Vaktijdschrift over gevels & daken
Jaargang 8 I nummer 6 december 2011
GEVEL 2012 ‘Echte schoonheid zit van buiten’ Beu
rsk
ate r
n
Nieuwe glaskap Den Haag CS Ferrari World Abu Dhabi
In samenwerking met:
Vereniging Metalen Ramen en Gevelbranche
Een gebouw voor nu en de toekomst
Met Schüco zet u een stap in de toekomst. Schüco Energy3 Buildings: gebouwen die energie besparen, winnen én managen. Naast de zeer efficiënte en energiebesparende gevelelementen van het Schüco 2° systeem, zijn het de ProSol TF zonnepanelen in de gevel die ervoor zorgen dat het gebouw meer energie genereert dan verbruikt. Deze energie kan via het Schüco SmartNet direct worden gebruikt voor LED verlichting, automatisering, ventilatie, koeling en e-mobiliteit. Daarnaast levert Schüco ook een duurzame renovatieoplossing, zodat het gebouw weer voldoet aan de standaard van morgen. Investeren in de Schüco Renovatiegevel ERC 50, die voor de oude gevel wordt geplaatst, levert in alle opzichten een kostenbesparing op en is een waardevermeerdering van uw vastgoed. Met de oplossingen van Schüco behoort het gebouw tot het hoogst haalbare op het gebied van duurzaamheid. www.schueco.nl
Groene technologie voor de Blauwe Planeet Schone energie met Solar en kozijnen
Bezoek ons op
GEVEL 2012 Hall 1, stand D001
Voor elk project een oplossing ! DucoWall DucoGrille
Lamellenwandsystemen
DucoSun
DucoSlide Aluminium schuifpanelen
Architecturale Zonwering
Duco Ventilation & Sun Control biedt met haar gamma van muur- & raamroosters, lamellenwandsystemen en architecturale zonwering een meerwaarde voor ieder project. Intensieve ventilatie, nachtkoeling of esthetische zonwering: de oplossing voor elke nood ligt binnen handbereik.
We inspire at www.duco.eu info@duco.eu - Bedrijvenlaan 2 - 8630 Veurne - Belgium - tel +32 58 33 00 66 - fax +32 58 33 00 67
EVERY BUILDING NEEDS DUCO
hitecten Klunder arc
Intensieve ventilatie
Engineering, ontwerp, produktie en montage Uw partner in complete gevels en gevelbekleding!
Bezoek onze stand A058 tijdens Gevel 2012 in Ahoy Rotterdam 25 t/m 27 januari!
Sorba Projects BV - Postbus 18 - 7100 AA Winterswijk - T 0543 - 546700 - www.sorba.nl
Voorwoord Voor u ligt alweer de laatste uitgave van Gevelbouw voor dit jaar. Het jaar 2011 is een zeer bevlogen jaar geweest. Terugblikken doen we dit keer voor de verandering eens niet; u kunt immers de diverse uitgaven van Gevelbouw zelf ook bekijken om een mooie indruk te krijgen van wat er allemaal speelde het afgelopen jaar. Nee, we kijken nu eens vooruit. Het jaar 2012 brengt ons bijvoorbeeld Gevel 2012, de belangrijkste nichebeurs voor architecten en ontwerpers op het gebied van gevels, met als treffend motto ‘echte schoonheid zit van buiten’. De tweede editie van Gevel staat in het teken van Manhattan. De organisatie brengt volgens eigen zeggen de energie van de dynamische stad New York naar de beursvloer. Gevel 2012, het vakevenement voor de gevelbranche, vindt van 25 tot en met 27 januari plaats in Ahoy Rotterdam. Zoals u gewend bent brengen we ook in 2012 weer zes edities van ons vaktijdschrift Gevelbouw. We hebben weer zeer gevarieerde onderwerpen voor u in petto op het gebied van de nieuwste geveltechnieken en -vormgeving, innovatieve systemen en oplossingen. Rest mij nog, mede namens de medewerkers en directie van Louwers Uitgevers, u allen fijne kerstdagen en een goed en gezond nieuw jaar te wensen!
Roel van Gils
5
Vaktijdschrift over gevels en daken Jaargang 8 | december 2011 Verschijnt 6 x per jaar ISSN 1572-1310
Uitgever
Schatbeurderlaan 6 Postbus 249, 6000 AE Weert T +31 (0)495 450095 F +31 (0)495 521335 E info@louwersuitgevers.nl W www.louwersuitgevers.nl
redactie adres
Schatbeurderlaan 6 Postbus 249, 6000 AE Weert T +31 (0)495 450095 F +31 (0)495 521335 E gevelbouw@louwersuitgevers.nl W www.gevelbouw.info
08
Redacteuren
Patricia van der Beek, Martijn van den Bouwhuijsen, Tjerk van Duinen, Roel van Gils, Sander Luiten, SKG, Dr. ir. Arjan van Timmeren, TU Delft
10
Eindredactie
Martijn van den Bouwhuijsen
Bladmanagement
Tim van Lieshout: E t.vanlieshout@louwersuitgevers.nl
Secretariaat
Manuela Depenbrock
Advertenties
12
Online aanleveren: http://ftp2.louwersuitgevers.nl Username: gevelbouw, Wachtwoord: gast Postbus 249, 6000 AE Weert, Nederland T +31 (0)495 450095 E info@louwersuitgevers.nl
35
Abonnementsprijs
€ 63,- per jaar excl. BTW ING 41 71 65 t.n.v. Louwers Uitgeversorganisatie BV o.v.v. Gevelbouw. Informatie over abonnementen: T +31 (0)495 450095
Adreswijzigingen
Schriftelijk tenminste drie weken voor verhuizing naar: Postbus 249, 6000 AE Weert, Nederland
Opzeggingen
Indien twee maanden voor het verstrijken van de abonnementsperiode geen schriftelijk bericht van opzegging is ontvangen, wordt het abonnement automatisch met een jaar verlengd.
