Bouwen aan Vlaanderen 06 2016 by Louwers Mediagroep

UITGAVE

6 VAKTIJDSCHRIFT VOOR DE BOUW I WWW.BOUWENAANVLAANDEREN.BE I JAARGANG 17 I NUMMER 6 2016 I DEC - JAN

UNIEKE FUNCTIEMIX IN BRUISENDE STUDENTENSTAD GROOTSTE VLAAMSE SCHOLENBOUWPROJECT OOIT SUBLIEME AKOESTIEK IN VERNIEUWD ELISABETH CENTER DUIKTOREN EN RETAILPARK DOEN BE-MINE-SITE HERLEVEN AMBACHTELIJKE RESTAURATIE VOOR ARTISTIEKE GLAS-IN-BETONRAMEN

U ondersteunt uw bewoners. Wie is er om u te ondersteunen? Maak samen met uw ING-bankier uw missie waar. Om het welzijn van uw bewoners te garanderen, is efficiëntie voor u een topprioriteit. Bij ING beseffen we dat. Daarom kunt u rekenen op een ING-bankier die uw behoeften begrijpt en financiële oplossingen aanreikt die u perfect ondersteunen in uw taak. Diensten die uw geldstromen optimaliseren en uw liquiditeitsbeheer en betalingen nog vlotter laten verlopen, bijvoorbeeld. Of elektronisch bankieren, speciaal afgestemd op uw situatie en organisatie. Zo maken we u het leven gemakkelijker. Maak gerust een afspraak met uw ING-bankier. ing.be/business

ING België nv – Bank/Kredietgever – Vennootschapszetel: Marnixlaan 24, B-1000 Brussel – RPR Brussel – Btw: BE 0403.200.393 – BIC: BBRUBEBB – IBAN: BE45 3109 1560 2789. Verantwoordelijke uitgever: Inge Ampe – Sint-Michielswarande 60, B-1040 Brussel.

BOUWAFDICHTING ♦ BOUWONDERHOUD ♦ BINNENWANDAFWERKINGEN ♦ BETONREPARATIE BETONCONSERVERING ♦ INDUSTRIELE HOUTCOATINGS ♦ DAKBESCHERMINGSPRODUCTEN GEVELREINIGING ♦ GEVELBESCHERMING ♦ VLOERSYSTEMEN Bouwelven 19

♦

2280 Grobbendonk

♦

tel +32 (0) 14 84 80 80

www.remmers.be

♦

fax +32 (0) 14 84 80 81

Natuurlijk ventileren DucoSlide

DUCO AT WORK

werkt beter!

Aluminium schuifpanelen

Les lilas, Sint-Agatha - Berchem

Natuurlijke dagventilatie vormt de basis voor dit totaalconcept voor een gezonde werkomgeving. Het DucoTronic System Wired zorgt dankzij de elektronisch gestuurde toevoerroosters op basis van CO2-meting voor het perfecte binnenklimaat. Ducoâ&#x20AC;&#x2122;s buitenzonwering gaat de opwarming van het kantoorgebouw tegen. De intensieve nachtventilatie zorgt in de warme zomermaanden voor de nodige koeling.

CONNECT WITH DUCO PALEIS 12, STAND 501 Van 16 tot en met 26 feb. 2017

We inspire at www.duco.eu

UITGAVE

Voorwoord Betonstopportuniteiten Zal 1 december 2016 de geschiedenis ingaan als een historische dag? Het kantelmoment waarop onze overheid eindelijk formeel paal en perk stelde aan de ongebreidelde ruimte-inname, de potsierlijke lintbebouwing en de massale verharding in de Vlaamse regio? Het begin van een duurzamere toekomst met een verantwoordere land use en een hogere woondensiteit? De aanloop naar een radicaal andere bandering van onze ruimtelijke ordening? De kans bestaat. Op donderdagochtend 1 december bereikte de Vlaamse regering immers een akkoord over het langverwachte Beleidsplan Ruimte Vlaanderen – in de volksmond ook wel de ‘betonstop’ genoemd. De details werden later op de dag toegelicht op de Vlaamse Klimaattop in Gent. Concreet komt het erop neer dat er vanaf 2040 – lees: binnen 23 jaar – geen bijkomende open ruimte meer mag worden aangesneden en dat er enkel nog bouwwerken zullen plaatsvinden in zones die in het verleden reeds bebouwd werden. Bovendien wordt de ruimte-inname vanaf 2025 – lees: binnen negen jaar – alvast beperkt tot drie hectare per dag. Momenteel wordt er in Vlaanderen elke dag nog gemiddeld zes hectare open ruimte opgeofferd. Om dit alles mogelijk te maken, schrapt de overheid heel wat woonuitbreidingsgebieden met reservebouwgronden. Daarnaast zal ze mensen aanmoedigen om zich voornamelijk in stads- of dorpskernen te vestigen en compacter te gaan wonen. Kersvers Vlaams Bouwmeester Leo Van Broeck speelde achter de schermen een prominente rol bij de conceptuele invulling van de ophefmakende ‘betonstop’. Van Broeck pleit al jaren voor een ommekeer op het vlak van ruimtelijke ordening. Voor hem is de betonstop dan ook een cruciaal keerpunt in de geschiedenis van het moderne Vlaanderen: “De verbazende hoeveelheid politiek draagvlak toont aan dat ook onze beleidsmakers de ernst van de situatie inzien. Verkaveld Vlaanderen is een auto-afhankelijke ruimtezuiper met enorme mobiliteitsproblemen. We gebruiken onze ruimte zeer inefficiënt. Als je kijkt naar de totale oppervlakte (inwoners per hectare), lijkt Vlaanderen een hoge bevolkingsdichtheid te hebben. Maar als je de dichtheid in de bebouwde zone overschouwt, dan doen we het veel minder goed. Mocht je het Engels model toepassen op onze bebouwde zone, dan zou er – zonder nog één extra vierkante meter ruimte te gebruiken – plaats zijn voor heel wat extra inwoners. Kortom: in plaats van ons versnipperd ruimtelijk model alsmaar verder uit te bouwen zonder enige vorm van langetermijnvisie, moeten we evolueren naar een verdichte maatschappij waarin dorpen functioneren als ministadjes en de natuur zichzelf eindelijk opnieuw kan ontplooien.” Het principiële engagement van de Vlaamse regering kan rekenen op heel wat bijval. Enkel de timing staat enigszins ter discussie. De betonstop treedt (pas) in werking vanaf 2040. Een vervroeging met tien jaar ten opzichte van het tijdstip dat initieel was vooropgesteld, maar nog veel te laat voor sommigen. “Voor mijn part zou de betonstop morgen al mogen beginnen”, liet Vlaams Bouwmeester Leo Van Broeck zich al meermaals ontvallen. Ook Groen-voorzitster Meyrem Almaci oppert om de betonstop sneller door te voeren en de reservewoongebieden meteen te schrappen. “Elke dag is er één te veel, want er zal open ruimte blijven verdwijnen”, waarschuwt ze. Volgens minister van Omgeving, Natuur en Landbouw Joke Schauvliege is het echter geen goed idee om de reservegebieden per direct te schrappen: "Soms zijn de reservegebieden beter gelegen dan de bestaande woongebieden. We zullen samen met de lokale besturen bekijken hoe we de verdichting in de praktijk kunnen uitwerken." En wat met het bouwwezen? Is de geplande ‘betonstop’ slecht nieuws voor een sector die momenteel al erg onder druk staat? “Zeker niet”, beweert Leo Van Broeck. “Dat er geen extra ruimte meer mag worden bebouwd, wil absoluut niet zeggen dat er niet meer gebouwd zal worden. Integendeel: als bestaande volumes zijn uitgeleefd, is het beter om ze af te breken en te vervangen door nieuwe concepten. De ‘betonstop’ zal dus net nieuwe opportuniteiten bieden!” Veel leesplezier

Tim Janssens

BOUWEN AAN VLAANDEREN | 5

Inhoud

Vaktijdschrift voor de bouw

COLOFON Bouwen aan Vlaanderen Vaktijdschrift & website voor de bouw Jaargang 17 • nummer 6 • 2016 Sinds 1999 • Verschijnt 6 x per jaar

VERANTWOORDELIJKE UITGEVER

H.B.J.M. Louwers Domein De Herten Hertsbergsestraat 4 B-8020 Oostkamp Postbus 85 B-3900 Overpelt T +32 50 36 81 70 E info@louwersmediagroep.be W www.louwersmediagroep.be

EINDREDACTIE

Tim Janssens

REDACTIETEAM

Tim Janssens, Jeroen Schreurs (Redactiebureau Palindroom), Johan Debaere, Hans Herbrant, Els Jonckheere, Koen Mortelmans, Wouter Polspoel.

BLADMANAGERS

WOON- EN WERKGEBOUWEN Gent Claerhout Communicatiehuis neemt intrek in unieke ontmoetingsruimte

Philippe Bourda T +32 50 36 81 70 M +32 478 43 75 43 E p.bourda@louwersmediagroep.be

Antwerpen Elisabeth Center zet Antwerpen sterker op de culturele kaart

Beringen Gezellig winkelen in een historisch-industrieel kader

Pieter Maeyaert T +32 50 36 81 70 E p.maeyaert@louwersmediagroep.be

Beringen Duiken en snorkelen in voormalige waterzuiveringsinstallatie

De Pen Nicolas Bearelle, CEO Re-Vive

Brugge Sporten én bewegen met oog op de toekomst

Bedrijfspresentatie: BCEC

www.wetransfer.com Onder vermelding van naam en project E traffic@louwersmediagroep.be Adresgegevens: Postbus 85, 3900 Overpelt, België T +32 50 36 81 70

Mechelen Warme thuis voor ijsschaatsers en ijshockeyspelers

Aalst Naar hartelust sporten in gloednieuw sportcomplex

Antwerpen Cadiz verjongt skyline van 't Eilandje

SECRETARIAAT

Brugge Fase 2 van hernieuwing stationsomgeving voltooid

Edegem Luxueus sporten in Antwerpse Zuidrand

Blankenberge Unieke stationsparking met groene toets

Geokunststoffen Texion

Bedrijfspresentatie Duco

Izegem Firmalocatie wordt eigentijds woonpark

Mechelen Groene en autoluwe verkaveling

Bedrijfspresentatie Euro Rent

Pascal Op de Beeck T +32 50 36 81 70 M +32 475 28 14 64 E p.opdebeeck@louwersmediagroep.be

ADVERTENTIES

Manuela Depenbrock Eva Huyghebaert Sandra Reijnders

ABONNNEMENTPRIJS

België: € 54,00 per jaar excl. BTW Buiten België: € 90,00 per jaar excl. BTW KBC Bank IBAN BE80 7310 2514 2977 BIC KREDBEBB t.n.v. Louwers Mediagroep BVBA o.v.v. Bouwen aan Vlaanderen. Informatie over abonnementen: T +32 50 36 81 70

ADRESWIJZIGINGEN

Schriftelijk ten minste drie weken voor verhuizing naar: Postbus 85, 3900 Overpelt, België

OPZEGGINGEN

Indien twee maanden voor het verstrijken van de abonnementsperiode geen schriftelijk bericht van opzegging is ontvangen, wordt het abonnement automatisch met een jaar verlengd.

ONDERWIJSPROJECTEN Leuven Unieke functiemix in centrum van bruisende studentenstad

Bouwen aan Vlaanderen is een communicatieplatform dat architecten, projectontwikkelaars, aannemers, installateurs, woningbouwers, gemeenten, overheidsinstellingen en opdrachtgevers uit Vlaanderen en Brussel informeert.

Beringen Campus Bogaarsveld: vijf scholen in één frisse verpakking

108

Gent Van bouwvallige spooksite tot bruisende internationale school

112

VORMGEVING/ART DIRECTION

Kortrijk Fase 1 vernieuwing Scholencampus DPSA voltooid

114

DRUKWERK

Hasselt Sociaal-technische scholencampus in het centrum van de Limburgse hoofdstad

116

DOELGROEP

E studio@louwersmediagroep.be Drukkerij Hendrix, Peer

Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen of vermenigvuldigd zonder uitdrukkelijke toestemming van de uitgever en zonder bronvermelding. Hoewel dit blad op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Zij aan-vaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op deze informatie.

Inhoud

102

122

124

137

THEMA BRANDBEVEILIGING Brandveiligheid belangrijk criterium in scholen van morgen

121

Esthetisch en kostenefficiënt brandwerend

123

Het is zover: brandwerendheid volgens de Europese regels

125

Advertorial Meyvaert

126

ZORGPROJECTEN Berlaar Kloosterhof mooi voorbeeld van Design & Build-aanpak

128

Oudergem Schouwkanalen als ‘eyecatcher’

132

BOUWEN AAN MONUMENTEN Beringen Unieke glas-in-betonramen ondergaan ambachtelijke restauratie

137

PARTNERS EN RUBRIEKEN Journaal

UITGAVE

6 VAKTIJDSCHRIFT VOOR DE BOUW I WWW.BOUWENAANVLAANDEREN.BE I JAARGANG 17 I NUMMER 6 2016 I DEC - JAN

VAKTIJDSCHRIFT VOOR DE BOUW I WWW.BOUWENA ANVLA ANDEREN.BE

CIB Nieuws

140

BVA Nieuws

141

Juridisch advies van Hans Herbrant

142

VCB Nieuws

143

ORI Nieuws

144

De Derde Long

145

Wie Doet Wat

146

UNIEKE FUNCTIEMIX IN BRUISENDE STUDENTENSTAD GROOTSTE VLAAMSE SCHOLENBOUWPROJECT OOIT SUBLIEME AKOESTIEK IN VERNIEUWD ELISABETH CENTER

DUIKTOREN EN RETAILPARK DOEN BE-MINE-SITE HERLEVEN AMBACHTELIJKE RESTAURATIE VOOR ARTISTIEKE GLAS-IN-BETONRAMEN

6 2016087 BAVL 06 jeroen.indd 1

Coverbeeld: Claerhout Communicatiehuis

22-12-16 12:10

BOUWEN AAN VLAANDEREN | 7

GENT | Claerhout Communicatiehuis

Tekst | Els Jonckheere

Beeld | Studio Claerhout

CLAERHOUT COMMUNICATIEHUIS

NEEMT INTREK IN UNIEKE ONTMOETINGSRUIMTE Heel wat bouwwerken vertellen een verhaal via hun architectuur. Maar de nieuwe uitvalsbasis van Claerhout Communicatiehuis gaat nog een stukje verder: ze brengt ook het verhaal van haar klanten. In het nieuwbouwproject zijn immers oplossingen van meer dan dertig fabrikanten geïntegreerd, waaronder tal van innovaties die nooit eerder werden toegepast. Het resultaat: een uniek bedrijfspand dat op vele punten als hét ‘kantoor van de toekomst’ kan worden beschouwd. Claerhout Communicatiehuis biedt een allesomvattende dienstverlening op het vlak van bedrijfscommunicatie en spitst zich daarbij voornamelijk toe op de bouwwereld. Naast de hoofdzetel, waar de

concepten en strategieën worden ontwikkeld, telt het Communicatiehuis verschillende kamers: Studio Claerhout (fotografie en video), Lumac Signs (in- en outdoorsignalisatie), O2 Agency (on- en offline-

communicatie) en sinds de intrek in het nieuwe kantorencomplex ook Rodebol Events (events) en AuditoRium4 (seminars). Door de voortdurende groei van de activiteiten drong de realisatie van

Het auditorium omvat een gigascherm dat door de sprekers kan worden aangestuurd.

8 | BOUWEN AAN VLAANDEREN

GENT | Claerhout Communicatiehuis

een nieuwe uitvalsbasis zich op. De locatie was snel gevonden, want er was nog een stuk braakliggend terrein voorhanden op de CommunicatieCampus. De uitwerking van het concept nam echter wat meer tijd in beslag. Zaakvoerder Pieter Claerhout had immers een duidelijke missie: hij wilde de multifunctionele nieuwbouw samen met zijn klanten ontwerpen en bouwen, er de nieuwste technieken in implementeren en een pand creëren dat dé referentie in Vlaanderen zou worden.

HANDEN IN ELKAAR Om zijn ideeën te concretiseren, zette Pieter Claer hout een samenwerkingsverband met verschillende fabrikanten en adviseurs op poten. Dit resulteerde in vier grote ‘communicatieplatformen’: de Vijfde Gevel (plat dak), de Derde Long (binnenklimaat), IT Centraal (technologie) en BIM (Building Information Model). Coördinator Mark Delreux: “Alle partijen binnen deze kennisdelingsplatforms hebben de handen in elkaar geslagen om hun innovaties op elkaar af te stemmen en zodoende het ‘perfecte’ dak, binnenklimaat, domoticasysteem ... te ontwikkelen en te implementeren. Wij fungeren als try-out, want veel van de nieuwigheden werden nooit eerder in de praktijk toegepast. Nu kunnen ze onze nieuwbouw als een soort van ‘toonzaal’ gebruiken, want alle partners kunnen hun klanten op onze site uitnodigen voor een rondgang met demonstratie van de geïmplementeerde systemen.”

40 METER LANGE WERKTAFEL Architecturaal oogt de buitenzijde van het bouwwerk vrij eenvoudig. Het bestaat uit een betonstructuur met dragende silicaatwanden, die zijn afgewerkt met zwarte Ecobricks. De vorm is een rechthoek waar enkele ‘knikken’ inzitten, zodat het perfect aansluit op de bestaande gebouwen. Ir. Architect Jo Verstraete van Aiko Architecten: “Door met twee bouwlagen en een ondergrondse parking te werken, konden we de totale benutbare oppervlakte van het pand op 3.500 m² brengen. Hiermee heeft het Communicatiehuis voldoende ruimte om nog flink te groeien.” De aandacht van de bezoekers wordt getrokken door een grote luifel die een rotonde overdekt en via de rode bol naar de grote inkomsthal leidt, die tegelijkertijd ook toegang biedt tot de eerste verdieping. De rest van de gelijkvloerse verdieping is ingericht als landschapskantoor met op het einde de copycorner, adminstratieve ruimtes en refter. Pronkstuk is de 40 (!) meter lange werktafel: een idee van Pieter Claerhout om de interactie en creativiteit van de medewerkers te stimuleren.

ALLE TECHNIEKEN ONDER DE VLOER De eerste verdieping is bestemd voor het publieke gedeelte met vergaderzalen, sanitair, keuken, vestiaire en de paradepaardjes: de ontmoetingsruimte FoyeR4 en het AuditoRium4, waar bezoekers in een

FoyeR4 is de centrale ontmoetingsruimte met vlotte toegang tot AuditoRium4. seminarie of een audiovisueel totaalspektakel kunnen worden ondergedompeld. Aan de achterzijde is ook nog een conciërgewoning voorzien. Jo Verstraete: “Binnen werd het aantal dragende elementen

maximaal beperkt. We gebruikten zichtbaar beton, behalve voor de koepel van het auditorium, die vanwege gewichtsbeperkingen in hout en staal is uitgevoerd. Interessant is dat alle technieken, ›

‘Zaakvoerder Pieter Claerhout had een duidelijke missie: hij wilde de multifunctionele nieuwbouw samen met zijn klanten ontwerpen en bouwen, én er de nieuwste technieken in implementeren’ BOUWEN AAN VLAANDEREN | 9

GENT | Claerhout Communicatiehuis

Participanten aan het woord

Het pronkstuk is de 40 meter lange werktafel: een idee van Pieter Claerhout om de interactie en creativiteit van de medewerkers te stimuleren. die normaal in de valse plafonds worden ingepast, zich bij Claerhout onder de vloer bevinden: verwarming, koeling, ventilatie, elektriciteit, aan- en afvoer van water, data ... Dat is esthetisch veel mooier, maar brengt bouwtechnisch wel de nodige complexiteit met zich mee. De technieken en de vloer moeten immers klaar zijn vooraleer je kan starten met de afwerking van het gebouw.”

INNOVATIE TROEF Voor de rest kan je het zo gek niet bedenken of het is in dit nieuwe complex terug te vinden. Een greep uit de vele voorbeelden: een driepijpswarmtepomp die de warmte van de zuidkant kan recupereren om de noordkant te verwarmen en die tevens voor het sanitair warm water zorgt, een systeem dat actief zoekt waar moet worden gekoeld en verwarmd, regenwateropvang via een onderdruksysteem met tweeledige, polyurethaan dakkolken ... Het dak, dat met een nieuw type Foamglas® is geïsoleerd, omvat naast een bijenhotel een groendak dat onder meer kruiden voor de keuken zal opleveren. Een interactief registratiesysteem verwelkomt de bezoekers en gidst ze via schermen in liften, gangen en trappen naar de juiste locatie. Het auditorium omvat een gigascherm dat door de sprekers kan worden aangestuurd.

INNOVATIEF VAN CONCEPT TOT EINDE LEVENSDUUR De nieuwe uitvalsbasis van Claerhout Communicatiehuis is niet alleen progressief qua technieken en materialen. Mark Delreux: “We willen ook actief aan ‘building

10 | BOUWEN AAN VLAANDEREN

DORMAKABA – AUTOMATISCHE SCHUIFDEUR EN TOEGANGSCONTROLE De automatische schuifdeur aan de inkom van Claerhout Communicatiehuis werd geleverd en geplaatst door dormakaba uit Brugge. Het betreft de ‘ST Flex Green’, een schuifdeur die uitblinkt door haar energie-efficiëntie en die met andere woorden een minimum aan temperatuurverlies in het gebouw waarborgt. De firma verzorgde ook het toegangscontrolesysteem met badgelezers (Dorma Matrix Online), de ‘Dorma BTS 80’-vloerveren en het ‘Dorma PT Universal’-hoekbeslag op de glazen pendeldeuren. Marketing- en communicatieverantwoordelijke Antony Vandeplas: “De automatische deur werd geplaatst door onze eigen diensten, de deursluiters en het beslag voor de manuele deuren door onafhankelijke installateurs. Als fabrikant bieden we ondersteuning bij de volledige coördinatie, het ontwerp en de uitvoering van onze technieken. Dankzij de samensmelting van de Dorma Groep en Kaba Groep tot dormakaba (vorig jaar) kunnen we een nog betere service en een ruimer productgamma aanbieden.”

GENT | Claerhout Communicatiehuis

Via een overvloed aan licht en ruimte wil Claerhout Communicatiehuis een optimaal comfort garanderen. management’ doen. Met andere woorden: de juiste onderhoudsingrepen, herstellingen en vervangingen uitvoeren op het juiste moment én met de juiste materialen en technieken. Vandaar dat we de volledige ‘as-built’ omzetten in BIM. Dit proces, waarmee we nu bezig zijn, is voor de meeste partijen een eerste kennismaking met deze manier van werken. Op die manier initiëren we een

verdere doorbraak van BIM in de bouwwereld, want we zijn ervan overtuigd dat dit de basis voor het gebouwenonderhoud van de toekomst is. Zo is de cirkel rond qua voorbeeldfunctie en is de visie van Pieter Claerhout realiteit geworden. Ons kantorencomplex is innovatief doorheen de volledige levenscyclus, van concept over bouw tot aan het einde van zijn bestaan.” ❚

Participanten aan het woord AGC MIRVITRAL – GLAZEN BINNENWANDEN De glazen binnenwanden bij Claerhout Communicatiehuis zijn van AGC Mitrival uit Melle, een dochteronderneming van AGC Glass Europe die zich specialiseert in glasoplossingen voor winkelinrichting en interieurdecoratie. De transparante wanden werden uitgevoerd met helder AGC-glas van het type Planibel Clearlite. De rest is uitgevoerd met Mateluxfloatglas, dat aan één zijde een satijnachtig oppervlak heeft door een bewerking met hoogkwalitatief zuur. Al het glas heeft een dikte van 12 mm en is gehard om een absolute veiligheid te garanderen. Verder werd voor de wandbekleding enkele meters gehard en gelakt glas met een dikte van 6 mm toegepast (type Lacobel T Cool White). Dit is floatglas met aan één zijde een laklaag die thermisch behandeld is, wat voor een grote schok- en krasbestendigheid zorgt. Tevens is het bestand tegen thermische schokken, uv-stralen en beschikbaar in vele kleuren.

TECHNISCHE FICHE Bouwheer Claerhout Communicatiehuis (Gent)

Architect

Aiko Architecten (Maldegem)

Hoofdaannemer De glazen binnenwanden hebben een dikte van 12 mm en zijn gehard om een absolute veiligheid te garanderen.

Vuylsteke Bouw (Meulebeke)

BOUWEN AAN VLAANDEREN | 11

dormakaba: uw vertrouwde partner voor slimme en veilige toegangsoplossingen

Dorma en Kaba zijn nu dormakaba. Met meer dan 150 jaar ervaring staan we in voor veiligheid, betrouwbaarheid en duurzaamheid. Wij bieden producten, oplossingen en services voor een beveiligde toegang tot gebouwen en ruimten, nu vanuit één centraal punt. Uw vertrouwen is onze belangrijkste drijfveer. T. +32 (0)50 45 15 70 info.be@dormakaba.com www.dormakaba.be

BOUWEN_AAN_VLAANDEREN_197x130_1116_NL.indd 1

15/11/2016 15:51:03

SURF NAAR DE MEEST COMPLETE STARTPAGINA VOOR PROFESSIONALS IN DE BOUW Staat u nog niet op www.bouwenaanvlaanderen.be? Neem dan contact op met: Pascal Op de Beeck p.opdebeeck@louwersmediagroep.be Philippe Bourda p.bourda@louwersmediagroep.be Of bel: +32 50 36 81 70

GENT | Claerhout Communicatiehuis

Tekst | Els Jonckheere

Beeld | Studio Claerhout

T3+-ISOLATIE IN DE DAKEN

Het is evident dat een prachtig en toekomstgericht gebouw als de nieuwe uitvalsbasis van Claerhout Communicatiehuis ook op degelijke wijze is geïsoleerd. Hierbij ging de onderneming met een primeur aan de haal, want ze was de eerste in Europa die Foamglas T3+ toepaste in de daken. Ook voor de isolatie van de ondergrondse ruimtes is voor een Foamglas-oplossing gekozen. Foamglas is een product van het Belgische Foamglas Isolatie PCE uit Lasne en wordt geproduceerd in Tessenderlo, Tsjechië, China en de Verenigde Staten. Het bestaat volledig uit (cellulair) glas, waardoor het bijzonder goed scoort op het vlak

van brandreactie en -weerstand. Vandaar dat het tot de hoogste brandklasse A1 behoort. Het isolatiemateriaal is volstrekt onbrandbaar, vervormt of smelt niet, ontwikkeld geen rook of giftige gassen en veroorzaakt bij een brand ook geen vallende

branddruppels. Het helpt zelfs de verspreiding van het vuur te voorkomen. De T3+ heeft een lambdawaarde van 0,036 W/mK, wat 12% beter is dan de T4+. Hiermee is deze oplossing het neusje van de zalm op het vlak van isolatie: geen enkel andere cellenglasisolatie haalt eenzelfde score. Op de platte daken van het nieuwe gebouw van Claerhout Communicatiehuis zijn 600 m² platen met ingebouwd afschot geïnstalleerd (het ‘Taperedsysteem’). Frank Vanhove, Managing Director Benelux van Foamglas Isolatie PCE: “Deze daken worden als groendak en dakterras gebruikt en doen tevens dienst als ondergrond voor de zonnepanelen en de warmtepomp. Dankzij de stabiliteit van Foamglas T3+ is er geen enkel risico op vervorming ten gevolge van de belasting door installaties, daktegels ...” Ook de verwarmde ondergrondse ruimtes zijn aan de buitenkant met Foamglas geïsoleerd. Frank Vanhove: “Ons product is niet alleen toegepast omwille van de hoge brandwerendheid. De Foamglas Ready Board-platen verhinderen immers ook condensatievorming en reduceren het energieverlies in belangrijke mate. Bovendien laten ze een gemakkelijke installatie toe: de platen zijn eenvoudigweg tegen de wand gekleefd met bitumenhoudende PC56-lijm.” ❚ BOUWEN AAN VLAANDEREN | 13

GENT | Claerhout Communicatiehuis

Tekst | Els Jonckheere

Beeld | Interalu/LCC-Plafonds

De plafonds bieden niet alleen akoestische voordelen. Ze vormen ook een toegevoegde waarde op esthetisch vlak. (foto: Koen Van Damme)

OPTIMALE AKOESTIEK DANKZIJ INNOVATIEVE PLAFONDS Dat alle technieken bij Claerhout Communicatiehuis in de vloer verwerkt zijn, betekent niet dat er geen sprake is van ‘valse plafonds’. Integendeel: om een optimale akoestiek te bekomn, deed de communicatiespecialist een beroep op Interalu/ LCC-Plafonds. Dit familiebedrijf uit Antwerpen is partner van de Derde Long, een plaats die de firma zeker verdient. Haar metalen ‘smart’-plafonds bieden immers het summum op het vlak van akoestische kwaliteit. Het bouwproces was al ver gevorderd toen Interalu/LCC-Plafonds toetrad tot de Derde Long. “De praktijk wees uit dat de akoestiek van bepaalde ruimtes niet optimaal was”, vertelt Peter Legrand, Key Account Manager van LCC. “Om een beter werkcomfort te kunnen garanderen, vroeg Claerhout Communicatiehuis ons om enkele akoestische correcties aan te brengen in de vergaderzaal op de eerste verdieping en tussen de

14 | BOUWEN AAN VLAANDEREN

bestaande verlichtingslijnen in een vergaderzaal op het gelijkvloers. Omwille van de strakke en hedendaagse uitstraling besloten we onze BL-Hplafonds met microperforatie toe te passen. Dankzij de open voegen van dit plafond bereiken we een αW van 1, wat een maximale akoestische absorptie betekent. Voor de vergaderzaal boven maakten we een ‘eiland’ dat aan de asymmetrische vorm van de vergaderzaal is aangepast, terwijl we tussen

de bestaande verlichtingslijnen een geïntegreerde toepassing van ditzelfde plafond realiseerden.”

AKOESTISCH PERFECT EN ESTHETISCH Het resultaat is verbazingwekkend. De spraakverstaanbaarheid is een stuk groter omdat er geen nagalm is en het werkcomfort is er aanzienlijk op vooruitgegaan. Maar de plafonds bieden niet

GENT | Claerhout Communicatiehuis

alleen akoestische voordelen. Ze vormen ook een toegevoegde waarde op esthetisch vlak. De BL-Hplafonds ogen erg strak en passen dus perfect bij de uitstraling van het gebouw. Peter Legrand: “Voor ons is dit een interessante referentie. Bezoekers en deelnemers aan de workshops van De Derde Long kunnen zelf het positieve effect van onze akoestische plafonds ervaren. De spraakverstaanbaarheid verhoogt – er is geen nagalm – en het werkcomfort verbetert.”

PLAFONDS DIE MEERWAARDE BIEDEN Interalu/LCC Plafonds specialiseert zich al 45 jaar in de ontwikkeling, productie en plaatsing van klimaaten akoestische plafonds. Hierbij staan de begrippen comfort, kwaliteit en duurzaamheid centraal. “Ons belangrijkste doel is plafonds creëren die gebouwen een meerwaarde geven”, vertelt algemeen directeur Anthony Schrauwen. “Comfort in een ruimte wordt bepaald door akoestiek en klimaat. Onze plafonds bieden zeer hoge akoestische waarden. Bovendien zorgen de Interalu-klimaatplafonds voor het hoogst mogelijke comfort op het vlak van koeling, verwarming en verluchting. Ons concept vermijdt niet alleen hinderlijke luchtstromen, maar ook de opstapeling van bacteriën en stof. Daarenboven beantwoorden de

‘Dankzij de plaatsing van de akoestische plafonds is de spraakverstaanbaarheid een stuk groter en is het werkcomfort er aanzienlijk op vooruitgegaan’ plafonds aan alle technische eisen inzake brandreactie en -classificatie. Interessant is dat ze eveneens geschikt zijn voor passiefbouw en gebouwen waar een hoge BREEAM-score beoogd wordt. Want onze producten zijn duurzaam: ze hebben een zeer lange levensduur en worden CO2-neutraal geproduceerd in België. Daarnaast helpen ze de energieconsumptie voor verwarming, koeling en verluchting binnen de perken te houden.”

OOK REVOLUTIONAIRE KLIMAATPLAFONDS Naast de BL-H-plafonds die bij Claerhout Communicatiehuis zijn toegepast, omvat het gamma van LCC-plafonds ook nog de CL- en XL-plafonds. De

eerste is een plafond met gesloten voegen, terwijl het XL-plafond zich kenmerkt door de zeer brede panelen (300 en 600 mm) en veel in (ziekenhuis)gangen wordt gebruikt. Interalu staat in voor de levering en plaatsing van akoestische klimaatplafonds. ‘Easy-KlimaPlus®’ is een budgetvriendelijk klimaatplafond dat in elke ruimte past en een erg lage inbouwhoogte vereist. Daarnaast is er het gamma ‘SAPPceiling®’, dat voor Smart Acoustic Passive Power staat. Anthony Schrauwen: “Er is ook een ‘hybrid’ versie met verticale isolatie die ’s nachts actief blijft en de betonmassa dan in free chilling ontlaadt. De ‘SAPPceiling®’ heeft een lage inertie en een hoge conductiviteit en verbruikt nauwelijks energie. Met een voeding van 18 à 19 °C voor de koeling valt het plafond onder comfortklasse A.”

Bar Marie in Mechelen, zwarte SAPPceiling. (foto: Bart Gosselin)

Tweelinghuis in Leiden (NL), EasyKlimaPlus-plafond. (foto: Bart Gosselin)

Kantoren van Arte Stabo in Leuven, EasyKlimaPluseilanden. (foto: Bart Gosselin)

BOUWEN AAN VLAANDEREN | 15

klimaatplafonds met eco-perspectief

De klimaatplafonds van Interalu bieden u een optimale leefomgeving met een constante temperatuur en een hoog akoestisch comfort. De metalen plafonds zijn brandstabiel, zeer flexibel en hebben een hedendaags design. Bijkomende troeven zijn de lange levensduur, het lage energieverbruik en het eenvoudig onderhoud. Interalu staat al vijfenveertig jaar garant voor Belgische, duurzame kwaliteit. Meer info op interalu.eu. Of neem contact met ons op: 03 830 74 00 - info@interalu.eu. We helpen u graag verder!

GENT | Claerhout Communicatiehuis

Tekst | Els Jonckheere

Beeld | Sita-Bauelemente

PERFECTE REGENWATERAFVOER VIA REVOLUTIONAIR ONDERDRUKSYSTEEM Voor de afvoer van het hemelwater koos Claerhout Communicatiehuis voor het revolutionaire onderdruksysteem SitaProfi DSS van Sita-Bauelemente uit het Duitse Rheda Wiedenbruck. Ook dit systeem behoort tot de resem innovaties die het pand kenmerken. De dakkolken hebben een tweeledige opbouw en zijn gemaakt van polyurethaan. Door hun tweeledige opbouw en polyurethaanstructuur hebben ze een isolerende werking en voldoen ze aan de voorschriften uit de TV244 van het WTCB, waarbij vanaf binnenklimaatklasse II een water-, lucht- en dampdichte aansluiting ter hoogte van het dampscherm en de eigenlijke dakdichting vereist is. Bovendien hebben de dakkolken een opvallend grote afvoercapaciteit dankzij hun conische vorm. Geert Debruyne, Country Manager België: “Eén Sita-dakkolk kan gemakkelijk drie tot vier keer meer water afvoeren dan een klassieke tapbuis. In sommige gevallen volstaat één dakkolk zelfs voor 500 m² dakvlak. Omwille van de vorm en de aanwezigheid van een hellend deel werden bij Claerhout Communicatiehuis dertien stuks ingebouwd. Bij onderdruksystemen levert Sita ook de PE-leidingen mee.

ANTWOORD OP TV244 Ontstaan in 1976 als eenmanszaak, kende SitaBauelemente dankzij diverse nieuwe productontwikkelingen en de opmars van waterafvoersystemen met onderdruk een spectaculaire groei. Vandaag telt

1. Dakvloer 2. Dampscherm (zie TV 215, hoofdstuk 6 [W3]) 3. Thermische isolatie (waarvan de dikte afgestemd dient te worden op de geldende thermische regelgeving) 4. Dakafdichting

De Sita-dakkolken bij Claerhout Communicatiehuis hebben een tweeledige opbouw. de firma ruim honderd medewerkers en is ze Duits marktleider inzake oplossingen voor hemelwaterafvoer, niet alleen met onderdruksystemen zoals bij Claerhout Communicatiehuis, maar vooral ook met gravitaire oplossingen, en dat zowel voor nieuwbouw als renovatie. Sinds een paar jaar is Sita-Bauelemente

De dertien Sita-dakkolken die bij Claerhout werden geïnstalleerd, hebben elk een capaciteit tot 15,8 l/s.

ook actief in België. Geert Debruyne: “In ons land werd de waterafvoer van platte daken lang stiefmoederlijk behandeld. Maar met de invoering van de nieuwe TV244 in 2012 kwam daar verandering in. De toenmalige oplossingen bleken ontoereikend: traditionele tapbuizen in lood of PE geven problemen bij de aansluiting en afwerking, met lekkages tot gevolg. Ook een damp- en luchtdichte afsluiting is niet altijd evident en er blijft steeds een risico op koudebruggen bestaan. Site-Bauelemente had wel een sluitend antwoord klaar: de ingeschuimde aansluitslabbe van onze geïsoleerde PUR-dakkolken kan in een dertigtal materialen worden uitgevoerd, waardoor voor elk denkbaar dakdichtingsmembraan een passende aansluitslabbe beschikbaar is. Daarnaast biedt Sita ook dakkolken met schroefflens, die bij elk type dakdichting kunnen worden ingebouwd. Verder laat de tweeledige opbouw een optimale damp- en luchtdichte afwerking tussen afvoer en dakvloer toe. De eigenlijke dakkolk wordt vastgemaakt aan de draagconstructie en aangesloten op het dampscherm met de ingewerkte slabbe. Vervolgens wordt de isolatie geplaatst, waarna een verhogingselement in de dakkolk wordt geschoven en op de eigenlijke dakdichting wordt aangesloten met een specifieke aansluitslabbe of universele schroefflens.” ❚

BOUWEN AAN VLAANDEREN | 17

De nieuwe FOAMGLAS® T3+ is de ideale isolatie voor PlatDak25 GEGARANDEERD WATERDICHT

UNIEK

HOGER IS LAGER

T3+ BEHOUDT THERMISCHE PRESTATIES

SLIMMER BOUWEN EN BEHEREN

λ = 0,036 W/mK De verbeterde Lambda-waarde van T3+ betekent 15% meer energiebesparing (t.o.v. dezelfde dikte als T4+) Hogere prestaties = lager energieverbruik

(KOSTENRATIO 1/5/200)

Een dak zonder zorgen met 25 jaar garantie www.PlatDak25.be | www.foamglas.be | info@foamglas.be

122419-adv197x130.indd 1

25/11/16 09:02

www.sita-bauelemente.de

EEnvoudig. snEl. doEltrEffEnd. Betrouwbare afwatering van platte daken met de Sita dakkolken uit polyurethaan. Profiteer van de vele voordelen die polyurethaan (PUR) biedt : het stoot- en slagvaste materiaal van de Sita dakkolken zorgt voor een betrouwbare en doeltreffende isolatie en stabilisering. De dakkolken zijn eenvoudig en overal toepasbaar. Wij helpen u graag verder : Telefoon +32 (0) 473 347 350 E-Mail g.debruyne@sita-bauelemente.de

SIT_Exportanzeige_BEL_PUR_195x139_161011_Adresse.indd 1

Eenvoudige en snelle montage ingeschuimde aansluitmanchet – voor een optimale aansluiting van de afdichting vermijden van koudebruggen door de dakkolk uit PUR Weer- en uv-bestendig

11.10.16 17:16

GENT | Claerhout Communicatiehuis

Tekst | Els Jonckheere

Beeld | De Witte Aluminiumconstructies

KNAPPE GORDIJNGEVELS VOOR NIEUW COMMUNICATIECOMPLEX Voor het aluminium schrijnwerk en de beglazing deed Claerhout Communicatiehuis een beroep op De Witte Aluminiumconstructies uit Laarne. Deze firma installeerde ongeveer 630 m² aluminium buitenschrijnwerk en beglazing. Het project omvatte 65 aparte hoogisolerende gordijngevelgehelen, één schuifraamgeheel, vier buitendeuren, drie vaste brandwerende EI60-gehelen en vier brandwerende EI30-deurgehelen. De Witte Aluminiumconstructies is een gespecialiseerde gevelbouwer die al jarenlang op de markt actief is. Aanvankelijk als onderdeel van de Groep De Witte Bouwmaterialen, maar sinds 1997 als onafhankelijke firma die intussen een vijftigtal personeelsleden telt. Gedelegeerd bestuurder Philip Vandaele: “Waar we ons vroeger voornamelijk in aluminium schrijnwerk specialiseerden, werken we sinds enkele jaren vanuit een globale benadering. In concreto beschouwen we de buitengevel van elk gebouw als één geheel, zowel in functie van studie als materiaalgebruik. Vandaar dat onze corebusiness nu veel verder reikt dan enkel realisaties met aluminium. Beplating, houten schrijnwerk, buitenzonnewering, staalconstructies ...: het zijn allemaal zaken waarvoor De Witte Aluminiumconstructies de nodige expertise in huis heeft. Bovendien maken we het verschil door onze eigen studiedienst, die alle specialiteiten in de gevelbouw aankan. Bovendien worden alle gevelmaterialen in ons eigen atelier en nevenbedrijven vervaardigd én volgens de FAC-richtlijnen en adviezen geproduceerd en geplaatst.”

GEEN EENVOUDIG, MAAR BEVREDIGEND PROJECT Bij Claerhout Communicatiehuis installeerde De Witte Aluminiumconstructies ongeveer 630 m² aluminium buitenschrijnwerk en beglazing. Het project omvatte 65 aparte hoogisolerende gordijngevelgehelen, één schuifraamgeheel, vier buitendeuren, drie vaste brandwerende EI60-gehelen en vier brandwerende

EI30-deurgehelen. Projectleider Filip Middernacht: “Voor het schrijnwerk gebruikten we de materialen van Reynaers en voor de beglazing kozen we voor de Polycool Riviera 25 van Polypane. Eenvoudig was dit project niet. Zo waren sommige gordijngevels moeilijk bereikbaar, waardoor we de aluminium rasters en het glas via de buitenzijde moesten plaatsen met behulp van hoogwerkers en een stelling. Ook het luchtdicht aansluiten van de aparte gordijngevels met de ruwbouw en de akoestische vereisten van de bouwheer op een site vlak naast een drukke autosnelweg waren opdrachten die met de nodige

kennis van zaken dienden te gebeuren. Ten slotte was de aluminiumafwerking tussen de raamgehelen en de façadesteen eveneens een uitdaging waarbij we onze jarenlange ervaring goed konden gebruiken. Maar het was een fijn project om te realiseren. Van bij aanvang deelden we met de bouwheer intuïtief dezelfde bekommernis voor kwaliteit en kostprijsbewaking. Dat evenwicht vinden en tijdens het hele proces in stand houden, is wat ons bedrijf typeert, ons allerbelangrijkste handelsmerk vormt en in tevreden klanten resulteert. Ook dit project vormde hierop geen uitzondering.”

‘We beschouwen de buitengevel van een gebouw als één geheel, zowel in functie van studie als materiaalgebruik’ BOUWEN AAN VLAANDEREN | 19

ANTWERPEN | Elisabeth Center

Tekst | Koen Mortelmans

Beeld | Koningin Elisabethzaal / ZOO Antwerpen; John Gundlach / Willemen Groep (luchtfoto’s) /Jonas Verhulst

ELISABETH CENTER ZET ANTWERPEN STERKER OP DE CULTURELE KAART

In Antwerpen heeft de nieuwe Koningin Elisabethzaal op plechtige wijze de deuren geopend. De zaal vormt het hart van het Elisabeth Center Antwerp, het nieuwe hightech congres- en concertcentrum naast de dierentuin. Qua akoestiek is het wereldtop. In de eerste concertzaal van de dierentuin, die nu ZOO Antwerpen heet, hield de gegoede burgerij sinds 1897 dansavonden en genoot ze van symfonieorkesten. Het complex raakte echter zwaar beschadigd in de Tweede Wereldoorlog en brandde uit in 1947. Een tweede concertzaal verrees in 1959, met

elementen van Expo 58, de wereldtentoonstelling van Brussel in 1958. In 2011 besloot ZOO Antwerpen de bestaande zaal niet te renoveren, maar een volledig nieuwe Koningin Elisabethzaal te bouwen. Ian Simpson Architects uit Manchester won de hiervoor uitgeschreven ontwerpwedstrijd.

GESCHIEDENIS GEÏNTEGREERD Van het oorspronkelijke complex bleef de kenmerkende gevel langs de straat wel bewaard. Ook historisch waardevolle bouwdelen van de dierentuin, zoals de Marmeren Zaal, Wintertuin, Darwin- en Verlatzaal, zijn in het ontwerp geïntegreerd. Ze kregen zelfs een grotere zichtbaarheid.

De nieuwe Koningin Elisabethzaal is de thuishaven van deFilharmonie (Royal Flemish Philharmonic). Zowel haar concerten, opnames als repetities vinden er plaats.

20 | BOUWEN AAN VLAANDEREN

ANTWERPEN | Elisabeth Center

De bewaarde oude gevels kregen meer zichtbaarheid. Voor de werken sloegen de aannemers Willemen, Heijmans en Verstraete & Vanhecke de handen in elkaar. Willemen en Heijmans trokken de nieuwbouw op, Verstraete & Vanhecke nam de restauratie van de historische delen op zich. De nieuwbouw rust op circa vijfhonderd funderingspalen. "We hebben er ook 1.300 ton wapeningsstaal en 800 ton profielstaal in verwerkt", zegt Jan Blyweert, projectdirecteur bij Willemen. "De welfsels zijn goed voor een oppervlakte van 17.600 m² en het zwaarste dakspant weegt 35 ton." Voor de dakhuid van de zaal en de gevelbekleding opteerde de ZOO voor metalen shingles die verwijzen naar de mozaïekachtige architectuur van historische gebouwen. Voor de nieuwe kantoorruimten en repetitielokalen van residentieorkest deFilharmonie viel de keuze op keramische tegels in verschillende kleuren. Die tegels sluiten nauw aan bij de architecturale context. Architect Ian Simpson: "De gebruikte materialen verhogen het ruimtelijke effect en reflecteren het licht."

AKOESTIEK Simpson werkte voor het Elisabeth Center samen met Kirkegaard Associates uit Chicago en Bureau

Bouwtechniek. Kirkegaard is een wereldautoriteit op het vlak van akoestiek. Larry Kirkegaard kwam naar Antwerpen om onder meer de nagalmtijd van de zaal te meten. "De akoestiek van de Koningin Elisabethzaal overtreft onze stoutste verwachtingen. In de oude zaal scoorden we 6/10 en nu 10 op 10." De uitstekende akoestiek is te danken aan het ideale volume en de afwerking van de zaal. Ze is smaller, dieper en hoger dan haar voorgangster. De verhoudingen evolueerden van het vroegere hoefijzer- naar het huidige schoendoosmodel. De afwezigheid van een vast proscenium (voortoneel) vermijdt klankverlies. Massieve zaalwanden in beton isoleren het geluid. Bovendien zijn zowel de ruimte als alle technische installaties mooi afgeschermd volgens het box-in-boxprincipe – een extra bouwschil binnen een bestaand gebouw. Afwerkingslagen zoals houten wanden, parketvloeren, een metalen plafond bekleed met akoestische matten en de stoffen stoelbekleding zorgen voor de juiste reflectie en absorptie van het geluid. Aan het plafond zijn beweegbare reflectoren

bevestigd die het geluid projecteren. Deze kunnen verplaatst worden in functie van de voorstelling.

