dat we nog veel boeken mogen verwachten van deze betekenisvolle auteur. Uitgegeven bij Prometheus.

De bekeerlinge

Stefaan Hertmans

Het boek toont dat stilstand geen achteruitgang is, maar net een kans om met een frisse blik en vernieuwde energie vooruit te gaan. Reculer pour mieux sauter, inderdaad. Voor ondernemende vrouwen die balanceren tussen ambitie en zelfreflectie, is Tussenjaren herkenbaar en inspirerend. Een boek dat je aanmoedigt niet bang te zijn voor het onbekende, maar het te omarmen als een kans tot groei. Uitgegeven bij De Bezige Bij.

Ann Van Essche, regiocoördinator IeperRoeselare: “Het was de voorzitter van afdeling Markant Roeselare die ook een leesclub heeft, die me dit boek tipte – en Lara Taveirne stond ook recent in Markant Magazine. Lara’s boek beschrijft een waargebeurd verhaal over de verdwijning, de dood, van haar broer, Wolf. Hij verdween toen hij 18 jaar oud was. Pas een halfjaar later werd zijn lichaam teruggevonden in de bossen in Lapland. Hij had zijn dagboek bij zich, met het verslag van zijn laatste reis. Jaren later leest Lara dit dagboek en met het lezen begint ook haar rouwproces. Ze zoekt naar verklaringen waarom hij gedaan heeft wat hij gedaan heeft. Het boek is heel mooi geschreven, je wil het in één keer uitlezen. Je wil weten waarom en hoe hij gestorven is. Je beeldt je in dat dit bij de familie enorme vragen moet opgeroepen hebben: de angst, het verwachten, en dan het verdict.

Martine Hoste, teamverantwoordelijke vrijwilligerswerking:

Stefan Hertmans brengt met De bekeerlinge een puur, eerlijk en realistisch verhaal uit de middeleeuwen. Hij neemt je in zijn boek mee op een adembenemende reis langs oude Franse dorpen en steden en door de geschiedenis van de 11de eeuw. De auteur brengt met twee eeuwenoude documenten als vertrekpunt en de weinige overblijfselen uit die tijd als decor een jonge vrouw uit die

veelbewogen eeuw opnieuw tot leven. Een verhaal over liefde en godsdienst, maar ook migratie. Met deze hoofdelementen kaart het verhaal belangrijke aspecten van de middeleeuwen aan. In vergelijking met andere historische romans die ik al las springt deze er echt wel uit. Qua couleur locale is dit boek van Hertmans een schot in de roos. Heerlijk om te lezen in de vakantie – of daarbuiten.” Uitgegeven bij De Bezige Bij.

Feminists in progess

Lauraine

Meyer

Saar Vandenbergh, regiocoördinator VlaamsBrabant en Brussel: “In deze opgewekte gids neemt Lauraine Meyer, een Franse graphicnovelauteur die in Nederland woont, op een humoristische manier het feminisme onder de

loep. Met haar vrolijke en kleurrijke tekenstijl kaart ze aan wat ‘feminist’ zijn tegenwoordig betekent en wat de hardnekkige clichés zijn. Zo krijg je als lezer een frisse blik op de ideeën over vrouwelijkheid, seksisme en bodypositivity. Dit alles verweeft ze met stukken interessante geschiedenis. Leerrijk met een vleugje lichtheid! Een absolute leestip – ook voor mannen. Dus ik laat het subtiel in huis rondslingeren voor man en zonen.” Uitgegeven bij Nijgh & Van Ditmar.

Meisje met zeven namen Hyeonseo Lee

Myrthe Princen, regiocoördinator Noord OostVlaanderen: “Dit boek begint met het waargebeurde verhaal van Minyoung, een vrolijk en nieuwsgierig

meisje dat opgroeit in NoordKorea. Ze heeft nauwelijks een idee van hoe de buitenwereld naar haar land kijkt. Juist dat vond ik zo indrukwekkend: haar jeugd lijkt in veel opzichten gewoon, maar tussen de regels door voel je de indoctrinatie en beklemming in kleine, alledaagse dingen. Op haar zeventiende vlucht ze per ongeluk het land uit, en wat volgt is een aangrijpende zoektocht van tien jaar, waarin ze steeds weer een nieuwe identiteit moet aannemen –tot ze uiteindelijk haar vrijheid, en zichzelf, vindt als Hyeonseo. Meisje met zeven namen kreeg mij weer aan het lezen na de babyperiode vol slapeloze nachten – al zorgde het ook weer voor een paar extra.” Uitgegeven bij The House of Books.

Naar zachtheid en een warm omhelzen

Adriaan van Dis

Gudrun Verschuere, algemeen voorzitter Vrouwennet:

“Met een ziekelijke moeder en een vader die zwaar getraumatiseerd werd door zijn jeugd in weeshuizen en de oorlog, wordt de jonge Adriaan voor een aantal maanden naar zijn stugge en norse opa Huibert gestuurd. Inwonende hulp Jans bestiert daar het huishouden in ruil voor kost en inwoon, sinds haar zestiende, na de dood in het kraambed van Huiberts vrouw. Ommie, zoals Adriaan haar noemt, is zijn warme surrogaatoma, die hem verhalen vertelt en hem empathisch leert kijken naar de wereld. Ze bakt pannenkoeken op de ‘moeilijke’ momenten in het leven en is een baken voor de vele mensen uit haar omgeving die het moeilijk hebben.

kookt van de Roemeens-Zwitserse

Naar zachtheid en een warm omhelzen is een tedere ode aan zijn surrogaat-oma.

Het boek geeft ook een inzicht in het naoorlogse leven en de trauma’s en demonen waar mensen die in jappenkampen gezeten hebben, levenslang mee worstelen en de impact die het op hun gezin heeft.” Uitgegeven bij Atlas Contact.

