Beton & Staalbouw 05 06 2016

EDITIE

5-6

VAK TIJDSCHRIFT OVER BETON EN STA AL IN DE BOUW JA ARGANG 4 I 2016 I WWW.BETONENSTA ALBOUW.NL

Sif Group Maasvlakte 2 | Beton Bewust in Beeld | Gaasperdammertunnel | Parkeergarage P+R Zutphen KMO-park Kontich | Bakkersland Aalsmeer | Stoomturbine Attero Moerdijk | Nationale Staalbouwdag

Hoesch Additiv Decke Lunet 6 A 3905 NW Veenendaal tel: +31 318 544 644 fax: +31 318 561 000 info@hoesch-bouw.nl www.hoesch-bouw.nl

Van Heemstraweg 2 5306 TA Brakel 04 18 - 67 15 10 info@vanderven.nl www.vanderven.nl

Postbus 57 6916 ZG Tolkamer tel: 0316 542717 mobiel: 06 10929153 info@jg-cladding.nl www.jg-cladding.nl

JG

EDITIE

CERTIFICERING EN TRAINING

Voorwoord

5-6

NEN EN 1090 VCA* / VCA** NOG MEER BRUGELLENDE OP KOMST

ISO 9001 / ISO 14001

Van veel verkeersbruggen is niet bekend hoe sterk en veilig ze eigenlijk zijn. Het onderwerp is momenteel een heet hangijzer, aangezwengeld door de problemen rondom de stalen Merwedebrug in de A27 bij Gorinchem. Zowel Transport en Logistiek Nederland als Bouwend Nederland voorspellen de komende jaren nog veel meer brugellende. De afgelopen jaren is er namelijk fors bezuinigd op het Infrastructuurfonds, waaruit ook het onderhoud en het beheer van de verkeersbruggen in ons land wordt betaald.

Ondanks dat Rijkswaterstaat eens in de zes jaar inspecties uitvoert aan bruggen en viaducten op de Nederlandse wegen, stond de Merwedebrug niet op het lijstje met veertien stalen bruggen die tot 2020 gerenoveerd moeten worden. De haarscheurtjes kwamen aan het licht naar aanleiding van een studie naar een mogelijke verbreding van de A27 en de gevolgen voor de belastbaarheid van de Merwedebrug. Door de plotselinge afsluiting van de Merwedebrug moeten dagelijks 18.000 vrachtauto’s omrijden.

Volgens Transport en Logistiek Nederland zullen we in de toekomt meer rekening moeten houden met dergelijke onvoorziene afsluitingen, te wijten aan het achterstallig onderhoud en de manier waarop Rijkswaterstaat stalen bruggen ‘afschrijft’. De wegbeheerder hanteert daarbij de technische levensduur in plaats van de economische levensduur. Daarbij worden de bruggen eerst zo goed en zo kwaad als het kan opgelapt, voordat ze definitief in aanmerking komen voor vervanging of grootschalige renovatie. Dat is de reden dat nu ook de Wilhelminabrug bij Deventer en de Waalbrug in Nijmegen gesloten zijn voor verkeer zwaarder dan 40 ton.

Ook Bouwend Nederland maakt zich zorgen over de bruggen in ons land. Zo waarschuwde Bouwend Nederland-bestuurder Martijn Smitt onlangs dat dergelijke problemen zoals bij de Merwedebrug vaker gaan voorkomen. Volgens hem staan er maar liefst duizend bruggen op de lijst om gerenoveerd of vervangen te worden. Veel bruggen zijn namelijk ontworpen voor een levensduur van vijftig jaar en een aantal heeft die levensduur al ruimschoots overschreden. Daarnaast zijn de bruggen destijds ontworpen voor een bepaalde verkeersintensiteit en aslasten. En die zijn exponentieel toegenomen in de afgelopen jaren. Kortom, als we deze berichten mogen geloven, dan staat er ons nog heel wat brugellende te wachten.

ALS HET GOED IS, IS HET GOED. Maar verbetering zit in een klein hoekje.

Certificeren? Dan moet u voldoen aan de norm. DNV GL toetst u snel en goed. Maar iedereen houdt van opstekers, niet van standjes. Daarom kijken we bij certificering ook naar wat goed gaat en zelfs nog beter kan. Op die gebieden die voor uw bedrijf of organisatie belangrijk zijn.

Aandachtspunten waarop u zélf beoordeeld wilt worden. Certificering die net even verder voert. Want verbetering zit in een klein hoekje.

Download whitepapers

Roel van Gils

Auditvragenlijst ISO 14001:2015 Stappenplan met tips en valkuilen ‘Hoe begin ik met de NEN EN 1090?’

Auditvragenlijst ISO 9001:2015 www.dnvgl.nl/paper

U kunt ons bereiken via 010 2922 700 of www.dnvgl.nl

SAFER, SMARTER, GREENER

BETON- & STAALBOUW | 5

BETON&STAALBOUW

Inhoud

5-6 Vaktijdschrift & website over beton en staal in de bouw Jaargang 4 | 2016 Verschijnt 6 x per jaar ISSN 2352-3867

UITGEVER

Schatbeurderlaan 6 Postbus 249, 6000 AE Weert, Nederland T +31 495 450095 E info@louwersuitgevers.nl W www.louwersuitgevers.nl

8

H.B.J.M. Louwers Domein De Herten Hertsbergsestraat 4 B-8020 Oostkamp Postbus 85, 3900 Overpelt, België T +32 50 368170 E info@louwersmediagroep.be W www.louwersmediagroep.be

14

22

53

43

EINDREDACTIE

Lieke van Zuilekom

REDACTIETEAM

Roel van Gils, Chris Elbers, Irene Teunissen, Liliane Verwoolde, Jan-Kees Verschuure, Jeroen Schreurs, Lilian Heijmans, Sjoerd Meuleman

27

BLADMANAGER

Mark de Lau E m.delau@louwersuitgevers.nl

60

37

69

80

SECRETARIAAT

Manuela Depenbrock Eva Huyghebaert Sandra Reijnders

ADVERTENTIES

Online aanleveren: https://www.wetransfer.com o.v.v. naam en project

ABONNEMENTSPRIJS

€ 63,- per jaar excl. BTW Buiten Nederland: € 99,00 per jaar excl. BTW ING Bank IBAN NL46INGB0000417165 BIC INGBNL2A t.n.v. Louwers Uitgeversorganisatie BV o.v.v. Beton- en Staalbouw magazine Informatie over abonnementen: T +31 495 450095

OPZEGGINGEN

Een slimme en hoogwaardige basis Slimme ideeën in techniek en samenwerking Veelzijdige civieltechnische expertise Vakmanschap in Rotterdamse haven Bouw straal- en conserveringshal was spoedklus Ruim 47.500 m3 betonmortel uit Rotterdam Stalen ruggengraat voor straal- en conserveringshal ‘In feite bouwen we hier een volledige energiecentrale’

Indien twee maanden voor het verstrijken van de abonnementsperiode geen schriftelijk bericht van op­­zegging is ontvangen, wordt het abonnement auto­matisch met een jaar verlengd.

Twee ‘bouwkuipen’ leiden het koelwater in goede banen

DOELGROEP

Kwaliteitscement van nét over de grens

Directies en management van bouwbedrijven, projectontwikkelaars, opdrachtgevers, betrokken ministeries en rijksdiensten, gemeenten, provincies en andere betrokken overheden, landelijke, regionale en lokale organisaties, aannemers, ingenieurs, constructeurs, technologen en leveranciers actief in de Beton- en Staalindustrie

VORMGEVING/ART DIRECTION E studio@louwersuitgevers.nl

DRUKWERK

Drukkerij Hendrix, Peer Niets uit deze uitgave mag worden over­genomen of ver­menig­vuldigd zonder uitdruk­kelijke toestemming van de uitgever en zon­der bronvermelding. Hoewel dit blad op zorg­­vuldige wijze en naar beste weten is samen­ gesteld kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledig­heid van de informatie. Zij aan­vaar­den dan ook geen enkele aansprake­lijkheid voor schade, van wel­ke aard ook, die het gevolg is van hande­lingen en/of beslis­singen die gebaseerd zijn op deze informatie.

‘De staalconstructies tezamen zijn goed voor 1.100 ton staal’ ‘Innovatieve betonmixers gaan de wereld rond’ Partner voor de prefab betonindustrie Beton Bewust in Beeld 250.000 kuub beton en 42.000 ton staal voor Gaasperdammertunnel

8 10 11 14 16 18 20 22 23 27 28 29 30 32 34 37

Hans van Pelt: ‘De Staalbouwdag verbindt alle partijen, die de staalbouw een warm hart toedragen’ Digitalisering staalwereld rode draad bij thema ‘Smart Steel Industry’ Rob Roef: ‘Mensen maken het verschil, ook bij het gebruik van BIM’ Hans Hendriks: ‘BIM draagt substantieel bij aan reductie faalkosten’

43 46 47 47

‘Online platform vergroot slaagkans offertetraject’

49 52 53 55 59 60 62 64 66 69 70 72 74 76 78 80 82 84 87

Wie doet wat

89

Innovatie levert de oplossing voor de toekomst Dick Singerling van HTI: ‘Je moet blijven bijscholen’ Een staalconstructie met grote overspanningen Journaal No-nonsense met oog voor kwaliteit Flexibele beton- en staalbouw voor huidige en toekomstige gebruikers EDITIE

Nieuwbouw Bakkersland Aalsmeer: summum van integratie

5-6

EDITIE 5-6 JA ARGANG 4 2016

Schriftelijk tenminste drie weken voor verhuizing naar: Postbus 249, 6000 AE Weert, Nederland

Diepzeekade maakt offshore terminal rotterdam optimaal toegankelijk

Inhoud

BETON- & STAALBOUW

ADRESWIJZIGINGEN

Inhoud

VAK TIJDSCHRIFT OVER BETON EN STA AL IN DE BOUW JA ARGANG 4 I 2016 I WWW.BETONENSTA ALBOUW.NL

De kracht van gesnoerd, de vrijheid van snoerloos ‘Groeien door inzet op totaalconcepten’ Unieke samenwerking in Zwijndrecht Babymelkpoederfabriek Cuijk Groendak beïnvloedt beton- en staalkeuze bij Kontichs bedrijvenpark Bedrijvenpark Elsbos opgetrokken volgens wensen eindklant

Sif Group Maasvlakte 2 | Beton Bewust in Beeld | Gaasperdammertunnel | Parkeergarage P+R Zutphen KMO-park Kontich | Bakkersland Aalsmeer | Stoomturbine Attero Moerdijk | Nationale Staalbouwdag 2016067 Beton- & Staalbouw 05 LOU.indd 1

Coverbeeld Staalconstructie Parkeergarage P+R, Zutpen

01-12-16 11:08

‘Nieuwe P+R Zutphen, een duurzame blikvanger’ Certificering EN 1090 & ISO 3834 Egbert Gorterbrug Almelo: een integraal project Vaste brug met scharnierpunten Vloerberekening in DIANA

BETON- & STAALBOUW | 7

ROTTERDAM | Sif Group

Tekst: Chris Elbers

ROTTERDAM | Sif Group

Beeld: Havenbedrijf Rotterdam

DIEPZEEKADE MAAKT OFFSHORE TERMINAL ROTTERDAM OPTIMAAL TOEGANKELIJK Met de bouw van een productie- en assemblagehal annex op- en overslagterminal voor offshore windenergie zet Sif Group de haven van Rotterdam verder op de kaart. In de assemblagehal op Maasvlakte 2 zal Sif Group stalen fundaties (onder andere monopiles) gaan produceren ten behoeve van offshore windparken en de olie- en gasindustrie. BOW Terminal verzorgt de logistieke afwikkeling op de terminal en de overslag op jack-up zeeschepen, waarmee monopiles worden geïnstalleerd op zee. Ten behoeve van de activiteiten die vanuit de 42 hectare grote terminal worden ontplooid, realiseert het Havenbedrijf Rotterdam de aanleg van een 460 meter lange diepzeekade. Projectleider Caroline Bosschieter vertelt er meer over.

Wanneer de complete terminal medio volgend jaar gereed is, spreekt de Rotterdamse haven als grootste zeehaven van Europa voortaan een stevig woordje mee als het gaat om accommodatie van dienstverleners voor de aanleg van offshore windparken in Europa. Middels de bouw van de 460 meter lange diepzeekade (met een kerende hoogte van 30 meter en geschikt voor een verdeelde belasting van 10 ton/m2 tot op de rand van de kade) levert het Havenbedrijf Rotterdam daaraan een meer dan substantiële bijdrage.

“Met een constructiediepte van -25 m NAP en een bodemniveau van -16,1 m NAP kan een jack-up (hefplatform, red.) met zijn spudcans, die meters de grond in gaan, straks gaan staan”, aldus Bosschieter. “Bovendien kunnen de jack-ups op slechts 8 meter van de kade worden geplaatst.”

UNIEK Volgens Bosschieter is het project in meerdere opzichten uniek. “Allereerst vindt de realisatie ervan in een recordtempo plaats. Nadat het project in mei 2015 startte, hebben we samen met Ingenieursbureau MariTeam (MUC, SBE en IV infra) in zeer korte tijd het ontwerp besteksklaar aangeleverd. Daardoor kon de constructie al in november 2015 worden aanbesteed en kon twee maanden later met de bouw van de diepzeekade worden begonnen door de aannemerscombinatie DIMCO, TBI en Dredging International.

De eerste fase van de 150 meter kademuur wordt eind dit jaar afgerond, zodat de jack-ups voor de kademuur kunnen komen. Juli 2017 wordt de hele kademuur opgeleverd en in bedrijf genomen.”

Een tweede aspect dat het project uitermate bijzonder maakt, betreft de lengtes van de diverse voor de kademuur gebruikte funderingselementen, zoals buispalen, tussenplanken, schroefinjectiepalen en MV-palen. “Als gevolg van de zeer hoge conusweerstanden in het pleistocene zand was het op diepte brengen van de verschillende elementen een echte uitdaging”, aldus Bosschieter. “Omdat we op het randje van het maakbare opereerden, zijn in dit werk de heiparameters voor elk funderingselement apart gemonitord en vastgelegd.

De hieruit verkregen informatie zal vergeleken worden met de voorspellingen van de heianalyse en gebruikt worden om de voorspellingsmodellen te kalibreren.”

HUZARENSTUKJE Wanneer de kademuur gereed is, zal het geheel toegang geven tot zelfs de grootste jack-up schepen die op de Noordzee actief zijn. “Het gebruik van de met spudcans uitgeruste jack-ups stelt speciale eisen aan het ontwerp. Om de stabiliteit van de kademuur te garanderen, wordt een 8 meter dikke kleilaag vervangen door zand”, zegt Bosschieter, die tot slot de unieke verbinding tussen binnenvaartkade en zeekade aanstipt. “Deze is gerealiseerd middels een op palen gefundeerde en met voorspanankers verankerde ontlastvloerconstructie. Vanwege de kruisingen tussen de schroefinjectieankers vanuit de binnenvaartkade, de MV-palen van de zeevaartkade en de funderingspalen (schroefinjectiepalen, red.) van de assemblagehal, moest hier eveneens een huzarenstukje worden geleverd. Maar ook díe challenge hebben we binnen de beschikbare tijd tot een succesvol einde gebracht.” ❚

8 | BETON- & STAALBOUW

BETON- & STAALBOUW | 9

ROTTERDAM | Sif Group

Tekst: Chris Elbers

ROTTERDAM | Sif Group

Beeld: Funderingstechnieken Verstraeten BV

EEN SLIMME EN HOOGWAARDIGE BASIS

Tekst: Roel van Gils

Beeld: Hakkers

Ten behoeve van de nieuwe Offshore Terminal Rotterdam (OTR) legde Funderingstechnieken Verstraeten in meerdere opzichten een solide fundament. Het vanuit Oostburg actieve bedrijf tekende namelijk voor de fundering van zowel de reeds in gebruik zijnde productie- en assemblagehal als de aangrenzende diepzeekade. Projectleider Toby Maes vertelt over de uitdagende en veelzijdige klus die Verstraeten op Maasvlakte 2 binnen een uiterst korte doorlooptijd succesvol wist te klaren.

Voor de fundering van de immens grote productie- en assemblagehal maakte Verstraeten gebruik van maar liefst negenhonderd Vibrex-palen. En bevestigt dit aantal al de omvang en complexiteit van het in opdracht van Sif Group uitgevoerde project, tijdens de boorwerkzaamheden dienden Maes en zijn mensen ook nog eens af te rekenen met een onverwachte spelbreker. “Op een diepte van zo’n vijftien meter stuitten we tijdens het heien op een oude blokkendam”, blikt Maes terug. “En daar moesten we met de palen dwars doorheen. Een uitdaging van jewelste, dus. Door in ons heisysteem een speciale voorziening te treffen, zijn we er uiteindelijk in geslaagd om de palen op de juiste plaats en diepte te krijgen.” Het deel van de hal dat direct grenst aan de haven rust op speciaal ontworpen Tubex-palen met een diameter van 762 mm. “Deze palen zitten circa dertig meter diep en dienden, net als de Vibrex-palen, in een zeer kort tijdsbestek te worden geïnstalleerd. Simpelweg

omdat Sif Group zo snel mogelijk met de productie van de monopiles wenste te beginnen”, aldus Maes.

TUBEX Ook rondom de aanleg van de fundering van de diepzeekade bracht Verstraeten de ruim aanwezige kennis, kunde en flexibiliteit in de praktijk. “Dit in opdracht van combinatie OTR in fases uitgevoerde werk omvat 326 Tubex-palen die met een speciaal groutmengsel zijn geïnjecteerd. Deze palen zijn met behulp van twee boorstellingen onder een schoorstand van 4 op 1 tot 31 en 36 meter diepte in de grond geboord”, zegt Maes, die tot slot de bijzondere wapening van het geheel aanstipt. “Tijdens dit project hebben we voor de palen een speciaal ontworpen wapening gebruikt, waarin de vloerwapening in één lijn kan worden doorgevlochten. Met als resultaat een sneller en efficiënter bouwproces.” ❚

SLIMME IDEEËN IN TECHNIEK EN SAMENWERKING Op Maasvlakte 2 is in recordtempo een nieuwe productie en open overslagterminal gebouwd voor Sif Group. Gelijktijdig is ook een nieuwe binnenvaart- en diepzeekade aangelegd. Vanwege de tijdsdruk heeft Havenbedrijf Rotterdam de realisatie van de binnenvaartkade onderhands uitgevraagd. Met name vanwege de slimme ideeën in techniek en de visie op het gebied van verregaande samenwerking heeft Hakkers opdracht gekregen om de 220 meter lange kade aan te leggen en 150.000 m³ grond uit te baggeren.

“Medio juni 2015 werd een viertal partijen gevraagd een pitch te doen voor de aanleg van de nieuwe binnenvaartkade en amper een maand later kregen wij al de opdracht”, vertelt Hein van Laar, commercieel directeur van Hakkers.

“Als hoofdaannemer hebben we alle constructieve werkzaamheden zelf uitgevoerd, waaronder het aanbrengen van de combiwand, de groutankers en de betonwerkzaamheden. Alleen voor de baggerwerkzaamheden zijn we de samenwerking aangegaan met Van Oord als partner. We waren ons bewust van de tijdsdruk en hadden een behoorlijk progressief tijdschema aangebo-

10 | BETON- & STAALBOUW

den. In juli kregen we opdracht, eind augustus was de combiwand al gereed.

Dat was met een ‘normale’ aanbesteding ondenkbaar.”

WIRWAR VAN ANKERS De binnenvaartkade bestaat uit een combiwand met een betonnen deksloof, die verankerd is met groutankers. Aan één zijde sluit de binnenvaartkade aan op de eveneens nieuw aangelegde diepzeekade. Hiervoor is volgens Van Laar een speciale hoekmoot ontwikkeld, een ontlastvloer met Vibro-palen die zowel fungeert als constructie van de kade en als fundatie voor de loods. “De grootste uitdaging zat hem hierbij in het afstemmen van alle disciplines op een relatief klein oppervlak. Het was een echte 3D-puzzel met een wirwar van ankers. Projectmatig was dat best een uitdaging, maar door een intensieve coördinatie is dat uitstekend verlopen.”

Volgens Van Laar is er in hele korte tijd ontzettend veel werk verzet. “Het project kenmerkte zich dan ook door een ultieme manier van samenwerken tussen opdrachtnemer en opdrachtgever, gebaseerd op vertrouwen in elkaar.

Binnen een tijdsbestek van één jaar is het totale project gerealiseerd, inclusief ontwerp. Een prachtklus.” ❚

BETON- & STAALBOUW | 11

Duurzaam in waterbouw

DIMCO: your specialist in marine infrastructure

Fundex® palen Fundex® palen met groutinjectie Fundexcombi palen Tubex® palen met groutinjectie Vibrex® palen Supervibrex®palen Fundex® trekankers MW palen TWIN-buispalenwand Stalen buispalen Grindkernen

THE ART OF PILING TECHNOLOGIES

denkers doeners diversiteit daadkracht www.hakkers.com 1. Constructing the deep-sea quay for the Offshore Terminal Rotterdam.

Funderingstechnieken Verstraeten BV Brugsevaart 6 4500 AB OOSTBURG T: +31 117 45 75 75

F: +31 117 45 75 50 E: fundex.nl@fundexgroup.com I: fundexgroup.com

Bezoekadres Postadres

Oudsas 11, 4251 AW Werkendam Postbus 11, 4250 DA Werkendam

2. Construction of jetty for receiving LNG carriers in Dunkirk.

t +31(0)183 - 50 11 22 e info@hakkers.com

3. Construction Deurganckdok in Antwerp.

4. Design and construction of a new immersed tunnel and renovation of the existing Coentunnel in Amsterdam.

16180521_verstraeten.indd 1

15-11-16 17:25

Mebin werkt aan het product van morgen Met nieuwe maatoplossingen geven we antwoord op vragen die vanuit verschillende marktsegmenten aan ons worden gesteld. We zorgen voor productinnovaties met eco-responsibility als leidraad.

Vroeger, nu en in de toekomst. www.mebin.nl

DEME Infra Marine Contractors (DIMCO) is DEME’s in-house civil contractor focusing on design & construct of infra and marine projects and specialist in foundation and soil technology.

The main activities of DIMCO are: • Civil & marine constructions (ports, quay walls, immersed & bored tunnels, jetties, locks & weirs) • Foundation works & piling • Civil & Marine Engineering • Systems Engineering • EPC & DBFM contracts The D&C infra and marine capability in-house allows having a single contract party which is a major advantage as projects are getting increasingly complex and multidisciplinary.

This evolution towards activities with higher added value corresponds to new and specific competences within the DEME Group.

DIMCO bv Member of the DEME Group

Kilkade 2, NL-3316 BC Dordrecht | Postbus 202, NL-3300 AE Dordrecht T. +31 (0)78 632 10 20 | F. +31 (0)78 632 10 55 secretariaat.dimconl@deme-group.com | www.deme-group.com/dimco

DEME: creating land for the future

ROTTERDAM | Sif Group

Tekst: Chris Elbers

ROTTERDAM | Sif Group

Beeld: DIMCO

VEELZIJDIGE CIVIELTECHNISCHE EXPERTISE

Met de integratie van CFE Nederland BV en Geka Bouw BV tot het nieuwe DIMCO NV heeft waterbouwkundig en geotechnisch specialist DEME sinds begin dit jaar een heuse maritieme infraspecialist in de gelederen. De uitgebreide ervaring en specifieke expertise die binnen beide bedrijven aanwezig is, wordt tijdens de aanleg van de diepzeekade op Maasvlakte 2 binnen de combinatie OTR volop in de praktijk gebracht. Dat blijkt uit de woorden van Gerrie Jonkheijm, die als projectleider namens DIMCO nauw betrokken is bij de realisatie van het civieltechnische hoogstandje.

Met de toetreding van DIMCO (voluit DEME Infra Marine Contractors) zet het wereldwijd opererende DEME een volgende stap binnen het door haar geformuleerde ‘Global Solutions Provider’-beleid. Een benadering die nadrukkelijk insteekt op het marktgericht aanbieden van een totaalpakket waterbouwkundige, geotechnische en civieltechnische activiteiten. Ook tijdens het in opdracht van Havenbedrijf Rotterdam uitgevoerde project toont DEME haar deskundige en veelzijdige karakter. “Binnen de combinatie OTR verzorgt Dredging International, een volle dochteronderneming van DEME de voor de aanleg van de diepzeekade vereiste baggerwerkzaamheden”, aldus Jonkheijm. “De beton- en heiwerken worden uitgevoerd door DIMCO en onze partner TBI Infra.”

DAMWANDSLOTEN Het door DIMCO ingebrachte specialisme betreft het heien en installeren van hulpdamwanden en de 460 meter lange combiwand. “Na het plaatsen van de hulpdamwanden in maart van dit jaar hebben we in de maanden mei en juni vol ingezet op het installeren van de combiwand”, blikt Jonkheijm terug. “Deze bestaat uit grote buispalen (diameter 1.420 mm en een maximale lengte van 37 meter, red.) en 29 meter lange drielingplanken, die met behulp van sloten aan elkaar bevestigd worden.” Volgens Jonkheijm was het tijdens de werkzaamheden vooral zaak om de drielingplanken naadloos te koppelen met de combiwand.

“Wanneer dit niet het geval is, ontstaat er een gat in de constructie waardoor het zand kan weglopen.

En dan faalt de constructie. Om dat te voorkomen en continu te monitoren of de drielingplanken strak en netjes in het slot bleven, hebben we gebruikgemaakt van zogenaamde slotverklikkers.”

14 | BETON- & STAALBOUW

MENSENWERK Terwijl de werkzaamheden op Maasvlakte 2 nog steeds in volle gang zijn, toont Jonkheijm al zijn volle tevredenheid over het verloop van de door DIMCO uitgevoerde werkzaamheden. “We zitten hier op het randje van wat er technisch allemaal mogelijk is.

Vooral dankzij de inzet van onze ervaren en gekwalificeerde mensen hebben we ons funderingswerk binnen de gestelde tijd afgerond met een resultaat waar we trots op zijn”, zo is Jonkheijm van mening.

“Het ís en blijft in alle opzichten mensenwerk, hoe je het ook wendt of keert.” Nu de hulpdamwanden en combiwand op hun plaats staan, zullen de bouwpartners van DIMCO de komende tijd in de weer zijn met het aanbrengen van de overige funderingswerken.

Wanneer dat is afgerond, kan worden aangevangen met het in fases storten van de L-vormige kademuur, waarvan de vloer 1,75 meter dik is en de opgaande wand 2,20 meter. “Het sluitstuk van een geweldig en niet-alledaags project”, aldus Jonkheijm. ❚

DE VIERDE POOT DIMCO is onderdeel van DEME Infra Sea Solutions (DISS NV), dat op haar beurt onder de vlag van DEME opereert. Met de oprichting van DISS beschikt DEME sinds januari jl., naast de poten baggeren (via DI en BDC), milieu (DEC) en offshore (Tideway en GeoSea) voortaan ook over een eigen afdeling ‘Maritieme Infra’.

“We zitten hier op het randje van wat er technisch allemaal mogelijk is.”

BETON- & STAALBOUW | 15

ROTTERDAM | Sif Group

Tekst: Roel van Gils

ROTTERDAM | Sif Group

Beeld: Sif Group, Paul Martens

VAKMANSCHAP IN ROTTERDAMSE HAVEN

Sif Group had behoefte aan een zeelocatie. De productiefaciliteit in Roermond laat het niet toe om in te spelen op de steeds grotere diameters. “Windmolenparken worden steeds verder van de kustlijn gebouwd en dat vraagt om grotere diameters funderingen om de extra krachten op te vangen”, zegt Diederik de Bruin van Sif Group. “In Roermond produceren we palen met een diameter van 7,80 meter, een lengte van 80 meter en een gewicht van 1.200 ton.

