Bouwen aan
Vlaanderen
nummer 2 I 2009 jaargang 10 I 3 maandelijks www.bouwenaanvlaanderen.be VAKTIJDSCHRIFT VOOR DE BOUW
Nieuw-Zuid in oud Antwerpen Ecologisch kantoorgebouw HAtric Cotton Island Voetbaltribune Beveren Restyling Brussels Airport Militair hospitaal Oostende
2
Image of the European Parliament D4-D5 in Brussels / architects: CERAU - Atelier de Genval - Van Campenhout / structural & civil engineer: VK ENGINEERING
VK ENGINEERING Building Services Civil & Structural Avenue Clemenceaulaan 87 B - 1070 Bruxelles Brussel +32 2 414 07 77 (BS) +32 2 414 04 98 E vke-bs-bxl@vkgroup.be T F
+32 2 375 18 42 (C&S) +32 2 375 20 07 E vke-cs-bxl@vkgroup.be T F
Zevenbergenlaan 2a B - 8200 Brugge +32 50 39 05 53 +32 50 39 05 06 E vke-cs-bru@vkgroup.be T F
Axxes Business Park Guldensporenpark Building A - n째3 B - 9820 Merelbeke T
+32 9 210 31 53
F
+32 9 210 31 59
E
vke-bs-gent@vkgroup.be
E
vke-cs-gent@vkgroup.be
W
www.vkgroup.be
DucoSun Linear
Het DucoSun Linear zonweringsysteem staat in voor een optimaal evenwicht tussen maximaal daglicht en minimale zonnehitte. Het strakke design van de unieke, parallellogramvormige lamellen uit geĂŤxtrudeerd aluminium creĂŤert een esthetisch gevelbeeld. Er is keuzemogelijkheid tussen een vast en een verstelbaar systeem.
www.duco.eu
NATURAL COMFORT INSIDE
Architecturale zonwering
van doornelaan 2
24 4 0 g e e l
•
fax 014 59 03 02
info@janssen.be
•
www.janssen.be
•
INDUSTRIE
•
BURGERLIJKE BOUWWERKEN
•
RUSTOORDEN
•
UTILITEITSBOUW
•
KANTOREN
•
RESIDENTIEEL
ISO 9001, VCA**, KLASSE D8, KLASSE E7
•
tel. 014 59 09 99
voorwoord Beste lezer, Ja, de crisis heeft invloed op de bouwsector. Maar niet overal op dezelfde manier en in dezelfde mate. Traditionele industrieën, zoals de automobielsector, happen naar adem of erger. Aan bouwprojecten zijn ze niet toe. Indirect heeft hun moeilijke toestand ook gevolgen voor grote logistieke projecten, waarvan zij uiteindelijk de eindgebruikers zijn. Kleine privéopdrachtgevers laten zich verleiden door allerlei subsidies en lage rentes. Is een volledige nieuwbouw te hoog gegrepen? Een renovatie, een extra veranda of terras of zonnepanelen op het dak kunnen nog wel. Het geld dat hiervoor nodig is op een spaarboekje zetten brengt nauwelijks interest op. Dan is er de overheid. Die heeft John Maynard Keynes weer helemaal ontdekt. Deze Britse econoom onderstreepte in de jaren dertig de stimulerende rol die grote overheidsopdrachten kunnen uitoefenen op de algemene economische toestand. De bouwsector speelt in die theorie een zwengelrol. Maar we zijn niet meer in de jaren dertig. Grote overheidsprojecten hebben het tegenwoordig erg moeilijk om een maatschappelijk draagvlak te vinden. Denk maar aan de geplande brug over de Schelde, ten noorden van Antwerpen. En over de nieuwe eilandjes op de zandbanken in de Noordzee zal wellicht nog bijna zoveel inkt als water vloeien. De bouw van nieuwe scholen daarentegen lijkt een sneller haalbare kaart. En ze is in beginsel of gesegmenteerd. De huidige overheid is niet meer die van de jaren dertig. Overheidsopdrachten, dat wel, maar heel van politici denken ook in termen van vrije markt. “Wij wachten nog even met het aanbesteden van onze nieuwe projecten tot de aannemers wat meer witruimte in hun orderboekje zien, aldus een vooraanstaand liberale burgemeester. “Dan zijn ze meer geneigd om tegen een lagere prijs in te schrijven. Want ze hebben een goede reden om moeilijke periodes te overbruggen door het aanvaarden van opdrachten die voor hen nauwelijks winstgevend zijn. Op die manier slagen ze erin de harde kern van hun medewerkers bij zich te houden. De bouwsector is cyclisch, er komen altijd weer betere tijden. Wie tijdens een dipje zijn beste medewerkers laat afvloeien is verkeerd bezig.” Intussen blijft dezelfde overheid nieuwe richtlijnen opleggen en normen uitvaardigen. Die hebben meestal met duurzaamheid en energiezuinigheid te maken. Maar ook met comfort, zoals de verhoogde aandacht voor akoestische isolatie. Dit vormt in de eerste plaats een uitdaging voor de fabrikanten van bouwmaterialen. Over ruimtelijke ordening is het momenteel vrij windstil. Op politiek vlak althans. Want we zagen recent of zien binnenkort diverse mooie inbreidingsprojecten tot stand komen, van het Militair Hospitaal in Oostende en Cotton Island in Gent tot Nieuw-Zuid in Antwerpen.
Veel leesplezier,
Koen Mortelmans
COLOFON
Antwerpen
Limburg
Bouwen aan Vlaanderen Kwartaalvaktijdschrift voor de bouw Jaargang 10 • nummer 2 • 2009 Sinds 1999 • Verschijnt 4 x per jaar
verantwoordelijke Uitgever
H.B.J.M. Louwers Wildlaan 7 Postbus 15, 3910 Neerpelt, België T +32 (0)11 605540 E info@louwersmediagroep.be
Redactieadres
Koen Mortelmans Kempenlaan 5 2160 Wommelgem T +32 (0)3 3536066 E redactie@bouwenaanvlaanderen.be
Redactie
Dave Cuypers, Luc De Smet Veerle Devos, Henri Gielen Els Jonckheere, Koen Mortelmans Bram Souffreau, Michel Vanden Heede Bert Verbeke, Chantal Verrecas
10
28
Nieuw-Zuid: groen wonen binnen de leien
Ecologisch kantoorgebouw voor ING en Arcadis
Bladmanagement
Philippe Bourda T +32 (0)9 2209250 M +32 (0)478 437543 E p.bourda@louwersmediagroep.be
Advertenties
FTP-server van Louwers Mediagroep: http://ftp2.louwersuitgevers.nl Username: bavl Wachtwoord: gast Adresgegevens: Postbus 15, 3910 Neerpelt, België T +32 (0)11 605540 E verkoop@louwersmediagroep.be
Secretariaat
Manuela Depenbrock
Fotografie
Marc Sourbron e.a.
abonnnementprijs
€ 35,00 per jaar excl. BTW ABN Amro: 723-5404718-21 t.n.v. Louwers Mediagroep BVBA o.v.v. Bouwen aan Vlaanderen. Informatie over abonnementen: T +32 (0)11 605540
Adreswijzigingen
Schriftelijk ten minste drie weken voor verhuizing naar: Postbus 15, 3910 Neerpelt, België
opzeggingen
Indien twee maanden voor het verstrijken van de abonnementsperiode geen schriftelijk bericht van opzegging is ontvangen, wordt het abonnement automatisch met een jaar verlengd.