Waarom het kind in de polenta kookt Aglaja Veteranyi

Gudrun Verschuere, algemeen voorzitter Vrouwennet: “‘Een goed boek moet schuren om te glanzen’, zegt men soms. Dat kan je wel zeggen van het autobiografische boek Waarom het kind in de polenta

Aglaja Veteranyi (1962-2002). In haar debuutroman vertelt ze grotendeels haar eigen levensverhaal. Als jong meisje groeit ze op in een disfunctionele, rondreizende circusfamilie die in de jaren 60 het Roemenië van dictator Ceaușescu ontvlucht. Het Westen blijkt helaas niet het beloofde paradijs. Ze droomt ervan een rijke en beroemde actrice te worden. Het kleurrijke circusleven heeft een duistere achterkant, een leven van onzekerheid, ontbering, angst en misbruik. Het meisje, tot haar zeventiende analfabeet, en haar oudere halfzus staan elke avond doodsangsten uit tijdens de gevaarlijke jongleeract van hun moeder. Om die te bezweren vertelt haar zus gruwelijke verhalen, zoals dat over het kind dat in de polenta kookt, om de eigen vrees te overstemmen. Zo zwaar en somber de thematiek klinkt, zo lichtvoetig en bijna speels is de stijl van Veteranyi.” Uitgegeven bij Oevers.

Mot en de metaalvissers

Sanne Rooseboom

Sofie Vereyken, verantwoordelijke marketing & communicatie: “Lezen staat niet hoog op de prioriteitenlijst van mijn zonen (10 en 12 jaar), maar voorgelezen worden vinden ze heerlijk. En daar maak ik dankbaar gebruik van. Het boek Mot en de metaalvissers voerde ons mee naar een wonderlijke onderwaterwereld. Mot – eigenlijk Vlinder, zoals alleen haar moeder haar nog noemt – houdt van zwarte kleren en van de rommelige stad waarin ze opgroeit. Uit opstandigheid koopt ze een magneet om te

metaalvissen in het oude kanaal. Ze vindt een kleine, roestige duikboot: het begin van een groots avontuur. Een heerlijk boek, voor jong én oud. Dat mijn zonen daarna ook wilden metaalvissen, was logisch. Maar dat blijkt verboden in Vlaanderen en zeker voor minderjarigen – er wordt te veel gevaarlijk materiaal uit onze wateren gevist. In een duikboot wonen, dát gaan ze later wel doen. Nu ze alleen nog zelf aan het lezen krijgen…” Uitgegeven bij Van Goor.

De vitale keuken

Mimi Spencer & Sam Rice

Vanya Somers, projectcoördinator: “Onlangs kreeg ik De vitale keuken van Mimi Spencer en Sam Rice cadeau van een vriendin. Nu ik steeds meer kwaaltjes krijg door de (peri)menopauze – minder energie, slechter slapen, hormonale schommelingen en die hardnekkige vetjes rond mijn taille – besef ik hoe belangrijk gezonde voeding is. Dit kookboek biedt eerlijke, eenvoudige recepten die focussen op balans en vitaliteit, speciaal voor vrouwen van middelbare leeftijd. Mijn favoriete gerecht? De shakshuka op p. 72: snel klaar én mijn jongens eten het zonder morren (wat niet van elk gerecht gezegd kan worden). Wat me bijbleef: slechts 20 procent van onze gezondheid wordt bepaald door onze genen, de rest kunnen we zelf positief beïnvloeden!” Uitgegeven bij Lannoo.

■

Tirade

Wie mij regelmatig leest, weet dat ik een vriend van de fiets ben, weliswaar al enkele jaren van de elektrische variant, wat mij betreft de mooiste uitvinding van de laatste eeuw.

Als de zon schijnt, moet de tweewieler van stal. Vandaag is het zondag en dus rijdt manlief mee. We kiezen een traject van pakweg 50 km, waarvan het grootste deel op het jaagpad langs het Albertkanaal.

Het is druk: skaters, wandelaars, steppers en fietsers eisen hun plekje op. Uitkijken dus. Wij bengelen al een tijdje achter een man en vrouw, onze leeftijd of wat ouder, die een iets te traag tempo aanhouden, en besluiten hen in te halen. Hoewel we onze bel laten rinkelen, blijven ze ongestoord twee derde van het fietspad innemen.

Omdat ik bang ben om hen te raken of aan de andere kant in het kanaal te sukkelen, ben ik zodanig gefocust dat ik een supersnelle tegenliggende racer niet zie aankomen en nauwelijks kan vermijden.

Als ik even omkijk naar het koppel met een verontschuldigende lach van “Hè hè, dat was nipt” krijg ik een tirade over me heen: “Moest het weer zo snel?” en “Ge moogt niet inhalen als er een tegenligger is.”

Dat weet ik ook wel en ik beken mijn fout, maar als zij iets gewilliger hadden plaatsgemaakt, dan was dit niet gebeurd. Dat vertel ik de nog steeds aflopende vrouw ook. Als repliek verwacht ik iets als ‘stomme trut’ en dat is exact wat ze zegt.

Lut Geypens (66) schrijft over het leven zoals het is, met pensioen.