En dat blijft ook zo. Wel leveren we deze palen sinds deze zomer ook centraal uit vanaf onze zeelocatie in Rotterdam. Die nieuwe locatie maakt het bovendien mogelijk om grotere diameters te produceren, omdat we dan niet afhankelijk zijn van de beperkte doorvaarthoogtes op de binnenvaartroute naar de kust.”

ZWAARSTE DIEPZEEKADE VOOR ROTTERDAM In krap twee maanden tijd bereikten Sif Group en Havenbedrijf Rotterdam een akkoord over het pachten van 42 hectare grond, de bouw van een productieloods en een op- en overslagterminal, evenals de aanleg van een binnenvaart- en diepzeekade. De Bruin spreekt van een flitsend traject. Dat moest ook wel, want na het akkoord eind juni 2015 was het doel om in augustus 2016 de eerste monopiles te kunnen produceren. “Havenbedrijf Rotterdam nam de aanleg van de kades als opdrachtgever voor rekening en wij hebben partijen om ons heen verzameld om samen in bouwteamverband de hallen te bouwen”, zegt De Bruin. “De 400 meter lange diepzeekade met een diepte van 16 meter is de zwaarste kade ooit aangelegd in Rotterdam. Dat is nodig omdat de zware monopiles door een jack-up, een groot offshore hefeiland, van de kade worden getild en naar de locatie worden vervoerd. Het manoeuvreren en laden/lossen veroorzaakt nogal wat belasting op de kade. In de toekomst is het mogelijk de kade zelfs te verdiepen tot 19 meter.”

UNIEKE FUNDATIES

De Nederlandse overheid zet de komende jaren fors in op de uitbreiding van offshore windmolenparken in de Noordzee. Reden voor Sif Group om naast de productielocatie in Roermond een tweede vestiging te openen in de haven van Rotterdam. Met deze nieuwe locatie kan Sif Group als marktleider in de productie van stalen funderingen, zogenoemde monopiles, voor offshore windmolenparken in de Noordzee zijn leidende positie verder uitbouwen. De bouw van de nieuwe locatie vereiste behoorlijk wat vakmanschap.

16 | BETON- & STAALBOUW

Op het 42 hectare grote terrein heeft Sif Group twee hallen gebouwd; een productiehal en een conserveringshal. De productiehal is maar liefst 500 meter lang, 52 meter breed en 30 meter hoog. De hal is opgebouwd uit een staalconstructie met sandwichpanelen en is voorzien van een 45 centimeter dikke betonvloer met een capaciteit van 50 ton/m². In de hal bevindt zich een kraanbaan die geschikt is voor een gewicht van 1.000 ton. De Bruin: “Uniek aan de hal en kraanbaan is dat deze 400 meter over land en 100 meter boven de insteekhaven ‘zweeft’ om binnenvaartschepen afkomstig uit Roermond te kunnen lossen. De hal moest dus gefundeerd worden rondom de kade die op hetzelfde moment werd aangelegd. Iedereen zat dus in hetzelfde stukje grond te ‘roeren’. En ook nog gelijktijdig. Dat was dus best wel een uitdaging. Het is echter allemaal uitstekend verlopen; eind augustus dit jaar zijn we – keurig op schema – in Rotterdam gestart met de productie van de monopiles.” ❚

BETON- & STAALBOUW | 17

ROTTERDAM | Sif Group

Tekst: Roel van Gils

ROTTERDAM | Sif Group

Beeld: Cordeel Nederland

BOUW STRAAL- EN CONSERVERINGSHAL WAS SPOEDKLUS Aan de hand van enkele kort omschreven eisen heeft Cordeel Nederland voor Sif Group in een tijdsbestek van enkele maanden een 11.000 m² grote straal- en conserveringshal ontworpen, geëngineerd en gebouwd. De hal kenmerkt zich door een specifieke gevelconstructie waarbij de sandwichpanelen grotendeels aan de binnenzijde zijn geplaatst. Dit was volgens Bastiaan van Dijk, projectleider van dit project bij Cordeel Nederland, noodzakelijk omdat in de straal- en conserveringsruimten een minimum aan stofophoping mag plaatsvinden.

De straal- en conserveringshal op Maasvlakte 2 is onderdeel van de nieuwe productielocatie van Sif Group op het 42 hectare grote terrein. Anders dan de productiehal is de opdracht voor deze hal enige tijd later op de markt gezet.

In april 2016 kreeg Cordeel Nederland opdracht en inmiddels is de hal al grotendeels in gebruik. Van Dijk: “Aan de hand van enkele gesprekken met Sif Group heeft onze engineeringsafdeling een plan opgezet dat niet veel later ook onderdeel werd van het Design & Build contract, inclusief tekeningen en technische bepalingen.”

FORSE WINDBELASTING De hal is 122 meter lang, 90 meter breed en 18 meter hoog met een totaal vloeroppervlak van 11.000 m². De hal is opgedeeld in vier gelijke moten van 22,5 bij 110 meter waarin de straal- en conserveringswerkzaamheden aan de monopiles worden verricht. Over de hele breedte aan de achterzijde bevindt zich een technische ruimte van 90 bij 11 meter. “Na het verkrijgen van de opdracht in april van dit jaar zijn we op 25 mei gestart met de uitvoering. In samenwerking met adviesbureau ABT is gekozen voor een strokenfundering waarop de staalconstructie wordt aangebracht. Deze fundering is op staal gefundeerd. Daar waar nodig zijn ankerpalen geplaatst die de trekkrachten uit de staalconstructie (o.a. windbelasting) op kunnen nemen”, licht Van Dijk toe.

“De vloerconstructie bestaat uit een zand/cementstabilisatie over een hoogte van 200 millimeter met daarop een hybride vloer van nog eens 200 millimeter.”

18 | BETON- & STAALBOUW

CLEANROOM-ACHTIGE OMGEVING In totaal is er 650 ton aan staal verwerkt in de straal- en conserveringshal.

“In het midden van de hal bevindt zich over de volle lengte een constructieve as met kolommen”, zegt Van Dijk. Met behulp van vakwerkspanten wordt de overspanning vanuit de zijgevel tot aan die constructieve as opgevangen, een overspanning van 45 meter. Om de vier hallen te creëren, is midden in deze overspanning, ook weer over de volledige lengte, een tussenwand geplaatst.

Om de gewenste cleanroom-achtige omgeving te bereiken, hebben we de sandwichpanelen aan de binnenzijde van de staalconstructie geplaatst. Het gaat om elementen met een dikte van 80 millimeter. De staalconstructie aan de buitenzijde is vanwege het heersende zeeklimaat extra behandeld en voorzien van een coating in een grotere laagdikte. De kolommen zijn visueel afgeschermd met een enkele staalplaat met sab 45/900-profilering in de kleur RAL 9002.”

Ter plaatse van de technische ruimte heeft Cordeel Nederland de sandwichpanelen wel aan de buitenzijde van de staalconstructie geplaatst. Momenteel wordt volgens Van Dijk nog de laatste hand gelegd aan de afwerking van de hal. “Zo zijn we nu bezig met het aanbrengen van de buitenschil en met diverse afbouwwerkzaamheden, waaronder zelfs diverse installatiewerkzaamheden. Sif Group heeft productiehal 1 & 2 echter wel al in gebruik genomen.” ❚

BETON- & STAALBOUW | 19

ROTTERDAM | Sif Group

Tekst: Roel van Gils

ROTTERDAM | Sif Group

Beeld: Mebin

RUIM 47.500 M BETONMORTEL UIT ROTTERDAM 3

Voor het totale project heeft Mebin in relatief kort tijdsbestek meer dan 47.500 m3 betonmortel geleverd, waarvan het grootste volume voor de aanleg van de diepzeekade en de bouw van de productiehal, elk goed voor zo'n 20.000 m³. "Voor deze realisaties waren storten nodig van wel 1.000 m3 per dag," zegt Henk van Holten van Mebin. "Het feit dat de betonmortelcentrale van Mebin als enige niet gehinderd wordt door het verkeer op de ruit van Rotterdam is dan een belangrijk argument. Bij dergelijke storten kun je immers geen onverwachte stagnatie gebruiken."

120 M3 PER UUR De betrokkenheid van Mebin op dit project vertaalde zich volgens Van Holten in een belangrijke adviserende rol op betontechnologisch gebied. "Met name bij het ontwerp van de diepzeekade is er intens overleg geweest tussen Mebin en de aannemer. En tijdens uitvoering is er een commercieel technisch adviseur ingezet die met alle belanghebbende partijen, zowel hoofdaannemer als verwerkers, afstemming heeft gehad over mengselsamenstellingen, planning, stortwijze, logistiek, weersomstandigheden, et cetera. Bij storten van 1.000 m3 per dag moest zo'n 120 m3 betonmortel per uur worden aangevoerd en verwerkt. Om dat in goede banen te leiden, werd een 'treintje' in gang gezet met betonmixers van dezelfde grootte. Over het algemeen is gekozen voor vaste auto's en trailers met een capaciteit van 12 - 13 m3. Tijdens deze dagen werd de betoncentrale exclusief voor dit werk ingezet. Belangrijk is dat alle betrokken partijen doordrongen zijn van de uitdaging waardoor je gezamenlijk aan het einde van een stortdag er weer trots op kunt zijn dat de prestatie geleverd is. Meerdere malen hebben we deze feedback ook gekregen van de hoofduitvoering."

FLOORCRETE Mebin Rotterdam beschikt over vijf betonmortel centrales verdeeld in de regio. In geval van calamiteiten was er dus altijd een back-up capaciteit. Maar

'Tijdens uitvoering hebben we zaken als mengselsamenstellingen, planning, stortwijze, logistiek, weersomstandigheden, et cetera nauw afgestemd met alle belanghebbende partijen' behalve de gunstige ligging van centrale Europoort, speelde ook Floorcrete®, een value added product van Mebin, een rol bij de keuze voor Mebin. Van Holten: "Floorcrete® is een betonmortelsamenstelling met speciale grondstoffen en goede verwerkings- en afwerkingseigenschappen. Floorcrete® kent (nagenoeg) geen bleeding en heeft een gelijkmatig en voorspelbaar uithardingsgedrag. Hierdoor worden zeer kostbare wachturen tijdens het monoliet afwerken voorkomen. Het product is toegepast door onderaannemer K. Zwets (vloerenbedrijf) bij de afwerking van de vloeren van de straal- en conserveringshal. Het vloerenbedrijf heeft zelfs aangegeven nooit meer anders te willen."

De werkzaamheden zijn tot grote tevredenheid van alle partijen, zowel de hoofdaannemers als de verwerkers verlopen, blikt Van Holten terug. "Op een bepaald moment kon er niet gestort worden omdat de wapening nog niet was goedgekeurd. Door onze flexibiliteit en in goed overleg met de hoofdaannemer werd snel geschakeld en nieuwe stortdata vastgesteld." ❚

De realisatie van de nieuwe locatie voor de Sif Group in de Rotterdamse haven bestond uit vier onderdelen; de aanleg van de binnenvaartkade, de aanleg van de diepzeekade, de bouw van de productiehal en de bouw van de straal- en constructiehal. Bij elk van deze fasen was een behoorlijk volume betonmortel benodigd. Mede vanwege de gunstige ligging van de Mebin-centrale Europoort heeft deze centrale de exclusieve betonleveranties verzorgd.

20 | BETON- & STAALBOUW

BETON- & STAALBOUW | 21

ROTTERDAM | Sif Group

Tekst: Liliane Verwoolde

MOERDIJK | Stoomturbine

Beeld: Attero

STALEN RUGGENGRAAT VOOR STRAAL- EN CONSERVERINGSHAL De straal- en conserveringshal van Sif Group op Maasvlakte 2 heeft een stalen ruggengraat met een totaalgewicht van ruim 600 ton staal. In opdracht van Cordeel Nederland hebben IBS Industrial Building Systems en IZV staalbouw (Roofing & Cladding) gezamenlijk de hal gebouwd en afgewerkt. IZV/IBS legt momenteel de laatste hand aan de afwerking, de productie is door Sif Group al gedeeltelijk gestart. “Dat zegt iets over het tijdsbestek waarin het project gerealiseerd moet worden”, stelt Bob Compiet, directeur van IBS en IZV. De straal- en conserveringshal is 122 meter lang, 90 meter breed en 18 meter hoog. In de hal worden de enorme monopiles gestraald en geconserveerd tegen de extreme invloeden van het zeewater. “Het hele project kenmerkt zich door een zeer kort tijdsbestek waarin de werkzaamheden gerealiseerd moesten worden”, zegt Compiet. “Cordeel heeft ons vanaf het begin bij het project betrokken, het ontwerp van de staalconstructie is van onze hand. De staalconstructie is op onze productielocatie in Kloosterzande volledig geprefabriceerd, zodat het op locatie ‘slechts’ een kwestie was van assembleren.”

GECONDITIONEERDE OMGEVING Na de realisatie van de staalconstructie door IBS heeft zusterbedrijf IZV de dak- en gevelsluiting voor haar rekening genomen. Compiet: “De gevels, planfonds en binnenwanden bestaan uit hoogwaardige sandwichpanelen met een hoge isolatiewaarde om tot een geconditioneerd binnenklimaat te komen. Een voorwaarde voor het adequaat aanbrengen van de conserveringslaag op de monopiles. Een ander belangrijk uitgangspunt bij de bouw is het stofvrije karakter van de verschillende ruimtes, een ontwerp zonder randen en obstakels, zodat vuil en stof zich niet kan ophopen.

Momenteel leggen we de laatste hand aan diverse werkzaamheden, zoals de montage van de binnenwanden, de stalen bordessen, trappen en balustrades. Terwijl wij afronden, heeft de Sif Group een deel van de hal al met succes in gebruik genomen.” ❚

NIEUWE STOOMTURBINE VOOR DUURZAME ENERGIE

‘IN FEITE BOUWEN WE HIER EEN VOLLEDIGE ENERGIECENTRALE’ Voor haar afvalenergiecentrale in Moerdijk bouwt Attero een stoomturbine met bijbehorende faciliteiten. De nieuwe turbine levert 123 MW per jaar. Dit is goed voor de energievoorziening van ruim 250.000 huishoudens. Totale investering? Zo’n € 100 miljoen. ›

22 | BETON- & STAALBOUW

BETON- & STAALBOUW | 23

MOERDIJK | Stoomturbine

MOERDIJK | Stoomturbine

leveren aan dit project. Problemen worden formeel opgelost, maar voor het overige is de omgang plezierig en informeel.” Om de planning op de dag nauwkeurig te volgen, begint elke werkdag met een overleg waarin veiligheid, kwaliteit, kosten en planning centraal staan.

AANDACHT VOOR VEILIGHEID “Veiligheid is een punt van continue aandacht”, vertelt Ludo Chabot van Kraftanlagen. “Omdat op hoogte wordt gewerkt, is er valgevaar voor mensen en bouwmaterialen. De mensen werken onder, boven en naast elkaar. Ze hebben te maken met draaiende installaties en werken regelmatig ’s nachts door. Dit vraagt om specifieke beschermingsmiddelen en professionele veiligheidsmensen. Het vraagt ook om zorg voor elkaar.” Het mondiale karakter van het project brengt leuke dingen met zich mee. Op de bouwplaats klinkt Duits, Nederlands en Engels, waarbij Engels de voertaal is.

'Het beton van de turbinetafel is in één keer gestort, ondanks de niveauverschillen en de vele apart te storten delen' netafel en een forse constructie. “Het gebouw is gefundeerd met enkele honderden Fundex palen”, vertelt Joan van Burg van Cordeel. “Deze grondverdringende betonpalen zijn in de grond gestort met behulp van een schroevende hulpbuis. Het grote voordeel van deze palen is dat zij trillingsvrij de grond ingaan. Dat was een harde eis ter bescherming van de in bedrijf zijnde fabriek en omgeving.”

DE TURBINETAFEL

Met de bouw van de stoomturbine kan Attero de stoom die vrijkomt bij de afvalverbranding omzetten in een maximaal rendement. Een gedeelte van de warmte wordt – direct of later – uit het proces onttrokken en gebruikt voor processen van de omliggende bedrijven en warmtenetten voor stadsverwarming, tuinbouw en industrie.

Het overige gedeelte wordt met een stoomturbine en generator omgezet in elektriciteit, waarbij het havenwater fungeert als koelwater. Dit is het proces in a nutshell, maar wie over het terrein van Attero loopt, raakt – hoe dan ook – onder de indruk van de indrukwekkende getallen die hiermee gemoeid zijn. “In feite bouwen we hier een volledige, eigen energiecentrale”, vat Suzanne Schoenmakers, projectleider van Attero, samen.

24 | BETON- & STAALBOUW

'Het turbinehuis wordt dertig meter hoog.

Dit is vergelijkbaar met een flatgebouw met tien verdiepingen' MAXIMAAL RENDEMENT De uitvoering van het project begint met een functioneel bestek. Hierin geeft Attero een beschrijving van de gewenste installatie(s). Kernbegrip in het bestek is ‘Maximaal rendement’. In februari 2015 is het Kraftanlagen München Gmbh die het werk gegund krijgt en als hoofdaannemer haar handtekening zet onder het EPC-contract (Engineering, Procurement and Construction). Met ondersteuning

van specialisten als Attero, Cordeel en Siemens is zij de partij die het bestek gaat finetunen. Vanaf dag één werken de partijen nauw samen.

TRILLINGSVRIJ FUNDEREN Cordeel neemt het civiele gedeelte voor haar rekening. Het turbinehuis wordt straks blootgesteld aan enorme druk- en trekkrachten, wat vraagt om een zware fundering, een extreem zware turbi-

Op de dag dat Beton & Staalbouw op de bouwplaats aanwezig is, wordt de turbinetafel gestort, goed voor zo’n 580 m³ beton. Het is de basis voor de 500 ton wegende stoomturbinegenerator die straks draait met 3.000 toeren per minuut. Het proces overschrijdt de standaardnormen op elk gebied. “De toegepaste beton is speciaal voor dit project ontworpen. Hij voldoet aan speciale eisen op het gebied van verwerkbaarheid, warmteontwikkeling en elasticiteitsmodulus”, vertelt Van Burg. “Het vroeg een testperiode van zes weken om hiervoor de juiste betonsamenstelling te vinden. Om het betonblok vrij te houden van stortnaden wordt de betonmassa in één shift van tien uur gestort, zonder enige onderbreking. De continuïteit wordt geborgd door een betoncentrale die gedurende de hele stort stand-by blijft.

Om elk risico van uitval uit te sluiten, is er gestort met twee pompen en twee stortploegen. De toegestane tolerantie? Minder dan 5 mm.”

KOELWATERLEIDING Hoe groot de tijdsdruk ook is – 1 januari 2018 moet de centrale draaien – de bijzondere betonsoort vraagt een hardingstijd van ongeveer vier weken. Pas dan mag de bekisting worden verwijderd. Tegelijkertijd worden de staalconstructie van het turbinehuis – goed voor zo’n 900 ton staal – en het dak opgebouwd. Als alles volgens planning verloopt, plaatst Siemens begin oktober de turbine. Op hetzelfde moment wordt aan de havenkant het inlaatgebouw gerealiseerd.

Vanaf hier wordt het koelwater naar het stoomturbinegebouw getransporteerd in een leiding met een doorsnede van twee meter. De leiding wordt opgebouwd uit glasvezel en kunsthars.

Een beschermende mantelbuis met een diameter van 2,4 meter kruist ondergronds de weg en het spoor, waarna de leiding via het uitlaatgebouw in een andere haven uitkomt. De totale lengte van de koelwaterleiding is ongeveer 1,8 kilometer.

PLANNING EN COÖRDINATIE Patrick Hien, Kraftanlagen München, verantwoordelijk voor de stoomturbinegenerator: “Het is de kunst om alle activiteiten op elkaar af te stemmen. Het toegepaste 3D-model biedt hierbij grote ondersteuning. Daarnaast hebben alle partijen een proactieve instelling. Rijzen er vragen, dan brengen zij deze onmiddellijk naar voren. Je merkt dat alle bedrijven trots zijn dat zij een bijdrage

OPTIMAAL ENERGIE-EFFICIËNT Projectleider Schoenmakers is nu al trots op het project. “Attero is al eigenaar van één van de meest energie-efficiënte installaties van Europa.

Door het geoptimaliseerde ontwerp en de mogelijkheid warmte af te tappen uit de turbine en deze in te zetten in een warmtenet of stoom te leveren aan industrie, wordt de energie-efficiëntie van AEC Moerdijk gemaximaliseerd. Daarbij is er oog voor de uitstraling van het gebouw. Het is een project om trots op te zijn.” ❚

Bouwinfo OPDRACHTGEVER Attero, Moerdijk

HOOFDAANNEMER Kraftanlagen München GmbH.

BOUWSOM meer dan € 100 miljoen

BOUWPERIODE november 2015 – november 2017

INSTALLATIES Process Design & Engineering: Preheaters; Reheater & Demister; Dump Condensor; hulp-systemen. (Kraftanlagen München) Stoomturbine-Generator; instrumentatie- en besturingssystemen (Siemens); Transformatoren; 150 kV kabel en aansluiting Koelwater-inlaat, uitlaat en leiding Civiele werkzaamheden

CIVIELE AANNEMER (VAN KRAFTANLAGEN MÜNCHEN) Cordeel Nederland B.V.

BETON- & STAALBOUW | 25

MOERDIJK | Stoomturbine

Tekst en beeld: Liliane Verwoolde

TWEE ‘BOUWKUIPEN’ LEIDEN HET KOELWATER IN GOEDE BANEN Het koelen van de stoomturbine gebeurt met water uit de haven. Via de koelwaterinlaat- en koelwateruitlaatconstructie wordt het water in goede banen geleid. De eerste constructie verzamelt het water voordat het de stoomturbine ingaat; de tweede zorgt ervoor dat het koelwater weer op de juiste manier terugstroomt in de haven. Bouwer van de constructies is Van den Herik Sliedrecht.

Simpel gezegd bestaat de constructie uit vier damwandschermen en een onderwaterbetonvloer. Omdat de kuipen deels op het land en deels in het water staan, is dit werk voor een constructieve waterbouwer. “We hebben dus gedeeltelijk vanaf het land gewerkt en gedeeltelijk vanaf het water”, vertelt Robin Koorengevel, projectleider van Van den Herik Sliedrecht. “We hebben eerst het werkterrein aan land ingericht: we hebben het terrein ontgraven en – waar nodig – de oeverbescherming verwijderd. Vervolgens hebben we de damwanden trillingsvrij in de grond gedrukt in verband met aanwezige kabels en leidingen. Ten slotte is het stempelraam geplaatst, waarmee de basis voor de eerste constructie met een inhoud van ca 6.000 m³ was gelegd.”

Contact: Gé van Nistelrooij van Nistelrooij Betonwereld +316 46 11 21 91 info@vlinderbladen.nl

VERANKERING VOOR DE BETONVLOER Peter Turkelboom STC International +39 334 85 44 829 pt@stcitalia.eu

Mika Ahonen Concria Oy +358 50 36 36 190 mika@concria.com

De betonvloer is in de grond verankerd met tweehonderd verticale ankers, waarvan een gedeelte zo’n 37 m de grond ingaat. “Hiervoor hebben we

enorm lange boorbuizen in de grond gebracht, die in delen zijn opgebouwd”, legt Van den Herik uit. “Na het aanbrengen van de boorbuizen zijn de ankers hierin aangebracht en is de buis teruggetrokken. De ontstane ruimte is geïnjecteerd met grout. Na het storten van de onderwaterbetonvloer bouwt Cordeel Nederland B.V. de constructie af.”

KWALITEITSGARANTIE “Het project verloopt volgens plan”, vervolgt een tevreden Van den Herik.

“Daar zijn we best trots op, zeker omdat de bouw van een centrale aan hoge eisen gebonden is en onze eigen planning goed moet worden afgestemd op de planning van bijvoorbeeld de hoofdaannemer. Ook Cordeel Nederland B.V., onze opdrachtgever, is tevreden. Door het directe contact was er begrip voor de gekozen oplossingen en transparante communicatie met alle partijen heeft ervoor gezorgd dat het werk goed verloopt. Dat voelt goed.” ❚

GESPECIALISEERD IN: - Hoofdontwerp staalconstructies - Statische berekeningen in eigen beheer

ENGINEERING THE FUTURE OF WATER

- Werkplaatstekeningen / 3D-modellen Tekla Structures - Productie en montage van staalconstructies

Waterbouw

Van den Herik Sliedrecht

Industrieweg 24 3361 HJ Sliedrecht T +31 (0)184 - 412881 E sliedrecht@herik.nl www.herik.nl

• OCE

Hutten Metaal Staalbouw BV Noorwegenweg 1, 7772 TA Hardenberg – postbus 441, 7770 AK Hardenberg T 0523-251755 – info@huttenmetaal.nl – www.huttenmetaal.nl

BETON- & STAALBOUW | 27

MOERDIJK | Stoomturbine

Tekst: Liliane Verwoolde

Betondag

Beeld: Hutten Metaal Staalbouw

Tekst: Chris Elbers

‘DE STAALCONSTRUCTIES TEZAMEN ZIJN GOED VOOR 1.100 TON STAAL’ De enorme staalconstructie die dient als schil voor de behuizing van de stoomturbine, werd geleverd door Hutten Metaal Staalbouw. Deze staalspecialist leverde en monteerde de complete staalconstructie voor de nieuwbouw, inclusief de aansluitende constructies in en op het bestaande gebouw. Zij was tevens de leverancier en monteur van de roostervloeren, kooiladders, trappen en balustrades. In het complete project is zo’n 1.100 ton staal verwerkt.

FLEXIBILITEIT VEREIST Maar ook de werkzaamheden zelf vergden flexibiliteit. Tijdens de engineeringsfase – en zelfs tijdens het montagetraject werden nog wijzigingen en aanvullingen doorgevoerd. Zo werd de hoeveelheid staal voor de tussenvloer

KWALITEITSBEWAKING Qua voorbereiding onderscheidde het werk zich nauwelijks van andere werken van Hutten Metaal Staalbouw. Zij volgde dan ook de werkwijze die zij ook bij andere projecten toegepast. Na de opdrachtverstrekking werd een intern projectteam samengesteld, dat gedurende het hele project betrokken bleef, zowel in de voorbereidingsfase als tijdens de uitvoering. In verband met de hoge kwaliteitseisen werd voor dit project bovendien een kwaliteitsmanager aangesteld die vanaf het eerste moment betrokken was bij het opstellen van plannen en het bewaken van afspraken. Zo was Hutten Metaal Staalbouw zeker dat zij de kwaliteit zou leveren die de klant had gevraagd. De staalconstructie werd door de eigen engineeringsafdeling uitgewerkt met behulp van het 3D-tekenpakket Tekla Structures. Vervolgens werd de constructie in fasen geproduceerd, geconserveerd en gemonteerd. ❚

KWALITEITSCEMENT

VAN NÉT OVER DE GRENS Sinds 1926 staat Spenner Zement voor de productie van diverse soorten cement, beton, droge mortel en kalk. Vormden tot voor twee jaar terug de hoofdvestiging in Erwitte (Sauerland), een honderd procent dochteronderneming in Berlijn en ruim twintig transportbetoncentrales (onder de naam Herkules Transportbeton) in Noordrijn-Westfalen het productieapparaat van de Duitse fabrikant, inmiddels heeft Spenner zich nóg nadrukkelijker op de kaart gezet. Want niet alleen is het aantal transportbetoncentrales in Duitsland inmiddels toegenomen tot maar liefst 27, sinds 2014 beschikt het bedrijf tevens over een nieuwe fabriek in Duisburg van waaruit nadrukkelijk wordt gefocust op de export van hoogovencement naar de Benelux.