CAPACITEIT De publiekscapaciteit varieert, afhankelijk van de opstelling (theater, concert, congres), van 1.761 tot 2.020 plaatsen. In het hele congrescentrum – de Koningin Elisabethzaal, diverse 'break out rooms', het Atrium, de 'ZOOgallery' en de historische zalen van de ZOO – kan het Elisabeth Center meer dan 2.700 personen ontvangen op een oppervlakte van 25.000 m².

MULTIFUNCTIONEEL De nieuwe Koningin Elisabethzaal is multifunctioneel. Klassieke muziek en opera resoneren er machtig, maar ook pop, rock, musicals, wereldmuziek, dans, theater en lezingen komen er uitstekend tot hun recht. De turnovertijd van de zaal – de tijd die nodig is voor de opbouw en afbraak van een productie – is minimaal. In de ruimte boven het plafond kunnen belichting en decors voorbereid worden. Voor voorstellingen waarbij een doek of decor noodzakelijk is, kan het nodige materiaal verschijnen via het plafond. ›

BOUWEN AAN VLAANDEREN | 21

THV ELISABETH

ANTWERPEN | Elisabeth Center

Door de combinatie van moderne geluidsversterking en verplaatsbare geluidsreflectoren, podiumelementen, stoelen en koorwagen kunnen er ’s middags aria’s weerklinken en dezelfde avond al rocknummers. De catering wordt verzorgd onder het Atrium,

‘De akoestiek van de Koningin Elisabethzaal overtreft onze stoutste verwachtingen’ de inkomzaal vanaf het Koningin Astridplein die zich onder de Koningin Elisabethzaal bevindt. In de professionele keuken kunnen de chefs tot tweeduizend personen gelijktijdig van diners voorzien. Aanpalend aan de verschillende zalen zorgen drie afwerkingskeukens voor de finishing touch. Op de begane grond langs de Carnotstraat bevindt zich de los- en laadzone voor leveranciers en concertorganisatoren. Vrachtwagens kunnen tot in het hart van het complex rijden, dicht bij het podium. Bijkomend is er een ondergrondse inrit met een veertigtal parkeerplaatsen voorzien. Zo is er een duidelijke scheiding tussen publiek en organisatie.

Drie torenkranen tilden de ruwbouwmaterialen over de gevels langs het Astridplein. "Dat ZOO Antwerpen enkele extra panden had aangekocht langs de Carnotstraat bleek een enorm voordeel", zegt Blyweert. "Daar konden we niet alleen materiaal opslaan, maar ook een vlotte logistieke route uittekenen om de afwerkingsmaterialen naar het midden van het complex te brengen. In de ruwbouwfase konden we die nog met drie torenkranen over de gevels langs het Astridplein tillen."

KOSTENPLAATJE Het prijskaartje bedraagt 87 miljoen euro. De Vlaamse regering investeerde 57,2 miljoen, de stad Antwerpen 3,5 miljoen en de Koninklijke Maatschappij voor Dierkunde van Antwerpen, het moederhuis van ZOO Antwerpen, bracht 26 miljoen euro in, plus haar volledige bestaande infrastructuur en de extra aangekochte panden aan de Carnotstraat. ❚

BOUWEN AAN VLAANDEREN | 23

Schindler 3300. Onze meest verkochte standaardlift, nu ook zonder dakopbouw. Door zijn variante schachtkophoogte van slechts 2,90 meter* en zijn uiterst compacte bouw, biedt de Schindler 3300 meer plaats voor uw ideeën. Zo kunt u efficiënt een platdak of zadeldak zonder dakopbouw ontwerpen en genieten van de grootst mogelijke planningsvrijheid. Bovendien voldoet de Schindler 3300 vandaag reeds aan de nieuwe normen inzake verhoogde veiligheid en comfort (EN 81-20 & EN 81-50) die vanaf 1 september 2017 van kracht zullen zijn. *Indien afmetingen Schindler gerespecteerd.

Duurzame en efficiënte oplossingen voor stedelijke mobiliteit waarop u kunt vertrouwen, zowel vandaag als morgen. www.schindler.be

ANTWERPEN | Elisabeth Center

Participanten aan het woord

TECHNISCHE FICHE

ABT BELGIË - MULTIDISCIPLINAIR STUDIEBUREAU

Bouwheer Koninklijke Maatschappij voor Dierkunde van Antwerpen, stad Antwerpen en Vlaamse overheid

Architect Ian Simpson Architects (VK) Hoofdaannemer THV Heijmans (Bilzen) – Willemen (Mechelen) – Verstraete &

ABT België (Antwerpen) verleent als studiebureau een volledig pakket bouwtechnische adviesdiensten, met specialisten in onder meer stabiliteit, technieken, akoestiek, uitvoerende architectuur en Building Information Modeling. "Al verschillende jaren zien we een evolutie waarbij het aantal projecten met vraag naar monodisciplinair advies afneemt", legt projectleider Geert Wante uit. "Waar opdrachtgevers vroeger vaak zelf instonden voor de coördinatie tussen alle betrokken disciplines, willen ze daarvan nu vooral ontlast worden, om hun focus volledig te kunnen leggen op wat ze het liefste doen. Dat kan de spectaculaire visie van een projectontwikkelaar zijn, de nieuwste droom van een architect of een uitdagend project van een aannemer. Met onze integrale multidisciplinaire projectaanpak willen wij hen die mogelijkheid bieden." "Wat betreft technische uitdaging en uitstraling was het Elisabeth Center een uitzonderlijk project voor ons. Een zaal van deze omvang, met de allerhoogste akoestische eisen, gekoppeld aan een internationaal congrescentrum middenin een dichte stedelijke context van historische gebouwen, is uniek in België. Een bijzondere uitdaging was het feit dat de concertzaal niet op de grond is gebouwd, maar dat ze is ontworpen als een zwevende doos op zeven meter hoogte. Dit om een maximale interactie tussen het publieke inkomgedeelte en de bestaande historische gebouwen van ZOO Antwerpen mogelijk te maken. Hiervoor hebben we een hybride constructie van beton en staal ontworpen. Deze maakt maximaal gebruik van de betonmassa (nodig voor de akoestische performantie) en de capaciteiten van staal om grote overspanningen te maken (noodzakelijk voor een zaal van deze omvang)."

Vanhecke (Antwerpen)

ABT België nv Kammenstraat 18 2000 Antwerpen tel +32 (0)3 205 37 11 info@abt-belgie.eu www.abt-belgie.eu Koningin Elisabethzaal

Museum aan de Stroom

Woonzorgcentrum Mayerhof

bouwen met ons integraal advies stabiliteit

16900684_abt 1-2.indd 1

uitvoerende architectuur

technieken

| 25 BOUWEN AAN VLAANDEREN 15-12-16 11:49

Activiteiten 1| Midden- en laagspanningsinstallaties Studie, ontwerp, uitvoering en onderhoud 2| Bordenbouw • Schakelkasten LS • Net ontkoppelborden voor PV 3| Total Building Solutions • Domotica - KNX/EIB • Toegangscontrole • Camerabewaking • Inbraak- en branddetectie 4| Power Management • Meten van alle soorten verbruikers • Visualisering op afstand • Diagnose

creatie: liebens.be

5| Relighting

Eikelaarstraat 17a | 3600 Genk | Tel 089 36 07 00 | Fax 089 36 07 01

6| Data-installaties Netwerken cat6 - cat7 - optische vezels

info@verbiesteti.be | www.verbiesteti.be

7| Automatisering

Verbiest_Adv_197x130_Maa14.indd 1

Geluids- en trillingsisolatie op maat cdm biedt totaaloplossingen die de impact van geluid en trillingen maximaal reduceren. We werkten onder andere ook achter de schermen van het Elisabeth Center aan de geluids- en trillingsisolatie van de machinekamer vlak boven de Koningin Elisabethzaal. Zo kunt u binnenkort ten volle genieten van wat er zich op het podium afspeelt.

Van concertzalen en opnamestudio’s, over scholen en ziekenhuizen tot hotels. Wereldwijd brengen onze unieke oplossingen stilte op maat. Hoe kunnen we u helpen? Contacteer ons op 02 687 79 07 of general@cdm.eu.

18/03/14 10:48

ANTWERPEN | Elisabeth Center

Participanten aan het woord VERBIEST E.T.I. – INDRUKWEKKENDE ELEKTRISCHE INSTALLATIE Verbiest E.T.I. (Genk) stond in voor de plaatsing van de elektrische installatie in het Elisabeth Center. Die omvatte onder meer de verlichting, de bekabeling voor de theatertechnieken, de databekabeling, de lichtsturing via KNX, de bordenbouw, het aanbrengen van brand- en inbraakdetectie en een evacuatiesysteem met spraakalarm. "We namen ook de toegangscontrole, de noodstroomproductie en het centraal batterijsysteem voor veiligheidsverlichting voor onze rekening", zegt zaakvoerder Leo Verbiest. Voor zijn onderneming was het de grootste opdracht ooit. "Gemiddeld waren er sinds mei 2015 twintig van onze medewerkers aan de slag. Het ging dan ook om 5 kilometer kabelgoten, 350 kilometer kabels van diverse types, 4.096 volledig DALI-gestuurde verlichtingstoestellen en 800 meter ledstrips. Een nauwe samenwerking met leveranciers en groothandelaars zoals Cebeo en Siemens was dan ook cruciaal. "Maar vooral de combinatie en integratie van alle technieken en het plaatsen van kabelbanen zonder de akoestische prestaties van de concertzaal te beïnvloeden waren complexe taken." Verbiest E.T.I. is een familiebedrijf, gegroeid vanuit een in 1983 opgerichte eenmanszaak. De toename van de activiteiten en de instap van Leo's beide zonen in de zaak leidde in 2008 tot de verhuis naar de huidige, industriële locatie. Die is in 2013 uitgebreid met een extra hal.

SCHINDLER – LIFTEN Het Elisabeth Center telt tien personenliften van het type Schindler 5500. "Twee ervan hebben we in een panoramische schacht geïnstalleerd en uitgerust met glazen deuren", zegt Wim Stockx, marketing en product manager Benelux bij de Zwitserse liftenbouwer. Schindler installeerde hier ook verschillende goederenheffers en schaarheftafels – van een andere fabrikant – met een draagvermogen van respectievelijk 2,5, 5 en 6,5 ton én een hefplatform voor mindervaliden. "Geen enkele opdracht is identiek, maar het Elisabeth Center is wel erg speciaal en impliceerde heel wat nauwkeurig maatwerk. Het installeren van zo'n lift vergt al gauw vier weken plus een week voor detailafwerking en keuringen." Voor de installatie van zijn liften doet Schindler regelmatig een beroep op gekwalificeerde en begeleide onderaannemers, maar het studiewerk, de kwaliteitscontrole en de eindcontrole voert de liften- en roltrappenexpert zelf uit. De geschiedenis van de groep in België reikt tot 1927. Schindler bouwt, plaatst en onderhoudt personenliften, vrachtliften, speciale liften en roltrappen en -paden. Recent installeerde het onder meer een panoramische lift op Tour & Taxis in Brussel en bij Top Interieur in Massenhoven, evenals vrachtliften voor winkelketens Aldi, Delhaize, Media Markt, Carrefour, Ikea en Decathlon in heel het land. "We worden ook dikwijls om advies gevraagd, onder meer voor trafiekanalyses in functie van de bepaling van het optimale aantal liften."

CDM – DOORDACHTE AKOESTIEK De oude Elizabethzaal scoorde ondermaats op het vlak van akoestiek. Het nieuwe Elisabeth Center koesterde echter de ambitie om geluidstechnisch tot de beste concerthallen ter wereld te behoren. De Vlaamse kmo CDM (Overijse) droeg hier haar steentje aan bij. CDM is een internationaal actief ingenieurshuis, dat akoestisch performante systemen op maat ontwikkelt. "Voor een nagenoeg perfecte zaalakoestiek is het essentieel om storende geluiden nagenoeg volledig te elimineren", zegt Michael Vanstraelen, manager voor België en Luxemburg. "Net boven de grote zaal bevindt zich een grote technische ruimte waar alle HVAC-toestellen staan, op een zwevende betonvloer. Die vloer beslaat de volledige oppervlakte van de technische ruimte en is gebaseerd op ons CDM-Mont-vloersysteem." In dit systeem worden opvijzelbare stalen dozen in de vloerplaat gebetonneerd. "Elke doos bevat een rubberen blok waarvan het type en de afmetingen zijn aangepast aan het gewicht dat het moet dragen. In het Elisabeth Center is dat gewicht de som van de zwevende vloer zelf en de HVAC-toestellen met hun betonsokkel. De afstelling gebeurt via rubberen steunen: om de circa 1,8 meter in beide richtingen om het aantal contactpunten zo veel mogelijk te beperken. De vloer is opgedeeld in acht zones die onafhankelijk van elkaar kunnen worden opgevijzeld. De rubberen steunen resoneren bij 8 tot 10 Hz en creëren zo een laagfrequente filter voor storende lucht- en contactgeluiden." Daarnaast zorgde CDM ook voor andere puntsgewijs afgeveerde vloersystemen, zoals aan de loskade en in de repetitieruimte. "CDM-Mont hebben we in het buitenland al veel verkocht, maar in België is het pas de eerste keer dat we het in zo'n grote ruimte toepassen."

BOUWEN AAN VLAANDEREN | 27

Uw partner voor telescopische tribunes en zitaccommodatie

HAVENHUIS ANTWERPEN – ZAHA HADID

U kan er niet naast kijken

U kan er niet naast kijke

VASTE STOELEN EN TELESCOPISCHE TRIBUNES VOOR AUDITORIA & THEATERS SIBERIESTRAAT 10 – 3900 OVERPELT TEL +32 11 64 54 42 INFO@JEZET.COM WWW.JEZET.COM

16900674_JEZET v2.indd 1

12-12-16 11:02

Drooghmans Geveltechnieken sounds like silence Ambachtsstraat 11, 2490 Balen T. +32 (0)14 82 90 10 | F. +32 (0)14 82 90 19 d ox n o i s e co nt ro l info@drooghmans.be | www.drooghmans.be

akoestische deuren op maat

U kan er niet naast kijken Drooghmans Geveltechnieken Ambachtsstraat 11, 2490 Balen T. +32 (0)14 82 90 10 | F. +32 (0)14 82 90 19 info@drooghmans.be | www.drooghmans.be

m af aa sp k e r e aa n k

U kan er niet naast kijken industriële lawaaibestrijding

Drooghmans Geveltechnieken ruimteakoestiek Ambachtstraat 11, 2490 Balen T. +32 (0)14 82 90 10 | F. +32 (0)14 82 90 19 dox acoustics nv/sa - t +32 (0)3 309 14 22 info@drooghmans.be | www.drooghmans.be industr y@doxacoustics.be - w w w.doxacoustics.be

Drooghmans Geveltechnieken Ambachtsstraat 11, 2490 Balen T. +32 (0)14 82 90 10 | F. +32 (0)14 82 90 19 info@drooghmans.be | www.drooghmans.be

ANTWERPEN | Elisabeth Center

Participanten aan het woord JEZET SEATING – CONCERTSTOELEN De stoelen in de concertzaal van het Elisabeth Center zijn speciaal voor deze zaal ontwikkeld, op basis van de insteek van architect Ian Simpson en akoestisch adviseur Kirkegaard. Voor de detailengineering en de realisatie werkten ze samen met een specialist ter zake, Jezet Seating uit Overpelt. "De schetsen die we kregen gaven vooral de esthetische en akoestische eigenschappen aan", verklaren CEO Guy Vanbockrijck en sales manager Erik Bruschi. "Het was onze taak om die eisen te combineren met die van produceerbaarheid en onderhoudsgemak. Voor er een finaal ontwerp op punt stond waarmee iedereen tevreden was, waren er veel prototypes gekeurd, gevoeld en getest. Het resultaat is een schitterende stoel, die zowel qua design als qua functionaliteit aan alle gestelde eisen voldoet." Jezet maakte in totaal 2.022 concertstoelen voor de Elisabethzaal. "Deze stoel kenmerkt zich vooral door het gebruik van eikenhouten schelpen in zit en rug en een zeer mooie mohair, die bijdraagt aan het comfort. Een derde materiaal, brons, is minder prominent aanwezig. We gebruikten het voor de nummering van de stoelen." De metalen onderdelen zijn gecoat in een bijpassende kleur. "De materialen en kleuren vormen een terugkerend thema in de zaal. Ze geven het geheel een warm, Vlaams karakter." Naast deze vormelijke oefening heeft Jezet de stoel verschillende extra functionaliteiten meegegeven. "Om optimale zichtlijnen te bekomen, hebben we stoelen gemaakt met vier verschillende zithoeken en twee verschillende breedtes. Voor de mindervalidenplaatsen en de technische locaties is er creatief nagedacht, zodat de stoelen op een eenvoudige manier kunnen worden gedemonteerd zonder afbreuk te doen aan hun uitzicht. Al bij al komen we hier makkelijk aan ruim twintig varianten van deze stoel." Jezet Seating ontstond in 1973. Aanvankelijk maakte het vooral telescopische tribunes voor de sportmarkt. Sinds de jaren negentig is het productengamma sterk uitgebreid. Nu ontwikkelt en realiseert Jezet Seating maatwerkprojecten met vaste of mobiele tribunes en stoelen voor uiteenlopende sectoren zoals het onderwijs, theaters, culturele centra, sportzalen en nog veel meer. "Als een van de weinigen in zijn sector ontwerpt en produceert Jezet Seating zowel zijn tribunes als alle soorten stoelen 100% in eigen beheer. In België werkten we recent ook mee aan het nieuwe Havenhuis in Antwerpen, het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten en de renovatie van de Muntschouwburg in Brussel."

DOX ACOUSTICS – GELUIDSISOLERENDE/ BRANDWERENDE DEUREN EN AKOESTISCHE GEVELBEKLEDING Om de geluidsisolatie in de nieuwe Elisabethzaal te optimaliseren, moesten ook de binnendeuren aan strenge eisen voldoen. De hoofdaannemer deed hiervoor een beroep op Dox Acoustics uit Kapellen. "Wij bieden een uitgebreid gamma geluidsisolerende en -absorberende producten aan", vertelt projectingenieur Frederik Schroyen. "In de meeste gevallen gaat het om maatwerk." Zo is de geluidisolerende poort van de decorlift voor het Elisabeth Center 4 meter hoog. De grootste uitdaging bestond erin om per deur de eisen inzake geluidsisolatie te verzoenen met brandwerendheid, esthetiek en gebruiksgemak. Hiervoor hebben alle betrokken partijen enorm veel overleg gepleegd. Dat was lang niet altijd vanzelfsprekend, vertelt Schroyen: “Zo heb je vanaf een geluidsisolatiewaarde (Rw) van +-45 dB eigenlijk staal nodig, terwijl de esthetiek van deze historische zaal vraagt om een houten afwerking. Maar uiteindelijk is het ons gelukt de eisen te verzoenen met de fysieke mogelijkheden.” Verder voorzag Dox Acoustics de afscherming van de luchtgroepen op het dak van een akoestische bekleding, met panelen op basis van gerecycleerd pvc. "Langs de buitenkant bestaan de schermen uit koper, zodat ze een geheel vormen met het dak en de rest van het gebouw. De geluiddempende kunststofpanelen moeten voorkomen dat het geluid van de luchtgroepen weerkaatst tegen de omliggende muren en dat ze de omgeving zo geluidsoverlast bezorgen."

DROOGHMANS GEVELTECHNIEKEN – GEVELBEKLEDING Drooghmans Geveltechnieken bracht in het Elisabeth Center de gevelbekleding aan, op een oppervlakte van bijna 1.700 m². De geventileerde keramische gevels liggen verscholen tussen de aanpalende gebouwen, waardoor de opdrachtgever en architect kozen voor een samenspel van vier tinten – van beige tot oliezwart met een speels plaatsingspatroon, wat resulteert in een prachtige overgang met de koperen dakbedekking. Het bedrijf uit Balen is al verschillende decennia gespecialiseerd in decoratieve geventileerde gevelbekleding. “Een van onze grote troeven is dat we alle expertise in eigen huis hebben, wat inhoudt dat we niet alleen technisch advies geven, maar ook instaan voor de volledige engineering en een piekfijne uitvoering”, klinkt het. “Dankzij onze diepgaande kennis en jarenlange ervaring kunnen we ook perfect de haalbaarheid van elk project nagaan en zelfs al in de ontwerpfase meedenken met de architect. Steeds meer architecten, studiebureaus en bouwheren raken overtuigd van de gedurfde architectuur van geventileerde gevelbekleding. Zowel voor nieuwbouw als renovatie biedt deze bekledingstechniek belangrijke voordelen: een exclusieve uitstraling, een licht gewicht aan de muur en een groot isolatievermogen. Geventileerde gevelbekleding staat bovendien garant voor een lange, onderhoudsarme levensduur.”

BOUWEN AAN VLAANDEREN | 29

ARTE-FLOOR

SPECIALIST IN NATUURSTEEN,TEGELS, PARKET EN LAMINAAT Wij zijn een team van 4 specialisten op het vlak van harde vloerbekleding. Onze specialiteiten zijn het plaatsen van laminaat, parket, natuursteen en tegels. We beschikken over verschillende ploegen vloerders en parketteurs. Ook over de nazorg voor het onderhouden van vloeren en parket geven wij advies.

VLOEREN | PARKET EN LAMINAAT NATUURSTEEN | DRAINS – AFVOEREN

Promotoren, aannemers, winkelbouwers, horeca, … Opvolgen van aanbestedingen Voorstellen van tegelkeuzes Uitwerken van variaties Voorstellen tot plaatsing Opvolging van het project Wij kunnen ook pakketten op maat voorstellen volgens de wensen van uw klant. VALLEISTRAAT 7 BUS 1 | 3270 SCHERPENHEUVEL | INFO@ARTE-FLOOR.BE | 0483/036120 | WWW.ARTE-FLOOR.BE

16900685_Arte-Floor.indd 1

20-12-16 12:08

Raadgevend Ingenieurs

Jules Cockxstraat 8-10 B-1160 Brussel www.mrengineering.be

Technische uitrustingen gebouwen

+32 2 421 79 10

Ballaarstraat 69-71

B-2018 Antwerpen +32 3 259 05 80 info@mrengineering.be

ANTWERPEN | Elisabeth Center

Participanten aan het woord ARTE-FLOOR – VLOEREN EN DORPELS De medewerkers van Arte-Floor (Scherpenheuvel) hadden in het Elisabeth Center een gevarieerd takenpakket, met zowel natuursteen als keramische materialen op het programma. "De vloeren bestaan deels uit keramische tegels, deels uit natuursteen", vertelt zaakvoerder Johan Cartenstart. "De keramische vloertegels hebben wel hetzelfde uitzicht als de natuursteen. Het voordeel hiervan is dat ze minder onderhoud vergen. Ze liggen dan ook op plaatsen waar de kans op vervuiling het grootst is. De vloertegels in natuursteen hebben we overigens geïmpregneerd om ze vuilafstotend te maken." Ook voor een deel van de wandbekleding is keramisch materiaal gebruikt, maar er is eveneens veel natuursteen verwerkt in het Elisabeth Center. "We hebben de vloeren in verschillende patronen aangelegd in travertijn, met tegels van 45 x 90 cm en 30 x 60 cm. In de wanden van de monumentale zalen van de ZOO hebben we heel wat Spaanse Cremarsil verwerkt." Arte-Floor plaatste ook diverse nieuwe dorpels in blauwe steen. "Donker gezoet afgewerkt en kunstmatig verouderd, zodat je geen verschil merkt met de oude dorpels", zegt Cartenstart. "Maar de klus die het meest van onze knowhow vergde, was het aanbrengen van de marmeren Cremarsil-treden en verstekken in de metalen frames van de draaitrappen. Wat je niet kan zien, is dat het marmer telkens rust op een MDF-plaat, die wordt afgeschermd door het verstek. We hebben het marmer en MDF chemisch met elkaar verlijmd." Ten behoeve van blinden en slechtzienden freesde Arte-Floor uitsparingen uit de treden. Daarin verlijmde het messing nopjes. "De trapleuningen zijn ook afgewerkt met messing, zodat de kleur van de noppen ermee harmonieert."

CORACO – BINNENDEUREN EN BRANDWEREND SCHRIJNWERK Coraco (Aarschot) heeft zich sinds de oprichting van het bedrijf in 1972 opgewerkt van een algemene schrijnwerkerij tot een echte nichespeler. "We verzorgen nog steeds algemeen schrijnwerk", licht algemeen directeur Eddy Van Audekerke toe. "Maar onze kracht schuilt in het feit dat we ongewone opdrachten aankunnen, zoals grotere, mooiere en speciale deuren. Daarom konden we al voor het Museum aan de Stroom in Antwerpen werken. Naast de binnendeuren plaatsten we er ook de houten lambrisering. In het Afrikamuseum in Tervuren stonden we in voor het houten buitenschrijnwerk. Daar ging het om een restauratie. Dit hield in dat we de oude ramen in detail moesten opmeten en op basis daarvan nieuwe, identieke ramen moesten maken. We voeren regelmatig grote restauratieopdrachten uit. Dat is overigens geen gemakkelijke markt, omdat de besluitvorming er traag kan verlopen en er af en toe onverwacht oponthoud opduikt (extra attest nodig, stabiliteitsprobleem dat moet worden opgelost ...)." In het Elisabeth Center plaatste Coraco bijna vierhonderd binnendeuren. Een groot aantal hiervan zijn omvangrijke brandwerende deurgehelen in eik. "We plaatsten ook het brandwerend schrijnwerk in de scheidingsgevel tussen het oude en het nieuwe deel van het complex", vult Van Audekerke aan.

CORACO

Schrijnwerken brandwerende deuren Gaston Geenslaan 13 3200 Aarschot T (016) 56 20 21 F(016) 56 20 23

16900688_Coraco_1-2.indd 1

| 31 BOUWEN AAN VLAANDEREN 12-12-16 12:04

ANTWERPEN | Elisabeth Center

Tekst en beeld | Remeha

MUISSTILLE VERWARMING VOOR ELISABETH CENTER De verwarming van de nieuwe Elisabethzaal wordt gevoed door twee ketels van Remeha (Wommelgem & Sint-Pieters-Leeuw), in combinatie met lucht-waterwarmtepompen. Voor de installatie van deze muisstille configuratie zorgde Devis Group (Geel). "Het gaat om de Remeha Gas 610 Eco Pro 1150 met achttien verwarmingselementen en de Remeha Gas 310 Eco Pro 500 met acht elementen", blikt projectleider Guy Van Uytven (Devis Group) terug. "Na de installatie blijven we twee jaar instaan voor het onderhoud ervan. Dat is onze waarborgperiode. Daarna staat het de ZOO vrij om het onderhoud ervan door eigen mensen te laten uitvoeren of een onderhoudscontract af te sluiten." Devis bestaat al sinds 1954. Het bedrijf ging toen van start als installateur van centrale verwarming en groeide snel. Vanaf 1991 verlegde het de focus naar het ontwerpen en plaatsen van systemen voor verwarming, ventilatie en luchtbehandeling en naar staalconstructies. In 2013 omvatte de Group Devis diverse zusterbedrijven. Dat jaar nam Spie de hele groep over. Daarmee versterkte het Franse bedrijf zijn positie in de Belgische dienstverlenende sector aanzienlijk.

GEBRUIKSVRIENDELIJK "De ZOO gebruikte al ketels van Remeha", zegt Van Uytven. "Een nieuwe keuze voor deze fabrikant was dus logisch. De keuze voor het aantal en het type

32 | BOUWEN AAN VLAANDEREN

ketels gebeurde op aangeven van het studiebureau technieken. Maar wij als installateur waren er gelukkig mee. Remeha is een erg gebruiksvriendelijk merk. Zo staan er montagewieltjes onder de ketels. Die worden bij plaatsing ingetrokken, maar maken het wel erg gemakkelijk om de ketels naar hun bestemming te rijden en om ze er, zoals in het Elisabeth Center het geval was, op een sokkel te plaatsen. Andere merken hebben dit niet, waardoor takelen noodzakelijk is." De moeilijkste klus had evenwel niets met de ketels te maken. "De Elisabethzaal is de stilste zaal van Europa. De verwarming moet er muisstil draaien. Dit vergde heel wat rekenwerk, het aanbrengen van diverse dempers en het uitrusten van leidingen met verende ophangsystemen." Devis Group is vertrouwd met Remeha. "Recent plaatsten we nog Remeha's in woonzorgcentrum Korenblomme in Waregem en in de onderhoudswerkplaatsen van De Lijn in Leuven en Sint-Niklaas. Daar ging het wel om veel kleinere vermogens dan in het Elisabeth Center." â?&#x161;

›

Krachtige gaswandketel met een vermogen tot 161,5 kW

›

Ingebouwde terugslagklep voor rookgas-zijdige overdruk cascade

›

Geheugenfunctie voor het opslaan van de ketelhistoriek

›

Voorzien van een service connector voor de Smart Service Tool

›

Voorbereid voor internetcommunicatie om een vlotte communicatie met gebouwbeheersystemen te garanderen

›

Aangename en goed verlichte werkplek dankzij de geïntegreerde automatische LED binnenverlichting.

›

Het toestel geeft zelf aan wanneer het tijd is voor een onderhoudsbeurt.

Groot vermogen condenserende gaswandketel

Nieuw Remeha Quinta Ace De krachtigste ketel aan de wand

Remeha Quinta Ace

Intelligent en veelzijdig inzetbaar Compact en krachtig ! De Remeha Quinta Ace is een intelligente hoog rendement gaswandketel met een vermogen tot maar liefst 161,5 kW. Dankzij dit hoge vermogen is het mogelijk om in een cascadeschakeling met minder ketels het gevraagde vermogen te bekomen, waardoor nog compactere installaties gerealiseerd worden. Behalve compactheid en kracht wordt de Quinta Ace ook gekenmerkt door zijn intelligentie en efficiëntie. Het toestel heeft eSMART inside en is volledig voorbereid voor toekomstige communicatie en beheer op afstand. Daarnaast draagt deze ketel bij aan een groenere toekomst dankzij een zeer lage uitstoot aan stikstofoxiden. Met deze ketel speelt Remeha in op de digitale met een duidelijke visie voor de toekomst. De Quinta Ace is dé verwarmingsketel die volledig klaar is voor beheer en de bewaking op afstand. Hierdoor is hij in staat om zelf preventieve servicemeldingen te sturen, waardoor u als pro efficiënter kan werken en u uw klant het interessantste onderhoudsvoorstel kan aanbieden.

BERINGEN | be-MINE Boulevard

Tekst | Tim Janssens

Beeld | UAU Collectiv

GEZELLIG WINKELEN IN EEN HISTORISCH-INDUSTRIEEL KADER Van een verloederd mijngebied tot een modern woon-, werken winkelen ontspanningsgeheel met een historisch-industrieel karakter: de be-MINE-site in Beringen heeft de voorbije jaren een opmerkelijke transformatie ondergaan. Een van de nieuwe trekpleisters is het knappe retailpark, dat sinds de zomer van vorig jaar plaats biedt aan twaalf winkels. De fraaie omgeving, de unieke houten luifelconstructie, het grootste groendak van het land: be-MINE Boulevard biedt op meerdere vlakken enkele interessante primeurs. Het nieuwe retailpark werd onlangs dan ook meteen bekroond met een prestigieuze Shopping Award. De mijnsite in Beringen is met zijn oppervlakte van 32 hectare de grootste industriële erfgoedsite van Vlaanderen. Het industriële hart is er prima bewaard en is inmiddels perfect geïntegreerd in een toeristischrecreatief project met de naam be-MINE. De site kreeg een hedendaagse invulling met een mix van diverse functies (wonen, werken, winkelen en ontspannen).

Ze biedt onder meer plaats aan een mijnmuseum, kantoren, een zwembad, een duikcentrum, een avonturenberg, een klimhal, een evenementenplein, een woongebied met diverse typologieën (appartementen, gezinswoningen, woonzorgcentrum en assistentiewoningen) en – last but not least – een fraai retailpark met een gevarieerd aanbod aan winkels.

KNAP ONTWERP Het nieuwe retailpark kreeg de toepasselijke naam be-MINE Boulevard, een vlag die de lading volledig dekt. De winkels zijn gevestigd in een langwerpig volume met een knappe houten luifel waarlangs het heerlijk flaneren is. Het 375 meter lange geheel bevat netto maar liefst 15.000 m² commerciële ruimte. Het is

‘Het bijzondere aan het retailpark is dat het niet zomaar langs een steenweg gelegen is, maar dat het zich middenin het industriële litteken van een oude mijnsite bevindt’

Zicht vanop de achterliggende terril. Het retailpark is uitgerust met een imposant groendak van maar liefst 18.000 m².

34 | BOUWEN AAN VLAANDEREN

BERINGEN | be-MINE Boulevard

IN RECORDTEMPO GEREALISEERD Een laatste aspect dat dit project apart maakt, is de fenomenale uitvoeringssnelheid. Be-MINE Boulevard is in een waar recordtempo gerealiseerd. THV Mijnbouw, een samenwerkingsverband tussen Democo en Groep Van Roey, had amper acht maanden nodig om het complex te bouwen. “We zijn vorig jaar vlak na nieuwjaar begonnen, en eind juni hebben we de eerste winkelpanden al opgeleverd. De eerste winkels zijn geopend in september 2015. Het is met andere woorden verschrikkelijk hard gegaan”, vertellen projectleiders Tom Claes (Democo) en Willy Withofs (Groep Van Roey). “Desalniettemin hebben we perfect werk geleverd, onder meer dankzij een piekfijne voorbereiding en een vlotte samenwerking met uitstekende partners (bijvoorbeeld voor de prefab betononderdelen). De constructie is bovendien geoptimaliseerd in functie van de uitvoeringssnelheid – onder meer door de overspanningen iets te vergroten en het aantal kolommen zo tot een minimum te beperken.” ❚

be-MINE Boulevard, het fraaie retailpark op de be-MINE-site in Beringen. ontworpen door UAU Collectiv, dat zijn stempel drukte op quasi alle ontwerpmatige keuzes: “Het volume dient zich aan als een vrij strakke betonconstructie die modulair is opgebouwd volgens een grid van 12 meter”, aldus projectarchitect Frederik Vaes. “Dit maakt dat de winkelconfiguraties indien nodig relatief eenvoudig aan te passen zijn. Vermits de inrichting quasi volledig in handen was van de winkels zelf, is de enige rode draad in het interieur het houten plafond van de luifel, dat in de eerste zeven meter na de inkom overal zichtbaar moest blijven. De luifelconstructie kraagt aan de buitenzijde vijf meter uit en is opgebouwd uit speciale, zwevende welfsels van de Oostenrijkse firma Kielsteg – een primeur voor België. De voorgevel bestaat quasi integraal uit gestileerde beglazing die je bijvoorbeeld ook vaak in showrooms van garages terugvindt. De zwarte sandwichpanelen van de zij- en achterwanden vormen een subtiele verwijzing naar de prominente rol die steenkool destijds speelde op de site. Een andere bijzonderheid is dat we eveneens inspraak hadden in de merkgerelateerde advertising van de winkels, die uniform is en perfect aansluit bij het concept dat we voor ogen hadden. De doorlopende ledstrip bovenaan de beglaasde voorgevel is de kers op de taart en geeft het geheel bij duisternis een iconisch gehalte.”

STERKE BAND MET OMGEVING Niet enkel het gebouw an sich, maar ook de bijzondere locatie maakt be-MINE Boulevard uniek. Het industrieel erfgoed vormde de vertrekbasis voor het ontwerp, geeft Vaes aan: “Het bijzondere aan het retailpark is dat het niet zomaar langs een steenweg gelegen is, maar dat het zich middenin het industriële litteken van een oude mijnsite bevindt. We hebben dan ook heel wat aandacht besteed aan landschappelijke integratie. De luifel in onbehandeld hout zorgt voor een prima synergie met de omgeving. Om het zicht op de achterliggende terril niet te verstoren, hebben we ervoor gezorgd dat er op het dak en in de achtergevel geen sprake is van doorvoeren, installaties of andere visuele obstakels. Een ander aandachtspunt was het uitzicht vanaf de terril, die met zijn groene uiterlijk naadloos aansluit op het retailpark. Het complex is immers uitgerust met een imposant groendak van maar liefst 18.000 m² – het grootste van België – en grenst aan een groene parking met grastegels (capaciteit: 750 plaatsen). Tot slot stonden we ook in voor de inrichting van de buitenruimte, die we extra kleur hebben gegeven via speciaal samengestelde houten banken en een compositie van zes meter hoge funderingspalen waarop klimplanten groeien.”

De winkels zijn gevestigd in een 375 meter lang volume met een knappe houten luifel waarlangs het heerlijk flaneren is.

TECHNISCHE FICHE Bouwheer Retail Estates nv (Ternat) en be-MINE nv (Hasselt) Architecten ontwerp: UAU Collectiv (Hasselt); uitvoering: UAU Collectiv (Hasselt) i.s.m. Jaspers-Eyers Architects (Hasselt)

Hoofdaannemer THV Mijnbouw (Democo, Hasselt en Groep Van Roey, Rijkevorsel)

BOUWEN AAN VLAANDEREN | 35

PLAATSNAAM BERINGEN | Indoor | Projectnaam snorkelen duikcentrum

Het knappe indoor duikcentrum op de be-MINE-site in Beringen.

Tekst | Wouter Polspoel

Beeld | Marc Scheepers

DUIKEN EN SNORKELEN IN VOORMALIGE WATERZUIVERINGSINSTALLATIE In Beringen opende TODI recent zijn deuren; het eerste indoor snorkelen duikcentrum in Europa. Het onderwaterpark bevindt zich in de waterbassins van de voormalige mijnsite en is daarmee een prachtig voorbeeld van erfgoedherbestemming. Be-MINE is alweer een parel rijker. De mijn van Beringen was de tweede Limburgse mijn die in productie ging. Op 28 oktober 1989 sloot ze de deuren, waarna de directie van de Kempische Steenkoolmijnen besloot de site zo volledig mogelijk te bewaren, teneinde een tastbare herinnering achter te laten voor latere generaties. In 2009 werd de site onder de noemer be-MINE herbestemd als een toeristisch-recreatief project. Stedelijke functies als wonen, werken en winkelen evenwichtig met elkaar vervlechten: dat was het opzet. Zeven jaar later vind je op de voormalige

36 | BOUWEN AAN VLAANDEREN

mijnsite onder andere een binnen- en buitenzwembad, winkelboulevard, woongelegenheden en een mountainbikepiste. En nu dus ook een indoor snorkelen duikcentrum, een Europese primeur.

TIEN METER DIEP Het onderwaterpark bevindt zich in de twee zogenaamde indikkers van de site, die vroeger gebruikt werden om het water waarmee de steenkool gewassen

BERINGEN | Indoor snorkelen duikcentrum

was te zuiveren en te recupereren. De grootste indikker is omgebouwd tot een duikbassin met een doormeter van 36 meter en een diepte van 10 meter, gevuld met 6.200.000 liter water. Meer dan tweeduizend tropische zoetwatervissen en verschillende zones met elk eigen decorelementen, zoals een mijngang, onderwatertoog, autowrakken en een verzonken stad, moeten de duikbeleving compleet maken. EILAND 7 architecten stond in voor het ontwerp van het duikcentrum. THV Mijnbouw, een tijdelijke handelsvennootschap tussen de firma’s Democo en Groep Van Roey, stond in voor de bouw ervan, die anderhalf jaar duurde. De kostprijs van het project bedroeg 9 miljoen euro, waarvan 3 miljoen Vlaams geld. Brecht Huyghebaert van EILAND 7 architecten: “In 2008 werden wij voor het eerst gecontacteerd om mee te helpen nadenken over een indoor duikcentrum in België, een wilde droom van de heren van TODI. Wij maakten schetsen, plannen en budgetten, maar omdat verschillende pistes qua locatie en financiering vastliepen, leek het idee niet meer dan een droom. Tot in 2011, toen de twee indikkers op de mijnsite in Beringen als mogelijkheid onderzocht werden. Be-MINE had plaats voor het centrum. In 2014 was de financiering rond en konden we uiteindelijk met alle andere partijen – TODI, be-MINE en THV Mijnbouw dus – rond de tafel gaan zitten om het project definitief te concretiseren. Anderhalf jaar later stonden de plannen en het budget op punt en waren de nodige vergunningen binnen, zodat de bouw eindelijk kon starten.”

PLANNING WAS CRUCIAAL Die bouw gaat gepaard met serieuze uitdagingen. “De strakke timing en het strakke budget, de vele betrokken partijen, het omgaan met industrieel erfgoed, de waterdichting van de duiktank en het uitwerken van de waterbehandelingsinstallatie waren daarvan de grootste”, zegt Brecht. Tom Claes van Democo, ›

De grootste indikker is omgebouwd tot een duikbassin met een doormeter van 36 meter en een diepte van 10 meter, gevuld met 6.200.000 liter water. BOUWEN AAN VLAANDEREN | 37

PLAATSNAAM | Projectnaam

STRUCTURES FOR LIFE

38 | BOUWEN AAN VLAANDEREN

Oostmalsesteenweg 261 2310 Rijkevorsel www.groepvanroey.be

Herkenrodesingel 4b 3500 Hasselt www.democo.be

BERINGEN | Indoor snorkelen duikcentrum

Het interieur werd bewust sober gehouden. Enkel de balie en de toog zijn uitgewerkt als eyecatchers, met houten accenten.

‘Het onderwaterpark bevindt zich in de twee zogenaamde indikkers van de site, die vroeger gebruikt werden om het water waarmee de steenkool gewassen was te zuiveren en te recupereren’ adjunct-projectleider tijdens de bouw, pikt in: “De planning was cruciaal. Op 13 juli – 3,5 maand voor de opening – hebben we het bassin gevuld om het water te acclimatiseren en zo een goed biologisch evenwicht te verkrijgen voor de latere bewoners, de vissen. Voorts was de waterdichting inderdaad een complexe klus. Daarvoor maakten we gebruik van Polyureau, gespoten epoxy. Daarmee maakten we eigenlijk een grote zak in de tank. Een lek zou natuurlijk dramatisch zijn. Overigens zijn de wanden van het bad niet die van de indikker. We hebben een bad gebouwd in het bassin. Rond het bad ligt dus nog een gang. Die is deels toegankelijk voor het publiek, dat langs onderwaterramen in het duikbassin kan binnenkijken. In het andere gedeelte zitten alle leidingen voor de zuiveringsinstallaties verwerkt, die dan uitkomen in de kleinere indikker, waar al de installaties opgesteld staan.” THV Mijnbouw bouwde ook de decorelementen voor in de tank, in samenwerking met 2Create. ›

BOUWEN AAN VLAANDEREN | 39

BERINGEN | Indoor snorkelen duikcentrum

BALIE EN TOOG ALS EYECATCHERS “Als gevelmateriaal werd er enerzijds bewust geopteerd voor een witte gevelbepleistering als afwerking op de bestaande betonstructuren, en anderzijds voor gevelmetselwerk/gordijngevels als afwerking van de nieuwe toevoegingen. Op die manier is duidelijk wat er bewaard is en wat er nieuw werd toegevoegd”, aldus Huyghebaert. “Daarnaast zijn de technische ruimtes afgewerkt met zwarte aluminium lamellen om het industriële karakter te onderstrepen.” Het interieur werd bewust sober gehouden. “Om het gebouw voor zich te laten spreken. We maakten daarvoor gebruik van gepolierde betonvloeren en wit en zwart geschilderde muren. Enkel de balie en de toog zijn uitgewerkt als eyecatchers, met houten accenten. Het feit dat wij als relatief jong architectenkantoor een dergelijk uniek, innovatief en complex project hebben kunnen realiseren, maakt me bijzonder fier”, besluit Huyghebaert. “Ons zal vooral de goede samenwerking tussen Democo en Groep Van Roey bijblijven”, vult Claes aan. “We zijn blij dat we samen aan zo’n uniek project hebben mogen meewerken.” ❚

TECHNISCHE FICHE Bouwheer TODI (Beringen) en be-MINE nv (Hasselt) Architect EILAND 7 architecten (Rotselaar) Hoofdaannemer THV Mijnbouw (Democo, Hasselt en Groep Van Roey, Rijkevorsel)

ALUMINIUM GEVELBEKLEDING PLANO, CASSETTES, DAGKANTBEKLEDINGEN, RENSON LAMELLENWANDEN

MUURAFDEKPROFIELEN ALU BOUWPROFIELEN ALU PLOOI- EN LASWERKEN Zandbergen 14, 2480 Dessel T +32 14 67 38 14 F +32 14 67 38 15 info@aluservice.be www.aluservice.be 40 | BOUWEN AAN VLAANDEREN

VERANDA’S ROLLUIKEN ZONNEWERING ALU- RAMEN EN DEUREN Vakmanschap op basis van kwaliteitsproducten R&M Van Den Boer is gespecialiseerd in de plaatsing van veranda’s en pergola’s, aluminium ramen en deuren, rolluiken, sectionale poorten en zonwering. En dit zowel voor nieuwbouw als voor verbouwingen, voor particulieren én bedrijven. Hiervoor gebruiken wij enkel de hoog-kwalitatieve producten van de marktleiders in hun domein.

Balendijk 231 - 3920 Lommel - T. 011 55 25 80 - info@rmvandenboer.be

RM-Vandenboer-Adv-197x130mm-3.indd 1

25/10/16 11:10

Heeft u een project of onderwerp dat interessant is voor Bouwen aan Monumenten? Bel of mail ons! T +32 50 36 81 70 Pascal Op de Beeck p.opdebeeck@louwersmediagroep.be

BERINGEN | Indoor snorkelen duikcentrum

Participanten aan het woord JACOBS & JANSSENS – CHAPEWERKEN, CHAPE- EN BETONVLOEREN Omwille van de speciale afwerklaag gebeurden de chapewerken van de indoor duiktoren onder speciale normen. In concreto werd voegsel met een speciaal droogsel toegepast voor de eindlaag die nadien werd aangebracht. Het was Jacobs & Janssens uit Meer die deze opdracht tot een goed einde bracht. Tevens stond de firma in voor het plaatsen van 1.050 m² betonvloeren en 1.700 m² chapevloeren. Zaakvoerder Jef Jacobs: “Door het speciale ontwerp was dit project geen evidentie, maar gelukkig konden we dertig jaar ervaring aanwenden.” Jacobs & Janssens werd in 1976 opgericht door de schoonouder en oom van Jef en Marleen Jacobs, die de zaak in 1998 overnamen. Intussen telt de firma negentien werknemers, die chape- en betonvloeren in het hele land realiseren. Enkele interessante referenties zijn de imec-toren in Heverlee, Duvel in Breendonk, Hungaria in Leuven ...