Doelgroep
GEVELBOUW is een onafhankelijk vakblad voor de bouw en is bestemd voor architecten, ingenieursbureaus, aannemers, opdrachtgevers, brancheorganisaties, gevelbouwers en toeleveranciers, (bouw)functionarissen in overheids- en semi-overheidsinstellingen en verwante organisaties. De VMRG is inhoudelijk verantwoordelijk voor haar eigen pagina’s.
Grote stappen op Britse gevelmarkt
08
Nieuwe glaskap Den Haag CS
10
Beurskatern GEVEL 2012:
Column Bert Lieverse VMRG Solarlux® MHB Kingspan Benchmark Façade Systems Vorsselmans Duco Ventilation & Sun Control
Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen of vermenigvuldigd zonder uitdrukkelijke toestemming van de uitgever en zonder bronvermelding. Hoewel dit blad op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Zij aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op deze informatie.
12 ate r
n
30 33
Succesvol innoveren, een praktijkvoorbeeld
34
Meesterstuk MR. Bettina Hertstein
37
Hoofdkantoor Eneco te Rotterdam
38
Sint Nicolaaslyceum Amsterdam
42
Visistekaartjes
46
Op weg naar CE markering-brandwerendheid
48
Brandwerende glasdaken in Ikazia Ziekenhuis
51
In samenwerking met: Vereniging Metalen Ramen en Gevelbranche
rsk
Deelnemerslijst GEVEL 2012 Plattegrond GEVEL 2012
Vormgeving/Art Direction
Logo Reclame- Ontwerpbureau BV E info@logobv.nl Valerie Berben
Beu
Inhoud december 2011
42 66 52
54
Groene wanden maken de wereld mooier
52
Ferrari World Abu Dhabi
54
Gevels dragen ook bij aan een comfortabele leef- en werkomgeving
65
Gevelrenovatie en gevelherstel
66
Onopvallende buitenluchtroosters versterken gevelbeeld TU Delft
68
Limburgers bouwen dak Ferrari World Snelheid en lawaai in de Ferrari World De Ferrari onder de aluminium gevelsystemen
Geld en tijd besparen met de juiste software
71
Glazen gevel?
72
Meer mogelijk met certificeerde brandveilige sandwichpanelen
74
Xpo:
77
Solarlux® Renson® Façade Groep BV NeroQom® Schüco Nederland BV
Sanoco, innovatief in gebruikersgemak
Cover:
Aten Infotech (België) Beeld:
Mvr L Goetschalkx Bedrijf:
Kingspan VAKTIJDSCHRIFT OVER GEVELS & DAKEN
Jaargang 8 I nummer 6 december 2011
GEVEL 2012 ‘Echte schoonheid zit van buiten’ BEUR
SKAT
ERN
NIEUWE GLASKAP DEN HAAG CS FERRARI WORLD ABU DHABI
86
In samenwerking met:
7
8
Grote stappen op Britse gevelmarkt De van oorsprong Belgische prefab betonspecialist Loveld nv betreedt de Europese gevelmarkt met rasse schreden. Vooral de Britse markt is flink in opmars. In de laatste twintig jaar heeft Loveld hier al zo’n vijftig realisaties op zijn naam gezet. Loveld is in 1985 opgericht door Bernard Buys, André Vanhulle en Ivan Willems. Zij namen de activa en activiteiten over van het vroegere Seghers Beton. Niet lang daarna volgden Loveld NL en Loveld UK. De groep is gespecialiseerd in architectonisch beton, structuurbeton en de verwerking van natuursteen en baksteen in geprefabriceerde elementen. “Loveld is meer dan een productiebedrijf”, vertelt Buys. “Wij bieden totaalconcepten voor de utiliteit- en woningbouw. Wij nemen het volledige traject uit handen, van concept tot de complete realisatie van gevels en ruwbouwpakketten.”
Britse markt De visie en werkwijze van Loveld vormen een meerwaarde voor veel Britse opdrachtgevers. Zij stellen hoge eisen aan kwaliteit en originaliteit. Buys: “Veel Britse projecten worden uitgevoerd in co-makership. Dit houdt in dat iedereen in de bouwkolom, dus ook partijen die in Nederland als onderaannemer gelden, partner is. Van ons wordt verwacht dat we meer leveren dan een prefab structuur- of gevelelement. Wij dragen zorg voor de engineering, planning, logistiek, waterdichting en brandwerendheid. We leveren bijvoorbeeld prefab elementen inclusief ramen en voegafdichtingen. Door zoveel mogelijk te prefabriceren, bieden we maximale kwaliteit en hebben
we minimale last van de beperkte ruimte op de bouwplaats.” Loveld was onder meer betrokken bij vooraanstaande Londense projecten als de uitbreiding van het Britse Parlement, grote kantoren op Canary Wharf, Times Square en Holborn. In Edinburgh werkte Loveld mee aan het hoofdkwartier van de Bank of Scotland en de uitbreiding van de universiteit.