De Duisburgse vestiging, gelegen op zo’n veertig kilometer afstand van de grens met Nederland, draait alweer zo’n twee jaar op volle toeren. Logisch dat Rob van Duijnhoven, verkoopmanager namens Spenner voor de Benelux, een tevreden man is. Volgens hem had de ingebruikname van de fabriek niet op een beter tijdstip kunnen plaatsvinden. “Sinds 2014 zien we dat de markt steeds verder aantrekt. De opdrachten van onze afnemers nemen in aantal toe en de tonnages stijgen. Ontwikkelingen waarop we vanaf deze locatie perfect kunnen inspelen wanneer het gaat om hoogovencement. Zowel productietechnisch als logistiek hebben we de zaken hier tiptop voor elkaar. Door de ideale geografische ligging zijn we dan ook perfect in staat om onze klanten in Duitsland, Nederland en België snel en maatgericht te bedienen met dit specifieke product.”

FUNDAMENT

Spenner Zement.indd 1

Bijzonder is de constructie van de turbinetafel, waarin staalbouw werd gecombineerd met betonwerk. Dat hield in dat het betonwerk en het staalwerk tegelijk moesten worden uitgevoerd. Dat vroeg veel flexibiliteit van het team. Om de werkzaamheden zo efficiënt mogelijk op elkaar af te stemmen, moest een groot gedeelte van de werkzaamheden in de avonduren worden uitgevoerd.

nog in een laat stadium verhoogd en ook werd de montagevolgorde nog gewijzigd. Hutten Metaal Staalbouw verwerkte deze wijzigingen – in overleg met Cordeel – zo snel mogelijk en zette hiervoor extra montageploegen in.

Hierdoor waren op sommige momenten wel vier montageploegen tegelijk actief en werd de coördinatie van de werkzaamheden al een uitdaging op zich.

Beeld: Spenner Zement

Met de bouw van de fabriek heeft Spenner Zement een méér dan solide fundament voor de toekomst gelegd. “We zitten dichter op de Nederlandse en Belgische markt en zijn flexibeler dan ooit”, aldus Van Duijnhoven. “Een marktgebied met een geweldige potentie, waarbinnen we onze uiteenlopende opdrachtgevers kunnen bedienen met een zeer gevarieerd productenpakket. We maken hier namelijk hoogovencement in vier verschillende klassen CEM III. Kwaliteitsproducten die middels de behaalde CE-, KOMO- en Benor-certificaten bovendien stuk voor stuk voldoen aan alle Europese, Nederlandse en Belgische normen.” ❚

Spenner Spenner Spenner Spenner Spenner Zement Zement Zement Zement Zement GmbH GmbH GmbH GmbH GmbH & &&Co. & Co. Co. Co. &KG KG Co. KG KGKG Hüchtchenweg Hüchtchenweg Hüchtchenweg Hüchtchenweg Hüchtchenweg 2222 2 59597 59597 59597 59597 59597 Erwitte Erwitte Erwitte Erwitte Erwitte

Telefon: Telefon: Telefon: Telefon: Telefon: +49 +49 +49 +49 2943 2943 2943 +49 2943 //2943 986 986 / /986 986 --/0-0986 -00 - 0 Spenner Spenner Spenner Spenner Zement.indd Zement.indd Spenner Zement.indd Zement.indd Zement.indd 11 1 1 1

Fax: Fax: Fax: Fax: +49 +49 Fax: +49 +49 2943 2943 2943 +49 2943 //2943 986 986 / /986 986 222 222 / 222 986 222222

25-06-14 25-06-14 25-06-14 25-06-14 25-06-14 13:41 13:41 13:41 13:4113:41

e-mail: e-mail: e-mail: e-mail: e-mail: info@spenner-zement.de info@spenner-zement.de info@spenner-zement.de info@spenner-zement.de info@spenner-zement.de

Weitere Weitere Weitere Weitere Weitere Informationen Informationen Informationen Informationen Informationen finden finden finden finden finden Sie Sie Sie Sie unter unter unter Sie unter unter www.spenner-zement.de www.spenner-zement.de www.spenner-zement.de www.spenner-zement.de www.spenner-zement.de 28 | BETON- & STAALBOUW

BETON- & STAALBOUW | 29

Betondag

Tekst: Roel van Gils

Betondag

Beeld: Mulder Europe

‘INNOVATIEVE BETONMIXERS GAAN DE WERELD ROND’ Al meer dan 65 jaar produceert Mulder Europe betonmixers in alle soorten en maten.

ale mixer ontwikkeld die voorzien is van een koelsysteem, waarbij de 7 m³ trommel door een rvs-bak gevuld met 2 m³ ijswater draait. Om te voorkomen dat het water uit de bak spat tijdens transport is de bak voorzien van klotsschotten.

Op het moment dat de betonmixer in de centrale wordt gevuld, is de temperatuur 25˚C. Na twee uur rijden is de temperatuur slechts met 3 graden gestegen, ondanks de extreme buitentemperaturen.” Van der Wel heeft zich ook ‘bemoeid’ met de koeling in de centrale zelf. Er wordt geen water maar ijs toegevoegd bij het mengproces in de centrale.

Het bedrijf is wereldwijd gekend om zijn innovatiedrift. Zo werd eerder al een betonmixer met stekker ontwikkeld, waarvan onlangs een gemodificeerde versie is gepresenteerd en levert Mulder Europe tientallen unieke watergekoelde betonmixers voor de bouw van de metrolijn in Riyad, Saoedi-Arabië. Daarnaast is er ook een 30 m³ mixer in de maak. Sjaak van der Wel, directeur van Mulder Europe, praat ons bij over de laatste innovaties.

We beginnen met de Mulder EcoDrive. “Aan het ontwerp van deze betonmixer met stekker is niet getornd, dat is goed, wel is de techniek enigszins aangepast”, zegt Van der Wel. “Op bouwterreinen bleek niet overal een 63 Ampère voeding aanwezig. Reden voor ons om de elektronica aan te passen en de mixer zodoende ook geschikt te maken voor 32 en zelfs 16 Ampère. Afhankelijk van de situatie ter plekke kan er dus gekozen worden uit drie ‘stekkers’.” Die update lijkt simpel, maar is het allerminst. Van der Wel: “De

30 | BETON- & STAALBOUW

uitdaging zat hem in het synchroon laten lopen van het verschillend Ampèrage in de netspanning met de spanning die het aggregaat levert om de mixer te kunnen laten draaien. Maar het is gelukt.” Van over de hele wereld is er belangstelling voor de Mulder EcoDrive.

METROLIJN RIYAD In Riyad wordt momenteel gebouwd aan een volledig automatisch en onbemand metrosysteem door het FAST consortium, waar ook Strukton deel

NIET EERDER VERTOOND van uitmaakt. Mulder Europe is bij het project betrokken om het betontransport in goede banen te leiden. “Buitentemperaturen van meer dan 40˚C zijn niet bevorderlijk voor het betonmengsel in de mixer”, weet Van der Wel. “De temperatuur in de mixer mag niet boven de 30˚C komen, maar de centrale ligt wel op twee uur rijden van het bouwterrein. We hebben daarom een speci-

Omdat de beton zo dik is, kan deze niet worden verpompt. Van der Wel: “De betonmixer is gebouwd op een twistlock afzetsysteem en voorzien van vier hijsogen. Hij wordt in zijn geheel opgetild van de vrachtwagen en op een treinstel gehesen. De beton wordt vervolgens in een bakwagen gestort en van hieruit met een grijper aangebracht. Na het storten wordt direct de rails aangelegd en rijdt het gevaarte er meteen over-

heen.” Een dergelijke oefening is volgens Van der Wel nog niet eerder vertoond. “Het frame is dermate sterk dat het niet vervormd tijdens het optillen aan de hijsogen. De mixer weegt inclusief beton en (ijs)water wel ‘even’ 25 ton.

Het water wordt na het storten in de trommel gepompt om deze schoon te draaien tijdens het transport terug. En vervolgens wordt het circus weer herhaald.” Mulder Europe bouwt voor deze megaklus in Saoedi-Arabië in totaal vijftig exemplaren van deze mixers.

Behalve voor beton bouwt Mulder Europe ook mixers voor andere sectoren. Van der Wel: “Voor

een kunststof-recyclefabriek in België gaan we wederom een 30 m³ mixer bouwen die gerecyclede kunststofkorrels mengt voor de spuit-/gietindustrie. De mixer is elektrisch aangedreven en wordt op de vloer verankerd. Het is inmiddels al de tweede op rij. Een jaar of zes geleden hebben we ook al een dergelijke mixer gebouwd. En zo richten we ons op diverse sectoren en blijven we uiteraard voortdurend innoveren. Gelukkig begint de Nederlandse markt ook weer aan te trekken en zien we de vraag naar truckmixers in de betonindustrie weer stijgen. De sector heeft investeringen lange tijd uitgesteld en is bezig met een inhaalslag om het machinepark te vervangen.” ❚

BETON- & STAALBOUW | 31

Betondag

Tekst: Roel van Gils

Betondag

Beeld: Consmema en KTB Machinery

PARTNER VOOR DE PREFAB BETONINDUSTRIE Al sinds 1924 houdt Consmema zich bezig met het fabriceren van onder meer stalen mallen voor de productie van prefab betonelementen, qua grootte variërend van stoepranden tot aan complexe brugliggers en huizen. Eind 2015 is KTB Machinery opgericht om de prefab betonindustrie nog verder te ontzorgen. Eén van de eerste resultaten is het ontwerp en de bouw van een compleet nieuwe productielijn voor het volledig geautomatiseerd produceren van betonnen rioolbuizen in zelfverdichtend beton, in opdracht van Kijlstra Beton. Ook een automatisch verstelbare hijsinstallatie voor het plaatsen van de elementen van de iQwoning van Ballast Nedam komt uit de koker van KTB Machinery.

deze manier van werken wordt altijd een optimaal resultaat verkregen. Vaak gaan we ook nog met de beoogde operators van onze klanten in gesprek om enerzijds draagvlak te creëren, maar anderzijds ook input te verkrijgen vanuit de bron. De mallen worden ingezet in de meest uiteenlopende sectoren voor de productie van stoepranden, trappen en kelders tot brugliggers en rioleringsputten. We hebben mallen gemaakt met een krimpende binnenbekisting, die zich zowel mechanisch als hydraulisch laat bedienen.

Op een gegeven moment was de firma toe aan een nieuwe machine. Na wat verkenning van de markt bleek de enige geschikte productielijn voor een geautomatiseerde productie van buizen nog altijd gebaseerd op een veertig jaar oude triltechniek. Dat kon anders, vonden wij. En zo is KTB Machinery min of meer geboren.”

ZELFVERDICHTEND BETON KTB Machinery richt zich op de bouw en ontwikkeling van productielijnen en het automatiseren van processen voor de prefab betonindustrie.

“Voor de productie van betonnen rioleringsbuizen maken we gebruik van een compleet nieuwe techniek. Het is wereldwijd de eerste fabriek waar buizen geautomatiseerd geproduceerd worden met zelfverdichtend beton.

De nieuwe manier van produceren biedt een groot aantal voordelen. Zo kunnen verschillende diameters van buizen door elkaar geproduceerd worden, zonder te hoeven ombouwen, in dit geval variërend van 300 tot 1.500 millimeter. Omdat gebruik wordt gemaakt van zelfverdichtend beton is er geen extra warmte benodigd om de buizen te laten uitharden. Dat scheelt per jaar 300.000 m³ aan stookkosten. De nieuwe methode laat het bovendien toe om buizen met een dunnere wanddikte te produceren. Zo wordt per buis maximaal 25 procent aan gewicht bespaard; dat resulteert in een besparing op beton en transportkosten, want er kunnen meer buizen mee op één vracht. Tot slot is het oppervlak van zelfverdichtend beton egaler, waardoor een betere doorstroming is gegarandeerd.”

Het complete proces, vanaf het moment dat de beton in de mal wordt gepompt tot aan de productie van een rioleringsbuis is volledig door KTB Machinery vormgegeven, ontwikkeld en gebouwd. Eind 2015 is de unieke productielijn in gebruik genomen, die momenteel vijf dagen in de week 24 uur per dag volcontinu draait.

Als toeleverancier voor de betonindustrie maakt Consmema hoofdzakelijk stalen mallen voor diverse klanten in de betonindustrie in binnen- en buitenland. “We zijn gespecialiseerd in het ontwerpen en bouwen van de meer complexe mallen waarbij hydraulische systemen zorgdragen voor het be- en ontkisten”, zo illustreert Albert Riemersma de werkwijze van Consmema. “Mede door onze jarenlange ervaring onderscheiden we onszelf in nauwkeurigheid. Onze stalen mallen worden over het algemeen ingezet bij de productie van elementen waar een grote mate van nauwkeurigheid is

vereist. Ook op de lange termijn. Na honderden keren ontkisten garanderen we een blijvende maatvastheid. Dat is een belangrijk punt voor de prefab betonindustrie en vaak ook een heikel punt, zeker als de mallen grotere vormen aannemen.”

KRIMPENDE BEKISTING Volgens Riemersma werkt Consmema niet met vaste concepten. “Elke mal is uniek in zijn soort en wordt in overleg met de klant op maat gebouwd. Door

Een ander voorbeeld van de toegevoegde waarde van KTB Machinery is de ontwikkeling van een hijsinstallatie voor het woningconcept iQwoning van Ballast Nedam. Consmema heeft de stalen mallen gemaakt om de prefab betonelementen ten behoeve van de woningen te produceren, terwijl KTB Machinery een stalen automatisch verstelbare hijsinstallatie heeft ontwikkeld en gebouwd om de elementen te kunnen manoeuvreren en die tegelijk de veiligheid ondervangt. Volgens Riemersma een win-winsituatie. Hij licht het concept verder toe: “De betonnen woningelementen worden op de bouwplaats van de vrachtwagen gehesen en daarna op de funderingen geplaatst. Vanwege de verschillende afmetingen in woningelementen is het hijsframe verstelbaar. Er is een vergrendelsysteem ontwikkeld dat op een inventieve manier de koppeling tussen hijsanker en frame maakt.

Aangezien de elementen slechts op vingerdikte afstand van elkaar staan, is het nodig om nauwkeurig te kunnen positioneren. Dat kan door een actieve schuinstelling die bewegingen in twee richtingen kan opvangen en creëren. De installatie heeft een met accu’s uitgeruste energievoorziening en is daardoor selfsupporting. De bediening is radiografisch; er is alleen een bouwkraan nodig. Doordat de hijskettingen nu niet meer handmatig wordt bevestigd en losgemaakt, is het niet meer nodig om bovenop het woning­ element te klimmen. Met als positief gevolg dat het risico op ongevallen enorm is afgenomen; er komt namelijk geen ladder of valbeveiliging meer aan te pas en met één druk op de knop kan er veilig en efficiënt gewerkt worden.” ❚

Specialist in het ontwerpen en produceren van stalen mallen voor de meest uiteenlopende prefab betonproducten.

ELKE MAL ZIJN EIGEN VORM NL | Hatt(BETON) em | +31 (0)38 444 28 55 | info@consmema.nl | www.consmema.nl PREFAB INDUSTRIE CONSMEMA is een gerenommeerd toeleverancier voor de prefab (beton)industrie. Wij zijn gespecialiseerd in het ontwerpen en produceren van stalen mallen voor de meest uiteenlopende betonproducten. Van mallen voor standaard kolommen tot complete installaties, desgewenst inclusief geïntegreerde voorspanbanken en hydraulische bediening.

KTB ontwerpt, levert en installeert innovatieve speciaalmachines voor de prefab betonindustrie, inclusief automatisering.

Betonmal voor woningelementen (6 x 3 x 3 m.)

E

VAN UW IDEE, NAAR UW MACHIN

32 | BETON- & STAALBOUW

KTB ontwerpt, levert en installeert innovatieve speciaalmachines en constructies inclusief automatisering bij opdrachtgevers in binnen- en buitenland. Als partner werken we vanaf Bezoek onze website tot voor en (recente) projecten:intensief www.consmema.nl het allereerste ontwerp enmeer metinformatie ingebruikname en onderhoud samen met onze relaties in de markten van de industrie en onderzoeksinstellingen. Wij ontwikkelen zowel stand-alone opstellingen alsook compleet geautomatiseerde productielijnen en installaties. KTB verzorgt ook het projectmanagement: turn-key in optima forma. Maak kennis met

PREFAB

NL | Betonmal Hattemvoor | +31 (0)38 820 03 59 | info@ktb-machinery.nl | www.ktb-machinery.nl rioleringsbuizen ø 2.200 mm.

PREFAB (BETON) INDUSTRIE

PREFAB (BETON) INDUSTRIE PREFAB (BETON) INDUSTRIE

AUTOMATISCH VERSTELBARE HIJSINSTALLATIE

BETON- & STAALBOUW | 33

PREFAB (BETON) INDUSTRIE

STROE EN KOOTWIJK | Fietspad

STROE EN KOOTWIJK | Fietspad

Beton Bewust in Beeld Tekst en Beeld: Remco Kerkhoven (VOBN)

Kwaliteit fietspad omhoog door betonnen verharding Een nieuw betonnen fietspad vervangt het oude schelpenpadfietspad tussen de dorpen Stroe en Kootwijk.

Opdrachtgevers zijn de gemeente Barneveld en Staatsbosbeheer. Schagen Infra B.V. en Beton Bewust keurmerkhouder Betoncentrale Wessel zijn de uitvoerende partijen.

Het oude half verharde fietspad (1.70 meter breed) is onderdeel van een recreatief fietspadennetwerk en wordt gebruikt door toeristen en mensen die op de fiets naar hun werk gaan. De gemeente Barneveld en Staatsbosbeheer hebben besloten om de kwaliteit van het fietspad te verhogen. De breedte wordt 2.00 meter en het fietspad krijgt een betonnen verharding, wat de vlakheid en het comfort van het fietspad ten goede komt.

900 METER STORTEN MET DE SLIPFORMPAVER Met een machine, de slipformpaver wordt het fietspad gestort. De machine is een glijbekisting die langzaam horizontaal op rupsbanden vooruit beweegt. De machine wordt gestuurd met een stalen geleidedraad, die wordt gespannen langs houten paaltjes. Het stugge beton wordt met een kieper gevuld en daarna duwt de slipvormpaver de betonspecie in de juiste vorm, verdicht de specie en werkt het betonoppervlak af. Achter de machine blijft het fietspad (vormvast) staan. Schagen Infra en Betoncentrale Wessel leggen met deze machine ongeveer 900 meter nieuw fietspad per dag aan. â?š

34 | BETON- & STAALBOUW

BETON- & STAALBOUW | 35

AMSTERDAM | Gaasperdammertunnel

Tekst: Jan-Kees Verschuure

Beeld: IXAS

dit is het werk van vlasman

De aanpassing van knooppunt Holendrecht maakt deel uit van de capaciteitsuitbreiding van de A9.

250.000 KUUB BETON EN 42.000 TON STAAL VOOR GAASPERDAMMERTUNNEL Dwars door Amsterdam Zuidoost loopt de Gaasperdammerweg (A9), een belangrijke verbinding in de noordelijke Randstad. In het kader van capaciteitsuitbreiding heeft Rijkswaterstaat gekozen voor een drie kilometer lange landtunnel tussen het riviertje de Gaasp en het spoor Amsterdam–Utrecht, opgebouwd uit vijf tunnelbuizen die in 2020 deels worden opgeleverd door bouwcombinatie IXAS. Ondersteund door een eigen betonfabriek wordt de landtunnel in situ gebouwd, vertelt uitvoeringsleider Sjaak Luijten. ›

fundAment voor vernieuwing Sloopwerken

koppenSnellen

ASbeStSAnering

boren & ZAgen

Postbus 16 l 2400 AA AlPhen A/d Rijn l telefoon (0172) 49 57 70 l www.vlAsmAn.nl

BETON- & STAALBOUW | 37

AMSTERDAM | Gaasperdammertunnel

AMSTERDAM | Gaasperdammertunnel

De ruwbouw van de landtunnel is in juni 2016 gestart.

Een belangrijke onderlegger van het project is het DBFM-contract, zegt Luijten, sinds de bouwstart medio 2015 opererend vanuit een ketenpark bij metrostation Gaasperplas. “Opdrachtgever Rijkswaterstaat heeft daarmee vooraf precies bepaald wat hij krijgt, waardoor wij bouwers een afgerond ontwerp kunnen maken op de meest efficiënte wijze, waarna wij dit met zo min mogelijk overlast voor de omgeving kunnen uitvoeren – volgend wat de klant wil.” Na realisatie van de weguitbreiding is het consortium twintig jaar lang verantwoordelijk voor het beheer en onderhoud. Dat de weguitbreiding door de bouwcombinatie zo efficiënt mogelijk wordt gerealiseerd, betekent dat de landtunnel traditioneel wordt gebouwd, maar in planning en logistiek zitten wel degelijk innovaties.

“Eén van de redenen dat IXAS deze tender heeft gewonnen, is het plan de vloer van de middelste tunnelbuis als eerste te bouwen en die vroegtijdig in te zetten voor het snelwegverkeer. In de toekomst wordt dit de wisselbaan. Aan weerszijden worden de overige vier tunnelbuizen gebouwd. De wisselbaan zal na de oplevering van de vier andere tunnelbuizen worden overkapt. Door deze oplossing hoeft er geen tijdelijke snelweg te worden gebouwd, wat de hinder voor de omgeving verkleint en de bouwtijd aanzienlijk verkort.”

WATERKERING EN PARK Alles vanwege een gecompliceerde bouwlogistiek: het bouwterrein is krap en wordt omsloten door woongebied, het verkeer op de huidige A9 moet doorgang kunnen vinden en het dijklichaam van de Gaasperdammerweg is een belangrijke waterkering in de Amsterdamse agglomeratie. “Die functie moet uiteraard gehandhaafd blijven”, vervolgt Luijten. “Bovendien komt op de landtunnel een uitgestrekt park, twee keer zo groot als het Vondelpark.”

De aanleg van de Gaasperdammertunnel is een heuse gebiedsontwikkeling.

Een deel van het dijklichaam van de huidige Gaasperdammerweg wordt hergebruikt als talud van het park, waarbij een nieuwe damwand zal fungeren als waterkering. “De buitenwanden van de tunnel zijn maximaal 60 centimeter dik

38 | BETON- & STAALBOUW

Zodra de landtunnel aan weerszijden van de wisselstrook (midden) gereed is, kan de huidige Gaasperdammerweg (rechts) worden gesloopt.

'Dit is de Champions League van het civiele vak'

‘SCHONER EN STILLER’ In opdracht van Rijkswaterstaat werkt IXAS (een voor dit project opgericht samenwerkingsverband tussen Ballast Nedam, Fluor, Heijmans en 3i) aan de uitbreiding van de A9 tussen de knooppunten Holendrecht en Diemen: de Gaasperdammerweg – onderdeel van de weguitbreiding Schiphol-Amsterdam-Almere (SAA). Tot 2020 wordt de A9 Gaasperdammerweg tussen de knooppunten verbreed naar vijf rijstroken per rijrichting en een wisselstrook.

De extra rijstroken zorgen ervoor dat de doorstroming verbetert, en daarmee ook de bereikbaarheid van de noordelijke Randstad. Ongeveer drie kilometer komt in een tunnel. Zo wordt de lucht in de belendende woonwijken schoner en is er minder geluid, aldus Rijkswaterstaat. Bovenop het dak van de tunnel komt een groot park dat de wijken in Amsterdam Zuidoost met elkaar verbindt, waardoor de huidige fysieke barrièrewerking tussen de Bijlmer (ten noorden van de A9) en Gaasperdam (ten zuiden van de A9) wordt opgeheven.

en 42 centimeter in het middentunnelkanaal – het constructieve hart. In juni dit jaar zijn wij gestart met de ruwbouw, die in zes bouwstromen wordt gerealiseerd, in verband met de dienstgebouwen die in het midden en op de koppen van de landtunnel worden gebouwd. In totaal 2 x 60 tunneldelen van 50 meter lengte, wat inhoudt dat wij gemiddeld iedere week een ‘moot’ dienen te produceren. Daarbij is de kraanlogistiek afgesteld op wat er maximaal mogelijk is op basis van een 160 tons kraan – het maximale kraangewicht op dit werk.”

‘WERKZAAMHEDEN VERVLECHTEN’ De bekisting van de tunnelelementen wordt integraal geplaatst buiten de logistiek van de betonstort om. Verder is het transport van bouwmateriaal tot een minimum beperkt, aldus Luijten. “Wij hebben een eigen betoncentrale op het werk, ondersteund door de centrale van Mebin in Duivendrecht.” Een opslaglocatie van 15.000 m² bij het nabijgelegen AMC vormt het logistieke hart van de operaties. Het werk aan de tunnel wordt grotendeels van maandag tot en met zaterdag van 7.00 – 19.00 uur uitgevoerd. ”Wat opvalt is hoe goed hier wordt samengewerkt tussen de contractpartijen en met onderaannemers en toeleveranciers. Uitvoerende partijen weten elkaar goed te vinden; je kent elkaar vaak al zodanig dat de activiteiten gemakkelijk met elkaar vervlechten en samenwerken loont in deze. Er heerst hier een enorme drive; dat zegt ook de opdrachtgever, en we hebben elke deadline tot nu toe gehaald. Wij bouwen hier in feite een gebouwencomplex van drie kilometer lengte in één jaar tijd, met 250.000 kuub beton en 42.000 ton wapeningsstaal. Wij zeggen weleens: dit is de Champions League van het civiele vak.” ❚

Over een lengte van 3km wordt een landtunnel aangelegd ter vervanging van de huidige Gaasperdammerweg (rechterzijde bouwterrein).

BETON- & STAALBOUW | 39

Betrokken bij Gaasperdammertunnel

Betrokken bij Gaasperdammertunnel

De partner in tijdelijke betonondersteuningen

Vd Burgt & Robe Deken Fritsenstraat 59B, 5243 VM Rosmalen T +31 73 521 95 07

Peri Van Leeuwenhoekweg 23, 5482 TK Schijndel T +31 73 547 9100

Konstruktiewerken Börger is al 100 jaar een betrouwbare partner voor aannemers, bedrijven en particulieren.

Safe BV Safe Montage BV

Provinciale weg 17 3645 CN VINKEVEEN T 0297 26 12 76 • F 0297 26 29 71 E info@konstruktiewerkenborger.nl I www.konstruktiewerkenborger.nl

Construx Bobinestraat 67, 3903 KE Veenendaal T +31 318 541 327

Pakweg een jaar geleden startte de samenwerking tussen bouwcombinatie IXAS en Safe. Eerst voor de ondersteuning van enkele dekjes, daarna volgden de steunpunten voor de brug over de Gaasp. De prijsstelling was uitermate scherp, en de samenwerking beviel zo goed dat ook de overige te ondersteunen onderdelen aan Safe werden gegund. Bij de Gaasperdammertunnel zal Safe alle afwijkende moten en toeritten voorzien van ondersteuning; alles bij elkaar goed voor zo’n 120.000 m3. Het volledige portfolio komt aan bod: de engineering, levering en montage van ondersteuningen, stalen balken, trappentorens en bekistingsplaatdekken.

Beekerheide 1 5741 HB Beek en Donk 0492-386638 Info@safebv.eu www.safebv.eu

16180513_safebv 1-2.indd 1 16180531_borger.indd 1

16180515_gezamelijk adv.indd 1

01-12-16 11:34

21-09-16 10:56

15-11-16 15:55

NOTHING TOO HEAVY, NOTHING TOO HIGH

van den Bergh & Co

SARENS

ontkistingsmiddelen

Efficiënte (op)lossing IXAS kiest bij één van de grootste infrastructurele werken van dit moment, de uitbreiding van de A9 (Gaasperdammerweg), speciaal voor de hoogwaardige lossingsmiddelen van Van den Bergh & Co. Deze keuze heeft men bewust gemaakt vanwege de milieuvriendelijke eigenschappen van onze lossingsmiddelen. In combinatie met onze SprayRix ® technologie worden de lossingsmiddelen zo op de meest efficiënte manier verwerkt, maar wellicht het grootste voordeel is dat deze producten een belangrijke bijdrage leveren aan goede arbeidsomstandigheden.

Van den Bergh & Co Beatrixhaven 27 4251 NK Werkendam

+31 (0)183 - 502111 verkoop@vdberghenco.nl www.vdberghenco.nl

Sarens is partner van IXAS en o.a. gespecialiseerd in het inhijsen, transporteren en monteren van prefab betonelementen.