ALUSERVICE – ALUMINIUMWERK Het opvallende karakter van de indoor duiktoren wordt grotendeels bepaald door het speciale aluminiumwerk dat geplaatst is door Aluservice uit Dessel. Een titanenwerk gezien de ronde vorm van het gebouw, zelfs voor deze firma die zich sinds 2004 in de meest uiteenlopende aluminium plooi- en laswerken specialiseert. Zaakvoerder Kris Wynen: “De grootste uitdaging was de boordbekleding in champagnetint die rondom het gebouw gaat. De voegen werden telkens mee uitgelijnd op de balustrades. Vooral de combinatie van een ronde gevel met een bekleding die in rechte segmenten is uitgevoerd, was geen evidentie. Daarnaast hebben we ook diverse buitenplafonds in aluplaat gemaakt. Hiertoe hebben we ons zelfontworpen PLANO-tandgroefsysteem voor onzichtbare ophanging toegepast. Rond de noodtrap werkten we tevens een ‘blauw volume’ in aluminium plaatmateriaal uit. Tot slot stonden we in voor de plaatsing van de alumonium lamellenwanden van Renson.”

HERCON – STAALCONSTRUCTIES Voor de realisatie van de staalconstructies in de indoor duiktoren deed de bouwheer een beroep op Hercon uit Houthalen. Dit bedrijf, dat in 1990 door Peter Lucas werd overgenomen, specialiseert zich immers in dit soort van opdrachten: van trappen en leuningen over steeldeck en wandbekleding tot de volledige structuur van industriële gebouwen. Vandaag werkt Hercon met dertien medewerkers en realiseert het werven in heel België, zowel in de private als de publieke sector. Enkele belangrijke referenties zijn de Airport Plaza in Brussel, het IOK in Laakdal en het Retail Park Redevco in Kuringen. In de indoor duiktoren plaatste Hercon een stalen tussenvloer met verloren bekisting, twee spiltrappen met een hoogte van elf meter die volledig met roosters zijn bekleed, de aansluitende trappen en leuningen en ongeveer 300 lopende meter speciale roosterleuning op de ronde overloop.

SCHRIJNWERKERIJ VAN DEN BOER – SCHRIJNWERK GLASGEVEL EN BUITENDEUREN Wie naar het indoor duikcentrum trekt, zal bij aankomst zonder twijfel verrast zijn door de indrukwekkende glasgevel. Deze werd gerealiseerd met gebogen CW 50-gevelprofielen. Voor uitvoerder Schrijnwerkerij RM Van den Boer dus een project met de nodige uitdagingen. Zaakvoerder Ronny Van den Boer: “Daarnaast waren we verantwoordelijk voor de buitendeuren, uitgevoerd in CS86HI-profielen en de drievoudige beglazing die trouwens in Beringen, door Gijbels Glas, werd gefabriceerd. We hebben vijf maanden met drie à vier personen op deze werf gewerkt. Maar we zijn uitermate blij met het resultaat: het TODI-duikcentrum is een referentie die we met trots op ons lijstje zetten.” Schrijnwerkerij RM Van den Boer legt zich toe op het maken en plaatsen van allerlei aluminiumconstructies, van glasgevels over ramen tot zonweringen. Het bedrijf werd in 1991 opgericht door Ronny van den Boer, die eerder als zelfstandig schrijnwerker actief was, en zijn jongere broer Marc, die zijn sporen in de aluminiumsector had verdiend. Sindsdien groeide hun familiebedrijf uit tot een stevige kmo met 25 medewerkers. De firma koopt de profielen voor ramen en deuren aan bij Reynaers en vindt de andere materialen op een brede markt.

42 | BOUWEN AAN VLAANDEREN

PAESEN BETONFABRIEK – BETON Al het beton van de constructie werd geproduceerd door Paesen Betonfabriek uit Houthalen. Dit bedrijf investeert continu in mensen en materieel om de klanten flexibel te bedienen. Zo beschikt het over mixers met telegoot, kraanmixers en een betondumper voor de kleinere projecten. Zaakvoerder Luc Paesen: “Intussen vonden we ook onze weg naar de grotere bouwwerven. Voor dergelijke opdrachten beschikken we over drie pompmixers, vijf betonpompen met gieklengtes tot 51 meter en binnenkort een exemplaar met een gieklengte van 65 meter. Voor de indoor duiktoren leverden we ongeveer 2.200 m³. Dankzij nauw overleg met de aannemer waren er weinig problemen. Enkel op het einde, bij de installatie van de kunstobjecten, was het een uitdaging om het beton en de vulspecie ter plaatse te krijgen omdat de duiktoren al was dichtgemaakt. Maar dankzij onze ervaring en installaties hebben we de opdracht samen toch tot een goed einde gebracht.”

DELTABEAM Unieke staal-betonliggers

Slanke draagstructuur ook bij hoge vloerbelastingen 180 minuten brandwerend zonder bekleding Onderscheidend constructief ontwerpen Inclusief engineering en detaillering

ONTWERPTABEL

Peikko Benelux B.V. Leemansweg 51 6827 BX Arnhem Telefoon: +31 (0)26 384 38 66 Email: info@peikko.nl

www.peikko.be

WWW.PAESENBETON.BE

Doseerkipper tot 22m

Sinds 1990 een vaste waarde in de bouw & reeds een mooi palmares opgebouwd aan zowel kleine als grote staalconstructies. Actief in zowel de privé- als publieke sector. Sinds 1990 een vaste waarde in de bouw & reeds een mooi palmares opgebouwd aan zowel kleine als grote staalconstructies. zowel de 53 privé- als publieke sector. Centrum Zuid 2092ActiefT.in011 52 30 info@hercon.be 3530 Houthalen F. 011 52 30 54 www.hercon.be T. 011 52 30 53 F. 011 52 30 54

Telegoot tot 9m

EEN ONDERNEMING MET FUNDAMENTEN IN DE BOUWWERELD!

HERCON nv HERCON nv Centrum Zuid 2092 3530 Houthalen

Betonpompen tot 51m

info@hercon.be www.hercon.be

BENOR STORTKLAAR BETON, ZELFVERDICHTEND BETON, VERWARMD BETON, ISOLATIEBETON, SCHUIMBETON,

ISO-MIX (met polystyreenkorrels), CHAPE, GESTABILISEERD ZAND, DAKGRIND

PAESEN Betonfabriek nv Centrum Zuid 2007 | 3530 Houthalen T 011 52 36 54 | F 011 52 56 67 info@paesenbeton.be | www.paesenbeton.be

LZ.4203 + 2x LZ.4211

BERINGEN | Indoor snorkelen duikcentrum LZ.4210

Tekst | Renson

Beeld | Renson, Mark Scheepers

GESEGMENTEERDE LAMELLENWAND GEEFT DUIKCENTRUM STRAKKE LOOK Het TODI-duikcentrum is slechts een van de vele eyecatchers die de herbestemming van de oude mijnsite in Beringen opleverde. Aan de buitenkant van het ronde gebouw springt de gesegmenteerde lamellenwand meteen in het oog. Als projectspecialist nam de firma Aluservice de plaatsing van de aluminium gevelbekleding voor haar rekening. Ze bestaat uit Linius L.066.06lamellen van Renson, die bevestigd zijn op verticale dragers (type LD.046.) “We hebben vooraf op de betonnen wand van de duiktoren een horizontaal houten lattenwerk met isolatie geplaatst, waarop de dragers op hun beurt bevestigd zijn door middel van L-profielen”, steekt installateur Kris Wynen (Aluservice) van wal met de technische tekst en uitleg. Met de lamellenhouders op de dragers gemonteerd, is het daarna kinderspel om de aluminium lamellen stuk voor stuk op hun plaats te klikken.”

LAMELLENWAND IN VERSCHILLENDE FACETTEN De aluminium gevelbekleding kwam er vooral om het beton in de constructie aan het oog te onttrekken. Om de ronde vorm van het gebouw te kunnen volgen, is de lamellenwand gesegmenteerd geplaatst, volgens de facettering van de ramen. “Een gebogen lamellenwand had hier ook gekund, maar er werd voor geopteerd om de lijn van de ramen zo secuur mogelijk te volgen”, gaat Wynen verder. “Naast de eigenschappen van de gebruikte

L.050.25

lamellen waren ook de hoogte van de bevestiging, de windbelasting en het aantal vlakken bepalend voor de segmentatie van de wand. Voor een mooie aansluiting werden de lamellen telkens onder de juiste hoek afgezaagd. Zelfs met de benodigde uitzetvoeg tussen de verschillende vlakken vormt de wand zo één mooi visueel geheel.”

STRAK GEHEEL OVER VERSCHILLENDE VERDIEPINGEN De lamellenwand gaat van het gesegmenteerde oppervlak naadloos over in een afwerking met dezelfde lamellen, die doorloopt over verschillende verdiepingen. Een schuine, trapsgewijze afwerking (mogelijk gemaakt dankzij kleine tussendragers) volgt de dakrand en toont aan dat de flexibiliteit van de lamellen het mogelijk maakt om onder alle omstandigheden mooi te kunnen afwerken. Op verschillende plaatsen is er wel een op maat gemaakt boven- of onderdorpelprofiel voorzien.

GEÏNTEGREERDE DEUREN Om de lamellenwand zo weinig mogelijk te moeten onderbreken, zijn ook de deuren met dezelfde aluminium lamellen van Renson bekleed.

L.066.06 Om de lamellen gelijk met de gevelbekleding te kunnen uitlijnen, zijn de bestaande deuren voorzien van dragers met clipsen. De lamellen zelf hoefden dan enkel ter plaatse op maat gezaagd te worden om ze te kunnen bevestigen, wat heel wat tijdswinst opleverde. ❚

(foto: Marc Scheepers)

44 | BOUWEN AAN VLAANDEREN

JOUW WEG NAAR DE TOEKOMST

Hoogmartens Wegenbouw is de ideale partner voor al uw algemene

infrastructuurwerken en totaal projectbeheer.

Jarenlange ervaring leert ons dat het eindresultaat sneller, efficiënter en vooral kwalitatiever kan worden bereikt door een goede coördinatie. Hiervoor kan u rekenen op Hoogmartens! Wij leveren een totaalproject op zodat u met slechts één enkele partner hoeft te overleggen. Het onderhoud achteraf verzorgen wij ook met plezier! Industrieweg Noord 1137 · 3660 Opglabbeek · +32 89 81 02 30 www.hoogmartens.be · info@hoogmartens.be · offertes@hoogmartens.be

DE PEN PLAATSNAAM | Projectnaam

46 | BOUWEN AAN VLAANDEREN

DE PEN

Nicolas Bearelle, CEO Re-Vive

Innovatie van het vastgoedmetier is een noodzaak Vaak wordt de immobiliënsector aanzien voor een bende cowboys die enkel uit is op kortetermijnwinst. De term ‘projectontwikkelaar’ wordt haast gehanteerd als een scheldwoord. Slechte voorbeelden die blijven opduiken en uitvoerig de pers halen, doen de sector geen eer aan. Natuurlijk komt dit niet uit de lucht gevallen. De wereld van het vastgoed is te lang te immobiel geweest, en innovatie dringt zich op. Nog al te vaak wordt er geconcipieerd vanuit een eenzijdig financieel perspectief. Dankzij veel en goedkoop kapitaal is de toegang tot de markt vergroot: iedereen kan stenen op elkaar zetten, of denkt dat te kunnen. Het is tijd om het metier zijn elan terug te geven: de ontwikkelaar als aanbieder van kwalitatieve leefomgevingen in plaats van enge provider van ‘producten’.

wikkeling is een zeer relevant metier bij de opbouw van de stad, die op haar beurt fungeert als basis voor ons maatschappelijk weefsel. Als dit metier niet gebaseerd is op de hele waaier van bouwstenen waar stadsontwikkeling uit bestaat, missen we grote kansen op de creatie van een duurzame samenleving voor de generaties die na ons komen. Daarom moeten we nu innoveren en het bredere spectrum incorporeren. En daarom hebben we een overheid nodig die stimuleert, kansen creëert en het kader schept dat vooruitgang aanmoedigt.

Binnenstedelijk reconversie vergt een holistische aanpak. Mooie of snel verkoopbare gebouwen maken is niet het hoogste goed. Het creëren van maatschappelijk relevante plekken waar mensen gelukkig kunnen zijn is de uitdaging. De essentie zit vooral in de aandacht voor de collectieve onbebouwde ruimte en de opbouw van het sociaal weefsel.

Vandaag de dag is ondernemen te vaak als lopen op het strand: het is lastig en je raakt niet snel genoeg vooruit. Gelukkig is de aantrekkingskracht van het strand groot genoeg en geeft de gezonde zeelucht de nodige zuurstof om door te zetten. Maar de verstikking van innovatie door de groeiende regelgeving, schrik om ja te zeggen en het gemak om nee te zeggen, soms te veel zeggenschap voor kleinere stakeholders en te weinig daadkracht van beslissers zorgen ervoor dat de zin tot verandering te vaak strandt in een compromis waaruit de ziel verdwenen is. Daarom moeten we blijven inzetten op quantumsprongen, moonshots die stedelijke reconversie opnieuw maken tot een relevante discipline met aanzien. Een metier met een breed draagvlak en een grote maatschappelijke impact.

Daarom moet de aanpak veel breder worden opgevat. De schrik om samen te werken in een netwerk met sociale organisaties, buurtbewoners, sociologen, administraties en anderen moet eruit, zowel van de private als van de publieke kant. Vastgoedont-

De pen wordt doorgegeven aan Xavier Mertens, CEO bij Inclusio.

❚

BOUWEN AAN VLAANDEREN | 47

BRUGGE | Sportcomplex ‘Julien Saelens’

Tekst | Els Jonckheere

Beeld | Dennis De Smet

SPORTEN ÉN BEWEGEN MET OOG OP DE TOEKOMST Het sportcomplex ‘Julien Saelens’, gelegen aan de stadsring van Brugge, werd onlangs uitgebreid met de ‘sporten beweeghal van de toekomst’. Howest gebruikt de infrastructuur om op een innovatieve manier sporten beweegcultuur te onderrichten, terwijl Sport Vlaanderen er sportactiviteiten organiseert. Vanuit functioneel oogpunt zorgt het gebouw tevens voor de algemene verwelkoming op de sportsite. Het bijzondere aan de sporten beweeghal van de toekomst is dat de sportberging op een positieve manier naar voor komt. Veelal is dit een gesloten, donkere plek. Maar hier wordt ze uit haar isolement gehaald en wordt ze dé schatkamer van het sportcomplex. Architect Lennart Claeys van Dertien12: “Eén zijde van de beweeghal is volledig ontworpen als sportief winkelrek dat sportartikelen etaleert. Grote pivoterende klimrekken fungeren als kastdeuren én sportraam: de kast wordt hierbij zelf ook een sportartikel. Op deze manier ontwikkelt de berging zich tot kenniscentrum, materiaalmeester, sfeerschepper en activator van de beweeghal. Sporters worden zodoende uitgedaagd en nieuwsgierig gemaakt om sporten te proberen en te combineren.”

INCLUSIEF ARENDSNEST De hoofdstructuur omvat een betonnen portiek in twee bouwlagen. De werkruimtes van Howest zijn met stalen kabels aan deze structuur opgehangen, zodat onder dit arendsnest een kolomvrije ‘lounge’ ontstaat. In deze zone, die akoestisch en visueel kan worden afgesloten door een gordijn, wordt les gegeven en films vertoond. Het nieuwe leerbedrijf van Howest, ‘Impuls’, bevindt zich ook hieronder. Daar wordt de impact van wereables op de sporten gezondheidssector onderzocht. Op het gelijkvloers zijn de voor- en achtergevel volledig uitgewerkt in glas, wat de interactie met de buitenruimte vergroot. De zijgevels zijn van beton

‘De berging ontwikkelt zich tot kenniscentrum, materiaalmeester, sfeerschepper en activator van de beweeghal.’ 48 | BOUWEN AAN VLAANDEREN

BRUGGE | Sportcomplex ‘Julien Saelens’

en vormen de draagstructuur voor de sportkasten. De gevelafwerking van de bovenbouw nestelt zich met een stalen, bronskleurige beplating in het grotere masterplan van de site.

PROGRESSIEF PROJECT Dankzij een grote luifel kunnen de bezoekers de site overdekt betreden. Eenmaal binnen, wandelen ze via de ‘sportstraat’ naar de centrale balie. Deze wordt aan één zijde bepaald door een opeenvolging van speel-, leer- en doenissen. Studenten van Howest kunnen er groepswerken uitvoeren, kinderen kunnen interactieve videogames testen en er is ook mogelijkheid om korte vergaderingen te houden. Aan de andere zijde bieden grote ramen een uitgebreid zicht op de sportinnovatiecampus. Lennart Claeys: “Dit project is op veel vlakken progressief.

Eerst en vooral heerst er een slim investeringsklimaat doordat twee bouwheren gezamenlijk de bouwkosten dragen. Dat twee grote instanties de handen in elkaar slaan, getuigt van werken met ‘open vizier’. Het vernieuwende zit ‘m ook in het vooruitstrevende werk-en beweegklimaat dat er heerst. Het is niet enkel een sporthal, maar evenzeer een ‘beweeghal’ met activiteiten die mensen stimuleren om te bewegen. Tegelijkertijd kunnen analyses van deze bewegingen worden gemaakt, die voor het creëren van vernieuwing kunnen worden aangewend. Met andere woorden: het is een plaats waar over de toekomst wordt nagedacht. Voor Dertien12 schuilde de grootste uitdaging dan ook in verzoenen van alle uiteenlopende eisen, een missie waarin we uitstekend geslaagd zijn.” ❚

Voorkom storende geluiden in de ruimte! Architecten, studiebureaus en interieurdesigners zijn continu op zoek naar oplossingen om de akoestiek in een gebouw te optimaliseren. Met onze geperforeerde houten akoestische panelen dempen wij het geluid, waardoor de storende nagalm verdwijnt. Ze zijn ideaal voor auditoria, vergaderruimtes en kantoren, maar ook voor onderwijs- en zorginstellingen, sportcentra, horecatoepassingen, ....

Onze troeven: ● Principe van de Helmholtz resonantie: één van de meest efficiënte manieren voor akoestische correctie in het menselijk stembereik ● Kern in zwarte waterwerende (optie: brandvertragende) MDF en eenvoudig te reinigen toplaag ● Kras- en stootvast ● Maatwerk mogelijk, zoals kast- en schuifdeuren ● Ruime decoratieve keuze in afwerking: Print HPL, fineer, lakwerk, digitaal bedrukt of met geweven vinyl

www.printacoustics.be

BOUWEN AAN VLAANDEREN | 49

BRUGGE | Sportcomplex ‘Julien Saelens’

Tekst | Johan Debaere

Beeld | Dennis De Smet

BEWEEGHAL UITGERUST MET AKOESTISCH DEMPENDE PANELEN

Het bijzondere aan de sporten beweeghal van de toekomst is dat de sportberging op een positieve manier naar voor komt.

50 | BOUWEN AAN VLAANDEREN

BRUGGE | Sportcomplex ‘Julien Saelens’

Print Acoustics® (Harelbeke) leverde de akoestisch dempende panelen voor de wanden en het meubilair in de sporten beweeghal van de toekomst in Brugge. “De architecten van Dertien12 wilden een aangenaam akoestisch binnenklimaat zonder irritante nagalm creëren”, zegt division manager Kristoff Ver Eecke. “Onze geperforeerde houten akoestische panelen dempen of absorberen het geluid, waardoor de storende nagalm verdwijnt – ideaal voor ruimtes waar veel mensen samenkomen zoals sportzalen, auditoria, vergaderruimtes, kantoren, zorginstellingen, horecatoepassingen ... Ons gamma omvat vandaag veertien verschillende types.” Met zijn producten biedt Print Acoustics® (interieur)architecten en projectinrichters een constructieve, decoratieve en functionele oplossing. Bij dit project koos de architect voor type Db met een toplaag in Abet Laminati Print HPL in decor 662 grainwood voor de wanden en het meubilair in de nieuwe sporten beweeghal in Brugge. “Deze kras- en stootvaste, eenvoudig afwasbare panelen hebben een perforatie van 8,75 %. Ze bestaan uit verticale groeven van 2,8 mm breed en dammen met een breedte van 13,2 mm in combinatie met dwarse doorgaande sleuven in de kern”, licht marketing manager Johan Debaere toe. “Ze zijn opgebouwd uit een kern in zwarte waterwerende MDF met een akoestisch dempend glasvlies in het midden.” Afwerkingsbedrijf Vanver monteerde de wanden, terwijl de Brugse Algemene Bouwonderneming (BABO) instond voor het meubilair.

DIVERSE DECORATIEVE AFWERKINGEN De akoestische panelen van Print Acoustics® zijn leverbaar met een toplaag in Print HPL, maar kunnen ook besteld worden met een fineer- of gelakte laag, een digitale bedrukking en zelfs een innovatieve toplaag in geweven vinyl zonder zichtbare groeven of gaten. “Wij produceren alle panelen in-house en kunnen zo snel al het maatwerk leveren”, sluit Debaere af. “Bovendien worden alle producten uitvoerig getest in een onafhankelijk laboratorium vooraleer ze op de markt komen.” ❚

Sporters worden uitgedaagd en nieuwsgierig gemaakt om sporten te proberen en te combineren.

BOUWEN AAN VLAANDEREN | 51

BRUGGE | Sportcomplex ‘Julien Saelens’

Participanten aan het woord BABO – INRICHTING Een groot deel van de inrichting van de Beweeghal van de Toekomst is van de hand van BABO bouw & interieur. De firma installeerde er een keukentje, bureaukasten, wandgehelen en een ‘sportstraat’ van 25 meter met nissen, tribune en werkplaatsen. “Hét paradepaardje van dit project is echter de balie”, vertelt Projectleider Mathias Van Vlaenderen. “Sinds kort focussen we ons immers op het thermoformeren met een vacuümpers van voornamelijk solid surface-materialen. Het is met deze techniek dat de balie werd gerealiseerd. Na veel onderlinge communicatie, brainstorming en testen hebben we de structuren en mallen gemaakt. Het materiaal wordt na opwarming op een mal vervormd in een vacuümpers. Door de organische vorm van de balie dienden er verschillende mallen te worden ontwikkeld. Een tweede stap bestond erin de verschillende onderdelen naadloos aan elkaar te bevestigen. Voor ons is de Beweeghal van de Toekomst dus een belangrijke referentie van een meubel in solid surface met een complexe vorm. Maar ook de rest van de werken toont aan waar BABO voor staat: hoogkwalitatieve interieurafwerking met maatmeubilair en binnenschrijnwerk, waarbij we alles zelf ontwikkelen, in het atelier produceren en met eigen teams installeren.”

Peter benoitlaan 53 8200 brUGGe 050 45 40 30 www.babonv.be info@babonv.be

Eenmaal binnen, wandelen bezoekers via de ‘sportstraat’ naar de centrale balie.

TECHNISCHE FICHE Bouwheer Howest en Sport Vlaanderen Architect Dertien12 (Brugge) Hoofdaannemer Himpe (Loppem)

52 | BOUWEN AAN VLAANDEREN

BEDRIJFSPRESENTATIE | BCEC

Expert in gebouwschilanalyse, thermografie en luchtdichtheidsmeting Naast een behoorlijk E-peil, dient bij nieuwbouw- en renovatieprojecten ook een hoog comfortgevoel te worden nagestreefd. Oververhitting, tochtgevoel, geluidshinder en bouwschade zijn immers te vermijden. Dankzij diverse controles en een deskundige begeleiding kan u fors besparen en toewerken naar een correct eindresultaat. Een onderneming die daarbij kan helpen, is BCEC. Zowel de gebouwschil als de technische installaties kunnen door BCEC op hun goede werking worden gecontroleerd. Het brengt de problemen in kaart en reikt oplossingen aan via een overzichtelijk verslag. Hierbij gebruikt BCEC de nieuwste technieken, bij voorkeur de niet-destructieve opsporingsmethodes. Ook renovatieprojecten worden best onderworpen aan een thermografisch onderzoek en een luchtdichtheidsmeting. Zo vallen lekken in de gebouwschil gemakkelijk te detecteren – een prima bevestiging voor bouwheer of aannemer of ze al dan niet goed bezig zijn. Indien nodig kunnen er alsnog bijsturingen worden doorgevoerd, al laten ze zich hiervoor best bijstaan door een vakman.

BCEC gebruikt de nieuwste technieken, bij voorkeur de niet-destructieve opsporingsmethodes.

WIN-WINSITUATIE Building Comfort & Energy Consulting (kortweg BCEC) voert luchtdichtheidsmetingen, infrarood-, akoestische en vochtonderzoeken uit. Dit zowel voor gezinswoningen als industriële gebouwen en kantoorcomplexen. BCEC spoort de meest courante bouwproblemen op en kan oplossingen bieden voor specifieke gevallen. Zaakvoerder Bruno Bailleul: “Architecten en bouw-

heren worden overladen met technische fiches van nieuwe producten en steeds scherpere energie- en comfortprestaties. Bouwen is voor de particuliere klant vaak een eenmalige en uiterst belangrijke gebeurtenis. Het kiezen van de juiste producten om tot het meest optimale resultaat te komen, is daarom niet altijd even gemakkelijk. Ook in de uitvoering kan een en ander fout lopen met de gebouwschil. Het voorschrijven van tussentijdse of indicatieve metingen kan problemen onderscheppen voor de oplevering. Dit is een win-winsituatie waarbij de investering van een degelijke analyse zichzelf altijd terugbetaalt.” Er zijn heel wat bedrijven en organisaties die dergelijke metingen aanbieden. Volgens BCEC is het belangrijk om goed uit te kijken wie men inschakelt. De BCECmedewerkers houden hun kennis inzake bouwfysica en de bijhorende producten up-to-date. Verder delen zij hun knowhow via onder meer het organiseren van werfbezoeken en/of opleidingsdagen. ❚

Building Comfort & Energy Consulting bvba Kerkstraat 108 – 9050 Gentbrugge www.bcec.be – info@bcec.be Bruno Bailleul: 0489 99 33 97 Ook renovatieprojecten worden best van een thermografisch onderzoek en een luchtdichtheidsmeting voorzien.

BOUWEN AAN VLAANDEREN | 53

MECHELEN | Ice Skating Center

Tekst | Koen Mortelmans

Beeld | Bolckmans

WARME THUIS VOOR IJSSCHAATSERS EN IJSHOCKEYSPELERS Mechelen, de kerkelijke hoofdstad van België, is helemaal klaar om ook het Vlaamse mekka voor ijssporten te worden. Het gloednieuwe Ice Skating Center nabij de Nekkerhal moet daarvoor zorgen. De 3.315 m² grote hal opende begin september de deuren en de ijsvloer.

54 | BOUWEN AAN VLAANDEREN

MECHELEN | Ice Skating Center

Kunst- en wedstrijdschaatsen en vrijetijdsschaatsen zijn (nog) niet de meest populaire sporten in Vlaanderen of België, maar zitten wel in de lift. Dat was ook de aanleiding om het Ice Skating Center te bouwen: de bestaande ijshal in de Mechelse deelgemeente Leest was te klein geworden om de toevloed aan nieuwe ijssporters nog te kunnen opvangen.

GEEN KLASSIEK AANBESTEDINGSDOSSIER Voor de uitvoering van de bouwwerken had Ice Skating bij een drietal hoofdaannemers gepolst naar hun belangstelling. De pragmatische aanpak van Bolckmans sprak meteen aan en leidde gauw tot een overeenkomst. “Dat dit geen klassiek aanbestedingsdossier was, met uitgewerkt lastenboek en plannen, maakte dat er nog veel ruimte was om onze eigen kennis en ervaring volop in te brengen", vertelt Boni Voorhelst, commercieel directeur bij Bolckmans. "Zo hebben we het graag. We zijn gespecialiseerd in prefab industriële structuren, van hout en staal tot beton en de combinatie daarvan. We kunnen zo suggesties voor materiaalgebruik voorstellen, die een gunstig effect hebben op de kostprijs en de duur van de werken. De bouwtermijn was belangrijk omdat ijssporten en vooral dan de competitiewedstrijden erg seizoensgebonden zijn. We moesten klaar zijn voor het begin van het nieuwe seizoen. Garanties op het vlak van timing en budget waren dan ook van primordiaal belang voor het Ice Skating Center." ›

BOUWEN AAN VLAANDEREN | 55

MECHELEN | Ice Skating Center

BELANGRIJKE PARAMETERS De specifieke bestemming van het gebouw schrikte Bolckmans niet af. "Elk bouwproject is anders, maar in wezen blijft het een grote hal, waarbij de bestemming van de hal bepalend is voor de keuze van het type structuur en de materialen. Op ons palmares staan net zo goed magazijnen voor bulk, voeding en gevarengoed en datacenters. Onze afdeling 'ontwerp en bouwtechnieken' bepaalt voor elk dossier wat de beste aanpak is. Bij een hal voor ijssporten zijn isolatie en ventilatie erg belangrijke parameters." Zodra de structuur vastligt, tekent de afdeling 'werkvoorbereiding' van Bolckmans de hele constructie uit in 3D. "Op die manier kunnen we mogelijke bouwconflicten oplossen voor de effectieve realisatie. Op deze manier reduceren we de faalkosten tot een minimum", stelt Voorhelst. "Vanwege de regelgeving gaven we de staalstructuur van de ijspiste een brandwerende behandeling, in een witte uitvoering die de intensiteit van het licht versterkt. Om economische redenen bestaat de overspanning boven de ijspiste uit samengestelde vakwerkliggers. Een bijkomend voordeel van vakwerkliggers is dat ze een ruimtelijker effect tot stand brengen."

ESTHETISCHE COMBINATIE De gevels zijn deels opgebouwd uit lichtgrijze gladde sandwichbetonpanelen, deels uit donker grijze stalen sandwichpanelen en deels uit semitransparante polycarbonaatplaten. "De polycarbonaatplaten zijn aangebracht langs de zijde van de tribune en brengen zo veel indirect licht binnen, zonder hinder voor de gebruikers van de ijspiste. De sandwich betonpanelen vormen een plint, tot op een hoogte van 4 meter. Hogerop vormen de stalen sandwichpanelen de gevel."

56 | BOUWEN AAN VLAANDEREN

â&#x20AC;&#x2DC;Tijdens de voorbereiding van de werken hebben we diverse ijssporthallen in het buitenland bezocht om te ontdekken wat de beste beschikbare technieken zijnâ&#x20AC;&#x2122;

MECHELEN | Ice Skating Center

Het dak bevat geen lichtstraten, uitsluitend rookluiken. "Dit voorkomt de inwerking van rechtstreeks zonlicht op het ijs. De rookluiken zijn extra geïsoleerd, zodat er geen condensatiewater op het ijs kan druppelen." De piste is 60 meter lang en 30 meter breed, voldoende om in aanmerking te komen voor de organisatie van internationale wedstrijden. Dat was in Leest (47 x 23 m) niet mogelijk.

actief waren. Naarmate het aantal hockeyers en schaatsers toenam, steeg de behoefte aan extra ruimte. We onderhandelden twee jaar met de stad, maar uiteindelijk kregen we geen toestemming tot renovatie met uitbreiding in Leest, omdat de ijshal daar in agrarisch gebied lag en de uitbreiding tot mobiliteitsproblemen zou kunnen leiden.

CO2 ALS KOELMIDDEL

Mechelen wilde de ijsliefhebbers echter wel helpen: de stad bood in ruil een eigen, commercieel beter gelegen perceel aan en zwaaide met een renteloze lening van 500.000 euro. "Van de Vlaamse overheid kregen we een subsidie van 382.000 euro", vertelt Bosmans. "Maar het meeste kapitaal moesten we zelf inbrengen. Om financiële redenen moesten we ook bepaalde ambities opbergen: zo kunnen we geen onderdak bieden aan curlingspelers, die hun sport voortaan moeten beoefenen in Zemst. Uiteindelijk hebben we 3,8 miljoen euro geïnvesteerd." ❚

Naast de eigenlijke schaatshal zijn er zes kleedkamers en een danszaal, waar de kunstschaatsers hun choreografie kunnen inoefenen. Op de tribune is er plaats voor vijfhonderd toeschouwers. "En het stadsbestuur beloofde ons om voor evenementen met nog meer belangstellenden tijdelijk extra tribunes te plaatsen", vult Bosmans aan. "Tijdens de voorbereiding van de werken hebben we diverse ijssporthallen bezocht in Duitsland, Zwitserland en het Verenigd Koninkrijk, om er te ontdekken wat de beste beschikbare technieken zijn. Dit onderzoek maakt onder meer dat we CO2 gebruiken als koelmiddel in plaats van het ecologisch minder geschikte ammoniak of glycol. We recupereren zowel de warmte van de koelmachine als het water dat tijdens het glad dweilen van de ijsvloer druipt. Het water waarmee we ijs maken is trouwens regenwater, net als het spoelwater voor de toiletten." De cafetaria op de verdieping biedt uitzicht op de piste. Ze kan tot 250 gasten tegelijk ontvangen en combineert op elegante wijze een sfeervolle inrichting met het industriële karakter van de polybetonvloer. “Deze weloverwogen keuze van het vloertype leverde Ice Skating een mooie besparing op", stelt Voorhelst.

TECHNISCHE FICHE Bouwheer Ice Skating Center Mechelen (Leest-Mechelen) Architect Walter Quix, Hontoir & Associés (Sint-Jans-Molenbeek) Hoofdaannemer Bolckmans (Hoogstraten)

VERHUIS Het Ice Skating Center kwam er puur op initiatief van enkele privépersonen, maar het stadsbestuur van Mechelen tekende wel de contouren uit. Stuwende kracht Gunter Bosmans legt uit. "Mijn kinderen speelden ijshockey op de bestaande ijsvloer van Cold Play Sharks in Leest, waar ook de kunstschaatsers van Hibernia

BOUWEN AAN VLAANDEREN | 57

Pittig en puntig advies voor uw bouwproject met Deschacht Bouwteam

Hoe je het nu draait of keert, twee weten altijd meer dan één. En dat geldt des te meer wanneer het om twee specialisten gaat. Zeker bij grote projecten is het van belang dat er een partnership is tussen bouwheer, architect, studiebureau, aannemer en leverancier van bouwmaterialen. Uit die open samenwerking komt pittig en puntig advies voort die de rendabiliteit van uw project vaak met meerdere procenten verhoogt.

Om die reden stelt Deschacht zijn Bouwteam samen voor elk nieuw, groot project. De mensen die daarin verzameld worden, beschikken stuk voor stuk over een diepgaande productkennis die ze kunnen koppelen aan een rijke ervaring met het plaatsen van die producten via een fijnmazig netwerk van deskundige onderaannemers.

Het Deschacht Bouwteam biedt u een totale projectbegeleiding van grondwerken, gevel- en dakopbouw. Dat allemaal 100 % normconform uiteraard. En daarvan plukt u de vruchten.

Contacteer het Deschacht Bouwteam via bouwteam@deschacht.eu of via één van de Deschacht-filialen.

www.deschacht.eu

Journaal Rechtzetting De foto van Lieven Achtergael, zaakvoerder van Architecten Achtergael, die in BAVL 2016-5 verscheen op blz. 62, is gemaakt door Norbert Maes. Per vergissing stond de naam van een andere fotograaf vermeld. Waarvoor onze verontschuldigingen. Meer info: www.norbertmaes.be

breiden en een betere dienstverlening aanbieden voor grotere containerschepen. De terminal komt op een site van 53 hectare en krijgt een kaailengte van 1.200 meter. Hij wordt de eerste geautomatiseerde containerterminal in Afrika en zal onder meer fungeren als 'shipping hub' voor meerdere handelsroutes. De Willemen-dochters die de terminal in Tanger gaan aanleggen zijn Aswebo, Aannemingen Van Wellen, Franki Construct en Cosimco. Midden februari 2017 gaat de eerste spade in de grond en op 1 september 2018 moeten de werken klaar zijn. Marokko is geen onbekend terrein voor Willemen: het voerde er al verschillende bouwopdrachten uit en Cosimco heeft er een vestiging. Maar de nieuwe APM-terminal is er wel veruit de grootste opdracht ooit. Hij omvat onder meer de bouw van een 1.200 meter lange draagbalk voor de havenkranen, gefundeerd op 403 palen met een diameter van 1,35 meter en een lengte van 24 meter. De palen worden tot 9 meter diep in de rotswand geboord. Meer info: www.willemen.be

Wonen in historische Bornemse Cisterciënzersabdij Geert Bourgeois (N-VA) trekt als Vlaams minister van onroerend erfgoed 2,12 miljoen euro uit voor de restauratie van de Sint-Bernardusabdij in Bornem. De abdij, in 1603 gebouwd door Pedro de Coloma, is sinds 20 januari 1998 een beschermd monument. Ze bezit een historisch waardevolle bibliotheek naar een ontwerp van Joseph Schadde, met onder meer een bijzondere verzameling werken over de Cisterciënzersorde. De collectie bevat ook banden uit de vijftiende eeuw en oude handschriften met miniaturen uit de dertiende en veertiende eeuw. De Cisterciënzers waren niet de oorspronkelijke gebruikers. Eerder waren er Dominicanen gevestigd. De gemeente Bornem, die de hele site twee jaar geleden aankocht, pakt de herbestemming aan in een publiek-private samenwerking. Met de erfgoedpremie worden de eerste verdieping, de zolder en de bijgebouwen herbestemd tot woningen met isolerend glas. Ook de gevels, de daken, de natuursteen en het waardevolle achttiende-eeuwse buitenschrijnwerk worden gerestaureerd. Meer info: www.bornem.be

Lieven Achtergael. (foto: Norbert Maes)

Willemen bouwt volautomatische containerterminal in Marokko Vier bedrijven van de Mechelse groep Willemen gaan in opdracht van het Nederlandse APM Terminals een nieuwe containerterminal bouwen in de haven van Tanger (Marokko), aan de Straat van Gibraltar. APM wil er zijn behandelingscapaciteit uit-

(foto: groep Willemen)

(foto: Agentschap Onroerend Erfgoed)

BOUWEN AAN VLAANDEREN | 59

Journaal Nieuwe stek voor Luminex Genk

BESIX kandidaat-bouwer nieuwe recordtoren

In Zwartberg (Genk) is Mathieu Gijbels gestart met het optrekken van een nieuw bedrijfsgebouw van Luminex, naar plannen van Univ-architecten. Dat heeft als jong en sterk groeiend technologiebedrijf extra ruimte nodig. Het is gespecialiseerd in de ontwikkeling van apparatuur voor datadistributie in de professionele entertainmentindustrie. De nieuwbouw omvat kantoren en een assemblageruimte. Luminex investeert hiervoor 2 miljoen euro en wil er binnen de drie jaar twintig nieuwe medewerkers aantrekken. De oplevering is gepland in april 2017.

Het Belgische bouwbedrijf BESIX heeft zijn kandidatuur ingediend voor de bouw van The Tower in Dubai (Verenigde Arabische Emiraten). Die moet meer dan een kilometer hoog worden en de Burj Khalifa (830 meter) aflossen als hoogste gebouw ter wereld. De Burj Khalifa staat trouwens ook in Dubai en is eveneens opgetrokken door BESIX. The Tower, een ontwerp van de Spaanse architect Santiago Calatrava, zou af moeten zijn in 2020. Calatrava ontwierp onder meer ook het nieuwe Guillemins-spoorwegstation in Luik.

Meer info: www.gijbels.be

Meer info: www.besix.com

Batibouw in 2017 van 16 tot 26 februari In 2017 loopt Batibouw, de grootste bouwbeurs van België, van donderdag 16 tot en met zondag 26 februari. Een duizendtal exposanten uit de bouw-, renovatie- en woonsector vullen dan alle 'paleizen' van Brussels Expo. Meer info: www.batibouw.be

Op 21 november plaatsten burgemeester Wim Dries (CD&V), Limburgs deputé Erik Gerits (CD&V), Bart Swinnen (CEO Luminex), architect Dominique Verboven en CEO Mathi Gijbels (Mathieu Gijbels) de eerste kolom. (foto: Mathieu Gijbels)

Gentse musea gaan relighten en besparen De stad Gent gaat voor 900.000 euro relightingprojecten uitvoeren in haar musea (MIAT, SMAK, MSK, Design Museum & Huis van Alijn). Het vervangen van de huidige halogeenverlichting door dimbare ledverlichting moet leiden tot een aanzienlijke energiebesparing en een vermindering van de onderhoudskosten. Het aantal watt per lamp zal minstens gehalveerd worden. Hierdoor gaat de levensduur van de lampen aanzienlijk omhoog (50.000 branduren in plaats van in sommige gevallen 5.000). Ledverlichting zorgt ook voor een optimale belichting. Zo kunnen de betrokken musea onder meer een bepaald object beter in de kijker zetten, een gepaste sfeer creëren of bredere of nauwere verlichting voorzien. Het grootste deel van het geld komt uit de stadskas, de musea zelf passen de rest bij.

(foto: Batibouw)

Gentse Voorbeeldschool Sint-Gerardus voorlopig beschermd

Meer info: www.gent.be De voormalige Sint-Gerardusschool in Gent is voorlopig beschermd als monument. De eeuwfeestviering van de Wereldtentoonstelling van Gent (1913) in 2013 bracht het vroegere wijkschooltje nabij het UZ en in de schaduw van studentenkamerstoren Home Boudewijn onder de aandacht van het grote publiek. De opgestarte vergunningsprocedure met het oog op de sloop ervan zorgde voor beroering en een beroepsprocedure. De bescherming maakt een sloop erg onwaarschijnlijk.

(foto: Phile Deprez)

60 | BOUWEN AAN VLAANDEREN

De Sint-Gerardusschool is opgetrokken met de materialen van het prototype dat tentoongesteld werd op de Wereldtentoonstelling. De school weerspiegelt de visie, de architecturale principes en de bouwstijl voor scholen in een landelijke context, die tijdens de Wereldtentoonstelling van 1913 werden voorop gesteld als na te streven model. De school bleef in gebruik tot 1983. Daarna werd ze omgevormd tot lokaal en magazijn van de hulporganisatie ‘’t Geraarke’, die behoeftigen voorziet van voedsel- en kledingpakketten. De kastkapel met Onze-Lieve-Vrouw met Kindbeeld aan

Journaal van de ondervraagden. Bij de werkgevers scoort ook het vinden – of eigenlijk het net niet vinden – van gekwalificeerd personeel erg hoog op het knelpuntenlijstje (met 85%). Vanaf 2017 wil de Vlaamse regering de premies voor het laten plaatsen van warmtepompen, zonneboilers, PV-panelen en biomassa-installaties enkel geven aan wie met een gecertificeerd installateur werkt. Om een dergelijk Rescert-certificaat te bekomen, moet de installateur een opleiding volgen, een examen afleggen en ervoor slagen en het certificaat aanvragen en betalen. 51% van de betrokken installateurs staat hier negatief tegenover. Ze hebben hun beroepsbekwaamheid al genoeg bewezen, vinden ze. Extra certificaten voor elk onderdeeltje is van het goede te veel. 35% vindt zo’n certificaat dan wel weer positief omdat het cowboys die zo’n installaties niet aankunnen van de markt weert. Meer info: www.bouwunie.be

Willemen Groep neemt Kumpen over

(foto: Agentschap Onroerend Erfgoed) de voorgevel is niet origineel, maar afkomstig van een afgebroken boerenhof uit de omgeving. Ze was opgericht door de bewoners van de boerderij omdat ze gespaard waren gebleven van de cholera-epidemie van 1866. Na de afbraak van het hof in 1998 restaureerden wijkbewoners de Mariakapel en brachten haar over naar de Sint-Gerardusschool.

Willemen Groep (Mechelen), de grootste familiale bouwgroep in België, neemt op 1 januari 2018 het eveneens familiale bouwbedrijf van Jan, Paul en Robert Kumpen over. Kumpen is actief in de bouw, infrastructuur en rioolrenovatie. In 2015 realiseerde het een omzet van 115 miljoen euro. De Limburgse onderneming werkt al enkele jaren al op verschillende vlakken samen met Willemen. Omdat er binnen de familie Kumpen geen familiale opvolging is en omdat Willemen via Aswebo al voor 50% participeerde, was de volledige integratie een voor de hand liggende keuze. Door deze integratie versterken Kumpen en Willemen Groep hun positie in Vlaanderen én Wallonië. K-Boringen, het bedrijf binnen Kumpen dat gespecialiseerd is in het boren van tunnels, én de activiteit projectontwikkeling zijn niet betrokken bij de integratie.

Meer info: https://inventaris.onroerenderfgoed.be

Installateurs tegen overvloedige rompslomp 88% van de Vlaamse installateurs ervaart de administratieve rompslomp als een serieus knelpunt. Dat bevestigt een bevraging door sectororganisatie Bouwunie. Ook de stortvloed aan verplichtingen, zoals het voorleggen van certificaten, het invullen van attesten en het volgen van diverse opleidingen, is zwaar te verteren, aldus 80%

(foto: Willemen) Kumpen werd in 1945 opgericht als fabrikant van draineerbuizen. De onderneming kende een forse expansie en breidde haar activiteiten gaandeweg uit met infrastructuur-, riolerings- en bouwwerken. Naast de hoofdzetel in Hasselt heeft Kumpen sinds 2014 ook een regionale vestiging in Fleurus, nabij Charleroi. Ook na de integratie in de Willemen Groep blijven deze vestigingen behouden, net als de naam Kumpen. (foto: Koen Mortelmans)

Meer info: www.willemen.be

BOUWEN AAN VLAANDEREN | 61

Journaal Hendrik-Jan Brandenberg nieuwe general manager Merford Noise Control Hendrik-Jan Brandenberg (45) is de nieuwe general manager van Merford Noise Control. Hij volgt er Olivier Wallien op. Merford Noise Control is een toonaangevende specialist inzake de beheersing van industriële geluidsproblemen. Brandenbergs carrière begon in de gebouwenautomatisering op het vlak van meet- en regeltechniek. Ruim twintig jaar werkte hij in diverse functies, waaronder vijf jaar als algemeen directeur en aandeelhouder bij Coneco, dat regeltechnische installaties voor nieuwbouw- en renovatieprojecten vervaardigt in opdracht van installatiebedrijven. Hij richtte ook Directio op, dat kmo’s adviseert op strategisch, organisatorisch en commercieel vlak. Bij Merford zal Brandenberg zich specifiek bezighouden met de groeistrategie. Meer info: www.merford.com

foto: Agentschap Onroerend Erfgoed)

Duurzame Wijk Waregem scoort BREEAM Excellent Op 27 oktober ontving Wienerberger het BREEAM Excellent-duurzaamheidscertificaat voor De Duurzame Wijk in Waregem. Dit certificaat bevestigt dat De Duurzame Wijk voldoet aan een hele rist strenge duurzaamheidscriteria.