Een supersnelle tegenliggende racer zie ik niet aankomen

Hoewel mijn hart jaagt en mijn brein boosaardig creatief wordt, slik ik mijn tegenwoord in. Mijn grens ligt bij de scheldmuur. Die van mijn man doorgaans ook, maar als ze zijn vrouw een trut noemen, durft hij er wel eens over te gaan. Terwijl ik gas geef, vertraagt hij om zich tot bij het koppel te laten zakken. Ik hoor wat heen-en-weergeroep en vrees even dat hij in het water belandt, maar gelukkig duikt hij weer snel naast mij op, nog enigszins nabriesend. “Wat wil je,” zeg ik, “als je voor de ogen van de mensheid een wereldleider een vermeende bondgenoot

de huid ziet volschelden, waarna de boertige machthebber nog in alle ernst excuses eist van de waardige geschoffeerde.” Een vrijgeleide voor mensen die het toch al niet te nauw nemen met de fatsoennormen. Voor mij een scène waar ik de rest van mijn dagen met plaatsvervangende schaamte aan terugdenk, een kantelmoment in een wereld die tot dan in de hoogste regionen tenminste nog probeerde om het fatsoen op te houden, een akelig moment van besef: macht en geld hebben hier elke vorm van beschaafde omgang verdrongen. Ik besluit om me niet van de wijs te laten brengen door het wansmakelijke incident en actief op zoek te gaan naar voorkomend gedrag in het fietsverkeer. En jawel, niet veel later staat een automobilist met een vriendelijk gebaar zijn voorrang af aan ons. We worden ingehaald door bellende fietsers, die lachend roepen: “Niet verschieten, ’t is voor de veiligheid.”

Misschien is het ook een kwestie van het goede willen blijven zien en je vooral zelf niet te laten meeslepen in negatief gedrag. Makkelijker gezegd dan gedaan, maar zeker het proberen waard.

Mijn humeur klaart op. Ik heb de neiging om elke vriendelijke mens aan te moedigen om vooral zo verder te doen en een tegenwicht te blijven bieden voor verruwing en brutaliteit. Zoals je een BOB-sleutelhanger ontvangt voor nuchter rijden, zo zou je een VIV-badge moeten opgespeld krijgen voor ‘vriendelijk in het verkeer’, en bij uitbreiding in het leven. En dan hoopt deze trut maar dat de VIV’s de race om het goed fatsoen winnen. ■

Boksen in een gouden kooi

In deze film van regisseur Kurdwin Ayub wordt de voormalige Oostenrijkse bokskampioen de personal trainer van drie steenrijke Jordaanse meisjes. Alleen blijkt hun luxevilla al snel een hedendaagse gevangenis. De donkere prent Mond (Moon) toont haarscherp aan hoe niemand echt vrij is wanneer niet iedereen vrij is.

Tekst Ciska Hoet

Zelfs de eerste scènes van Mond (Moon) intrigeren al. Terwijl de camera haast enerverend dicht op de huid zit van hoofpersonage en martial-artsvechter Sarah, zien we hoe ze een beslissend duel verliest van een jongere atlete en zo haar voorheen succesvolle bokscarrière moet begraven. Daarop volgt een ongemakkelijke zoektocht naar een bestaan buiten het wedstrijdleven. Zonder veel woorden zet actrice Florentina Holzinger virtuoos neer hoe moeilijk de stugge ex-kampioen haar draai vindt bij haar huisgenoten, haar zus of als trainer van hobbyisten. Holzinger kennen we als performancekunstenaar en regisseur van fysiek expliciete theatervoorstellingen, en misschien is deze rol haar precies door die ervaring wel op het lijf geschreven. Je gelooft meteen dat deze stoere vrouw impulsief toehapt wanneer een rijke zakenman haar vraagt personal trainer te worden van zijn zussen in de Jordaanse hoofdstad Amman. Alleen mondt die loopbaanwending uit in een naargeestige ervaring die laat zien hoever de onderdrukking van vrouwen vandaag nog steeds kan gaan. Mond is de tweede langspeelfilm van de jonge Koerdisch-Oostenrijkse regisseur

Kurdwin Ayub, wier debuut Sonne in 2022 gelauwerd werd op het Film Festival in Berlijn. Waar Sonne draaide rond drie Weense tienermeisjes die in een persoonlijke storm terechtkomen nadat ze een muziekvideo hadden gemaakt waarin ze boerka’s dragen, zet Mond de spotlights op de vrijheidsstrijd van jonge vrouwen in Jordanië.

ZWIJGENDE CHAUFFEUR

Daarbij kiest Ayub voor een impliciete aanpak die tegelijkertijd alles in het werk zet om een ontregelende, gespannen sfeer te creëren. Terwijl er weinig gesproken wordt, draagt elk shot bij aan de claustrofobie die eigen is aan het leven van de zussen. Vanuit haar luxueuze hotelkamer wordt Sarah dagelijks door een zwijgende chauffeur naar een weliswaar extreem dure maar vooral afgesloten villa gebracht. De Jordaanse zon ten spijt, spelen alle scènes zich binnen af. De drie jonge vrouwen hebben geen wifi, kijken heelder dagen naar soaps en mogen enkel naar het shoppingcentrum onder begeleiding van een bewaker. Zonder dat het benoemd wordt, is het duidelijk dat deze villa een hedendaagse gevangenis is. Dat dit alles wordt weergegeven door de ogen van martial-artsatlete Sarah, is bo-

vendien een slimme zet. Zo wordt niet alleen de clash tussen de culturen tastbaar. Het eenzijdige vertelstandpunt draagt vooral bij aan het gebrek aan mogelijkheden waar de zussen onder lijden. De dreigende sfeer die ontstaat wanneer Sarah onder andere een geheimhoudingscontract moet tekenen en onder geen beding naar de bovenverdieping mag, wordt verder opgebouwd als een van de zussen opdaagt met een blauw oog. Zeker wanneer blijkt dat er nog een vierde zus verborgen wordt gehouden in de luxevilla, gaan je haren overeind staan.