WWW.SARENS.NL / INFO@SARENS.NL

vdBergh advertentie 179x130mm. efficient.indd 1

13-10-16 21:48

Betrokken bij Gaasperdammertunnel

Nationale Staalbouwdag 2016

Tekst: Lilian Heijmans

Industrie- en handelsmaatschappij

Constructieweg 20 | 3641 SB Mijdrecht T 0297 288 660 | F 0297 283 562

Sinds 1968

E info@gerrijn.nl | www.gerrijn.nl

Dé specialist in producten voor de bouw en industrie Vanuit onze vestiging in Mijdrecht leveren we de meest uiteenlopende producten voor de bouw en industrie. Dat doen we inmiddels bijna 50 jaar met veel kennis, ervaring en vakmanschap. We zijn gespecialiseerd in onder meer centerpennen van Gerrijn® en Gerrijn® plat, inclusief toebehoren. Maar ons leveringsprogramma omvat ook verbruiksartikelen voor betonwanden en vloeren, bevestigingsartikelen en metrische draadeinden. Stuk voor stuk tegen erg aantrekkelijke prijzen.

Ons persoonlijke advies, de snelle levertijden, onze eigen maatwerk en productie- en bewerkingsfaciliteiten, vormen samen de pijlers van onze uitgebreide en flexibele dienstverlening.

Beeld: Pieter Kers

HANS VAN PELT: ‘DE STAALBOUWDAG VERBINDT ALLE PARTIJEN, DIE DE STAALBOUW EEN WARM HART TOEDRAGEN’ De Nationale Staalbouwdag is het jaarlijkse kennis- en netwerkevenement voor de Nederlandse (staal)bouw. Het wordt sinds ruim dertig jaar georganiseerd door de vereniging Bouwen met Staal uit Zoetermeer. De dag is gratis toegankelijk voor alle geïnteresseerden die iets met de branche te maken hebben. Dit jaar vond de dag op dinsdag 11 oktober voor de tweede keer plaats in de Kromhouthal op de Noordelijke IJ-oever in Amsterdam. ›

Wilt u meer weten over onze mogelijkheden, een bestelling plaatsen, de catalogus aanvragen of onze prijslijst ontvangen?

Kijk dan op www.gerrijn.nl of bel met 0297 288 660.

Ook dit is Gerrijn®:

• Bekistingsmaterialen

Bank NL15RABO0369602765

|

KvK 30131810

|

• Kimmaterialen

BTW NL804636059B01

• Dekkingsafstandhouder

• Bevestigingsmaterialen

FA B R I K A N T E N H A N D E L S M A AT S C H A P P I J VAN GESPECIALISEERDE PRODUCTEN VOOR DE BOUW EN INDUSTRIE

HOUT EN PLAATMATERIAAL, BEWERKT VOLGENS UW WENSEN

Merwedeweg 13-20 Postbus 39, 3330 AA Zwijndrecht Telefoon 078 - 6 107 207 info@drim.nl W W W. VA N D R I M M E L E N . N L

PEFC/30-32-099

FA B R I K A N T E N H A N D E L S M A AT S C H A P P I J Bank NL15RABO0369602765

|

KvK 30131810

|

BTW NL804636059B01

VAN GESPECIALISEERDE PRODUCTEN VOOR DE BOUW EN INDUSTRIE

BETON- & STAALBOUW | 43

Nationale Staalbouwdag 2016

We vroegen Hans van Pelt, voorzitter van Bouwen met Staal naar zijn ervaringen. “We hebben zo’n 1.200 bezoekers op deze toepasselijke locatie mogen verwelkomen. Dit is van oudsher een industrieel pand, waarin de originele staalconstructies nog goed te zien zijn. De dag stond in het teken van Smart Industry en BIM. We hadden naast de plenaire bijeenkomst met themabijeenkomsten ook twee seminars georganiseerd, die allebei druk zijn bezocht. Ook waren er vier sprekers van staalconstructiebedrijven, die aangaven welke nieuwe trends en ontwikkelingen we kunnen verwachten binnen onze branche.”

Keurmerk voor beton Het keurmerk Beton

BEREIK MET UW ONDERNEMING

Bewust van de Vereniging

DE TOP IN DE BOUW

van Ondernemingen van Betonmortelfabrikanten in Nederland (VOBN) garandeert de duurzame productie en kwaliteit van beton.

De zekerheden van Beton Bewust: ■ Advies over het milieuprofiel van beton ■ Meetbare prestaties (lage CO2-uitstoot) ■ Verantwoorde herkomst van grondstoffen ■ Hoge kwaliteit beton ■ Keurmerkhouder is een Duurzame Leverancier ■ Veiligheid is topprioriteit ■ A-leverancier m.b.t. de CO2-prestatieladder

BETON EN STAAL Hans van Pelt.

BOUWKOSTEN BOUWKUNDE

AUTOMATISERING EN STANDAARDISATIE Bij zijn openingswoord gaf Van Pelt aan dat er binnen de sector nog een slag te maken valt. Zo vindt hij dat er haast gemaakt moet worden met

automatisering van management- en productieprocessen en standaardisatie van gebruikte softwarepakketten. Bovendien is hij van mening dat ingenieursbureaus in de toekomst de regierol in de bouwketen op zich gaan nemen. “Zij vertalen de functionele eisen en wensen van opdrachtgevers naar technische oplossingen en zitten daarmee middenin alle processen. Bovendien weten ze wat technisch haalbaar is. Ze zijn in feite ‘de spin in het web’.”

STAALPRIJZEN Op deze dag werden ook de tweejaarlijkse Nationale Staalprijzen uitgereikt. Hierbij wordt onderscheid gemaakt tussen verschillende categorieën.

Christine Yip van de TU Delft mocht de Studentenprijs in ontvangst nemen voor haar berekeningen aan de prestigieuze Buoyancybrug in Sognefjord, Noorwegen. ›

BOUWMANAGEMENT

VOBN

Postbus 383 3900 AJ Veenendaal t 0318 55 74 74

Adv 95x130 DEF kopie.indd 1

Kijk voor keurmerkhouders op www.betonbewust.nl

WWW.HTI-OPLEIDINGEN.NL

09-02-16 09:42

I N S TA L L AT I E S E R V I C E B V

Gewoon goed is niet goed genoeg

Uw installatie voor betonmortel, betonwaren of aanverwante industrie moet een optimale vertaling van uw wensen en eisen zijn.

Vertrouw daarom op de expertise van BC Installatieservice: hét adres voor het optimaliseren én onderhouden van installaties.

De beste toeleveranciers

Per project selecteren we de beste toeleveranciers. BC Installatieservice kan putten uit een uitgebreid netwerk van door de wol geverfde professionals, die het ontwerp op vakkundige wijze realiseren. Zo zijn we bijvoorbeeld geautoriseerd dealer van Pemat, Wema toonaangevende producenten van mengers. Bibko recycling Systemen, Würschum hulpstoffen wegers. Alle Duitse machinebouwers, kwaliteit dus!

Hans van Pelt verwelkomt de bezoekers tijdens de Nationale Staalbouwdag.

BC installatieservice BV | De Amert 104 | 5462 GH Veghel | T +31 (0)73 549 50 38 | I www.bc-installatieservice.nl | E info@bc-installatieservice.nl

BETON- & STAALBOUW | 45

Nationale Staalbouwdag 2016

Nationale Staalbouwdag 2016

Tekst: Lilian Heijmans

Beeld: Wouter Eijgelsheim Fotografie

ROB ROEF: ‘MENSEN MAKEN HET VERSCHIL, OOK BIJ HET GEBRUIK VAN BIM’

Het Fokker 7 gebouw op Schiphol kreeg de Duurzaamheidsprijs toegekend.

Het is een multifunctioneel gebouw dat modulair ontworpen is en volledig demontabel en Cradle-to-Cradle wordt geconstrueerd. Ook het onlangs geopende Nationaal Militair Museum in Soesterberg viel in de prijzen, in de categorie Utiliteitsbouw. Een driedimensionale stalen dakconstructie overspant alle tentoonstellingsruimten en publieke functies. Het gebruikte staal is gecoat in een matte zwartbruine kleur. Dit geeft het museum een robuuste uitstraling. De hoogspanningsmast Wintrack kreeg in de categorie Industriebouw de eerste prijs toegekend. Deze innovatieve mast vervangt de bestaande stalen vakwerkmast en zorgt voor een forse reductie van de magneetveldzone.

Op de Nationale Staalbouwdag werden actuele ontwikkelingen op het gebied van BIM toegelicht. Van de themasessie ‘BIM (staal)bouwbreed’ was Rob Roef, commercieel directeur bij Construsoft in Zevenaar en vice-voorzitter van buildingSMART Benelux, themavoorzitter.

“De ontwikkelingen op het gebied van BIM in de staalbranche gaan razendsnel, net als in andere sectoren trouwens”, vertelt Roef. “Dat zie je bijvoorbeeld met de adoptie van software voor samenwerken. Naast het gebruik om met software gebouwen en infrastructuur te ontwerpen, zie je nu ook koppelingen ontstaan met de cloud en Mixted Reality. Zoals met Trimble Connect en de Microsoft Hololens.” Door de directe koppeling met BIM kun je met deze transparante bril virtueel via een hologram een bouwwerk onderzoeken, dat er nog niet is. Zo kun je precies zien waar constructies, verbindingen en installaties elkaar mogelijk raken.

Omdat dit via de cloud gebeurt, hoeven projectdeelnemers niet op dezelfde locatie te zijn. Dit is een uitermate praktisch hulpmiddel om faalkosten door verkeerde engineering terug te dringen. “Op dit moment werken we met de eerste versies, maar we verwachten dat de eerste bouwbedrijven er snel mee aan de slag gaan”, aldus Roef.

Uitreiking van de prijs voor de utiliteitsbouw 2016.

INNOVATIES

Bezoekers tijdens de Nationale Staalbouwdag.

Tekst: Lilian Heijmans

“We zijn vanuit onze branchevereniging ook duidelijk met innovaties bezig en kijken daarbij verder dan onze ‘stalen neus’ lang is”, vervolgt Van Pelt.

“Zo onderzoeken we mogelijkheden om staalbeton en staalkunststof in te zetten bij bouwprojecten. En hebben we een Technische Commissie Aardbevingsproblematiek opgericht om te kijken of er meer met staalconstructies gebouwd kan worden. Die zijn immers meer aardbevingbestendig dan de traditionele betonbouw. Het was wederom een topdag. Waarbij de jeugd ook goed vertegenwoordigd was. De Staalbouwdag verbindt alle partijen, die de staalbouw een warm hart toedragen. En dat geeft hoop voor de toekomst.” ❚

Rob Roef.

DE MENSELIJKE FACTOR

Beeld: Koninklijke Metaalunie

DIGITALISERING STAALWERELD RODE DRAAD BIJ THEMA ‘SMART STEEL INDUSTRY’ Eén van de thema’s van het congres op dinsdag 11 oktober tijdens de Nationale Staalbouwdag was: ‘Smart Steel Industry’. Vier sprekers lichtten de actuele ontwikkelingen hierin toe. Voorzitter van dit thema was Jos Kleiboer, directeur Beleid bij Koninklijke Metaalunie. timing en grondstoffen- en kostenefficiëntie. Als alle bedrijven in de keten als ‘smart industries’ opereren, is het mogelijk iedere klant maatproducten en -diensten te leveren.” In Smart Industry wordt gebruikgemaakt van nieuwe technologieën zoals big data processing, het Internet of Things, nieuwe generatie adaptieve robots, 3D printing, nanotechnologie en miniaturisering en nieuwe sensortechnologie.

CIRCULAIRE METAALKETEN

Jos Kleiboer.

Smart Industries integreren nieuwe productietechnologieën en ICT in hun hele proces van ontwerpen, fabriceren en distribueren. “Deze digitalisering vormt momenteel de rode draad in de industrie”, aldus Jos Kleiboer. “Dit zorgt voor een zeer flexibele productiecapaciteit in termen van product, volume,

46 | BETON- & STAALBOUW

Volgens Kleiboer is de circulaire metaalketen een andere interessante ontwikkeling. “Materiaal komt dan direct weer terug in productie voor hergebruik, in plaats van het te verwerken als afval. In onze branche kun je dan denken aan machines, die tijdens hun levensduur naar diverse afnemers worden gevolgd en na verloop van tijd opgeknapt worden in de fabriek waar ze gemaakt zijn. Je ziet dan hele andere bewegingen ontstaan. Je verkoopt niet alleen het product, maar ook de dienst; in dit geval het onderhoud of reparatie. Daardoor ga

je aan de ontwerpkant al beter kijken naar een langere levensduur of hergebruik.”

PRESENTATIES Deze zaken werden ook benadrukt tijdens de vier presentaties. Zo gaf Egbert Jan Sol, CTO bij TNO Industry – programmabureau Smart Industry en professor Research Strategy & Management aan de Radboud Universiteit Nijmegen aan heel Nederland klaar te willen maken voor de digitale revolutie. Zowel qua databeheer als sociale innovatie.

Constantijn Cox van 247TailorSteel vertelde over de smart bending factory, waarbij 24/7 online gebogen staal besteld kan worden. Govert Kockelkoren, Director Manufacturing Rolling & Coating bij Tata Steel ging in op de innovaties die zijn bedrijf heeft doorgevoerd om de klanten tegemoet te komen.

Als laatste sprak Tim Geurtjens, technisch directeur bij MX3D over een brug die in staal wordt geprint voor de gemeente Amsterdam en waarvoor een speciale printrobot is ontwikkeld. ❚

Gelukkig wordt er wereldwijd, onder auspiciën van buildingSMART, ontwikkeld aan de verdere

Tekst: Lilian Heijmans

standaardisering van uitwisseling via BIM door gebruik van een open standaard, IFC genoemd.

In zijn eigen inleiding deed Roef een oproep om de sector meer aan te laten sluiten bij building­ SMART. Samenwerking tussen mensen in combinatie met de inzet van productieverhogende technieken is erg belangrijk. Dat bleek onder andere ook uit het verhaal van Ronald Geijsen, senior staalconstructeur bij Movares en Sjoerd Mangnus, BIM-manager bij Heijmans over de ontwikkeling en bouw van de Amaliabrug. Deze beweegbare brug ligt over de Gouwe in een parallelle wegverbinding bij de A12 bij Gouda en is volledig ontworpen met BIM. Dat onderlinge samenwerking een belangrijke bijdrage levert aan het welslagen van het project, bleek ook uit het verhaal van Johan Galjaard, senior adviseur/ partner bij ABT, over de inzet van BIM bij het ontwerp van CineMec in Nijmegen. Galjaard toonde aan dat in het hele traject mensen echt het verschil maakten. Mensen die het in een traditioneel ontwerpproces vaak niet met elkaar eens konden worden, kwamen hier tot mooie oplossingen. ❚

Beeld: deBIMspecialist

HANS HENDRIKS: ‘BIM DRAAGT SUBSTANTIEEL BIJ AAN REDUCTIE FAALKOSTEN’ De Nationale Staalbouwdag had dit jaar het motto ‘Smart Steel’, waarmee werd ingehaakt op de thema’s BIM en Smart Industry. De toepassing van BIM in de praktijk werd verder belicht in het middagseminar ‘BIM Best Practices’. Tijdens dit seminar gaf een viertal sprekers vanuit diverse disciplines hun visie op de ontwikkeling van BIM, onder meer in combinatie met architectuur en constructies.

Hans Hendriks.

Het BIM-seminar stond onder voorzitterschap van Hans Hendriks, directeur van deBIMspecialist, een onafhankelijk adviesbureau. “Het was goed om bevestigd te zien dat BIM inmiddels in een stroomversnelling komt en substantieel bijdraagt aan de reductie van faalkosten. De staalbouw werkt zelf eigenlijk al heel lang met 3D-modellen. Nu aannemers en opdrachtgevers ondertussen ook met deze modellen werken, ontstaat er veel meer synergie.”

ken gemaakt over de levering van informatie en de structuur van informatiemodellen. Het doel ervan is om binnen de hele keten consistente en betrouwbare informatie op een efficiënte en effectieve wijze uit te wisselen. Daarnaast is voor uitwisseling van BIM modellen de Industry Foundation Classes (IFC) ontwikkeld, een open en neutraal bestandsformaat voor openBIM, die internationaal wordt toegepast.

ILS EN IFC

ONTWIKKELINGEN

Veertien partijen in de bouw, waaronder BuildingSMART Benelux hebben een Basis Informatie Levering Specificatie (ILS) opgesteld. Gebaseerd op praktijkervaringen zijn deze ILS-basisafspra-

“Een groot voordeel van het gebruik van BIM zijn de kortere bouwtijden”, aldus Hendriks, “doordat met een nauwkeurigere en efficiëntere planning › gewerkt kan worden dan voorheen.

BETON- & STAALBOUW | 47

Nationale Staalbouwdag 2016

Nationale Staalbouwdag 2016

Tekst: Roel van Gils

Zeker als partijen een paar keer met elkaar hebben gewerkt, zie je dat doorlooptijden wel met de helft worden bekort.” Vroeger hadden ontwerptekeningen wel drie of vier controlerondes, dat is met BIM niet meer nodig. En de ontwikkelingen gaan verder. Je ziet nu bijvoorbeeld ook dat de brandweer geïnteresseerd is in BIM. Zij zien graag dat de brandcompartimenten en -waarden worden benoemd. Hiermee wordt ook de brandveiligheid van een gebouw direct inzichtelijk. Je kunt zelfs zaken als welke kant van een pand door de zon verwarmd wordt, direct zichtbaar maken. “BIM is daarmee dus niet alleen een perfecte tool voor onze eigen branche, maar ook voor andere partijen.” ❚

Impressie van een BIM-model.

Beeld: Oude Reimer

Innovatie levert de oplossing voor de toekomst De huidige economie vraagt meer dan alleen standaardisatie en snelheid, namelijk innovatie, zegt Hank Oude Reimer, importeur en leverancier van gereedschappen en machines voor de staalbouwindustrie. “Om internationaal de concurrentie aan te gaan, zal er gewerkt moeten worden met de nieuwste innovatieve producten. Wij hebben een leveringsprogramma ontwikkeld met leveranciers die qua innovatie voorop lopen in de markt. Want innovatie levert de oplossing voor de toekomst.”

Hij onderbouwt dit met enkele voorbeelden van kwalitatief hoogstaande staalbouwmachines. ›

Voorbeeld van een BIM-model.

48 | BETON- & STAALBOUW

BETON- & STAALBOUW | 49

Nationale Staalbouwdag 2016

TIPO G31 LG De nieuwe Ficep TIPO G31 LG voor het zeer efficiënt verwerken van grote stalen platen. Wilt u laskanten met plasma snijden , boren en frezen ? De nieuwe TIPO G is de juiste machine.

Platen tot een breedte van 3100 mm worden probleemloos verwerkt . De platen worden automatisch aangevoerd, bewerkt en gesneden ( plasma of oxy ). Vervolgens worden de losse delen automatisch afgevoerd.

De nieuwe TIPO G kan uitgevoerd worden met 1 of 2 boorunits, elk met een gereedschapwisselaar van 24 gereedschappen. Deze boorunit is gepositioneerd op een slede met een slag van maximaal 400 mm ( in de aanvoerrichting van de plaat) .Het grote voordeel is dat de platen geklemd worden en de spil voert de boor en freesbewerkingen uit .Dit komt de nauwkeurigheid zeer ten goede .

Naast de bewerkingsspil(len) kan de TIPO G ook uitgevoerd worden met 1 of 2 plasmabranders en met 3 oxybranders. De plasmabranders kunnen ook als bevelhead geleverd worden, om schuine kanten te snijden.

Voor de staalbouwindustrie en handel levert Oude Reimer al sinds 1957 pons- en knipmachines, boor- en zaagmachines, plaatverwerkende machines en brandsnij- en raveelmachines. “De machines, gereedschappen en toebehoren voldoen aan de hoogste kwaliteitsnormen, kennen een lange levensduur en een hoge betrouwbaarheidsgraad”, zegt Oude Reimer. “Door de nauwe samenwerking met de fabrikanten en de kennis van onze adviseurs, kunnen we voor alle voorkomende vraagstukken op het gebied van metaalbewerking en verwerking een passende oplossing bieden. Een betrouwbaar en kundig serviceteam zorgt bovendien voor de ondersteuning op elektronisch en mechanisch gebied bij levering en onderhoud.”

FICEP GROUP Oude Reimer ziet de bouw weer langzaam aantrekken. “Ook de staalconstructeurs ondernemen weer plannen om te gaan investeren. We zien de toekomst dan ook positief in en doen het vooral de laatste paar jaar weer elk jaar een beetje beter. Dat heeft uiteraard ook te maken met ons leveringsprogramma, met de nieuwste innovatieve producten. Eén van de belangrijkste fabrikanten voor de staalbouwsector waarvan we importeur en dealer zijn, is het Italiaanse Ficep. De Ficep Group bouwt al ruim 85 jaar machines voor de staalbouw, het bewerken van stalen plaat, balk, hoek en buis. Ficep-machines kunnen zowel via de CAD CAM-koppeling als aan de machine geprogrammeerd worden. Het leveringsprogramma van Ficep bestaat niet alleen uit conventionele machines, maar ook uit volledig geautomatiseerde machines met toe- en afvoer. Onderscheid wordt gemaakt tussen machines om profielen en balken te bewerken, zagen en boren en machines om kop- en voetplaten te bewerken.”

EFFICIËNTER WERKEN Een voorbeeld van een innovatieve machine van de Ficep Group is de nieuwe Tipo G 31. Oude Reimer: “Het is een platenmachine waarmee men heel nauwkeurig kan boren en frezen én vervolgens de plaat ook (schuin) kan 21045 Gazzada Schianno Varese - Italy - Via Matteotti, 21 Tel. +39 0332 876111 - Fax +39 0332 462459 E-mail: ficep@ficep.it • www.ficepgroup.com

T +31 (0)35 646 08 30 www.oudereimer.nl

Hank Oude Reimer, importeur en leverancier van gereedschappen en machines voor de staalbouwindustrie

uitsnijden met de bevelkop. Bij een conventionele snijtafel moet je vervolgens de plaat handmatig afnemen. Deze machine voert de gesneden plaat door en via een klaptafel vallen de gesneden plaatjes naar onderen, waarbij de plaat wordt afgevoerd via een transporteur. Dat werkt veel efficiënter en eenvoudiger. Ficep staat bekend om zijn innovatieve karakter en ‘loopt op de troepen vooruit’”, schetst Oude Reimer. “Ook de Ficep Endeavour is zo’n innovatieve machine. De Endeavour beschikt over drie spindels die onafhankelijk van elkaar een balk kunnen bewerken. Dat maakt het mogelijk om een slag van 250 millimeter extra te maken. Zo kan een balk veel efficiënter en tot wel dertig tot veertig procent sneller worden bewerkt dan in bestaande machines.”

TOTAALLEVERANCIER “Als totaalleverancier van machines, gereedschappen en toebehoren helpen we onze klanten de productie te verbeteren, versnellen en zo efficiënt mogelijk in te richten. Vaak is een oplossing eerder al een keer bedacht, want we hebben door de jaren heen al veel vraagstukken mogen en kunnen oplossen.

We hanteren korte levertijden, gereedschappen en onderdelen zijn uit voorraad leverbaar en we garanderen een volledige ondersteuning vóór en na levering”, zegt Oude Reimer tot besluit. ❚

BETON- & STAALBOUW | 51

DEN HAAG | Sportcampus Zuiderpark

Nationale Staalbouwdag 2016

Tekst: Lilian Heijmans

Beeld: HTI

Tekst: Liliane Verwoolde

Dick Singerling van HTI:

‘Je moet blijven bijscholen’ Tijdens de Nationale Staalbouwdag kon ook het Hoger Technisch Instituut (HTI) niet ontbreken. In de snel veranderende bouwwereld is actuele kennis van groot belang. Het HTI biedt al 76 jaar praktijkgerichte technische opleidingen dóór en vóór gedreven vakmensen die zich verder willen ontwikkelen in de bouw.

Net als in veel sectoren gaan ook in de staal- en bouwsector de ontwikkelingen erg snel. Regelmatige bijscholing is zeker nodig voor zaken als BIM en Smart Industry. “Daarnaast is een gedegen basiskennis van ons vak van groot belang voor het welslagen van bouwprojecten”, vertelt bestuursvoorzitter van het HTI Dick Singerling. “En dan denk ik echt aan bouwkundige kennis, zoals bouwfysica, het construeren en detailleren van de ontwerpen, maar ook materiaalkennis. Ik merk dat daar duidelijk vraag naar is. Wij bieden praktijkgerichte deeltijdopleidingen op post-mbo- en -hbo-niveau aan, om te zorgen dat de bouwprofessionals ook professionals blijven. En vakmensen die zich verder willen ontwikkelen dat naast hun werk kunnen doen.”

COMPLEXE BOUWTECHNISCHE INSTALLATIES Ook bouwtechnische installaties zijn tegenwoordig veel complexer dan een tijd geleden. Om al deze zaken te ondervangen, biedt HTI bijvoorbeeld tweeen driejarige constructeursopleiding aan. Hierbij gaan de deelnemers één dag per twee weken naar school en leren ze direct in combinatie met de praktijk.

In samenwerking met de ‘Bouwacademie’, een samenwerkingsverband tussen de Betonvereniging, Bouwen met Staal en het HTI, werkt het HTI ook aan een geaccrediteerde masteropleiding. Na het behalen van het diploma kan de constructeur zich laten inschrijven in het constructeursregister. Een teken van zijn vakbekwaamheid. Dit register wordt beheerd door de Betonvereniging.

TEVREDEN Dick is zeer tevreden over de Nationale Staalbouwdag. “Zowel over het aantal bezoekers als over de organisatie van de dag. Alles was perfect geregeld. Voor ons was het weer een hoogtepunt. We hebben heel veel bezoekers gehad, waaronder veel studenten van mbo- en hbo-opleidingen. Ik stond samen met Arie van Weelden op onze stand. Arie is 87 en heeft zo’n vijftig jaar les gegeven aan onze opleiding. Hij stond weer vol vuur te vertellen en de studenten hingen aan zijn lippen! Een genot om te zien dat zoveel jonge mensen oprecht geïnteresseerd zijn in ons vak. Die positiviteit van zowel jong en oud maakt je blij en geeft hoop voor de toekomst.” ❚

Beeld: Oostingh Staalbouw

Een staalconstructie met grote overspanningen De imposante sportcampus Zuiderpark wordt het onderkomen van meerdere sportopleidingen. Met zijn fraaie vormen in de groene omgeving van het Zuiderpark wordt het ‘t kloppend hart voor sport, onderwijs en bewegen in Den Haag.

Het complex bevat een topsporthal met een tribunecapaciteit voor circa 3.500 toeschouwers, twee breedtesporthallen, een hal voor beachvolley en beachsoccer, een turnhal, een danszaal, een dojo voor oosterse vechtsporten, gymzalen, collegezalen en project- en onderzoekruimten met alle bijbehorende voorzieningen en faciliteiten. De gemeente Den Haag en De Haagse Hogeschool hebben de bouw gegund aan Ballast Nedam en Kuijpers, op basis van de Economisch Meest Voordelige Inschrijving.

DOORDACHTE STAALCONSTRUCTIE Bouwtechnici die de omschrijving van de campus lezen, realiseren zich onmiddellijk dat – met twee breedtesporthallen en meerdere reguliere hallen – grote overspanningen gerealiseerd moeten worden. Dat vraagt om een doordachte staalconstructie, die tevens de basis vormt voor de vele ronde vormen in het

gebouw. “Aan de binnenzijde zijn de vormen overwegend rechthoekig”, vertelt Arjan van Dijk, manager Operations van Oostingh Staalbouw Katwijk. “De ronde vormen bevinden zich met name aan de buitenkant.” Behalve de ronde vormen had Oostingh Staalbouw te maken met een hoge tijdsdruk. In maart 2016 moest de volledige staalconstructie worden opgeleverd.