Hendrik-Jan Brandenberg. (foto: Merford Noise Control)

2,9 miljoen voor restauratie baksteenreus Hoogstraten De Vlaamse regering heeft 2,9 miljoen euro uitgetrokken voor restauratiewerken aan de kerktoren en de glasramen van de Sint-Katharinakerk in Hoogstraten. Deze kerk is wereldwijd één van de hoogste gebouwen in baksteen en het derde hoogste kerkgebouw in Vlaanderen. Naast Brussel en Lier is Hoogstraten voor Vlaanderen de belangrijkste site op het vlak van historisch gebrandschilderd glas. De Sint-Katharinakerk beschikt over een ruime verzameling glasramen. Het lood in de zeventiende-eeuwse glasramen is niet meer stevig genoeg, maar met de onroerenderfgoedpremie worden ze nu geconserveerd en krijgen ze een beschermende beglazing. De erfgoedpremie dekt ook de werken aan de kerktoren: gevelbekleding, de beton- en dakstructuur, de dakbedekking, het schrijnwerk en het torenuurwerk. Ook de toegankelijkheid van de kerktoren zal verhogen.

Met De Duurzame Wijk ontwikkelden Wienerberger en een aantal partners een standaard om duurzaam en kostenoptimaal te bouwen, met behoud van wooncomfort en esthetiek. Om de uitvoeringskwaliteit te garanderen en het kostenplaatje te drukken, werden de werken uitgevoerd door de vertrouwde bouwpartners die gebruikmaakten van gekende technieken en keramische bouwmaterialen. De zeven woningen zijn compact geclusterd. Daardoor daalt het aandeel van de grondprijs in het bouwbudget. Ze zijn bovendien thermisch uitstekend geïsoleerd en luchtdicht. Daardoor hebben ze een laag energieverbruik, dat kostenoptimaal wordt ingevuld met energie uit fotovoltaïsche zonnepanelen. Het leidingwaterverbruik wordt beperkt door een maximale regenwaterrecuperatie het gebruik van waterbesparende toestellen. Om het duurzame karakter van de gekozen oplossingen te evalueren en te valideren, vroeg Wienerberger de BREEAM-certificatie aan. Meer info: www.deduurzamewijk.be

De Sint-Katharinakerk is gebouwd tussen 1525 en 1550. Op 23 oktober 1944 blies het Duitse leger de kerktoren op. Gelukkig waren de meeste glas-in-loodramen sinds 1941 opgeborgen in een oude grafkelder. In 1952 werden ze herplaatst. Op 29 maart 1945 werd de kerk een tweede keer getroffen, ditmaal door een V1-bom, waardoor het hoogkoor beschadigd raakte. De toren en de kerk zijn heropgebouwd naar het originele plan. Meer info: www.hoogstraten.be

62 | BOUWEN AAN VLAANDEREN

V.l.n.r.: Eric en Ilse Vandewiele van bouwheer-aannemer Eribo, Katrien Nottebaert van Wienerberger en Antoon Soete van BREEAM-assessor 3E. (foto: Wienerberger)

AALST | Sportcomplex Schotte

Tekst | Els Jonckheere

Beeld | Cordeel

NAAR HARTELUST SPORTEN IN AALST De oude leerlooierij Schotte aan de Erembodegemstraat in Aalst moest plaats ruimen voor een gloednieuw sportcomplex waar tal van verschillende sporten kunnen worden uitgeoefend. Het ontwerp vertrok qua uitstraling en inhoud vanuit de relatie met de omgeving. Hierbij sloeg het vanuit landschappelijk oogpunt een verbinding met de natuurgebieden Osbroek en Gerstjens, terwijl de inrichting van de site is gericht op de verbinding tussen gebouw en omgeving, tussen hard en zacht, tussen begeleiden en loslaten. De â&#x20AC;&#x2DC;lederenâ&#x20AC;&#x2122; band rond het sportcomplex, die naar de oude leerlooierij Schotte refereert, is op welbepaalde plaatsen doorbroken om de aandacht te vestigen op de relatie tussen binnen en buiten.

64 | BOUWEN AAN VLAANDEREN

AALST | Sportcomplex Schotte

Sinds november van dit jaar kunnen liefhebbers van de meest uiteenlopende sporten hun hart ophalen in Sportcomplex Schotte. Het gaat om een DBFMproject, wat betekent dat bouwheer Cordeel naast de financiering ook het ontwerp en de bouw op zich nam en eveneens dertig jaar lang het onderhoud voor zijn rekening zal nemen. Het sportcomplex, dat door Stad Aalst wordt gehuurd, omvat twee rechthoekige vleugels. Aan de linkerkant is er de grote sporthal van 70 x 46,5 meter met een vrije hoogte van 12,5 meter. De rechtervleugel telt drie verdiepingen en omvat een danszaal, fitnessruimte, olympische turnzaal, gevechtsportzaal, cafetaria met groot terras en een sauna. Hiermee heeft het volledige complex een benutbare oppervlakte van 7.731 m².

GEBUNDELDE EXPERTISE EN PRODUCTIE Het sportcomplex is opgetrokken in een betonstructuur die door Cordeel zelf werd gefabriceerd en geplaatst. Projectleider Bruno Malfroy: “We hebben ook in eigen beheer de spanten en wapeningen gerealiseerd, inclusief de productie van deze elementen. Daarnaast namen we een groot deel van de afwerking op

Op de grote sporthal komt een PV-park te liggen. (Luchtfoto 27/11/16 – Eoluz NV.)

ons, want we beschikken eveneens over een eigen schrijnwerkerij. Precies dat is de grote kracht van Cordeel. Doordat we zelf veel kunnen produceren en dan ook nog eens de expertise in huis hebben om alles te installeren, hebben we de zaken veel beter in de hand, wat ons toelaat om in de kortste tijdspanne de hoogste kwaliteit te leveren. En precies dat is in dergelijke DBFM-projecten essentieel. Want zelfs al werken we samen met een architect, dan nog is het een totaal andere aanpak dan bij gewone bouwprojecten. Er wordt immers niet met gedetailleerde lastenboeken gestart, maar met schetsen die in een mum van tijd in uitvoeringsplannen moeten worden omgezet. Tijdens de realisatie moet je samen met de architect ook voortdurend flexibel op zoek gaan naar oplossingen voor bouwtechnische uitdagingen. Gelukkig is het ontwerp van het Sportcomplex Schotte vrij eenvoudig, waardoor alles vrij vlot verliep. Niettemin was de deadline van achttien maanden erg krap. Maar we hebben het gehaald en zijn erg trots dat we dit gebouw mochten realiseren.”

VIER KEER ANDER BEELD Ondanks de eenvoud op bouwtechnisch vlak, is het Sportcomplex qua uitzicht een speciaal gebouw geworden. Langs de vier gevels wordt immers telkens een andere sfeer gecreëerd. ›

BOUWEN AAN VLAANDEREN | 65

AALST | Sportcomplex Schotte

Langs de vier gevels wordt telkens een andere sfeer gecreëerd. Elke kant en omgevende ruimte heeft zijn eigen specifieke functie, gevoel, esthetiek en beleving, maar door het materiaalgebruik in de gevel, een ‘lederen’ band die het gebouw omgeeft en samenhoudt, blijft het gebouw één geheel. De westgevel is de toegang en werd als de meest harde en verstedelijkte gevel uitgevoerd. De oostgevel is dan weer veel zachter en natuurlijker met meer groen, een wadi en picknickmogelijkheden. Hier staat de 50 meter hoge schouw centraal, als relict uit het industriële verleden van de site. Het zicht vanuit de cafetaria wordt in het westen over het terras naar Osbroek gericht, terwijl deze naar het oosten, door de turnzaal, over de spoorweg naar Gerstjens kijkt. In het zuiden ligt de ingesloten parking tussen de gerenoveerde Kapellekensmuur en de spoorlijn. Op deze manier wordt het zicht op de auto’s uit het omgevingsbeeld gebannen. Vanuit de fitness hebben de aanwezigen een zicht over de parking, tot op de achterliggende groene arena en de kapel. Noordelijk wordt de gevel gezien als een afgesloten decordoek dat het speelbos afsluit. Op deze manier staat het sportcomplex ten dienste van de omgeving, en dit zowel op functioneel, sportief en visueel als architecturaal vlak.

prefab betonpanelen en strategisch geplaatste ramen. Het gebouw wordt afgesloten met een plat dak dat is afgewerkt met EPDM. Op de grote sporthal vormt het de basis voor het PV-park, terwijl dat van de cafetaria als groendak werd ingericht. Voorts wordt de duurzaamheid van het geheel eveneens verzekerd door een zonneboiler, een regenwaterrecuperatiesysteem en ledverlichting. ❚

‘Elke kant en omgevende ruimte heeft zijn eigen specifieke functie, gevoel, esthetiek en beleving, maar door de ‘lederen’ band die het gebouw omgeeft blijft het één geheel’ SPECIALE GEVELBEKLEDING De ‘lederen’ band is de rode draad doorheen het ontwerp. Natuurlijk betreft het geen echt leder: het zijn betonnen sandwichpanelen in antracietkleur met een ‘lederlookprint’ die Cordeel in zijn eigen prefabafdeling heeft ontwikkeld. Bovenaan de band is het grootste gedeelte van het sportcomplex ingevuld met grote matte glaspartijen. Onderaan werd gekozen voor een combinatie van lichtgrijze

66 | BOUWEN AAN VLAANDEREN

De 50 meter hoge schouw is een relict uit het industriële verleden van de site.

AALST | Sportcomplex Schotte

Participanten aan het woord RONVEAUX RENOVATIE – RENOVATIE SCHOUWEN EN TUINMUUR De twee oude fabrieksschouwen en de tuinmuur zijn eveneens onder handen genomen. Dit was werk voor Ronveaux Renovatie uit Brugge, sinds 2015 de Vlaamse poot van de Group Ronveaux. Die ontstond op zijn beurt in 1923 en specialiseert zich in geprefabriceerde betonelementen, elektriciteitswerken en de renovatie van gebouwen. Projectingenieur Frederik De Meyer: “Bij Schotte hebben we de kleine schouw van 20 meter gerenoveerd vanop een vaste stelling. In concreto hebben we ze gereinigd door middel van stralen onder lage druk.

Participanten aan het woord DE WAAL PALEN – VOOR ALLE PAALFUNDERINGEN Vanwege de onstabiele bodem moest Sportcomplex Schotte op palen gebouwd worden. Vandaar dat De Waal Palen uit Lokeren werd aangesproken om 365 dubbel grondverdringende schroefpalen met een lengte van elf meter te plaatsen. Afgevaardigd Bestuurder Olivier Rens: “Dit type is het meest ideaal om voldoende draagkracht en een trillingsvrije uitvoering te realiseren. Grote uitdagingen waren er niet. Voor ons was dit een opdracht zoals we er dagelijks in heel België uitvoeren. Sinds 1959 specialiseren we ons immers in diepfunderingen met palen, en dit zowel voor grote als kleine bouwconstructies. Dankzij ons team van 135 medewerkers en uitgebreid machinepark dat volgens de meest recente technologieën werkt, slagen we er telkens weer in om op erg korte termijn de best mogelijke paalfundering te realiseren. Sportcomplex Schotte is daarvan nogmaals het bewijs, want op amper tweeënhalve week was de klus geklaard.”

De schouw werd bovenaan ook zes meter afgebroken, rechtgezet door opkrikken en terug opgemetseld. Ook de sokkel is gerestaureerd aan de hand van metsel- en voegingrepen. Tot slot vernieuwden we de metalen ringen rond de schouw en plaatsten we een bliksemafleider. De grote schouw van 45 meter renoveerden we vanop een hangopstelling. Deze werd eveneens 6 meter afgebroken en terug opgemetseld. De 29 versterkingsringen zijn vernieuwd, en we plaatsten tevens een bliksemafleider. De schouw onderging voorts een volledige reiniging en werd deels hervoegd. Tevens werd de sokkel hersteld en gevoegd. Anderzijds namen we ook de 205 meter lange tuinmuur onder handen. Daar zorgden we voor herstellingsmetselwerk, inclusief steunberen, voegen en een grondige reinging.”

NIJSSEN GROUP – VLOEROPBOUW In Sportomplex Schotte werden het sanitaire gedeelte, de gangen en de grotere ruimtes voorzien van keramische 60x60-vloertegels (R10 en R11). De muren kregen witte geglazuurde gres 20x20-wandtegels. De uitvoering van deze werken gebeurde door Nijssen Group uit Genk. Deze firma werd vier jaar geleden door Filip Nijssen opgericht en werkt vandaag ook met dochter en schoonzoon, alsook acht eigen vloerders. Ondanks haar jonge leeftijd kan de firma al met enkele indrukwekkende referenties uitpakken: de nieuwe Ruby en Connector van de Luchthaven van Zaventem, Vlevico (het gebouw voor alle vleesverwerking van Colruyt), Fed Ex Kopenhagen, Warlandis Woonzorgcentrum ... Nijssen biedt zijn klanten een totaaloplossing, waarbij het verantwoordelijk is voor de totale vloeropbouw, van chape- en PUR-werken tot het plaatsen van vloeren wandtegels. In Sportcomplex Schotte was de onderneming verantwoordelijk voor 2.200 m² vloertegels, 1.200 m² wandtegels en 800 m² waterdichting.

André Dumontlaan 210 | 3600 Genk | T 089 24 45 67 | E info@nijssen-group.be

www.nijssen-group.be BOUWEN AAN VLAANDEREN | 67

Turn-key PV-installaties Monitoring & onderhoud Verhuizingen Repowering en herstel Starrenhoﬂaan 44/03, 2950 Kapellen 03/317.06.00 • info@eoluz.be

Kies uw partner even sterk als uw ambities INOX - PVC ZWEMBADEN

renov-pisc-lokaal-1_2H-01/16

DE TECHNOLOGIE MYRTHA POOLS RONVEAUX RENOVATIE is uw partner in België voor de renovatie van uw gemeentelijk of stedelijk zwembad en voor de bouw en realisatie van nieuwe competitie en ludieke zwembaden met de innoverende INOX-PVC technologie van MYRTHA®. MYRTHA RENOVACTION® is een gepatenteerde techniek speciaal ontworpen voor de renovatie van bestaande kuipen met op maat gemaakte en geplaatste modulaire INOX panelen waarop een PVC membraan gelamineerd is. KLASSIEKE INTERVENTIES RONVEAUX RENOVATIE is als aannemer ook gespecialiseerd in betonherstellingen, het vervangen van epoxyvoegen, herstellen van betegeling, injectie van scheuren, waterdichte bekuipingen, enz. Meer dan 20 jaar ervaring in de sector samen met stedelijke en gemeentelijke diensten !

renov-pisc-lokaal-1_2H-NL.indd 1

Renovatie Steenkaai 107 • 8000 BRUGGE Tel : 050 44 43 42 • Fax : 050 44 43 43 renov@ ronveaux.com

www.ronveaux.com www.myrthapools.com

18/01/16 13:30

AALST | Sportcomplex Schotte

Participanten aan het woord LANDMEETKUNDE-EXPERTISEBURO TEUGELS – UITZETTEN VAN DE GEBOUWEN Bij elke nieuwbouw is een goede uitzetting van de gebouwen essentieel voor het welslagen van het project. Bij Sportcomplex Schotte werd deze taak uitbesteed aan Landmeetkunde-Expertiseburo Teugels uit Temse. Dit bedrijf, dat in 1973 startte als eenmanszaak, telt intussen 31 werknemers en is actief in heel België. Bestuurder Steven Buytaert: “In het project van Schotte hebben we de aannemer geassisteerd bij het uitzetten van de gebouwen, gaande van het positioneren van de piketten voor de uitgraving van het grondwerk over de hoofdassen voor het plaatsen van ankers en kolommen tot de referentiehoogtes, buitenaanleg ... We hechten erg veel belang aan een uiterst nauwkeurige meting, zodat de aannemer zijn gebouw correct kan realiseren op basis van onze uitzetting. De metingen worden telkens met twee personen uitgevoerd: een landmeter en een meet-assistent. Gezien onze ruime ervaring met dit soort projecten, waren er bij Sportcomplex Schotte geen specifieke uitdagingen. Het is belangrijk om de maatvoering van de architect bij de startinmeting goed te controleren ten opzichte van de bestaande omgeving.”

EOLUZ –PV-INSTALLATIE Eoluz uit Kapellen plaatste op het dak van de grote sporthal een PV-installatie van 605 panelen, goed voor 160 kWp. “Deze zullen op jaarbasis circa 20% van het elektriciteitsverbruik dekken”, stelt projectleider Peter Keersmaekers. “Dankzij deze PV-installatie van bijna 2.500 m² is Sportcomplex Schotte een van de meest duurzame sporthallen in Vlaanderen. Het project sluit trouwens aan bij de intenties van minister Tommelein om zonne-energie ook op publieke gebouwen en bedrijfscomplexen te installeren.” Eoluz werkte voor dit project met polykristallijne zonnepanelen van REC Solar, omvormers van het Oostenrijkse Fronius en een gloednieuw montagesysteem van het Belgische Avasco. “Daarmee kiezen we resoluut voor kwaliteit en betrouwbaarheid”, zegt Peter Keersmaekers. “We streven voor onze installaties immers een levensduur van dertig jaar na.” Eoluz, opgericht in 2007, is een van de volhouders in de Belgische zonne-energiesector. De firma bouwt industriële PV-installaties en beheert een tweehonderdtal installaties via specifieke monitoring- en onderhoudscontracten. Verder wordt de opgebouwde knowhow gebruikt voor speciale opdrachten, zoals de verhuis, optimalisatie of herstelling van bestaande PV-systemen. Eoluz bouwde dit jaar ook al installaties voor de KdG Hogeschool in Antwerpen (225 kWp), het Centre Sportif Audergem (966 kWp), het Technisch Instituut in Bree (131kWp) en de Decathlon in Arlon (247kWp).

TECHNISCHE FICHE Bouwheer Cordeel (Temse) Architect Architectenbureau Abetec (Dendermonde) Hoofdaannemer Cordeel (Temse)

Het zicht vanuit de cafetaria wordt in het westen over het terras naar Osbroek gericht, terwijl deze naar het oosten, door de turnzaal, over de spoorweg naar Gerstjens kijkt.

BOUWEN AAN VLAANDEREN | 69

ANTWERPEN | Cadiz

Tekst | Koen Mortelmans

Beeld | Stijn Bollaert (SB)

CADIZ VERJONGT SKYLINE VAN 'T EILANDJE Langs het Kattendijkdok, in de vroegere Antwerpse havenbuurt 't Eilandje, hebben de eerste bewoners hun intrek genomen in Cadiz. Het nieuwe bouwblok omvat 40.000 m² aan woningen, kantoren, een woonzorgcentrum, horeca en winkels. Met de bouw van het Museum aan de Stroom (MAS) en het Red Star Line Museum en de heraanleg van de straten, pleinen en kades kwam er een einde aan de decennialange verloedering van het Eilandje. Dankzij

70 | BOUWEN AAN VLAANDEREN

nieuwe overheidsimpulsen geraakten ook projectontwikkelaars geïnteresseerd in de wijk. Zo zijn aan de overkant van het Kattendijkdok woontorens opgetrokken. Cadiz zelf is een gemengd project, naar een

ontwerp van POLO Architects en META architectuurbureau. "De vervlechting van de residentiële en andere stedelijke functies maakt Cadiz een kleine stad in de stad", zegt Mauro Poponcini van POLO Architects.

ANTWERPEN | Cadiz

Stedelijke samenhang met de oudere gebouwen in de wijk.

Cadiz integreert diverse woningtypes: appartementen, luxueuze penthouses, studio’s en sociale woningen. De donkere sokkel is commercieel ingevuld en contrasteert met de overkragende claustra op de eerste en tweede verdieping.

Participanten aan het woord AGC MIRODAN INDUSTRIES – GEVELBEGLAZING

Alle woningen beschikken over terrassen of dakterrassen. De appartementen in de torens genieten van doorlopende terrassen, geschrankt in functie van ideale bezonning.

CADIZ ALS ORIËNTATIEPUNT Cadiz is opgetrokken op de site van het vroegere Douanegebouw. Hoewel het brutalistische gebouw van architect Etienne De Pessemier uit de jaren 1970 niet zonder kwaliteiten was, bleek het niet geschikt om hedendaagse woningen in onder te brengen en is het afgebroken. De architecten stonden voor een complexe opgave: op een diep bouwblok een groot aantal wooneenheden bundelen, waarbij elke woning toch kan genieten

van voldoende lichtinval en zichten. Het moest ook leven brengen in het nieuwe stadsdeel. POLO Architects en META architectuurbureau losten dit op via een bouwblok met een typologie zonder precedenten in België. Niklaas Deboutte van META architectuurbureau wijst op de samenhang met de omgeving: "Op de schaal van de stad is het bouwblok leesbaar vanop grotere afstand, op de schaal van de buurt staat het in directe relatie met het plein en zijn omringende straten." ›

De buitengevel van Cadiz werd uitgerust met de Lactobel T Cool White van AGC Mirodan Industries uit Kortrijk-Heule. Deze dochteronderneming van AGC Glass Europe specialiseert zich al vele jaren in het industrieel verwerken van glas voor de glashandel, gevel- en interieurbouw. Het machinepark laat toe om zowel grote projecten als maatwerk aan te bieden, en dit met korte en stipte leveringstermijnen. Telkens vormen innovatie, duurzaamheid en kwaliteit de pijlers, wat door de klanten ten stelligste wordt geapprecieerd. Ook door Glasdesign, dat de binnenafwerking van Cadiz voor haar rekening nam. In concreto werd 1.200 m² van de Lacobel T gebruikt. Het betreft een floatgas met aan één zijde een laklaag die thermisch is behandeld. Hierdoor is het sterk en veilig, en dus beter bestand tegen krassen en schokken. Daarnaast weerstaat het perfect thermische schokken, hebben uv-stralen weinig tot geen invloed en is het glas beschikbaar in een brede waaier aan kleuren.

BOUWEN AAN VLAANDEREN | 71

ANTWERPEN | Cadiz

CLAUSTRA Van dichtbij, op straatniveau, zie je slechts de ruim beglaasde gevelplint met winkels. De donkere sokkel staat in contrast met de overkragende claustra op de eerste en tweede verdieping. De witte betonnen gevelelementen schermen de achterliggende functies af van de straat en bieden tegelijkertijd transparantie door alternerende uitsparingen.

‘De vervlechting van de residentiële en andere stedelijke functies maken Cadiz een kleine stad in de stad’ Vanaf de straat kan je slechts een glimp opvangen van de collectieve binnentuin, met tuintoegangen voor de appartementsbewoners. Deze centrale zone is een geprofileerd landschap met berken en bosvegetatie, gedrapeerd over de ondergrondse parking en over de supermarkt die doorloopt vanuit de gevelplint. Een groen, hellend vlak bindt het collectieve binnengebied met de private tuinen op de sokkel. Van ver toont Cadiz een monumentaler beeld. Vier torengebouwen, teruggetrokken van de rooilijn, staan met hun knieën op het dak van de sokkel en met hun voeten in de lager gelegen binnentuin. De bestaande pakhuizen op het Eilandje inspireerden de materialisatie van de vier woonvolumes in gevelmetselwerk en prefab beton. ❚ De woontorens zijn uitgerust met extensieve groendaken.

Participanten aan het woord DE BOER GREEN – GROENDAKEN De Boer Green (Schoten) leverde en plaatste de extensieve groendaken op zowel de sokkel als de woontorens van Cadiz. "We hebben hiervoor gedurende zes werkdagen een ploeg van vier mensen ingezet", vertelt business unit manager Philip Bruon. "Een project van die omvang – 3.000 m² – en op zulke hoge woontorens is ook voor ons geen alledaagse opdracht." De stad Antwerpen stimuleert de aanleg van dergelijke groendaken. Sinds 2011 mogen nieuwe daken met een helling van minder dan 15 graden en een oppervlakte van minstens 20 m² er alleen als groendak worden aangelegd.

TECHNISCHE FICHE Bouwheer CORES Development (Antwerpen) – Builprom (Antwerpen) en Westhoek (Antwerpen)

Architecten

POLO Architects (Antwerpen/ Brussel) en META architectuurbureau (Antwerpen)

Hoofdaannemer

THV Besix (Brussel) en Vanhout (Geel)

72 | BOUWEN AAN VLAANDEREN

De Boer is actief sinds 1922 en telt tegenwoordig vier businessunits. De Boer Waterproofing biedt als producent wereldwijd diensten en producten aan in bitumineuze waterdichtingssystemen. De Boer Liquids is gespecialiseerd in vloeibare afdichtingen, De Boer Safety in veiligheid op en rond het dak en De Boer Green in groendaken. Sinds het in 2014 Plant Design overnam, legt De Boer Green ook wanden met levend groen aan. "We benaderen de markt via professionele partners zoals aannemers, distributeurs, architecten en studiebureaus en met distributiecentra in de hele wereld, stelt Bruon. "Onze internationale medewerkers staan in nauw contact met ons kenniscentrum, zodat ze hun klanten technische support op maat kunnen bieden."

BRUGGE | Hernieuwing stationsomgeving

Tekst | Els Jonckheere

Beeld | Crepain Binst Architecture

FASE 2 VAN HERNIEUWING STATIONSOMGEVING BRUGGE VOLTOOID De stationsomgeving van Brugge ondergaat een ware metamorfose. Bedoeling is om op een vijftal kavels een binnenstedelijke uitbreiding te realiseren waar woon- en publieke functies hand in hand gaan. Momenteel wordt de tweede fase gefinaliseerd. Deze omvat de bouw van twee woonblokken met appartementen en studentenkamers, alsook een kantorencomplex. Dankzij een luchtige inplanting en een dynamisch ontwerp met speelse elementen slaagden de architecten er perfect in om een link te leggen tussen het culturele erfgoed en de industriële spoorzone. Kavel 2 omvat de bouw van 95 appartementen, 154 studentenkamers, een kantoorgebouw voor de NMBS, een parking en verschillende diensten/ horecaruimtes. In totaal gaat het om een benutbare oppervlakte van bijna 24.000 m², waarvan een eerste deel intussen klaar is. Architect Luc Binst van Crepain Binst Architecture, dat de twee woonblokken ontwierp: “Het gaat om twee woonblokken en het

kantorencomplex, die via een centraal binnengebied met elkaar verbonden zijn. Daaronder bevindt zich een halfondergrondse parking van twee niveaus, die ook plaats biedt aan de technische ruimtes en fietsenstallingen. Het binnengebied fungeert als filter tussen openbaar en privé, en sluit perfect aan op de boulevard aan de bestaande overdekte stationsparking die de verschillende kavels met elkaar verbindt.”

DRIE VERSCHILLENDE LOOKS De drie blokken tellen acht bovengrondse bouwlagen. Ze zijn afgewerkt met frisse en duurzame materialen die de omgeving op positieve wijze aanvullen. Luc Binst: “We wilden er via de architectuur voor zorgen dat de diverse functies elkaar en hun omgeving versterken. Ook heeft elk gebouw zijn eigen identiteit gekregen.” ›

Het binnengebied, dat aansluit op de boulevard, fungeert als filter tussen openbaar en privé.

BOUWEN AAN VLAANDEREN | 73

BRUGGE | Hernieuwing stationsomgeving

Het blok aan de oostzijde biedt onderdak aan 44 luxe-appartementen. Door de combinatie van grote inpandige terrassen, panoramische ramen en sterk genuanceerde baksteen met bruine aardetinten creërde de architect een gevel die de luxe ook aan de buitenkant weerspiegelt. Het blok aan de stadszijde, dat vijftig appartementen en 154 studentenkamers telt, is opgebouwd uit horizontale betonnen banden die tevens grote terrassen vormen. Tussen de banden bevinden zich verticale raamopeningen die worden afgewisseld met witte betonpanelen met reliëf. Dit resulteert in een erg duurzame gevelopbouw met een frisse en dynamische uitstraling. De studentenkamers hebben per verdieping een gemeenschappelijke keuken, eetruimte en groot terras. Ten slotte is er het derde

Het blok aan de stadszijde telt vijftig appartementen en 154 studentenkamers. blok, dat aan de spoorzijde ligt en ontworpen werd door Rots Architectuur. Het betreft een vrij eenvoudige constructie met eveneens acht bouwlagen, opgetrokken met een betonstructuur en ingevuld met bruine Indische natuursteen die speels wordt afgewisseld met talrijke glaspartijen.

BOUWEN OP EEN BEEK: GEEN EVIDENTIE

Tussen de banden van het tweede woonblok bevinden zich verticale raamopeningen die worden afgewisseld met witte betonpanelen met reliëf, wat een gevel met een frisse en dynamische uitstraling oplevert.

Hoofdaannemer van dit project was Interbuild uit Antwerpen. Deze firma verzorgde, naast de ruwbouwuitvoering door eigen mensen, een sleutel-op-de-deurtotaalafwerking. Vooral het vernieuwen van de overwelving van de Kerkebeek, waarop het nieuwe complex is gebouwd, was technisch niet zo evident. Projectleider Arne Verhoeven: “We hebben de bestaande overkapping – een welfsel dat in de jaren 1900 is gemetst – helemaal afgebroken, om vervolgens palen in de fundering van de beek te boren. Daarop hebben we welfsels als verloren bekisting geplaatst, om dan een

‘We wilden er via de architectuur voor zorgen dat de diverse functies elkaar en hun omgeving versterken’

74 | BOUWEN AAN VLAANDEREN

BRUGGE | Hernieuwing stationsomgeving

betonplaat van ongeveer 1 meter dikte te storten die de gebouwen draagt. In het project zit eveneens een overkraging van 8 meter die een ingrijpende onderschoring nodig had, wat de nodige werkvoorbereiding vereiste. Tot slot bracht de strakke projectplanning – geënt op een termijn van 24 maanden – ook de nodige uitdagingen met zich mee voor de organisatie van het bouwteam. Maar dankzij onze expertise zijn we erin geslaagd om tegen de gestelde deadlines drie erg mooie en kwalitatieve gebouwen op te leveren, inclusief parking.” ❚

Participanten aan het woord

TECHNISCHE FICHE

ZOONTJENS – DAKOPHOGING

Bouwheer

Omdat het binnengebied van de drie bouwvolumes van Nieuw Brugge zich bovenop het dak van de onderligende parkeergarage bevindt, moest de aanleg ervan door een specialist terzake gebeuren. Vandaar dat er een beroep werd gedaan op Zoontjens uit Tilburg. Deze firma biedt immers al meer dan veertig jaar totaaloplossingen aan waarmee platte daken begaanbaar worden gemaakt. In concreto levert en installeert het bedrijf parkeerdak-, dakbestratings- en galerijophoogsystemen. Country Manager Ruddy Dettmaring: “We bedekten de volledige ruimte met circa 1.000 m² tegels op het DNS® Large-systeem, dat Zoontjens speciaal ontwikkelde voor ophogingen van meer dan 40 cm met grote tegels. In Nieuw Brugge werden tegels van 1 x 1 m in de kleur concrete toegepast. Wegens de hoogteverschillen op het dak én een te realiseren hellingsbaan was dit project een mooie uitdaging. Op sommige plekken moesten we zelfs tot één meter ophogen. Ook de hellingsbaan is aangelegd met het systeem. In Nieuw Brugge hebben we onze expertise weer goed kunnen inzetten, en dat op een prachtige locatie, in opdracht van een grote, bekende algemene aannemer. We zijn dan ook erg blij dat we dit project aan onze referentielijst kunnen toevoegen.”

Groep GL (Houthalen-Helchteren)

Architecten Crepain Binst Architecture (Antwerpen) en Rots Architectuur (Gent)

Hoofdaannemer

Interbuild (Antwerpen)

Totaaloplossingen voor platte daken Complete dakbestratingssystemen voor duurzame dakterrassen, galerijen of balkons. Elk systeem zorgt voor een stabiel oppervlak, waarbij tegels horizontaal of verticaal niet kunnen verschuiven of bewegen.

Een droog oppervlak door een optimale waterafvoer Een hoge belastbaarheid Goede bescherming van de onderliggende laag tegen weersinvloeden Goede beluchting van het dak Ophogen en nivelleren met DNS® en DNS®Large Speciaal randzonesysteem voor opsluiting van de tegels

Kijk voor meer info op www.zoontjens.be

BOUWEN AAN VLAANDEREN | 75

EDEGEM | David Lloyd Club

Tekst | Koen Mortelmans

Beeld | Bart Gosselin

LUXUEUS SPORTEN

IN ANTWERPSE ZUIDRAND In de Antwerpse randgemeente Edegem, pal naast het bestaande hotel en congrescentrum Ter Elst, heeft David Lloyd Clubs een nieuwe sporten ontspanningsclub geopend. Voor de Britse groep is het de tweede vestiging in België en de elfde op het Europese vasteland, naast 81 clubs in het Verenigd Koninkrijk. De eerste Belgische David Lloyd Club opende in 2005 de deuren, in Ukkel. De sportinfrastructuur beslaat er 8.500 m², met als blikvanger het gerenoveerde en getransformeerde Viola Cornuta-kasteel. Naar verluidt is deze club intussen uitgegroeid tot de meest rendabele van de hele groep.

VOLLEDIGE TRAJECT In Edegemse vestiging investeerde David Lloyd Clubs, dat sinds 2013 wordt gecontroleerd door investeringsmaatschappij TDR Capital, ongeveer 13 miljoen euro. De puur sportieve faciliteiten zijn er vergelijkbaar met die in Ukkel, maar met een eerder tijdloze uitstraling. David Lloyd Clubs Ter Elst verwierf de gronden en de oude sportinfrastructuur van het congrescentrum, dat zich terugplooit op zijn kernactiviteiten. "We hebben alle accommodaties van het bestaande sportcomplex gesloopt, op een tennishal na. Die hebben we een grondige transformatie gegeven", zegt zaakvoerder Johan Tousseyn van bouwbedrijf Pellikaan. Pellikaan is de exclusieve partner voor de ontwikkeling, het ontwerp en de bouw van David Lloyd Clubs. "Naar vaste gewoonte namen we het hele ontwikkelingstraject op onze schouders, vanaf bouwen milieuaanvraag tot en met de oplevering. Dit doen we overigens niet

Indoorsporthal met een vrije overspanning van 38 meter, bestaande uit liggers in gelamelleerd hout. alleen in België, maar ook in het Verenigd Koninkrijk, Nederland en Duitsland. Wij bouwden voor David Lloyd Clubs al tientallen clubs. Daarbij de clubs in Nederland, de recente vestigingen in Newbury, Glasgow, Worchester en Colchester en de club in Ukkel. Ook met het Nederlandse Hooper Architects, dat de plannen tekende, was het geen nieuwe kennismaking. We hebben samen de uitbreiding van het Interbad in Brugge gerealiseerd. Momenteel trekken we samen de vestiging van Club Towers One in het Britse Bedford op en, in samenwerking met Artabel uit Leuven, de nieuwe topsporthal van de KU Leuven. Onze voorkeur gaat dan ook sterk uit naar dergelijke DB- en naar DBFMO-opdrachten (design, build, finance, maintenance, operate), zoals die voor de stedelijke zwembaden van Lommel en Turnhout." ›

BOUWEN AAN VLAANDEREN | 77

EDEGEM | David Lloyd Club

afzonderlijke studio, met een interactieve wand voor de filmische projectie van het gekozen parcours. Met haar vijftig fietsen op 120 m² is ze de grootste in Vlaanderen.

BUSINESS LOUNGE Het 60 meter lange en 25 meter brede complex telt twee niveaus. De draagstructuur van het hoofdgebouw bestaat uit een staalstructuur met een overspanning van 25 meter en een tussenvloer in staalbeton. "Die keuze maakte het mogelijk om snel te bouwen", legt Tousseyn uit. De indoorsporthal naast het clubgebouw heeft geen tussenvloer en kreeg een overspanning in gelamelleerd hout.

Binnenzwembad met zes banen.

Tousseyn vestigt ook de aandacht op de parkeerzones, goed voor ruim tweehonderd wagens. "De parkeerplaatsen en de rijwegen zijn volledig waterdoorlatend, zonder enige riolering. Dat geeft ze een groen karakter. Maar zelfs bij erg nat weer leiden ze nooit tot natte voeten of beslijkte wagens. Ook het water dat op de tennisterreinen valt, infiltreert meteen in de bodem, zodat de terreinen meteen na elke regenbui weer bespeelbaar zijn. Op die manier komt er ook geen regenwater in de riolering terecht." Binnen het ruime restaurant is een 'business lounge' ingeplant, met individuele werkplekken en het tegenwoordig vanzelfsprekende wifi. De belangrijkste Belgische dagbladen liggen er ter inzage. Deze formule is ook geschikt voor de organisatie van kleine zakenmeetings of om clubleden die daaraan behoefte hebben wat rust en stilte te bieden. ❚

Participanten aan het woord De grootste spinningstudio in Vlaanderen.

DIVERSE ZWEMBADEN De perceptie van Brits in combinatie met club klinkt ietwat elitair, maar David Lloyd Clubs mikt wel degelijk (ook) op gezinnen. Zo heeft de club niet alleen een afzonderlijke 'kids corner,' maar biedt ze ook opvang voor de allerkleinste kinderen en begeleide kinderactiviteiten, zodat de ouders zich ontspannen kunnen inspannen. De oppervlakte van het hele domein bedraagt 2 hectare, en het bebouwde deel is goed voor een vloeroppervlakte van 5.100 m². David Lloyd Clubs Edegem heeft een welness met spa en drie zwembaden: een overdekt bad met een lengte van 20 meter en zes banen, een kinderbad en een verwarmd buitenzwembad met een lengte van 25 meter en vijf banen dat heel het jaar door verwarmd wordt. In de 654 m² grote gymzaal staan meer dan tachtig fitnesstoestellen. Voor vechtsporters en dansers is er de high intensity-studio. Spinning heeft een

Ruime welness met whirlpool en Finse sauna.

TECHNISCHE FICHE Bouwheer David Lloyd Clubs (Brussel) Architect Hooper Architects (Oosterhout, Nederland) Hoofdaannemer Pellikaan (Zaventem)

78 | BOUWEN AAN VLAANDEREN

COMPUTERGESTUURD BETON VOOR NIEUW SPORTCOMPLEX De vloer van de verdieping van David Lloyd Club Edegem bestaat uit een 230 m² grote betonplaat met predallen. Predalco, dat regelmatig voor hoofdaannemer Pellikaan werkt, leverde zowel de predallen als de voegwapening. Voor de productie van de predallen nam het een semiautomatisch carrouselsysteem op basis van geavanceerde software in gebruik. Het bedrijf uit Lokeren legt zich al sinds 2011 toe op de productie van predallen en prefab betonplaten, die worden gebruikt als verloren bekisting. Een predal vormt het onderste deel van een monolithische vloer en is voorzien van onder- en dwarswapening. De bovenwapening wordt pas op de bouwplaats aangebracht. Daarna volgt het storten van de eigenlijke betonplaat, tot de vereiste dikte wordt bereikt. Per shift kan Predalco tot 1.200 m² predallen met een maximale breedte van 3 meter produceren, in piekperiodes zelfs tot 1.450 m² per dag. In tegenstelling tot traditionele productielijnen hebben de predallen van Predalco geen conische, maar een rechte hoek aan de zijkanten. "Dit komt de sterkte van de voegzones ten goede", zegt zaakvoerder Peter Van der Stock. "Rechte hoeken sluiten mooi op elkaar aan, zodat er geen betonmelk in de voeg loopt." Semiautomatisch carrouselsysteem Gedreven door de toenemende vraag vanuit de markt, plaatste Predalco een semiautomatisch carrouselsysteem voor de productie van predallen. Door de geavanceerde software kunnen de plannen tot vlak voor de start van de productie eenvoudig en snel worden aangepast. Op die manier kan ook een beperkt aantal medewerkers grote volumes verwerken, zonder veel vooropleiding. Predalco haalde zijn productie-installaties bij het Duitse Progress-Ebawe, dat ze ook via IT monitort. Zo kan het bij eventuele defecten meteen ingrijpen. De software voor het tekenen van de legplannen, AutoFloor, is ontwikkeld door i-Theses en compatibel met de belangrijkste bestaande softwarepakketten voor de sector. De 3.0 AR RIMD-betoncentrale van Liebherr, met een menger van 3 m³ en een dubbel wervelpallet, was de eerste van dit type voor de Belgische prefabsector.

BLANKENBERGE | Stationsparking Blankenberge

Tekst | Els Jonckheere

Beeld | Willy Naessens Industriebouw

UNIEKE STATIONSPARKING IN BLANKENBERGE Sinds begin dit jaar is de eerste fase van het project ‘Stationsparking Blankenberge’ afgerond met de oplevering van een state of the art parkeergebouw met 740 plaatsen. In een volgende fase komt op de vroegere stationsparking aan de Kerkstraat ook nog een nieuw stationsgebouw en een hotel. Intussen wordt het oog bij het binnenkomen van het centrum alvast gestreeld dankzij de nieuwe parkeertoren in warme minimalistische stijl met een groene ‘toets’. De heraanleg van de stationsomgeving in Blankenberge is een PPS-project dat Creadomus in de wacht sleepte. Om een maximale parkeercapaciteit te kunnen genereren, werd er geopteerd voor een bovengrondse parking met vijf bouwlagen. Gunter De Cock en Thomas De Vogelaere van Willy Naessens Industriebouw, dat optrad als hoofdaannemer: “Een bovengrondse parking in het centrum van een stad is een unicum in België. Maar het ontwerp van architect Corbiau past perfect in het totaalplan van de herinrichting van de stationsbuurt. Hij koos voor een modern ogend baken met een subtiele verwijzing naar de

Guinigi-toren in het Italiaanse Lucca. Daar vormen zes steeneiken bovenop een eeuwenoude toren een uniek beeld. In Blankenberge krijgt de 14 meter hoge ‘toren’ immers ook bomen. Daartoe zijn de twee bovenste bouwlagen aan de zichtzijde enigszins teruggetrokken, zodat er ruimte vrijkwam voor het plaatsen van grote bakken met bomen.”

VOLLEDIG UIT PREFAB BETONELEMENTEN Eveneens uniek is de opbouw van de parkeertoren. Om een uiterst snelle uitvoering mogelijk te maken,

werd gekozen voor een betonnen draagstructuur die volledig in betonnen prefab elementen is uitgevoerd. Thomas De Vogelaere: “In concreto gaat het om kolommen in gewapend beton, balken in voorgespannen en gewapend beton en welfsels in voorgespannen beton. Al deze elementen zijn bij Willy Naessens zelf geëngineerd en uitgetekend: een opdracht die trouwens niet zo eenvoudig was aangezien er rekening moest worden gehouden met de grote windkrachten en de agressieve omgeving die typisch is voor een locatie vlakbij de zee. De elementen werden ook in eigen beheer naar de site getransporteerd en geplaatst. ›

De nieuwe parkeertoren heeft een warme minimalistische stijl met een groene ‘toets’.

BOUWEN AAN VLAANDEREN | 79

BLANKENBERGE | Stationsparking Blankenberge

Die aanvoer was een huzarenklus vermits de werf zich middenin het drukke stadscentrum van Blankenberge bevindt.”

‘De architect koos voor een modern ogend baken met een subtiele verwijzing naar de Guinigi-toren in het Italiaanse Lucca’ BIJNA VOLLEDIG IN EIGEN BEHEER De draagstructuur is afgewerkt met een gepolierde druklaag in grijs beton, waarna de wanden deels met een speciale gevelsteen en deels met aluminiumkleurig strekmetaal werden ingevuld. Het dak is afgedicht met het vloeibare Triflex, zodat het eveneens als parkeerruimte kan worden benut. Thomas De Vogelaere: “Hoewel we met Willy Naessens Industriebouw geregeld bovengrondse parkings bouwen, is dit project toch wel speciaal vanwege de locatie én de omvang: de totale benutbare oppervlakte bedraagt maar liefst 15.000 m². Toch zijn we glansrijk in onze missie geslaagd om een kwaliteitsvolle en functionele parking te bouwen binnen de gestelde tijdspanne van twaalf maanden. Dit succes heeft vooral te maken met het feit dat we de klus bijna volledig in eigen beheer hebben geklaard. Naast de ruwbouw en de engineering, fabricage en montage van de betonelementen, hebben we de site tevens in eigen beheer gemaakt, alsook het funderingswerk en de omgevingswerken gerealiseerd. Het is eveneens Willy Naessens die de kaders met het strekmetaal heeft geproduceerd en geplaatst. Enkel de gevelafwerking met baksteen en de technieken gebeurde in nevenaanneming. De combinatie van een ver doorgedreven verticale integratie binnen de Willy Naessens Groep en onze capaciteit en expertise om de parkeergarage voor 100% in prefab elementen op te trekken, was trouwens de belangrijkste reden waarom Creadomus ons als hoofdaannemer koos. We zijn erg trots op dit project, want het is niet alleen een unieke parkeergarage geworden. Het gebouw heeft immers ook een esthetische en praktische toegevoegde waarde voor Blankenberge.” ❚

De twee bovenste bouwlagen zijn aan de zichtzijde enigszins teruggetrokken, zodat er ruimte vrijkwam voor het plaatsen van grote bakken met bomen.

De wanden werden deels ingevuld met een speciale gevelsteen en deels met aluminiumkleurig strekmetaal.

TECHNISCHE FICHE Bouwheer Creadomus (Zeebrugge)

Architect

Corbiau (Brussel)

Hoofdaannemer Willy Naessens Industriebouw (Wortegem)

Het dak kan eveneens als parkeerruimte worden gebruikt.

BOUWEN AAN VLAANDEREN | 81

ADVERTORIAL

Afdichting in de burgerlijke bouwkunde … Voordelen

Geobent® Geobent-bentonietmatten bestaan uit een laag natuurlijk natriumbentoniet tussen twee geotextielen. Het onderste geotextiel (de drager) is een geweven geotextiel, het bovenste geotextiel is een niet-geweven geotextiel.

Meerlagig systeem Voor een dichting van afvalstortplaatsen stelt de vergunning verlenende overheid strenge eisen om vervuiling van het grondwater te voorkomen. Hier combineert u geokunststoffen en natuurlijke materialen, zoals klei en bentoniet, tot een meerlagig systeem. Het lek-detectiesyteem Geologger van Texion, monitort de waterdichtheid.

Waterdoorlatendheid Bentonietmatten hebben een waterdoorlatendheidscoëfficient k(20) < 2 x 10-11 m/sec, na hydratatie en onder druk van de bovenbelasting.

Geobent® gebruikt u voor afdichting van: • • • • •

de bodem van afvalstortplaatsen de afkapping van afvalstortplaatsen opslagtanks vijvers en bassins kanaalbodems

•

Geobent-bentonietmatten met 5 kg/m² natuurlijk natriumbentoniet hebben een afdichtend vermogen dat overeenkomt met een laag van 0,50 m klei.

•

Het transport van Geobent heeft ca. 100 x minder volume en gewicht dan een kleilaag met hetzelfde afdichtend vermogen. Er is dus veel minder transporthinder en CO2 uitstoot dan bij een klassieke klei-afdichting.

•

Geobent is een industrieel product, geproduceerd onder strenge kwaliteitesborging, in gecontroleerde omstandigheden.

•

Ingeval van perforatie door beschadiging zwelt de bentonietmat vanzelf dicht.

•

Overlapping volstaat om continuiteit van de afdichting te verzekeren, er zijn geen dure lassen en verbindingen nodig.

• •

Geobent wordt geleverd op rollen van 5 m breedte. Parameters voor ontwerpen, zoals externe en interne wrijvinghoeken, zijn ter beschikking van ingenieur bureau’s.

Meer informatie?

