ANIMALIAK
LH 3. MAILA A
izurdea Oso animalia azkarra da, eta taldeka bizi da. Bere luzera 2-4 m artean dago eta pisua 200–500 kg artean. Hiru edo lau orduz egiten du lo egunean, eta gainerako denbora jolasean eta ehizan ematen du. Gizakia, oro har, errespetatu egiten du, eta babestuta dago. Munduko itsaso gehienetan bizi da, baina ur beroak atsegin ditu. Horregatik, tropikoetatik topatuko dugu maizago, ur hotzetan baino. Uraren azpian 6 minutu egon daiteke jarraian, nahiz eta batzuek 1215 minutu iraun dezaketen. Oso elikadura zabala dute: legatzak, bisiguak, olagarroak, txibiak eta ganbak. Gure kostaldean, batez ere txibiak, txokoak, txitxarroak eta sardinak jaten dituzte. Zetazeo hauek, sonar izeneko teknika erabiltzen dute, nolabaiteko ikusmena edukitzeko. Soinuak igortzen dituzte etengabe, maiztasun handiko soinuak; horrela, gauzaren baten kontra jotzen dutenean, soinuek itzuli egiten dira, eta, izurdearen entzumen-sistemara heltzen direnean, zeren aurrean dagoen jakin dezake ugaztun honek, soinuen norabidearen eta potentziaren arabera. Egunean 3 - 4 orduz egiten dute lo. Batzuetan, igerian egoten dira, eta, besteetan, mantso-mantso beste taldekide batzuen ondoan, egiten dute igeri lo dauden bitartean.
Izurdea Ugaztun itsastarrak dira eta guztiz moldatuak daude igeriketara. Bi eta 9 metroko al da izan. Mutur luzea eta gorputz luzanga eta liraina ditu eta bizkar-hegats handi bat du bere gorputz handi eta mugikorraren erdian . Gris koloreko gorputza du, marroi ilun koloreko bizkar aldea salbu. [4]
Itsasoko uretan bizi da. Arrainak jaten ditu. Munduko animaliarik azkarrena da
Jirafa Azalean orban handi irregularrak ditu, horixkatik hasi eta beltz kolorerainokoak, marra zuri, horixka edo beltzez banatuak. Jirafa ar helduen batez besteko pisua 1.192 (azpi-espezie guztien arteko batez bestekoa eginez) kilokoa da, eta eme helduena 828 kilokoa. Beren altuera 4,3 eta 5,2 metro artekoa da batez beste, eta inoiz aurkitutako alerik altuena 6 metrokoa izan zen eta 2.000 kilo ingurukoa. Lepo eta hanka luzeak izan arren, bere gorputza nahiko motza da, eta isatsa belaunetaraino iristen da. Mihi luzea du, luzagarria zein bilgarria da gihar berezi batzuei esker. Begiak oso handiak ditu eta kolorez ikusteko gai da, ikusmenarekin batera entzumena eta usaimena ere oso garatuak ditu. Jirafak belarjaleak dira baina, esan beharra dago, animalien sarraskiak eta hezurrak miazkatzen ere ikusiak izan direla. Jirafak Txadetik Hegoafrikaraino hedaturik daude. Sabanetan, belardietan edo baso irekietan bizi daitezke. Janaria urria denean baso itxiagoetan sar daitezke. Akaziadun basoak atsegin dituzte. Urkantitate handiak edaten dituzte eskura dutenean, eta horri esker, denbora luzez bizi daitezke eskualde lehorretan.
KANGUROA Animali hauek 2 m luze izatera iritsi daitezke eta 85 kilo pisatzen dute. Kanguru gorriak, kanguru marroia, eta kanguru zuriak izaten dira. Australiako animali hauek daukate ilea hiru koloretan. Australiako animali saltariena lau hanka dekote eta buztana hanka baten bezala da. Kanguruek Australian bizi dira. Gehienak belarjaleak dira. Baina batzuk, txikienek, zomorroak jan ahal dituzte Ezaugarri nagusia martsupio izeneko poltsa antzekoa da bere umeak eramateko.