De stand van HTI op de Nationale Staalbouwdag 2016.

52 | BETON- & STAALBOUW

BETON- & STAALBOUW | 53

DEN HAAG | Sportcampus Zuiderpark

Journaal

TEKLA GLOBAL BIM AWARD

GROTE OVERSPANNINGEN

Om de korte doorlooptijd te halen, zette Oostingh Staalbouw Katwijk voor het eerst op grote schaal ‘Tekla Model Sharing’ in. Hiermee konden meerdere engineers vanuit verschillende vestigingen gelijktijdig in hetzelfde model werken. Oostingh Staalbouw Katwijk ging nog een stapje verder door BIM ook in andere disciplines in te zetten, waardoor engineering, inkoop, productie en montage op elk moment informatie aan het model konden toevoegen en er informatie uit konden halen. “Op deze manier was iedereen altijd op de hoogte en bleef het model up-to-date. Dit leidde uiteindelijk tot kortere doorlooptijden”, vertelt André Romijn, business developer en innovator.

Oostingh Staalbouw Katwijk haalde zo niet alleen de deadline, maar sleepte bovendien de Tekla Global BIM Award 2016 in de wacht in de categorie ‘Sport en Recreatie’.

De grote overspanningen vroegen om staalelementen met lengtes tot 54m.

Vanwege de grote afmetingen werden de elementen in delen geproduceerd en pas in het werk met elkaar verbonden. “Dat gebeurde op hoogte”, vertelt Van Dijk. “De kranen hielden de vakwerkspanten op hun plaats terwijl ze met bouten aan elkaar werden bevestigd.” Ook de buitengevel vroeg bijzondere aandacht. Het stalen frame dat nu de ronde buitengevel ondersteunt, vereiste talloze hulpframes. Geen segment was hetzelfde en de aansluitingen verliepen in twee richtingen. “Een flinke uitdaging voor onze tekenaars”, weet Van Dijk. “De oplossing werd gevonden in het parametrisch modelleren van de frames . De vormen zijn niet getekend, maar door de computer gegenereerd.”

Inmiddels is de staalconstructie alweer bedekt met de fraaie, rode gevelbekleding en worden de definitieve vormen van de sportcampus meer en meer zichtbaar. “Het is een mooi project om bij betrokken te zijn”, vindt Romijn. “Het is imposant en het heeft uitstraling.” In 2017 is de campus klaar voor gebruik. ❚

Bouwinfo OPDRACHTGEVER Gemeente Den Haag, De Haagse ONTWERP ADVIES UITVOERING INSTALLATIES BOUWKOSTEN BOUWPERIODE STAALBOUW

Hogeschool en ROC Mondriaan FaulknerBrown Architects, UK ABT Ingenieursbureau, Delft Ballast Nedam en Kuijpers Kuijpers € 47 miljoen augustus 2015 – maart 2016

Eerste 3D-betongeprinte huis in Europa komt in Eindhoven In 2017 wordt in Eindhoven de eerste 3D-betongeprinte woning van Europa gerealiseerd. De gemeente Eindhoven en de TU/e hebben de intentie uitgesproken om hierin samen op te trekken en hebben op 24 oktober tijdens de Dutch Design Week een intentieverklaring ondertekend. Het project staat onder verantwoordelijkheid van prof.dr.ir. Theo Salet, TU/e Bouwkunde, afdeling Constructief Ontwerpen, waar eind 2015 een betonprinter in gebruik is genomen. Hiermee kunnen objecten tot elf meter lang, vijf meter breed en vier meter hoog worden geprint.

“3D-betonprinten is meer dan een nieuwe maakmethode; er kan een nieuwe realiteit mee ontstaan waarin architectuur, constructie en productie vergaand worden geïntegreerd. Die toekomst proberen we nu dichterbij te halen”, zo vatte Salet de betekenis van 3D-betonprinten eerder al eens samen.

gezocht naar een meer kostenefficiënt alternatief voor dit vraagstuk. Door het brugdek op te delen in zaagtanddekken, ontstaan kortere overspanningen. Hiervoor kunnen de kortere en dus goedkopere ZIPXL-liggers worden gebruikt. De PIQ-liggers worden nu alleen gebruikt voor het gedeelte over de Schipholspoorlijn. Deze overspanning is 43 meter lang en 65 meter breed en is in een 52 uur durende buitendienststelling in het weekend van week 38 gerealiseerd. In die periode zijn ook de 23 PIQ-balken gemonteerd: een enorme logistieke operatie.

Stalen waterdruppel op autonoom staal In Rotterdam is eind vorige maand het nieuwe gemaal Essenburgsingel in gebruik genomen. De stalen waterdruppel, ontworpen door architect Mari Baauw van Royal HaskoningDHV heeft een autonome bovenbouw met een staalconstructie, geïnspireerd op scheepbouwtechnieken. Bijlsma Constructie uit Wartena, die ook vaak werkt in opdracht van CIG in Groningen, was verantwoordelijk voor de engineering en uitvoering. Het hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard heeft voor het nieuwe gemaal Essenburgsingel in Rotterdam-Noord omwonenden uitgebreid betrokken bij het ontwerp. Het nieuwe gemaal voert het overtollige (regen)water af op de Delfshavense Schie. De boven- en ondergrondse infrastructuur en het intensieve gebruik van de buitenruimte zorgden voor een complexe situering. Dat vroeg om een zorgvuldige aanpak qua techniek, uitvoering en ruimtelijk architectonische uitwerking.

BETONDINGEN

®

BETONPETTEN • MUURAFDEKKERS • SIERBETON Betondingen.nl® heeft een breed assortiment aan Prefab Beton producten: betonpoeren

betonelementen

Prefab dekken in zaagtandvorm Spanbeton uit Koudekerk aan den Rijn heeft in het weekend van 23 september het grootste prefab dek voor het centrale viaduct van het Rijkswaterstaatproject Omlegging A9 Badhoevedorp boven de drukke A4 gemonteerd. Dit was volgens de projectleider ‘het meest uitdagende gedeelte’ in het gehele traject. Ten eerste omdat het viaduct zo kostenefficiënt mogelijk gerealiseerd moest worden. Ten tweede was er sprake van een logistieke uitdaging. Het viaduct loopt in een flauwe bocht over de Schipholspoorlijn heen. Dit heeft een grote overspanning van 58 meter tot gevolg. Wanneer het benodigde brugdek de bocht van het wegdek zou volgen, zijn ook kokerliggers van 58 meter nodig: gezien het transport en de montage van de grote liggers ontstaat een hoge kostprijs. Spanbeton heeft daarom al in de tenderfase op verzoek van Van Hattum en Blankevoort (een VolkerWessels onderneming)

54 | BETON- & STAALBOUW

trottoirbanden

muurafdekkers, paalmutsen diverse meubels en mooi sierbeton Vragen? Bel 0344-607391 Scherpste prijzen van de Benelux

Wij doen alleen leveringen, zonder showroom, winkel of afhaalmogelijkheden.

Al onze producten zijn van hoogwaardige kwaliteit en beschikken over het Thuiswinkel Waarborg.

We zijn een snel groeiend en hoogwaardige webshop en we leveren zowel voor particulieren als Business to Business, door heel Nederland als in België.

Neemt u gerust contact met ons op voor de mogelijkheden.

Verzendkosten vanaf €6.95 Snelle levering door NL en BE

8.9

Gebruik de kortingscode welkombetonenstaal en ontvang 5% korting

WWW.BETONDINGEN.NL INFO@BETONDINGEN.NL BETON- & STAALBOUW | 55

Journaal Boek over tweeduizend jaar Nederlandse brughistorie Iedere Nederlander komt bijna dagelijks wel een brug tegen: vanaf de weg of vanaf het water. Het boek ‘Canon van de Nederlandse brug’ – die een periode van tweeduizend jaar omvat, onderverdeeld in acht tijdvakken – belicht de historie van de bruggenbouw in Nederland. Aan de hand van 43 ‘vensters’ worden de betekenis en het functioneren van bruggen (waaronder ook viaducten, aquaducten en ecoducten) in de loop der eeuwen beschreven en geïllustreerd. Veel aandacht gaat uit naar bruggen van de laatste tweehonderd jaar.

Immers raakten toen ontwikkelingen in een stroomversnelling door de komst van de spoorwegen en de explosieve groei van het autoverkeer daarna. De laatste decennia is er, naast de techniek van de bruggenbouw zelf, steeds meer aandacht voor de vormgeving van bruggen. Na het lezen van het boek zullen herkenning van en waardering voor de Nederlandse brug met u meereizen door het land.

Journaal applicaties als dertig dagen free trial versie aan in Tekla Warehouse. De app’s kunnen automatisch geïnstalleerd worden vanaf Tekla versie 2016. ConstruSteel maakt onderdeel uit van de Construsoft Groep en is gespecialiseerd in het ontwikkelen van ERP & MRP staalbouw-software. De Construsoft Groep is leverancier van het 3D BIM systeem Tekla Structures in 33 landen. Met de ontwikkeling van de app’s komt het bedrijf tegemoet aan de wens van het grootste deel van de staalbouwklanten, die naast BIM ook behoefte hebben aan extra tools.

Duizend bruggen aan einde levensduur Problemen zoals bij de Merwedebrug gaan vaker voorkomen, waarschuwt Martijn Smitt, directeur van BAM Infra en bestuurslid bij Bouwend Nederland in een interview met BNR. Zo'n duizend bruggen moeten volgens hem of gerenoveerd of vervangen worden. Haarscheurtjes in de Merwedebrug zorgden dagen voor ellenlange files en andere overlast en dit soort problemen zouden we wel eens veel vaker kunnen zien. Smitt: “Veel bruggen zijn ontworpen voor een levensduur van vijftig jaar en een aantal is door die levensduur heen.”

Daarnaast zijn de bruggen destijds ontworpen voor een bepaalde verkeersintensiteit en aslasten. “En die zijn exponentieel toegenomen in de afgelopen jaren.” Bij de ongeveer duizend bruggen die moeten worden aangepakt, zitten veel kleinere bruggen, maar ook een aantal uit het grote verkeersnet.

Hoeveel de reparaties en verbouwingen gaan kosten kan Smitt niet zeggen.

Dat verschilt per type brug. Maar dat het niet binnen een jaartje is opgelost, is wel duidelijk.

Zelfhelend beton in MKB Innovatie Top 100

Oud beton krijgt nieuw leven als stoeptegel

Beton scheurt, maar er is nu beton dat zichzelf herstelt zodra het gaat scheuren. Dat is in één volzin de innovatie van het bedrijf Green Basilisk. Het bedrijf is opgericht door de TU Delft, de universiteit die de technologie ontwikkelde.

De innovatie is inmiddels in bijna in alle landen gepatenteerd en veroverde onlangs de derde plek in de MKB Innovatie Top 100 2016 van de Kamer van Koophandel. Het is daarmee het hoogst genoteerde bedrijf uit de bouwsector. Basilisk maakt gebruik van de eigenschappen van micro-organismen. Het bedrijft voegt deze organismen toe aan beton. Zodra deze in aanraking komen met water, scheiden ze kalksteen af. Hierdoor dicht de scheur zichzelf automatisch. Van buitenaf ingrijpen is niet meer nodig, ook al ontstaan de scheurtjes pas na jaren. De jury zegt over deze innovatie: ‘Ze heeft potentieel grote impact op de sector. Het verbetert de eigenschappen van beton en verlengt de levensduur van betonconstructies. Het is vindingrijk, doordat een bestaand probleem op een andere wijze wordt benaderd’.

Vanaf 2018 bestaan alle bestratingen in Helmond en Eindhoven uit duurzaam beton. Het bouwmateriaal wordt hergebruikt en toegepast bij het maken van stoeptegels. Voor dit project werken de gemeenten Eindhoven en Helmond samen met twintig bouwbedrijven uit de regio. Op deze manier willen de steden het hergebruik van beton bij bestratingsprojecten stimuleren. Om het milieuvriendelijke beton te verkrijgen, wordt oud beton teruggewonnen uit versleten bestrating. Het teruggewonnen beton wordt vervolgens vermalen en vermengd met een kleine hoeveelheid cement om er nieuw beton van te maken voor stoeptegels. Door oud beton terug te winnen, verwachten de gemeenten naast cement ook zand en grind te besparen.

Dag van de Bouw 2017 Zaterdag 20 mei wordt de twaalfde editie van de Dag van de Bouw gehouden, zo heeft de organisatie recent bekendgemaakt. De komende editie belooft een bijzondere te worden. Naast de bouw- en infrabedrijven doen dit jaar ook gespecialiseerde aannemers en installateurs mee. Op diverse locaties in het land is op zaterdag 20 mei de kunde van de bouw en het vakmanschap te zien. Maar elke dag wordt er keihard aan ons land gewerkt. Reden voor Bouwend Nederland om de vernieuwde website www.debouwmaakthet.nl te lanceren. Op deze website is het elke dag een Dag van de Bouw. Naast leuke wetenswaardigheden van en interessante nieuwtjes over de bouw- en infrasector, vinden bezoekers hier updates van mensen die zelf in de bouw actief zijn én alle informatie over de Dag van de Bouw.

MatrixFrame, veelzijdige BIM rekensoftware voor constructeurs Inschrijving Smart Manufacturing Award gesloten

App’s voor Tekla Structures gelanceerd Softwarebedrijf ConstruSteel heeft vier app’s ontwikkeld voor gebruik binnen Tekla Structures. Het gaat om Bar nesting, Scribing, Cost estimation en Feedback. Met het gereedschap zijn procesverbeteringen door te voeren. ConstruSteel biedt de

Koninklijke Metaalunie heeft de inschrijving voor de Metaalunie Smart Manufacturing Award gesloten. De Award is een publieke erkenning voor het MKBmetaalbedrijf dat de afgelopen jaren ‘door slim produceren nieuwe kansen heeft verzilverd’. De winnaar is op zijn beurt een inspirerend voorbeeld voor andere bedrijven uit de branche. Aan de Award is een bedrag van € 5.000 verbonden. Uit elk van de tien Metaaluniedistricten wordt een winnaar gekozen. Deze tien districtswinnaars worden in de gelegenheid gesteld zich tijdens een feestelijk Event te presenteren. Tijdens dit Event worden drie bedrijven genomineerd, waaruit een deskundige jury de landelijke winnaar van de Metaalunie Smart Manufacturing Award kiest. De inschrijving is voor leden van Metaalunie en was geopend tot 14 november 2016.

MatrixFrame is de meest veelzijdige NEN-EN, NBN-EN en DIN-EN rekensoftware voor constructeurs. Of het nu gaat om detailberekeningen, 1D/2D/3D raamwerken of FEM berekeningen voor platen en wanden, MatrixFrame is daarvoor het juiste gereedschap.

Als zelfstandig softwarepakket, en ook als plugin voor Revit, IT-Concrete en Tekla.

Software oplossingen voor constructeurs, staalbouwers en kozijnmakers - www.matrix-software.nl

56 | BETON- & STAALBOUW

BETON- & STAALBOUW | 57

Staalconstructie

Journaal Tekst: Sjoerd Meuleman

Alternatief voor traditioneel gewapend beton Mebin introduceert Fibercrete® Ready, een slim beton waarin de wapening evenwichtig is verdeeld in de vorm van staalvezels. Met dit beton wordt niet alleen tijd en geld bespaard, maar ook aan efficiëntie gewonnen. Fibercrete® Ready is even goed als wapeningsnetten om scheurvorming te beperken. Het unieke concept garandeert een juiste verdeling van de wapening in een uitgebalanceerd homogeen betonmengsel. Het staalvezelbeton beperkt hierbij niet alleen scheurvorming, maar verhoogt ook de efficiëntie op de bouwplaats. Het toevoegen van vezels aan een betonmengsel is immers veel eenvoudiger dan het transporteren van de zware wapening naar de bouwplaats, waar wapeningstekeningen gelezen, gevlochten en geïnspecteerd moeten worden. Het product is gemakkelijk verpompbaar, aan te brengen en af te werken. Sparingen zijn hierbij geen enkel probleem. Waar bij grotere sparingen bijlegwapening noodzakelijk is, kan het staalvezelbeton na de stort worden getrild. Fibercrete® Ready is bovendien een ecologisch product: met vezels uit twintig procent gerecycled staal die op hun beurt ook vlot gerecycled kunnen worden. De CO2-uitstoot en het energieverbruik van een bouwproject liggen hierdoor heel wat lager dan bij het gebruik van wapeningsnetten. Fibercrete® Ready is een eenvoudig en veilig alternatief voor individuele woningen en woon- en kantoorgebouwen.

Het staalvezelbeton is uiterst geschikt voor strookfunderingen, begane grondvloeren, drukplaten op kanaalplaatvloeren en ‘liggertjes-broodjes-vloeren’.

logistieke terrein in Amsterdam Zuid. Na vijftien jaar is dit de laatste klus die Heijmans uitvoert aan het omvangrijke project. Eerder deze maand werd het Sixhaven-terrein rond het hijsgat opgeruimd. Heijmans was sinds 2001 betrokken en voerde twee grote projecten uit: het afzinken van drie caissons aan de centrumzijde en de realisatie van de ondertunneling van het IJ voor de Noord/ Zuidlijn, waarvan het dichten van het hijsgat onderdeel uitmaakte.

Tweede Kamer stemt in met wijziging Arbowet De Tweede Kamer heeft ingestemd met een aantal aanpassingen van de Arbowet. Een belangrijke wijziging betreft het instemmingsrecht van de Ondernemingsraad bij het aanstellen van een preventiemedewerker. Met de wijzigingen wordt beoogd de betrokkenheid van werkgevers en werknemers bij de arbodienstverlening en preventie te versterken. In de Arbowet wordt de adviserende rol van de bedrijfsarts nu wettelijk vastgelegd. Hierdoor wordt tot uitdrukking gebracht dat de werkgever een eigen verantwoordelijkheid heeft bij verzuimbegeleiding. Ook moeten werkgever en arbodienst/bedrijfsarts een basiscontract sluiten. Onderdeel van deze overeenkomst is de verplichting van de werkgever om de arbodienst/bedrijfsarts advies te vragen over preventief arbeidsomstandighedenbeleid. Verder is de bedrijfsarts in het vervolg verplicht om beroepsziekten te melden bij het Nederlands Centrum voor Beroepsziekten. Daarnaast krijgt iedere medewerker het recht de bedrijfsarts te consulteren over gezondheidskundige vragen in verband met zijn of haar arbeid. De Eerste Kamer moet nog akkoord gaan met deze wijzigingen.

Boogbruggen in staal voor Theemswegtracé

Bouwend Nederland verwelkomt nieuw algemeen bestuurslid Lowick Barg (Dura Vermeer) is namens de sectie Bouw en Infra Groot lid geworden van het algemeen bestuur van Bouwend Nederland. Hij is namens de sectie Bouw & Infra Groot de opvolger van Koene Talsma in het algemeen bestuur van Bouwend Nederland. Lowick is sinds 1 september 2015 CFO en lid van de Raad van Bestuur van Dura Vermeer, waar hij belast is met de portefeuille Financiën, ICT, HR, Juridische Zaken, Facilitaire Bedrijven, Onroerend Goed en Inkoop. Voor zijn toetreding tot Dura Vermeer was Lowick partner bij accountants- en adviesbureau KPMG, waar hij verschillende managementfuncties heeft bekleed. Gezien zijn achtergrond en functie bij Dura Vermeer gaat zijn speciale aandacht uit naar risicomanagement in de bouw en het effectief en efficiënt organiseren van processen.

Allerlaatste betonstort voor Noord/Zuidlijn Heijmans heeft op het Sixhaven-terrein aan de noordzijde van het IJ het hijsgat van de Noord/Zuidlijn onlangs definitief dichtgemaakt. Het terrein is de afgelopen jaren gebruikt voor de opslag en distributie van materieel en grote hoeveelheden bouwmateriaal voor de Noord/Zuidlijn. Spullen die nodig waren voor de bouw van de NZ-lijn werden via dat gat naar beneden getakeld en per spoor naar verschillende ondergrondse bouwlocaties gebracht. Na het dichten van het hijsgat zullen ondergrondse bouwlocaties worden bevoorraad vanuit het

58 | BETON- & STAALBOUW

Havenbedrijf Rotterdam heeft Movares opdracht gegeven voor het ontwerp van twee boogbruggen in het Theemswegtracé. De boogbruggen moeten de bekende Calandbrug uit 1969 vervangen. De stalen hefbrug is verouderd en biedt onvoldoende capaciteit voor het toenemend goederenvervoer. Het nieuwe Theemswegtracé met de twee boogbruggen biedt hiervoor een oplossing. De oplossing houdt onder meer in dat het treinverkeer een alternatieve route over de Theemsweg neemt. Het bestaande spoortracé wordt naar het zuiden toe omgebogen, zodat de Havenspoorlijn om de Brittanniëhaven heen wordt geleid. Hierdoor is een beweegbare brug voor spoorverkeer overbodig. Van de bruggen is al een voorontwerp gemaakt, dat Movares nu gaat uitwerken tot een gedetailleerd ontwerp. Daarvoor is een verdiepingsslag nodig met onder meer analyses van de aanpalende projecten, die interne en externe raakvlakken hebben met dit project; er zijn aanpassingen nodig aan wegen, spoor en kabels en leidingenstroken. Het is de bedoeling dat het nieuwe tracé in 2020 in gebruik wordt genomen.

Beeld: Börger

NO-NONSENSE MET OOG VOOR KWALITEIT Wat ruim een eeuw terug begon als dorpsmederij met vooral agrariërs als klandizie, is inmiddels uitgegroeid tot een volwassen staalconstructiebedrijf met als voornaamste kenmerken klantvriendelijkheid, flexibiliteit en kwalitatief hoogstaand werk. Samengevat maakt Konstruktiewerken Börger uit Vinkeveen hoogwaardige stalen constructiewerken voor in principe elk soort opdrachtgever.

Een no-nonsense staalconstructiebedrijf met oog voor kwaliteit. Zo zegt werkvoorbereider Jeroen van der Eijk zijn werkgever Konstruktiewerken Börger het liefst te omschrijven. En met reden, want het staalbedrijf uit de provincie Utrecht heeft de wind mee: de orderportefeuille is groeiende, met opdrachten in zowel de specifieke maatwerkhoek als voor de wat grotere werken, zoals hallenbouw, renovatiewerk, stalen kozijnen en deuren of andersoortige utiliteit. Toch ziet Van der Eijk Börger vooral als een bedrijf dat zich richt op maatwerk. “Je zult ons inderdaad niet snel zien inschrijven op grote repeterende opdrachten, in massaproductie zijn andere bedrijven vast meer geschikt.

Wij richten ons hoofdzakelijk op werken waarvoor specifiek vakmanschap is vereist. Zoals constructies en verwante onderdelen voor bruggen, kraanbanen, gemalen en stuwen, maar bijvoorbeeld ook speciaal ontworpen stalen kozijnen.”

ZELFVOORZIENEND Börger werkt haar projecten bij voorkeur uit in eigen beheer. In de praktijk betekent dit dat, naast de productie en montage van onderdelen, het tekenwerk, transport en ook de conserveringen worden verzorgd. Beter, volgens Van der Eijk, omdat opdrachtgevers gedurende het project te maken houden met één en hetzelfde aanspreekpunt. “Eén van onze sterke punten is laagdrempeligheid. Börger heeft een zeer platte organisatiestructuur, waardoor de lijnen kort blijven. Daar past een zelfvoorzienende strategie bij.”

LANGE TERMIJN Een ander kenmerk betreft toespitsing op langdurige samenwerking. Börger waakt ervoor in de val te trappen van ‘het snelle winst pakken’. Lange termijn relaties dus, zoals ook blijkt uit de bijvoorbeeld veelvuldig verrichte opdrachten voor diverse waterschappen, direct of indirect. Van der Eijk: “Misschien heeft het te maken met onze agrarische, nuchtere achtergrond, maar inderdaad heeft Börger vaste klandizie hoog in het vaandel staan. Zo’n bedrijfsstra-

tegie kan natuurlijk alleen wanneer je je doelen op een constant hoog niveau stelt. Streven naar snelle winsten, daar doen wij bewust niet aan mee.” Als voorbeeld noemt hij de verworven certificatie EN1090-1 en 2 t/m Exc. 2, met als reden mooie en vooral tot de verbeelding sprekende kwaliteitsprojecten te kunnen uitvoeren. “Dat zegt toch wel wat.” ❚

Interbuild start volgende fase project Nieuw Brugge Interbuild gaat een nieuwe multifunctioneel complex van kantoren, hotel, appartementen en een privé en publieke parking in Brugge bouwen. Ondanks dat haar eerste project voor Group GL aan het station in Brugge nog loopt – een realisatie van kantoren, appartementen en studentenhuisvesting met bijhorende parking en pleinaanleg – heeft Interbuild samen met haar klant Group GL en het architectenbureau Crepain Binst Architecture een bouwteamsamenwerking succesvol afgerond, waardoor het nieuwe project binnen de afgesproken parameters budget, tijd en kwaliteit kan worden gerealiseerd. Het betreft een hotel van 111 kamers, 6.000 m² kantoren met als huurder Proximus, 48 appartementen, een beperkte commerciële ruimte en 7.000 m ² parkeergelegenheid. Dit met de nodige wegen- en buitenaanleg zodat alles aansluit op hetgeen reeds is gerealiseerd. Volgend uit het bouwteam zullen de werkzaamheden onmiddellijk starten en zullen de eerste delen begin 2018 worden opgeleverd.

BETON- & STAALBOUW | 59

AALSMEER | Bakkersland

Tekst: Jeroen Schreurs

AALSMEER | Bakkersland

Beeld: Montea

Industriële bakkerij Aalsmeer Flexibele beton- en staalbouw voor huidige en toekomstige gebruikers

De Belgische vastgoedgroep Montea bouwt in Aalsmeer aan één van de meest moderne industriële bakkerijen in Europa. Het complex moet de Randstadregio van Amsterdam, Rotterdam en Utrecht bevoorraden. Flexibiliteit is volgens Jo De Wolf, CEO van Montea, een kernwoord.

De grootte van de productiehal is berekend op de eventuele groei van de bakkerij.

In het nieuwe complex moeten binnenkort dagelijks duizenden broden van de productielijnen rollen.

Ten laatste in 2017 moeten de productielijnen van de bakkerij dagelijks duizenden broden produceren. Daarvoor is een enorme hal van 30.000 vierkante meter nodig, met 8.600 kubieke meter ter plaatse gestort beton, 830 funderingspalen en zo’n 1,5 ton staal, zegt Griet Cappelle, Chief Operating Officer bij Montea. “Ten eerste om flexibel te blijven naar de toekomst. De grootte is berekend op basis van de gekende gegevens over de belasting van de bakkerij, maar als die groeit, is het mogelijk dat productielijnen verplaatsen. Daarom namen we wat reserve in de opbouw. Voorts is een speciale fundering nodig voor een aantal ovens en lopen er zware pijpleidingen – die bloem, water en zout vervoeren – doorheen het hele magazijn naar de verschillende productie-eenheden. Buiten is er ook nog een aantal silo’s met specifieke funderingseisen.

Die zaken kom je niet tegen in een standaard logistiek magazijn.”

ZO DUURZAAM MOGELIJK TE WERK “Het hele gebouw zal er staan in zes maanden tijd. Het wordt een absoluut huzarenstuk, ook al gaat het om een vrij eenvoudige structuur”, vult Jo De Wolf aan. “We besteden erg veel tijd aan het voortraject, samen met onze klanten. Als het ontwerp dan vaststaat, gaat het heel snel vooruit. We proberen daarbij zo duurzaam mogelijk te werk te gaan. Een bakkerij produceert bijvoorbeeld voldoende warmte zodat je op het vlak van isolatie niet veel moeite moet doen om je gebouw op temperatuur te houden. Wij zorgen dat het gebouw toch voldoende geïsoleerd is, zodat ook volgende gebruikers er optimaal gebruik van kunnen maken.”