Voor meer informatie of advies bij de berekening of installatie, surf naar www.texion.be, of contacteer Texion op +32 (0)3 210 91 91of info@texion.be

… en in de woningen utiliteitsbouw

EdilModulo® De noodzaak van afdichting Water is in de grond aanwezig, dikwijls als een zout-oplossing van chemische componenten. Deze zullen betonnen structuren vroegtijdig beschadigen, gevolg van een chemische reactie, waardoor hun statische weerstand vermindert. Afdoende waterdichting voorkomt dit proces. De EdilModulo kleimat ageert, niet als een passieve, maar als een actieve barrière, die reageert met de omgeving. Het bentonietpoeder zorgt voor een waterkerend scherm met een interne druk die zich gelijk stelt aan de waterdruk van de omgeving.

Samenstelling EdiModulo-bentonietmatten bestaan uit een laag natuurlijk natriumbentoniet tussen twee geotextielen. Het onderste geotextiel (de drager) is een zwaar geweven geotextiel, het bovenste geotextiel is een niet-geweven geotextiel. Beiden zijn onderling verankerd door vernadeling.

EdilModulo gebruikt u voor afdichting van ondergrondse structuren: • • •

tunnels parkings kelders

Voordelen • •

eenvoudig te plaatsen, ook tegen verticale wanden

• • •

bij beschadiging of perforatie zwelt de mat dicht

uitstekende wapeningen van aanliggende betonstructuren worden rondom makkelijk afgedicht ingewikkelde pasvormen snijdt u ter plaatse uit geleverd op handelbare rollen

Afdichting zeewater en koolwaterstoffen Speciale types Geobent en Edilmodulo blijven efficient afdichten, zelfs indien in contact met brak water of met water gemengd met koolwaterstoffen. Hiervoor worden specifieke polymeren of een organische gemodifieerd bentoniet toegevoegd aan de afdichtingslaag. Voor toepassing waarin risico aanwezig is voor vervuiling, kiest u voor een aangepast type. TEXION GEOKUNSTSTOFFEN NV - Admiraal de Boisotstraat 13 - 2000 Antwerpen - Tel. +32 (0)3 210 91 91 - Fax +32 (0)3 210 91 92 - info@texion.be - www.texion.be

GEOKUNSTSTOFFEN

Alvorens Teximat uit te rollen, wordt het talud ingezaaid met een grasmengsel of worden er rietbollen geplaatst. Nadien zorgen de zwarte matten voor het ontstaan van een microklimaat, waardoor de begroeiing snel aanslaat.

Tekst en beeld | Texion

HYBRIDE ANTI-EROSIEOPLOSSING VAN KUNSTSTOF EN BEGROEIING De oorzaken van taluderosie bij waterlopen zijn complex: de energie van het doorstromende water, de golfslag, het uittredend grondwater (onder meer bij een wisselende waterspiegel), eventuele hevige regenval en/of de aanwezigheid van knaagdieren. Taluds kunnen ook bezwijken door een gebrek aan interne grondstabiliteit of omdat ze te steil gebouwd zijn. Teximat-erosiematten kunnen soelaas bieden. Ze bestaan uit een stevig geotextiel dat enerzijds gronddeeltjes tegenhoudt en anderzijds water laat doorstromen, zodat er geen hydrostatische druk onstaat. Doorheen het geotextiel van Teximat worden lussen gestikt, die een ruw oppervlak vormen en zorgen voor de stevige hechting van een grind- en bitumenmengsel. “Het bitumen is geschikt en gecertificeerd voor gebruik in drinkwaterreservoirs”, verduidelijkt Steven De Maesschalck van Texion, die de

84 | BOUWEN AAN VLAANDEREN

projecten opvolgt en begeleidt. “De mat weegt 20 kg/m² en wordt aangeleverd op rollen van 4,80 meter breed, samen met een speciale evenaar met koppelstuk voor een efficiënte plaatsing. Texion geeft advies over het ontwerp, de plaatsing en de verankering.”

GEOKUNSTSTOFFEN

DE NATUUR ALS PARTNER “Alvorens Teximat uit te rollen, zaait u het talud in met een grasmengsel of plaatst u rietbollen”, legt Steven De Maesschalck uit. “De zwarte mat zorgt voor het ontstaan van een microklimaat, waardoor de begroeiing snel aanslaat. Het geotextiel is gemaakt van speciale monofilamentgarens, die toelaten dat grassen, struiken en riet erdoorheen groeien zonder beschadiging of verlies van sterkte. De kunststof, die sterkte levert in het vlak, en de wortelgroei, die de grond haaks op de mat versterkt, vormen een unieke combinatie. De 2 centimeter dikke Teximat wordt dankzij de wortelgroei een hybride product van tientallen centimeters dik. Bovenaan, aan de waterzijde, zorgt de begroeiing voor de energieopname van golven, weer en wind. Het talud is nu uitstekend beschermd tegen erosie.

TOEPASSINGEN Bij de aanleg van de HST is meer dan 100.000 m² Teximat toegepast voor de oeverbescherming van waterlopen en stormbekkens. In ruilverkavelingen, voor de combinatie van ontwatering en drainage in landbouwgebieden, biedt de typische erosiemat een betrouwbare oplossing. Onlangs is voor het eerst ca. 20.000 m² Teximat uitgevoerd voor de bescherming van de binnendijken van een overstromingsgebied langs de Durme, in het kader van het Sigmaplan. De dijken worden zo erosiebestendig gemaakt, met aandacht voor recreatie, natuurbeleving en wonen langs het water.

Teximat gaat erosie van taluds tegen via een uniek samenspel met natuurlijke begroeiiing.

Het geotextiel is gemaakt van speciale monofilamentgarens, die toelaten dat grassen, struiken en riet erdoorheen groeien zonder beschadiging of verlies van sterkte.

BOUWEN AAN VLAANDEREN | 85

Advies tijdens elke fase van het archeologietraject Archeologienota’s — beheersplannen — bureaustudies Geofysische prospecties - grondradar, magnetometrie, metaaldetectie

info@subterraconsult.be www.subterraconsult.be

Abutriek services & systems

Alleen wij gaan all the way en bieden u als B2B klant alle industriële oplossingen op maat!

Abutriek staat voor u klant als belangrijke speler binnen een

steeds competitievere business to business omgeving garant voor de perfecte uitvoering van al uw opdrachten.

Van studie over ontwerp tot productie, montage, inbedrijfstelling en onderhoud ... We zijn er voor u en denken met u mee. All the way! 24/7

Voor al uw projecten en producten met betrekking tot industriële buisleidingen, thermische installaties & industriële verwarming en ventilatie, industriële elektriciteitswerken & automatisatie en beveiliging kunt u rekenen op Abutriek dat kan terugkijken op een jarenlange ervaring en een team van toegewijde en ervaren medewerkers die uw problemen door en door begrijpen.

Abutriek ontwerpt, Abutriek plaatst, Abutriek onderhoudt, & Abutriek is 24/7 voor u garant en beschikbaar! Ons werkdomein? - Industriële buisleidingen, - industriële elektriciteit & automatisatie, - thermische installaties, - industriële verwarming en ventilatie. Onze troeven? - De betrokkenheid van al onze medewerkers maakt voor u het verschil. - We beschikken over een jarenlange ervaring en know-how. - Abutriek kent uw uitdagingen als geen ander. - Één partner voor uw project van start tot finish. - Persoonlijke aanpak. Jagershoek 8 B-8570 Vichte Belgium T 0032 56 77 21 65 F 0032 56 77 21 66 www.abutriek.be www.abutriek-systems.com info@abutriek.be info@abutriek-systems.com

BEDRIJFSPRESENTATIE | Duco

Tekst en beeld | Duco

ELEKTRONISCH GESTUURDE VENTILATIE IN ARCHITECTURALE BEN-VAKANTIEWONING Duurzaam, uiterst energiezuinig, modern én aangenaam. Maak kennis met KABANO: een bijna-energieneutraal vakantiehuis in de West-Vlaamse badplaats Oostduinkerke, dat dankzij zijn expressief gevelbeeld en een uitgekiende materiaalkeuze vrijwel uniek is in zijn soort. Achter een fraaie gevel aan de rand van de duinen in een rustige wijk van Oostduinkerke schuilt een verrassend ruime, comfortabele en energiezuinige vakantiewoning voor zo’n acht personen. KABANO, zoals de vakantiewoning heet, dankt zijn naam aan het Esperanto voor hut. Wat eerder synoniem is voor beschutting, is uitgewerkt tot een volwaardig huis met een speelse houtstructuur en een hoge duurzaamheid.

Achter een fraaie gevel aan de rand van de duinen in een rustige wijk van Oostduinkerke schuilt een verrassend ruime, comfortabele en energiezuinige vakantiewoning voor zo’n acht personen.

GEPREFABRICEERD, DUURZAAM BOUWSYSTEEM “We wilden vermijden om op alle architecturale vragen dezelfde pasklare antwoorden te geven”, verklaart architect Wim De Beus (Wdb-architectuurstudio), die tevens eigenaar is van de woning. “Op het vlak van materiaalkeuze en ruimtelijkheid loert het gevaar van het cliché immers om de hoek. Daarom kozen we KABANO als pilootproject voor de toepassing van een geprefabriceerd, duurzaam bouwsysteem onder de vorm van gelamineerd kruislaaghout (CLT). In tegenstelling tot baksteen biedt dit systeem talloze voordelen: een grote architecturale vrijheid, een beperkte bouwtijd van slechts vier dagen, een luchtdichte constructie, een goede weerstand tegen hoge temperaturen tijdens de warmere zomermaanden … Daarnaast werd de keuze voor hout mede ingegeven door de levendige, gezellige uitstraling van dit materiaal, dat een sterk vakantiegevoel oproept.”

ELEKTRONISCHE EN VRAAGGESTUURDE VENTILATIE Naast een strak en toekomstgericht gevelbeeld doelde het architectenbureau tevens op het realiseren van een gezond en bijna-energieneutraal onderkomen met focus op slimme techniek en een minimum aan onderhoud. Hierbij vervulde het toegepaste ventilatiesysteem een prominente rol. Door de ligging van KABANO vlakbij de Noordzee, waar de verse buitenlucht overheerst, lag de keuze voor Systeem C al snel

Het elektronisch en vraaggestuurd ventilatiesysteem ligt volledig in lijn met het concept. voor de hand. Hierdoor kwam het ventilatiegedeelte in handen van Duco, dat als toonaangevende partij in zijn branche voor de een gepaste invulling zorgde met een volledig elektronisch en vraaggestuurd ventilatiesysteem, volledig in lijn met het concept. “Het was essentieel dat het systeem aan enkele vooropgestelde criteria voldeed, en dit was bij het DucoTronic Plus System ruimschoots het geval”, aldus De Beus. “Doordat het om een vakantiewoning gaat, diende het geïmplementeerde ventilatiesysteem eerst en vooral uiterst gebruiksvriendelijk te zijn voor al onze gasten. Dankzij de elektronisch gestuurde TronicTop 50- en -60-roosters hoeven de bewoners zelf niets te doen. De roosters openen en sluiten zich immers automatisch in functie van het CO2-gehalte, zodat het binnenklimaat steeds nauwgezet onder controle gehouden wordt.”

GUNSTIGE ENERGIEREKENING De afvoer van vervuilde en vochtige lucht gebeurt dan weer via de DucoBox Focus, die eveneens vraaggestuurd werkt. Zo wordt er enkel afgevoerd waar en wanneer nodig, en in de juiste hoeveelheid. “Hierdoor blijft het warmteverlies tot een minimum beperkt, wat zich dan weer vertaalt in een gunstige energierekening – eenmaal volledig afgewerkt zal het E-peil ruim onder E30 liggen. Bovendien is de DucoBox Focus op akoestisch gebied zodanig performant dat er tijdens het ventileren nauwelijks iets hoorbaar is.” Dat het volledige systeem, gaande van de toevoerroosters tot de afvoerventilator en- ventielen, esthetisch kon worden geplaatst, de automatische inregeling slechts vier minuten in beslag neemt én het kostenplaatje niet geheel onaantrekkelijk is, trok Wim De Beus definitief over de streep. ❚

BOUWEN AAN VLAANDEREN | 87

IZEGEM | Ter Beurse

Tekst en beeld | Deschacht – ROMEL/URBES

IZEGEMSE FIRMALOCATIE WORDT EIGENTIJDS WOONPARK Tot vorig jaar zetelde Bouwbedrijf ROMEL in het hartje van de Izegemse wijk Bosmolens. Na de verhuis naar Gullegem kwam de site vrij voor een uniek inbreidingsproject. Kurt Seurinck van Bouwbedrijf ROMEL: “Ter Beurse is een perfect voorbeeld van hoe men via reconversie en integratie van groen tot een harmonieus geheel en een aangename woonomgeving in de stad kan komen. Stadsinbreiding is de toekomstige weg die we in Vlaanderen moeten bewandelen.” Ter Beurse wordt een woonpark met zestig BEN-appartementen (Bijna Energie Neutraal), verdeeld over vier blokken. Het streefdoel is appartementen met een E-peil lager of gelijk aan 30. Daarmee wordt nu al voldaan aan de toekomstige normen van 2021. Kurt Seurinck: “Bouwbedrijf ROMEL is bouwpromotor en tegelijk ruwbouw- en hoofdaannemer van Ter Beurse. Door onze brede knowhow coördineren we zelf alle werken van a tot z. Ter Beurse is een mooi voorbeeld van hoe we een halt kunnen toeroepen aan het voortdurend aansnijden van nieuwe verkavelingen, inclusief de bijhorende problemen qua mobiliteit en het verdwijnen van open ruimtes. Tegelijk hanteren we toekomstgerichte energienormen. Om die te behalen, maken we gebruik van geothermische verwarming in de winter en koeling in de zomer. Elk appartement heeft zijn eigen warmtepomp die de aardwarmte omzet in

vloerverwarming, sanitair warm water en vloerkoeling in de zomer. Daarnaast besteden we veel aandacht aan het akoestische comfort tussen de appartementen onderling. Dit alles betekent een enorme meerwaarde voor de toekomstige bewoners. De nauwe samenwerking met onze vaste partners, zoals KOLON voor al het prefabbeton en BORDES als verkoopskantoor, draagt hiertoe bij. Om in de toekomst nog sterker te kunnen inzetten op dergelijke hoogwaardige en energiezuinige bouwprojecten hebben we onlangs vastgoedpoot URBES opgericht, die alle bouwexpertise van ROMEL combineert met een duidelijke visie op duurzame projectontwikkeling.”

DAK- EN RIOLERINGSMATERIALEN DESCHACHT Bouwbedrijf ROMEL doet een beroep op Deschacht voor de levering van de daken rioleringsmateria-

Ter Beurse wordt een woonpark met zestig BEN-appartementen (Bijna Energie Neutraal), verdeeld over vier blokken

88 | BOUWEN AAN VLAANDEREN

len. Ter Beurse is niet het eerste project waarbij Romel op Deschacht rekent. Kurt Seurinck: “Vroeger deden we hoofdzakelijk een beroep op Deschacht voor rioleringstoebehoren. Ook voor dit project heeft het alle pvc-materialen voor de buitenriolering geleverd. De werken zijn uitgevoerd door onze onderaannemer Dieter Jonckheere. De platdakverdichting wordt uitgevoerd door ASREVO. Zij bestelden bij Deschacht dan weer alle dakdichtingsmaterialen voor de platte daken en de verdichting op de ondergrondse parkeergarage. Deschacht levert een bijzonder goeie service. De vertegenwoordigers staan ons met raad en daad bij. Zeker de personen die zich gespecialiseerd hebben in hun vakgebied bieden een grote meerwaarde, met name Dirk Stuyven voor riolering en Didier Van Moorleghem voor dakdichtingsmaterialen.” De oplevering van de eerste appartementen is voorzien voor Pasen 2017. ❚

Deschacht leverde niet enkel alle pvc-materialen voor de buitenriolering, maar ook alle dakdichtingsmaterialen voor de platte daken en de verdichting op de ondergrondse parkeergarage.

Dagelijks gebruik Tijdloos design People FlowÂŽ oplossingen voor liften, roltrappen, automatische gebouwdeuren en toegangscontrole We ondersteunen onze klanten in elke fase; van ontwerp, fabricatie en installatie tot onderhoud en modernisatie. KONE is een wereldleider in het helpen van onze klanten een vlotte en veilige mensenen goederenstroom doorheen hun gebouwen te beheren. www.kone.be

KRAANSYSTEMEN

E M S construct b.v.

Samen

staan we sterk Onze specialiteit: Heffen en hijsen

Industriepark 25 NL 6603 BE Wijchen T: +31 24 6453138 E: e.vandam@ems-construct.nl

EMS construct b.v het gespecialiseerde interim bureau met de Belgische erkenning voor uitzenden van vakmensen uit Slowakije, Hongarije en Roemenie in de bouw en metaaltechniek. Vermeerdering van werk? Ziekte? Zoekt u een vakman? Bel of Mail ons voor een vrijblijvende

WOESTIJNSTRAAT 41 INFO@HOSTING.BE

| |

2880 BORNEM

WWW.HOISTING.BE

T 03 890 66 00

afspraak! (Referenties op verzoek) Erkenning uitzenden Vlaams gewest: Bouw: PC124 VG 1668/BC Algemeen: VG 1668/BUC

www.ems-construct.nl

MECHELEN | Guldendal-site

Tekst | Els Jonckheere

Beeld | Bontinck Architecture And Engineering/Willemijn

GROENE EN AUTOLUWE VERKAVELING IN MECHELEN

Op de Guldendal-site in Mechelen is onlangs een gloednieuw woonproject in gebruik genomen. Het werd ontwikkeld door Willemen Real Estate op een site van 16.400 m², gelegen op een boogscheut van het centrum. Bedoeling was een mix van appartementen en eengezinswoningen te bouwen op een autoluwe site met veel groen. Geen evidente opdracht dichtbij het stadscentrum... Er werd gekozen voor ruime gekoppelde woningen en appartementen die een antwoord bieden op de wooneisen van gezinnen met verschillende samenstellingen. De minimale bruto-oppervlakte van de appartementen en woningen bedraagt respectievelijk 100 en 150 m². Architect Tom Kellaert van Bontinck Architecture and Engineering: “We maakten een compact ontwerp dat toch rekening houdt met de woonkwaliteit. Die was immers prioritair in dit project.”

TWEE BLOKKEN ROND BINNENTUIN De appartementen beslaan een oppervlakte van circa 4.200 m² en zijn verdeeld over twee tegenover elkaar staande L-vormige blokken die een groen aangelegde gemeenschappelijke binnentuin omsluiten. Het zijn doorzonappartementen met grote glaspartijen en een ruim balkon. De twee blokken tellen drie bovengrondse bouwlagen en één ondergrondse mparking die beide volumes verbindt. De draagconstructie is

Verschillende woningtypes wisselen elkaar af, wat resulteert in een gevarieerd straatbeeld. 90 | BOUWEN AAN VLAANDEREN

opgetrokken in silicaatsteen en betonwanden. De onderste twee bouwlagen kregen een gevelafwerking in roodbruine gevelsteen, terwijl voor de derde witte crepi is gebruikt. Het schrijnwerk werd uitgevoerd in zwart mat aluminium. Tom Kellaert: “De bovenste bouwlaag is ietwat teruggetrokken, zodat het volume ‘lichter’ overkomt. Zo krijgen we een evenwicht met de woningen, waarvan sommige gedeeltelijk over een derde bouwlaag beschikken. Ook de combinatie van gevelmaterialen wordt in de woningen herhaald. ›

��

26900102_bontinck.indd 1 ��

13-03-2006 14:06:59 ��

Een gietvloer die doorloopt over de volledige oppervlakte van de badkamer, incl. douche, voor een ruimtelijk effect… en we nemen meteen ook de wanden mee!

Gietvloeren

Ruimtelijkheid

Showroom Antwerpen Koolkaai 2 B-2000 Antwerpen T: +32(0)32 34 27 37 www.drtgietvloeren.be fotografie: Klaarchitectuur

Advertentie Bouwen aan Vlaanderen.indd 1

08-11-16 16:08

MECHELEN | Guldendal-site

Maar de Willemen Groep was ook verantwoordelijk voor de uitvoering. Projecteider Filip T’Seyen: “Willemen General Contractor, dat als hoofdaannemer fungeerde, nam de ruwbouw en de coördinatie in handen. De rest werd uitbesteed, maar in hoofdzaak aan onze zusterbedrijven. Zo voerde Aswebo de wegeniswerken uit, inclusief de rioleringen. Sanitechniek zorgde dan weer voor het sanitair, de verwarming en de ventilatie. En Albitum was de poot van de Willemen Groep die de dakwerken realiseerde. Bouwtechnisch gezien was de structuur eerder klassiek opgevat. De uitdagingen schuilden dan ook eerder in de realisatie van het totaalconcept: een groene, autoluwe verkaveling in de stadsrand, die voldoende aantrekkelijk is voor jonge mensen. Maar aangezien alle woningen en appartementen intussen al verkocht zijn én de nieuwe eigenaars zich bijzonder lovend over hun woonst uitlaten, kunnen we alleen maar stellen dat we in onze missie geslaagd zijn.” ❚ De onderste twee bouwlagen kregen een gevelafwerking in roodbruine gevelsteen, terwijl voor de derde witte crepi is gebruikt.

TECHNISCHE FICHE Bouwheer Willemen Real Estate (Mechelen)

Architect

Bontinck Architecture and Engineering (Gent)

Hoofdaannemer

Willemen General Contractor (Mechelen)

Participanten aan het woord REMIGRO – GRONDWERKEN

Strak uitgelijnde kroonlijsten en zichtlijnen door middel van tuinmuren zorgen voor een evenwicht in de look van de woningen. Het bovenste dakvlak van de blokken watert af naar de regenwaterputten, terwijl de lager en in het zicht liggende daken een grindbelasting kregen. De daken zijn trouwens aangesloten op nieuwe grachten in de binnentuin, waardoor het regenwater ter plaatse infiltreert. De combinatie van terugkerende terrasschermen uit gevelmetselwerk en lichte borstweringen is beeldbepalend en biedt de bewoners de nodige privacy.”

AFWISSELING CREËERT ESTHETISCH GEHEEL De 29 grondgebonden woningen hebben samen een benutbare oppervlakte van circa 4.930 m² en zijn onderverdeeld in gevelbreedtes van 6 en 8 meter. Ze

92 | BOUWEN AAN VLAANDEREN

zijn bereikbaar via een kruiwagenpad en beschikken over een privétuin. Een deel van de woningen heeft een garage, de rest kan parkeren op een parkeercluster. Tom Kellaert: “Het bouwprogramma van de opdrachtgever werd vertaald in een ontwerp met verschillende woningtypes, telkens met drie of vier slaapkamers. Ze wisselen elkaar af, wat resulteert in een gevarieerd straatbeeld, samengesteld uit rode en rood-bruine baksteen en crepi. Om tot een evenwicht te komen, kozen we ook voor strak uitgelijnde kroonlijsten en zichtlijnen door middel van tuinmuren.”

GESLAAGD IN DE OPZET Willemen Real Estate uit Mechelen was de firma die optrad als projectontwikkelaar van Guldendal.

Het terrein van de appartementen was voor 100% verontreinigd en moest dus helemaal worden uitgegraven. Dit gebeurde door Remigro, een jong en dynamisch bedrijf uit Belsele dat in 2014 werd opgericht door Gerd Roels en Remi Tourné. Michiel Patteet: “We specialiseren ons in grondwerken, en dan voornamelijk voor grotere kelders en bouwputten, maar ook in afbraakwerken van alle mogelijke soorten gebouwen. Bij Guldendal hebben we de bouwput in twee fases uitgegraven. Eerst werd de bovenste en sterk verontreinigde laag aangepakt, waarna de tweede minder sterk verontreinigde laag aan de beurt was. De aarde werd ook gescheiden afgevoerd naar het verwerkingscentrum Sita/ Sues in Grimbergen, wat de stortkosten voor de bouwheer aanzienlijk reduceerde. Verder hebben we de vloerplaten van de 29 woningen uitgegraven. De grootste uitdaging in dit project was de moeilijke toegankelijkheid via veel kleine straatjes, wat de planning van de afvoer bemoeillijkte.”

BEDRIJFSPRESENTATIE | Euro Rent

Tekst en beeld | Euro Rent

BOUWMATERIEEL HUREN GOEDKOPER EN RELAXER DAN BEZITTEN

Euro Rent is in België de grootste verhuurder van bouwliften en exclusief dealer van de bouwliften van het Nederlandse De Jong.

Het huidige verhuurbedrijf valt niet meer te vergelijken met dat van twintig jaar geleden. Verhuren is meer dan gereedschappen en machines over een balie schuiven. "Het gaat vandaag om meedenken met de klanten, gericht zoeken naar tijden kostenbesparende oplossingen en waar nodig maatwerkoplossingen aanbieden", zegt Kris Coppens, zaakvoerder van Euro Rent. Euro Rent, met vestigingen in Deurne en Sint-Niklaas, is op weg om 2016 af te sluiten met dubbele groeicijfers. "Er wordt weer geïnvesteerd in nieuwbouw- en renovatieprojecten. Daarnaast is onze vestiging in Sint-Niklaas binnen de twee jaar na opening uitgegroeid tot een gevestigde waarde in het Waasland."

Euro Rent probeert te fungeren als een verlengstuk van de organisatie van zijn klanten. "Om aan de behoefte van één specifieke klant te voldoen, hebben we onlangs meer dan 1 miljoen euro geïnvesteerd in de aankoop van extra Layher-steigermateriaal."

VOORDELEN

Maar de belangrijkste voordelen blijven de kostenbesparingen en het concurrentievoordeel: "Huren geeft aannemers toegang tot de modernste, veiligste en milieuvriendelijkste machines zonder de hoge investeringskosten", onderstreept Coppens. “Dit betekent dat aannemers altijd beschikken over de meest geavanceerde machines op het moment dat ze deze daadwerkelijk nodig hebben. Een aannemer bespaart bovendien op de kosten, opleiding en efficiency van onderhoud door eigen personeel. Valt een machine toch uit, dan zorgen wij snel voor vervanging en voorkomen we kostbare downtime."

Door de groeiende omvang en de professionalisering van verhuurbedrijven kiezen meer en meer aannemers eerder voor de huur van gereedschappen en materieel dan voor de aankoop ervan. "De aankoop, het onderhoud en het beheer van een machinepark wegen zwaar door in de kosten. Huren biedt veel voordelen, zoals een efficiënter gebruik van kapitaal, de toegang tot een jong, recent en breed materieelgamma, goed en deskundig onderhouden machines, periodieke keuringen en naleving van de regelgeving. Grote klanten, zoals Brussels Airlines en BP, begrijpen de voordelen van huren goed en maken gebruik van onze langetermijnprojectbegeleiding. Hierbij heeft de klant alleen de lusten, niet de lasten!”

ALTIJD DE RECENTSTE MACHINES

Euro Rent is al ruim vijftien jaar VCA-gecertificeerd. "Dit garandeert onze klanten dat wij volgens strenge

kwaliteits- en veiligheidsnormen werken. Jaarlijks beoordeelt Vinçotte ons bedrijf, personeel en materieel. We zijn in België de enige generalistische materieelverhuurder met een VCA-certificaat."

NIEUW IN HET AANBOD Recent kocht Euro Rent onder meer twee hoogwerkers op vrachtwagen aan (24 en 27 meter), te besturen met een rijbewijs B en vier nieuwe mobiele professionele houthakselaars. "Verder hebben wij geïnvesteerd in het Layher Valkop-systeem. In combinatie met de Allround-systeemsteiger is dit uitermate geschikt voor het ondersteunen van betonvloeren of balken. Wij koesteren hoge verwachtingen met betrekking tot de verhuur van dit innovatieve systeem." ❚

BOUWEN AAN VLAANDEREN | 93

LEUVEN | Vesalius ONDERWIJS

Tekst | Tim Janssens

Beeld | Houben

VESALIUS-PROJECT IN LEUVEN OFFICIEEL VOORGESTELD AAN HET GROTE PUBLIEK

UNIEKE FUNCTIEMIX IN CENTRUM VAN BRUISENDE STUDENTENSTAD Op donderdag 20 oktober konden meer dan 125 nieuwsgierigen uitgebreid kennismaken met de vele troeven die het prestigieuze Vesalius-project Leuven te bieden heeft. Met onder meer zestig studentenkamers en 68 diverse appartementen, een universitair auditorium, twee filmzalen, een resem kantoor- en winkelruimtes en een ruime inkomhal met foyer vormt deze gemengde binnenstedelijke realisatie een absolute meerwaarde voor de bruisende studentenstad die haar omringt. Een grootschalig totaalproject met een mix van nieuwbouw en restauratie in het centrum van een eeuwenoude, maar springlevende stad als Leuven is zeker geen alledaagse kost. Er was dan ook veel interesse voor het langverwachte projectbezoek dat ontwikkelaars Immobel en ION en aannemer Houben op poten hadden gezet in samenwerking met het magazine Bouwen aan Vlaanderen. Meer dan 125 aanwezigen kregen de state of the art ontwikkeling in primeur voorgesteld via toegespitste presentaties van Kristof Vanfleteren (ION), John Eyers (Jaspers-Eyers Architects) en Karel Luyckx (Houben). Ook schepen van Ruimtelijke Ordening Carl Devlies deed zijn spreekwoordelijke duit in het zakje. Nadien kon iedereen

94 | BOUWEN AAN VLAANDEREN

het Vesalius-complex met eigen ogen ontdekken op een drie kwartier durende rondgang, die beklonken werd met een receptie in de ruime foyer.

DOORDACHTE MIX Het Vesalius-project bevindt zich op het knooppunt van de Vesaliusstraat, de Tiensestraat en de Brabanconnestraat â&#x20AC;&#x201C; vlak naast de gebouwen van Groep T, de internationaal gereputeerde hogeschool voor ingenieursopleidingen. Op een boogscheut van de educatieve faciliteiten van de KU Leuven, de historische stadskern en het epicentrum van de Leuvense horeca voorziet het complex in een

LEUVEN | Vesalius ONDERWIJS

Het Vesalius-project is doordacht geïntegreerd in de Leuvense binnenstad. De zichtassen zijn geënt op de nabijgelegen historische gebouwen.

De gevelbekleding bestaat niet uit monochroom metselwerk, maar uit vlakke, keramische platen in drie zandkleurige tinten.

doordachte mix van wonen, winkelen en werken. Onder het maaiveld biedt het bovendien plaats aan een imposant cirkelvormig auditorium met een capaciteit van maar liefst 750 personen, twee filmzalen, een cinemacafé en een ruime parking met 174 plaatsen. Gezellige binnenpleinen maken het plaatje compleet. Al bij al bestrijkt Vesalius een oppervlakte van liefst 30.000 m², verdeeld over zes bouwblokken die gegroepeerd zijn rondom publiek toegankelijke buitenruimtes. “Het heeft anderhalf jaar geduurd vooraleer het concept volledig op punt stond”, lichtte Kristof Vanfleteren toe. “Gezien de omvang en de ligging van de site speelden er heel wat randvoorwaarden en was het aantal stakeholders erg groot. We mogen dus gerust spreken van een complex, maar uiterst boeiend project.”

‘Vesalius omvatte zowel nieuwbouw als restauratie: enkele 17e- en 18e-eeuwse gevels langs de Tiensestraat moesten in ere hersteld worden, om ze vervolgens naadloos te integreren in de ontwikkeling’ DYNAMIEK ALS CODEWOORD Het geheel is gerealiseerd naar een ontwerp van Jaspers-Eyers Architects. De voornaamste uitdaging bestond erin de gesloten, onaantrekkelijke site om te zetten in kwalitatieve architectuur die aantrekt in plaats van afstoot, vertelde John Eyers: “Dynamiek was het voornaamste codewoord. Groep T fungeerde hierbij als referentiepunt, vanuit een yin-yangoptiek. Waar de beleving binnen het aanpalende Groep T-gebouw zich centreert rond het heldere atrium, is het in het Vesalius-complex het donkerkleurige buitenatrium dat als spil fungeert.

Vesalius omvatte zowel nieuwbouw als restauratie. Enkele bestaande 17e- en 18e-eeuwse gevels moesten in ere hersteld worden, om ze vervolgens naadloos te integreren in de nieuwe ontwikkeling. Ook het doorwaadbare karakter van het geheel en de integratie van publieke functies (cinema, kleinhandel, horeca …) creëeren dynamiek. Een derde element is de gevelbekleding, die niet uit monochroom metselwerk bestaat, maar uit vlakke, keramische platen in drie zandkleurige tinten. De speelse en luchtige façades zorgen er samen met het kwalitatieve binnengebied voor dat er geen sprake is van ‘achtergevels’. Het complex is bovendien doordacht geïntegreerd in de Leuvense binnenstad. De assen van het project zijn geënt op de nabijgelegen historische gebouwen. Het contrast tussen de meerkleurige Vesalius-gevel en het uniforme karakter van de aanpalende structuren maakt dat de omringende volumes beter tot hun recht komen. De site staat dus niet op zichzelf, maar betrekt heel de omgeving bij het project.” ›

BOUWEN AAN VLAANDEREN | 95

DEAPLUS

UW PROJECTPARTNER KEUKENS BADKAMERS MAATKASTEN

Deaplus biedt 30 jaar ervaring in het op maat ontwerpen ĂŠn fabriceren van kwalitatieve keukens, badkamers en maatkasten. Vanuit onze eigen productie in Heusden-Zolder staan we garant voor Belgisch vakmanschap! Onze expertise en flexibiliteit maken van Deaplus de ideale en betrouwbare projectpartner voor aannemers, bouwpromotors en particulieren. Appartementen, rustoorden, vakantiecentra, scholen, sociale woningen, projectontwikkeling in de ruime zin: het Deaplus team begeleidt u van A tot Z! Interesse? Bel of mail ons voor een prijsaanvraag:

30 JAAR BELGISCH VAKMANSCHAP

Toonzalen in Boortmeerbeek, Hasselt, Roeselare, Schoten en Sint Pauwels. Ontdek ons ook op www.deaplus.be

1601060

.com

011 53 01 11 - info@deaplus.be Deaplus nv, Vlinderstraat 20, 3550 Heusden-Zolder

LEUVEN | Vesalius ONDERWIJS

BOUWKUNDIG HUZARENSTUKJE Vesalius omvatte zowel nieuwbouw als restauratie. Enkele 17e- en 18e-eeuwse gevels langs de Tiensestraat moesten in ere hersteld worden, om ze vervolgens naadloos te integreren in de ontwikkeling. Dit en enkele andere aspecten maakten van het project een bouwkundig hoogstandje. “Detaillistische architectuur met zeer strikte toleranties, een twaalf meter diepe beschoeiing vlak achter de bewaarde historische gevels, 60.000 m³ grondverzet in een zeer natte periode, voorgespannen I-liggers met een lengte van 30 meter door het smalle Leuvense centrum manoeuvreren, verschillende gevels met een specifieke maatvoering realiseren, de drukke omgeving met enorm veel trafiek managen, weinig tot geen stockageruimte op de werf, het ingewikkelde stabiliteitsvraagstuk …: de uitdagingen waren legio”, aldus Karel Luyckx, technisch directeur bij Houben. “Daarenboven was de uitvoeringstermijn bijzonder kort – de werken hebben al bij al slechts 24 maanden in beslag genomen. We hebben ‘just in time’ tot een hoger niveau verheven op deze werf. De combinatie van de vooruitstrevende architectuur, de krappe timing en de logistieke moeilijkheden maakt dat Vesalius zonder twijfel een van onze meest complexe projecten ooit is.”

De gevelbekleding bestaat niet uit monochroom metselwerk, maar uit vlakke, keramische platen in drie zandkleurige tinten.

BUITENGEWOON GESLAAGD Zowel het ontwerp- als het uitvoeringsproces hadden de nodige voeten in de aarde, maar het finale resultaat mag er zeker wezen. Een buurt die jarenlang gemeden werd, is voortaan een heuse place to be. “Het is een buitengewoon geslaagd project”, vindt ook schepen van Ruimtelijke Ordening Carl Devlies, “Leuven is een absolute voorloper op het vlak van stadsontwikkeling. Het Vesalius-project past perfect binnen onze filosofie. De revitalisering van het zuidoostelijk gedeelte van de stad is definitief ingezet, en de breuk in het stadsweefsel tussen ‘Beneden Tiense’ en ‘Boven Tiense’ is eindelijk hersteld. Onze stad zal er wel bij varen.” ❚

TECHNISCHE FICHE Onder het maaiveld biedt het complex onder meer plaats aan een imposant cirkelvormig auditorium met een capaciteit van maar liefst 750 personen en twee cinemazalen.

Bouwheren Immobel (Brussel) en ION (Waregem) Architect Jaspers-Eyers Architects (Leuven) Hoofdaannemer Houben (Hasselt)

Participanten aan het woord DEA PLUS – KEUKENS

CVR – FUNDERINGSWERKEN

Het Vesalius-complex biedt niet enkel plaats aan een auditorium, twee cinemazalen, een cinemacafé, kantoren, studentenkamers en commerciële ruimtes, maar ook aan 68 stijlvolle appartementen. De eigenaars van deze appartementen kregen de kans om hun woonst maximaal te personaliseren, onder meer via het kiezen van een keuken op maat. Ze konden hiervoor terecht bij Dea Plus, dat alle geïnteresseerden met open armen ontving in zijn showroom in Boortmeerbeek (gelegen tussen Mechelen en Leuven). “Onze toonzaal is 1.600 vierkante meter groot en biedt dus ruim voldoende keuze”, aldus Accountmanager Projecten Gerry Bonné. “Hoofdaannemer Houben is al jaren klant bij ons en kent met andere woorden onze sterkte. Vandaar dat ze ons vroegen om ook in het Vesalius-complex alle keukens te leveren en te plaatsen. Het ging overigens verder dan alleen keukens. We hebben in bepaalde wooneenheden namelijk ook maatkasten geïntegreerd en zelfs volledige interieurs ingericht. Hoewel de basiskwaliteit die we standaard aanboden in dit project al behoorlijk hoog lag, hebben we tal van upgrades en verfijningen doorgevoerd om aan de wensen van de eigenaars tegemoet te komen. Geen twee keukengehelen zijn identiek. Niet dat dit onoverkomelijk was, want we zijn het gewend om maatwerk te leveren en kunnen wat de fabricage van keukens betreft bogen op dertig jaar Belgisch vakmanschap.” Intussen telt Dea Plus een tachtigtal werknemers die dagelijks het beste van zichzelf geven. Behalve op de ontwikkeling van high-endkeukens legt de firma zich ook toe op de vormgeving van badkamers, dressings en volledige interieurs.

Funderingsspecialist CVR (Beringen) boorde rond de bouwput van het Vesalius-project goed vierhonderd meter secanspalenwand (diameter 530 mm, uitgevoerd in beton) en plaatste eveneens een 75-tal verbuisde boorpalen. “Twee rijen zelfborende ankers garanderen de horizontale stabiliteit”, vult projectingenieur Jeroen Tijsen aan. “Het was uiteraard een uitdagend project – niet alleen door de enorme omvang van de werf, maar ook door de uitgravingsdiepte (tussen 10 en 11,5 meter). Bovendien was er geen grondwater aanwezig, wat het plaatsen van de wapening sterk bemoeilijkte. Om te vermijden dat de omringende grond het water uit de pas gebetonneerde palen zou zuigen, hebben we speciale betontypes gebruikt. Voorts boorden we in bepaalde zones rakelings langs aanpalende gebouwen. Zo hebben we langs het Groep T-gebouw een nieuwe secanspalenwand moeten boren om voldoende stabiliteit te kunnen bieden bij de uitgraving van de bouwput. We hebben de werken binnen een korte tijdsspanne van drie maanden afgerond, met behulp van twee palenboormachines. Zo konden we de bouwput al beginnen uitgraven aan de Vesaliusstraat, terwijl we aan de overkant nog secanspalen aan het boren waren.”

BOUWEN AAN VLAANDEREN | 97

van besteksfase tot eindoplevering Doordacht dakbeheer

Creating the future building envelope

NEN-EN-14001

Duurzame oplossingen

Gebruiksvriendelijke valbeveiligingsystemen

Gedreven door innovatie

Een frisse kijk op gevels en daken

vca**

BRL 4702 komo procescertificaat

Future proof Niets is onmogelijk

servicedienst

24 uurs

60 jaar

Klimaatbestendig en toekomstgericht NEDICOM beplatingsgroep

Duurzame ontwikkeling Dak & gevel infocenter van de buitenschil Advies op maat

ZND dakbedekking

develop different

Jong en dynamisch, met een frisse kijk op projectontwikkeling, dat is ION. Actief in meerdere sectoren binnen de vastgoedmarkt, zetten wij onze stempel op projecten over het hele land. Onze specialiteit? Kwalitatief hoogstaande architecturale ontwerpen met de nadruk op duurzaamheid. Wij zijn de eerste projectontwikkelaar in België die trotse eigenaar is van het CO2-neutraal certificaat. Benieuwd naar meer? Neem een kijkje op ion.be

IMMOBEL is de grootste beursgenoteerde vastgoedontwikkelingsgroep in België, eveneens actief in Luxemburg en Polen. IMMOBEL is vooral actief in het residentiële segment, maar dankzij zijn expertise ook in kantoren en verkavelingen. Het bedrijf telt meer dan 90 medewerkers en de beurskapitalisatie bedraagt meer dan 400M EUR. Voor meer informatie, zie immobel.be Tel: 0493-696 235 | info@zndnedicom.nl | www.zndnedicom.nl

ZNDNEDICOM_adv_95x130mm_staand.indd 1

26-09-16 08:51

LEUVEN | Vesalius ONDERWIJS

Participanten aan het woord COOPMAN ORONA – LIFTEN

ZND NEDICOM - GEVELBEKLEDING

Om een vlotte toegankelijkheid te verzekeren, werden in het Vesalius-complex maar liefst tien liften geïnstalleerd. De bouwheer koos voor Coopman Orona, de grootste Belgische zelfstandige en onafhankelijke liftconstructeur en -installateur. Doordat alle liften in het eigen productieatelier worden ontworpen en gefabriceerd, kan de onderneming een grote flexibiliteit bieden op het vlak van maatvoering en besturingssystemen. Naast het standaardgamma kunnen klanten er terecht voor gelijk welke maat van stoelliften, personenliften, goederenliften en hefplateaus. Bovendien biedt Coopman Orona een 24/7-onderhoudsservice aan. De liften voor de studentenkamers en appartementen hebben een hefvermogen van 630 kg, de publieke liften 1.000 kg en 1.800 kg. Deze laatste is eerder van het industriële type en uitgerust met schuifdeuren van topkwaliteit. Alle liften halen een snelheid van 1 m/s en zijn afgewerkt in geborsteld rvs en gemonteerd op een drager, wat voor een bijkomend akoestisch comfort zorgt. De aandrijving gebeurt door middel van een energiezuinige motor. Een frequentieregeling zorgt voor een soepel ritverloop en houdt eveneens het elektriciteitsverbruik onder controle. In dit project werd tevens bijzondere aandacht besteed aan eventuele mindervalide gebruikers: de afmetingen voldoen aan EN81-70, de knoppen hebben een brailleopschrift, er zijn voldoende handleuningen ...

De driekleurige gevelpanelen waarmee de gebouwen van het Vesalius-complex bekleed zijn geven het geheel een strakke, hedendaagse look. Achter de keramische elementen bevindt zich een ingenieuze aluminium draagstructuur. Deze zorgt ervoor dat de panelen naadloos aansluiten op de raamgehelen en de aluminiumstroken in de façade. “In totaal ging het 4.300 m² keramische tegels en 1.000 m² aluminium gevelbekleding”, vertelt Pieter van den Hurk van ZND Nedicom, de Nederlandse specialist met vestigingen in Asten en Eindhoven die – met uitzondering van het schrijnwerk – de volledige buitenkant van de Vesalius-gebouwen onder handen nam. “Het verwerken van de bouwkundige toleranties bij de aluminium componenten in combinatie met de keramische tegels vereiste heel wat precisie. Dat we draagstructuur en afwerking combineren in één totaalpakket en dat we over een eigen engineeringafdeling beschikken die garandeert dat de gevelconstructie past in de rest van het bouwkundige plaatje, speelde zeker in ons voordeel. Geweldig dat we zo’n mooi binnenstedelijk project hebben kunnen realiseren. Hoewel we een Nederlandse onderneming zijn, was dit niet ons eerste wapenfeit in België. In Leuven hadden we eerder een belangrijk aandeel in de renovatie van de woontorens van Sint-Maartensdal, en hetzelfde geldt voor een appartementsgebouw in de Gebroeders De Wachterstraat in Wilrijk.”

AUTOMATIC SYSTEMS – SLAGBOMEN ONDERGRONDSE PARKING Het oog voor detail in het Vesalius-project is indrukwekkend. Zelfs de slagbomen van de ondergrondse parking moesten binnen het plaatje passen en vereisten dus een bepaalde graad van verfijning. “Een slagboom is op zich geen sexy attribuut, maar in dit project was het toch cruciaal om ze een moderne kwinkslag te geven”, vertelt Wim Teurlinckx, sales manager bij Automatic Systems (Waver), dat in totaal acht slagbomen installeerde. “In plaats van een rechthoekige kast met een arm, kwam onze designafdeling op de proppen met een stijlvol geheel dat hier en daar bepaalde rondingen vertoont – zij het zonder in te boeten aan functionaliteit en onderhoudsgemak. Vesalius is een mooie referentie, maar op zich geen uitzonderlijk project omdat we dagelijks mooie realisaties voor de voeten geschoven krijgen (Europese Commissie in Brussel, NAVO in Evere, de stationsparkings van de NMBS, de slagbomen in de haven van Antwerpen …). Aangezien we beschikken over een ruim gamma Belgische producten met kwalitatieve, duurzame engineering en lengtes die variëren van 2 tot 16 meter, hebben we voor elk concept wel een geschikte oplossing in huis.”

VEMA BETON – PREFAB BETONELEMENTEN Beton speelde een belangrijke rol bij de bouw van het Vesalius-complex. Hoewel het gros van de structuren gerealiseerd is in stortbeton, zijn er toch ook heel wat prefab elementen geplaatst. Deze werden geleverd door VEMA Beton uit Balen. “Het betrof een vijftigtal trappen, raam- en deurdorpels en terrassen, en voorts ook de gradinelementen voor de cinemazalen en de gebogen gradinelementen voor het auditorium”, vertelt zaakvoerder Tom Vennekens. “Vesalius is het grootste project waar we tot nog toe aan hebben meegewerkt. De binnentrappen en de gradinelementen bestaan uit grijs beton, de buitentrappen en de dorpels uit beige beton (inclusief antislipstructuur voor de trappen) en de terrassen uit een imitatie van blauwe hardsteen (met toevoeging van een blauwe kleurstof op basis van kobalt). Dit laatste was voor ons een primeur. Heel wat elementen zijn bovendien gebogen, dus het was zeker niet zomaar een standaardopdracht. We moesten tevens rekening houden met de strakke planning van hoofdaannemer Houben en alle stukken op behoorlijk korte termijn leveren. Dit laatste gebeurde tussen 17u en 18u, zodat ze dezelfde avond geplaatst konden worden en de rest van het bouwproces zo min mogelijk hinder ondervond.”