Tegelijkertijd kan je ook bedenken dat deze film clichés dreigt te bevestigen door Arabische vrouwen in een onderdrukte positie neer te zetten terwijl de witte vrouw als potentiële ‘saviour’ opdaagt. Toch voelt de vrijheid van Sarah vooral wrang aan. Mond vervat het bekende citaat van feministisch auteur Audre Lorde dan ook in beeld: ‘I am not free while any woman is unfree, even when her shackles are very different from my own.’ ‘Ik ben niet vrij zolang er vrouwen onvrij zijn, zelfs wanneer hun ketenen heel anders zijn dan de mijne.’

Mond (Moon), vanaf 19 juni in de bioscoop.

Wist

Op reis met Markant jedatjes

Wie zit er achter de Markant Reizen?

Annemie, Helga, Carine, Leila, Yvonne en Saar

Onze nationale werkgroep bestaat uit een groep gedreven vrouwen uit onze eigen netwerken met een passie voor het uitwerken en begeleiden van reizen. Samen brengen ze jaarlijks een mooi reisprogramma tot stand met een 20-tal groepsreizen op maat van onze leden. Ze zorgen voor een mooie mix van bestemmingen dichtbij en verder weg.

Op de foto zien we onze reisbegeleidsters Annemie, Helga, Carine, Leila en Yvonne met Saar van Vrouwennet. Tijdens de planningsvergadering voor de reizen in 2026 leggen we alle ideeën samen en maken we zo jouw reisdromen waar.

Carine, Helga en Leila leiden zelf een reiskantoor. Annemie en Yvonne zijn onafhankelijke reisbegeleidsters. In functie van de bestemming en de specialisaties van onze begeleidsters kiezen we voor betrouwbare reispartners om mee samen te werken zowel in België als op de bestemmingen.

Wat zijn de ‘ingrediënten’ van een Markant-reis?

Kwaliteit primeert bij onze reizen, dit resulteert dan ook in een gemiddeld tevredenheidscijfer van 4,5/5 en meer voor al onze reizen.

De accenten liggen op het ontdekken én beleven van de lokale cultuur en samen genieten van al het moois dat de bestemming te bieden heeft. Het creëren van een fijne groepssfeer voor, tijdens en na de reis is ook een absolute prioriteit van onze begeleidsters. Dit zorgt voor reizen die nog lang na terugkomst blijven nazinderen.

Mogen er ook reisgezellen mee die geen lid zijn?

Uiteraard! Elk lid mag een reisgezel meenemen aan hetzelfde tarief. Dit kan een partner zijn maar evengoed een vriend of vriendin.

Hoe kan je inschrijven voor onze reizen?

Op onze website staat een mooi overzicht van alle beschikbare reizen, indien reeds volzet staat dit aangeduid. Per reis vind je het volledige reisprogramma, de prijzen en de contactgegevens van de reisorganisatie en reisbegeleidster. Inschrijven doe je via het online formulier. Na inschrijving houdt de reisorganisatie je verder op de hoogte over alle aspecten van de reis zoals een eventuele voorreisvergadering, alle benodigde reisdocumenten, verzekeringen etc.

In 2025 is er momenteel nog plaats voor de citytrip Oslo (augustus), rondreis Andalusië (september) en de rondreis India (december).

Voor de meest actuele info kijk op

NON-FICTIE

Grijsgedraaid

Brood

TUSSENTITEL 2

Op een dag komen ze je huis binnen. Ze nemen je rijbewijs in beslag en brengen je oude Volvo naar een opkoper. Je moet een document ondertekenen waardoor je het beheer van je bankrekeningen en beleggingen afstaat. Zelf koken mag niet meer. In plaats daarvan krijg je elke dag een voedzame maaltijd aan huis geleverd. Voor jou geen frieten of pizza meer. Wil je nog vrijen, dan moet je dat zo stil en snel mogelijk doen. Er kan immers elk moment iemand binnenkomen. De misdaad die zo’n straf legitimeert? Je bent de 80 voorbij. In Grijsgedraaid toont journaliste Ann Peuteman hoe we oudere mensen alles uit handen nemen wat het leven leuk maakt. 80-plussers Paula D’Hondt, Fons Verplaetse en Eva Bal getuigen hoe moeilijk het daardoor is om te blijven wie je altijd al was. Al kan het ook anders, betoogt ze.

Grijsgedraaid is uitgegeven bij Pelckmans.

WIN WIN WIN Markant Magazine mag drie exemplaren weggeven. Mail naar wedstrijden@vrouwennet.be

EXPO

Berlinde De Bruyckere

Bozar stelt voor het eerst een grootschalige solotentoonstelling met werk van Berlinde De Bruyckere (Gent, 1964) voor. In haar beklijvend oeuvre staan de mens en de condition humaine centraal. De Bruyckere put uit verschillende inspiratiebronnen: de christelijke iconografie, de klassieke mythologie, het oeuvre van Vlaamse meesters en culturele overleveringen. In Khorós presenteert de kunstenares een selectie uit haar oeuvre van de afgelopen 25 jaar, in dialoog met

geestverwante kunstenaars die ze omschrijft als ‘compagnons de route’. Het Griekse Khorós verwijst naar de groep zangers/dansers in de Griekse tragedies. Zo is ook de tentoonstelling een samenspel van stemmen, gedeelde thema’s en dialogen. Met werk van o.a. Lucas Cranach de Oude, Peter Buggenhout, Patti Smith en Pier Paolo Pasolini. Standaardtickets kosten 18 euro. www.bozar.be