Doelgroep
Bouwen aan Vlaanderen is een communicatieplatform dat met name architecten, projectontwikkelaars, aannemers, installateurs, woningbouwcorporaties, gemeenten, overheidsinstellingen en opdrachtgevers uit alle betrokken regio’s van Vlaanderen informeert.
vormgeving/art direction
Logo Reclame- Ontwerpbureau Valerie Berben Petra Kunnen
druk
Drukkerij Offset Service Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen of vermenigvuldigd zonder uitdrukkelijke toestemming van de uitgever en zonder bronvermelding. Hoewel dit blad op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Zij aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op deze informatie.
Antwerpen 10 18 20 24 27
Nieuw-Zuid: groen wonen binnen de leien Grootste Europese sigarenfabriek in Westerlo Strakke nieuwbouw in kantoor Willemen Nieuw innovatiecentrum voor Frisomat Nieuws VCB Antwerpen
Limburg 28 30 33
Ecologisch kantoorgebouw voor ING en Arcadis CederPark verhoogt woonkwaliteit Hasselt Nieuws VCB Limburg
Oost-VLAANDEREN 34 39 44 46 51
Cotton Island tussen twee rivierarmen Voetbaltribune voor KSK Beveren Creas met eerlijke architectuur Wonen op wandelafstand van rode loper Nieuws VCB Oost-Vlaanderen
Vlaams-Brabant 52 59 62 65 66 67
Businesshotel in Diegem Duurzaam bedrijfsgebouw Photovoltech in beton Vloertegels bekronen restyling Brussels Airport Vliegtuigen Zaventem parkeren brandveilig EasyFairs Building of Belgium Nieuws VCB Vlaams-Brabant
Oost-Vlaanderen
Vlaams-brabant
West-Vlaanderen
44
52
59
Creas met eerlijke architectuur
Businesshotel in Diegem
Duurzaam bedrijfsgebouw Photovoltech in beton
Militair hospitaal wordt aangename woonsite Nieuws VCB West-Vlaanderen
Algemeen Culturele projecten voor ABT België Duurzaamheid geen modewoord voor Technum-Tractebel Gerflor vloerbedekking voor scholen Exposanten blijven Matexpo trouw CSM oplossing voor verzakking stormwaterbekken Stuwkrachtventilatoren voor parkeergarages Interbuild trekt Belgisch Expopaviljoen op Column Hans Herbrant Architect@Work schot in de roos Nieuws CIB Nieuws ORI Nieuws BVA Nieuws VCB
Vlaanderen
NUMMER 2 I 2009 JAARGANG 10 I 3 MAANDELIJKS WWW.BOUWENAANVLAANDEREN.BE VAKTIJDSCHRIFT VOOR DE BOUW
2
Nieuw-Zuid in oud Antwerpen Ecologisch Hatric kantoorgebouw Cotton Island Voetbaltribune Beveren Restyling Brussels Airport Militair hospitaal Oostende
2009 • JAARGANG 10 • 3 MAANDELIJKS
77 78 79 80 81 83 83 84 85 86 90 92 94
Bouwen aan
VAKTIJDSCHRIFT VOOR DE BOUW • WWW.BOUWENAANVLAANDEREN.BE
68 75
Bouwen aan Vlaanderen
West-Vlaanderen
2 2009057_BAVL0209.indd 1
08-06-2009 12:42:08
VOORPAGINA: Nieuw-Zuid in oud Antwerpen
inhoud
KLIMAATPLAFOND VOOR KANTOREN MET ECO PERSPECTIEF
• • • •
Tochtvrij, hygiënisch en geruisloos stralingssysteem Perfect akoestisch comfort Energiebesparend systeem Ideaal met duurzame energiebronnen (vb: warmtepomp)
• • • •
Geen koppelingen in actieve ruimten Minimale inbouwhoogte (6cm) Aanpasbaar aan elke ruimte (modulair en “op maat”) Esthetisch, vlak en uniform plafond
Fotografielaan 49-51 B-2610 Wilrijk T 03 830 74 00 F 03 827 03 77 info@interalu.be www.interalu.be
VCB Nieuws
Tien punten voor nieuwe Vlaamse regering Vlaanderen staat voor een nieuwe regering. De vzw Vlaams Overleg Ruimtelijke Ordening en huisvesting heeft haar bekommernissen en desiderata in tien punten samengevat. 1. De nieuwe regering moet elke nieuwe wetgeving met een belangrijke economische weerslag voorafgaandelijk onderzoeken naar efficiëntie en effectiviteit. 2. De bescherming van de rechtszekerheid van de burgers moet een topprioriteit zijn. Dit impliceert snellere procedures, administratieve vereenvoudiging en eenduidige regels. 3. De nieuwe regering moet in alle omstandigheden de eigendomsrechten vrijwaren. Er mogen geen gebruiksbeperkingen komen zonder een volledig vergoeding voor het geleden waardeverlies aan de eigenaars. 4. Marktconformiteit moet vooropstaan. De overheid moet met haar initiatieven de markt aanvullen: ze mag de markt niet verdringen. De overheid kan haar maatschappelijke doelstellingen vaak goedkoper bereiken door private eigenaars en ontwikkelaars mee in te schakelen in plaats van beslag te leggen op hun eigendom en hierop zelf te ontwikkelen. 5. Ook bij natuurbeheer moet de overheid meer dan nu de private sector betrekken. 6. In de sociale woningbouw moeten huursubsidies een volwaardige tweede pijler vormen. 7. Overheidssteun moet prioritair naar de zwakste groepen gaan. De overheid moet haar sociale programma’s met algemene middelen financieren en niet door aan één bepaalde bevolkingsgroep lasten op te leggen. 8. De nieuwe regering moet instrumenten ontwikkelen waardoor zij soepeler kan inspelen op de ruimtelijke behoeften inzake verkeer, wonen en werken. De verwevenheid van functies zal het uitgangspunt moeten blijven. De ruimtelijke planning moet dynamischer worden. De invulling van de ruimte moet organisch tot stand kunnen komen op basis van onderhandelingen tussen private en publieke actoren. 9. De ruimtelijke ordening moet een coördinerende rol vervullen. Zij moet een eenduidig en coherent kader vormen voor de verschillende sectorale behoeften: economie, huisvesting, infrastructuur, landbouw, natuur, recreatie, erfgoed enz. Het kan niet dat andere beleidsdomeinen de ruimtelijke bestemming van een terrein steeds weer in vraag stellen. 10. De overheid moet bij de ruimtelijke planning rechter-en-partijsituaties vermijden.