BOUWEN AAN VLAANDEREN | 99

E tom@vemabeton.be W www.vemabeton.be

Liften en roltrappen

Verleent service volledig naar uw wens Van elke 10 nieuwe liften die in Europa worden geïnstalleerd, is er één van Orona. Wereldwijd zijn er 250.000 liften met Orona-technologie. Eerste liftfabrikant ter wereld met certificaat voor milieuvriendelijk ontwerpen (ISO 14006).

Dezelfde professionals, nieuwe naam. www.coopman.orona.be

ONZE PRODUCTEN • Balken • Kolommen • Maatwerk • Putten • Steektrappen • Terrassen • Verdreven trappen • Wanden

SLEUTEL TOT SUCCES 1 Gratis prijsofferte 2 Strikte planning 3 Kwaliteit 4 Oog voor detail

Coopman Orona Hoofdzetel : Mannebeekstraat 3, 8790 Waregem Tel +32 56 358 580 Brussel : Tel +32 2 569 62 49 Antwerpen : Tel +32 3 501 35 54

VEMA BETON BVBA, INDUSTRIEWEG 6 - 2490 BALEN GESPECIALISEERD IN PREFAB BETONCONSTRUCTIES

info@coopman.orona.be

DESIGN KWALITEIT INNOVATIE MAATWERK

04-10-16 12:35

GEKLEEFD ALUMINIUM

16900553_vema 1-4.indd 1

BETROUWBAARHEID

www.automatic-systems.com

GEPROFILEERD ALUMINIUM

Automatic Systems is een wereldleider op het gebied van beveiligde toegangscontrole. Het bedrijf ontwerpt en produceert toegangscontrole voor voetgangers, voertuigen en publiek transport.

inspiratie vindt u op + Meer www.rtek.be Damvalleistraat 30 9070 Destelbergen info@rtek.be

Automatic Systems Vlaanderen Prins Boudewijnlaan 17 Unit 9A 2550 Kontich – België

+32 (0)9 233 97 59

sales.be@automatic-systems.com

Pub Bouwen.indd 1

23/11/16 09:44 RTEK_ad_louwers_95X130.indd 1

14/10/16 16:17

LEUVEN | Vesalius ONDERWIJS

Tekst | Tim Janssens

Beeld | Houben

“ HET VESALIUS-PROJECT IS IN MEERDERE OPZICHTEN UNIEK” De realisatie van het Vesalius-complex in Leuven was op conceptueel, architecturaal en bouwkundig vlak uitermate complex. Bouwen aan Vlaanderen sprak enkele uren voor de officiële projectvoorstelling met Kristof Vanfleteren (Managing Partner bij ION), John Eyers (CEO bij Jaspers-Eyers Architects) en Karel Luyckx (Technisch Directeur bij Houben). Zij vertelden ons meer over de lange voorgeschiedenis, de specifieke ontwerpfilosofie en de vele constructieve uitdagingen: “Het concept, de timing en de locatie maakten het Vesalius-project bijzonder uitdagend.”

Heren, het minste wat we kunnen zeggen is dat Vesalius een werk van lange adem is geweest. Kunnen jullie de aparte voorgeschiedenis van het project even toelichten? Kristof Vanfleteren: Dat het voortraject veel meer tijd in beslag nam dan de eigenlijke uitvoering, zegt op zich al voldoende. Voor ons hebben heel wat andere ontwikkelaars hun tanden stukgebeten op dit beladen dossier. Het gros van de site behoorde toe aan vzw De Gilde Van Ambachten en Neringen, de vastgoedpoot

van Groep T die alle gronden systematisch had opgekocht om op termijn zelf te kunnen uitbreiden. Door de integratie van Groep T in de KU Leuven was dit echter niet langer aan de orde en kon het patrimonium vermarkt worden. Wij kwamen op het juiste moment met een goed plan en konden de site uiteindelijk overnemen. ION was als partner van Immobel verantwoordelijk voor het conceptuele en commerciële luik, terwijl Immobel zich zelf toelegde op de financiering en de technische aspecten. ›

BOUWEN AAN VLAANDEREN | 101

LEUVEN | Vesalius ONDERWIJS

Hoe zijn jullie tot het huidige concept gekomen? Kristof Vanfleteren: Dat is een apart verhaal. We hadden het geheel aangekocht op basis van een masterplan van BUUR, dat er heel anders uitzag dan wat nu gerealiseerd is. Zo zouden het auditorium en de cinemazalen bovengronds gebouwd worden, waardoor het ontwikkelbaar potentieel van het terrein zeer beperkt zou zijn. Dankzij de flexibiliteit van ons contract behoorde een conceptuele aanpassing gelukkig tot de mogelijkheden. We hebben het ontwerp vervolgens samen met John (Eyers, red.) geoptimaliseerd, al dienden we hierbij wel rekening te houden met een belangrijke eis van Groep T. Gezien het internationale karakter van de school, moesten er ook ontwerpers uit India, China en Ethiopië betrokken worden bij het project. Via een reeks interactieve workshops – een traject dat ruim anderhalf jaar in beslag nam – kreeg het ontwerp definitief vorm.

‘Een uniek concept als dit op amper 24 maanden realiseren in een drukke, binnenstedelijke omgeving met enorm veel trafiek, was een van de meest complexe opdrachten die we ooit al hebben uitgevoerd’

John, speelde het in jullie voordeel dat jullie eerder al het aanpalende Groep T-gebouw ontwierpen? John Eyers: Onrechtstreeks wel, vooral bij de verankering van het programma in de binnenstedelijke omgeving. De bestaande situatie was helemaal niet aantrekkelijk (beklemmend, verouderd, verloederd …), dus het was een complexe oefening om het theoretische concept dat uit de workshops naar voor was gekomen om te zetten in kwalitatieve architectuur. We zijn op zoek gegaan naar referentiepunten in de omgeving, en die vonden we in de eerste plaats in het aanpalende Groep T-gebouw. Door de yin-yangfilosofie toe te passen en te extrapoleren naar het nieuwe project, kwamen we tot het allesomvattende basisidee: waar de dynamiek in het Groep T-gebouw integraal voortvloeit uit het heldere, centrale atrium, is het in het Vesalius-complex het donkerkleurige buitenatrium dat als spil fungeert. Het unieke elan van de Vesalius-site resulteert uit een combinatie van verschillende aspecten: de publieke toegankelijkheid en de focus op leefkwaliteit (zichtassen naar omringende gebouwen zoals de kapel van het Leo XIII-college, de doorwaadbaarheid van de site, volumetrische inplanting in functie van een kwalitatief binnengebied …), de integratie van diverse functies (behalve wonen en onderwijs ook cinema, kleinhandel, horeca …) en het markante gevelontwerp (geen achtergevels, driekleurig uiterlijk in plaats van dode monochrome omgeving, contrast met uniformiteit van de omliggende gebouwen met eigen identiteit …). Kortom: het project beperkt zich niet tot de site tussen de Vesaliusstraat, de Tiensestraat en de Brabanconnestraat, maar reikt een stuk verder omdat het de volledige omgeving betrekt bij zijn architecturale, visuele en functionele werking. Het Vesalius-project blinkt uit door zijn specifieke functiemix. Was dat van meet af aan het uitgangspunt, of is dat gaandeweg gegroeid? Kristof Vanfleteren: Het was een randvoorwaarde die vooraf opgelegd was door de stad. We zijn vertrokken van een ruimtelijk structuurplan, dat stipuleerde dat

Kristof Vanfleteren: “We hebben eens te meer beseft dat je in gemengde projecten de grootste toegevoegde waarde kan creëren.”

102 | BOUWEN AAN VLAANDEREN

LEUVEN | Vesalius ONDERWIJS

Karel Luyckx: “Wetende dat het Vesalius-project op heel wat vlakken een bouwkundig huzarenstukje was, mogen we toch wel stellen dat we uitermate efficiënt te werk zijn gegaan.”

de site absoluut een onderwijsfunctie moest bevatten, inclusief een gemengd complex van wonen plus handel. De grote lijnen stonden dus al vast. De verplichte onderwijsfunctie was lang de achilleshiel van het project, maar via de bouw van het ondergrondse auditorium hebben we die eis prima ingevuld. John Eyers: De cinemazalen zijn er daarentegen pas en cours de route gekomen – op suggestie van burgemeester Louis Tobback, die wist dat Cinema ZED een uitbreiding zocht. De onderlinge interactie tussen de verschillende functies maakt dat het project mits goed beheer quasi zelfbedruipend kan zijn. Een handelaar of een bewoner die een concert op poten wil zetten, kan bijvoorbeeld het auditorium van de KU Leuven of een van de filmzalen gebruiken. En bijzonder is ook dat een belangrijk deel van de activiteit op de site zich ondergronds afspeelt, zij het zonder dat je het gevoel hebt dat je in een kelder terechtkomt. We hebben er via de riante breedte en de uitstekende integratie van de inkompartij voor gezorgd dat het erg natuurlijk aanvoelt om vanuit de Vesaliusstraat de trap naar beneden te nemen. Het bedenken van een fraai project als Vesalius is één zaak, het concept in de praktijk brengen een andere. Wat waren de voornaamste moeilijkheden bij de realisatie van het geheel? Karel Luyckx: Allereerst de uitvoeringssnelheid en de snelle doorlooptijd. De eerste werfvergadering vond eind augustus 2014 plaats. We zijn quasi meteen daarna gestart en hebben het geheel exact twee jaar later opgeleverd (september 2016). Wetende dat het Vesalius-project op heel wat vlakken een bouwkundig huzarenstukje was, mogen we toch wel stellen dat we uitermate efficiënt te werk zijn gegaan. Tussen oktober en december 2014 – een uiterst natte periode – hebben we 60.000 m³ grond verzet, en dat op een moeilijk bereikbare, ingesloten site. Het vereiste een

‘Het project beperkt zich niet tot de eigenlijke site, maar reikt een stuk verder omdat het de volledige omgeving betrekt bij zijn architecturale, visuele en functionele werking’ minutieuze logistieke planning om alle afgegraven grond het drukke centrum van Leuven uit te krijgen. Ook de ondergrond vormde een uitdaging. Rondom de bouwput hebben we een beschoeiing met secanspalen aangebracht. Enkele meters achter de bewaarde gevels langs de Tiensestraat zijn we twaalf meter de grond ingegaan. Het spreekt voor zich dat dit op het vlak van stabiliteit een complex gegeven was. Droeg ook de functionele variatie bij tot de bouwkundige complexiteit van het project? Karel Luyckx: Jazeker, vooral in combinatie met enkele niet-alledaagse constructiemethodes. Zo is het cirkelvormige auditorium omgeven door 12 meter hoge wanden uit stortbeton die we in één keer over de volledige hoogte gegoten hebben met behulp van speciale bekistingen. ›

BOUWEN AAN VLAANDEREN | 103

LEUVEN | Vesalius ONDERWIJS

Kristof, welke lessen hebben jullie uit dit project getrokken? Welke nieuwe inzichten neem je mee naar de toekomst? Kristof Vanfleteren: Voor ons als ontwikkelaar is het gros van het werk gebeurd zodra de bouwvergunning in orde is. Wij staan met andere woorden in voor de uitwerking van het concept en de creatie van een maatschappelijk draagvlak. Een project van 30.000 m² in de binnenstad vergund krijgen, is niet zo evident. Toch zijn we daar relatief makkelijk in geslaagd omdat we steeds proactief gecommuniceerd hebben, de juiste partners rond ons wisten te verzamelen en gefocust hebben op het verenigen van belanghebbende stakeholders (het stadsbestuur, de universiteit, het Leuvens Historisch Genootschap dat waakte over het erfgoedaspect, mobiliteitsexperts, het plaatselijke handelscomité, een milieuvereniging die op de voormalige site speciale katjes huisvestte …). Dankzij het vlotte voortraject heeft de vergunningsaanvraag slechts vier maanden in beslag genomen. We hebben eens te meer beseft dat je in gemengde projecten de grootste toegevoegde waarde kan creëren. ❚

John Eyers: “Het Vesalius-project zorgt ervoor dat ook de omringende gebouwen beter tot hun recht komen, zoals de kapel van het Leo XIII-college.”

Daarop zijn voorgespannen I-liggers met een lengte van dertig meter en een hoogte van 1,6 meter geplaatst, die we ’s nachts tegen de rijrichting in Leuven hebben moeten binnenrijden en die we na installatie met elkaar verbonden hebben om de zijdelingse stabiliteit te garanderen. Voorts denk ik ook aan de cinemazalen, die gerealiseerd zijn volgens het box-in-boxprincipe. Ze beschikken over een dubbele schil – beton aan de buitenkant, metselwerk aan de binnenkant – met tussenliggende isolatie en een afwerking met akoestische doeken. De binnenmuren zijn gebouwd op rubberen blokken die akoestische demping creëren. Dit maakt dat de cinemazalen quasi volledig geluidsdicht zijn. Tot slot moesten we de bewaarde façades in de Tiensestraat restaureren en koppelen aan de nieuwe gevels, waarbij het dan weer de maatvastheid van de keramische panelen was die ons voor een forse uitdaging plaatste. Om elke hoek loerde dus wel een moeilijkheid. Gezien de strakke deadline was het allicht ook een intensief project? Karel Luyckx: Zeker weten. De uitvoeringstermijn was bijzonder kort: drie maanden voor het ondergrondse gedeelte (grondwerken en beschoeiing), tien à elf maanden voor het bouwkundige gedeelte (20.000 m³ betonwerken, zowel onderbouw als bovenbouw) en nog eens tien maanden voor de verdere afwerking. Onze mensen zijn gemiddeld twaalf uur per dag aan de slag geweest. Er was bovendien veel nachtwerk nodig om de hinder voor de omgeving te beperken. Een uniek concept als dit op amper 24 maanden realiseren in een drukke, binnenstedelijke omgeving met enorm veel trafiek, was een van de meest complexe opdrachten die we ooit al hebben uitgevoerd.

104 | BOUWEN AAN VLAANDEREN

Voldoen aan de printbehoeften van de AEC-bedrijfstak

Hoe nieuwe technologie de productie van kwalitatief hoogwaardige prints efficiënter en voordeliger maakt

Thomas Valjak, EMEA Head of Large Format Printing HP Inc in het Graphics Experience Center in Barcelona

Reprobedrijven spelen een cruciale rol bij het vermenigvuldigen van kwalitatief hoogwaardige technische tekeningen en andere documenten voor AEC-klanten. Denk daarbij aan bouwen constructietekeningen, renderings en gevouwen en afgewerkte offertepakketten met alle tekeningen en technische informatie die nodig is om een project te voltooien. Hoewel een groot aantal technische AEC-documenten traditioneel in zwart-wit werd geproduceerd, worden prints in kleur steeds meer een onontkoombare voorwaarde. De overgang naar kleur kan worden toegeschreven aan de overtuiging dat kleur de communicatie en bruikbaarheid verbetert en indirect tijd en kosten bespaart in het gehele traject van offerte, ontwerp en constructie

Als snelheid belangrijk is Werkstromen stroomlijnen is maar een manier om doorlooptijden te verkorten, maar het verhogen van de snelheid van de printers is zeker niet minder essentieel. In 2015 bracht HP de onovertroffen snelheid van de PageWide-technologie ook naar printen op grootformaat. De HP PageWide-technologie werkt met tienduizenden minuscule druppelopeningen op een stationaire printbalk, en niet meer met een heen-en-weer bewegende printkop. Het resultaat daarvan is een printsnelheid van tot wel 30 A1-pagina’s per minuut. In plaats van twee afzonderlijke apparaten kan met dezelfde printer zowel zwart-wit als kleur worden afgedrukt, en de kleurenprints kunnen worden geproduceerd tegen dezelfde kosten als zwart-wit. Bovendien wordt het voor bedrijven mogelijk om nieuwe grafische toepassingen aan te bieden, zoals bijvoorbeeld tijdelijke posters voor winkels en landkaarten.

Complexe werkstromen elimineren Veel reprobedrijven gebruiken een led-printer voor monochrome afdrukopdrachten en een inkjetprinter voor kleurenwerk. Om zowel zwart-wit- als kleurafdrukken te produceren, naast offertesets die bestaan uit een combinatie van klein- en grootformaatpagina’s, zijn ze afhankelijk van een breed scala aan printhard- en software. Dat heeft vaak geleid tot inefficiënte processen met hogere kosten en werkstromen met steeds meer afzonderlijke stappen. Omdat AEC-klanten steeds vaker worden geconfronteerd met kortere doorlooptijden voor projecten, wordt de druk op reprobedrijven om zowel kwalitatief hoogwaardige prints als snelle levertijden te bieden ook steeds hoger. Automatisering is een van de belangrijkste factoren voor een soepeler en sneller printproces. Technologie, zoals end-toend werkstroomsoftware, gecombineerd met randapparatuur zoals in-line vouwstraten, maakt het afdrukbeheer efficiënter. Daarnaast kunnen automatische detectie en correctie van beschadigde PDF-bestanden, automatische selectie van klein- en grootformaatpagina’s en proefdrukken controleren op het scherm allemaal bijdragen tot het verminderen van de werkvoorbereidingstijd met tot wel 50 procent. Daardoor blijft er meer tijd over om meer opdrachten te verwerken. Gemakkelijk te gebruiken werkstroomsoftware, zoals SmartStream van HP, kan reprobedrijven helpen beter om te gaan met personeelswisselingen, omdat die de noodzaak vermindert om nieuwe medewerkers op te leiden voor complexe handelingen.

De HP PageWide-printkoppen zijn gebaseerd op de bewezen HP Thermal Inkjet-technologie en zijn ontworpen voor een lange levensduur. Het betrouwbare druppelspuitsysteem vermindert kwaliteitsdefecten door verstopte druppelopeningen. Geautomatiseerd printkoponderhoud en kalibratie, inclusief druppelopeningcompensatie, zorgen voor betrouwbaarheid en minimale downtime voor onderhoud. Printbalk

Gedrukt in een doorgang

HP 841 PageWide XL-printkopmodule

Onderhoudsstation

Kosten onder controle De tijden dat er een leden een inkjetprinter naast elkaar stonden zijn voorbij voor aanbieders van printdiensten die willen voldoen aan de eisen van AEC-klanten. Het is nu mogelijk om zowel kleuren- als zwart-witprints te maken tegen lagere kosten dan ooit. Daardoor wordt het eenvoudiger om te voldoen aan de steeds hoger wordende verwachtingen van klanten, en tegelijkertijd het resultaat onder de streep te verbeteren. Aanvullende informatie onder hp.com/go/pagewidexl

BERINGEN | Campus Bogaarsveld ONDERWIJS

Tekst | Tim Janssens

Beeld | AG Real Estate

CAMPUS BOGAARSVELD:

VIJF SCHOLEN IN ÉÉN FRISSE VERPAKKING In het kader van het Scholen van Morgen-programma zijn in het Limburgse Beringen vijf scholen gegroepeerd op een terrein met een oppervlakte van 6,5 hectare – al bij al goed voor circa 27.000 m² nieuwbouw en 42.000 m² nieuw aangelegde buitenomgeving. Op deze ruime campus zullen meer dan tweeduizend leerlingen van diverse leeftijden vanaf binnenkort hun dagelijkse portie onderwijs verkrijgen. Met zulke tot de verbeelding sprekende cijfers mag het dan ook niet verbazen dat dit technisch, bouwkundig en pedagogisch meesterwerk het grootste scholenbouwproject is dat ooit in Vlaanderen is gerealiseerd. Campus Bogaarsveld bevindt zich ten oosten van de bestaande Middenschool Sint-Jan, die volledig in het nieuwe geheel wordt geïntegreerd, maar wel onafhankelijk zal blijven functioneren. Interbuild en BAM Contractors bouwden op basis van een ontwerp van Osar Architects 450 nieuwe lokalen voor basisschool De Beerring en de drie Beringse bovenbouwscholen van het Spectrumcollege (Sint-Jozef, Sinte-Lutgart en het VTI). De infrastructuur op de campus biedt ruimte voor maar liefst dertig afstudeerrichtingen. Leerlingen kunnen

er met andere woorden letterlijk en figuurlijk alle kanten uit, zij het zonder verloren te lopen.

ELF NIEUWE GEBOUWEN Dit laatste heeft in figuurlijke zin te maken met de achterliggende onderwijsfilosofie van de scholen op de campus (geborgenheid bieden en persoonlijke ontwikkeling stimuleren met respect voor ieders eigenheid en competenties), en in letterlijk zin met de heldere indeling van de site. Er werd geopteerd voor lage en middelhoge gebouwen, die telkens

twee aan twee ingeplant zijn in een rustig kader met groen en wandelgangen. De campus omvat elf nieuwe volumes: vier industriële gebouwen met praktijk- en leslokalen (mechanica, lasatelier, houtbewerking en bouwafdeling), drie klassenblokken met een administratieve ruimtes, een refter en een praktijkgedeelte voor schoonheids- en haarzorg, een labo voor elektrotechnieken, een gebouw voor de algemene diensten met op de verdieping een laboratorium voor chemie- en fysicalessen, een basisschool en een competitiesporthal met een vrije hoogte van

‘Ondanks de grote functionele diversiteit van de gebouwen valt het verschil tussen de klassenblokken en de ateliers allerminst op’

Alle gebouwen van Campus Bogaarsveld zijn op identieke wijze vormgegeven en vormen door hun witte gevels een eenheid op visueel vlak (Foto: AG Real Estate)

108 | BOUWEN AAN VLAANDEREN

BERINGEN | Campus Bogaarsveld ONDERWIJS

aan de luchtdichtheid en de akoestiek van de gebouwen. De 44 meter lange overspanning met ter plaatse geassembleerde stalen vakwerkliggers als dakbalken van de sporthal was ook niet alledaags. De werf lag bovendien in een waterrijke zone met een grondwaterstand op -1,8 meter. Dit zorgde voor de nodige problemen tijdens de funderings-en rioleringswerken. De rioleringsbuizen liggen namelijk tot -4,5 m diep in functie van de gravitaire afvoer van de toiletten op het ondergrondse niveau van de sporthal. Al bij al is de bouw echter vlot verlopen en zijn we fier zijn dat we dit prestigieuze scholenbouwproject hebben mogen uitvoeren. Ook op de uitstekende samenwerking met de bouwheer en het ontwerpteam kijken we met veel tevredenheid terug.” ❚

Binnen de uniforme buitenschil van de gebouwen is er sprake van een enorme verscheidenheid. De verschillende ruimtes kregen diverse inrichtingen, onder meer als chemielabo en lasatelier. (Foto: AG Real Estate) 9 meter die gekoppeld is aan turnzalen, een mattenzaal, een fitnessruimte en een cafetaria. De gebouwen van de drie Beringse bovenbouwscholen zijn gegroepeerd langs een open binnenstraat, inclusief een groot centraal ‘marktplein’ dat een verlengstuk kreeg tussen de Middenschool en de sporthal. Dit alles zorgt ervoor dat de leerlingenstromen beheersbaar en overzichtelijk zullen blijven.

VERSCHEIDENHEID IN EENHEID Ondanks de grote functionele diversiteit valt het verschil tussen de klassenblokken en de ateliers allerminst op. Dit is te danken aan de architecturale opvatting van het geheel. Alle gebouwen zijn op identieke wijze vormgegeven (eenvoudige en rationele structuur, gaanderijen in de gevels met kolommen in hetzelfde ritme …) en vormen door hun witte gevels een eenheid op visueel vlak. Toch is er binnen deze uniforme bolster sprake van een enorme verscheidenheid. De gebouwen zijn immers uitermate flexibel ingedeeld om ze in de toekomst snel en efficiënt te kunnen aanpassen aan groeiende leerlingenaantallen of eventuele hervormingen van het secundair onderwijs. De grootte van de ruimtes varieert van 2 m² tot 2.404 m². Ze zijn ingericht als hypermoderne leslokalen, studiezalen, een open leercentrum, een nieuwe competitiesporthal, polyvalente zalen, leskeukens, salons voor haarzorg en schoonheidszorg, wetenschapslabo’s, werkplaatsen voor industriële toepassingen, een ruimte voor fietsherstelling, bureaus ... Een performant netwerk met zo’n 1600 internetaansluitingen en driehonderd access points voor draadloos internet zorgt er bovendien voor dat elke ruimte indien nodig kan fungeren als open leercentrum of ICT-lokaal.

INGEBED IN STEDELIJK WEEFSEL Zoals het een hedendaagse schoolomgeving betaamt, is Campus Bogaarsveld prima ingebed

in het omliggende stadsweefsel. Hij verlengt de groene as tussen de Bogaarsveldstraat en het centrum via de inrichting van groene speelplaatsen en de aanleg van een nieuw park dat na schooltijd toegankelijk is voor omwonenden. Buiten de schooluren staan de gebouwen ter beschikking van het volwassenenonderwijs, mogen tal van verenigingen gebruikmaken van de polyvalente zaal en kunnen plaatselijke sportverenigingen terecht in de nieuwe competitiesporthal. Ook voor duurzaamheid was er specifieke aandacht binnen dit project. Daglichtsturing, aanwezigheidsdetectie, ventilatie met warmterecuperatie, CO2-meting …: al deze systemen zorgen ervoor dat het E-peil lager ligt dan wat wettelijk opgelegd was. Bovendien is de campus structureel voorbereid op een grootschalige toepassing van PV-technologie. Het lage K-peil getuigt van een uitstekende thermische isolatie.

UITVOERINGSTERMIJN VAN 26 MAANDEN De nieuwe onderwijscampus in Beringen werd op amper 26 maanden tijd gerealiseerd. De werken startten in september 2014 en zijn zopas afgerond. “De gebouwen bestaan hoofdzakelijk uit een betonstructuur met dragend metselwerk. De gevels zijn uitgevoerd met 20 centimeter isolatie, witte gevelbepleistering en aluminium buitenschrijnwerk. De trappen zijn opgebouwd uit zichtbeton, en met uitzondering van de ateliers beschikken alle gebouwen over een lift. De binnenafwerking is vrij sober: vloeren met keramische tegels of in gepolierd beton, verlaagde plafonds in aluminium of houtwolcement en houten binnenschrijnwerk”, vertelt Jan van Noorbeek, projectleider bij Interbuild. “Niet enkel de omvang maakte dit project speciaal. Behalve aan de energieprestaties is er zeer veel aandacht besteed

De centrale gang van basisschool De Beerring. (Foto: AG Real Estate)

TECHNISCHE FICHE Bouwheer DBFM Scholen van Morgen nv (Brussel)

Afgevaardigd bouwheer AG Real Estate (Brussel)

Architect

Osar Architects (Antwerpen)

Hoofdaannemer THV Interbuild (Antwerpen) – BAM Contractors (Sint-Truiden)

HET PROJECT IN CIJFERS °125.000 m³ grondverzet (ontgraven, afvoer en aanvullingen) °11.000 m³ stortbeton ° 4.500 m³ architectonisch beton ° 700 ton wapeningsstaal ° 520 ton staalconstructie ° 20.500 m² dakbedekking ° 17.500 m² voorgespannen holle welfsels ° 32.000 m² bekistingen ° 11.750 m² gevelbepleistering ° 21.000 m² binnenbepleistering ° 15.600 m² vloertegels ° 2.100 m² wandtegels ° 230 bomen

BOUWEN AAN VLAANDEREN | 109

BERINGEN | Campus Bogaarsveld ONDERWIJS

Participanten aan het woord HERWEY – BESTRATING EN VERHARDINGEN De firma Herwey (Lanaken) fungeerde bij de realisatie van Campus Bogaarsveld als aannemer infrastructuur. Het leverde en plaatste 12.600m² asfaltverharding, 4.500 m² waterdoorlatende bestrating, 6.500m² machinaal getrokken betonverharding, 510 m² sportvelden met rubbervloer en 65 meter zitbanken in architectonisch beton. Medezaakvoerder Raf Weytjens: “We hebben flexibel moeten inspelen op de werkzaamheden van de aannemer ruwbouw (THV Interbuild-BAM Contractors) om de vooropgestelde deadline te halen. Vooral het slechte weer in het voorjaar van 2016 heeft ons beide parten gespeeld. Het was dan ook zaak om de just-in-timeorders snel te verwerken en doordacht in te passen in het geheel. Dankzij een prima werfopvolging en een uitstekende samenwerking tussen alle (onder)aannemers is elke vorm van vertraging uiteindelijk rechtgetrokken. Nadat een deel van de gebouwen voorzien was van alle nutsleidingen en riolering (augustus 2015), zijn we meteen gestart met de infrastructuurwerken. Vervolgens zijn we tot november 2016 in de weer geweest. Het was een mooi project voor ons, zeker omdat het totaalplaatje – nieuwbouw én wegenis – moest kloppen binnen de afgesproken termijnen. Voor KaSO Sint-Jansberg in Maaseik hebben we gelijkaardige werken uitgevoerd, zij het op een kleinere schaal. Zulke investeringen in scholengemeenschappen zijn hoe dan ook goed voor de maatschappij.”

•••Betoncentrale Betoncentrale Lanaken •Betoncentrale BetoncentraleLanaken Lanaken Lanaken •••Breekwerf Breekwerf Lanaken •Breekwerf BreekwerfLanaken Lanaken Lanaken •••Containerverhuur Containerverhuur •Containerverhuur Containerverhuur •••Grond-en Grond-en sloopwerken •Grond-en Grond-ensloopwerken sloopwerken sloopwerken •••lnfrastruktuurwerken lnfrastruktuurwerken •lnfrastruktuurwerken lnfrastruktuurwerken

110 | BOUWEN AAN VLAANDEREN 16900677_Herwey 1-2.indd

09-12-16 10:38

BERINGEN | Campus Bogaarsveld ONDERWIJS

Participanten aan het woord EMB – BETONVLOEREN WERKATELIERS EMB is een familiebedrijf uit Brussel dat zicht toelegt op het leveren en plaatsen van industriële vloeren en dekvloeren. Het deed dit ook voor Campus Beringen, met name in de werkateliers. De betonvloeren zijn er uitgerust met een speciale rode slijtlaag. Om vlekvorming te verhinderen, zijn ze bovendien nabehandeld met een watergedragen silicaat. “Het gaat om de BASF MasterTop, inclusief 20 ton materiaal voor de slijtlaag”, vertelt projectleider Steven Coquerelle. “De rode kleur wordt niet vaak gekozen, maar in dit geval wel omdat de vloeren qua kleur moesten aansluiten bij de terracottategels op de wanden. Gezien de strenge vlakheidstolerantie werd er van ons een hoge afwerkingsgraad verwacht. We hebben intussen al meerdere Scholen van Morgen-projecten uitgevoerd, waaronder ook het Heilig-Hartcollege in Heist-op-den-Berg. EMB werd opgericht in 1980 en telt inmiddels goed honderd medewerkers. Met Campus Bogaarsveld voegde het alweer een mooi project toe aan zijn indrukwekkende erelijst, waarop onder meer ook Docks Bruxsel in Brussel, de Kattendijkdoktorens in Antwerpen, AZ Groeninge in Kortrijk, de Koningin Elisabethzaal in Antwerpen, het distributiecentrum van Nike in Ham, het nieuwe kantoorgebouw op The Loop in Sint-Denijs-Westrem en het CHIREC-ziekenhuis op de Delta-site in Oudergem prijken.

De nieuwe onderwijscampus werd op amper 26 maanden tijd gerealiseerd. (Foto: AG Real Estate)

BETON,

GEPOLIERD, GESCHUURD, GESTRAALD, GETALOCHEERD, TERRAZZO, BINNEN, BUITEN, ENZ.

HEVADEX – LUCHTDICHTING De nieuwe gebouwen van Campus Bogaarsveld in Beringen scoren uitstekend op energetisch vlak. Dat is onder meer te danken aan hun hoge luchtdichtheidsgraad, die verzekerd werd door de firma Hevadex uit Gent. “In de klaslokalen hebben we alle vloer-wanden de plafond-wandaansluitingen afgedicht met onze vloeibare luchtdichte coating Blowerproof Liquid, al bij al 5000 lopende meter. De wanden werden er bepleisterd, en de overgang met de flexibele luchtdichte coating is deels mee ingepleisterd. Voor de ateliers en de sporthal – waar de betonmetsel steen aan de binnenzijde zichtbaar is gebleven – hebben we de buitenkant van de binnenspouwbladen behandeld (meer dan 5.000 m²) en de aansluiting met de ramen aan de buitenzijde uitgevoerd (3000 lopende meter). Dit alles gebeurde tussen eind 2014 en mei 2015, eveneens met behulp van Blowerproof Liquid”, vertelt projectleider Karel De Ridder. “Voor de schil van de sporthal en de ateliers hebben we een onconventionele methode gehanteerd. Normaal gezien wordt de isolatie verankerd in onze luchtdichte coating, maar in dit project was dit anders en is de isolatie omwille van de gevelafwerking met buitenbepleistering verlijmd op ons product. Het resultaat is uitstekend en zelfs veel beter dan verwacht. De gebouwen zijn quasi in passieve staat opgeleverd, terwijl dat initieel zeker niet voorzien was. Voor ons was dat op zich geen verrassing aangezien de µd-waarde van ons product (de equivalente luchtlaagdikte) 20 meter bedraagt – 0,5 mm Blowerdoor Liquid komt overeen met maar liefst 20 meter stilstaande lucht.”

Luchtdicht met garantie

Inrijhellingen van beton, bekleden van trappen met beton en microbeton, thermische en akoustische isolatie, injecties, dunne overlagingen van vloeren met micro beton.

EMB bvba • Arthur Maesstraat 65 • 1130 Brussel Tel. 02/215 19 49 • info@emb.be • www.emb.be

673.005_EMB_ad_95x130.indd 1

–

29/11/2016 09:10

VLOEIBARE LUCHTDICHTE COATINGS

GRONDIG GETEST DOOR:

Productverkoop

Professioneel geplaatst

met technische ondersteuning bij opstart werf

door het ervaren uitvoeringsteam van Hevadex Applications met garantie gebouwluchtdichtheid

www.blowerproofliquid.com Bereken online budget voor uw project! ONTWIKKELD EN GEPRODUCEERD DOOR HEVADEX

HEVADEX BVBA – Alfons Braeckmanlaan 237A, 9040 Sint-Amandsberg (Gent) – info@hevadex.be – +32 (0)9 348 31 00

BOUWEN AAN VLAANDEREN | 111

GENT | International School Ghent ONDERWIJS

Tekst | Els Jonckheere

Beeld | De Vloer Architects

VAN BOUWVALLIGE SPOOKSITE TOT BRUISENDE INTERNATIONALE SCHOOL Op een in onbruik geraakte site van de UGent aan de De Pintelaan prijkt sinds kort de ‘International School Ghent’ voor de kinderen van buitenlandse werknemers. Om met uiterst beperkte financiële middelen een maximaal antwoord te bieden op de infrastructurele noden, werd ervoor geopteerd om de gebouwen langs de straatzijde te renoveren en de centrale bouwval te vervangen door een nieuwbouw met klassen en een polyvalente ruimte. De Internationale School van Gent is een initiatief van UGent, VIB, Barco en Volvo, met de steun van VOKA, de provinciebesturen van Oost- en West-Vlaanderen en de steden Gent en Kortrijk. De doelstelling is om Oost- en West-Vlaamse bedrijven en onderzoekscentra aantrekkelijker te maken voor buitenlandse werknemers door het aanbieden van Engelstalig onderwijs voor hun kinderen. Sinds 2012 gebeurde dit in de Leopoldskazerne, maar door een bestemmingswijziging was er een nieuwe locatie nodig. UGent kwam met de oplossing door een terrein met vervallen loodsen ter beschikking te stellen.

Een andere vrijstaande loods die structureel nog in goede staat was, werd gerenoveerd en fungeert als overdekte speelplaats.

RENOVATIE EN NIEUWBOUW

De karaktervolle bestaande bebouwing met poortgebouwtjes en loods langs de De Pintelaan werd behouden en gerenoveerd.

112 | BOUWEN AAN VLAANDEREN

De karaktervolle bestaande bebouwing met poortgebouwtjes en loods langs de De Pintelaan werd behouden en gerenoveerd. Architect Jan De Vloed van De Vloed Architects: “De infrastructuur leende er zich uitstekend toe om er de administratieve functies en de turnzaal met kleedruimtes in onder te brengen. De daken en het schrijnwerk werden vernieuwd, terwijl de gevels een restauratie ondergingen. Een grondige verbouwing binnenin optimaliseerde hun nieuwe bestemming.” De tien klaslokalen, polyvalente zaal en keuken, multifunctionele ruimtes en het sanitaire blok zijn ondergebracht in een compacte, energiezuinige nieuwbouw. Hiertoe moest een

GENT | International School Ghent ONDERWIJS

langwerpige bouwval plaats ruimen. Een andere vrijstaande loods die structureel nog in goede staat was, werd gerenoveerd en fungeert als overdekte speelplaats. De bestaande bomen zijn maximaal behouden om de kinderen een ‘groene’ omgeving te bieden.

EENVOUDIG ONTWERP In functie van de kostprijs en een snelle realisatie werd voor het nieuwe gedeelte een modulaire betonnen structuur ontworpen. Jan De Vloed: “Deze draagt van gevel tot gevel en is zichtbaar gelaten waar dat mogelijk was. Voor de gevels gebruikten we overwegend klassieke materialen: In functie van de kostprijs en een snelle realisatie werd voor het nieuwe gedeelte een bruine baksteen die mooi bij die modulaire betonnen structuur ontworpen. van de gerestaureerde gebouwdelen aansluit en buitenschrijnwerk in zwart gelakt aluminium dat het gebouw een toekomstgericht accent geeft. De gangzijde langs de klassen is afgewerkt met lichtdoorlatend polycarbonaat. De lichte binnenwanden en doordacht gepositioneerde vaste technische zones zorgen voor flexibiliteit en adaptatiemogelijkheden voor eventuele toekomstige en/of gewijzigde invullingen, wat de duurzaamheid van het gebouw verhoogt. De technische voorzieningen en de kanalen voor de balansventilatie zijn weggewerkt in een systeemplafond. De vloeren kregen een onderhoudsarme afwerking in vinyl.”

DETOO DESIGN TO OPERATE

RUIMTE VOOR GROEI De werken startten op 5 augustus 2015 en nog geen jaar later waren de gebouwen klaar voor de verhuis en de start van het nieuwe schooljaar. Momenteel lopen er 76 leerlingen van 35 nationaliteiten tussen 2,5 en twaalf jaar school. Met een benutbare oppervlakte van bijna 2.500 m² biedt de infrastructuur echter ruimte voor honderdvijftig leerlingen, waardoor de groeimogelijkheden gewaarborgd zijn. ❚

TECHNISCHE FICHE Bouwheer International School Ghent (Gent) Architect De Vloed Architects (Heusden-Destelbergen) Hoofdaannemer Cordeel (Temse)

Johan Cogge • Albaan Tas • Jan De Vloed • Serge Lefevere

Boeckx en De Vloed, twee architectenbureaus die zich steeds hebben gespecialiseerd in onderwijs en de zorg, engageren zich nu om samen toonaangevende projecten te realiseren die het leef- en werkcomfort van de 21ste eeuw mee bepalen. Die nieuwe entiteit heeft een naam gekregen die de gemeenschappelijke kracht en ambitie perfect onderstreept: DETOO ARCHITECTS. / www.detoo.com

Torhoutsesteenweg 52, BE-8400 Oostende T +32 59 808 804 info@boeckx.be, www.boeckx.be

Laarnebaan 106a, BE-9070 Heusden-Destelbergen T +32 92 521 122 info@devloed.be, www.devloed.be

BOUWEN AAN VLAANDEREN | 113

KORTRIJK | Guldensporencollege ONDERWIJS

Op Campus Leiekant is het internaat ondergebracht in een zijvleugel van het ‘Fort’.

Tekst | Els Jonckheere

Beeld | Abscis Architecten

FASE 1 VERNIEUWING SCHOLENCAMPUS DPSA VOLTOOID Op twee campussen van het Guldensporencollege in Kortrijk wordt volop gewerkt aan de vernieuwing en uitbreiding van Scholencampus DPSA, een project dat kadert in het Scholen van Morgen-programma. Intussen is Campus Leiekant, die plaats biedt aan het internaat en het restaurant, al opgeleverd. Naast de renovatie van een zijvleugel van het ‘Fort’ omvatte dit project ook een nieuwbouw met een frisse en toekomstgerichte look. Verleden en heden lopen op Campus Leiekant dus naadloos in elkaar over, wat visueel een mooi architecturaal resultaat oplevert. Het volledige project omvat vijf schoolgebouwen op twee campussen in de Kortrijkse binnenstad. Campus Diksmuidekaai moet onderdak bieden aan een school voor kleuters en de tweede en derde graad. Op Campus Leiekant is het internaat ondergebracht in een zijvleugel van het ‘Fort’. Enkel de buitenste muren zijn behouden. Binnenin werd een nieuwe structuur met drie slaapverdiepingen en een open gelijkvloerse ontspanningsruimte opgetrokken. Ir-architect Maarten Fouquet van Abscis Architecten: “De bestaande buitenmuren zijn uiteindelijk grondig gereinigd en waar nodig hersteld. Daarnaast is het bestaande hellend dakvolume met dakkapellen vervangen door een volwaardig dakvolume in zink,

114 | BOUWEN AAN VLAANDEREN

met licht geïnclineerde gevelvlakken waarin de vooruitspringende raamkaders een hedendaags antwoord bieden op de bestaande ritmiek van de dakkapellen.”

OOK NIEUW VOLUME Aan de andere kant van dit gebouw zijn de werkplaatsen afgebroken en vervangen door een extra volume. Dit bestaat uit twee grote delen. Een langwerpig, gesloten gebouw geeft onderdak aan de ondersteunende functies, zoals de keuken, de berging, het sanitair, de technische ruimtes ... Daarnaast bevindt zich een schoolrestaurant is opgevat dat als een open en uitnodigend paviljoen in de

KORTRIJK | Guldensporencollege ONDERWIJS

groene binnentuin van de campus. Maarten Fouquet: “De eetzaal is rondom voorzien van een vliesgevel met transparante glasvlakken en opake sandwichpanelen met houten bekleding. Het dak kreeg een opvallende inclinatie, wat het solitaire karakter van het gebouw versterkt.”

RENOVATIE OM TROTS OP TE ZIJN Antwerpse Bouwwerken fungeerde als hoofdaannemer van dit project. Projectleider Mathieu Cnudde: “We startten met de afbraakwerken binnenin het Fort, om daarna funderingspalen te plaatsen waarop de funderingsplaat werd gegoten en de nieuwe draagstructuur te bouwen. Ook de renovatie van de buitenmuren was van onze hand. Bij de realisatie van het nieuwe volume stonden we eveneens in voor de afbraakwerken. Vervolgens goten we een nieuwe algemene funderingsplaat, waarna we op de klassieke manier hebben verdergewerkt om tot het eindresultaat te komen. Vooral het internaat bracht de nodige uitdagingen met zich mee, want in een renovatie kom je altijd voor verrassingen te staan. Bovendien is het typisch voor zo’n oud gebouw dat alles schots en scheef staat, wat de nodige

complexiteit met zich meebrengt bij het dimensioneren van de prefabelementen. Daarnaast moest de nieuwe draagstructuur los van de te renoveren buitenmuren staan. Ze zijn enkel verbonden met ankers ter hoogte van de nieuwe vloerplaten. Deze zorgen voor de horizontale stabiliteit van de buitenmuren en laten verticale zettingen van de nieuwe draagstructuur toe, die op een aparte fundering staat. We zijn vooral trots op deze renovatie, want ze betekent veel voor de verdere uitbouw van ons bedrijf. Het herbestemmen van oude gebouwen zal in de toekomst immers alsmaar toenemen.” ❚

Participanten aan het woord ROOFWORKX – DAKWERKEN Alle dakwerken zijn uitgevoerd door Roofworkx uit Kuurne. Deze firma werd in 2010 opgericht en heeft inmiddels twintig medewerkers in dienst, waarvan achttien uitvoerende dakdekkers. Zaakvoerder Karl De Preter: “We specialiseren ons in het afdichten van platte nieuwbouw- en renovatiedaken. Hiertoe gebruiken we uitsluitend kwaliteitsproducten met ATG-certificaat, zodat we een garantie op een goede isolerende werking en waterdichtheid op lange termijn kunnen bieden. Onze grootste troeven zijn onze service en de perfecte uitvoering van de werken volgens de regels van de kunst. Meestal werken we voor architecten of hoofdaannemers, maar ook projecten rechtstreeks voor particulieren nemen we graag aan. In deze case hebben we op de bovenste verdieping van het internaat een dak van 420 m² geplaatst, en op het nieuwe volume dekten we een oppervlakte van zo’n 650 m² af.”

Afdichten van platte daken Kwaliteitsproducten Steeds volgens de regels der kunst

Binnenin de zijvleugel van het Fort werd een nieuwe structuur met drie slaapverdiepingen en een open gelijkvloerse ontspanningsruimte opgetrokken.

TECHNISCHE FICHE Bouwheer DBFM Scholen van Morgen (Brussel) Architect Abscis Architecten (Sint-Denijs-Westrem) Hoofdaannemer Antwerpse Bouwwerken (Antwerpen)

Roofworkx Noordlaan 29/8 • 8520 Kuurne Tel. 056 37 29 37 • Fax 056 37 38 91 www.roofworkx.be

BOUWEN AAN VLAANDEREN | 115

HASSELT | Viso Sint-Angela ONDERWIJS

Tekst | Els Jonckheere

Beeld | a2o architecten

SOCIAAL-TECHNISCHE SCHOLENCAMPUS IN HET CENTRUM VAN DE LIMBURGSE HOOFDSTAD Op de site van het Technisch Instituut Heilig Hart, waar spoorinfrastructuur en de ring rond Hasselt elkaar kruisen, wordt de laatste hand gelegd aan een nieuwe sociaal-technische scholencampus. Deze vormt een ruimtelijk eindpunt van de groene boulevard, een cruciaal onderdeel binnen het Masterplan dat West 8 uitwerkte voor de stationsomgeving. Aangezien het project kadert in het Scholen van Morgen-programma, moet de campus bovenal een ecologisch en toekomstgericht karakter hebben. a2o architecten slaagde er als beste in om dit eisenpakket te vertalen naar een aantrekkelijk ontwerp en werd laureaat van de architectuurwedstrijd voor de nieuwe campus. Deze wordt vanaf januari 2017 de nieuwe uitvalsbasis voor de achthonderd leerlingen van het Vrij Technisch Instituut, wiens gebouwen in het centrum van Hasselt te klein en te verouderd waren geworden. De nieuw samengestelde school zal opereren onder de naam HAST, maar de campus wil veel meer zijn dan een school. Architect Jo Berben: “De achterliggende gedachte is dat leren in de 21e eeuw niet meer het exclusieve domein van kennisinstellingen is, maar iets dat altijd, overal en tegelijkertijd gebeurt. Vandaar dat er zowel onderwijsactiviteiten als sociale functies voorzien zijn.”