WAARGEBEURD

Gevecht tegen de taliban

Augustus 2021. Kabul valt in handen van de taliban. Van de ene op de andere dag verandert het leven van vrouwen in heel Afghanistan. Voor de vrouwen van het nationale voetbalteam betekent dit dat ze vanwege het beoefenen van hun sport in direct levensgevaar verkeren. In De afghaanse leeuwinnen vertelt Khalida Popal, de aanvoerder en medeoprichter van het team, het hele verhaal. Khalida werd geboren in Afghanistan, maar ontvluchtte samen met haar familie het schrikbewind en groeide op in een vluchtelingenkamp in Pakistan. Bij haar terugkeer in Afghanistan in 2007 richtte ze het vrouwenelftal op, dat haar een gevoel van macht, vrijheid en kameraadschap gaf. In 2011

werd Khalida opnieuw gedwongen haar moederland te ontvluchten. Als vluchteling in Denemarken zette Khalida zich in voor het blootleggen van wijdverbreid seksueel misbruik door de voormalige president van de Afghaanse voetbalbond. Wanneer in 2021 Afghanistan opnieuw in handen valt van de taliban, doet ze er alles aan om de leden van haar voetbalteam in veiligheid te brengen. Een krachtig verhaal van een bijzondere vrouw.

De afghaanse leeuwinnen verschijnt op 3 juli en is uitgegeven bij Meulenhoff.

WIN WIN WIN Markant Magazine mag drie exemplaren weggeven. Mail naar wedstrijden@ vrouwennet.be

IN OPENLUCHT

De Betoverende Tuin

De tentoonstelling De Betoverende Tuin in Jodoigne neemt je mee in een magische wereld waar kunst en natuur samenkomen. Het thema Seizoen van het licht opent op 13 juni en is te zien tot zondag 10 augustus. Je wandelt door een prachtig park dat is omgetoverd tot een poëtische tuin vol installaties, sculpturen, landart en werken in glas, steen, metaal, hout en keramiek. Kunstenaars uit de hele wereld zijn vertegenwoordigd, onder wie Hilde Peeters, Ingrid Van Daele en Dawaa Huizinga-Molom. De Betoverende Tuin wil je laten stilstaan bij de relatie tussen mens en natuur en hen op een verrassende manier naar de omgeving te laten kijken. Een ideale uitstap voor kunstliefhebbers, gezinnen en wandelaars. Honden zijn toegelaten aan de leiband. Tickets kosten 6 euro. Open op woensdag, vrijdag, zaterdag en zondag tussen 13 uur en 20 uur. Reserveren is aangewezen. www.the-enchanted-garden.info

BERLINDE DE BRUYCKERE. KHORÓS. INVISIBLE BEAUTY, 2011, PRIVATE COLLECTION, GHENT, PHOTO MIRJAM DEVRIENDT

APERITIEFCONCERT

Klassiek, jazz en chansons

in Knokke-Heist

In de zomervakantie kan je in Knokke-Heist elke zondag een glaasje komen drinken bij een zomers aperitiefconcert op het Van Bunnenplein. De aperitiefconcerten brengen een mix van klassieke en moderne muziek maar ook jazz en chansons. Op 29 juni speelt de Jeugdharmonie Sint-Cecilia Heist (klassiek, op 29 juni), op 6 juli is het de beurt aan concertband Brussel (jazz-klassiek) en op 13 juli doen Creamcolored Ponies hun ding met swingjazz. Chansons zijn voor 20 juli, met A Bout De Souffle. Nog tot en met 31 augustus, elke zondag in de zomervakantie om 11 uur op het Van Bunnenplein. Gratis toegang. De volledige programmatie vind je op de site. www.knokke-heist.be

EXPO

Verborgen verleiding in Oudenaarde

Verborgen Verleiding, een eeuw in lingerie en industrie presenteert een unieke collectie Oudenaardse lingerie uit de 20ste eeuw. Bezoekers kunnen ook achter de schermen kijken, waar erfgoedzorgers dit fragiel textiel inventariseren en fotograferen. De getoonde onderkleding is een selectie uit de privécollectie van de 90-jarige Armand Miclotte. Van 1949 tot 1994 werkte hij bij lingeriefabrikant Femilux (voordien Femina) in Oudenaarde. Vanuit de snijzaal groeide hij door naar de ontwerpafdeling, waar de ontwerppatronen voor korsetten, bustehouders, nachten strandkledij vorm kregen. Over de jaren heen verzamelde hij heel wat stukken van de Oudenaardse firma’s Femina en Missiaen. Naast lingerie redde hij ook oude machines, prach-

tig promomateriaal en sprekende foto’s. Nog te bezoeken tot en met 14 (Open Monumenten dag), van woensdag tot en met zondag, op de Erfgoedsite Ename in Oudenaarde. Tickets kosten 8 euro, toegang tot de vaste tentoonstel ling is inclusief. www.erfgoedsite Ename.be

MODEL JOSEE SCHOEPEN VOOR FEMILUX IN 1962.

Nationale

We tellen al af naar onze Nationale Cultuurdag. Deze editie staat in het teken van verwondering: een reis door droom en realiteit, tussen hoop en verbeelding. We nodigen Deeviet Caelen uit, die een lezing zal geven over het surrealisme in België. Hij duikt voorbij de schilderkunst – denk aan René Magritte, maar ook Rachel Baes en Jane Graverol – in de fotografie, film én literatuur van de jaren ‘30 tot vandaag.

In de namiddag kruipt An Miller in de huid van wijlen Caroline Pauwels tijdens de voorstelling ‘Ode aan de verwondering’, naar het gelijknamige essay van Caroline. Daarin schreef ze een pleidooi om terug met een kinderlijke blik naar het leven te kijken, want verwondering geeft het leven net kleur. De voorstelling is momenteel overal uitverkocht en gaat pas op tournee vanaf 2026. Een markante primeur dus, die belooft best pittig te worden!

