35 / 35 34
Pittige taal
Pittige taal van… Ralf Maslowski Tekst Sander van der Ploeg Foto Henk Veenstra
Het is geen wonder dat Nederlandse scholieren weinig kennis hebben van democratie; maatschappijleer is in het voortgezet onderwijs een vak in de marge. Pittige taal van onderzoeker Ralf Maslowski, betrokken bij de International Civic and Citizenship Education Study. Heeft hij een punt? Hoe ernstig is de situatie eigenlijk? “Eind 2005 besloot de regering om burgerschap en sociale integratie in het voortgezet onderwijs te bevorderen. Onderwijs moest tegenwicht bieden aan de sociale spanningen in de maatschappij en het vertrouwen in de overheid herstellen. Scholen moesten zelf uitzoeken hoe ze dat het beste vorm konden geven. De inspectie constateert al enkele jaren dat dat eigenlijk niet goed van de grond komt. Er is geen duidelijke leerlijn; het blijft vaak steken in min of meer toevallige projecten. De internationale studie bevestigt dat beeld: scholieren weten minder over politiek en democratie en staan bovendien negatiever tegenover immigranten dan scholieren in andere Europese landen.”
Welke onderdelen van burgerschap moeten dan wel centraal staan? “Ik vind dat burgerschap in het mbo beroepsgerelateerd moet zijn. Dat kan bijvoorbeeld doordat studenten tijdens hun stage leren hoe contractonderhandelingen en cao’s tot stand komen, wat de rol van
‘Burgerschapsles is in het onderwijs gedumpt’
Er zijn toch kerndoelen? “Zeker, maar zaken als hoe een democratie werkt komen vooral in het vak maatschappijleer aan de orde. Dat start in havo en vwo pas in het vierde jaar, en in het vmbo in het derde jaar. Bovendien is het ook daar een vak in de marge. Veel leerlingen gaan van school zonder dat ze weten hoe ons politieke systeem werkt, en hoe zij daar zelf invloed op uit kunnen oefenen. Vooral in het vmbo is de situatie bedenkelijk.” De MBO Raad bracht dit jaar een advies uit aan de staatssecretaris van Onderwijs om lessen burgerschap in het mbo te bevorderen. Helpt dit? “Geadviseerd wordt aandacht te besteden aan kennis over de democratische rechtstaat, aansluitend bij wat al in het vmbo aan de orde is gekomen. Het gevolg is dat het mbo het gebrek aan kennis gaat repareren, terwijl het voortgezet onderwijs hiervoor verantwoordelijk is. In plaats van het dan maar zelf te doen zou de mbo-sector het voortgezet onderwijs hierop aan moeten spreken. Daardoor komt voor het mbo meer ruimte om aandacht te geven aan sociale en economische aspecten van burgerschap. Gelukkig ligt daarop in het advies van de MBO Raad ook de nadruk.”
vak- en brancheorganisaties is en wat zij daarin als werknemer zelf kunnen betekenen. Belangrijk is ook hoe zij zich tegenover anderen opstellen. Burgerschap heeft ook betrekking op hoe je omgaat met sociale en etnische spanningen en met verbaal en lichamelijk geweld. Daar ligt eveneens een belangrijke taak voor het mbo.” Uit het onderzoek blijkt dat Nederlandse jongeren steeds vijandiger tegenover immigranten staan. Resultaat van het falend burgerschapsonderwijs? “Scholen hebben nauwelijks invloed op de politieke houding van jongeren. Omliggende factoren als leeftijdsgenoten, ouders en vooral de media zijn veel belangrijker. Geert Wilders is onder jongeren vrij populair, dit komt vooral omdat hij veel media-aandacht krijgt en duidelijke taal spreekt. Ik denk daarom niet dat onder jongeren sprake is van een sterke ruk naar rechts.” BACK STAGE