Tate Modern André Vanhulle coördineert de activiteiten op de Britse markt. Een van de projecten die hij momenteel begeleidt, is de uitbreiding van Tate Modern in Londen. Architectenbureau Herzog & De Meuron uit Basel (Zwitserland) ontwierp het nieuwe gedeelte van het museum, dat vroeger een elektriciteitscentrale was. Het ontwerp laat zich het beste omschrijven als een piramideachtige structuur, bekleed met een filigraan van metselwerk waar het licht doorheen schijnt. Achter de schuine verticale gevels bevindt zich een dragende constructie van kolommen, balken, tussenbalken en complexe knooppunten. Vanhulle: “Voor dit bijzondere project ontwerpen, leveren en monteren wij 900 prefab constructie-elementen en 1250 prefab bekledingselementen. De structuur is aan de binnenzijde van het gebouw zichtbaar gelaten, om het industriële karakter van het gebouw te accentueren.” Medio 2012 start de montage.
Innovatie Hoe gaat Loveld verder in Engeland? Wil het bedrijf zijn marktaandeel vergroten? Of worden juist andere markten aangeboord? “Beide”, zegt Buys. “Sinds 2010 zijn we bijvoorbeeld ook actief op de Parijse markt. Daar verzorgt Loveld, als partner van architect Jean Nouvel, de bekleding van de Philharmonie in Parc de La Villette. In Engeland streven we naar een vergroting van ons marktaandeel. Hiertoe zetten we nieuwe producten in, zoals Loveld GreenCem. Dit is een unieke toepassing waarbij glasvezel als wapening gebruikt wordt. Hiermee bespaar je veel gewicht in de gevel.” ❚
9
Tekst: Martijn van den Bouwhuijsen Beeld: Benthem Crouwel Architekten, Grontmij Opdrachtgever: Gefinancierd door de gemeente onder verantwoordelijkheid van Prorail
Slimme integratie van rook- en warmteafvoer in prefab dakelementen
Nieuwe glaskap Den Haag CS
In opdracht van Strukton Bouw levert en monteert Colt International het complete glasdak, inclusief rook- en warmteafvoer, van de nieuwe openbaar vervoer terminal in Den Haag. Met een dakoppervlak van 11.000 vierkante meter en een aanneemsom van 10 miljoen euro is dit de grootste order uit de geschiedenis van het internationale bedrijf. Door de slimme prefabricage en montage van de 218 dakelementen zal de glazen overkapping volgens planning in drie maanden gereed komen. Eindoplevering van het Centraal Station staat in 2013 gepland.
"Colt International is gespecialiseerd in glasconstructies met geïntegreerde rooken warmteafvoer”, zegt Edwin Zaaijer, business unit manager fire safety en architectural solutions. “Wij deden ervaring op bij diverse bouwprojecten, zoals woon-zorg centra en metrostations. Bij
10
het stationsproject in Den Haag raakten we in een vroeg stadium betrokken. Samen met Benthem Crouwel Architekten overlegden we over het ontwerp van de glaskap. Toen het project eenmaal op de markt kwam, maakten wij een vliegende start.”
Logistieke uitdaging In totaal prefabriceert Colt International 218 dakelementen en monteert deze op locatie. Ieder element is voorzien van een rook- en afvoereenheid. De te openen kleppen, vier per dakelement, zijn voorzien van geluiddempend materiaal.
CS Den Haag
Over de montage zegt Zaaijer: “Omdat de openbaar vervoer terminal voor reizigers open blijft voor gebruik, monteren we de dakelementen tussen elf uur 's avonds en vijf uur 's ochtends. Overdag bereiden we de zes ton zware dakelementen, ook wel 'wiebertjes' genoemd, voor. Dit gebeurt vanaf een gedeelte van het busplatform, dat we tijdens de bouw mogen gebruiken. In de avonden nachturen monteren we met drie grote kranen de staal-aluminium-glas elementen, acht tot tien per nacht. Deze elementen komen bovenop de stalen
hoofddraagconstructie terecht.” De logistiek rondom het bouwen van de glaskap vormt een uitdaging voor Colt International. “We maakten een uitgebreid logistiek plan en hielden rekening met de unieke bouwlocatie”, zegt Zaaijer. “Omdat er weinig opslagruimte is, moeten we continu materiaal blijven aanvoeren. De totale operatie neemt ongeveer drie maanden in beslag, waarbij dag en nacht gewerkt wordt door meerdere ploegen van Colt International. In die periode brengen we behalve de dakelementen, ook goten, roosters en zijpanelen aan.”
Jaarlijkse APK De te openen delen van de op maat gemaakte rook – en warmteafvoereenheden worden elektronisch aangestuurd. “Alle kleppen gaan open op het moment dat er een brandmelding is en een derde van de kleppen gaat open op het moment dat een bepaalde temperatuur wordt overschreden”, verduidelijkt Zaaijer. "Het systeem is gecertificeerd, wat inhoudt dat bij een jaarlijkse controle de brandveiligheid van het station gewaarborgd wordt. Dit kun je vergelijken met de APK voor een auto.” ❚
11
Beurskatern
25 t/m 27 januari 2012 Ahoy Rotterdam
GEVEL 2012
‘Echte schoonheid zit van buiten’ Van 25 tot en met 27 januari bent u van harte welkom op GEVEL 2012 in Ahoy Rotterdam. GEVEL is met haar kwalitatief hoogstaande exposanten de belangrijkste vakbeurs op het gebied van gevels. Het aanbod bestaat uit de nieuwste geveltechniek, vormgeving, systemen, oplossingen, referentieprojecten, inspirerende mock-ups, lezingen en netwerkbijeenkomsten. Gelijktijdig vinden het evenement Material Xperience en het Greenbuild Congres plaats.