Marc Dillen Secretaris-generaal vzw VLORO
Charles Adriaenssen Voorzitter vzw VLORO
Pa r tne r va n
BOUWEN AAN VLAANDEREN
9
Antwerpen
Tekst: Koen Mortelmans Foto’s: Marc Sourbron
Nieuw-Zuid combineert wonen, werken en winkelen
Groen wonen binnen de leien Nabij de een prille art nouveau langs de Amerikalei en het nieuwe justitiepaleis nestelt ‘Nieuw-Zuid’ zich niet alleen in een bouwkundig opvallende, maar ook historisch betekenisvolle omgeving. Want ooit bevonden zich hier het Zuidkasteel van de beruchte hertog van Alva en de gebouwen van de wereldtentoonstellingen van 1885 en 1894. Overbuur is de voormalige omstreden dancing Zillion, die na de voltooiing van Nieuw-Zuid helemaal in de anonimiteit verdwijnt.
10
BOUWEN AAN VLAANDEREN
Antwerpen
Gepolijst beton onderaan, pleister hogerop. (foto SVK)
N
ieuw-Zuid is een nieuwbouwproject, dat bijna heel het bouwblok tussen de Jan Van Gentstraat, de Pacificatiestraat en de Gijzelaarsstraat omvat. De bestaande bebouwing dateerde voornamelijk uit de late negentiende en de vroege twintigste eeuw, net als de rest van de omgeving. “Waar Nieuw-Zuid zelf is opgetrokken moesten geen vermeldenswaardige gebouwen verdwijnen,” zeggen projectarchitecten Olivier De Beule en Joris Boden (Veelaert Architecten). “Maar in de nabije omgeving, zoals de overkant van de Pacificatiestraat, bevinden zich talrijke mooie gevels. Het ontwerp van Jan Veelaert en ons team streeft ernaar daarmee in harmonie te blijven. Vandaar de duidelijk verticale lijnvoering in de hoge raampartijen. Het huidige stadsbestuur was hiervoor trouwens vragende partij. Het vlakke witte uitzicht vormt een verwijzing naar de negentiende-eeuwse Antwerpse architectuur. Antwerpen stond toen bekend als een ‘witte stad’.” Dit uitzicht is te danken aan de gladde witte gevelbepleistering op de verdiepingen en de gelijkvloerse gevels in wit architectonisch beton. “Ook de verspringende kroonlijsten en gevelvlakken verwijzen naar de verticaliteit van de negentiende-eeuwse bebouwing van het Zuid en temperen daardoor de grootschaligheid van het huidige project.” Nieuw-Zuid heeft een gemengd karakter, zodat de buurt zowel tijdens de kantooruren als tijdens de winkelperiodes en op vrije dagen leeft. Het gelijkvloers is ingevuld met commerciële ruimten, met als grootste gebruiker een warenhuis uit de Carrefourgroep. Op de verdiepingen bevinden zich kantoren en appartementen, ondergronds ruime parkeergarages. ➡
BOUWEN AAN VLAANDEREN
11
NV Algemene Ondernemingen SOETAERT - SOILTECH Esperantolaan 10A - (B) 8400 OOSTENDE T +32[0]59-55 00 00 - F +32[0]59-55 00 10
www.soetaert.be
Antwerpen
Grieks parlement
Op termijn verandert het dak van de commerciële binnenruimte in een prachtige groene zone.
Groendak De kantoren bevinden zich langs de Jan Van Gentstraat en de Pacificatiestaat, de appartementen langs de Pacificatiestraat en Gijzelaarsstraat. Het commerciële gelijkvloers overdekt het hele perceel, maar de appartementen en kantoren bestrijken alleen de straatkanten. Achteraan hebben ze uitzicht op het centrale groendak van de winkels. Dit dak krijgt een beplanting met minder klassieke groendakvegetatie, zoals taxus en siergrassen. Het niveau -1 van de ondergrondse parkeergarage, met inrit langs de Pacificatiestraat, is exclusief bestemd voor het warenhuis. Op -2 bevinden zich de parkeerplaatsen voor de kantoren en op -3 die voor de bewoners van de appartementen, de gebruikers van de kantoren en eventuele externe huurders. Fietsende bewoners en kantoorgebruikers bergen hun fietsen ondergronds. Het warenhuis vergat de zwakke verkeersgebruiker niet en liet een inspringende fietsenstalling aanbrengen op gelijkvloerse hoogte, duidelijk herkenbaar aan de afwerking in baksteen. De waterbuffering van de daken bevindt zich ondergronds. Een deel ervan dient om de toiletten van de kantoren te spoelen.