katua Animalia haragijale txiki, normalki iletsu eta etxekotua da. 46 cm inguru neurtzen ditu eta 3,6 – 4,5 kg pisatzen ditu Katuak beste felidoen oso antzekoak dira, gorputz indartsu eta malguarekin, erreflexu handiekin, atzapar luze eta erretraktilak eta animalia txikiak ehizatzeko gaitasuna ematen dioten hortzeriarekin. Ehiztari bakartiak dira, baina konpainia-animalia sozialak dira. Katuak oso erabiliak dira konpainia emateko gizakiei eta saguak zein beste animalia ez gogoko batzuk ehizatzeko duten gaitasunagatik. Katuak gizakiekin bizi izan dira gutxienez orain dela 9.500 urtetik eta gaur egun konpainia-animalia hedatuena da. Gizakiekin batera bizi direnez, ia edonon aurki daitezke gaur egun munduan. [3]
[4]
Katu beltza Katu beltzaren tamaina ertaina izaten da, 23 – 25 cm altuera dauka. Bere pisua 3,6 – 4,5 kg da.46 cm luzera daukate,buztanik gabe. Bere kolorea beltza da. Katu beltzak gorputz guztian ilea dauzkate. Katuak 4 hanka daramate. Katua edo etxe katua izan ahal da. Katu beltza orojalea da. Katuen bitxikeriak asko dira, adibidez lehengo bi hanketan bost atzamar dute baina atzeko bi hanketan lau atzamar bakarrik. Katuek 32 muskulu daukate belarri bakoitzean.Katuek sudur zuloetan 19.000 muskulu dituzte eta guk bakarrik 5.000 ditugu. Katuei ez zaie denbora asko laztandu behar zeren eta nekatzen dira eta haginkatu edo atzamarka egin ahal dizu, gezurra dirudi baietz?
koala Koala Australia hego aldean bizi dira eta ekialdeko kostaldean ere. Buru handia dauka, belarri handia dituzte,gorputz osoan iletsuak daukate, sudur handia dute, ile grisa edo arre-grisaxka ditu eta lehenengo bi behatzak elkarren aurka jar ditzake. Ez du buztanik. Arrek, 12 kg inguru pisa dezakete, emeek berriz 8 kg pisatu ohi dute (batez bestekoa) eta 76cm inguru luze dira. Hatzen banaketa, gure desberdina da, hatz lodi baten ordez bi ditu eta eskuaren alde batean daude, beste hiru hatzak berriz, hauen aurkako aldean daude, eta atzapar luze eta zorrotzak dituzte. Koalek, batez ere Eukalipto zuhaitzen hostoak jaten dituzte. Baina Eukalipto zuhaitzaren bostehun bat mota baldin badaude ere, koalek hogeita hamabost bat mota besterik ez dituzte jaten. Bere bizitzaren denbora gehiena zuhaitzen goialdean pasatzen du
Kobra 3,7m neurtzen du baina beste batzuk 5,5 m Marroia kolorea du Gorputza ezkataz estalirik du Ez dauka hankarik. Afrikan bizi da. karraskariak eta txoriak jaten ditu. Benenoa dauka.
Marrazoa Arrain mota bat da, kartilagozko hezurdurakoa, hau da, hezur "bigunak" dituena, azkarrago eta hobeto mugitzeko. Harrapari ona eta azkarra da, eta beste arrain ugari eraso eta jaten ditu. Hortz handi eta zorrotzak dituzte, ilaratan antolatuak eta hiruki formakoak. Marrazo batek, jaten ari den bitartean-edo hortz bat galtzen baldin badu, haren lekuan beste bat irteten zaio aste baten buruan. Ehizatzeko usaimenaz baliatzen dira. Ur kopuru handiaren erdian dagoen odol tanta bakar bat usain dezakete marrazoek. Gainera, harrapakinen mugimenduak sorturiko seinale elektriko txikiak sumatzen dituzte gorputzean dituzten sentsore batzuei esker.
MEGALODON Marrazo batzuek hiru tonako pisua dute eta 6 metroko marrazoak ere Kolorea grisa urdina edo zuria du
Marrazoa arrain mota bat da, kartilagozko hezurdurakoa, hau da, hezur "bigunak" dituena, azkarrago eta hobeto mugitzeko. Harrapari ona eta azkarra da, eta beste arrain ugari eraso eta jaten ditu. Hortz handi eta zorrotzak dituzte, ilaratan antolatuak eta hiruki formakoak. Marrazo batek, jaten ari den bitartean-edo hortz bat galtzen baldin badu, haren lekuan beste bat irteten zaio aste baten buruan. Itsasoko ur epeletan bizi da Haragijalea da
Mofeta 0,5 – 8,2 kg tartean pisatzen du. 40 – 94 cm tartean neurtzen du Bere kolorea beltza eta zuria da.
Mofetak ile beltza eta zuria dauka. Mofetak iledun hankak beltzak dituzte. Mofetak Amerikan bizi dira. Frutak eta haziak jaten ditu. Bere ezaugarri garrantzitsuena bere gorputzetik atera dezaken usain txarra da.