RUIMELIJK ONTWERP MET VIER BLOKKEN In concreto wordt naast de bestaande gebouwen van het Technisch Instituut Heilig Hart een volledig nieuw complex neergepoot. Tussen beide gedeeltes bevindt zich een langgerekte publieke ruimte met groenelementen en bomen, waarmee een link naar de groene boulevard wordt gelegd. Jo Berben: “Deze as wordt aan beide zijden versterkt door luifels en ruimtelijk beëindigd door een grote trappenpartij waar de scholieren kunnen hangen, spelen en zelfs lessen kunnen volgen.” Het nieuwe schoolgebouw bestaat uit vier dwarse, parallelle blokken met twee tot

zes bouwlagen die geënt zijn op een langsas. Ze bevatten leslokalen, een open leercentrum, een kapsalon, houten bouwateliers, administratieve ruimtes, open leercentra, een grote refter en ontspanningslokalen. De sportaccomodatie is geclusterd in een apart gebouw (aan de binnenzijde van het bouwblok). “De opdeling in vier dwarse volumes, die in de lengte verbonden zijn door een transparante circulatieas, zorgt ervoor dat het gebouw met zijn 14.000 m² toch niet overkomt als een massief geheel. De volledig beglaasde en zelfs volledig open centrale trappenhallen brengen licht, lucht en ruimte in de compositie en geven zo zuurstof aan dit sterk ruimtelijke uitgangspunt.”

CONTRASTRENDE GEVELS Centraal in het ontwerp stonden de ruimtelijke beleving van de leerlingen en het onderwijzend personeel. Jo Berben: “Ons uitgangspunt was de creatie van een optimaal klimaat waarin kennisoverdracht kan worden georganiseerd en bewerkstelligd. Vandaar dat de integrale gelijkvloerse verdieping zo transparant mogelijk is opgevat. Hierdoor blijven alle zones op de site in relatie met elkaar en kunnen de aanwezigen vanop elke plek het overzicht bewaren. Op de ongemakken van deze moeilijke, langs de spoorinfrastructuur gelegen site, speelden we handig in met een aangepaste gevelopbouw. Om akoestische redenen hielden we de gevel aan

Het nieuwe complex bevindt zich naast de bestaande gebouwen van het Technisch Instituut Heilig Hart en grenst aan het spoor.

116 | BOUWEN AAN VLAANDEREN

HASSELT | Viso Sint-Angela ONDERWIJS

ECOLOGISCH GEBOUW Duurzaamheid is binnen het Scholen van Morgen-concept van een belangrijk aandachtspunt. Vandaar dat het nieuwe schoolgebouw voldoet aan de E70-norm, regenwater recupereert en het energieverbruik minimaliseert door een maximale lichtinval, beschaduwing en zonwering. Het mooie geprefabriceerde beton, dat aan de binnenzijde meestal in het zicht gelaten is, vervult een belangrijke temperatuurbufferende functie. De grootste energieverbruiker is het ventilatiesysteem op het dak, dat de leslokalen van verse lucht voorziet. ❚

TECHNISCHE FICHE Bouwheer DBFM Scholen van Morgen (Brussel) Bouwteam a2o architecten (Hasselt) – boydens engineering (Loppem) – Establis (Antwerpen)

Tussen beide gebouwen is een langerekte publieke ruimte met groenelementen en bomen voorzien, waarmee een link naar de groene boulevard wordt gelegd.

Hoofdaannemer THV Cordeel – Kumpen (Hasselt)

‘Op de campus zijn zowel onderwijsactiviteiten als sociale functies voorzien’ de kant van de spoorweg sterk gesloten met vakken in roodbruin metselwerk. Deze staan in sterk contrast met de glaspartijen rondom de speelplaats. Daar werden de gevels opengewerkt met indrukwekkende vliesgevels in hout en aluminium. We kozen voor groendaken vanwege de regenwaterbufferende eigenschappen. Waar mogelijk is de dakruimte ook benut als een open sportdak, dat via de tribunetrap is verbonden met de speelplaats. Hierdoor wordt de ruimte tussen de gebouwen op een meerdimensionale manier gerelateerd, wat de site karakter geeft en de campus eerder een omgeving dan een gebouw maakt.”

De gevels rondom de speelplaats werden opengewerkt met indrukwekkende vliesgevels in hout en aluminium.

BOUWEN AAN VLAANDEREN | 117

glansbeton.be

betonvloeren.be

sterk in beton DE spĂŠcialist in gepolijste betonvloeren hoogwaardige kwalitatieve afwerking voor particulier gebruik zagen in speciale tegelvormen kortingen voor architecten en projecten! kortingscode: viso-st-angela*

Glansbeton BVBA - Vliegeneinde 32 - 3510 Kermt

Tel: 013 55 33 62 - Fax 013 55 56 32 - info@glansbeton.be * verbonden aan voorwaarden, welke terug te vinden zijn op de website http:///www.glansbeton.be/nav-fundament.html

HASSELT | Viso Sint-Angela ONDERWIJS

Projectinrichting voor uw Beauty- en kapsalonafdeling

Scholen van Morgen - Peer -

De volledig beglaasde en zelfs volledig open centrale trappenhallen brengen licht, lucht en ruimte in de compositie.

Participanten aan het woord D DESIGN – INTERIEUR PRAKTIJKLOKALEN HAARTOOI

WZC Sporenpark

Om de studenten haartooi een perfecte opleiding te kunnen geven, werden bij Viso Sint-Angela realiteitsgetrouwe praktijklokalen ingericht. Hiertoe werd D Design ingeschakeld, een interieurbedrijf dat in 1990 werd opgericht en dat zich specifiek op kapsalons, apotheken en kantoren oriënteert. “We zijn gegroeid uit een firma die toelevering aan kappers doet, en de inrichting van kapsalons is binnen D Design interieur ondertussen onze corebusiness”, vertelt Patrick Degraen, CEO van group D&D. “We weten dus heel goed wat een kappersinrichting nodig heeft om functioneel te zijn. Deze kennis van zaken is een enorme meerwaarde, en dat heeft ook Viso Sint-Angela ondervonden. Daar hebben we 25 professionele wasunits van Bonvini, 28 kapstoelen van Seap en 23 murale droogkappen van BMP geleverd: stuk voor stuk topmerken waarmee wij een exclusief samenwerkingscontract hebben afgesloten. Grote uitdagingen waren er in dit project niet, hoewel we de levering en logistiek natuurlijk wel doordacht hebben moeten plannen en opvolgen. Kort op de bal spelen was hier de boodschap. In elk geval zijn we heel blij dat Viso Sint-Angela voor ons heeft gekozen, want gezien het volume en het feit dat we een ‘thuismatch’ speelden is het een mooie referentie.”

GLANSBETON – GEPOLIERDE BETONVLOEREN

Hazime Uzunbeauty beauty salon Hazime Uzun salon

D-Design Interieur Lochtemanweg 94 3550 Heusden-Zolder T. 011 43 48 97 www.d-designinterieur.be

In het VISO Sint-Angela is een vloer in glansbeton geplaatst. Niet zozeer omwille van de goedkopere prijs, maar wel omwille van de kwaliteit, duurzaamheid, charme en uitstraling van het materiaal. De uitvoering van deze werken was in handen van Glansbeton uit Kermt. Deze firma, die in 1997 werd opgericht, is immers een expert ter zake en heeft intussen al talloze woningen, maar ook grotere gebouwen van zo’n vloer voorzien. Een greep uit de vele referenties: Ikea in Hasselt, Stelplaats De Lijn in Hasselt, het Stadhuis in Hasselt, talrijke winkels en zelfs kastelen. Zaakvoerder Davy Renckens: “In VISO Sint-Angela plaatsten we een natuurkleurige, gladgepolierde betonvloer in alle klaslokalen, de refter en de technische lokalen. Sommige vloeren zijn nabehandeld om ze resistenter te maken tegen vlekken. De vloeren zijn rechtstreeks op een PUR-isolatie geplaatst. Dit project gebeurde in verschillende fases, maar daags na de bewerking konden de vloeren al voorzichtig betreden worden: ook al een reden waarom gepolierd beton zo interessant is.”

BOUWEN AAN VLAANDEREN | 119

MÉDIATHÈQUE DES CORDELIERS LONS-LE-SAUNIER FR

ONTDEK ONZE VACATURES OP W W W. M E Y V A E R T. B E

Dok Noord 3 - 9000 Gent - Belgium T +32 9 225 54 27 E info@meyvaert.be www.meyvaertfire.be

Tekst | Tim Janssens en Jeroen Schreurs

Beeld | AG Real Estate

BRANDVEILIGHEID BELANGRIJK CRITERIUM IN SCHOLEN VAN MORGEN Het Scholen van Morgen-programma draait op volle toeren. Alleen dit jaar al worden er honderd DBFM-projecten opgeleverd, goed voor maar liefst 214.527 m² nagelnieuwe schoolruimte. Naast aandacht voor functionaliteit, esthetiek en ruimtelijke flexibiliteit staat ook brandveiligheid hoog op het prioriteitenlijstje. De experts van Scholen van Morgen hanteren dan ook een doordachte strategie, zodat eventuele vuurhaarden geen kans krijgen om de kersverse infrastructuur in de as te leggen. Scholen van morgen is een grootschalige, complexe operatie. Het programma voorziet binnen een uiterst korte tijdspanne in de realisatie van 165 scholen door zestig architectenteams, een veertigtal studiebureaus en een tiental aannemersconsortia. Om de projecten zo gestroomlijnd mogelijk te kunnen laten verlopen en de kwaliteit maximaal te garanderen, is alle technische expertise gebundeld in een ‘competence center’. Elk dossier wordt zowel in de ontwerp- als de bouwfase van nabij opgevolgd door ervaren technische adviseurs, die uiteraard ook raad geven over de brandveiligheid van de tweehonderd nieuwe gebouwen. Brandveiligheid is binnen het Scholen van Morgen-programma immers een cruciaal aandachtspunt vanaf de wedstrijdvraag en de opmaak van de projectdefinitie. “Als bouwheer met techni-

sche competenties – een expliciete keuze bij Scholen van Morgen, want in andere projecten is dat meestal niet het geval – trachten we zo het overzicht te bewaren en de nodige lessen te trekken in functie van andere projecten binnen het Scholen van Morgen-traject”, vertelt Bart Van der Wee, manager van het competence center.

TWEE BRANDVEILIGHEIDSDOSSIERS Hoewel de eindverantwoordelijkheid steeds bij het bouwteam ligt, grijpen de adviseurs van het competence center in waar nodig. Architecten moeten bij de uitwerking van het voorontwerp en de opmaak van het uitvoerings- en aanbestedingsdossier namelijk steeds een brandveiligheidsdossier voorleggen. ›

Brandveiligheid is binnen het Scholen van Morgen-programma een cruciaal aandachtspunt vanaf de wedstrijdvraag en de opmaak van de projectdefinitie.

BOUWEN AAN VLAANDEREN | 121

“In scholen heeft een compartiment van meer dan 1.250 m² al een grondige impact, met bijvoorbeeld strenge REI-waardes voor het schrijnwerk aan de kant van de evacuatieweg (meestal de gang tussen twee rijen klassen) en een hogere kostprijs tot gevolg.” Het is net op die momenten dat de Scholen van Morgen-experts enkele veel voorkomende euvels kunnen onderscheppen en oplossen. “Wat brandveiligheid betreft, staat of valt een project meestal in de designfase”, weet Yen Mertens, diensthoofd van de Design-afdeling, die projecten begeleidt vanaf de opstart van een nieuw dossier tot de gunning aan een aannemer. “Het is voor ons dan ook zaak om er heel wat aandacht aan te besteden, zeker als we samenwerken met buitenlandse architecten die nog niet vertrouwd zijn met de Belgische normen en regels. Architecten moeten op twee niveaus een brandveiligheidsdossier maken. Het eerste focust op het gebouw als geheel en toont hoe het is opgevat op het vlak van evacuatie en compartimentering. Het tweede is een stuk gedetailleerder en bevat een uitvoerige beschrijving van (de brandweerstand of brandklassereactie van) specifieke onderdelen en materialen.”

‘Wat brandveiligheid betreft, staat of valt een project meestal in de designfase’ BELANGRIJKE TWISTPUNTEN Hoewel er inzake brandveiligheid duidelijke normen en regels bestaan, is er nood aan intensief overleg tussen de Scholen van Morgen-experts en de ontwerpende architecten. Vooral de bepaling van de compartimentsgrenzen geeft weleens aanleiding tot discussie, aldus Yen Mertens en Bart Van der Wee: “Ontwerpers zijn doorgaans geneigd om 2.500 m² te hanteren als maximale compartimentsgrens, maar in scholen heeft een compartiment van meer dan 1.250 m² al een grondige impact – met bijvoorbeeld strenge REI-waardes voor het schrijnwerk aan de kant van de evacuatieweg (meestal de gang tussen twee rijen klassen) en een hogere

122 | BOUWEN AAN VLAANDEREN

“Hout geeft een gebouw een warme uitstraling, maar als het aankomt op brandbehandeling is veelvuldig gebruik ervan (vooral qua kostprijs) een stuk minder ideaal, zeker in functie van de dertigjarige onderhoudsperiode.” kostprijs tot gevolg. Andere twistpunten zijn de brandwegen, de brandoverslag naar aanliggende gebouwen, de brandhaspels en druk op de waterleidingen en de toegang van de brandweer tot de site. Ook over de materiaalkeuze wordt regelmatig gedebatteerd. Hout geeft een gebouw een warme uitstraling, maar als het aankomt op brandbehandeling is veelvuldig gebruik ervan (vooral qua kostprijs) een stuk minder ideaal, zeker in functie van de dertigjarige onderhoudsperiode. De verlaagde plafonds vormden eveneens een voornaam aandachtspunt, met name qua brandstabiliteit. Zo verkiezen heel wat ontwerpers en aannemers een eiland boven een integraal afgewerkt plafond, wat maakt dat hoge temperaturen de draagstructuur makkelijk kunnen aantasten. En een laatste aspect dat meer aandacht zou mogen krijgen, is de kostprijs van de brandwerende beglazing. Het kan uiteraard niet de bedoeling zijn dat architecten hun transparant ontwerp moeten omvormen tot een geslotener geheel omdat de prijs van het vereiste glas astronomisch hoog ligt.” ❚

Tekst | Els Jonckheere

Beeld | Fire! Doors & Projects

ESTHETISCH EN KOSTEN EFFICIËNT BRANDWEREND Brandwerend glas kent een groeiend succes. Maar dat betekent ook dat de lat alsmaar hoger komt te liggen op het vlak van uitzicht en bevestigingsmethodes. Nu de Europese normering inzake brandwerendheid volledig van kracht is, zullen er in België tal van nieuwe oplossingen op de markt komen. Voor Fire! Doors & Projects opent dit nog meer perspectieven om de ideeën van zijn klanten in de realiteit om te zetten, zowel met eigen oplossingen als hoogkwalitatieve producten uit heel Europa. Fire! Doors & Projects uit Deinze levert sinds 2004 brandwerende beglaasde producten op maat in hout, staal en aluminium. Zaakvoerder Danny Jonckheere: “We houden eraan onze klanten te assisteren bij het zoeken naar de aangewezen oplossing voor hun project. Hierbij proberen we altijd de meest esthetische oplossing aan de beste prijs te vinden. Vandaar dat we de vinger aan de pols houden en de nieuwigheden op de Europese markt nauwgezet volgen. Naast het optimaal benutten van al deze producten, streven we er ook naar om zelf trendsetter te zijn. Vandaar dat we in eigen beheer investeren in de R&D van nieuwe brandwerende beglaasde raam- en deurgehelen.”

lopend stalen frame. Het betreft een geautomatiseerde uitvoering die erg gebruiksvriendelijk is. De afmetingen zijn beduidend groter dan deze van klassieke oplossingen: een breedte tot 1.300 mm en een hoogte tot 2.650 mm dagmaat. Danny Jonckheere: “Natuurlijk kan u bij ons ook terecht voor al dan niet beloopbare horizontale beglaasde vloerdelen met een brandweerstand tot 2 uur, alsook maximaal beglaasde gehelen in staal of aluminium voor binnen en buiten, zelfs in combinatie met inbraak- en kogelwerende beglazing.” ❚

De zelf ontwikkelde en geproduceerde oplossingen van Fire! Doors & Projects hebben een brandweerstand E, EW of EI van 30 tot 120 minuten.

MOOI EIGEN ASSORTIMENT Intussen kan Fire! Doors & Projects al op een mooi assortiment van zelf ontwikkelde en geproduceerde oplossingen bogen. Deze beantwoorden stuk voor stuk aan de nieuwste Europese normen en hebben een brandweerstand E, EW of EI van 30 tot 120 minuten. Met ‘FireFrame’ biedt de onderneming een slanke brandwerende wand met een eigentijdse afwerking in aluminium en grote beglaase oppervlakken. Het glas is vierzijdig ingeklemd of wordt als but-joint (glas-aan-glas) gemonteerd. Hierbij kunnen volumes tot 3.800 mm hoogte worden toegepast, en dit volgens de beschikbare Europese attesten. Het ‘Fireframe’-gamma sluit ook perfect aan bij een assortiment profielloze, brandwerende, doorslaande, beglaasde deuren die zowel in enkele als dubbele deuruitvoering beschikbaar is. Met de ‘Fireslide’ biedt Fire! Doors & Projects een maximaal beglaasde, brandwerende schuifdeur met een minimaal rond-

De ‘Fireslide’ is een maximaal beglaasde, brandwerende schuifdeur met een minimaal rondlopend stalen frame.

BOUWEN AAN VLAANDEREN | 123

16900620_fire 1-2.indd 1

25-11-16 15:19

NV READY BETON STORTKLAAR BETON & STABILISE

horizontale compartimentering

vertikale compartimentering

draagconstructies

elektrotechniek

gevels

PromatÂ® SYSTEMGLAS wandsystemen

luchtkanalen

fire stopping en fire sealing

BUILDING THE FUTURE

Uw partner in passieve brandbescherming voor gebouwen.

OOK VOOR PARTICULIEREN

Promat International NV Bormstraat 24, 2830 Tisselt | T 015 71 33 51 | F 015 71 82 29 info@promat.be | www.promat.be

www.readybeton.be

631335_Alg adv_Bouwen aan VL_95x130_NL.indd 1

16/11/16 09:38

Wingepark 6 3110 Rotselaar t. 016/63 97 71 f. 016/63 97 79 info@readybeton.be

Tekst | Els Jonckheere

Beeld | Promat

HET IS ZOVER: BRANDWERENDHEID VOLGENS DE EUROPESE REGELS Op 1 december 2016 moet de brandwerendheid van bouwelementen in bijna alle gevallen met de Europese terminologie ‘EI’, ‘R’ en ‘REI’ worden aangeduid. Hoewel alle partijen een overgangsperiode van vier jaar kregen, blijken de meeste lastenboeken nog steeds van ‘Rf volgens NBN 713.020’ te spreken en/of Benor/ATG-attesten met Belgische terminologie te bevatten. Behoort u tot de categorie vakmensen die dit doet, dan is het intussen al vijf nà twaalf om alles aan te passen! Hoewel de regels om brandweerstand van een bouwelement aan te tonen al in het Koninklijk Besluit van 12 juli 2012 zijn opgenomen, blijken veel architecten en aannemers nog steeds de oude regelgeving te volgen. Ing. Liesbeth Jacobs, Technical Manager Fire Promat International: “Door de overgangsperiode was dat geen probleem. Maar verstandig was het niet, want de Europese regels zijn strikter. In veel gevallen zal de dikte van het bouwelement niet meer volstaan om de vereiste brandweerstand te halen. En in sommige toepassingen geldt zelfs een andere constructie- of bevestigingswijze. Voor elk element moet dus de nodige informatie bij de leverancier worden opgevraagd, wat een tijdsintensieve klus is.”

p De attestering van de CE-markering is de belangrijkste informatiebron voor de leverancier om te bewijzen dat zijn producten aan de Europese regelgeving voldoen. q De brandweerstand is altijd afhankelijk van en bepaald door zijn plaatsingswijze.

'In veel gevallen zal de dikte van het bouwelement niet meer volstaan om de vereiste brandweerstand te halen' OVER WAT GAAT HET? Hoe kan de leverancier nu bewijzen dat zijn producten aan de Europese regelgeving voldoen? De attestering van de CE-markering is de belangrijkste informatiebron. Liesbeth Jacobs: “Een bouwproduct heeft op zich geen ‘eigen’ brandweerstand, zelfs al betreft het brandwerende platen of isolatiemateriaal. De brandweerstand is altijd afhankelijk van en bepaald door zijn plaatsingswijze. Vandaar dat er in het DoP- document, de prestatieverklaring van een CE-gelabeld bouwproduct, niet altijd sprake is van brandweerstand. Vaak wordt verwezen naar het Europese classificatiedocument of de plaatsingsrichtlijnen van bijvoorbeeld brandkleppen, brandwerende verf of -manchetten. Bovendien is een CE-markering niet verplicht voor bouwproducten die niet onder een geharmoniseerde productnorm vallen. Vandaar dat de regelgeving ook toelaat om de brandweerstand te bewijzen via European Technical Approvals, European Technical Assessments of Europese classificatiedocumenten. Dit laatste type moet door een Europees labo of certificatieorganisme worden opgesteld op basis van één of meerdere brandproeven volgens Europese testnormen en/of door een analyse van proefresultaten. In de praktijk blijken de ETA’s voor brandwerende doorvoeringsproducten, zoals brandmanchetten of afdichtingsmaterialen, vrij volledig te zijn. Maar die voor brandwerende platen, intumescerende verven en brandwerende spuitmortels bevatten niet altijd alle beschikbare brandproefresultaten. Het is dus aangewezen om alle documenten extra goed te controleren en geen materialen te gebruiken die niet aan de Europese regelgeving voldoen.” ❚

BOUWEN AAN VLAANDEREN | 125

ADVERTORIAL

BRANDWERENDE BEGLAASDE CONSTRUCTIES Meyvaert Glass Engineering is een door en door Gents bedrijf, opgericht in 1826. Over de generaties heen zijn we steeds een pionier geweest in de glasverwerkende industrie. Ons bedrijf bestaat uit twee departementen: de Fire afdeling die gespecialiseerd is in beglaasde toepassingen voor brandcompartimentering, en de afdeling Museum die hoogwaardige vitrinekasten vervaardigd voor musea wereldwijd. Meyvaert Fire is de eerste geweest om brandcompartimentering transparant te maken. Hiervoor hebben wij unieke profielsystemen ontwikkeld die de hoogste flexibiliteit brengen inzake maatwerk en design.

ADVERTORIAL GLAS EN BRANDVEILIGHEID Vaak wordt gedacht dat brandcompartimentering enkel met gesloten zware constructies kan gerealiseerd worden. Meyvaert Fire is er in geslaagd deze constructies licht en transparant te maken, maximaal beglaasd. Reeds meer dan 20 jaar investeren wij in brandproeven, wat ons toelaat steeds opnieuw de grenzen te verleggen. Alle systemen zijn ontworpen conform aan de geldende Europese wetgeving, herkenbaar onder de classificatie EI, met daaraan gekoppeld brandweerstand 30, 60, 90 of 120 minuten. Bij brand werpt het glas een barrière op tegen rook, vlammen en toxische gassen. Daarnaast wordt het ondoorzichtig door de opschuimende tussenlaag en vormt het zo een volledig isolerend hitteschild.

OPLOSSINGEN OP MAAT Meyvaert Fire heeft door de jaren heen een breed gamma aan brandwerende oplossingen uitgewerkt. Dit maakt van ons de referentie in de sector, én de aangewezen gesprekspartner voor architect, hoofdaannemer en bouwbestuur. Het Meyvaertsysteem onderscheidt zich door een slanke en symmetrische opbouw, onzichtbare scharnieren, en verschillende afwerkmogelijkheden in gemoffeld aluminium, staal of inox.Ons uniek gamma met doorslaande enkele en dubbele deuren, geautomatiseerde schuifdeuren, vaste ramen en vloersystemen beschikt over alle nodige attestaties. De producten kunnen overal toegepast worden, zelfs in hoog corrosieve omgevingen zoals zwembaden. Al onze oplossingen kunnen aangeboden worden in de grootst mogelijke maatvoering. Naast het eigen systeem brengt Meyvaert Fire ook standaard aluminium en staal brandwerende oplossingen naar de markt.

PROJECTAANPAK Van concept tot realisatie: Meyvaert Fire beheerst alle disciplines in één hand. Elk project is bij ons maatwerk. De werkvloer van 10.000m2 is flexibel ingericht en kan voor elke taak ingezet worden. Alle metaalbewerkingen en voorassemblage gebeuren in eigen huis. Geëquipeerd met het nodige materiaal kunnen onze montageploegen vakkundig ingezet worden in de meest moeilijke situaties, in binnen en buitenland. Doordat we alle activiteiten, van engineering over productie tot plaatsing binnenshuis houden, kunnen we zorgen voor een snelle en geschikte oplossing voor alle types gebouwen, zowel publiek als privaat. Denk maar aan ziekenhuizen, zwembaden, scholen, kantoorgebouwen, winkelcentra enz.

In S&R Olympia te Brugge plaatsten we EI60 ramen en deuren, speciaal behandeld tegen de hoge corrosieve omgeving.

BERLAAR | Woonzorgcentrum Kloosterhof

Tekst | Koen Mortelmans

Beeld | ibens

KLOOSTERHOF MOOI VOORBEELD VAN DESIGN & BUILD-AANPAK In Berlaar – nabij Lier – hebben de plaatselijke Zusters van Berlaar woonzorgcentrum Kloosterhof annex assistentiewoningen Solleveld geopend. Ondanks de historisch klinkende naam gaat het om een volledige nieuwbouw, op een voordien braakliggend terrein. Het complex telt 67 woonzorgkamers met bijhorende ondersteunende facilitaire ruimtes, die zijn ondergebracht in een vierkant gebouw met binnentuin. De ruime rusthuiskamers, die stuk voor stuk zijn uitgerust met een rolstoeltoegankelijke, ergonomisch ingerichte badkamer met drempelloze douche, zijn ingedeeld in vier leefgroepen, waarvan twee op de begane grond en twee op de verdieping. Per leefruimte is er voorzien in een ruime zithoek met open zicht op de landelijke omgeving. De keuze voor laagbouw

zorgt voor een huiselijke indruk en een prima inpassing in het beeld van de omliggende woningen. De 24 aansluitende assistentiewoningen beschikken allemaal over een inpandig terras, dat drempelloos toegankelijk is via een schuifraam. Zo vormen het een verlengstuk van de leefruimte. De badkamers sluiten eenvoudig aan op de slaapkamer, terwijl de open keuken leidt naar een ruim aanvoelende woonkamer van circa 32 m². Iedere flat beschikt over een eigen berging.

WZC Kloosterhof en assistentiewoningen Solleveld in Berlaar. De keuze voor laagbouw zorgt voor een huiselijke indruk en een prima inpassing in de omgeving.

128 | BOUWEN AAN VLAANDEREN

BERLAAR | Woonzorgcentrum Kloosterhof

De binnentuin van het woonzorgcentrum.

FEL GEREDUCEERDE KOSTPRIJS Projectmatig is Kloosterhof een goed voorbeeld van een initiatief dat oorspronkelijk vastliep door het wegvallen van de VIPA-infrastructuursubsidie. Concreet betekent dit dat woonzorgcentra voor hun financiering eigenlijk zijn aangewezen op eigen middelen en bankleningen. "Wij hadden voor de Zusters al assistentiewoningen opgetrokken in Holsbeek", vertelt gedelegeerd bestuurder Herman Bernaerts van bouwbedrijf ibens. "Tijdens onze contacten raakten we in gesprek over de mogelijkheid om samen met de architect het ontwerp van het geplande WZC in Berlaar te herbekijken. Door onze eigen kennis en ervaring in te brengen en maximaal te prefabriceren hebben wij het Kloosterhof kunnen bouwen tegen een fel gereduceerde kostprijs, en dat zonder in te leveren op functionaliteiten. Samen met De Vloed Architects zijn we aan de slag gegaan om het hele bouwproject compacter te maken en een aantal duurdere details weg te laten of anders op te lossen."

GEGARANDEERDE RESULTAATSVERBINTENIS Als bouwen ontwikkelingsbedrijf richt ibens zich specifiek op de huisvesting van mensen met een zorgvraag, niet via aanbestedingen op de laagste eenheidsprijs, maar via Design & Build-opdrachten (DB) met resultaatsverbintenis en een lagere totaalprijs. Ibens baseert zich hierbij op een totaalbeheersing van het bouwproces. "We maken gebruik van 3D BIM (Building Information Model). Al onze projecten worden eerst virtueel gebouwd in 3D, om ze nadien te realiseren met een doorgedreven prefabricatie en volgens het 'lean-principe'. Dat is ook in Berlaar zo gebeurd."

‘Door onze eigen kennis en ervaring in te brengen en maximaal te prefabriceren hebben wij het Kloosterhof kunnen bouwen tegen een fel gereduceerde kostprijs, en dat zonder in te leveren op functionaliteiten’ Het begrip 'lean' komt uit de industrie. "We delen onze projecten nu op in verschillende batchen en stemmen onze productie hierop af. Zo maken we alleen wat in een bepaalde fase nodig is. Op die manier komen we tot 20 à 30% tijdwinst bij de uitvoering. We betrekken hier altijd onze onderaannemers en leveranciers bij. Succesvol bouwen doe je immers via een ketengeïntegreerd proces op basis van partnering. ›

BOUWEN AAN VLAANDEREN | 129

EEN AN DERE AAN PAK

Resultaatsverbintenissen met prijsgarantie Meerwaardecreatie door vermijden faalkosten Lean bouwen met 3D-BIM Ontzorging Samenwerking op basis van partnering dat mag u van ons verwachten!

Uw specialist in zorghuisvesting

Ibens nv - Marialei 11 bus1, 2018 Antwerpen - T+32 (0)3 287 65 00 - F+32 (0)3 286 45 00 www.ibens.be - info@ibens.be

BERLAAR | Woonzorgcentrum Kloosterhof

Deze betrokkenheid gebeurt op basis van vertrouwen in plaats van wantrouwen en volgens een overlegmodel in plaats van het traditionele conflictmodel", zegt Bernaerts.

'De keuze voor laagbouw zorgt voor een huiselijke indruk en een prima inpassing in het beeld van de omliggende woningen' ZORGVISIE GEÏNTEGREERD "Als sterk genormeerde en gereguleerde sector vereist de zorghuisvesting een zeer specifieke kennis", stelt Bernaerts. "Ibens heeft zich deze kennis eigen gemaakt en kan zijn klanten als kennisorganisatie garanderen dat de projecten volledig beantwoorden aan alle wettelijke voorschriften. Tegelijk garandeert het bedrijf een vaste prijs en opleveringsdatum. Wij werken nooit op basis van een middelenverbintenis, maar wel op basis van een resultaatsverbintenis. D&B is bij ons de standaard." Ibens houdt ook altijd rekening met de zorgvisie van de exploitant. "Die heeft een belangrijke impact op de organisatie van kamers, gangen en installaties. Het maakt bijvoorbeeld een groot verschil of de senioren op de afdeling zelf eten, dan wel gezamenlijk in één restaurant. Als zij hun verdieping dagelijks moeten verlaten voor een maaltijd in een gemeenschappelijk restaurant, moet er extra aandacht uitgaan naar de logistiek en de infrastructuur, zoals de liften." ❚

Participanten aan het woord SAFE HOUSE – TOEGANGSCONTROLE

TECHNISCHE FICHE Bouwheer vzw Vereniging van de Zusters van Berlaar (Berlaar) Architect De Vloed Architects (Heusden-Destelbergen) D&B-aannemer ibens (Antwerpen)

Een kwarteeuw geleden richtte Marc Peeters Safe House op. Dat is intussen uitgegroeid van een kleine slotenmakerij tot een gespecialiseerde beveiligingsonderneming met vijftien medewerkers, verdeeld over een hoofdkantoor in Deurne en een bijhuis in Schilde. "In het woonzorgcentrum hebben we de elektronische toegangscontrole geïnstalleerd, gebaseerd op het aanbod van fabrikant Salto. Voor de toegangsdeuren, diensten logistieke deuren zijn er geen sleutels meer, maar badges", aldus Safe House. "Daarnaast zijn er centraal geplaatste online wandlezers, die fungeren als updater. Alle toegangsinformatie wordt opgeslagen in de gebruikersbadges. De updaters lezen de informatie van de badges en communiceren die met de software. Tegelijkertijd schrijven ze de meest actuele toegangsrechten op de badges." In de zorg neemt de vraag naar zulke systemen toe. Ze maken het op een veilige en gebruiksvriendelijke manier mogelijk om te bepalen wie – medewerkers, residenten, bezoekers, externe dienstverleners –wanneer en hoelang toegang heeft tot verschillende plekken. "Je kan ook systematisch controleren wie wanneer welke deur heeft geopend. En een verloren badge kan je gewoon via de software deactiveren."

BOUWEN AAN VLAANDEREN | 131

OUDERGEM | Chirec

Tekst | Els Jonckheere

Beeld | Poujoulat

SCHOUWKANALEN ALS ‘EYECATCHER’ Momenteel bouwt ziekenhuizengroep Chirec een gloednieuwe uitvalsbasis aan de Triomflaan in Oudergem. Het is niet alleen een groot, maar ook erg toekomstgericht ziekenhuis. Er werd gekozen voor een aantrekkelijke en opvallende architectuur waarin één detail wel bijzonder opvalt: de staalstructuur met meerdere geïntegreerde schouwkanalen van 37 meter hoog. Het nieuwe ziekenhuis van Chirec omvat vijfhonderd bedden en vervangt de Kliniek Edith Cavell en de Kliniek Park Leopold, die worden omgevormd tot poliklinieken. De benutbare oppervlakte bedraagt 104.000 m² en is verdeeld over zeven bouwlagen. In het ontwerp stonden een eenvoudige circulatie voor patiënten en bezoekers, een optimale functionaliteit, een uitnodigend interieur en maximaal comfort centraal. De architecten kozen voor een klassieke en evenwichtige architectonische compositie. Op de begane grond bevindt zich een cirkelvormige sokkel met de onthaal- en consultatieruimtes. Daarboven is een centraal blok met ruimte voor patiëntenkamers voorzien, en tot slot een dakvolume met de technische installaties. Door verschillende vormen boven elkaar te plaatsen, geeft het geheel een ‘lichtere’ indruk. De gevel van de onderste verdiepingen zijn uitgevoerd met gordijngevels uit gelijmde buitenbeglazing en een borstwering van architectonisch beton. Niveaus +2 tot +4 krijgen aluminium ramen en een heldere beglazing, gescheiden door een verticaal paneel uit massief laminaat in lichte houtkleur en houten verticale lamellen. De technische verdieping bestaat uit vier vleugels die gegroepeerd zijn rond het atrium en hebben een metalen bekleding.

SCHOUWKANALEN Om aan de grote warmtevraag te kunnen voldoen, koos de bouwheer voor een combinatie van drie gascondenstieboilers (1x 1.000 kW en 2 x 2.600 kW) en twee WWK’s. Omdat die natuurlijk allen een schouwkanaal nodig hebben, werd de hulp van Poujoulat ingeroepen. Sales Director Belux, Bruno Haemers: “Als Europees marktleider in schouwkanalen zijn we dan ook gespecialiseerd in alle types van rookgasafvoer: van types die op kleine kachels worden aangesloten over uitvoeringen voor cv-toestellen in particuliere woningen en appartementscomplexen tot HVAC-projecten in grote gebouwen en de industrie. Uniek is dat we zowel modulaire rookgassystemen als volledig vrijstaande configuraties aanbieden, tot industriële schouwen toe. Hierdoor kunnen we voor elke toepassing de meest efficiënte oplossing voorstellen.”

132 | BOUWEN AAN VLAANDEREN

OUDERGEM | Chirec

INDRUKWEKKENDE CONSTRUCTIE Aangezien er in het Chirec-ziekenhuis vijf rookafvoersystemen nodig zijn, stelde Poujoulat initieel voor om een meerschouwskanaal te implementeren. Bruno Haemers: “Hierbij worden vijf verschillende schouwkanalen in één gesloten metalen ommanteling geïntegreerd. De architect wilde van de ‘schoorsteen’ echter een architecturale ‘eyecatcher’ maken. Zijn idee was om vijf aparte schouwkanalen in een open metalen constructie te plaatsen. Vandaar dat we hebben voorgesteld om ons meerschouwskanaal aan te passen tot een geheel waarbij de vijf schouwen duidelijk zichtbaar zijn. Vanwege de grote hoogte – de constructie is 27 meter hoog – en de acht meter lange horizontale verbinding met de stookkamer hebben we in dit project voor een modulair systeem gekozen.”

‘De schoorsteen met vijf schouwkanalen draagt in belangrijke mate bij tot de architecturale uitstraling van het geheel’ Voor Poujoulat is dit zonder twijfel een referentie om trots op te zijn. Intussen zijn al twee van de vijf schouwkanalen geïnstalleerd: deze voor de 1.000- en de 2.600 kW-gascondensatieketels. Ze hebben een respectievelijke diameter van 350 en 600 mm. Momenteel wordt de derde gascondensatieketel geplaatst, inclusief een externe condensor. Deze zal tevens een rookafvoersysteem met een diameter van 600 mm bevatten. De WKK’s worden in een latere fase geplaatst. ❚

Dankzij de ruime ineenschuiving van de diverse schouwelementen en bijhorende klemvaste beugel staat de montage garant voor een zeer stabiele constructie.

Eén detail van het nieuwe Chirec-ziekenhuis valt wel bijzonder op: de staalstructuur met meerdere geïntegreerde schouwkanalen van 37 meter hoog.

Het initieel voorziene meerschouwskanaal is aangepast tot een geheel waarbij de vijf schouwen duidelijk zichtbaar zijn.

BOUWEN AAN VLAANDEREN | 133

EEN WIN-WINRELATIE OP LANGE TERMIJN. WIJ ZIJN ER VOOR U. Poujoulat werkt in team samen met uw medewerkers. Om uw eisen en limieten helemaal te doorgronden, wisselen we graag onze kennis uit om de juiste professionele en kwalitatieve oplossing te vinden. Als partner dragen we bij tot het succes van uw realisaties.

Voor informatie of een afspraak, bel ons op 067/84.02.02 of stuur een e-mail naar info@poujoulat.be

www.poujoulat.be

OUDERGEM | Chirec

Tekst | Els Jonckheere

Beeld | Schindler

Chirec kiest voor zekerheid op het vlak van liften Onlangs ontving Schindler enkele grote bestellingen voor projecten in België, waaronder het nieuwe Chirec-ziekenhuis in Brussel. Dankzij een actieve samenwerking met de studiebureaus, architecten en ziekenhuisverantwoordelijken kon Schindler het aantal, de locatie en de kenmerken van de liften bepalen in functie van de verwachte drukte, en dit alles voor de eerste spadesteek. In het Chirec-ziekenhuis zullen 25 Schindler-liften worden geïnstalleerd. Twaalf daarvan zijn bestemd voor beddentransport en hebben een nominale draagkracht van 2.500 kg. Er zijn ook acht bezoekersliften van 1.000 kg en in de afdeling sterilisatie worden vier exemplaren van 1.275 kg voorzien. Tot slot krijgt de keuken een op maat gemaakte lift. Sales, Marketing & Productmanager New Installations BNL, Wim Stockx: “Bijna alle liften bewegen aan een snelheid van 1,6 m/sec en bieden een comfortabel transport dankzij de recent ontwikkelde aandrijftechnologie en tractiemiddelen. Qua energie voldoen de Schindler-liften aan de BREEAM-criteria. Ze beschikken immers over performante frequentieregelaars die het energieverbruik aanzienlijk verminderen en ledlampen."

MET GARANTIE OP BETROUWBAARHEID Ziekenhuisliften worden heel veel gebruikt, op elk moment van de dag. Er moet voor 100% op een goede werking kunnen worden vertrouwd, want het stilvallen van een lift kan er het verschil op leven en dood betekenen. De bouwheer moet dus niet alleen op een excellente kwaliteit van het toestel zelf, maar ook van het onderhoud kunnen rekenen. Wim Stockx: “Vandaar dat we een zekere

'Bijna alle liften bewegen aan een snelheid van 1,6 m/sec en bieden een comfortabel transport dankzij de recent ontwikkelde aandrijftechnologie en tractiemiddelen' garantieperiode voorzien waarin het onderhoud van de liften vaak is inbegrepen.” Schindler produceert, installeert, onderhoudt en moderniseert liften, roltrappen en rolpaden voor elk type gebouw of gebruikstoepassing. Centraal hierbij staat de toepassing van nieuwe technologieën die de veiligheid, het comfort, de (energie-) efficiëntie en de betrouwbaarheid van de systemen verhogen. ❚

BOUWEN AAN VLAANDEREN | 135

aporta folding doors & walls

VAK TIJDSCHRIFT VOOR DE BOUW I WWW.BOUWENA ANVLA ANDEREN.BE

0% 10

E AT W

0% 10

NIEUW IN BOUWEN AAN VLAANDEREN 2017: 1 THEMA PER NUMMER

Nr 1 februari

Geveltechnieken

Nr 2 april

BIM

Nr 3 juni

Duurzame bouwtechnieken

Nr 4 augustus

Toegangscontrole, beveiliging en automatisatie

BEZOEK ONS OP

www.aporta.be

Nr 5 oktober / Plaatsbesparend / Niet onderhevig aan vochtigheid of temperatuur

Brandbeveiliging

Nr 6 december Ventilatie & Zonwering

/ Krasbestendig & afwasbaar / Kwalitatieve en eenvoudige opdeling van diverse leefruimtes: badkamer, toilet, slaapkamer, keuken, woonkamer,...

Prins Albertlaan 65 - 8870 Izegem - T +32 (0)51 31 93 94

VO O R M E E R I N F O R M AT I E M A I L I N F O @ LO U W E R S M E D I AG R O E P. B E O F B E L + 3 2 5 0 3 6 81 70

BERINGEN | Sint-Theodarduskerk

Tekst en beeld | Tim Janssens

UNIEKE GLAS-IN-BETONRAMEN ONDERGAAN AMBACHTELIJKE RESTAURATIE De Sint-Theodarduskerk in Beringen is een van de vijf ‘mijnkathedralen’ in de provincie Limburg. Ze werd ontworpen door de vermaarde architect Henry Lacoste, die het imposante geheel opvatte als een zinnenprikkelend kunstwerk. De glas-in-betonramen zijn volstrekt uniek, onder meer door hun experimentele productiewijze en hun grote diversiteit aan kleurrijke glaselementen, die elk een specifieke stempel kregen in functie van het totaalbeeld in de raampartijen. Achtduizend stukken glas en 36 betonnen raampanelen uit het schip en de doopkapel worden momenteel vervangen of met de grootst mogelijke zorg gerestaureerd. De Sint-Theodarduskerk is gebouwd tijdens de Tweede Wereldoorlog, meer bepaald tussen 1939 en 1943. Ze fungeerde als parochiekerk voor Beringen-Mijn, de arbeiderswijk die toen het gros van de mijnwerkers huisvestte. De eenbeukige kruiskerk bestaat quasi volledig uit baksteen en is opgetrokken in Byzantijnse stijl. De zware vieringtoren meet 71,5 meter en staat symbool voor het robuuste karakter van het omvangrijke complex. Sinds 1985 geniet de Sint-Theodarduskerk een beschermde status als ‘mijnkathedraal’.

BETONROT EN GLASSCHADE Dé pronkstukken van dit religieuze bolwerk zijn hoe dan ook de prachtige glasin-betonramen. Ze bevatten glas van de legendarische kristalfabriek van Val Saint-Lambert, dat destijds ter plaatse verpakt is in gewapende betonpanelen. De experimentele assemblage van de raamgehelen maakt echter dat ze behoorlijk vatbaar waren voor betonrot en glasschade. Om hun unieke karakter te vrijwaren, worden de glas-in-betonramen van het schip en de doopkapel (fase 1) momenteel onder handen genomen in het glas-in-loodatelier van Renotec. “De glas-in-betonramen vertoonden al behoorlijk veel schade als gevolg van betonrot, en ook een brand in 1980 heeft bepaalde panelen fors aangetast”, vertelt Jurgen Albert, hoofd van de glas-in-loodafdeling van Renotec. “Het roesten en uitzetten van de wapening vergrootte de druk op het glas, waardoor heel wat elementen gebroken of versplinterd zijn. Bovendien zijn bepaalde stukken volledig blind geworden en/of afgeschilferd door de indringing van zouten. Vooral de onderpanelen, die blootgesteld zijn aan weer en wind, hebben daar erg onder te lijden gehad. Sommige exemplaren moeten we integraal namaken omdat ze niet meer te redden zijn. We hebben ze volledig gedemonteerd en hebben de glasstukken verlijmd (in hoeverre dat mogelijk was). De glaselementen die te zeer aangetast waren – goed drieduizend stuks – laten we aan de hand van individueel vervaardigde mallen in elzenhout namaken door een glasblazerij in Duitsland. De bovenpanelen zijn over het algemeen in een betere staat. Ze vergen meestal enkel een kathodische betonbescherming en de vervanging van enkele stukken glas.”

ARTISTIEK GLASWERK Omdat de meeste glas-in-betonramen zich aandienden als een complexe puzzel, besloot Renotec allereerst alle glasstukken te fotograferen, te inventariseren en uit te rusten met een individuele code. Op basis van digitale afdrukken van de originele plannen werden de raamgehelen nadien opnieuw bij elkaar gepuzzeld in het atelier. Alle herstellingswerken gebeuren volledig met de hand. “Qua logistiek, detaillering en nauwkeurigheid is dit toch echt wel een uitzonderlijk project”, benadrukt Albert. “Henry Lacoste heeft de ramen een unieke artistieke touch gegeven. Het drie centimeter dikke glas is na het gieten immers bedrukt met specifieke stempels en tekeningen, in functie van de afbeelding die de glasmozaïek in de ramen doet verschijnen. Deze artisanale productiemethode is zeer uitzonderlijk voor glas-in-betonelementen, die doorgaans worden uitgerust met gestructureerde glasdallen. › De Sint-Theodarduskerk in Beringen is een van de vijf mijnkathedralen van Limburg. Een deel van haar unieke glas-in-betonramen wordt momenteel gerestaureerd.

BOUWEN AAN VLAANDEREN | 137

Als hoofdaannemer focust Renotec bewust op gespecialiseerde renovatie- en restauratiewerken in en rond gebouwen, bouwconstructies en monumenten. Uitdagende projecten die ambachtelijke kennis vragen zijn een kolfje naar onze hand. Met know-how, innovatieve technieken en logistieke kracht lost Renotec elk complex en buitengewoon renovatieproject op.

Waar een alledaagse aannemer stopt, daar begint RENOTEC. Renotec houdt vakmanschap bewust onder eigen vleugels. Met 600 medewerkers maken we van kwaliteit dagelijks ons handelsmerk.

ADVERTENTIE 16900606_Renotec NV

RENOTEC NV • Acaciastraat 14c - 2440 Geel • T 014 86 60 21 - F 014 86 60 16 • www.renotec.be • info@renotec.be

BERINGEN | Sint-Theodarduskerk

Sommige elementen hebben zelfs een dubbele afwerking: structuur aan de ene kant en een stempel aan de andere kant. Bovendien gebruikte Lacoste veertig verschillende kleuren. Het geeft de restauratie uiteraard een extra dimensie. ”

‘Het drie centimeter dikke glas is na het gieten bedrukt met specifieke stempels en tekeningen, in functie van de afbeelding die de glasmozaïek in de ramen doet verschijnen’ Op basis van digitale afdrukken van de originele plannen zijn de raamgehelen opnieuw bij elkaar gepuzzeld in het glas-in-loodatelier van Renotec.