'De hal van 30.000 vierkante meter heeft 8.600 kubieke meter ter plaatse gestort beton, 830 funderingspalen en zo’n 1,5 ton staal' PRIMAIRE MARKT Montea is een beursgenoteerde investeerder, gespecialiseerd in de aankoop, ontwikkeling en het verhuren van logistiek vastgoed in België, Nederland en Frankrijk, met een portefeuille van 600 miljoen euro. De vastgoedgroep ziet haar omzet jaarlijks sterk stijgen, met een alsmaar groter deel in Nederland. “Bewust”, zegt De Wolf. “De as Antwerpen- Rotterdam-Amsterdam is de primaire markt wat betreft logistieke belevering, de eerste ader van Europa voor goederen die via het water toekomen. Daar richten we ons dan ook intensief op, ook al is de bakkerij meer op de binnenlandse markt gericht. We ontwierpen het gebouw wel zo dat, mocht de bakkerij er ooit wegtrekken, we er nog altijd een Europees distributiecentrum van kunnen maken. We werken graag samen met onze klanten aan langetermijnprojecten en zoeken een locatie die aan hun noden voldoet, maar het gebouw moet voldoende flexibel zijn om in de toekomst ook andere gebruikers te lokken. We vertrekken altijd van een wit blad bij onze projecten, dus kunnen we die flexibiliteit inbouwen en de bouwtijd goed inschatten.” ❚

60 | BETON- & STAALBOUW

Jo De Wolf: “Het hele gebouw zal er staan in zes maanden tijd. Het wordt een absoluut huzarenstuk, ook al gaat het om een vrij eenvoudige structuur.”

BETON- & STAALBOUW | 61

AALSMEER | Bakkersland

Tekst: Chris Elbers

AALSMEER | Bakkersland

Beeld: Bouwbedrijf Van de Ven BV

NIEUWBOUW BAKKERSLAND AALSMEER:

SUMMUM VAN INTEGRATIE

Onlangs betrok Bakkersland op Green Park Aalsmeer een nieuwe 30.000 vierkante meter grote productielocatie. Daarmee beschikt de leverancier van brood, gebak en uiteenlopende specialiteiten in één klap niet alleen over één van de grootste bakkerijen van Europa, ook behoort het nieuwe gebouw tot de meest moderne, efficiënte en duurzame in zijn soort.

Het nieuwe productiecentrum van de industriële bakker is gevestigd in een door vastgoedfonds Montea ontwikkeld gebouw van 40.000 vierkante meter. Als huurder heeft Bakkersland driekwart daarvan ingericht als bakkerij. Het besluit om het nieuwe productiecentrum op Green Park Aalsmeer te vestigen, heeft mede te maken met de goede bereikbaarheid van het naast ’s werelds grootste bloemenveiling gelegen bedrijventerrein. Via de N201 zijn Amsterdam, de A2, A4, A5 en A9 immers in de directe nabijheid.

AFSTEMMING Vanaf de buitenkant zou je het niet direct zeggen, maar binnen de muren van de nieuwe productiefaciliteit van Bakkersland blijkt dat zowel bouwkundig als installatietechnisch binnen een zeer korte doorlooptijd een bijzonder knap staaltje werk is geleverd. En dat allemaal met een sterke nadruk op integratie van beide disciplines. Dat blijkt uit de woorden van Frank Smits, hoofd bedrijfsbureau binnen Bouwbedrijf Van de Ven, de bouwkundig hoofdaannemer van het project. “Het gebouw is opgetrokken uit een standaard staalconstructie met sandwichpanelen. Op zich is dat niet zo bijzonder. De grootste uitdaging zat ’m in het feit dat de engineering van de procesinstallatie, die binnen dit project nadrukkelijk centraal stond, in een korte tijd perfect afgestemd diende te worden op het ontwerp van de gebouwgebonden installaties en de constructie van het pand. Aan de complexe procesinstallatie zijn de nodige eisen verbonden, en deze hebben natuurlijk invloed op de constructie van het gebouw. Met name dat gegeven vereiste een zeer intensieve samenwerking tussen de betrokken partijen, evenals de nodige flexibiliteit. Maar het resultaat mag er zijn.

Het complexe karakter is slechts aan de binnenzijde zichtbaar, hier is sprake van een hypermoderne bakkerijinstallatie. We zijn dan ook erg trots op de hier geleverde prestaties.”

geschikt is. “De omzetting van hoog- naar laagbouw hebben we samen met Bakkersland en Montea compleet uitontwikkeld”, aldus Smits. “Direct daarna zijn we met het oog op de uitermate strakke planning vorig jaar december met de bouw gestart.” Straks rollen dagelijks duizenden versgebakken broden van de band in een state-of-the-art productieomgeving die tot in detail voldoet aan de HACCP-eisen. “Hygiëne is natuurlijk erg belangrijk”, zegt Smits. “Alles moet goed schoongemaakt kunnen worden en er mag nergens stof blijven liggen. Die vereisten zijn vertaald naar een zeer gedetailleerde afwerking, zowel bouwkundig als installatietechnisch. Zo zijn de betongevulde RVS stootplinten in het gehele pand uitgevoerd met schuine kanten en hebben we de vloeren voorzien van een speciale coating. Daarnaast is op een hoogte van 8,80 meter een zogenaamd hygiënsch plafond geplaatst, waarboven de installaties en onderhoudsbordessen zijn ondergebracht.” ❚

Bouwinfo

INSTALLATIEADVIES

OPDRACHTGEVER ARCHITECT

De Kleijn Energy Consultants & Engineers en Technisch Adviesbureau Van Esch

Vermeer Architecten B.V.

E- EN W-INSTALLATIES

BOUWKUNDIG AANNEMER

Terberg Totaal Installaties bv

Bouwbedrijf Van de Ven B.V

SPRINKLERINSTALLATIES

CONSTRUCTEUR

Altebra Sprinklertechniek bv

Bouw-Adviesbureau Van der Zanden B.V.

BOUWPERIODE

Montea SFG B.V. en Bakkersland B.V.

januari 2016 - november 2016

Bouwbedrijf van de Ven bouwt voor:

Distriport Waalhaven

HYGIËNE Werd in eerste instantie nog overwogen om het nieuwe pand als hoogbouw uit te voeren, uiteindelijk is de keuze gevallen op laagbouw. Het resultaat is een courant onderkomen dat met het oog op de toekomst voor een veelheid aan activiteiten

62 | BETON- & STAALBOUW

BETON- & STAALBOUW | 63 16180511_ven 1-4.indd 1

29-09-16 14:41

Zagen en slijpen

Zagen en slijpen

Tekst en beeld: DeWalt

DE KRACHT VAN GESNOERD, DE VRIJHEID VAN SNOERLOOS

FLEXVOLT assortiment met deze innovatie voor ogen – volledig in lijn met de technologische principes van het bedrijf: producten voor zware toepassingen die compact en duurzaam zijn. Het baanbrekende XR FLEXVOLT assortiment bestaat uit acht Brushless producten die ontworpen zijn om de bouwwerf van de toekomst volledig in te richten: een 54V haakse slijper, een 54V cirkelzaag, een 54V Alligatorzaag, een 54V reciprozaag, een 54V invalzaag, een 54V tafelzaag en twee 54V afkort- en verstekzaagmachines (216 en 250mm). Dit zijn snoerloze gereedschappen voor zware toepassingen met dezelfde nauwkeurigheid, capaciteit en vermogen als gereedschap met snoer. De 54V XR FLEXVOLT tafelzaag, een wereldprimeur, kan met slechts één acculading 50 m OSB van 19 mm dik zagen en toch gemakkelijk van de ene naar de andere ruimte gedragen worden, zonder dat er een stopcontact nodig is. Deze fenomenale prestaties met snoerloze producten zullen de fundamenten van snoerloze toepassingen volledig herdefiniëren.

assortiment bevat niet alleen een cirkelzaag met de kracht om die grotere stukken hout door te zagen, maar heeft een accu die ook voor de tafelzaag en de verstekzaag kan worden gebruikt. Dat biedt een grote flexibiliteit. De accu kan bovendien ook met bestaande 18V machines worden uitgewisseld, waardoor één groot platform wordt gecreëerd.”

Voor meer informatie over de XR FLEXVOLT accu en het productassortiment kunt u terecht op: www.dewalt.nl of www.dewalt.be ❚

NIEUW HOOFDSTUK IN ACCUTECHNOLOGIE Maarten Van de Graaf, Brand Manager bij DEWALT: “Eenvoudig uitgelegd is het XR FLEXVOLT assortiment van DEWALT het volgende hoofdstuk op het vlak van accutechnologie. DEWALT lanceert een assortiment van gereedschappen dat niet alleen extreem krachtig is – het biedt per laadbeurt ook een looptijd die voor de meeste gebruikers meer dan een dag duurt. Deze technologie biedt eindeloos veel potentieel: voor alle mogelijke vakmannen.

Een dakwerker bijvoorbeeld gebruikt normaal liever een accumachine bij zijn werkzaamheden op hoogte, omdat hij dan meer bewegingsvrijheid heeft en geen last heeft van kabels. Maar hij moet toch nog altijd een gesnoerde cirkelzaag meenemen, omdat hij voldoende vermogen moet hebben om balkwerk door te zagen. Dat is nu verleden tijd. Het nieuwe XR FLEXVOLT

DE KRACHT VAN GESNOERD

DE VRIJHEID VAN SNOERLOOS

Het merk DEWALT is opgericht om innovatieve en ondernemende producten te maken, met als doel om de prestaties van professionele eindgebruikers te verbeteren met producten van wereldklasse. Die ethos drijft het bedrijf om voortdurend baanbrekende systemen te ontwikkelen, die gemaakt zijn om het zelfs in de zwaarste omstandigheden beter te doen én langer mee te gaan dan producten van concurrenten. Afgelopen september lanceerde DEWALT officieel het revolutionaire XR FLEXVOLT platform – de eerste converteerbare 18/54V accu ter wereld. Hiermee is een nieuw tijdperk op het gebied van elektrisch gereedschap aangebroken.

XR FLEXVOLT van DEWALT heeft als basis een converteerbare 18/54V accu: volledig terugwerkend compatibel met bestaande 18V machines van DEWALT, maar met de optie om de spanning tot een nooit eerder geziene 54V op te voeren voor zwaardere elektrische gereedschappen. Gewoonlijk zijn zelfs de efficiëntste accuplatformen een compromis tussen meer draagbaarheid en minder vermogen, tussen meer gebruiksgemak en een minder lange werktijd, wanneer je ze vergelijkt met elektrisch gereedschap met snoer. DEWALT erkent de dagelijkse frustraties die deze beperkingen voor eindgebruikers met zich meebrengen en ontwikkelde daarom het XR FLEXVOLT systeem. Dat elimineert alle mogelijke beperkingen en biedt een snoerloos systeem met nul compromissen. XR FLEX-

64 | BETON- & STAALBOUW

VOLT heeft het dubbele voordeel van een onklopbare werktijd ten opzichte van al het bestaande elektrische DEWALT gereedschap op 18V en het nodige vermogen voor nooit eerder geziene toepassingen met een accumachine. Met deze ene innovatie heeft DEWALT eindelijk het volle potentieel uit snoerloze technologie gehaald en heeft het nu de unieke mogelijkheid om zwaar elektrisch gereedschap aan te drijven met niets meer dan een XR FLEXVOLT accu.

COMPACT EN DUURZAAM Het vermogen van de XR FLEXVOLT accu opent nieuwe mogelijkheden op het vlak van zwaar bouwgereedschap. DEWALT lanceert het nieuwe XR

NIEUW! VERGELIJKBAAR MET EEN 1500W GESNOERDE HAAKSE SLIJPER MEER WETEN?

GA NAAR WWW.DEWALT.NL

BETON- & STAALBOUW | 65

Waterbehandelingssystemen

Tekst: Jeroen Schreurs

Waterbehandelingssystemen

Beeld: Beton De Clercq, FramingDesk

Drijversblokken.

Beton De Clercq is één van de langst opererende Vlaamse bedrijven in de betonsector. Het groeide uit tot een toonaangevend bedrijf met een innovatief karakter en is een totaalaanbieder die volledige projecten van klanten kan en wil behandelen. Waterbehandeling is daar een onderdeel van. Dries Aneca, algemeen directeur bij Beton De Clercq: “Wij zijn al lang gekend voor onze structuurelementen zoals rioleringsbuizen, straatstenen en opvangputten. Dankzij onze samenwerking met onze Nederlandse partner Nering-Bögel integreren we nu ook waterbehandelingssystemen in dat pakket. NeringBögel zet, net als wij, in op innovatie en kan voor elk probleem een oplossing bieden. De ervaring en kennis van het bedrijf zorgt mede voor ondersteuning bij onze totaaluitwerking. Zo kunnen we oplossingen aanbieden voor elke situatie, zoals elk type vervuiling – olie, vet, chemisch materiaal – en elk volume, van 1.000 tot 20.000 liter. Wij denken mee met het project van de klant, hebben een eigen studiedienst die oplossingen mee-bedenkt en aanreikt. In plaats van enkel een catalogus met producten aan te bieden, kunnen klanten dus bij ons terecht voor een totaalpakket.”

Dries Aneca: ‘Wij zijn al lang gekend voor onze structuurelementen, zoals rioleringsbuizen, straatstenen en opvangputten. Dankzij onze samenwerking met onze Nederlandse partner Nering-Bögel integreren we nu ook waterbehandelingssystemen in dat pakket.’ (©FramingDesk)

‘GROEIEN DOOR INZET OP TOTAALCONCEPTEN’ Het Brugse betonbedrijf De Clercq ondergaat al enkele jaren een transformatie. Via herstelde synergieën, beter afgelijnde productassortimenten en investeringen in infrastructuur zet een vernieuwd management vol in op totaalconcepten binnen openbare waterinfrastructuur. Om het luik waterbehandeling daarin te passen, werkt het bedrijf samen met het Nederlandse bedrijf Nering-Bögel.

66 | BETON- & STAALBOUW

Verkeerseiland.

'We kunnen oplossingen aanbieden voor elke situatie, zoals elk type vervuiling en elk mogelijk volume'

COMPLEMENTAIRE VESTIGINGEN ZORGEN VOOR VOLLEDIG AANBOD Een grote troef voor die totaalprojecten is de complementariteit tussen de beide productie-entiteiten van Beton De Clercq. In Gent worden immers rioolbuizen met een diameter van 30 tot 60 cm geproduceerd, terwijl Brugge de diameters 70 cm tot 200 cm voor haar rekening neemt. De banden tussen de verschillende vestigingen werden de voorbije jaren versterkt, zodat een maximale inzet op samenwerking het bedrijf in staat stelt om een quasi volledig spectrum binnen transport en opslag van hemel- en afvalwater aan te bieden.

AFVALSTROOM GEBRUIKEN Een andere uitdaging voor de toekomst van Beton De Clercq: de opmars van alternatieve materialen implementeren. Aneca: “De uitdaging is om onze afvalstromen zoveel mogelijk te recupereren en als secundaire grondstof te gebruiken in onze betonconstructies. Bij stortklaar beton is het gebruik van gerecycleerde materialen een evidentie geworden. Bij prefab beton is dat moeilijker, omdat het om erg specifieke producten gaat waarbij we de parameters niet zomaar kunnen veranderen. De eerste stappen hebben we daarvoor al gezet, en we bouwen dat verder uit.” ❚

Via kunst- en designprojecten wil Aneca het vakmanschap dat Beton De Clercq in huis heeft op een aparte wijze etaleren

KUNST EN DESIGN Dat er een nieuwe wind waait in het bedrijf, toont Aneca aan via enkele kunst- en designprojecten. “Dat is een interessante manier om het vakmanschap dat we in huis hebben op een aparte wijze te etaleren. We merken bovendien een verhoogde interesse in betonnen designmeubilair en willen deze markt stapsgewijs aanboren. Vroeger werkten we al mee aan kleine projecten, maar we willen dat register verder opentrekken en afgewerkte producten aanbieden binnen dat segment. Daarvoor werken we samen met twee kunstenaars op onze site die producten ontwikkelen, die wij dan uitwerken in beton.”

BETON- & STAALBOUW | 67

AMSTERDAM | Gaasperdammertunnel

&

Innovatieve oplossingen voor optimale infrastructuren

Tekst: Chris Elbers

Beeld: Houtgroep van Drimmelen

UNIEKE SAMENWERKING IN ZWIJNDRECHT De weguitbreiding van de A9 Gaasperdammerweg, uitgevoerd door de door Ballast Nedam, Heijmans, Fluor en 3i Infrastructure gevormde aannemerscombinatie IXAS, zal na de geplande realisatie in 2020 niet alleen leiden tot een verbeterde bereikbaarheid van de in economisch opzicht zo belangrijke regio. Met de aanleg van een circa drie kilometer lange landtunnel gaat ook de leefbaarheid van de wijken die rondom de Gaasperdammerweg zijn gelegen er danig op vooruit.

info@declercq-beton.be, tel.:+32(0)50 317 361 Houtgroep van Drimmelen, één van de grotere houtleveranciers van ons land, draagt met de levering van diverse hout- en plaatproducten substantieel bij aan het omvangrijke project. “De door ons geleverde materialen worden tijdens de bouw van onder andere het dak van de Gaasperdammertunnel als betonbekisting gebruikt”, zegt accountmanager Piet Booij namens het Zwijndrechtse bedrijf. Hij betitelt de opdracht in meerdere opzichten als bijzonder. “Ten eerste gaat het om enorme hoeveelheden materiaal. Voor de omvangrijke tunnelbekistingen alleen al waren zo'n 1.600 betonplex-platen en een kleine dertig kilometer baddinghout benodigd. Daarnaast heeft de volledige productie van de bekistingen door Heijmans in één van onze loodsen in Zwijndrecht plaatsgevonden. Dat leidde tot een mooie win-winsituatie.

Wij hoefden de materialen niet te vervoeren naar een externe locatie, terwijl Heijmans alles binnen handbereik had om tot het gewenste eindresultaat te komen. Eenmaal gereed, werden de bekistingen hier tevens opgeslagen en met speciaal transport over de weg naar Gaasperdam vervoerd.”

Booij is niet alleen tevreden over de geboekte resultaten, hij prijst ook de prima samenwerking tussen Heijmans en Van Drimmelen. “Productie, opslag én transport dienen vanzelfsprekend vlekkeloos te verlopen. Door constant oog te hebben voor elkaars belangen, zijn we daar perfect in geslaagd.”

VAN PLANK TOT PREFAB Ligt voor Houtgroep van Drimmelen tijdens het project vooral de nadruk op de levering van de benodigde hout- en plaatmaterialen voor de bekistingen, uit de woorden van Booij blijkt dat het bedrijf nog veel méér in de mars heeft.

“We voorzien onze afnemers in de handel, industrie en aannemerij van een ongekende variatie aan eersteklas materialen. Van plank tot prefab, bewerkt of onbewerkt en altijd op maat. Bovendien zijn we in staat om de producten uit voorraad te leveren, op elk gewenst moment en op iedere locatie. Daarmee bespoedigen we niet alleen het bouwproces, dankzij onze onbeperkte bewerkingsmogelijkheden bespaart de aannemer ook nog eens danig op de voor hem zo kostbare productietijd.” ❚

BETON- & STAALBOUW | 69

CUIJK | Danone Nutricia

Tekst: Liliane Verwoolde

CUIJK | Danone Nutricia

Beeld: Doka Nederland

Babymelkpoederfabriek Cuijk HET MEEST EFFICIËNTE SYSTEEM Op bedrijventerrein Laarakker in Haps (gemeente Cuijk) verrijst de ultramoderne fabriek van Danone Nutricia voor de productie van melkpoeder. Veiligheid en hygiëne spelen hier de hoofdrol, wat ook hoge eisen stelt aan beton en betonbekisting.

De nieuwe melkpoederfabriek – bestaande uit vier bouwvolumes – is voor Danone Nutricia een ‘high sensitive’ project. Alle technieken die in het fabriekspand worden toegepast, moeten voldoen aan de laatste technologische standaard. Voor Doka, de leverancier van de betonbekisting, zijn niet alleen ‘veiligheid’ en ‘hygiëne’ de sleutelwoorden. Het derde sleutelwoord in dit immense project heet ‘deadline’. In de zomer van 2017 moet de ruwbouw klaar zijn.

GOEDE KEUZES De nieuwbouw bestaat uit een droogtoren van 45 m hoogte en een mengtoren van 26 m. Daarnaast wordt er een laboratorium van 800 m² gebouwd.

De enorme volumes vereisen grote hoeveelheden beton en even zo grote hoeveelheden bekistingen.

“Het is op dit moment het grootste project dat we onderhanden hebben”, vertelt Hennie Roebroeks, directeur van bekistingsspecialist Doka. “Dat vraagt om een strakke logistieke planning en de keuze van het meest efficiënte bekistingssysteem.”

BUNDELING VAN KRACHTEN “Het ontwerp op zich is behoorlijk rechttoe-rechtaan”, vervolgt Erik Caris, engineering manager van Doka. “Maar de tijd tussen werkvoorbereiding en uitvoering is kort. De ruwbouw vertoont veel details, zoals sparingen en hoek- en veiligheidsaansluitingen. Bovendien worden nog steeds wijzigingen doorgevoerd door de toepassing van nieuwe technologieën. Hiervoor werken we nauw samen met de constructeur, die snel en actief met ons meedenkt. Daarnaast plukken we de vruchten van het feit dat we een internationaal opererend concern zijn. Op dit moment krijgen we hulp van onze collega-engineers in Oostenrijk.”

TOP 50 GROOTVLAK BEKISTINGSSYSTEEM ICM STEIGERSYSTEEM MF240 Voor de fabriek van Danone Nutricia wordt het Top 50 grootvlak bekistingssysteem ingezet in combinatie met steigersysteem MF240. Hierbij is het bekistingspaneel bevestigd aan de steiger.

Zodra een wand is gestort, verankerd en uitgehard, verhuist de steiger naar de bovenliggende verdieping. Het systeem garandeert een hoog bouwtempo, is veilig en alleszins flexibel. “De klimbekis-

70 | BETON- & STAALBOUW

'Extra aandacht vraagt de textuur van bekisting en beton' ting is bij alle volumes geheel rondom geplaatst”, vertelt Frans Hendriks, sales engineer van Doka.

“Dit biedt – behalve het hoge bouwtempo – nog andere voordelen. Bouwelementen kunnen nu onderling worden uitgewisseld. De lange huurperiode maakt de inzet van dit systeem relatief goedkoop.”

DUURZAAMHEID Extra aandacht vraagt de textuur van bekisting en beton. Met name de binnenwanden van de gebouwen mogen geen oneffenheden vertonen.

Dit zijn immers verzamelingspunten van stof en vuil, die een bedreiging vormen voor de hoge hygiënestandaard die straks in het gebouw wordt gehanteerd. Hendriks: "Dat vereist zo vlak mogelijk bekistingsmateriaal. Ook dat is een reden om voor het Top 50-systeem te kiezen.” Over de duurzaamheid kan Roebroeks kort zijn: “Duurzaamheid behoort tot de kernvalues van Doka wereldwijd.

Op dat gebied zit het dus wel goed.” ❚

Bouwinfo OPDRACHTGEVER Danone Nutricia, Cuijk

ARCHITECT Architectenbureau Klamer

AANNEMER Friso Bouwgroep Sneek i.s.m. Hurks Bouw 's-Hertogenbosch

ADVIES- EN INGENIEURSBUREAU Het4kant, Sneek

INSTALLATIEADVIES De Kleijn Energy Consultants & Engineers en Technisch Adviesbureau Van Esch

BOUWSOM € 240 miljoen

BOUWPERIODE juni 2016 – eind 2017

BETON- & STAALBOUW | 71

KONTICH | KMO-park

Tekst: Jeroen Schreurs

KONTICH | KMO-park

Beeld: Sebastian Mortelmans Architecten

Groendak beïnvloedt beton- en staalkeuze bij Kontichs bedrijvenpark

Het gebouw is onderverdeeld in een aantal kleinschalige entiteiten, wat voor een grotere staaldichtheid zorgt.

Bijna vier jaar geleden brandde het magazijn van kledingketen Veritas in het industriepark Satenrozen in Kontich volledig af. Op dat terrein bouwt Jeni Real Estate nu een KMO-park met zeventien KMO-units en een kantoorgebouw. Architect van dienst: Sebastian Mortelmans Architecten uit Antwerpen.

Jeni Real Estate herontwikkelt de voormalige Veritas-site naar een nieuw kwalitatief bedrijvenpark met magazijnen, productieruimtes en kantoren.

De op- en afrit van de E19 is vlakbij en garandeert een snelle en vlotte bereikbaarheid. Jeni probeert op verschillende locaties bedrijfspanden en gebouwen op maat van eindgebruikers te creëren, zoals in Turnhout en Olen, en is daarbij al regelmatig in zee gegaan met Sebastian Mortelmans Architecten.

“We ontwierpen een eenvoudig rechthoekig gebouw, met oppervlaktes van 200 tot 440 vierkante meter, al dan niet samenvoegbaar tot meer dan 2.000 vierkante meter”, zegt Sebastian Mortelmans. “Het is geen grootschalig gebouw, maar het is wel onderverdeeld in een aantal kleinschalige entiteiten. Dat zorgt voor een grotere staaldichtheid tegenover andere industriegebouwen. Van de hoekunit maakten we een kantoorgebouw met drie bouwlagen.”

AFWEGEN TUSSEN STAAL EN BETON De onderste drie meter van het gebouw zijn zoals vaak in beton uitgevoerd, wat meer stevigheid biedt dan stalen panelen. Ook de scheidingswanden in het gebouw bestaan uit cellenbeton en glad beton. De rest van het gebouw bestaat wel voornamelijk uit staal. “Die afweging – beton of staal – moeten we altijd maken”, zegt Mortelmans. “Aspecten zoals duurzaamheid, veilig-

'Bij woon- en kantoorgebouwen is een groendak al bijna vanzelf­ sprekend. Bij industriële gebouwen ligt dat toch nog iets moeilijker'

heid en kostprijs spelen een rol in die beslissing. Ook brandwerendheid is belangrijk, maar die kunnen we bij staal ook vaak realiseren door beschildering of afkastingen voor de staalconstructie.”

GROENDAKEN VRAGEN ANDERE BOUWMETHODIEK Op het vlak van technieken koos Mortelmans voor een VRV/VRF-pompsysteem om te koelen en verwarmen. Dat is gebruikelijk in een verhuurscenario op lange termijn, wat Jeni met dit project ook van plan is. De bouwheer streeft dan ook duurzaamheid en kwaliteit op lange termijn na. Op het dak komen daarnaast groendaken, iets waar de gemeente Kontich expliciet om vroeg. Mortelmans: “Die vraag krijgen we trouwens meer en meer. Op woon- en kantoorgebouwen wordt het al bijna vanzelfsprekend om dat te voorzien. Bij industriële gebouwen ligt dat toch nog moeilijker, wegens de extra dakbelasting dat zo’n groendak genereert. Industriële bouwtechnieken, met hun geprofileerde staalplaten, zijn daar niet op berekend. We

kozen daarom voor betonwelfsels op de plaatsen waar we groendaken zullen plaatsen, zoals vooraan op het kantoorgedeelte. Die kunnen die belasting wel makkelijk aan. Daar is dat zeker een goede keuze, omwille van de akoestiek en het thermisch comfort, maar ook op andere onderdelen hebben we een bijkomende structuur aangebracht. De bouwkostprijs gaat daar wel licht door omhoog, want je moet die extra structuur en dakopbouw incalculeren in het totale kostenplaatje van het groendak.” ❚

Jeni Real Estate herontwikkelt de voormalige Veritas-site naar een nieuw kwalitatief bedrijvenpark met magazijnen, productieruimtes en kantoren.