De indeling van de beursvloer van GEVEL 2012 is meer dan verrassend. Het stratenplan is gebaseerd op de New Yorkse wijk Manhattan. De indeling van de vakbeurs is geïnspireerd op de schoonheid van het stratenplan van Manhattan: de compacte verticale stad, de ‘drive’ die ze uitstraalt, de aangename spanning tussen stedelijk weefsel en het groene hart van Cen-
12
tral Park. Dit zijn genoeg elementen voor een spectaculaire beursplattegrond met dezelfde energie die deze wereldstad zo bijzonder maakt. Ook de activiteiten refereren naar wat Manhattan te bieden heeft en het thema van de beurs ‘Echte schoonheid zit van buiten’. De plattegrond en deelnemerslijst vindt u in deze Gevelbouw.
Beurskatern
Wat is er te zien op GEVEL? Central Park Geïnspireerd op het stadspark op het eiland Manhattan is er op GEVEL 2012 ook een centraal, groen middelpunt gecreëerd. In Central Park kunt u even rustig zitten en uw route over de beurs verder bepalen.
GEVEL Theater Dagelijks worden er interessante lezingen gehouden in het GEVEL Theater. Het GEVEL Theater ligt centraal op de beursvloer in het midden van Central Park. Het complete programma vindt u op gevel-online.nl.
25 t/m 27 januari 2012
Archiprix International Archiprix International is een tentoonstelling van genomineerde en winnende projecten van de competitie onder studenten van bouwkundige opleidingen wereldwijd. Studenten zonden hun creatieve afstudeerwerk in: van nauwkeurige bouwtekeningen, tot stedenbouwkundige ontwerpen. Geniet van de creativiteit van de jonge talenten en bekijk de genomineerde en winnende inzendingen op posterpresentaties tijdens GEVEL.
Experimenteren met Beton Het Cement & BetonCentrum koppelt de wens van architecten aan betonleveranciers en daagt hiermee leveranciers uit om een betonoplossing te vinden voor de ideeën van de architect. De resultaten worden tijdens GEVEL tentoongesteld.
Skyline Expo Manhattan is wereldberoemd om zijn fenomenale skyline. Om dat gevoel te ervaren, bekijkt u de realistische Skyline Expo. Iconische bouwwerken zoals het Flatiron building, het Vrijheidsbeeld en de Chrysler building schitteren hoog boven de beurs uit. Voor de Skyline Expo staat een aantal inspirerende referentieprojecten tentoongesteld. ›
13
Specialists
in protected access and ventilation of plant rooms
www.jazo.eu
MVO prestatieladder 3
Slimste bedrijf van Nederland 2010
Beurskatern
Wat is er te zien op GEVEL? Dutch Architectural Photographers U denkt al snel dat u zelf best wel aardige foto’s maakt, totdat u het indrukwekkende werk ziet van de fotografen van DAPh. Dit zijn inspirerende foto’s van projecten, vastgelegd door professionele fotografen. In Ahoy Plaza kunt u genieten van deze beelden.
Bold & Beautiful Student Facade Design Competition In deze competitie voor bouwkunde studenten draait het om gedurfde en fraaie oplossingen voor de gevel, vandaar de benaming ‘Bold & Beautiful’. Een deskundige jury beoordeelt de inzendingen die tentoongesteld staan op GEVEL. De winnaars ontvangen een stipendium dat ze kunnen besteden aan studiedoeleinden.
Deelnemers GEVEL De beursvloer van GEVEL 2012 is helemaal uitverkocht. Er zijn 140 enthousiaste bedrijven die hun producten en oplossingen tonen op de beurs. Via de website kunt u de complete deelnemerslijst bekijken en in Expo Match (online catalogus) vindt u meer informatie over de bedrijven. In Expo Match vindt u eenvoudig en snel de exposanten die aansluiten bij uw persoonlijke interesses of productcategorie. Na registratie op de website heeft u gratis toegang. Wij wensen u een inspirerend bezoek toe.
Datum Woensdag 25 – vrijdag 27 januari 2012
Openingstijden Woensdag 25 januari ................11.00 – 20.00 uur Donderdag 26 januari................11.00 – 20.00 uur Vrijdag 27 januari. ........................11.00 – 17.00 uur
Locatie Ahoy Rotterdam
Toegang Gratis toegang via gevel-online.nl/registreren. Meer weten? gevel-online.nl ❚
15
column
Beurskatern
Het is onnatuurlijk voor mensen hieraan mee te werken. Wij plegen op zijn minst onderhoud en trachten succesvolle processen te herhalen en te verbeteren. Kijkend naar de industrie, dan schetst Prof. dr.ir. Jos Lichtenberg van Slimbouwen dat we in de bouw beland zijn in een situatie van "innovation by addition". Onlangs bezocht ik de grootste Bouwbeurs van Europa namelijk Batimat in Parijs. Natuurlijk ook hier minder bezoek dan voorheen, maar wat opviel, is dat er slechts kleine en bijna verwachte innovaties werden gepresenteerd. We zijn bezig om ons huidige aanbod te perfectioneren, te vervolmaken en te innoveren door, wat Lichtenberg noemt, kleine toevoegingen. Daar komt bij dat de focus van menig onderneming is gericht op de heftige korte termijn veldslag in de huidige markt en dat dit zoveel energie vraagt dat de middellange en lange termijn buiten beeld is geraakt. Hiermede zijn we in een vicieuze cirkel van verval en achteruitgang geraakt. En we zijn niet de enigen want velen in de Europese economie worstelen om uit de negatieve economische crisisspiralen te komen.