Speels gevelritme De bouwhoogte verschilt per straat, aangepast aan de schaal van de omgeving. Het gaat om vier of vijf verdiepingen. Bezoekers en wandelaars kunnen gemakkelijk visueel het onderscheid maken tussen appartementen – met één tot vier slaapkamers – en kantoren. De hoek van de Jan Van Gentstraat en de Pacificatiestraat vormt met zijn kopgevel een
blikvanger ter hoogte van de bestaande rotonde, dankzij zijn speelse accenten, verschuivende patronen in de raamverdeling en kleurenvlakken. Het uitzicht van de gebruikers zelf, waaronder onze collega’s van transportblad De Lloyd, zal in de toekomst sterk verbeteren, zodra in de omgeving enkele andere projecten gerealiseerd zijn. De grote vergaderzalen, die achter de kopgevel liggen, lijken te zweven, omdat het gelijkvloers hier enkele meters inspringt om de inkom van het warenhuis te benadrukken. “De duidelijke accentuering van de inkompartijen van de kantoren langs de Jan Van Gentstraat zorgen voor een open relatie tussen de straat en het groene binnengebied. Deze transparante circulatiezones veranderen bij valavond van kleur en geven het gebouw zo een eigen uitstraling,” onderstrepen de architecten. ➡
In één van de bestaande rijwoningen bevond zich een Grieks-orthodoxe kerk. De buitenarchitectuur had niets bijzonders, maar het interieur was heel kunstzinnig. “Onze opdrachtgever bereikte een overeenkomst met de verantwoordelijken. De bestaande kerk mochten we afbreken, maar in ruil kregen de Grieken er een nieuwe, op een andere plek in hetzelfde bouwblok. De bereikte oplossing was voor beide partijen gunstig. De kerk kreeg meer ruimte en meer hedendaags comfort, de projectontwikkelaar kon het volledige perceel efficiënter invullen. De Grieken kregen opnieuw een baksteengevel, zodat de kerk visueel afsteekt tegen de rest van het complex. En in samenwerking met onze aannemers hebben we het interieur zorgvuldig gekopieerd of gedemonteerd en in de nieuwe kerk gereconstrueerd,” meldt Stefan Eerens. “Dit was een delicate taak, want de interieurstukken zijn erg kwetsbaar. Om in de nieuwbouw de gevraagde gebogen gewelven aan te brengen hebben we met behulp van speciaal hiervoor gemaakte mallen pseudogewelven in gips aangebracht onder het rechte betonplafond. Nog ongewoner waren de procedures. De oude kerk onderging een ontwijdingsritueel, de nieuwe krijgt nog een inwijdingsritueel. De initiatiefnemers van de eerste kerk hadden haar ooit aan de Griekse staat geschonken. Dit statuut bracht wel met zich mee dat we voor ons project goedkeuring moesten krijgen van het Griekse parlement!”
PARTICIPANT AAN HET WOORD FREYSSINET BELGIUM – NASPANNING Freyssinet Belgium (Vilvoorde) leverde en plaatste bij Nieuw-Zuid de naspanning met individueel omhulde voorspanstrengen. Het verzorgde eveneens de naspanning van de funderingen van de eerste windturbines op de Thorntonbank in de Noordzee en die van de vloeren van het nieuwe academische Groeningeziekenhuis in Kortrijk en voerde talrijke vijzelwerkzaamheden uit, zoals het computergestuurd vijzelen – na een aanrijding – van de brug over de Brusselse Ring in Wemmel en het verschuiven van de dakplaat naar de nieuwe parking van het Gentse spoorwegstation Sint-Pieters. Het komende jaar wachten tal van uitdagende projecten het bedrijf: het leveren en plaatsen van externe naspanning op drie viaducten ter hoogte van de verkeerswisselaar te Machelen (onderdeel van het Diaboloproject), het computergestuurd afvijzelen van deze viaducten en het vervangen van 51 stalen oplegtoestellen van de spoorwegbrug over de Ring van Antwerpen. Freyssinet Belgium, het voormalige Cinec, behoort tot de groep Vinci en stelt 35 mensen tewerk. Het kwam tot stand in 1989, uit een nauwe samenwerking van de Laboratoire de Cinématique en CIPEC.
BOUWEN AAN VLAANDEREN
13
GIGANT, architectonisch beton Spelen met vorm en licht
Dankzij een ongekende waaier van kleuren, granulaten en zanden die in de natuur aanwezig zijn, kunnen wij een quasi oneindig gamma aanbieden. De verrassende afwerkingen, uitgewassen, glad, geëtst of gepolijst, laten u toe om creatief met vorm en licht te spelen. Omdat architectonisch beton een perfecte afwerking vereist gebeurt de productie onder ideale omstandigheden in de SVK ateliers. De plaatsing is specialistenwerk, waar we u graag bij adviseren. Neem alvast een kijkje op onze website, en laat u inspireren.
‘building excellence’
Aerschotstraat 114 - B-9100 Sint-Niklaas - Tel: +32 (0)3 800 75 36 Fax: +32 (0)3 778 05 00 - E-mail: abet@svk.be - www.svk.be
GIGANT
Antwerpen
Ruime ondergrondse parking.
Een met de verlichting verbonden timer zorgt hiervoor. Het licht verandert zachtjes van wit daglicht in een rode nachttint. Bouwplaatsleider Stefan Eerens (Antwerpse Bouwwerken) wijst op het gebruik van naspanplaten. “Daarbij spannen we het beton pas op na het uitharden ervan. Een techniek die wat duurder uitvalt dan de klassieke aanpak en daarom minder wordt toegepast. Maar hier konden we er de dikte van de vloerplaten mee beperken tot 22 cm. Het resultaten is dat we vier verdiepingen hebben. De buren, wiens gebouwen even hoog zijn, hebben slechts drie verdiepingen. Tevens konden we het gebruik van balken vermijden, wat de landschappelijkheid van de kantoren bevordert.” Elk appartement beschikt over een terras met zicht op de binnentuin, afgewerkt in architectonisch beton of met Itauba. Hout is hier vrij zeldzaam, al zijn de toiletten van de kantoren afgewerkt met fineerhout.
Finesse De bepleistering is uitzonderlijk glad. “Ik denk niet dat je elders in Europa zo’n gladde pleisters met zulke grote oppervlakten kan vinden,” stelt Stefan Eerens. “Meestal zie je nog lichte structuren. We hebben om dit resultaat te bekomen niet alleen de 8 cm dikke isolatielaag opge-
schuurd, maar daarna ook de pleister zelf, laag na laag.” Hij wijst tevens op de sterke detaillering van de architecten.” Zoals de afwerking van de raamdorpels. Wit is een kleur die erg gevoelig is voor vervuiling. Vanaf een onaangepaste dorpel kunnen zich vieze druiplijnen aftekenen op de gevel eronder.” Vier liften voor telkens dertien personen bedienen de kantoren, vier voor telkens acht personen de appartementen. De kantoren zijn uitgerust met klimaatplafonds, geïntegreerde TL-verlichting, computervloeren, geautomatiseerde zonwering, gecentraliseerde toegangscontrole, alarmcentrale met videocontrolecamera’s en
een algemeen gebouwbeheersysteem. De appartementen beschikken over radiatoren met gasverwarming, de kantoren over klimaatplafonds, luchtpulsie en -extractie. De gemeenschappelijke delen zijn volledig afgewerkt. “In de kantoorzones omvat de afwerking gemeenschappelijke sanitaire ruimten (inbegrepen douches en mindervalidentoiletten). In alle kantoren liggen tapijttegels. De kantoorgebruikers moeten zelf alleen instaan voor de schilderwerken, de interne scheidingswanden en de databekabeling. ❚
Technische FICHE
Zuidkasteel Het Nieuw-Zuid bevindt zich net buiten de zone van het vroegere Zuidkasteel, dat de Antwerpenaren eeuwenlang ervaarden als een bedreiging. De citadel werd pas in de negentiende eeuw gesloopt. “Archeologen hebben onze bouwplaats onderzocht, maar ze vonden niet meer dan een stukje van het afwateringssysteem van de Kasteelgracht,” aldus de architecten.