72 | BETON- & STAALBOUW

BETON- & STAALBOUW | 73

KONTICH | KMO-park

Tekst: Nick Vanderheyden

KONTICH | KMO-park

Beeld: Spranco

Bedrijvenpark Elsbos opgetrokken volgens wensen eindklant

In opdracht van Jeni Real Estate vormt staalconstructiebedrijf Spranco, in onderaanneming van Cosimco, de voormalige Veritas-site om tot het nieuwe kwalitatief bedrijvenpark Elsbos. Tijdens de voorbereiding sloot deze specialist de staalconstructie perfect aan op de prefab-elementen en sandwichpanelen, wat toeliet vlot in te spelen op de bijkomende vereisten als gevolg van een snelle verkoop van de achttien beschikbare units.

De site herbergt magazijnen, productieruimtes en kantoren en is dankzij de ligging aan het op- en afrittencomplex van de E19 ter hoogte van Kontich snel en vlot bereikbaar. Dankzij deze gunstige locatie liep de verkoop van de achttien beschikbare units bijzonder vlot. “Het project zou in eerste instantie via fasering over een periode van twee jaar tot uitvoering komen, maar wordt uiteindelijk in een week afgerond”, vertelt bestuurder Danny Sprangers. “Eén van de belangrijkste uitdagingen bestond er zodoende in de wensen van de eindklant te verwerken in een strakke planning. Op vraag van de nieuwe eigenaars vervingen we binnen de tijdslimiet onder meer een blinde gevel door glaspartijen en voegden we een platform toe waarop technieken worden aangebracht.”

'De site herbergt magazijnen, productieruimtes en kantoren en is snel en vlot bereikbaar' MEERWAARDE IN DE MARKT Deze werkwijze vroeg om een gedegen voorbereiding met voldoende expertise om alle elementen perfect aan elkaar te koppelen. “Via ons zusterbedrijf SPCm staan we zelf in voor de staalconstructie. Voor de productie van de prefab beton­elementen en sandwichpanelen spreken we specialisten in de sector aan. Vervolgens verwerken onze twee interne tekenaars de verschillende elementen in het geheel. Dankzij de expertise van onze medewerkers komen we zo op de werf nooit voor verrassingen of vertraging in uitvoering te staan.”

OVERSPANNING TOT ACHT METER Spranco legt de meerwaarde daarnaast in de combinatie van een aannemingsbedrijf met eigen productiefaciliteiten in staal. “Bij investeringen gaan we steeds uit van onderscheidende factoren binnen de markt. Of dat nu over CNC-bewerkingen gaat of allerhande plooi-, brand- of buigwerkzaamheden; in elke techniek proberen we ons te onderscheiden in de markt. Deze visie resulteerde in de toevoeging van een omvang- en capaciteitsrijk machinepark. Dat laat ons toe om bijvoorbeeld U-vormig geplooide staalplaten zelfdragend te installeren tot acht meter. In het Kontichse bedrijvenpark gebruikten we deze opmerkelijke overspanning in de constructie van de lichtstraten. Als grote voordeel vermeden we zo de toevoeging van gewalste profielen. In tegenstelling tot gebruikelijke overspanningen van drie à vier meter, waarbij dergelijke profielen noodzakelijk zijn als versteviging van de structuur.”

COMBINATIE VAN BASISACTIVITEITEN Het bedrijvenpark Elsbos toont zodoende perfect waartoe het bedrijf in staalconstructies in staat is en geldt als ideale referentie van de activiteiten. “Dit project vroeg om de inzet van al onze basisactiviteiten om een dergelijke realisatie mogelijk te maken binnen de korte oplevertermijn. De constructie toont zo enerzijds onze meerwaarde als onderaannemer maar anderzijds maakt het evengoed duidelijk dat we ons profileren als rechtstreeks totaalleverancier voor opdrachtgevers. Dat kan in principe voor alle denkbare projecten waarin een staalconstructie aan de basis ligt. In ons eigen atelier wordt het bouwpakket/de constructie voorbereid, wat ons in staat stelt om vervolgens met een equipe van een veertigtal monteurs op de werf aan de slag te gaan, binnen een strikte oplevertermijn”, besluit Sprangers. ❚

UW PLAAT- EN STAALCONSTRUCTIESPECIALIST

Spranco bvba is gespecialiseerd in de fabricage en montage van industriegebouwen, sporthallen, toonzalen, opslagruimten en garages.

SPCm bvba o.a. is gespecialiseerd in knip- en plooiwerk, snijwerk, decoilen en slitten, laswerken, branden, walsen, ponsen.

Sprangers: ‘Dankzij de expertise van onze medewerkers komen we nooit voor verrassingen of vertraging in uitvoering te staan.’

74 | BETON- & STAALBOUW

Spranco bvba // SPCm bvba – Ambachtstraat 9 – B-2322 Hoogstraten (Minderhout) T: +32 (0)3 314 76 84 / F: +32 (0)3 314 78 55 / info@spranco.be / info@spcm.be www.spranco.be // www.spcm.be

BETON- & STAALBOUW | 75

ZUTPHEN | Parkeergarage P+R

Tekst: Irene Teunissen

ZUTPHEN | Parkeergarage P+R

Beeld: JG Staalbetonvloeren

‘Nieuwe P+R Zutphen, een duurzame blikvanger’ In het centrum van Zutphen is de nieuwe parkeergarage bijna gereed. Het bouwwerk staat naast het station in de wijk Noorderhaven/ Spoorzone, die in ontwikkeling is. Dit deel van de stad wordt gekenmerkt door vroegere pakhuizen, havens en de oude IJsselbrug met zijn bijzondere staalconstructie. De nieuwe P+R Zutphen past naadloos binnen deze historische industriële omgeving. Eind 2016 is de garage gereed.

Als eerste grote gebouw van de nieuwe wijk ligt de P+R tussen de Lijmerij, het spoor, de nieuwe spoorwegonderdoorgang en de voetgangerstunnel naar het station. Het alzijdige gebouw staat op een terrein van ongeveer 120 bij 30 meter. Aan de stationstunnelzijde liggen de entrees voor de parkeergarage en de fietsenstalling eronder. Aan de kant van de spoorwegovergang vormen de twee ronde hellingbanen echte eyecatchers. De garage biedt plaats aan zo’n 375 auto’s en 650 fietsen en telt, inclusief begane grond en parkeerdak, vier bouwlagen van elk circa 2.750 m². Vanaf maaiveld is de totale gebouwhoogte 12 meter.

VEEL DAGLICHT In deze bijzondere P+R staan gebruiksvriendelijkheid, veiligheid, comfort en duurzaamheid centraal. Daglicht speelt daarin een belangrijke rol. Erik Moederscheim van MoederscheimMoonen Architects heeft het ontwerp in opdracht van bouwbedrijf Aan de Stegge gemaakt. “In het ontwerp van de hoofddraagconstructie is rekening gehouden met zoveel mogelijk daglichttoetreding in de parkeergarage. We hebben hier dan ook gekozen voor een geschoorde staalconstructie, opgebouwd uit kolommen en liggers die in de vloerconstructie zijn geïntegreerd. Hierdoor krijg je grotere gevelopeningen dan wanneer de vloeren op de liggers worden gelegd, en is dus minder kunstverlichting nodig.” Ook de slanke kolommen en vlakke plafonds zonder onderliggende constructiebalken dragen bij aan een optimalisatie van daglicht. Dit voorkomt schaduwwerking en zorgt niet alleen voor een comfortabel en veilig gevoel, maar ook voor een rustige en overzichtelijke parkeerruimte voor de gebruiker.

DUURZAME HOOFDDRAAGCONSTRUCTIE Het rekening houden met duurzaamheid begon al bij de fundatie, die uit in het werk gestort beton bestaat. Omdat deze volledig in 3D was uitgewerkt, was van tevoren precies bekend hoeveel beton gestort moest worden, en waren er geen onnodige transportbewegingen. Ook de stalen hoofddraagconstructie zelf is milieuvriendelijk, omdat hiervoor veel minder materiaal nodig is dan voor een constructie van beton. Verder worden voor de verdiepingsvloeren kanaalplaten gebruikt van 320 mm hoog met daarop een gewapend betonnen druklaag met een dikte van 70 mm. Moederscheim: “Kanaalplaat heeft een 25 procent lagere milieubelasting (kg CO2/m²) dan vergelijkbare constructie-elementen. Dat komt doordat een kanaalplaatvloer veertig procent lichter is dan een massieve vloer. Bovendien kon leverancier VBI door toepassing van nieuwe bindmiddelen dit met nog eens vijftig procent verlagen. Daar komt nog bij dat de vloer honderd procent recyclebaar is en er bij het industriële productieproces geen afval is. Daarom wordt kanaalplaat ook vaak gebruikt voor gebouwen die moeten voldoen aan prestatieniveaus als BREEAM en GPR.” Tot slot bestaan de liggers en kolommen zelf uit thermisch verzinkt staal. Van alle staalconserveringsmethoden is thermisch verzinken de meest milieuvriendelijke keuze, omdat een zinklaag decennialang meekan. Bouwmaterialen van staal zijn sowieso duurzaam dankzij hun recyclebaarheid.

DUURZAME GEVEL Voor de gevel worden onderhoudsarme houten lamellen toegepast. Die zijn milieuvriendelijk en passen binnen de sfeer van de oude pakhuizen.

“Dat geldt ook voor de plint die voorzien is van robuuste staalkolommen.

Door deze net als bij de oude IJsselbrug onder verschillende hoeken toe te passen, wordt het zwevende gevoel van het bovenste volume versterkt.

Dit zorgt naast een stevige verankering van het gebouw in zijn omgeving, ook voor een hoogwaardige en technische uitstraling”, besluit Moederscheim. ❚

76 | BETON- & STAALBOUW

BETON- & STAALBOUW | 77

Regelgeving & Certificering

Tekst: Liliane Verwoolde

Regelgeving & Certificering

Beeld: DNV GL

CERTIFICERING

EN 1090 & ISO 3834 Sinds 1 juli 2013 is de Europese Verordening bouwproducten nr. 305/2011 – oftewel ‘Construction Products Regulation (CPR) – van kracht. Bouwproducten moeten over een CE-markering beschikken, gekoppeld aan een Prestatieverklaring oftewel ‘Declaration of Performance’.

Voor krachtdragende, permanente onderdelen van staalen aluminiumconstructies is sinds 1 juli 2014 de norm EN 1090-1 van kracht, geldend voor alle lidstaten van de EU. Aan deze norm zijn de uitvoeringsnormen EN 1090-2 voor staalconstructies en EN 1090-3 voor aluminiumconstructies gekoppeld. Hiermee zijn fabrikanten van deze constructieve onderdelen wettelijk verplicht om EN 1090-1 gecertificeerd te zijn. Daarna mogen zij de CE-markeringen op de bouwproducten aanbrengen en de bijbehorende Prestatieverklaringen opstellen. Producten die vermeld zijn op de EN 1090-uitsluitingenlijst vallen onder andere regelgeving.

'Gecertificeerde bedrijven geven een kwaliteitslabel af ' EISEN ZIJN HOOG EN BIJZONDER Certificatie-instelling DNV GL is veelvuldig betrokken bij de 1090-certificering. “Het behalen van het certificaat is lastig”, weet Chris Konings, Global Service Responsible voor EN 1090 en ISO 3834. “De eisen zijn hoog en bijzonder. Ze hebben bijvoorbeeld betrekking op snijden, gaten aanbrengen, lassen en oppervlaktebehandeling. Waar constructieve onderdelen tot voor kort nog met het blote oog werden beoordeeld, moeten constructiebedrijven nu het Factory Production Control (FPC) systeem implementeren om de processen te borgen. Producenten van laswerk moeten bovendien voldoen aan de ISO 3834-eisen: zij moeten een lascoördinator aanstellen met het kennisniveau dat past bij de Excecutieklasse (1 t/m 4). Hierdoor kan een certificeringsproces, inclusief opzet en implementatie van het FPC-systeem, aantrekken RWC en audits zomaar € 20.000 kosten.”

Na het binnenhalen van het EN 1090-1-certificaat moet het constructiebedrijf periodiek met audits aantonen dat de werkplaats en de producten nog steeds aan de hoge eisen voldoen. “Een bottleneck is het beoordelen van laswerk”, vertelt Konings hierover. “De kwaliteit van een productielas kan het best worden beoordeeld door de las mechanisch te beproeven, maar dat stuit natuurlijk op bezwaren. Daarom moet het bedrijf een lascoördinator in huis hebben die op basis van lasprocedures, lasmethodekwalificaties, lasserkwalificaties en niet-destructief onderzoek (NDO) de kwaliteit van het laswerk beoordeelt.”

BOETES RISKEREN Van de 3.500 geregistreerde metaalconstructiebedrijven zijn er nu 400 EN 1090 gecertificeerd; dit is zo’n elf procent. Overtredingen van de regels voor CE-markering zijn een economisch delict. Als de CE-markering ontbreekt of testrapporten vervalst zijn, riskeren ondernemers boetes die de € 10.000 overschrijden. “Om fabrikanten te behoeden voor deze boetes, hebben we het Ministerie van Binnenlandse Zaken geadviseerd om bij het verstrekking van bouwvergunningen te controleren of de betrokken staal- en aluminiumfabrikant EN 1090-1 gecertificeerd is. Dit advies is (nog) niet aangenomen. Verzekeringsmaatschappijen zouden ook EN 1090-1 certificatie-eisen kunnen opnemen in de polisvoorwaarden.”

Om haar neutraliteit als certificatie-instelling te bewaken, kan DNV GL de bedrijven niet helpen met het opzetten van een FPC-systeem. Zij adviseert kleinere bedrijven om gebruik te maken van deskundige agencies. “Het is een lastig proces”, besluit Konings. “De EN 1090-uitsluitingenlijst is incompleet. Windmolens op zee staan er bijvoorbeeld niet op. Offshore-producten staan er wel op, maar de grens tussen onshore en offshore is onduidelijk. Zeker is dat EN 1090-gecertificeerde bedrijven een kwaliteitslabel afgeven en in aanmerking komen voor grotere opdrachten.” ❚

Op naar de EN 1090-certificering? Download de whitepaper ‘Tips en valkuilen, op weg naar EN 1090-certificering. Of ga naar www.dnvgl.nl.

78 | BETON- & STAALBOUW

BETON- & STAALBOUW | 79

ALMELO | Egbert Gorterbrug

Tekst: Roel van Gils

ALMELO | Egbert Gorterbrug

Beeld: Salverda

Egbert Gorterbrug Almelo:

EEN INTEGRAAL PROJECT Om de binnenstad van Almelo aantrekkelijker te maken, is de Waterboulevard aangelegd. Onderdeel van de herinrichting is de realisatie van een nieuwe brug over het water. De bouw van deze Egbert Gorterbrug is voor Salverda met recht een integraal project. Dat gaat van het verleggen van kabels en leidingen tot het bouwen van de brug, met daartussen een belangrijk stuk omgevingsmanagement – vanwege de locatie midden in de binnenstad – en het aanleggen van het omliggende wegennet.

De gemeente Almelo heeft de opdracht in een UAV-gc contract gegoten waarop EMVI van toepassing is. Een bijzondere opdracht in dit geval, want de uitvraag was om de brug toekomstvast te ontwerpen. Mocht de gemeente te zijner tijd besluiten om de brug beweegbaar te maken, dan moet de brug met relatief geringe ingrepen omgebouwd kunnen worden. Op basis van het beste plan (en tegelijk ook de hoogste prijs) is Salverda geselecteerd. “De hoogste prijs heeft te maken met het feit dat wij als enige inschrijver hebben gekozen voor een stalen dek, zodat de brug in de toekomst tegen veel lagere kosten beweegbaar gemaakt kan worden”, zegt Jan Jonker van Salverda.

'Midden in de binnenstad van Almelo is omgevingsmanagement een heel belangrijk issue'

TOEKOMSTVAST De uitstraling van de brug wekt het idee van een beweegbare brug. Jonker: “We hebben hier in het ontwerp rekening mee moeten houden. De gemeente vroeg namelijk een definitief ontwerp te maken voor de toekomstige bovenbouw om te borgen dat het beweegbaar maken van de brug ook uitvoerbaar is. Alle belastingen naar de onderbouw toe zijn doorgerekend, inclusief windbelasting met openstaande vallen (dekken).

De onderbouw is dus volledig toekomstvast geëngineerd en gerealiseerd, waarbij ook alle mantelbuizen zijn meegenomen. De aanbruggen zijn uitgevoerd in beton en het toekomstig mogelijk beweegbare dek als een stalen trogbrug. Ook de opleggingen eronder zijn zelfs al gerealiseerd. De brug bestaat uit drie afzonderlijke dekken met tussenruimtes van telkens anderhalve meter. Dat geeft de brug een minder imposant uiterlijk en zorgt voor een ‘vriendelijkere’ doorvaart. De brug is overigens zo ontworpen dat de stalen dekken in één keer geopend kunnen worden.”

De huidige bovenbouw valt niet binnen de scope van Salverda. Jonker: “Het gaat om een kunstwerk dat in kunststof wordt uitgevoerd, maar wel de uitstraling wekt van de hameitorens inclu-

80 | BETON- & STAALBOUW

Plaatsing stalen brugdelen.

Betonnen aanbruggen.

De kabels&leidingen worden verlegd.

sief balansconstructie. Het kunstwerk wordt van binnenuit aangelicht en kan tenminste 356 kleuren aannemen. Voor speciale gelegenheden kan de gemeente spelen met licht.”

OMGEVINGSMANAGEMENT

Stort landhoofd zuidzijde.

Midden in de binnenstad van Almelo is omgevingsmanagement een heel belangrijk issue.

“Zeker op deze locatie, pal voor het stadhuis met vele toezichthouders”, lacht Jonker. “We hebben bewuste keuzes gemaakt in de wijze van funderen van de brug. In plaats van heien, hebben we grondverdringende palen trillingsvrij aangebracht. De fundering voor de twee tussensteunpunten is vanaf de oorspronkelijke gronddam gerealiseerd, die later is verwijderd. Zodoende hebben we niet vanaf een ponton hoeven werken.

Door goed overleg met alle betrokken partijen en omwonenden is het project zonder noemenswaardige overlast verlopen. We hebben zelfs positieve reacties gekregen van omwonenden. Mooi om die terugkoppeling te krijgen. Je hoort immers normaliter alleen geluiden als het niet goed gaat.” ❚

Plaatsen stalen brugdelen.

Afronding.

BETON- & STAALBOUW | 81

ALMELO | Egbert Gorterbrug

Tekst: Roel van Gils

ALMELO | Egbert Gorterbrug

Beeld: Machinefabriek Rusthoven

VASTE BRUG MET SCHARNIERPUNTEN De Egbert Gorterbrug in Almelo is een bijzonder exemplaar. De brug is namelijk ontworpen als een beweegbare brug, maar gebouwd als een vaste, niet-beweegbare brug. In opdracht van Salverda heeft Machinefabriek Rusthoven de complete engineering van de staalconstructie en het (nog) niet gebouwde bewegingswerk voor zijn rekening genomen.

“De brug is zo ontworpen dat deze in de toekomst met geringe ingrepen beweegbaar gemaakt kan worden”, begint Martin Nanninga van Machinefabriek Rusthoven. “We hebben daartoe in feite twee ontwerpen gemaakt en doorgerekend; één voor een beweegbare brug en de ander voor een niet-beweegbare brug. De brug is uitgevoerd met drie stalen vallen (dekken), inclusief scharnierpunten voor drie gescheiden rijbanen. Technisch gezien zijn het drie vallen, maar ze worden beschouwd als één brug en gezamenlijke scharnieren. De theoretisch beweegbare delen hebben een overspanning van zeven meter. Twee vallen zijn zeven meter breed met elk een rijbaan en een voetgangers-/fietspad en de middelste val is 4,5 meter breed en goed voor één rijbaan. Tussen de vallen bevindt zich telkens een spleet van anderhalve meter, zodat het lijkt alsof het drie afzonderlijke bruggen zijn.”

BRUGTROGGEN

Machinefabriek Rusthoven heeft de drie vallen zoals gezegd beschouwd als één brug. Dat heeft volgens Nanninga diverse voordelen. “Ten eerste komt het de uitstraling ten goede”, zegt hij. “Het oogt minder robuust.

Het compacte formaat en het specifieke leuningwerk refereert naar bruggen uit vroegere jaren. Daarnaast hoeft de civiele onderconstructie minder zwaar te worden uitgevoerd. Drie afzonderlijke bruggen laten mechanisch een ander belastingspel zien dan één grote. De scharnierpunten zouden dan ook veel zwaarder moeten worden uitgevoerd. Elke val bestaat uit twee stalen hoofdliggers waarbij het dek zelf versterkt is met traditionele troggen ten behoeve van de stijfheid van het ontwerp.

De brug is gecoat en voorzien van slijtlagen volgens de laatst geldende milieunormen.”

'Drie afzonderlijke bruggen laten mechanisch een ander belastingspel zien dan één grote' Machinefabriek Rusthoven heeft de stalen vallen volledig geprefabriceerd op de eigen werf in Groningen. Nanninga: “De vallen zijn in Almelo in zijn geheel geplaatst. Alleen het leuningwerk is op locatie aangebracht.”

HAMEITORENS EN BALANSCONSTRUCTIE Ook de toekomstige bovenbouw met hameitorens en balansconstructie is volledig door Machinefabriek Rusthoven ontworpen en doorgerekend. “De bovenbouw is echter niet gebouwd”, zegt Nanninga. “Althans, niet om de brug te kunnen aandrijven. Die indruk wordt overigens wel gewerkt, want er zijn replica’s gemaakt in kunststof. Mocht de gemeente over een jaar of tien besluiten de brug toch te laten bewegen, dan is het een kwestie van de kunststof exemplaren vervangen door ‘echte’ exemplaren. De ontwerpen liggen klaar en de onderbouw is erop berekend.

Het bewegend balans kan op dezelfde fundaties worden geïnstalleerd.”

Voor Machinefabriek Rusthoven was de bouw en vooral de engineering van de Egbert Gorterbrug een uitzonderlijk project, zegt Nanninga. “Niet alleen de aard van de opdracht, maar ook de ligging midden in de binnenstad zorgt voor de nodige uitdagingen. De bouw van een brug geeft immers relatief veel overlast. Salverda weet echter als geen ander dit soort zaken te managen, waarbij de omgeving tevreden blijft. Dat werkt uitermate prettig voor ons. We kunnen ons volledig focussen op het technische deel en werden niet meegezogen in allerlei overlegorganen.” ❚ EgbertGorter brug met VVK4.

82 | BETON- & STAALBOUW

BETON- & STAALBOUW | 83

Constructiesoftware

Constructiesoftware

Vloerberekening inDIANA

Nederland is een distributieland. Jaarlijks worden er nieuwe logistieke centra bijgebouwd. In de markt zegt men vaak dat de vloer het belangrijkste onderdeel is van het gebouw. De schil en de inhoud kan men vervangen of repareren, maar een minder goede vloer levert voor langere tijd zorgen op. Je kunt het maar één keer goed doen. Er is echter een evenwicht tussen de investering en de kwaliteit van de vloer en deze balans wordt beter benut wanneer het ontwerp wordt geoptimaliseerd.

kunnen vinden en het bezwijken laten zien. Tevens kan de scheurvorming in de SLS gevisualiseerd worden.

Het belangrijkste bezwijkfenomeen dat in platen kan optreden, is bezwijken op buiging. Pons boven een puntondersteuning of onder een last en dwarskracht langs een randoplegging dienen gecontroleerd te worden, maar blijken in de praktijk niet maatgevend.

In dit artikel laten we een typisch rekenvoorbeeld zien voor een vloer op palen. Dezelfde methodiek kan voor een vrijdragende verdiepingsvloer of ander soort plaat (wand) worden toegepast.

Een eindige elementen berekening (FEA) kan nog altijd op de ouderwetse partial safety factor method worden uitgevoerd. Daarbij worden veiligheidsfactoren op de belasting en de materialen toegepast. Vervolgens wordt de berekening uitgevoerd voor de SLS en ULS. Dit wordt in een nietlineaire berekening uitgevoerd door stapsgewijs de belasting te verhogen tot het niveau van de SLS is bereikt. Vanuit dat niveau kunnen uitvoerplots gemaakt worden van de vervormingen en de scheurvorming. Vervolgens wordt de belasting verhoogd tot het ULS-niveau. De toetsingen die dan plaatsvinden, bestaan uit betondrukspanningen en staalspanningen. Als de spanningen het niveau van stuik of vloeien bereiken, dient de rek getoetst te worden. Door het materiaalgedrag na de piek eveneens in te voeren tot aan breuk kan deze toets tevens integraal in het model worden uitgevoerd.

Het nadeel van deze methode betreft dat het model in een NL-FEA zich niet meer gedraagt zoals

GEOMETRIE Als voorbeeld voor een dergelijke berekening is een vloer op palen aangenomen die aan de zijkanten op een randbalk ligt. Door een aantal paalvelden te genereren en gebruik te maken van symmetrie, kunnen in één model het hoekveld, de randvelden in twee richtingen en een middenveld gecontroleerd worden. Om de ponscontrole impliciet mee te nemen, is boven de maatgevende hoekpaal een solid-/volumedeel aangebracht.

Deze elementen beschrijven het ponsgedrag zeer natuurgetrouw. Boven de paal van het middenveld is hetzelfde gedaan omdat dit veld vaak voor kan komen bij een grotere vloer. Daar waar plaatselijk grote puntlasten staan, kan eenvoudig ook een dergelijk element geëxtrudeerd worden van de basisplaat.

INLEIDING De basisuitbreiding ten opzichte van de traditionele manier van ontwerpen bestaat uit het toevoegen van de geometrie van de plaat (spreiding in meerdere richting), waar traditioneel vaak een enkele strook van 1 m breed wordt gecontroleerd.

Daarnaast wordt speciaal voor logistieke centra een maximale puntlast (stelling) configuratie met het model geanalyseerd. Door het niet-lineair maken van de materialen, is het mogelijk om een integrale toets van de constructie uit te voeren.

Daarbij is het niet meer nodig om maatgevende doorsneden te controleren. Door de niet-lineaire effecten zal het model zelf de zwakste schakel

MC2010 is een richtlijn die een volledige beschrijving weergeeft van de input en controle van een niet-lineaire eindige elementen analyse (NL-FEA).

Het betreft een ‘state of the art’ richtlijn, een veel nieuwer document dan de EC2, waarbij naast doorsnedetoetsingen ook de mogelijkheid wordt geboden om integrale modeltoetsing uit te voeren (bijv. Globale weerstands method (GRF) of de ECOV method). Het mooie van de ECOV methode is dat het een gevoeligheidsanalyse betreft waarbij twee berekeningen worden uitgevoerd. De eerste met gemiddelde materiaalwaarden tot aan bezwijken en de tweede met behulp van karakteristieke waarden. Met het quotiënt van de twee uitkomsten wordt de uiteindelijke veiligheidsfactor berekend.

BEREKENING

OUT NOW!

.1

DIANA 10

in werkelijkheid. Daardoor kan het zo zijn dat het bezwijkmechanisme onterecht wordt aangepast.

Om dit te overkomen, is de meer geavanceerde methodiek conform de MC2010 opgezet. Daarbij worden eveneens belastingfactoren op de belasting gebruikt, maar worden er geen ontwerpwaarden voor de materiaalwaarden gebruikt. Door een berekening met gemiddelde en karakteristieke waarden uit te voeren verkrijgt men werkelijk gedrag van de constructie tot aan bezwijken.

TOT SLOT Door gebruik te maken van Niet Lineaire Finite Element Analysis (NL-FEA) kan het werkelijke bezwijkniveau veel nauwkeuriger beschreven worden dan volgens de huidige EC-2 doorsnedetoets met unitycheck. Daarbij kan eveneens de werkelijke scheurwijdte gemodelleerd worden om bijvoorbeeld bij vloeistofdichtheid en/of functionaliteitseisen de maximale scheurwijdte beter te kunnen inschatten. Voor feedback of extra informatie kunt u mailen naar engineering@tnodiana.com. ❚

REFERENTIES - NEN-EN 1992-1-1 - Eurocode 2: Ontwerp en berekening van betonconstructies - Deel 1-1: Algemene regels en regels voor gebouwen - Guidelines for NLFEA of Concrete structures – RWS, 24-06-2016 http://www.dianausers.nl/ pub/20160708%20NLFEA%20guidelines.pdf - fib Model Code for concrete structures 2010 - manual DIANAFEA http://dianafea.com/ manuals/d100/Diana.html

De nieuwe DIANA release 10.1 maakt het makkelijk om geavanceerde berekeningen te doen. Ingenieurs zijn nu in staat om met minimale inspanning DIANA te gebruiken voor zowel eenvoudige conventionele constructies als geavanceerde projecten met complexe geometrie en niet-lineaire analyses.