16
Innovatie natuurlijk! Nieuwe dingen doen lijkt velen veel moeite te kosten. Het lijkt vol risico, geeft onzekerheid en blijven bij het gebruikelijke is meer vertrouwd. Natuurlijk moet iedereen zelf kiezen voor stilstaan, hetzelfde pad steeds lopen of onverwachte wegen gaan. Ik denk dat er steeds sprake is van schijnzekerheden. Stilstand leidt tot absoluut verval en dat is voor niets en niemand aantrekkelijk. De tweede wet van de thermodynamica geeft ons aan dat alles vanuit zichzelf zoekt naar dit lagere niveau met uiteindelijk compleet verval tot het gevolg.
Doorbraakinnovaties
Maatschappelijke noodzaak
Hiermee is de lethargie, de stilstand, enigszins verklaard, maar zeker weten we dat ondernemers hier geen vrede mee hebben. Het is niet alleen een natuurlijk instinct tot overleven dat hen drijft, maar vooral de wil om toonzettende vernieuwingen te kunnen bijschrijven. En dan natuurlijk hiermee te ontsnappen uit die negatieve spiraal, met succes laten zien dat de operationele problemen zijn overstegen en dat er sprake is van een uitdagende en voorspoedige toekomst. Kortom ik ben er van overtuigd dat het positieve, de wens om de toekomst te formuleren gaat overwinnen. We dienen dan ook vol overtuiging te streven naar doorbraakinnovaties. Deze kunnen vanuit vele bronnen ge誰nitieerd worden. Vanuit de markt, vanuit de samenleving, vanuit de technologie, vanuit de inspiratie van een medewerker of ondernemer etc. Maar nu, met al die tegendraadse bewegingen en ongunstige omstandigheden, moeten we dit enigszins forceren. Immers bij tegenwind moeten we harder gaan trappen of op een geheel nieuwe wijze op onze bestemming zien te geraken.
De Gevelindustrie is gelukkig om werkzaam te zijn op een terrein dat bol staat van de vernieuwing en niet alleen vanuit technologisch aspect, maar vooral van een onontkoombare maatschappelijke noodzaak. De gebouwschil bepaalt namelijk in grote mate de prestatie van gebouwen op vele gebieden. Wij worden daarom uitgedaagd mee te zoeken naar moderne concepten voor comfort, energie-efficiency, veiligheid, aanpasbaarheid of adaptiviteit, elektronische aansturingen, energie-opwekking, energieopslag, energiedistributie enz. We worden dus eigenlijk gedwongen tot vernieuwingen en innovatie en van binnenuit en van buitenaf. Zo natuurlijk is innoveren voor de Gevelindustrie.
Holistische visie Maar hoe doen we dat dan? En als er sprake is van doorbraakinnovaties dan houdt dit vaak in dat om die nieuwe dienst, dat nieuwe product te bedenken je zelf, je gedrag en dat van je onderneming ook een innovatieve verandering dienen
Beurskatern
Om al de daarvoor noodzakelijke vernieuwingen te realiseren, is dus een nieuwe visie nodig en wel een holistische visie waarin alle variabelen en parameters bijeenkomen. Evenwichtige keuzes worden dan gemaakt en doorgewerkt. Nieuwe waardeperspectieven worden ontworpen en natuurlijk gaat dat in een multidisciplinair teamverband. Meerdere disciplines komen bijeen in nieuwe samenwerkingsverbanden. Want ook de werkwijze is nieuw. De gevelopgave van de toekomst is bijna de gebouwopgave van de toekomst en kan uitsluitend tot stand komen vanuit innovatief werken.
column
te ondergaan. Om te kunnen praten met energie experts moet je hun taal spreken en hun wereld begrijpen. Om klanten te lokaliseren, moet je nieuwe marktsegmentaties aanbrengen. Maar het is nog erger. Waar je voorheen de klanten kon bevragen en hun behoefte kon peilen, zul je nu actief en met initiatief de antwoorden op de mogelijke vragen van klanten moeten bedenken in een stadium waarop hij er zelf nog niet op gekomen is. Dit houdt in dat de Gevelindustrie de nieuwe wereld van de gevel, van de gebouwschil, moet gaan ontwerpen. En dit ontwerpen is complex.
Innovatie Community Vandaar dat de VMRG, de overheid en haar bedrijven de laatste jaren meer dan 10 miljoen euro investeerden in innovatie. Vandaar dat de VMRG en haar bedrijven op Gevel 2012 resultaten exposeren. Vandaar dat de VMRG met Slimbouwen de Innovatie Community heeft opgericht. In deze community werken velen aan innovatieve producten en diensten. Nieuwe waardecreaties worden ontwikkeld, maar vooral wordt er op een nieuwe innovatieve manier gewerkt. Hiermee komen naar verwachting doorbraakinnovaties op meerdere gebieden binnen bereik. Op Gevel 2012 zullen we ook een kijkje geven in de keuken van de Innovatie Community en belangstellenden betrekken bij onze verkenningen en creaties van en voor de toekomst. Bekijk de Gevelinnovaties van de VMRG en haar bedrijven in stand H095.