Pinguinoa Pinguinoek tamaina desberdina izaten dute espeziearen arabera; 30cm eta 120cm artekoa izan daitezke. Hegazti hauen mokoa oso sendoa da eta gorputzaren estalgarri hotzetik babesten dituen gantzgeruza lodia dute eta beste hegaztietan ez bezala alde biluzik uzten
ez duen lumaje. Hegoak motzak dira hegats formakoak. Isatsa motza eta zurruna du eta hankak oso atzean dauzka, sabelean, uretan hobeto mugitzeko. Zefalopodoz, krustazeoz eta arrain txikiz elikatzen dira, uretan trebezia handiz murgilduta harrapatzen baitituzte . Elikaduraren bila dabiltzanean eta batzuetan umeak hazteko garaian, bidaia luzeak egin beharrean daude. Oso animalia taldekoiak dira, batez ere umeak hazteko garaian, kolonia handitan biltzen direlarik . Ipar poloan bizi dira. Lehorrean, pinguinoak dilin-dalan ibiltzen dira, baldar samar askotan. Uretan, ordea, hegatsei eta gorputzaren indarrari esker, abilezia handiz egiten dute igerian, orduko 40 kilometroko abiadura lortzeraino. [3]
[4]
pit bull -Tamaina 38tik 48 cmra arrak eta 35tik 45 cmra emeak -Kolorea beltza eta zuria -Gorputzan ileak ditu -Hankak Ertaina da Etxe aberea da Orojalea da baina etxeetan pentzua ematen zaie. Korrika asko egiten du.
Setter Txakur hau sendoa da, 65 cm inguru luzea da. Setter txakurrak kolore gorrixka du, eta ingeles setterra, kolorez zurixka du. Gorputza ilez estalita dauka. Lau Hankak ditu. Hanken barruko aldean ile luzea du. Ingalaterran bizi da. Orojalea da, hau da denetarik jaten du. Euskal Herrian bereziki oilagorraren ehizarako erabiltzen da setter ingelesa, eta oso arraza ezaguna da. Hau dela eta, gure artean oro har txakur hauek, "oilagor txakurrak" deitzen omen dituzte.
Txantxangorria
Txantxangorria (Erithacus rubecula) 14 cm-ko luzera eta 16-22 g-ko pisua duen paseriforme txikia dugu. Sexu bietako helduak, hain deigarria den kopeta eta papar gorrixka, bizkarralde arre-berdezka eta sabelalde zuriz jantzita daude. Hanka fin eta luzeek, moko meheak eta begi beltz handiek osatzen dute animalia alai eta eztiaren irudia. Bere bular (edo papar) gorriagatik nabarmentzen den hegazti txikia da,. Gazteak arreak dira, tantoz josiak. Ar-emeak berdinak dira. Hegazti honek gorputza lumaz estalia du. Erraz hegan egin ahal izateko hezurdura arina dute, hezur asko hutsak izaten dituzte, eta lepoan, Habiagile arrunta da Euskal Herri osoan (gehiago lurralde hezeetan oso idorretan baino), eta urte guztian zehar ikus dezakegu Intsektu txikiak eta zizareak ditu, bereziki, elikadura iturri nagusi. Habia, lurretik gertu, eta hostoek ongi disimulaturiko adar-tarte edo zulotxoren batean kokatuta egoten da eta eraikuntzarako, hosto, belar, goroldio eta ileak erabiltzen ditu, txitak goxo-goxo haz daitezen.
Txerria.
Animali hauek 60-70cm tamaina dut. Beltzak,larrosak,marroiak eta zuriak ere dira. Gorputzean ileak ditu. Mundu osoan zehar bizi dira, baserrietan eta ikuiluetan . Txerria horojalea da denetarik jaten du. Txerriari gustatzen zaio lokatzean sartzea .
Untxia Untxiak, erbiaren antzekoak dira baina hura baino txikiagoak , zuria ere beltza edo grisa du Ilea oso suabea da Aurreko hankak txikiagoak dira eta atzekoak handiagoak Mundu osoan bizi dira, batez ere baserritan Espinakak, letxuga, azenarioak eta hostoak jaten dute. Gustatzen zaio menditik egotea. Animaliaren argazki bat.
Zebra Zebrak Afrikako ugaztunak dira, Equidae familiakoak. Euren larru txuri-beltzagatik ezagunak dira. Marra hauek ezberdinak dira espezieko kide bakoitzan. Animalia sozialak dira, talde handietan bizi daitezkeenak edo haren txikietan. 2,3 metro luzera izan al du. Zebra batzuk dute marroi koloreko “marra-itzala� dauzkate marra zuri eta beltzen artean. Zebra belarjalea da. 3 espezie daude: Equus zebra, Equus quagga eta Equus grevyi. 1. Animaliaren argazki bat.