Locatie: Leietheater Deinze Inschrijven vanaf juni via

Kunst Cultuur & markantnet.be/cultuur

Adembenemend Alentejo op de (elektrische) fiets

Alentejo betekent letterlijk ‘dwars over de Taag’. Zoals de rivier van oost naar west meandert, fietsen ook wij van het Portugese binnenland richting Atlantische kust. Met de e-bike is het een koud kunstje om tussen de kurkbomen, wijngaarden en langs Romeinse ruïnes te rijden. Het uitzicht krijg je er gratis en voor niets bij.

Tekst Micheline Peacock

De kapel van Onze-Lieve-Vrouw van Represa in het dorpje Cuba in de streek Beja.

Een busje brengt ons in anderhalf uur van de luchthaven van Faro naar Mértola . Het landschap is glooiend, wat de gele en lichtgele vlekken in mijn atlas thuis bevestigt – blij dat ik voor een e-bike geopteerd heb. In Mértola houdt de rivier Guardiana op bevaarbaar te zijn. Zowel Romeinen als Moren vonden dit dus een geschikte plek om te wonen. Bewijzen daarvan vinden we in de musea van het stadje. Met gids Joāo wandelen we tussen de witte huisjes met gele accenten, Mértola-geel. “En de burcht boven op de heuvel?” “Wil je daar echt naartoe?”, vraagt hij? Liever blijft hij in de schaduw. Het is 24 mei, de eerste dag van een zomerlange hittegolf. Eigenijk is de periode november-mei ideaal voor wandelen en fietsen. Mértola ligt in een natuurgebied. Alle troeven – natuurliefhebbers kunnen er lynxen en roofvogels spotten – worden uitgespeeld om het toerisme te promoten en de plaatselijke jeugd werkgelegenheid te verschaffen.

Onze fietstocht start de volgende dag in Beja, een uurtje rijden van Mértola. In het stadscentrum herinneren uitvergrote krantenartikels aan de Anjerrevolutie van 40 jaar geleden, toen de legertop zich tegen dictator António de Oliveira Salazar (1889 – 1970) keerde. Ochtendlijke bloemenverkoopsters smeekten de soldaten om geen bloed te vergieten en staken anjers in de loop van de geweren.

ETAPPE 1: VAN BEJA NAAR ALVITO

Het startsein wordt gegeven aan de kleine luchthaven van Beja . Jan, een Portugese Nederlander, fietst met ons mee als gids. Zijn eega Romaine staat in voor bagagevervoer en catering, met de auto. Vrij van materiële zorgen fietsen we over rustige baantjes tussen grasland en aanplantingen van olijfbomen, kurk- en steeneiken. Geen akkers te bewerken, geen koeien te melken en dus ook geen huizen te zien op het platteland, in deze contado van extensieve landbouw. We rijden zo’n 20 kilometer voor we de afslag nemen naar Cuba . Christoffel Columbus – de man zou hier geboren zijn – staat ons al op te wachten. Een kopje koffie met de traditionele Portugese lekkernij pastéis de nata geeft ons een energieboost. Tegen de middag worden we in Vila Frades verwacht. Daar worden we rondgeleid in de Romeinse ruïnes uit de 1ste tot 4de eeuw. De grote villa is goed bewaard gebleven omdat de franciscaanse paters (vandaar Vila Frades) er nadien zijn ingetrokken en ze zijn blijven onderhouden. Wat ooit de opslagplaats voor wijn en olijfolie was, kreeg fresco’s en herbestemming als kapel.

Ines is wijnmaker en wil ons tonen hoe zij en haar partners deze vinho de talha produceren, zoals de Romeinen het eeuwen geleden deden. Enkele pedaalslagen verder stallen we de fietsen op de binnenkoer van de wijnmakerij Serenada Enoturismo . In de koele kelder tussen de amforen legt ze ons het eeuwenoude procedé uit en mogen we natuurlijk proeven, met wat petizcos – zeg maar de Portugese tapas –erbij. Het blijft bij proeven en niet drinken, want we hebben nog 30 kilometer voor de boeg. We rijden door spaarzaam gezaaide witte dorpjes.

Boven: een verlokkelijk uitzicht. Onder: koffiepauze!

Dan zijn we plots in Alvito , het einde van onze eerste etappe. We mogen onze fietsen stallen op de binnenkoer van de Pousada do Castelo , het kasteel waar we logeren. De marmeren vloeren blinken en het parket kraakt. Mijn kamer kijkt uit op de idyllische tuin met zwembad. Wat een verlokking!

ETAPPE 2: VAN ALVITO NAAR ALCÀCER DO SAL

Vandaag wordt het een zwaardere tocht, zegt Jan, met 80 kilometer en met meer hoogtemeters. Gisteren heb ik steeds op ecostand gereden en maar twee blokjes opgebruikt. Ik mag dus meer ondersteuning gebruiken. Het is licht bewolkt, we vertrekken met lange mouwen. Het landschap varieert licht. We rijden langs kurkeiken en leren dat deze bomen om de negen jaar ‘ontkurkt’ worden en het laatste cijfer dragen van dat jaar. Een boom met cijfer 3 is in 2023 gepeld en mag tot 2032 weer ▲

Het dorpsplein van Alvito.

aandikken. Portugal, en zeker de regio Alentejo, is een grote producent van kurk.

We komen ook te weten dat het de parasol-den is die de pijnboompitten levert, dat de zwarte Iberische varkens dol zijn op de eikels van de steeneik en dat je, volgens het Portugese gezegde, eucalyptusbomen plant voor jezelf, pijnbomen voor je kinderen en kurkeiken voor je kleinkinderen.