Bezoek de presentatie ‘Natuurlijk Innoveren!’ door Bert Lieverse dagelijks op de beurs Gevel 2012 van 11.00 tot 12.00 uur in het theater.
Bert Lieverse Directeur VMRG ❚
Bekijk de Gevelinnovaties van de VMRG en haar bedrijven in hal 1, standnummer H095 17
Beurskatern Tekst: Dr. ir. Arjan van Timmeren, TU Delft Prof. dr. ir. Jos Lichtenberg, TU Eindhoven
Gevelbouwers op innovatiepad Gevel 2012 wordt het podium bij uitstek om vernieuwingen op gevelgebied aan de markt te tonen. De VMRG neemt regelmatig initiatieven om de leden bij innovatie te betrekken. Dit uit de rotsvaste overtuiging dat de wereld sneller dan ooit aan het veranderen is en dat innovatie een noodzaak is om te overleven. De Reactieve Gevel zorgt voor een gezond binnenklimaat in scholen.
18
Beurskatern De verandering biedt ook enorme kansen voor de branche om een nieuwe rol te pakken. De faculteiten Bouwkunde van de Technische Universiteiten van Delft (Dr. ir. Arjan van Timmeren en Prof. dr. ing. Ulrich Knaack) en Eindhoven (Prof. dr. ir. Jos Lichtenberg) werd gevraagd om samen met bedrijven invulling te geven aan ‘de verandering’. Bedrijven konden destijds op basis van door de universiteiten ingebrachte thema’s hun interesse tonen en aldus ontstonden projectgroepen. Vervolgens werden de thema’s door de deelnemers ondersteund en onder begeleiding van de universiteiten omgezet in nieuwe concepten. Twee geslaagde voorbeelden die straks ook als product op de beurs zijn te bewonderen zijn de Reactieve Gevel en de Enovatiegevel.
De Reactieve Gevel De TU Eindhoven, leerstoel productontwikkeling, ontwikkelde met Alkondor, Vorsselmans, De Gevelbouwgroep, SKG, Somfy en Trox (Merford) een reactieve gevel. Het is een gevel die ten aanzien van licht, lucht en warmte reageert op wisselende binnen- en buitenomstandigheden ten aanzien van luchtkwaliteit, temperatuur, luchtvochtigheid, etc. en tevens actief licht omzet in energie. Het concept is gebaseerd op sensortechnologie die informatie oplevert op basis waarvan de gevel reageert. Overigens in alle gevallen overrulebaar door de gebruiker. In het gevelconcept zijn installatie- en klimaatsturende functies opgenomen, zodat de gebouwinstallatie eenvoudiger wordt en tevens een hoogwaardig binnenmilieu en comfortni-
veau wordt bereikt. Ook zit hier een gedachte achter van ‘de gevel als apparaat’. Bij installatie inpluggen op de hoofdleidingen en alle functies zijn in een handeling operationeel. Die gedachte sluit aan bij het Slimbouwen gedachtegoed. Bij binnenklimaat wordt onmiddellijk aan gebouwen gedacht waar veel mensen verblijven. Met het streven van de frisse school in gedachte hebben de deelnemende bedrijven besloten het concept als eerste voor scholen uit te werken. Op de beurs wordt een schoolgevel getoond inclusief een gebruiksscenario waardoor de bezoeker een goede indruk krijgt op welke wijze de gevel reageert op in- en outdoor veranderingen.
ventilatie- en klimatiseringsvoorzieningen te karakteriseren als een ademend raam. Verdiepingshoge uitbouwen kunnen gerealiseerd worden met breedtes in veelvouden van 1,80 m. Het concept is op veel details doorontwikkeld. In dit geval is dit gebeurd ten aanzien van flexibele glaslatten (aanpasbaar aan de variabele diktes), uitwisselbare EPDM slabben, de droge C2C verbindingen, de verbeterde daglichttoetreding, de verbeterde ruimtelijke beleving, de toepassing van PV ter voeding van locale LED verlichting en zonwering alsmede de geïntegreerde decentrale klimatiseringsunit. Zowel de vlakke als de uitbouwvariant worden opgehangen aan dezelfde bevestigingsankers.