ZOEKEN NAAR BETERE WAPENINGSTECHNIEK De restauratie van de raamgehelen zou klaar moeten zijn tegen de zomer van 2017. Op dat moment zullen de restaurateurs van Renotec iets meer dan een jaar aan de slag geweest zijn. “In april hebben we de raampanelen gedemonteerd en gereinigd. Vervolgens zijn we gestart met de restauratie van de glasstukken. Intussen is ook de productie van de nieuwe glaselementen (inclusief

De glaselementen die te zeer aangetast waren – goed drieduizend stuks – worden aan de hand van individueel vervaardigde mallen in elzenhout nagemaakt door een glasblazerij in Duitsland. de specifieke stempels en tekeningen) volop aan de gang. We hebben al een tweeduizendtal mallen opgestuurd naar de glasblazerij in Duitsland. Momenteel buigen we ons ook over de productie van de nieuwe raampanelen, die we allicht anders zullen wapenen dan de originele panelen. De oorspronkelijke betonstructuren zijn volledig dooraderd met staal, waardoor er op sommige plekken geen marge is tussen de wapening en het glas. Hieruit blijkt eens te meer dat we geen uitdaging uit de weg gaan als het aankomt op gespecialiseerde werken in en rond gebouwen, bouwconstructies en monumenten. We proberen zo veel mogelijk kennis inzake onze nicheactiviteiten in eigen huis te houden en investeren dan ook resoluut in de verdere uitbouw van onze knowhow.” ❚

TECHNISCHE FICHE Sommige raampanelen moeten integraal nagemaakt worden omdat ze niet meer te redden zijn.

Bouwheer Kerkraad Heilige Theodardus (Koersel) Architect Architectenbureau Karel Breda (Zaventem) Hoofdaannemer Renotec (Geel)

BOUWEN AAN VLAANDEREN | 139

CIB NIEUWS

RECORDOPKOMST VOOR VASTGOEDCONGRES

PASSIE VOOR VASTGOED LEEFT MEER DAN OOIT Met net geen 1350 deelnemers bewees de zeventiende editie van het CIB Vastgoedcongres opnieuw zijn succesformule. Nooit schreven meer mensen in voor het congres. Deze recordopkomst was het mooiste bewijs dat de vastgoedprofessionals de passie voor het vastgoed meer dan ooit door de aderen voelen stromen en dat ze, naast netwerken, ook voortdurend willen professionaliseren. “In tegenstelling tot wat sommige kwatongen in de media durven beweren, leeft onze sector meer dan ooit en maakt de consument alsmaar meer gebruik van vastgoedprofessionals”, klonk het in de openingstoespraak van voorzitter Stephan Coenen.

Met ‘Zuurstof voor het Vastgoedberoep’ als centraal thema van het congres was er geopteerd voor een rode draad die de sector duidelijk aanspreekt. Met ‘Zuurstof voor het Vastgoedberoep’ als centraal thema van het congres was er geopteerd voor een rode draad die de sector duidelijk aanspreekt. Iedereen binnen de sector stelt zich weleens vragen bij de leefbaarheid van het vastgoedberoep en de uitdagingen die op ons liggen te wachten. “Met onze gekende succeselementen als boeiende workshops en een debat tussen ervaren vastgoedmakelaars en syndici hebben we geprobeerd om op het congres antwoorden te zoeken én te geven op de vragen die momenteel binnen onze sector leven. Met als uiteindelijke doel ons publiek met de nodige dosis zuurstof huiswaarts te laten keren”, aldus directeur Communicatie Kristophe Thijs.

voor de verkoop van zijn woning. “In klanttevredenheidsonderzoeken scoort onze sector gemiddeld 7,7 op een schaal van tien. Geslaagd met onderscheiding, heet zoiets dan”, aldus Thijs. “Kritiek is van alle tijden, maar ik ben ervan overtuigd dat we met z’n allen professioneler werken dan ooit, dat we met z’n allen consumentgerichter werken dan ooit en dat dit het enige pad is dat we moeten bewandelen. De inspanningen die we met z’n allen dag na dag leveren komen onze hele sector ten goede en stralen dan ook af op de hele sector”, vult voorzitter Coenen aan.

GEPROFESSIONALISEERDE SECTOR

Natuurlijk kan het altijd beter. “Net daar ligt de uitdaging voor ons allen, maar ook voor een beroepsvereniging als CIB Vlaanderen: de vastgoedprofessional ten volle te ondersteunen. Het Vastgoedcongres is daar onder meer een voorbeeld van. Een doorgedreven professionalisering is al jarenlang een absolute prioriteit voor CIB Vlaanderen”, klinkt het resoluut bij afgevaardigd bestuurder Jan Jassogne. ❚

Het vertrouwen van de Belg in vastgoed als investering was nog nooit zo groot. De consument ziet vastgoed als een veilige belegging en wendt zich steeds vaker tot een vastgoedprofessional. De sector is de afgelopen jaren immers in ijltempo geprofessionaliseerd. Ondertussen doet 56% van de Vlamingen (cijfers Steunpunt Wonen) een beroep op een vastgoedmakelaar

140 | BOUWEN AAN VLAANDEREN

VASTGOEDPROFESSIONALS ONDERSTEUNEN

BVA NIEUWS

2016 DOOR DE OGEN VAN BVA 2016 is weer bijna voorbij, waardoor BVA bij monde van voorzitter Sylvie Bruyninckx even stilstaat bij alle uitdagingen en doelstellingen waar het dit jaar mee werd geconfronteerd. “Dit jaar hebben we ingezet op het beroep van de architect an sich”, opent Bruyninckx. “Er zijn immers verschillende wijzingen op til binnen ons beroep. We willen deze blijvend bewaken en ijveren voor de meest opportune oplossing voor de architecten.” Sylvie Bruyninckx: “Een van deze wijzigingen is de verplichte verzekering voor de aannemers. Hierbij hebben we geijverd voor een verzekering voor alle partijen in het bouwproces, alsook voor alle types projecten. We hebben hier een eerste resultaat behaald, maar dit gaat momenteel nog niet ver genoeg. BVA blijft dan ook ijveren voor een veralgemeende verzekeringsplicht voor alle bouwpartners, en niet enkel voor bouwprojecten met woonbestemming. Wat de permanente vorming, het as-builtdossier, de stagehervorming, de archeologienota, enzovoort betreft, die allemaal meer verplichtingen, verantwoordelijkheden, taken, kosten en administratie bij de architect zullen leggen, hebben we mee geijverd voor de beperking van de taken van de architect. De onderhandelingen en werkgroepen omtrent voorgaande onderwerpen zullen doorlopen in 2017 en misschien zelfs langer, waarbij we met hart en ziel zullen blijven waken over de beheersing van onze taken.

nieuwe voorzitter, Edward Sorgeloose, die de verjonging binnen BVA vol enthousiasme zal verderzetten. Ons dagelijks bestuur bestaat vanaf heden uit Edward Sorgeloose, Joris Malbrain, Jacques Spaas en mezelf. We worden bijgestaan door projectcoördinator Nathalie Poppe en onze projectregisseur Nancy Hasen. We hebben het voorbije jaar niet stilgezeten en werkten achter de schermen vanuit een cultureel maatschappelijk oogpunt op verschillende niveaus mee aan de complexe wetgeving, wedstrijdformules en de vergoeding van architecten hierbij ... Bovendien zetelen onze bestuursleden en andere vrijwilligers in verschillende technische commissies, die ernaar streven om ons beroep niet nog complexer te maken. Voorts zetten we ons zowel federaal als internationaal in via de FAB (overkoepelend orgaan waarbinnen AriB, UWA en BVA zetelen) om het beroep van de architect op grote schaal te promoten. In 2017 zetten we verder in op de meerwaarde van ons beroep op cultureel en maatschappelijk vlak. BVA wil hierbij het voortouw nemen omdat de cultureelmaatschappelijke meerwaarde van de architect en zijn invloed op onze leefomgeving meer benadrukt moeten worden. Al deze inspanningen achter de schermen leveren we vanuit de overtuiging dat wij, architecten, bezig zijn met de toekomst van onze leefomgeving en dat we hier een belangrijke meerwaarde moeten creëren. Al te vaak wordt vergeten dat we creëren voor het gebruik van anderen en dat dit de basis blijft van ons architecturaal engagement. Behalve voor de verdediging van de ‘serieuze’ aspecten van ons beroep, zorgen we ook voor de gezondheid en de ontspanning van onze architecten met de BVA Archigoldcup. Vanaf 2017 wordt niet enkel in Antwerpen en Gent, maar voor het eerst ook in Leuven een Archigoldcup georganiseerd. We hopen alvast dat we opnieuw enkele spannende voetbalavonden mogen beleven!

Hiernaast blijven we waken over de wettelijke verplichtingen die spelen rond het verplicht gebruik van BIM. We vinden het uitermate belangrijk dat architecten hun werk en ontwerpen niet zien afkalven doordat aannemers alle info in handen krijgen. Daarenboven is de investeringskost voor deze softwarepakketten voor elk architectenkantoor enorm groot. Verder speelt ook de hervorming van de Orde van Architecten nog, die al jaren loopt, maar dit jaar door het kabinet van minister Borsus op de voorgrond werd gebracht. Ook daaraan werken we, samen met de andere beroepsverenigingen, op constructieve wijze mee, met als doel de creatie van een lichtere structuur. Daarnaast blijven we ons engageren voor een wettelijk vastgelegd ereloon, zodat er een duidelijke basis ontstaat die aangeeft hoeveel een architect als ereloon kan vragen om al zijn taken correct en professioneel uit te voeren. Zelf ben ik op het einde van mijn voorzitterschap gekomen en stel ik iedereen graag voor aan onze

Volgend jaar hebben we overigens nog een fijne verrassing in petto, dus hou onze website en mailings in de gaten. Onze leden zullen extra verwend worden. Wij hopen dit jaar alleszins opnieuw op jouw lidmaatschap te mogen rekenen. Door jou kunnen we onze ambities waarmaken en wordt ons vertrouwen gesterkt dat we opkomen voor de juiste waarden. Vrijwilligers die interesse hebben om een bepaald aspect op te volgen binnen een werkgroep of een activiteit te organiseren, zijn uiteraard altijd welkom. Tot snel. Sylvie Bruyninckx

BVA versterkt en verbindt architecten die het maatschappelijk belang van architectuur binnen een duurzame samenleving ter harte nemen. Ernest Allardstraat 21 – 1000 Brussel +32 2 5122578 info@bvarchitecten.be

BOUWEN AAN VLAANDEREN | 141

JURIDISCH ADVIES

ADVOCATEN

Aalter | Eeklo | Deinze

Tekst | Hans Herbrant (Herbrant Partners ADVOCATEN)

RECHTSTREEKSE VORDERING VAN DE ONDERAANNEMER OP DE BOUWHEER WELDRA EEN WIJZIGING?

Art. 1798 B.W. voorziet dat de onderaannemer die door de

WIJZIGING ART. 1798

hoofaannemer niet wordt betaald een rechtstreekse vorde-

Om tegemoet te komen aan de hierboven beschreven problematiek werd bij wet van 11/07/2013 een derde alinea toegevoegd: “in geval van betwisting tussen de onderaannemer en de aannemer kan de bouwheer het bedrag storten in de deposito- en consignatiekas of op een geblokkeerde rekening op naam van de aannemer en onderaannemer bij een financiële instelling. De bouwheer is hiertoe verplicht indien hij hiertoe schriftelijk wordt verzocht door de hoofdaannemer of de onderaannemer.”

ring kan stellen tegen de bouwheer, teneinde betaling te bekomen van zijn vordering op de hoofdaannemer. Dit is beperkt tot het bedrag dat de bouwheer nog verschuldigd is op het ogenblik dat de vordering word ingesteld. Deze eenvoudige tekst zorgde door de jaren heen echter voor heel wat controverse in rechtspraak en rechtsleer...

De bouwheer zal het bedrag dus kunnen consigneren en is daartoe zelfs verplicht als de hoofd- of onderaannemer dat vraagt.

DE INWERKINGTREDING De wet diende in werking te treden op 1/12/2014, ware het niet dat het nieuwe pandregister (dat moest worden opgericht ingevolge een andere bepaling van diezelfde wet) op die datum nog in werking was, zodat de inwerkingtreding werd uitgesteld naar 1/01/2017. Sterker nog: er gaan nu zelfs stemmen op om de inwerkingtreding uit te stellen naar 2018.

Een van de voorwaarden is dat de vordering beschikbaar moet zijn in het vermogen van de hoofdaannemer, waardoor ze niet kan worden gesteld na een faillissement of wanneer er reeds bewarend derdenbeslag is gelegd in handen van de bouwheer. Ook de vorm was jarenlang een heikel punt, tot het Hof van Cassatie besliste dat het stellen van de rechtstreekse vordering niet gebonden is aan een vormvoorwaarde. Belangrijk is dat de bouwheer door de vordering niet meer bevrijdend kan betalen aan de hoofdaannemer. Hij is verplicht om te betalen aan de onderaannemer die de vordering stelde. Betaalt hij wel nog aan de hoofdaannemer, dan loopt hij het risico om twee keer te moeten betalen. Een groot probleem is dat de bouwheer niet altijd zeker is of kan zijn dat de vordering rechtsgeldig is gesteld. Als er een betwisting is tussen hoofd- en onderaannemer, komt de bouwheer voor een moeilijke keuze te staan. Hij mag hij niet meer betalen aan de hoofdaannemer, maar wanneer deze later gelijk krijgt, heeft de bouwheer ten onrechte aan de onderaannemer betaald en moet hij een tweede keer betalen.

142 | BOUWEN AAN VLAANDEREN

Wat er ook van weze en wat de onmiddellijke of verre toekomst ook moge brengen, dit wetgevend initiatief kan er de aannemers misschien toe inspireren om de consignatie nu reeds voor te stellen aan de bouwheer wanneer ze een betwisting voeren. Alle partijen zullen zich daar vast en zeker goed bij voelen. ❚

Hans Herbrant Advocaat HERBRANT PARTNERS ADVOCATEN

ADVOCATEN

Aalter | Eeklo | Deinze

VCB NIEUWS

VCB LANCEERT INSPIRATIESITE VOOR BEN-AANNEMERS EN PARTICULIEREN Wie over vijf jaar een nieuwbouwwoning wil realiseren, zal een E-peil van 30 in acht moeten nemen. Hoewel 2021 veraf kan lijken, hebben woningbouwers en aannemers niet stilgezeten. Hun vooruitstrevende BEN-woonprojecten (Bijna Energie Neutraal) vind je vandaag al op de BEN-website van de Vlaamse Confederatie Bouw. Het groeipad van het maximaal toegelaten E-peil in woningen is voor Vlaanderen – en bij uitbreiding voor heel Europa – bekend. ‘Bijna Energie Neutrale’ woningen (BEN) zullen tegen 2021 stelselmatig evolueren naar een E-peil van 30. In 2017 geldt een E-peil van 60, en in 2018 vereist een nieuwbouwwoning al een maximaal E-peil van 40.

BELANG VAN TECHNIEKEN Kortom: BEN-bouwen is vandaag al de slimste keuze. Je hoeft niet te wachten tot 2021. De Vlaamse Confederatie Bouw heeft, met medewerking van het Vlaams Energieagentschap, een website gelanceerd waar haar leden hun gerealiseerde BEN-projecten in de kijker kunnen zetten. Die woonprojecten verbruiken weinig energie voor verwarming, ventilatie, koeling en warm water. Daarnaast wordt er verstandig gebruikgemaakt van hernieuwbare energietechnieken. “De Vlaamse overheid beklemtoont momenteel het belang van technieken zoals geothermische warmtepompen”, aldus Tim Van Helden, beleidsmedewerker Energie bij de VCB.

“Zo worden de premies voor warmtepompen vanaf 1 januari 2017 uitgebreid. Een geothermische warmtepomp kan rekenen op een premie van 4.000 euro, een lucht-waterwarmtepomp op 1.500 euro, een hybride lucht-waterwarmtepomp is goed voor 800 euro en ten slotte krijg je voor een lucht-luchtwarmtepomp een premie van 300 euro. Alle premies bedragen maximaal 40 % van de factuur. Zonder hernieuwbare energietechnieken geen BEN-woning”, besluit hij.

‘BEN-bouwen is vandaag al de slimste keuze. Je hoeft niet te wachten tot 2021’

De Duurzame Wijk in Waregem, een schoolvoorbeeld van hedendaags energiezuinig bouwen.

INSPIRERENDE PROJECTEN En de VCB-leden zijn BEN-voorlopers. Hoewel E30 pas een vereiste wordt in 2021, hebben ze al heel wat BEN-projecten gerealiseerd. Op de BEN-website stonden binnen de kortste keren honderd recente BEN-voorbeelden, en de teller blijft lopen. Niet alleen weerspiegelen die projecten het stijgende aanbod van BEN-woonprojecten in Vlaanderen, je vindt er ook technische beschrijvingen, inclusief fotomateriaal. Het gaat om vooruitstrevende voorbeelden op het vlak van energiezuinigheid, rendementsoptimalisatie en hernieuwbare energieoplossingen. De BENwebsite van de VCB is gekoppeld aan de website van Livios. De BEN-projecten die via onze site geüpload worden, vinden automatisch hun weg naar de Livioswebsite. Op die manier slaan we twee vliegen in één klap. We inspireren en informeren niet alleen onze leden-aannemers, maar ook het grote publiek. Naast de technische gegevens van BEN-woningen vindt de particulier algemene info over BEN-projecten en -normen. Door de handige zoekfunctie op de site kunnen bezoekers snel filteren op regio, prijscategorie, bouwstijl of E-peil. De Vlaamse Confederatie Bouw nodigt zowel particulieren als bouwprofessionals uit om online een kijkje te nemen en de verwezenlijkingen van haar BEN-aannemers te ontdekken. Meer dan vijftig aannemers en woningbouwers hebben zich intussen aangemeld om de technische prestaties van hun BEN-woonprojecten te delen, maar uiteraard staat dit platform open voor alle leden van de Confederatie Bouw om hun projecten kosteloos en ongelimiteerd te publiceren. ❚

Hoewel E30 pas een vereiste wordt in 2021, zijn er in Vlaanderen al heel wat BEN-projecten gerealiseerd.

Surf naar www.vcb.be/ben-projecten-aanbod

BOUWEN AAN VLAANDEREN | 143

ORI NIEUWS

ANALYSE VAN DE ADVIES- EN INGENIEURSBUREAUS VOOR DE VLAAMSE KLIMAATTOP

“ KLIMAAT EN MOBILITEITSKNOOP WEL TE VERZOENEN” De mens is mobiel en valt nooit meer stil. Integendeel, de bewegende mens is van alle tijden. Het is een uiting om zichzelf te ontplooien. Op de rem gaan staan heeft geen zin. “Daarom moeten we mobiliteit slim en duurzaam organiseren”, meent ORI. “Voorspelbaarheid, comfort en een vlotte afstemming tussen interregionale, regionale en lokale mobiliteit zijn sleutels tot een succesvolle mobiliteit.” VOORSPELBARE EN SNELLE TRANSPORTMIDDELEN “Waarom zijn de metro en de hogesnelheidstrein populair? Omdat ze allebei stipt, snel en voorspelbaar zijn. De hogesnelheidstrein is bovendien erg comfortabel. De elektrische fiets zit in de lift omwille van zijn snelle en klokvaste verplaatsing op korte afstand. De gebrekkige/onveilige infrastructuur is echter een groeiende bezorgdheid. De auto blijft op middellange afstand, buiten de piek, veruit het snelste en comfortabele vervoermiddel. Maar hij laat ook een enorme ecologische voetafdruk achter en wordt daarom vaak verguisd. Conclusie? Verlaag de uitstoot van de auto en investeer in duurzame en voorspelbare openbare transportmodi. Ze lonen allebei.”

COMFORT OOK TIJDENS DE PIEKUREN “Verzadigd op piekuren, beperkt comfort en matige organisatie: zo wint het openbaar vervoer het nooit van het individuele vervoer (auto, gemotoriseerd rijwiel, fiets). Dagelijks desastreuze files in Antwerpen, Brussel en Gent – toch laten we de auto niet thuis! Bedrijfswagens afschaffen verandert daar weinig aan. Wel deze drie pistes: een frequenter en comfortabeler openbaar vervoer, een betrouwbare trajectbegeleiding en free car floating.”

VLOT VAN HET ENE VERVOERSMIDDEL NAAR HET ANDERE “Auto, trein, fiets, te voet … Hoe beter die verschillende transportmodi met elkaar samenhangen, hoe vlotter het multimodaal gedrag. Zo hangt de combinatie auto

- openbaar vervoer af van parkeermogelijkheden en aansluitingstijden. De combinatie fiets, tram-bus en trein vraagt een nog complexere afstemming. Investeren in betere aansluitingen over de modi en de regionale grenzen heen loont.”

ACHT VERSNELLINGEN OP KORTE TERMIJN 1. Investeer in veilige fietsautostrades om woonkernen binnen een straal van 15 kilometer te verbinden met klein- en grootstedelijke kernen en met belangrijke stations. Voordeel? Elektrisch fietsen boomt en de ecologische voetafdruk daalt. 2. Kies voor slimme verkeersbegeleiding. Overheid, autoconstructeurs, IT en communicatiebedrijven kunnen de beschikbare data en de aanwezige intelligentie in voertuigen koppelen, analyseren en gebruiken voor een betere en proactieve verkeersinfo. 3. Bundel alle gegevens van verkeer, openbaar vervoer (inclusief verstoringen/vertragingen), autodelen en parkeerplaatsen (fiets en auto). Zo bouw je samen met de private sector een digitaal multimodaal platform voor betrouwbare routeplanners (tijd en traject). Ontwikkel apps die je altijd en overal het beste, snelste en meest comfortabele traject aanbieden. Voordeel? Continu proactieve online info van verkeersstromen, -modi, aansluitingen en parkeermogelijkheden voor elke burger. Voordeel: vlotter verkeer en minder CO2-uitstoot. 4. Veralgemeen rekeningrijden voor alle gebruikers van hoofdwegen. Het zal de verkeerspieken afvlakken, de CO2-uitstoot verminderen en andere modi stimuleren. 5. Geef voorrang aan (kwetsbare) voetgangers en fietsen in de publieke ruimte in woon- en stadskernen. Hoe? Speel in op nieuwe fietscultuur (elektrisch, vervoer kinderen, vracht- en collivervoer …) en voorzie voor hen meer ruimte en parkeerplaats. 6. Zet voluit in op hubs met comfortabele en vlot bereikbare parkings aan de rand van de autovrije of -luwe zones en nabij (bus)-/(trein)stations en free bike floating. 7. Ontmoedig het vervuilende autoverkeer in de stedelijke kernen en investeer in een vlot, stipt en comfortabel openbaar vervoernetwerk voor (groot)stedelijke centra. 8. Faciliteer het (delen van) individueel elektrisch aangedreven vervoer en een netwerk van oplaadpalen in de stedelijke gebieden.

DRIE VERSNELLINGEN OP LANGE TERMIJN Regionaal 1. Zet in op Onderzoek & Ontwikkeling voor elektrisch en met waterstof aangedreven automatische wagens. 2. Installeer een multidisciplinair en multimodaal innovatieplatform (MOW, IT-sector, ingenieursbureaus, aannemers, auto- en transportsector) om automatisch rijden op hoofdwegen mogelijk te maken. Voordelen? Veiligheid en capaciteit.

“Verlaag de uitstoot van de auto en investeer in duurzame en voorspelbare openbare transportmodi. Ze lonen allebei”, luidt het bij ORI.

144 | BOUWEN AAN VLAANDEREN

Lokaal 3. Verdicht kleinstedelijke centra en dorpskernen tot een schaalgrote die een rendabel openbaar vervoer en economisch lokaal weefsel mogelijk maakt. Zo verplaatst men zich vlot en comfortabel per fiets, te voet of met gedeeld individueel vervoer. ❚

DE DERDE LONG

WORKSHOP ARCHITECTUUR, THE INTERNET OF THINGS EN KANTOORTRENDS VOOR MORGEN Op 8 november 2016 organiseerde De Derde Long een workshop rond architectuur, the internet of things en kantoortrends voor morgen. De Derde Long is een kennis- en mediaplatform rond wat leef- en werkcomfort, veiligheid en een gezond binnenklimaat betekent, hoe men het kan verbeteren en wie actie kan ondernemen. Een uitgangspunt waarbij zowel de architect als andere belanghebbenden uit het voltallige bouwteam (architecten, ingenieurs, studiebureaus, professionele bouwheren, binnenhuisarchitecten, aannemers, bedrijfsleiders en eigenaars van gebouwen) nadenken over welke rol ze binnen dit thema kunnen vervullen. Samen met de partners Harol, Boss Paints, Daikin, Knauf, Interalu/LCC, Tarkett, Vitra, Multiline, Grohe, Lumac Signs en Miele werd gekozen voor relevante topics en sprekers. Djenny Brugmans (Rozenbrood) bracht de kantoortrends voor morgen

in beeld, Ann Ackaert (iMec) richtte zich tot het ‘internet of things’ in functie van producten procesverbetering binnen de architectuur en Wim Vandendriessche (Stéphane Beel Architecten) sprak over de rol van de architect.

‘’

Goed kijken hoe mensen zich bewegen, wat ze belangrijk vinden en waar hun aandacht naartoe gaat. We zien dat werken een steeds belangrijker onderdeel van het leven wordt. We evolueren van ‘co-werken’ naar ‘co-leven’. Dus ook een kantoorruimte moet huiselijk zijn, moet een gezonde omgeving zijn en prettig om je te kunnen ontwikkelen. Djenny Brugmans, Trendbureau Rozenbrood

Binnen de architectuur zie je vandaag een steeds grotere specialisatie van de disciplines, waarbij iedereen steeds meer hetzelfde gaat doen. Wij kiezen bewust om dat niet meer te doen. We willen steeds meer met verschillende projecten bezig zijn, van klein tot zeer groot, van school tot stad, om een voordeel te halen uit de kruisbestuiving door verschillende zaken tegelijk te doen, en zo meer kwaliteit en eigenheid te ontwikkelen. Wim Vandendriessche, Stéphane Beel Architecten

Herbeleef deze workshop met de aftermovie op www.dederdelong.be! U kan zich langs deze weg ook aanmelden om uitgenodigd te worden voor de volgende workshops.

‘’

In de toekomst zie ik vooral een uitdaging in het Interet of Things. Het biedt een zee van mogelijkheden, maar we moeten er de meerwaarde voor de eindgebruiker en de productmogelijkheden voor fabrikanten en bedrijven leren uitfilteren. Ann Ackaert, iMec

BOUWEN AAN VLAANDEREN | 145

WIE DOET WAT VANAF € 595 PER JAAR WETEN UW KLANTEN OOK WAT U DOET!

‘Wie doet wat’ zijn servicepagina’s met een overzicht van de meest gerenommeerde bedrijven per rubriek. U kunt deelnemen met uw bedrijfslogo met naamsvermelding.

Bel of mail voor alle informatie over een vermelding in Bouwen aan Vlaanderen: T +32 50 36 81 70 - E info@louwersmediagroep.be

WWW.BOUWENAANVLAANDEREN.BE HET MEEST COMPLETE OVERZICHT VOOR GERENOMMEERDE TOELEVERANCIERS VOOR DE BOUW

Staat u nog niet op www.bouwenaanvlaanderen.be of www.bouwenaanmonumenten.be? Neem dan voor meer informatie contact op door een mail te sturen naar: info@louwersmediagroep.be of bel T +32 50 36 81 70

SCHRIJF U NU IN VOOR ONZE ONLINE NIEUWSBRIEF!

WIE DOET WAT

AANNEMERS

ALUMINIUM SCHRIJNWERKEN BONTINCK ARCHITECTURE AND ENGINEERING CV

NV VANDENBUSSCHE

ASK-ROMEIN NV Ambachtstraat 33 2390 MALLE T +32 3 320 24 00

Groendreef 21 9880 AALTER T +32 9 325 75 75 F +32 9 325 75 80 E info@nvvandenbussche.be W www.nvvandenbussche.be

Ottergemsesteenweg Zuid 808-A31 9000 GENT J. HERMANS & CÂ° N IZ West-Grijpen Zone 2 Grijpenveldstraat 20

F +32 3 320 24 99

3300 TIENEN

E info.be@ask-romein.com

T +32 16 82 03 00

W www.ask-romein.com

F +32 16 82 14 61

T +32 9 225 01 74 F +32 9 225 64 14 E studiegroep@bontinck.biz W www.bontinck.biz

E info@hermansco.be

VERSTRAETE | VANHECKE NV

NV MONUMENT VANDEKERCKHOVE Oostrozebeekstraat 54

Fotografielaan 24 2610 WILRIJK T +32 3 829 04 00 F +32 3 829 08 06 E info@v-v.be W www.v-v.be

W www.hermansco.be

ARCHEOLOGISCH ONDERZOEK

Brugsesteenweg 210 8800 ROESELARE www.monument.be/companies/2-altritempi

F +32 51 30 22 37

AANNEMERS GRONDWERKEN

W www.vkgroup.be

RUBEN WILLAERT Bloemisterijstraat 6

E info@monument.be

8340 SIJSELE

W www.monument.be

T +32 51 26 20 20 F +32 51 26 20 21

8770 INGELMUNSTER T +32 51 31 60 80

ARCHITECTONISCH BETON

T +32 50 36 28 20 F +32 50 50 00 19 E ruben@rubenwillaert.be

PELLIKAAN BOUW NV Excelsiorlaan 1 B-1930 Zaventem T +32 2 720 58 45 F +32 2 721 34 70 W www.pellikaan.be

HOOGMARTENS WEGENBOUW NV Industrieweg Noord 1137 3660 OPGLABBEEK T +32 89 81 02 30 E info@hoogmartens.be W www.hoogmartens.be

W www.rubenwillaert.be

DECOMO NV

ARCHITECTEN

Industrielaan 96 7700 MOESKROEN T +32 56 85 07 11 F +32 56 34 48 91 E info@decomo.be W www.decomo.be

ADVOCATEN

AUDIOVISUEEL MATERIAAL

ADVOCATEN

Aalter | Eeklo | Oostkamp | Deinze

DE VLOED ARCHITECTS Laarnebaan 106 a 9070 HEUSDEN - DESTELBERGEN

PIT ANTWERPEN NV

HERBRANT & PARTNERS ADVOCATEN

T +32 9 252 11 22

Starrenhoflaan 27

Steenweg op Deinze 43b 9880 AALTER T +32 9 374 62 04 F +32 9 374 64 73 E info@herbrantpartners.be W www.herbrantpartners.be

F +32 9 252 11 25

2950 KAPELLEN T +32 3 605 14 33 F +32 3 605 14 76 E info@pit.eiffage.be W www.pitantwerpen.be

RENOTEC NV Acaciastraat 14e 2440 GEEL T +32 14 86 60 21 F +32 14 86 60 16 E info@renotec.be W www.renotec.be

E info@devloed.be W www.devloed.be

Bormstraat 24 2830 TISSELT T +32 15 71 81 00 F +32 15 71 81 09 E info@promat-international.be W www.promat-international.com

Venecoweg 2 9810 NAZARETH T +32 9 381 86 40 F +32 9 381 86 49 E info@playbiz.be W www.playbiz.be

AFWERKING

PROMAT INTERNATIONAL NV

nv PLAY AV

BOECKX ARCHITECTS Torhoutsesteenweg 52

SOVILUX BVBA

8400 OOSTENDE

Donkerstraat 68

T +32 59 80 88 04

9870 MACHELEN - ZULTE

F +32 59 70 98 18

T +32 9 324 08 69

E info@boeckx.be

E info@sovilux.be

W www.boeckx.be

W www.sovilux.be

BOUWEN AAN VLAANDEREN | 147

WIE DOET WAT

AUTOMATISCHE DEUREN

BRANDBEVEILIGING

HOUTEN PREFABCONSTRUCTIES

GIETVLOEREN

KUNSTSTOFVLOEREN

S.AIR NV TORMAX BELGIUM Gontronde Heirweg 186 9090 MELLE T +32 9 272 72 72 F +32 9 252 42 24

Industriezone Noord 1 - Nijverheidslaan 4 9308 GIJZEGEM (AALST) T +32 53 21 63 17 F +32 53 78 13 11 E info@sair.be W www.sair.be

E com@tormax.be

BOGAERT KUNSTSTOFVLOEREN Bosdreef 78 9080 LOCHRISTI T +32 9 355 13 56 F +32 9 356 94 33 E info.bogaert@telenet.be W www.bkv-nv.eu

PXP PROJECTS BVBA Boskouter 12 9620 ZOTTEGEM T +32 9 335 02 80 F +32 9 361 02 28 E info@pxp.be W www.pxp.be

W www.tormax.be

BEDRIJFSWAGENINRICHTING

HVAC

TCV

COLT INTERNATIONAL NV Zandvoortstraat 1 2800 MECHELEN T +32 15 28 60 80 F +32 15 27 08 28 E info@be-coltgroup.com W www.coltgroup.com

SORTIMO BVBA Schaarbeeklei 491

BRANDBLUSAPPARATEN EN HASPELS

1800 VILVOORDE

E info@sortimo.be W www.sortimo.be

SORTIMO WEST Gentseweg 749 8793 SINT-ELOOIS-VYVE

SORTIMO CENTRUM Schaarbeeklei 491 1800 VILVOORDE

SORTIMO OOST Industrieweg 49/7 3980 TESSENDERLO

SA NV

Gentsesteenweg 204 8500 KORTRIJK T +32 56 24 13 90 W www.liquidfloors.be

T.C.V. Rue de France 1 4280 HANNUIT T +32 19 65 92 70 F +32 19 65 92 79 E info@tvc-hvac.be W tcv-hvac.be

GLASRESTAURATIE

T +32 2 355 03 70 F +32 2 355 03 71

LIQUIDFLOORS

EMMERY NV Boombekelaan 7 2660 HOBOKEN T +32 3 227 36 30 F +32 3 227 36 31 E info@emmerynv.be W www.emmerynv.be W www.deluge.com.sg

GESPECIALISEERDE VAKKRACHTEN

INDUSTRIËLE TECHNISCHE DIENSTEN

ONGELOOFLIJK STRAKKE GIETVLOEREN ABUTRIEK

RENOTEC NV Acaciastraat 14e 2440 GEEL T +32 14 86 60 21 F +32 14 86 60 16 E info@renotec.be W www.renotec.be

Jagershoek 8 8570 VICHTE T +32 56 77 21 65 E info@abutriek.be W www.abutriek.be

BETONWERKEN

INGENIEURSBUREAU EMS CONSTRUCT BV KRUISBETON DE SLOOVERE NV Stokstraat 14 9770 KRUISHOUTEM T +32 9 388 33 15 F +32 9 388 32 77 E info@kruisbeton.be W www.kruisbeton.be

BINNENZONWERING

Erkenningsnummer: Bouw: PC124 VG 1668/BC, Algemeen: VG 1668/BUC - Erkenning van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, nummer 00580-406-20160524 Industriepark 25 NL 6603 BE WIJCHEN T +31 24 645 31 85 E e.vandam@ems-construct.nl W www.ems-uitzendgroep.nl www.ems-construct.nl

100% naadloos

Overal toepasbaar

Duurzaam

Onderhoudsvriendelijk

VERSTRAETE | VANHECKE NV Fotografielaan 24 2610 WILRIJK T +32 3 829 04 00 F +32 3 829 08 06 E info@v-v.be W www.v-v.be

www.liquidfloors.be

HANG- EN SLUITWERK

VK ARCHITECTS & ENGINEERS Brugsesteenweg 210 8800 ROESELARE T +32 51 26 20 20 F +32 51 26 20 21 W www.vkgroup.be

GEVELBEKLEDING

JURRY PROJECTS TERNEUZEN Mr. F.J. Haarmanweg 46 4538 AS TERNEUZEN T +31 115 69 59 51 F +31 115 69 59 53 E info@jurryprojects.nl W www.jurryprojects.nl

148 | BOUWEN AAN VLAANDEREN

DORMA FOQUIN N.V. VPT VERSTEEG PERFOREERTECHNIEK Bakkersdam 3 5246 PK HEUSDEN T +31 416 66 25 07 E info@vptversteeg.nl W www.vptversteeg.nl

Lieven Bauwensstraat 21a 8200 Brugge T +32 50 45 15 70 F +32 50 31 95 05 E info@dorma.be W www.dorma.be

ARCADE ENGINEERING BVBA Groeningenlei 132 2550 KONTICH T +32 3 239 58 75 F +32 3 239 35 60 E info@arcade-eng.com W www.arcade-eng.com

WIE DOET WAT

INNOVATIE

LIFTEN

RIOLERINGEN

MEETAPPARATUUR

DESCHACHT SOBEMO Chaussée de Dinant 13 5537 Anhée T +32 82 64 78 68 F +32 82 64 78 67 E info@sobemo.be W www.sobemo.be

INTERIEURAFWERKING

COOPMAN ORONA Mannebeekstraat 3 8790 WAREGEM T +32 56 35 85 80 F +32 56 35 58 65 E sales@coopman.orona.be W www.coopman.orona.be

Lindenstraat 304c 2070 ZWIJNDRECHT T +32 3 569 27 98 F +32 3 294 91 07 E kurt@dmvafwerking.be W www.dmvafwerking.be

Markt 4 9550 HERZELE T +32 53 62 71 67 E info@lasertopo.be W www.lasertopo.be

SANITAIR

Ambachtenstraat 46 8870 IZEGEM T +32 51 31 35 24 E info@rdl-engineering.com W www.autolift.be W www.goederenlift.net

NV DAS NATUURSTEEN

DAS NATUURSTEEN Reppelsebaan 85

3294 MOLENSTEDE-DIEST T +32 13 78 05 40 F +32 13 77 80 73

Kommenstraat 20 B-1070 BRUSSEL T +32 2 520 16 76 E info@delabiebenelux.com W www.delabiebenelux.com

W www.dasnatuursteen.be

PAALFUNDERING

de waal

PERFECT AAN DE BASIS

STROBBE MOBILITY SOLUTIONS BVBA

Nijverheidsstraat 8 2381 WEELDE T +32 14 88 34 45 E info@gt-foam.be W www.gt-foam.be

DELABIE BENELUX

E info@dasnatuursteen.be

ISOLATIETECHNIEKEN

GT - FOAM BVBA

Antwerpsesteenweg 1068 9041 GENT-OOSTAKKER T +32 9 355 74 54 F +32 9 355 76 79 E oostakker@deschacht.eu W www.deschacht.eu

NATUURSTEEN

RDL ENGINEERING DMV AFWERKING BVBA

LASERTOPO BVBA

Ambachtenstraat 46 8870 IZEGEM T +32 51 92 09 08 E info@strobbemobility.be W www.strobbemobility.be W www.parkeersysteem.be LUCHTDICHTING

DE WAAL PALEN NV Voshol 6a 9100 LOKEREN T +32 9 340 55 00 F +32 9 340 55 18

SCHELL BELGIUM BVBA/SPRL Brusselsesteenweg 171 B-1785 MERCHTEM T +32 52 37 17 70 F +32 52 37 43 64 E schell.be@schell.eu W www.schell.eu

SCHILDERWERKEN

E info@dewaalpalen.be W www.dewaalpalen.be

KANTOORINRICHTING

RESTAURATEURS

ASIB BVBA PATRIMOON

JOYE NV Ter Donkt 30, 8540 DEERLIJK T +32 56 70 70 00 F +32 56 70 70 10 E info@joyekantoor.be W www.joyekantoor.be

LICHTKOEPELS

ORYE CONSTRUCT Elzenstraat 8 bus 4 3500 HASSELT M +32 468 183686 E thomas.orye@hotmail.com

Winkelomseheide 223a 2440 GEEL T +32 474 69 15 37 E info@patrimoon.be W www.patrimoon.be

MATERIAAL VOOR AANNEMERS

RUBEN WILLAERT D-LUX DAYLIGHT Singelken 1 9980 SINT-LAUREINS T +32 9 259 20 25 F +32 9 259 00 64 E info@dluxdaylight.be W www.dluxdaylight.be

Bredastraat 112 2060 ANTWERPEN T +32 3 336 82 64 F +32 3 336 82 31 E info@asibbvba.be W www.asib.be

EURORENT NV Bisschoppenhoflaan 631 2100 DEURNE T +32 3 325 43 00 F +32 3 325 99 03 W www.eurorent.be

Bloemisterijstraat 6 8340 SIJSELE T +32 50 36 28 20 F +32 50 50 00 19 E ruben@rubenwillaert.be W www.rubenwillaert.be

PRORENO BVBA Lindenstraat 304c 2070 ZWIJNDRECHT T +32 3 298 30 73 F +32 3 294 91 07 E info@proreno.be W www.proreno.be

BOUWEN AAN VLAANDEREN | 149

WIE DOET WAT

SCHOONMAAK

STAALCONSTRUCTIES

VLOEREN (FLEXIBEL)

JURRY PROJECTS TERNEUZEN NV STAALBETON SA

ALCYON Brusselsesteenweg 493 9090 MELLE T +32 9 232 04 32 F +32 9 210 02 97 info@alcyon.be www.alcyon.be

Oostmalsesteenweg 269 2310 Rijkevorsel T +32 3 312 85 40 F +32 3 312 85 49 E info@staalbeton.be

Mr. F.J. Haarmanweg 46 4538 AS TERNEUZEN T +31115 69 59 51 F +31115 69 59 53 E info@jurryprojects.nl W www.jurryprojects.nlVOEGWERKEN

VOEGWERKEN

ZONWERING & VENTILATIE

COLT INTERNATIONAL NV Zandvoortstraat 1 2800 MECHELEN T +32 15 28 60 80 F +32 15 27 08 28 E info@be-coltgroup.com W www.coltgroup.com

W www.vanroey.pro

SILICAATSTENEN STAALSCHRIJNWERK DUCO

ZUIDLAND LIJMWERKEN BV Noordhoeksestraat 7 4751 TM OUD GASTEL E info@zuidlandlijmwerken.nl W www.zuidlandlijmwerken.nl

SPRINKLERS

DEJOND NV Terbekehofdreef 55 - 59 B-2610 WILRIJK (ANTWERPEN)

DAENS KITVOEGWERKEN

“VENTILATION & SUN CONTROL”

Ambachtstraat 58 3530 HELCHTEREN T +32 495 25 41 55 F +32 11 96 49 63 E kitvoegwerkendaens@telenet.be W www.kitvoegwerkendaens.be

Handelsstraat 19 T +32 58 33 00 33 F +32 58 33 00 44 E info@duco.eu

T +32 3 820 34 11 F +32 3 820 35 11

8630 VEURNE

WEGDEKVERWARMING

W www.duco.eu

E info@be.dejond.com W www.dejond.com

VAST MEUBILAIR

EMMERY NV Boombekelaan 7 2660 HOBOKEN T +31 3 227 36 30 F +31 3 227 36 31 E info@emmerynv.be W www.emmerynv.be W www.deluge.com.sg

SOFTWARE

RENSON WAREGEM HEATING SOLUTIONS INTERNATIONAL

EB PROJECTS N.V.

Postbus 47 5258 ZG BERLICUM T +31 88 130 02 00 E info@hsi-heating.com W www.hsi-heating.com www.youtube.com/user/HSIBV2010

Maalbeekstraat 10 B - 8790 WAREGEM T +32 (0)56 627111 F +32 (0)56 602851 E info@ renson.be W www.renson.be

Toekomstlaan 41A B-2200 HERENTALS T +32 14 28 55 20

AD ULTIMA GROUP NV Beneluxpark 7 8500 KORTRIJK T +32 56 74 07 40 F +32 56 74 07 00 E info@adultima.be W www.adultima.be

F +32 14 21 11 88

VAKTIJDSCHRIFT OVER INFRASTRUCTUUR, RUIMTELIJKE KE INRICHTING, CIVIELE- EN OPENBARE WER WERKEN

E info@EBprojects.be W www.EBprojects.be

PEIKKO BENELUX

2160 WOMMELGEM

Leemansweg 51 6827 BX ARNHEM T +31 26 384 38 66 E info@peikko.nl W www.peikko.be

T +32 3 230 71 06

VERSCHIJNING THEMA’S Nr 1 februari GWW: SPECIAL WATERBOUW - Milieu - Asfalt - Tunnelbouw BOUWMAT: SPECIAL Graafmachines Nr 2 april GWW: SPECIAL RIOLERING EN ONDERGRONDSE INFRA Heien en Funderen - Markeringen - Software BOUWMAT: SPECIAL Machinebesturing, Comfort en Veiligheid Nr 3 juni GWW: SPECIAL BETON - Bruggen - Financiering - Bestrating BOUWMAT: SPECIAL Slopen en Breken Nr 4 september GWW: SPECIAL STAAL - Opleiding - Waterbeheer - Hout in Infra + SPECIAL MATEXPO Nr 5 oktober GWW: SPECIAL RIOLERING EN ONDERGRONDSE INFRA DEEL 2 - Signalisatie - Overheid - Cement BOUWMAT: SPECIAL Uitrustingsstukken Nr 6 december GWW: SPECIAL OPENBARE RUIMTE - Veiligheid - Bouwtransport - Wegenbouw BOUWMAT: SPECIAL Compacte Machines

F +32 3 354 54 30

Journaal, Projecten, Voor- en nabeschouwing beurzen, Interviews, katern Bouwmaterieel.

VERWARMINGSOPLOSSINGEN

STAALBETONCONSTUCTIES

REMEHA NV Koralenhoeve 10

150 | BOUWEN AAN VLAANDEREN

E info@remeha.be W www.remeha.be

VASTE ITEMS

Voor informatie: Wim Fierens E w.fierens@louwersmediagroep.be

Pascal Op de Beeck E p.opdebeeck@louwersmediagroep.be

Royal Danish Opera

Visit us in many places all over the world or at the BAU 2017 in Munich.

TORMAX automatic door systems are found in spectacular opera houses as well as in international airports or small retail stores – in short, in hundreds of thousands of buildings all over the world.

Get your free ticket here and learn more about us: www.tormax.com/bau2017

We present at the BAU 2017, the world’s leading trade fair for architecture, materials and systems from 16 – 21 January in Munich, eye-catching automatic door systems and exciting new products. Be our guest and discover the proverbial TORMAX quality.

the passion to drive doors

Echte specialisten gebruiken biodegradeerbare ontkistingsolie.

Draag zorg voor het milieu, gebruik biologisch afbreekbare ontkistingsolie â&#x20AC;&#x153;Biologisch afbreekbare smeermiddelenâ&#x20AC;? zijn producten die door hun samenstelling makkelijker door microorganismen in het milieu worden afgebroken. U kunt ze best gebruiken in toepassingen van verloren smering en in toepassingen met een verhoogd risico voor het milieu. Ontkistingsolie kan bij gebruik in het milieu terechtkomen en zo schade veroorzaken aan fauna en flora. Met biologisch afbreekbare ontkistingsolie kunt u de schade beperken en draagt u extra zorg voor het milieu.

Een boodschap van www.valorlub.be

Valorlub is een initiatief van het bedrijfsleven met de steun van de drie regionale overheden.