Opdrachtgever: Fico (Haaltert) Ontwerp: Veelaert Architecten (Antwerpen) Algemeen aannemer: Antwerpse Bouwwerken (Borgerhout-Antwerpen) Beschoeiingswerken bouwput: Soetaert (Oostende) Naspanning: Freyssinet Belgium (Vilvoorde) Klimaatplafonds: Interalu (Wilrijk-Antwerpen) Leverancier architectonisch beton Gigant: SVK (Sint-Niklaas) Leverancier gevelstenen: Vandersanden Steenfabrieken (Bilzen) Start werken: december 2006 Einde werken: juni 2009 Vloeroppervlakte: 28.328 m2
BOUWEN AAN VLAANDEREN
15
bouwflits
Interalu – Klimaatplafonds
Geruislose koeling Sinds zijn start in 1971 als licentiehouder voor België en Luxemburg van Hunter Douglas is Interalu uitgegroeid tot de grootste Belgische producent van metalen plafonds. Het ontwikkelde in de loop der jaren zoveel knowhow dat het nu onder de merknaam LCC (Linear Ceiling Center) ook een eigen gamma kan aanbieden. Interalu staat voor een volledig gamma op maat gemaakte lineaire en brede metalen panelenplafonds, metalen en gipskarton klimaatplafondoplossingen en brede bakkenplafonds. “Omdat we ons vooral op grote en middelgrote projecten in de utiliteitsbouw en kantoorgebouwen richten, zorgen we voor een geïntegreerde aanpak van studie, afwerking en oplevering,” ver-
klaart gedelegeerd bestuurder Anthony Schrauwen. “In Nieuw-Zuid brachten we in opdracht van Fico ongeveer 6.500 m2 Easy-Klima klimaatplafonds aan, in de kantoren en de kantoorgangen. Het is een plafond in geperforeerd staal met uitstekende akoestische eigenschappen. De ‘closed’ versie zorgt voor een homogeen uitzicht. Het plafond bestaat uit modules van 225 mm. Zo konden we netjes de maten van het gebouw, 1.350 mm, volgen.” De polyethyleenleidingen voor de koeling bevinden zich boven het verlaagde plafond, onder een isolatiemat, die zelf is aangebracht op de draagstructuur. Ze zijn geklikt in geleiAdvertentie
adv freyssinjet 29900255
16
BOUWEN AAN VLAANDEREN
dingsprofielen in geëxtrudeerd aluminium, die zelf de plafondpanelen koelen. Dit zorgt voor een natuurlijke convectie. “Zonder luchtstromingen of geluid te veroorzaken. De koeling vindt tevens heel gelijkmatig plaats.” Een voordeel van het modulaire karakter is dat de plafondpanelen gemakkelijk demonteerbaar zijn. Interalu beschikt over een eigen productieunit te Wilrijk (Antwerpen) in nieuwe gebouwen langs de Fotografielaan (7.500 m2) en heeft een professioneel team (studiedienst, projectleiders en back office) van zowat veertig personen. Daarnaast kan het rekenen op een honderdtal zelfstandige monteurs. ❚
bouwflits
SVK – Gigant Beton
Architectonisch beton bewuste keuze Bouwmaterialenfabrikant SVK uit Sint-Niklaas leverde het architectonisch beton Gigant. “Meest in het oog springen de elementen in onze mengeling ‘1001’,” zegt verkoopleider Dirk De Kock. “Dit mengsel brengen we tot stand met witte cement en witte marmerkorrels, die bij het polijsten hun mooie witte kern tonen. Zo krijgen deze betonelementen een rijke allure, die doet denken aan marmer.” Daarnaast zijn twee van onze grijstinten gebruikt. “Dit project combineert verschillende van de diverse afwerkingsmogelijkheden van architectonisch beton,” licht Dirk De Kock verder toe. “Bij de gevelelementen gaat het om polijsten, de voor –en ondervlakken van de terrassen zijn gepolijst of verzoet. Andere stukken, de zoals dekstenen, hebben we geëtst.” SVK zorgde tevens voor uitspa-
ringen voor reflectoren, domotica en het uitkisten van de huisnummers. “De gelijkvloerse gevelelementen gaven we vanuit de fabriek een beschermende coating van de firma APP All Remove mee.”
De toegepaste nabewerkingen: • Etsen gebeurt door (na zeven dagen uitharden) onderdompeling van de ontkiste elementen in een bad met een specifieke zuurtegraad, gedurende een welbepaalde tijd zodat er een zanderig effect ontstaat. Deze techniek accentueert voornamelijk de kleur van de zanden, vulstoffen en fijne granulaten • Aan het eigenlijke verzoeten gaat een freesbeurt van circa 3 mm vooraf; daarna vult een cementmortel op basis van fijn zand, harsen en een kleurstof de zichtbaar geworden luchtbellen op. Het verzoeten zelf gebeurt verder met verschillende slijpstenen.