Het is halfweg de voormiddag als we Viano do Alentejo binnenrijden. We rijden een paar keer rond het vijfhoekig kasteel, tot verbazing van de toeristen die buiten de muren op hun gids wachten. Waar we vandaan komen, vragen ze. Uit België. Tja, dat is niet gelogen…

In Alcàçovas gaan we ons even bezinnen op de plek waar ooit de eerste versie van het verdrag van Tordesillas getekend is, dat de nieuwe wereld op het einde van de 15de eeuw verdeelde in een Spaanse en een Portugese zone. Dan wacht Romaine ons op in een parkje met kiosk en vrolijke muziek. De picknick staat klaar, we kunnen meteen aanschuiven. Als toetje pluk ik een handvol moerbeien. Heerlijk! Een kinderhand is gauw gevuld. Tijd voor een siësta hebben we niet. We moeten verder.

Wanneer we Alcàcer do Sal naderen, krijgen we de eerste rijstvelden te zien. De modderige velden lokken ooievaars op zoek naar lekkers voor hun kuikens. Zowat elke elektriciteitspaal is bekroond met een nest. We rijden de stad binnen, hou -

den even halt aan de rio Sado en speuren hoog op de heuvel naar de pousada , de burcht waar we zullen logeren. Eigenlijk is het een klooster, gebouwd binnen de kasteelomwalling. Gelukkig heb ik een turbo-knop op mijn fiets.

ETAPPE 3: VAN ALCÀCER DO SAL NAAR VILA NOVA DE SANTO ANDRÉ

Dit wordt de koninginnenrit. De jongemannen uit de groep – met ordinaire stadsfietsen nota bene – verlekkeren zich op de 800 hoogtemeters die ze zullen scoren op Strava. Voor de

Het beeld van Christoffel Colombus.

Gedonder

Your iCloud storage is almost full, staat in het onderwerp van de mail. Ik doe hem niet eens open en denk: nu even niet. Al weet ik best wat me te doen staat. Sinds de komst van ‘de cloud’ lijk ik meer foto’s dan ooit te nemen. Van mijn kinderen, jawel, maar ook van al het moois dat mijn pad kruist, op mijn bord of in de tuin. Ik fotografeer etiketten van potjes in de supermarkt om in te zoomen als ik de ingrediënten niet kan lezen. En screenshots neem ik ook à volonté. Van boeken die vriendinnen me hebben aangeraden, zoals How to Not Kill Your Husband After Kids Als een reminder om ze te kopen. Opvallend weinig selfies, dat wel. Een luttele 146. Weinig, in vergelijking met de 23.450 beelden op mijn telefoon – en dus ook in mijn iCloud. Hoeveel gewicht kan een wolk dragen, voor die vol zit, en het onweer losbarst?

Een maand later is het zover. Your iCloud storage is full. Vol is vol. Tenzij ik meer wil betalen. In plaats van 2,99 euro per maand voor 200 gigabyte word ik uitgenodigd om 9,99 euro per maand te geven voor 2 terrabyte. Ik zou beter upgraden, want vanaf nu gaat iCloud niets meer opslaan van mijn foto’s, documenten of contacten.

Ach, die donderwolk doet maar, denk ik. Ik ga geen 9,99 euro betalen en negeer de mail. Maar dan begint het. Een haperingetje. De zoekfunctie in mijn mailbox – die teller staat op 1.468 ongelezen mails – werkt plots niet meer goed. Door die volle iCloud?

Hoofdredacteur van Markant Magazine

Ann-Marie Cordia (48) heeft een vriend en twee kinderen.

Hoeveel gewicht kan een wolk dragen, voor het onweer losbarst?

Een maand later en een paar zoekgeraakte mails vind ik het welletjes geweest. Tijd om schoon schip te maken. Ik moet gewoon eens door mijn beelden gaan. Alle 23.450. Video’s nemen het meeste plaats in beslag, daar kan ik het meeste winst behalen, dus daar ga ik het eerst mee aan de slag. Maar als ik mijn allereerste opgenomen filmpjes bekijk – van net na de geboorte van mijn jongste kind, negen jaar geleden – word ik helemaal week. Dat kopje, zijn dunne beentjes, nee. Die kan ik nu niet weggooien, misschien zelfs nooit. Wat als mijn kinderen sterven voor ik? Dan zou ik het mezelf al helemaal nooit vergeven. Meteen schaam ik me, voor het rampscenario in mijn hoofd.

Ik heb een ander idee. Wat als ik een compilatiefilm maak van de video’s van onze laatste familievakantie? Dan hebben we ineens ook een mooi afgewerkt filmpje. Zoals mijn oom vroeger de uren videoband van onze reis samenvoegde tot, nu ja, nog altijd een film van een paar uur. Wat een verschil met vandaag: we schieten meer video dan ooit, maar op Instagram duren de meeste video’s nog geen minuut. Langer kunnen we onze aandacht er niet bijhouden. Vorig jaar heb ik een paar superkorte compilatiefilmpjes gemaakt van mijn soloreis, van amper 1 minuut elk. Het ging gemakkelijk, maar de Chinese app die ik daarvoor gebruikte, zou het niet al te nauw nemen met de privacy. Dus waag ik me nu aan iMovie. Moeilijk kan ook, en een dikke tien uur later zit het erop. Ik heb een film van onze reis, van bijna zes minuten lang, met muziek en al. Perfect is het filmpje niet. Verre van. Wat me weer doet twijfelen. Stel dat ik ooit beter word in monteren, dan kan ik later misschien een betere film maken? Nog steeds kan ik die losse video’s van onze mooie roadtrip niet weggooien. Uiteindelijk maak ik van mijn hart – onder druk van nog meer gedonder door die iCloud – een steen, en kieper ik alle video’s van mijn vorige soloreis dan maar de vuilnisbak in – op mijn drie minicompilaties na. Ik delete een twintigtal video’s in een keer. Voor altijd, ja. Deze handeling kan niet ongedaan gemaakt worden.