De DIANA interface is gericht op de ingenieurspraktijk en beschikt over uitgebreide bibliotheken voor materiaal modellen, elementen en rekenmethoden. DIANA blijft hierdoor vooroplopen met eindige elementen berekeningen aan betonnen constructie.

WWW.DIANAFEA.COM

MATERIALEN

NORMEN De betonconstructie dient te voldoen aan de Eurocode 2 (EC2) en in overleg met de toetser kan ervoor gekozen worden om de toetsing volgens de Model Code 2010 (MC2010) uit te voeren. De

De parameters voor de materialen die dienen te worden gebruikt, worden aangereikt in zowel de MC2010 als de niet-lineaire analyserichtlijn van RWS (NLFEA-RWS). In DIANA kan het materiaalgedrag met keuzeformulieren uitgevoerd worden volgens de verschillende normen en richtlijnen. Ook kunnen verschillende soorten wapening gecombineerd worden, waaronder staalvezels en/of koolstoflijmwapening en traditionele wapening.

DIANA FEA

a TNO Company

84 | BETON- & STAALBOUW

2016 Beton & Staalbouw Issue 6.indd 1

15-11-2016 13:03:49

BETON- & STAALBOUW | 85

Webportal voor de bouw

12Build statistieken voor

Beton en Staalbouw

Tekst: Roel van Gils

‘ONLINE PLATFORM VERGROOT SLAAGKANS OFFERTETRAJECT’

BETONBOUW

STAALBOUW

Top 5 met meeste aanvragen:

Top 5 met meeste aanvragen:

HBR Prefab Beton B.V. (Elsloo)

Hofman Staalbouw B.V. (Vroomshoop)

OLBECON BV. (Lochem)

Van den Brink Montage B.V. (Kootwijkerbroek)

Dycore BV (Harderwijk)

Metaalbedrijf Bernts (Wijchen)

Betonson Prefab B.V. (Gouda)

Vic Obdam Staalbouw B.V.

V.B.I. Verkoop Maatschappij B.V. (Huissen)

Olijve Constructie (Appelscha)

Totaal aantal bouwspecialisten

Totaal aantal bouwspecialisten

516

211

32

Overige: 0

824

172

Totaal: 759

Totaal: 1.020

Top 10 zoekwoorden

Top 10 zoekwoorden

17

Ruim twee derde van alle offerteaanvragen in de bouw verloopt inmiddels via 12Build, een online platform dat hoofdaannemers koppelt aan bouwspecialisten. Robbin Stegers van 12Build heeft een duidelijke verklaring voor de groeiende populariteit en onderbouwt dit met de laatste statistieken. Hij geeft tegelijk ook tips aan bouwspecialisten in de beton- en staalbouw om de slaagkans in het online offertetraject verder te verhogen.

Overige: 7

1.

beton

6.

kanaalplaat

1.

staalbouw

6.

constructie

2.

prefab

7.

holle wand

2.

staal

7.

stalen

3.

prefab beton

8.

trappen

3.

staalconstructie

8.

montage

4.

bouw

9.

wanden

4.

metaal

9.

staalconstructies

5.

montage

10. afbouw

5.

constructiebedrijf

10. staalwerken

Gemiddelde aantal offerte aanvragen Offerte-aanvragen In kwartaal 2

3,51 5284

Groei ten opzichte van kwartaal 2 2015 Gemiddelde rekenbereidheid

+35% 79%

(0% is niet bereid te rekenen 100% erg bereid te rekenen)

Gemiddelde aantal offerte aanvragen

4,10

Offerte-aanvragen In kwartaal 2

3370

Groei ten opzichte van kwartaal 2 2015 Gemiddelde rekenbereidheid

+12% 75%

(0% is niet bereid te rekenen 100% erg bereid te rekenen)

Groei offerte-aanvragen Betonbouw en Staalbouw 4000 3000 2000 1000 0

2014-07

2014-10

2015-01

2015-04

2015-07

2015-10

Beeld: 12Build

2016-01

2016-04

Online samenwerken begint op 12Build

12Build bestaat al sinds 2007, maar is vooral de laatste jaren enorm gegroeid.

Het online platform draagt bij aan een aanzienlijk efficiënter verloop van het offerteproces, zonder papieren rompslomp en bespaart tijd en geld. Hoofdaannemers kunnen dankzij de online webportaal heel eenvoudig zoeken naar bouwspecialisten die perfect aansluiten bij het soort project. Gemiddeld worden er volgens Robbin maar 3,4 offerte-aanvragen per werkonderdeel aangevraagd, omdat hoofdaannemers heel gericht kunnen uitvragen. “Bouwspecialisten hebben dus een veel grotere kans dat ze de opdracht gegund krijgen en hoeven niet te vrezen dat er tot soms wel tien concullega’s meerekenen, zoals gebruikelijk bij traditionele offerteaanvragen.” Desalniettemin heeft Robbin nog wel een aantal tips om de slaagkans in 12Build verder te verhogen.

statistieken zien we dat de rekenbereidheid in de beton- en staalbouwbranche aanzienlijk is; er is dus nog genoeg capaciteit in de branche. Ook zien we een flinke groei van aanvragen in 2016 ten opzichte van 2015. In Q2 van 2016 lag het aantal aanvragen 25 procent hoger dan in hetzelfde kwartaal het jaar daarvoor.”

STATISTIEKEN

SLAGINGSKANS

Een hoofdaannemer gebruikt doorgaans zes filters in het platform om te zoeken naar geschikte bouwspecialisten in de beton- en staalbouw, zo blijkt uit statistieken van 12Build. Robbin: “Door het profiel te verrijken en zo volledig mogelijk in te vullen, worden bouwspecialisten nog beter gevonden. Hoe gerichter een hoofdaannemer kan aanvragen, des te minder aanvragen hij hoeft te versturen en hoe groter de kans dat een bouwspecialist de opdracht krijgt toegewezen. Op het moment dat een bouwspecialist bijvoorbeeld geen trefwoorden invult, mist hij 22 procent van de mogelijke opdrachten. In de

De statistieken van 12Build laten bovendien zien dat het wel meevalt met de ‘vriendjespolitiek’ in de sector. “Slechts 34 procent van de aanvragen van hoofdaannemers wordt neergelegd bij de vaste relaties, de rest bij bekende relaties (35 procent) en 31 procent uit de markt”, weet Robbin. “Bouwspecialisten kunnen ook zelf hun persoonlijke statistieken inzien en deze vergelijken met het gemiddelde in de branche. We adviseren in ieder geval om het profiel zo volledig mogelijk in te vullen om de slagingskans te verhogen”, herhaalt Robbin nogmaals tot besluit. ❚

'Slechts 34 procent van de aanvragen van hoofdaannemers wordt neergelegd bij vaste relaties'

BETON- & STAALBOUW | 87

BETON&STAALBOUW

Webportal voor de bouw

Slimme automatisering voor uw betonproces

WIE DOET WAT VANAF € 595 PER JAAR WETEN UW KLANTEN OOK WAT U DOET!

Prestatiemonitor

Commercieel

Planning

Dispatching

Trucknavigatie

Track & Trace

Chauffeurprestatie

Orderaanname

Integratie

‘Wie doet wat’ zijn servicepagina’s met een overzicht van de meest gerenommeerde bedrijven per rubriek. U kunt deelnemen met uw bedrijfslogo met naamsvermelding.

MOBILEjobsite

Laboratorium

MOBILEcommerce

MOBILEticket

Procesbesturing

Houtsingel 5, 2719 EA Zoetermeer | +31 (0)88 67 82 599 | www.commandalkon.eu

Bel of mail voor alle informatie over een vermelding in Beton & Staalbouw met Mark de Lau: T +31 495 45 00 95 - E m.delau@louwersuitgevers.nl

Staalplaat-betonvloeren Onderdeel van uitdagingen

WWW.BETONENSTAALBOUW.NL HET MEEST COMPLETE OVERZICHT VOOR GERENOMMEERDE TOELEVERANCIERS VAN BETON EN STAAL IN DE BOUW

Staat u nog niet op www.betonenstaalbouw.nl?

op onze website a m m ra g ro p rp e Ontw eering.nl www.dutchengin

Neem dan voor meer informatie contact op met Mark de Lau: m.delau@louwersuitgevers.nl

T +31 (0)71-5418923 E info@dutchengineering.nl W dutchengineering.nl

66629_DEN_advertentie_A5.indd 1

05-12-14 09:32

SCHRIJF U NU IN VOOR ONZE ONLINE NIEUWSBRIEF!

Wie doet wat

Wie doet wat

ADVIESBUREAU

COMPANERO

PERI NEDERLAND BV Bekistingen, steigers en Engineering

Postbus 43030

ROYAL HASKONING DHV

3540 AA UTRECHT

Barbarossastraat 35 6522 DK NIJMEGEN T +31 24 328 41 90 F +31 24 323 93 46 E info@rhdhv.nl W www.royalhaskoningdhv.com

T +31 30 233 31 19

Postbus 304 5480 AH SCHIJNDEL

M +31 6 24 70 09 96

T +31 73 547 91 00

E info@companero.nl

F +31 73 549 36 51

W www.companero.nl

E info@peri.nl W www.peri.nl

ADVIES CONSTRUCTIEBUREAU

BALVERT BETONSTAAL BV Postbus 84 2420 AB NIEUWKOOP T +31 172 57 36 35 F +31 172 57 49 50 E info@balvert.nl W www.balvert.nl

Heistraat 129

PRECAFORM BV

B-2610 WILRIJK

Industrieweg 23 D 5527 AJ HAPERT T +31 497 22 50 10 E info@precaform.com W www.precaform.com

T +32 3 820 64 64 F +32 3 830 47 50 E interbuild@interbuild.be W www.interbuild.be

BETONSTRUCTUUR

B-1840 LONDERZEEL T +32 52 31 99 31

3903 KE VEENENDAAL

F +32 52 30 08 30

T +31 318 54 13 27

AKERVELD ENGINEERING

E info@construx-dijkhor.nl

Mendelssohnplein 16a 1921 XA AKERSLOOT T +31 251 31 71 48 E info@akerveld.nl W www.akerveld.nl

W www.construx.be

E info@peri.be W www.peri.be

NV STADSBADER SA COMPANERO Postbus 43030 3540 AA UTRECHT T +31 30 233 31 19 M +31 6 24 70 09 96 E info@companero.nl W www.companero.nl

DG RUBBER HOLLAND BV

Kerkweg 6 4235 VV TIENHOVEN ZH T +31 183 60 14 51 F +31 183 60 16 35 E info@vroba.nl W www.vroba.nl

W www.stadsbader.com

T +31 33 245 78 86 E info@dgrubberholland.nl

Industrieweg 23 D

B+BTEC

T +32 56 69 41 11

5527 AJ HAPERT

Munterij 8 4762 AH ZEVENBERGEN Postbus 17 4760 AA ZEVENBERGEN T +31 168 33 12 40 F +31 168 33 12 50 E info@bbtec.nl W www.bbtec.nl

F +32 56 66 94 66

T +31 497 22 50 10

W www.loopvlakstructuur.nl

E info@precaform.com W www.precaform.com

BETONMATERIALEN

BOUWONDERNEMING

E info@willynaessens.be W www.willynaessens.be

& STAALBOUW STAALBOUW 90 | BETON- &

BESTCON BV Kanaaldijk 19 5683 CR BEST Postbus 189 5680 AD BEST T +31 499 36 63 66 F +31 499 36 63 99 W www.bestcon.nl

.

FRANKI GRONDTECHNIEKEN BV Gebouw Vaandrecht Trondheim 8 2993 LE BARENDRECHT T +31 180 64 19 98 F +31 180 64 19 99 E info@franki-grondtechnieken.nl W www.franki-grondtechnieken.nl

CONCRETE INTERNATIONAL Postbus 712 2920 CA KRIMPEN A/D IJSSEL T +31 180 51 49 46 E info@concrete-international.nl W www.concrete-international.nl

Tragel 60 B-9308 HOFSTADE T +32 53 78 17 60 F +32 53 77 28 55 E info@jandenul.com W www.jandenul.com

BOUWBEDRIJF WESSELS ZEIST

VROOM FUNDERINGSTECHNIEKEN BV Sluisweg 1 1474 HL OOSTHUIZEN Postbus 7 1474 ZG OOSTHUIZEN T +31 299 40 95 00 E info@vroom.nl W www.vroom.nl

HERCUTON BV Postbus 67 5250 AB VLIJMEN T +31 88 205 34 00 F +31 88 205 34 99 E info@hercuton.jajo.com W www.hercuton.nl

HULPSTOFFEN BETON

Karpervijver 27 3703 CJ ZEIST

3903 KA VEENENDAAL

Postbus 541

Postbus 708

3700 AM ZEIST

3900 AS VEENENDAAL

ENVO-FIX

T +31 318 56 64 66

Willem de Zwijgerstraat 18

F +31 318 56 64 77

2411 VV BODEGRAVEN

E info.hsb@hendriks-groep.nl W www.hendriks-stalen-bekistingtechniek.nl

®

T +32 172 61 22 88 E info@envo-fix.nl

BETONSTAAL

CORDEEL NEDERLAND BV

T +31 30 691 80 20

Lindtsedijk 22 3336 LE ZWIJNDRECHT Postbus 55 3330 AB ZWIJNDRECHT T +31 78 625 51 00 F +31 78 619 42 32 E info.nl@cordeel.eu W www.cordeel.eu

F +31 30 691 80 50 E wessels_zeist@volkerwessels.com W www.wessels-zeist.nl

HOLCIM NEDERLAND BV

CT DE BOER Marconibaan 44 3439 MS NIEUWEGEIN T +31 30 600 91 51 E info@ctdeboer.nl W www.ctdeboer.nl

FEDERATIES

BUIGWERK

Ijsseldijk 351

BASF NEDERLAND BV

2922 BK KRIMPEN AAN DEN IJSSEL

Karolusstraat 2 4903 RJ OOSTERHOUT Postbus 132 4900 AC OOSTERHOUT T +31 162 47 66 60 F +31 162 42 96 94 E basf-cc-nl@basf.com W www.basf.nl

T +31 180 54 55 00

Belgische Vereniging van specialisten in de herstelling, bescherming en versteviging van beton

NOE BETONVORMGEVING BV

AUGUSTINUS BV

Vlietskade 1009

Bonegraafseweg 4b

4241 WD ARKEL

4051 CH Ochten

T +31 183 56 98 99

T +31 344 64 70 80

F +31 183 56 33 17

F +31 344 64 70 85

E info@noe.nl

E info@augustinusbv.nl

W www.noe.nl

W www.augustinusbv.nl

KERSTEN EUROPE BV HERCUTON BV Postbus 67 5250 AB VLIJMEN T +31 88 205 34 00 F +31 88 205 34 99 E info@hercuton.jajo.com W www.hercuton.nl

F +31 180 54 55 99 E info.hnl-frbe@holcim.com W www.holcim.nl

LOOPVLAKSTRUCTUUR

DE BETONBEKISTING

Industrieweg Noord 1129 B-3660, OPGLABBEEK T +32 89 81 99 00 F +32 89 81 99 33 E info@cometal.be W www.cometal.be

ON

N.V. JAN DE NUL

CIVIELE TECHNIEK

Inductorstraat 41

BEKISTING

COMETAL NV

Parallelweg 28 3286 LR KLAASWAAL T +31 186 57 28 22 F +31 186 57 23 01 E sales@rijsoort.nl W www.rijsoort.nl

CIVIELE BOUWAANNEMER

Kouter 3, B-9790 WORTEGEM-PETEGEM

PRECAFORM BV

HENDRIKS STALEN BEKISTINGTECHNIEK INGENIEURSBUREAU VROBA

Kanaalstraat 1, B-8530 HARELBEKE T +32 56 26 06 66 F +32 56 20 13 98 E info@stadsbader.com

WILLY NAESSENS GROUP

3861 SG NIJKERK

BESTC

VAN RIJSOORT BUIGWERK

BOOR-BEVESTIGINGSTECHNIEK

Melkrijder 14

Exportweg 50 2742 RC WADDINXVEEN Postbus 431 2740 AK WADDINXVEEN T +31 182 61 77 67 F +31 182 61 13 76 E info@pvantwout.nl W www.heiwerken-pvantwout.nl

FUNDERINGSTECHNIEK

Nijverheidsstraat 6

Bobinestraar 67

P. VAN 'T WOUT FUNDERINGSTECHNIEKEN BV

E info@bestcon.nl

N.V. PERI S.A. Construx - Dijkhor BV

Hoofdstraat 61 7011 AC GAANDEREN T +31 315 32 58 47 F +31 315 32 63 15 E adviesbureau@bongers-jansen.nl W www.bongers-jansen.nl

.

Interbuild NV

Industriepark

ADVIESBUREAU BONGERS-JANSEN

PREFAB BETON

FUNDERINGEN

Piet van Elsstraat 7 5860 AA WANSSUM T +31 478 53 71 11 F +31 478 53 71 10 E nl@kersteneurope.com W www.kersteneurope.com

FEREB VZW Grootveldlaan 148 1050 BRUSSEL T +32 15 41 31 24 F +32 15 41 31 24 E info@fereb.be W www.fereb.be

MULTIBOUWSYSTEMEN BV Energieweg 2

DG RUBBER HOLLAND BV

3762 ET SOEST

Melkrijder 14 3861 SG NIJKERK T +31 33 245 78 86 E info@dgrubberholland.nl W www.loopvlakstructuur.nl W www.dgrubberholland.nl W www.rubberstootrand.nl

Postbus 115 3760 AC SOEST T +31 35 588 18 88 F +31 35 744 00 26 E info@multibouwsystemen.nl W www.multibouwsystemen.nl

BETON- & & STAALBOUW STAALBOUW | 91

Wie doet wat

Wie doet wat STAALPLAAT-BETON

STAALCONSTRUCTIE PREFAB

VAN MAERCKE PREFAB Scheldekaai 9, B-9690 KLUISBERGEN T +32 55 39 02 50 F +32 55 39 02 56 E info@vanmaercke.com W www.vanmaercke.com

NEMETSCHEK SCIA BV Wassenaarweg 40 6843 NW ARNHEM T +31 26 320 12 30 E info@scia.net W www.scia.net

HOLLANDIA STRUCTURES

NV BEKAERT SA Bekaertstraat 2 BE-8550 ZWEVEGEM T +32 56 76 61 11 E veerle.tack@bekaert.com W www.bekaert.com

BREEDVELD STAAL

Parallelweg 4 2921 LE KRIMPEN AAN DEN IJSSEL T +31 180 51 29 33 F +31 180 51 42 06 E info@breedveldstaal.nl W www.breedveldstaal.nl

DUTCH ENGINEERING

E info@hollandia.biz

Energieweg 46 2382 NL ZOETERWOUDE Postbus 3, 2380 AA ZOETERWOUDE T +31 71 541 89 23 F +31 71 541 96 70 E info@dutchengineering.nl W www.dutchengineering.nl

W www.hollandia.biz

THERMISCH VERZINKEN

Postbus 12 2920 AA KRIMPEN A/D IJSSEL T +31 180 54 05 40 F +31 180 51 99 56

VLOERSYSTEMEN

BUBBLEDECK NEDERLAND BV SCHROEDER-ANKERS BV Helmkamp 40, 7091 HR DINXPERLO T +31 315 65 17 06 F +31 315 65 29 31 E info@schroeder-ankers.nl W www.schroeder-ankers.nl

VLOEREN

HEUVELMAN STAALHANDEL BV

HENDRIKS RUWBOUW CONCEPT BV Wageningselaan 6 3903 LA VEENENDAAL Postbus 708 3900 AS VEENENDAAL T +31 318 56 63 00 F +31 318 56 63 25 E info.hr@hendriks-groep.nl W www.hendriks-ruwbouw.nl

PRECAFORM BV STRUCT4U B.V. De Hof 1 7218 LA ALMEN T +31 575 46 99 24 E info@struct4u.com W www.struct4u.com

Industrieweg 23 D 5527 AJ HAPERT T +31 497 22 50 10 E info@precaform.com W www.precaform.com

STAALCONSTRUCTIES

IEMANTS NV Industrieterrein Hoge Mauw 200 B-2370 ARENDONK

www.BuildSoft.eu

Hundelgemsesteenweg 244/1 9820 MERELBEKE telefoon +32 (0)9 252 66 28 info@buildsoft.eu

BuildSoft

Delftechpark 19a 2628 XJ DELFT T +31 88 342 62 00 F +31 88 342 62 99 E info@dianafea.com W www.dianafea.com

E info@iemco.be

STAAL-BETONVLOEREN

BSB STAALBOUW BV Solcamastraat 22 9262 ND SUAMEER Postbus 4 9250 AA BERGUM T +31 511 46 25 25 F +31 511 46 22 90 E bsb@bsbstaalbouw.nl W www.bsbstaalbouw.nl

CONSTRUSOFT Hengelder 16 6902 PA ZEVENAAR T +31 316 20 00 00 F +31 316 34 24 54 E rob.roef@construsoft.com W www.construsoft.nl

Burg. Daalderopstraat 3 6916 CC TOLKAMER Postbus 57 6916 ZG TOLKAMER T +31 31 654 27 17 F +31 31 637 31 14 E info@jg-cladding.nl W www.jg-cladding.nl

Centrum Zuid 2037, B-3530 HOUTHALEN T +32 11 51 02 34 F +32 11 51 02 30 E info@galvapower.com W www.galvapower.com

VERANKERINGSSYSTEMEN

MOUW HOEDLIGGERS BV

TWINTEC NEDERLAND BV Pascalweg 25D, 4104 BC CULEMBORG T +31 345 53 28 78

Melkrijder 14, 3861 SG NIJKERK T +31 33 245 78 86 E info@dgrubberholland.nl W www.loopvlakstructuur.nl W www.dgrubberholland.nl W www.rubberstootrand.nl

WAPENINGSSTAAL

E mailbox@twintec.nl W www.twintec.nl

TATA STEEL

Wenckebachstraat 1 1951 JZ VELSEN Noord Postbus 10.000 1970 CA IJMUIDEN T +31 251 49 91 11 F +31 251 47 00 00 E info@tatasteel.com W www.tatasteel.nl

TWINTEC VLAANDEREN PEIKKO

Brandstraat 15a, B-9160 LOKEREN

Leemansweg 51, 6827 BX ARNHEM T +31 26 384 38 66 E info@peikko.nl W www.peikko.nl

T +32 9 349 47 01 E mailbox@twintec.be W www.twintec.be

DEKKER MACHINES & SERVICE Mechelaarstraat 23 , 4903 RE OOSTERHOUT T +31 162 71 48 16 F +31 162 71 48 17 E info@dekkermachines.nl W www.dekkermachines.nl

Boylestraat 22 6718 XM EDE T +31 318 63 32 26 F +31 318 30 07 21 E info@mouwhoedliggers.nl W www.mouwhoedliggers.nl

www.BuildSoft.eu JG STAALPLAATBETONVLOEREN BV

GALVA POWER

F +32 14 67 20 92

SOFTWARE DIANA FEA

DG RUBBER HOLLAND BV

T +32 14 67 22 81

W www.iemants.com

BuildSoft

Dynamostraat 31 3903 LK VEENENDAAL Postbus 135 3900 AC VEENENDAAL T +31 318 50 93 00 F +31 318 52 80 75 W www.heuvelman.com

Admiraal Banckertweg 22, 2315 SR LEIDEN Postbus 150, 2300 AD LEIDEN T +31 71 521 03 56 F +31 71 362 49 51 E mailbox@bubbledeck.nl W www.bubbledeck.nl

BUITING MACHINEBOUW EN STAALCONSTRUCTIE BV Van Dongenstraat 42 8107 AG BROEKLAND Postbus 129 8100 AC BROEKLAND T +31 570 53 10 10 F +31 570 53 10 12 E d.frankot@buitingstaalbouw.nl W www.buitingstaalbouw.nl

Braken 14 1713 GC OBDAM T +31 226 45 30 44 F +31 226 45 31 83 E info@vicobdam.nl W www.vicobdam.nl

STAALLEVERANCIER

son de

FRIJNS INDUSTRIAL GROUP WE CONSTRUCT YOUR STEEL

fundamenteel efficiënter

VIC OBDAM STAALBOUW BV

ANCOFERWALDRAM STEELPLATES BV

MATRIX SOFTWARE

SLIMLINE BUILDINGS

Damweg 12, 4905 BS OOSTERHOUT

Wijchenseweg 116 6538 SX NIJMEGEN T +31 24 343 43 80 F +31 24 343 43 89 E info@matrix-software.nl W www.matrix-software.nl

FRIJNS INDUSTRIAL GROUP

Westplein 6 3016 BM ROTTERDAM T +31 10 742 08 88 F +31 10 742 08 85 E info@slimlinebuildings.com W www.slimlinebuildings.com

De Valkenberg 14, 6301 PM VALKENBURG AAN DE GEUL T +31 43 601 01 01 F +31 43 601 01 62 E info@frijnsgroup.com W www.frijnsgroup.com

Postbus 190, 4900 AD OOSTERHOUT

ren

adviser en

construeren

produceren

realiser

en

T +31 162 49 15 00 F +31 162 42 98 06 E sales@aws.dillinger.biz

De basis van effectieve ketenintegratie en conceptueel bouwen

W www.ancoferwaldram.com

Meer informatie: IJB Groep I 0514 56 88 00 I www.ijbgroep.nl I info@ijbgroep.nl

& STAALBOUW STAALBOUW 92 | BETON- &

4630_Beton en Staalbouw_197x130mm_01.indd 2

| 93 BETON- & & STAALBOUW STAALBOUW 20-07-16 10:50

“Structural Anchoring Systems” voor

Constructieve Veiligheid

Voor Constructeurs, Architecten, Staalbouwers, Aannemers, etc.

Nieuwe BIS Injectie Systemen Pure-Epoxy 3:1 voor ultra hoge lasten. ETA goedkeuring voor gescheurd en ongescheurd beton, diamant geboorde en watergevulde gaten. Seismische Goedkeuring C1 en C2.

Voor de installatie van stek- en draadeinden.

Vinylester voor hoge lasten. ETA goedkeuring voor ge-

scheurd en ongescheurd beton en watergevulde gaten.

Seismische Goedkeuring C1. Styreen vrij. Voor de installatie van stek- en draadeinden.

Webeco.

Polyester voor gemiddelde lasten. ETA goedkeuring voor

NIEUW

Sterk in PREFAB

ongescheurd beton en holle steen. Styreen vrij.

Voor de installatie van draadeinden.

MET GRATIS DESIGNFIX ONDERSTEUNING

Nieuwe Anker Design Software

www.webeco.be | T. +32 (0)11 765 719 | info@webeco.be

DesignFiX® gratis anker calculatie software voor B+BTec SAS en BIS anker systemen.

electric

DUIKERELEMENTEN | INSPECTIEPUTTEN | VERHOLEN GOTEN | MAATWERK | CABINES

✔ Complete invoer vrijheid en 3D interface ✔ Resultaten in één oogopslag ✔ Automatische berekening effectieve zetdiepte ✔ Geïntegreerde FEM berekening voor bepalen dikte voetplaat

Munterij 8, 4762 AH Zevenbergen ■ Postbus 17, 4760 AA Zevenbergen ■ T 0168 - 33 12 400 ■ E info@bbtec.nl

BSB_09_15.indd 1

NIEUW

■

www.bbtectools.com/nl

14-09-15 13:35