• Polijsten is een vergelijkbaar procedé. Het verschil ligt in de twee extra slijppassen bij het polijsten. Voor de architecten was de keuze voor architectonisch beton zowel van praktische als van esthetische aard. “Het zorgt voor continuïteit in de kleur van de gevel. Pleister was op het gelijkvloers niet aangewezen, omdat het veel te kwetsbaar is, daarvoor volstaat een blik op de omliggende gebouwen. Daarenboven is het architectonisch beton wat betreft de prijs een interessanter materiaal dan blauwe steen, en maakt het zuiniger gebruik van de beschikbare grondstoffen.” Architectonisch beton Gigant van SVK kan je onder meer zien in het Gentse Mariott Hotel, de Koninklijke Militaire School in Brussel, de Museumsite te Leuven, wooncomplex De Mouterie in Brugge, het Bijlokehof in Gent en het nieuwe crematorium van Sint-Niklaas. ❚
Soetaert-Soiltech
Soilmixtechniek voor stabiele bouwput Einde 2005 introduceerde Soiltech, de beschoeiingsafdeling van Algemene Ondernemingen Soetaert (Oostende) de Cutter Soil Mix-techniek (CSM) in België. “Deze techniek wordt uitgevoerd met CSMfrees,” legt directeur Eric Leemans uit. “We gebruiken haar om grondkerende wanden te creëren naast aanpalende constructies, bij het bouwen van ondergrondse parkings, funderingen van grote appartements- en kantoorgebouwen, en kelders. CSM is eveneens erg geschikt voor het maken van beschoeide sleuven en pers- en ontvangstputten tijdens collectorwerken.” Voor Nieuw-Zuid realiseerde SoetaertSoiltech grondkerende en waterremmende wanden met een gezamenlijke lengte van 275 m. “Bij een uitgravingsdiepte van 9 m, met drie ankerrijen voor de vernageling.” Twee grote freeswielen freesden de bodem en brachten tegelijkertijd een aan de plaat-
selijke bodemgesteldheid aangepast groutmengsel aan. Verschillende ingebouwde druksensoren maten de hydrostatische druk van de soilmixkolom. “Door de gemeten drukken te toetsen aan het geïnjecteerde volume cementgrout, houden we de druk in de verwezenlijkte groutkolom groter dan de zijdelingse gronddrukken en garanderen we de stabiliteit van de aanpalende gebouwen. De omvang van onze frees (55 x 240 cm) zorgt voor vlakke waterdichte wanden, zonder uitstulpingen of insnoeringen.” Andere voordelen van de soilmixtechniek zijn het trillingsvrije karakter, de bijna totale grondrecuperatie en de gunstige prijsverhouding ten opzichte van traditionele beschoeiingstechnieken. “Bovendien is onze aanpak grondverdringend noch grondontspannend.” Algemene Ondernemingen Soetaert, nu een nv, kwam als éénmanszaak tot stand in
1922. In de beginjaren spitsten de activiteiten zich vooral toe op kustverdedigingswerken en beschermingswerken aan de oevers van rivieren en kanalen. In de jaren zeventig bouwde het een internationale reputatie op als heibedrijf. Momenteel is Soetaert met 117 medewerkers een hooggekwalificeerd waterbouwbedrijf, waar je ook terecht kunt voor alle mogelijke heitoepassingen. Die zijn eveneens bij de afdeling Soiltech ondergebracht. “Vandaag werken we met vier soilmixcombinaties. Zo’n combinatie omvat een hydraulische funderingsmachine, een frees (die tot 21 m diep kan frezen) en een pomp-en menginstallatie.” ❚ BOUWEN AAN VLAANDEREN
17
Antwerpen
Tekst: Bert Verbeke
Grootste sigarenfabriek van Europa staat in Westerlo
Het nieuwbouwproject van de Agio-sigarenfabriek in Westerlo was een complexe maar tegelijkertijd boeiende opdracht. De belangrijkste aandachtspunten betroffen een logische indeling van de goederenstroom en de technische uitrusting voor een constante temperatuur en luchtvochtigheid.
H
et nieuwbouwproject van de Agio-sigarenfabriek in Westerlo was een complexe maar tegelijkertijd boeiende opdracht. De belangrijkste aandachtspunten betroffen een logische indeling van de goederenstroom en de technische uitrusting voor een constante temperatuur en luchtvochtigheid. “Agio Cigars is één van de toonaangevende sigarenproducenten in West-Europa,” opent Johan Gebruers, bedrijfsleider van de Agio-vestiging in Westerlo. “Onze hoofdzetel bevindt zich in Nederland, Westerlo is het voornaamste productie-
centrum. Jaarlijks vinden van hieruit meer dan 740 miljoen sigaren hun weg naar de consument. Deze nieuwbouw uit 2008 - met productieruimten en kantoren staat niet op zichzelf. In feite betreft het de tweede fase van een ruimer project dat van start ging in 2001 met de bouw van een productieruimte van circa 10.000 m2. Sindsdien streefde Agio naar een verdere centralisatie van de productie. Dat kreeg zijn beslag in een tweede fase – met een totale investering van 30 miljoen euro – met een uitbreiding van nog eens 19.000 m2 productieruimte en een kantoor met een oppervlakte van 2.320m2. Eén en ander ging gepaard met de verhuis van alle
De belangrijkste aandachtspunten waren de logische indeling van de goederenstroom en de technische uitrusting voor een constante temperatuur en luchtvochtigheid.
18
BOUWEN AAN VLAANDEREN
machines uit de Agio-vestiging in Geel die naderhand ook zijn deuren sloot. In totaal fabriceren wij hier meer dan 3.000 eindproducten. Wij snijden en ringen de sigaren machinaal, de verpakking vindt handmatig plaats waarbij medewerkers de kwaliteit continu bewaken,” legt Johan Gebruers uit.
Multidisciplinaire aanpak Voor de studie van het nieuwe gebouw wenste Agio in zee te gaan met een ervaren onderneming. Na een ontwerpwedstrijd kwam het multidisciplinaire studiebureau Groep Infrabo als winnaar uit de bus. “Met alle mogelijke disciplines onder Machines snijden en ringen de sigaren, de verpakking vindt handmatig plaats.
Antwerpen
Agio Cigars is één van de toonaangevende sigarenproducenten in West-Europa.
één dak bouwden wij heel wat ervaring op in diverse grootschalige industriële projecten. We wisten dus wel wat ons te wachten stond,” vertelt gedelegeerd bestuurder Jo Pauels van Groep Infrabo. “We brachten alle speciale technieken – licht, lucht, elektriciteit, HVAC, preventie van brand- en explosiegevaar, … – in kaart. De indeling van het gebouw en de plaatsing van de machines lag niet meteen vast, regelmatig en intensief overleg was daarbij noodzakelijk,” stellen architect Karel Jacobs en ingenieur-architect Steven De Ceulaer. “Vóór aanvang van het project zetten wij een portaalsite op waarin alle betrokken partijen inzage hadden in de plannen, materiaalaffiches, werfverslagen, enz…”
Producttechnische eisen “Bij de productie van sigaren komt het er op aan om de karakters van de diverse tabaksoorten in een goed evenwicht te brengen. Het aspect kwaliteit speelt een hoofdrol met betrekking tot een gelijke bevochtiging, een egale kleur en een juiste smaak,” legt Johan Gebruers uit. “Deze producttechnische eisen maakten uiteraard onderdeel uit van de studieopdracht. Zo is er boven de werkvloer een verdieping volgestouwd met apparatuur om temperatuur en vochtigheid (65%) permanent te sturen,” vervolgt Steven De Ceulaer. “Een tweede belangrijke eis was het neerzetten van een flexibel gebouw. Agio opereert in een dynamische productieomgeving waarin het snel wenst te reageren op de vragen van de markt. Drie grote modulaire hallen zonder kolommen
Kantoren met een totale oppervlakte van 2.320m² maken deel uit van het recente bouwproject.