Dat moet de lucht toch een beetje doen opklaren, daar tussen de wolken. En jawel, ik blijk nog ‘maar’ 98 procent van de 200 GB op mijn iCloud te gebruiken. Daarmee koop ik nog even tijd.

De volgende dag neem ik alweer een screenshot van een boek. Keep the Memories, Lose the Stuff. Lijkt me de ideale zomerlectuur. ■

MR. FRANK

FOTO

Markant Magazine juni 2025

MARKANT MAGAZINE IS HET LEDENBLAD VAN

MARKANT, ARTEMIS EN BEST PITTIG en verschijnt op 1 september, 1 december, 1 maart en 1 juni

ALGEMEEN VOORZITTER VROUWENNET VZW

Gudrun Verschuere

V.U.

Claire Selis

SECRETARIAAT

Hendrik I-lei 296, 1800 Vilvoorde Tel. 02 286 93 30 info@vrouwennet.be www.vrouwennet.be

ABONNEMENTEN

• 55 euro voor lidmaatschap Markant en Best Pittig

• 160 euro voor Artemis, het professionele netwerk BE76 4350 3286 5195

Lid worden kan via www.vrouwennet.be

HOOFDREDACTIE

Ann-Marie Cordia, annmarie.cordia@vrouwennet.be

ARTDIRECTOR

Pati Petrykowska

COVERFOTO

Fotografie Sandra Mermans

OPLAGE

20.000 exemplaren

REDACTIERAAD

Isabelle Bral, Nathalie Dirix, Lut Geypens, Gillian Lowyck, Micheline Peacock, Anne Somers, Sofie Vereyken en Brigitte Vermeulen

WERKTEN MEE AAN DIT NUMMER

Lut Clincke, Jael Cox, Nathalie Dirix, Lut Geypens, Micheline Peacock, Anouk Torbeyns, Sofie Vereyken, Brigitte Vermeulen en Gudrun Verschuere

Vrouwennet vzw is niet verantwoordelijk voor de inhoud van de advertenties.

Ken je ons digitaal magazine Markantmag.be?

Dit is het digitale broertje van het papieren Markant Magazine. Als lid ontvang je dit online magazine zeven keer per jaar in je mailbox. Wil jij ons digitaal magazine ook ontvangen? Inschrijven kan hier: www.markantnet.be/magazine

Winnaars maartnummer

Vlindervleugels van Mieke

Vandromme

Bea De Hantsetters-Vanhalst. Mia Devriese, Lieve Van Eeckhoutte

Imani en de groene revolutie van Soe Nsuki

Rita Van der Linden, Kathleen Verbeurgt, Anita Van Gassen

Ik ben geen man van Mirjam Kaijer

Linda Cuyckens, Sara Van Hoezen

Chantal Van den Storme

Markant is lid van

Deelnemen aan wedstrijden kan tot een maand na publicatie.

Het vrouwenlijf en wat we er niet over weten van Sofie Peeters

Katrien Spiessens, Martine Delmotte

Anne Hellinx

Menoliefde van Ann Cuyvers

Els Tuytelaars, Fanny Decoster, Aniana cool

Het paardenbloemboek van Natasja van der Meer

Ireen De Lille, Paulette Charels, Sabine Matten

Markant Magazine wordt gedrukt op chloorvrij papier bij Drukkerij Moderna

Even verlicht van Magda Michielsens

Fran Callebaut-Broeckaert, Els Goeminne, Regine Goddyn

Uw schoenenspecialist: kleine en grote maten!

All-Star Ricosta Stones & Bones Fila Nike Crocs Kipling Giesswein

Mephisto-Mobils Allrounder Piesanto Berkemann Ara Solidus Semler Gabor Birkenstock Remonte

CHROOM VRIJ: Think! Veja Mephisto Nature Vital Clair de Lune Stuppy FinnComfort Wolky Oofos Crocs

DIABEET: Durea Varomed Xsensible Solicare FitFlop

Nike Adidas Karhu Karl Lagerfeld HOFF UGG Buffalo Dr.Martens Diadora Pantofola d'Oro Vans Antony Morato All-Star Asics Guess Cerruti1881 LaCoste Ea7 Armani NewBalance Sun68 Puma Reebok Gola SKECHERS (grootste keuze bij ons: 3000 paar) € 13 KORTING BIJ AANKOOP VAN EEN PAAR SCHOENEN VANAF € 99,00 EN NIET CUMULEERBAAR MET ANDERE KORTINGEN

DAMES: Guess Shoes & Bags Valentino Floris Van Bommel UGG Buffalo HOFF Diadora Ilse Jacobsen Gabor Mephisto Ecco Ara Geox Semler Solidus Think! Liu Jo Mexx Sun68 Kahru Karl Lagerfeld

SPECIALIST IN WANDEL- LOOP- & BALANCE-SCHOENEN Mbt Kybun Joya Sano Xsensible Rollingsoft Skechers

TOPDEALER VAN: Mephisto Lowa Meindl Grisport Nike Dachstein Allrounder Asics Teva NewBalance Deuter

BV - Handelsstraat 141 - 1840 Londerzeel (Malderen-station) Tel. (052) 33 30 01 - e-mail: eurika@telenet.be

alle dagen van 10 tot 18u - Gesloten: zondag en Feestdagen Niet

Makkelijk facturen aanmaken, versturen en beheren?

Met de extra dienst Billit in KBC Mobile en Touch regel je alles rond je facturatie op 1 plaats. Probeer het nu 1 jaar gratis! Slimmer ondernemen begint hier.

Ontdek meer op kbc.be/billit