De Enovatie Gevel
New Business
Een tweede concept werd ontwikkeld door de TU Delft, leerstoel Green Building Innovation & Productontwikkeling in samenwerking met De Groot en Visser, Vorsselmans, Trox (Merford), Facadis, Kremers Aluminium, Van Hengstum en Licotec Daklicht. Het betreft hier een uitwisselbaar gevelconcept ten behoeve van de energierenovatie van bestaande gevels. Daarbij is de gevelmodule in twee varianten uitgewerkt. Een 2D cassettegevel en een 3D uitbouw cq. erker variant. Centraal staat de geïntegreerde en flexibele en demontabele invulling zonder in te grijpen op de aangrenzende modules. Het concept is voorts ontwikkeld op basis van vergaande klimaat- en duurzaamheid gerelateerde eisen, dit betreft onder andere de materialisatie en isolatiekwaliteit. Het concept is gelet op de geïntegreerde
Beide ontwikkelingen zijn goede voorbeelden van hoe universitaire expertise aangewend kan worden om het bedrijfsleven op een innovatiespoor te helpen. Zowel in Delft als Eindhoven is expertise met betrekking tot productontwikkeling ingebracht. Daarnaast gaat het om de inbreng van inhoudelijke kennis, bijvoorbeeld ten aanzien van energie en bouwfysica en ook kennis over wat er te koop is. Ook de bedrijven brengen veel vooral praktische kennis mee. Overigens werkt het alleen met bedrijven die zelf ook een drive hebben om te innoveren. In beide voorbeelden ontbrak het daaraan bepaald niet. Na de beurs wordt duidelijk of met dit door gelden uit de regeling Innovatie Prestatie Contracten gesteunde VMRG initiatief ook ‘new business’ kan worden gecreëerd. De kop is er in ieder geval af. ❚ De Enovatie Gevel
De Reactieve Gevel en de Enovatie Gevel zijn te zien in de VMRG stand ‘Innovatie gevels’, Hal 1 standnummer H095 19
Wie kiest voor Widam, kiest voor kwaliteit in aluminiumbouw Cultuurgebouw Hoofddorp. Widam Aluminiumbouw realiseerde voor BAM Utiliteitsbouw Amsterdam de levering en montage van de vliesgevels en
Kozijnen, Ramen & Deuren Vliesgevels
raamstroken in aluminium. Meedenken, signaleren, oplossen en kwaliteit waren gedurende het gehele traject de sleutelwoorden. Daarom werd er voor Widam NV Aluminiumbouw gekozen.
Automatische deuren Klimaatgevels Specials
www.widam.nl
Protonweg 10
Postbus 63
T 0229 219 741
E info@widam.nl
1627 LD Hoorn
1620 AB Hoorn
F 0229 230 906
www.widam.nl
Beurskatern
Solarux presenteert de eerste glazen vouwwand voor passieve woningen
Design ontmoet Ecologie
De SL 97 vouwwand, bestaand uit hout/aluminium, voldoet aan de eisen van hoge energie-efficiënte ramen en deuren voor woningbouw en renovatie. Kenmerkend is de zeer hoge warmtedemping, waardoor het zeer geschikt is voor passieve woningen. Gelamineerde houtprofielen met 96mm bouwdiepte, met bijbehorende isolatieniveau en 3-dubbele beglazing, bereiken een U-waarde van 0,80% W/m2k. FSC en PEPC gecertificeerd hout, plus lakken op waterbasis, zorgen ervoor dat consequent de ecologische waarden van duurzaam bouwen worden nagestreeft. Alle componenten zijn getoetst op milieuvriendelijkheid.
Modern wonen in harmonie met de natuur, gecombineerd met een vloeiende verbinding tussen interieur en exterieur, zijn de achterliggende gedachten van dit systeem. Een schijnbare tegenstelling in termen - het idee om openheid en transparantie te combineren met een optimale warmte-isolatie en een uitstekende norm van energie-efficiëntie. Ontwerp- architect Wolfgang Herich heeft dit precies bereikt in de functionele lay-out van het geleverde gebouw. De kubische structuur van het passiefhuis, met zijn strakke lijnen en gedurfde vormen, presenteert een gesloten gezicht aan de straat, maar is bijna volledig open naar de tuin. Om een bijna naadloze overgang tussen de moderne open keuken-
woonkamer en de ruime tuin te creëren, werd de flexibele opvouwbare glazen deur SL 97 van Solarlux geïnstalleerd. Het hout / aluminium-systeem, dat geschikt is voor passiefhuizen, is slim gepositioneerd in het zuiden en westen van het huis. Een maximaal gevoel van vrijheid ontstaat bij volledige opening van de 6,30 m en 4,50 m brede glazen vouwwanden. De hoogwaardige roestvrij stalen schuifdeuren-technologie zorgt voor eenvoudig bedieningsgemak, zodat de panelen soepel te verplaatsen zijn. Het gebruikte FSC-gecertificeerd eikenhout, zowel toegepast op het terras en aan de binnenkant van de panelen van het opvouwbare glazen
deuren, zorgt voor extra verbondenheid met de natuur. Om dit natuurlijke karakter nog veder te accentueren, is het met kleurloze lak afgewerkt. Dit creëert tevens een sfeer van comfort en gezelligheid binnenshuis. Aan de buitenkant zorgen geventileerde aluminium platen voor duurzaamheid en lage onderhoudskosten. Energie-efficiënt is de SL97 door de bijzondere vorm van de profielen: tussen het hout en het aluminium is een laag van isolatie, die voor een uitstekende warmte-isolerende eigenschappen zorgt. De SL 97 kan worden gebruikt voor zowel energiebesparende moderniseringprojecten als voor nieuwbouw. Het is verkrijgbaar in elke denkbare kleur. ❚
Gevel 2012 Hal 1 – Stand B030 25 t/m 27 januari Ahoy te Rotterdam 21
GEZE Benelux B.V. | Leemkuil 1 | 5626 EA EINDHOVEN | www.gezebenelux.com
Het GeZe 6-dAGen LEVERPROGRAMMA
Vandaag automatische schuifdeuren besteld, in 6 werkdagen geleverd! GEZE geeft vol gas! Al jarenlang rijden wij voorop met professionele producten, hele goede service en betrokken medewerkers. En nu schakelen we door: GEZE presenteert u HET GEZE 6-DAGEN LEVERPROGRAMMA. Snelheid alleen is niet voldoende. Bij racen draait het om focus, concentratie en het kiezen van de juiste versnelling. Alleen als alles klopt kom je namelijk als ultieme winnaar over de Finish. GEZE heeft verstand van zaken. Niet voor niets staan wij binnen 6 dagen als eerste bij de finish: inclusief uw automatische schuifdeuren. Kortom: GEZE gaat in de hoogste versnelling. Voor snelle bestellingen, de snelste leveringen en nòg meer tevreden klanten.