spelen hierop in. In de eerste fase ging het nog om balken van 39 m in voorgespannen beton, in een tweede fase betroffen het al balken met een lengte van 42,5m. Voorts bestond de opdracht erin om een fabrieksgebouw uit te tekenen met een logische volgorde voor de goederenstroom. Tenslotte diende de nieuwbouw zodanig geconcipieerd dat een eventuele uitbreiding van de productie makkelijk te realiseren viel. Om het beeld compleet te maken: door de gedeeltelijk slechte ondergrond, de zware belasting in het hoogstapelmagazijn van de tabaksvoorraad en de vele machines waren een duizendtal micropalen noodzakelijk voor de vloerplaten,” legt Steven De Ceulaer uit. Agio kreeg 1,7 miljoen euro van de Vlaamse regering voor ecologische investeringen. Het ging onder meer om een adiabatische luchtbevochtiging. Hierbij vindt een gedeeltelijke recuperatie van de warmte en de vochtigheid plaats. Daardoor vermindert het aardgasverbruik in de fabriek met 46% en het waterverbruik met 13,2%.
kantoorgebouw. In beide komen accentvlakken voor, uitgevoerd met Trespapanelen. De EPB-norm was de leidraad bij de keuze van isolatiematerialen.” Volgens Johan Lenaerts was vooral de timing een kritisch punt. “De bouw startte in november 2006, de fabriek was dertien maanden later al operationeel. De coördinatie van de verschillende nevenaannemers en de machine-installaties zorgde voor een extra moeilijkheidsgraad. Een goed gecoördineerd team stond evenwel in voor een vlekkeloos verloop.” ❚
Welkom Het ontwerp van Groep Infrabo speelt in op de mogelijkheid tot het bezoeken van de fabriek. “De tabaksector mag geen reclame maken. Vandaar dat deze Agiovestiging open staat voor bezoekers. Door de logische indeling van de productie- en opslaghallen krijgen ze er een levend beeld vanaf de oogst van tabak tot de verpakking van de sigaren,” stelt Karel Jacobs.
Timing meest kritische punt “Het productie- en kantoorgebouw steunen op schroefpalen. Bij het productiegebouw zorgen micropalen voor het fundament van de vloerplaten uit gepolierd beton,” vertelt Johan Lenaerts, senior projectleider bij Aannemingen Janssen. “Voor de draagstructuur ging de voorkeur uit naar een prefab betonstructuur, de afwerking van het productiegebouw bestond uit geprofileerde staalplaten. Gevelsteen bekleedt de gevels van het
Technische FICHE Opdrachtgever: Agio Cigars Company (Westerlo) Ontwerper: Groep Infrabo (Westerlo) Hoofdaannemer: Aannemingen Janssen (Geel) Start werken: november 2006 Einde werken: december 2007 Vloeroppervlakte: 21.320m2
BOUWEN AAN VLAANDEREN
19
Antwerpen
Willemen verwerkt strakke nieuwbouw in bestaand kantoor
Tekst: Bram Souffreau
Het Mechelse aannemersbedrijf Willemen heeft op elegante wijze het oude kantoorgebouw uit de jaren tachtig met een eigentijdse nieuwbouw verzoend. Beide gebouwen verschillen grondig qua architecturale stijl, maar het complex straalt na de renovatie en het optrekken van het nieuwe kantoorgebouw toch eenheid uit.
H
et oude kantoor was te klein geworden,” blikt Tom Willemen, gedelegeerd bestuurder van de gelijknamige aannemer, terug. “De burelen waren niet comfortabel. Een deel van het personeel moest in tijdelijke containers werken, er was maar één vergaderzaal en onvoldoende archiefruimte. Ook technisch was het low budgetgebouw niet up-to-date. Zo ontbrak luchtkoeling en was het niet aangepast aan de moderne IT-noden.” Eind 2005 besliste Willemen het kantoor uit te breiden. Het bouwbedrijf nam architect Jan Van den Berghen van het Mechelse bureau Architektenkoöperatief in de arm. Die tekende een nieuwbouw en een uitgebreide renovatie uit. “We wilden niet de typische uitbreiding met extra lokalen links of rechts van het bestaande kantoor,” legt Willemen uit. “Jan stelde daarom voor om een nieuw, rechthoekig volume te bouwen vóór het oude gebouw.” De nieuwbouw in een strakke hedendaagse architectuur verbergt het gebouw uit de jaren tachtig. Een glazen atrium verbindt beide kantoren met elkaar. De architect verwerkte in zijn ontwerp ook een lijn die door de twee gebouwen, het atrium en de parking loopt. “Deze sterke as loodst de bezoekers vanaf het logobord aan de
20
BOUWEN AAN VLAANDEREN
straatkant, via de parkeerruimte naar de inkomhal,” zegt Jan Van den Berghen. “In de gebouwen is de as met een aparte vloer en een sobere blauwe led-lijn aangegeven. De passerelle, die de eerste verdiepingen van beide gebouwen met elkaar verbindt, loopt ook via deze lijn. De traphal en het sanitair liggen langs de as, net als de vier vergaderboxen in het atrium.”
Duurzame doos Van den Berghen omschrijft de nieuwbouw als ‘een doos’. Het gebouw is inderdaad een rechthoekige constructie en heeft wat weg van een schoendoos. “De buitenmuren vormen de krijtlijnen”, zegt de architect. Dankzij de overspanning en het ontbreken van steunmuren kan Willemen de kantoorinrichting nu wijzigen zonder aan de basisstructuur van het gebouw te raken. “De kernen met traphal, sanitair en de liftkoker zijn de enige elementen die niet kunnen wijzigen. Willemen kan van het gebouw, als hij dat wil, één grote ruimte maken.” “Een vorm van duurzaam bouwen”, aldus Van den Berghen. Tom Willemen is het daar mee eens. “Een kantoor bouw je voor twintig, dertig jaar. Maar je weet niet hoe je over tien jaar zult werken. De doosaanpak laat een grote flexibiliteit en
Antwerpen
herinrichtbaarheid toe, zonder dat we het gebouw helemaal moeten afbreken.” Willemen geeft aan dat tijdens de ruwbouw de plannen voor de inrichting van het gebouw door de veranderende werkmethodes in het bedrijf al meermaals fundamenteel wijzigden. Ook op andere vlakken sloop ‘duurzaam bouwen’ in de plannen binnen. “Toen we de nieuwbouw en de renovatie uittekenden, hielden we, zonder druk van de wetgever, al rekening met energie-efficiëntie en duurzaam bouwen. Vandaag zou het kantoorgebouw de normen voor het E-peil (energieprestatie) en het K-peil (warmteisolatie) makkelijk halen”, zegt Willemen. Op de platte daken van het bedrijf staan 600 m2 zonnepanelen, goed voor 36 kilowatt piekvermogen. Willemen experimenteert naast de klassieke panelen die schuin op het dak liggen ook met horizontale panelen. Deze zijn, in tegenstelling tot de schuine panelen, niet zichtbaar vanaf de straat.
Eigen betonnen zonweringsysteem De renovatie van het oude kantoorgebouw ging voorts gepaard met een nieuwe isolatielaag op het dak en in de buitenmuren. Willemen koos ook voor een plafondkoeling in plaats van een klassieke airco-oplossing. Deze vorm van koeling vermijdt koude luchtstromen, is hygiënischer en energie-efficiënt. Voor de grote glaspartijen in het atrium viel de keuze op zonnewerend glas. Willemen en Jan Van den Berghen ontwikkelden ook een eigen type zonwering voor de façade van het gebouw. De voorkant van het kantoorcomplex is immers gericht naar het zuiden. Willemen wilde met veel glas uitpakken, maar weigerde overuren voor de luchtkoeling op zonnige dagen. Een vaste zonwering moest soelaas brengen. “Aan de ontwikkeling van de zonwering is heel wat onderzoekswerk voorafgegaan”, getuigen Van den Berghen en Willemen. “We wilden een strakke uitstraling van het gebouw. We waren dus geen voorstander van de symfonie van zonweringdoeken
voor de ramen. Ook aluminium lamellen vormden geen optie. Uiteindelijk kozen we voor een betonnen zonwering. Beton, omdat Willemen een bouwbedrijf is en beton en prefab nu eenmaal hún materialen zijn. Na heel wat studie hebben we een zonwering ontworpen dat niet lomp oogt en voldoende heeft aan een fijne verankering in het gebouw.” ➡
Technische FICHE Opdrachtgever: Willemen Groep en Willemen General Contractor, Mechelen Ontwerp: Jan Van den Berghen (Architektenkoöperatief), Mechelen Hoofdaannemer: Willemen General Contractor, Mechelen Aluminium profielen: Sprangers Aluminium, Meer-Hoogstraten Aluminium schrijnwerk: KA Construct, Malle Oppervlakte: renovatie: 1.000 m2; nieuwbouw: 1.000 m2 Start werken: mei 2007 Einde werken: december 2008
BOUWEN AAN VLAANDEREN
21
} KANTOREN } UTILITEITSBOUW } RESTAURATIE
“Verandering
} INDUSTRIEBOUW } RENOVATIE } APPARTEMENTEN
is de uitdaging”
WILLEMEN GENERAL CONTRACTOR Boerenkrijgstraat 133 - 2800 Mechelen Tel.: +32(0)15/569 965 Fax: +32(0)15/569 950 E-mail: info@willemen.be Meer info: www.willemen.be of vraag onze brochure aan.
Bouwen aan de toekomst... vergt niet alleen moed en doorzettingsvermogen, maar ook de kritische geest om voortdurend al het bestaande in vraag te stellen, te herdenken en opnieuw op te bouwen op basis van veranderende noden en behoeften in de markt en in de samenleving. Al 6 generaties maken wij er een erezaak van om elk project met de hoogste zorg af te werken. Goede service, kwaliteit, beroepsernst en competentie zijn de kernwaarden van onze werkcultuur.
Antwerpen
De kantoren van Willemen ogen ruim en baden in het licht. Een bewuste keuze, legt de bedrijfsleider uit. “Het vele natuurlijk licht, de glaspartijen en de keuze voor landschapskantoren weerspiegelen onze transparantie. De lichte wanden en de glazen tussenschotten staan synoniem voor flexibiliteit. Het gebruik van de witte kleur en de strakke designelementen zoals de energie-efficiënte lichtarmaturen of de kasten stralen kwaliteit uit.” De kantoren ogen strak, robuust en net. Willemen heeft met succes een clean desk-beleid ingevoerd en de archiefruimte bevindt zich op de kelderverdieping van de nieuwbouw. Maar af en toe mag het ook iets frivoler. De keuken en eetruimte is in helgroen geverfd en mondt enerzijds uit op een speels terras en anderzijds op het atrium waar een aantal designstoelen staan. Streepjescodes
breken de witte muren en glazen wanden. Elke code verwijst naar een belangrijke datum of naam in de geschiedenis van het bouwbedrijf.
Vergaderen in werfkeet In het atrium staan links en rechts van de passerelle twee houten ‘containers’ op elkaar. De vier boxen zijn vergaderruimtes. “Het idee achter de ruimtes is: Willemen is een bouwbedrijf en dit zijn de containers die je op de werven terugvindt,” legt Van den Berghen uit. “Elke container is een vergaderruimte en is binnen op een totaal andere manier ingericht”, voegt Willemen toe. “Je hebt de werfkeet met een basisinrichting en een grote foto van een bouwplaats. De ‘natuurvergaderzaal’ kijkt door een gigantisch raam uit op de tuin rond het kantoorgebouw. De derde vergaderruimte is huiselijk en gemoedelijk van stijl. De hoofdkleuren zijn rood en wit. Het design
van de laatste vergaderzaal is strakker dankzij gebruik van wit en zwart. Telkens werd ook gezorgd voor een aangepaste verlichting, een armatuur van Dark en bijhorende kasten.” De vergaderruimtes zijn in vergelijking met het vorige kantoor een belangrijke verrijking voor Willemen. Op de tweede verdieping van het nieuwe gebouw werden twee stijlvolle vergaderruimtes mét dakterras ingericht. “We hadden vroeger welgeteld één vergaderlokaal. Nu hebben we er tien,” pronkt Willemen. De ruimtes, elk met een eigen aankleding, zijn de paradepaardjes van het nieuwe kantoor geworden waar klanten worden ontvangen, contracten getekend en de toekomst uitgedacht. ❚
BOUWEN AAN VLAANDEREN
23