Deursluiters & beslag | Automatische deursystemen | RWA raam-en ventilatietechniek | Vluchtwegcontrole | Glas design
BEWEGUNG MIT SYSTEM
Beurskatern
Warm onthaal voor MHB in Dessau! Het instituut, gebouwd naar ontwerp van Walter Gropius, heeft sinds de oprichting nog dezelfde functie als centrum voor onderzoek, opleiding en experimenteel design. Vanwege de slechte isolatie wilde men, met respect voor het oude ontwerp, de gevel renoveren. Een harde voorwaarde voor de gevelrenovatie van het in 1926 in Dessau gebouwde Bauhaus Instituut, was dan ook dat er esthetisch niks zou veranderen. MHB, al sinds 1938 producent van hoogwaardige stalen ramen, gevels en deuren, heeft haar marktleiderspositie mede te danken aan de aanhoudende focus op kwaliteit en innovatie.
MHB heeft een hedendaags revolutionair raamsysteem ontwikkeld op basis van eigen superslanke thermisch geïsoleerde stalen SL30-ISO®. Dit systeem wordt sinds twee jaar succesvol toegepast op diverse bouwwerken. MHB werd uitgedaagd door het Bauhaus Instituut om een profiel te ontwikkelen met een thermische isolatie en een sluitsysteem dat de wind- en waterdichtheid, conform de huidige eisen, garandeert. Een belangrijke voorwaarde is ook om aan de huidige hoge eisen ten aanzien van veiligheid, inbraakwerendheid en milieu te voldoen.
Gevel Bauhaus Instituut te Dessau wordt onzichtbaar gerestaureerd.
Classic-ISO® Op basis van het bestaande SL30-ISO® systeem heeft MHB een profielsysteem ontwikkeld dat alle bovengenoemde moderne eigenschappen combineert met de afmetingen van de klassieke stoeltjesprofielen van weleer; “Classic-ISO®”. We kunnen zelfs de exacte maatvoering van de originele ramen en deuren handhaven. Het gepatenteerde thermisch geïsoleerde stalen Classic-ISO® geeft een meerwaarde aan het Bauhaus Instituut, een aangename warme en veilige toekomst. Classic-ISO®, een profielsysteem met monumentale prestaties. Nieuwsgierig? Kom naar Gevel 2012, MHB Hal 1 stand C090 ❚
Gevel 2012 Hal 1, stand C090 25 t/m 27 januari Ahoy te Rotterdam 23
Lucht, licht en leven in Balans
Energie besparen begint met een goed ontwerp
Architectual Solutions: Buitenzonwering, Glasconstructies Klimaattechniek Brandveiligheid
www.coltinfo.nl
Beurskatern
Evolution The Next Detail Kingspan Benchmark Façade Systems introduceert Benchmark Evolution. Met dit nieuwe slanke, vlakke en stijlvolle gevelsysteem ontwerpt u unieke gevels met een hoge kwaliteit in detaillering. De introductie van Evolution biedt u nog meer mogelijkheden en flexibiliteit dan voorheen bij het ontwerpen van moderne façades.
Of het nu nieuwbouw of renovatie betreft, het Evolution gevelpaneel is geschikt voor alle type gebouwen waarbij de esthetiek van de gevel van hoog niveau moet zijn. De ultiem gladde afwerking van dit paneel, dat blind bevestigd wordt, is synoniem voor vooruitstrevende bouwtechnische eigenschappen. Evolution biedt de esthetiek en architectonische detaillering die vandaag de dag een vereiste is, maar dan zonder de complexiteit ervan. Het Evolution gevelpaneel is in een aantal varianten beschikbaar. Natuurlijk is het beschikbaar als standaard paneel tot een lengte van zeventien meter. Ook is het paneel beschikbaar in alle werkende breedten tussen zeshonderd en duizend millimeter in stappen van een millimeter. Tevens is Evolution ook beschikbaar als
geïsoleerd cassettesysteem waarbij alle voordelen van het bouwen met sandwichpanelen behouden blijven. Een andere variant is er één met extra schijnvoegen in het paneel, waarmee het lijkt alsof er met een plankprofiel gewerkt is, terwijl het in werkelijkheid om een paneel van een meter breed gaat. Het paneel is uitermate geschikt om in maat gemaakte systemen te voorzien. Deze nieuwe sandwichpanelen stellen u in staat om een gevelbeeld van gevarieerde paneelbreedten weer te geven en de voegbreedten zichtbaar te veranderen. Daarnaast is een breed scala aan kleuren, coatings en voegdetailleringen verkrijgbaar. Geprefabriceerde paneelsystemen
Material Xperience Stand 36
van Kingspan kennen een hoogwaardige PIR isolatiekern, waardoor slanke gevels en detailleringen kunnen worden gerealiseerd. Deze bouwmethode laat het toe om snel en betaalbaar te bouwen en biedt tevens een waarborg voor een uitstekende brandwerendheid, een ongekende luchtdichtheid en een gunstige duurzaamheidsklasse. Voor meer informatie zie www.kingspanbenchmark.nl ❚
Gevel 2012 stand 01.D040 25 t/m 27 januari Ahoy te Rotterdam 25