ANIMALIEN BILDUMA
LH 4. maila
ARRAINA Uretan bizi diren animaliak dira. Ornodunak dira Hegatsak izaten dituzte. Gehienek gorputz ezkataduna eta isatshegal batean amaitua daukate. Maizenik, arnasketa zakatzen bidezkoa izaten da. Arrain mota asko dago, txikitik hasita handietara.( Antxoa edo atuna) Gizakiak arrainen harrapaketan ibili dira antzinatik, arrantza izeneko jardueraren bidez. Hainbat modutan burutu dute arrainaren ekosistemaren araber
AITZOL MARTINEZ
Armiarma Artropodoak Arthropoda filumako animaliak dira. Izena Greziarreti dator eta artikulatutako hanka esan nahi du. Animalien artean phylumik populatuena da eta bere barnean intsektuak, armiarma eta krustazeoak sartzen dira besteak beste. Armiarmak zortzi hanka dituzte eta pozoia injektatzeko kelizero modifikatuak dituzten artropodo kelizeratuak dira. Munduko txoko guztietan bizi dira. Pozoina botatzen dute
Joane Gutierrez Barrena
Boa Boa hertsatzaile (Boa constrictor) Boidae familiaren suge-espeziea da. Narrastia da animalia tetrapodo eta amnioto talde bat da. Animalia ornodun klado bat da Espeziea, biologian, sailkapen biologikoaren oinarrizko unitatea da. Espeziearen definiziorik hedatuenak dio elkarrekin ugaltzeko eta kume emankorrak ekoizteko gai den organismo-taldea dela. Kasurik gehienetan definizio hau baliogarria da, baina zehaztasun gehiago behar denean beste ezaugarri batzuk erabiltzen dira, esaterako DNAren antzekotasuna edo morfologia. Espezieak azpiespezietan bana daitezke, toki espezifikoetara moldatutako berezitasunak dituzten organismo-multzoak identifikatzen badira. Amerikarra da, Argentinatik Mexikora.
Ekain Rodriguez Agudo
Bufaloa Afrikar bufaloa (Syncerus caffer) Syncerus generoko animalia da. Etxekoturiko animalia da eta esnerako eta arroz zelaietan lanerako erabiltzen da. Bobido handi bat da, alturaz 1,8metro ditu eta 1.200kg pisatzen du. Emeak txikiagoak izaten dira eta inoiz ez dute 1000kg baino gehiago pisatzen.
Asian, Afrikan, Amerikan eta Europan aurkitu ditzakegu. Basatiak eta etxekoak izan daitezke. Bufaloak normalean talde handietan joaten dira,neguan batez ere.Bufaloaren beste
bitxikeria bat,lehoiak,tigreak...atakatzen dienean beti batengana joaten dira baina lehoiak harrapatzen dionean beste guztiak laguntzera joaten dira.
JOSU ESTIBEZ SATORRE
Dingo Dingo edo dingo txakur (Canis lupus dingo) den otsoenazpiespeziea da, ziur asko asiar otsoaren (Canis lupus pallipes) ondorengoa . [2]
Eskualde honetan dute jatorria Austral-Asian bizi den otsoen azpi-espeziea da,Ezagunenak Australiakoak badira ere, hego-ekialdeko Asia osoan bizi dira Dingo hitza Australiako aborigenen txakur edo eora hizkuntzetan du jatorria . [3]
Txaber Etxebarria De arriba
DORTOKA Narrastiak (Reptilia klasea) animalia tetrapodo eta amnioto talde bat da. Tamaina handiko dortoka da, itsas dortoken artean handiena izanik. Ale handienak 2,43 metro neurtzera heldu daitezke, baina orokorrean 1,32-1,70 metro bitarteko luzera izaten dute. Itsaso zabaleko espeziea da, baina zenbaitetan plataforma kontinentalean aurkitu daiteke, kostaldetik gertu. Ale gazteak ur tropikaletan bizi dira, eta tamainaz handitzen doazen heinean ur hotzagoetara (latitude altuagoetara) migratzen dute, hazten dauden bitartean barne-tenperatura erregulatzeko gaitasuna lortzen baitute.[5] 2-3 urtetik behin emeak ur tropikaletako hondartzetara bueltatzen dira habia egin eta arrautzak errute.
Mikel Suarez Urbaneja
Elefantea Ugaztunak (Mammalia) ugatz-guruinak eta ilea duten ornodunen talde amniotahomeotermoa da Belarri handiak eta trompa luzea dauka. Bi motatako elefanteak daude afrikarra eta asi Elefantea izugarrizko pisua dauka,altuera bezala.Arrak 500tanatik 700ra eta emeak 300tik 400ra pisatu al du altuera 2,7 eta 3,60 altuera eukin al dute eta emeak 2metrotatik 3 rarte.
Ainara Santana Iruretagoiena
Eskorpioia Araknidoen klaseko artropodo lehortarra da. Eskorpioi guztiak pozoitsuak dira baina bakarrik munduko 25 espezie identifikatuak izan dira hilgarriak gizakiarentzat. Hauek animalia oso erasokorrak dira mehatxatuta edo beldurtuta sentitzen direnean.
Mundu osoko basamortuetan bizi dira. Eskorpioiak hiltzen direnean fosiletan bihurtzen dira. Handien neurtzen duen eskropioia 85cm-koa da. Eskorpioiak Ingeleses:Common european escorpion, Frantzesez:Scorpion languedicien... Txinan bere kulturan eskopioiak jaten dute.
Gorka Lopez Abad
Itsas txakurra Itsas txakurrak Pinnipediaren barruko ugaztun haragijaleak dira eta Phocidaefamilia osatzen dute.Hau da Otariidaerekin duten ezberdintasun nagusia. Ez dute belarririk eta bere atzeko hankak atzerantz zuzenik daude, lur-inguruetan mugitzea zailduz. Ur-inguruetan bizi dira. Ez dute superatzen pertsonak nagusiaren pisua. Bakarrik 19 espezie ezagutzen dira. Hau da Otariidaerekin duten ezberdintasun nagusia.
Enara Alkorta Quilez
LEOPARDOA Gepardoa (Acinonyx jubatus) felidoen familiako ugaztuna da, guztietan azkarrena. Bere bizilekua Afrikan dago, baina ehiza dela eta geroz eta gutxiago geratzen dira. Gepardoa puntu beltzez osatutako azal eta ile oria du, lehoinabarren antzera, nahiz eta azken hauek orbanak zabalak eta handiagoak izan. Animalia argala da (felidorik argalena kiloz kilo), oso luzea da proportzioz eta hankaluze zein isatsluzea. Abiadurarako egina dago, proportzioz bihotzik handiena duen katua da, baita sudur eta biriki handienak dituena ere. Horrez gain, oso bizkarezur luze eta malgua du, korrika egitean urrats eta mugimendu guztiak hauspotuz. Hau dena abiadura bizian dabilen korrikalari aparta izateko moldaketa edo adaptazio ebolutiboa da. Amerikaiparraldean, gepardoen oinatzak aurkitu dira eta Txina, Europa eta Indian, gepardo erraldoi baten hezurrak aurkitu dituzten arren, gaur egun Afrikan bakarrik bizi da. Gepardoa puntu beltzez osatutako azal eta ile oria du, Amerikaiparraldean, gepardoen oinatzak aurkitu dira eta Txina, Europa eta Indian, gepardo erraldoi baten hezurrak aurkitu dituzten arren, gaur egun Afrikan bakarrik bizi da.
JOANE FERNANDEZ ARIAS
Hipopotamoa Hipopotamoa (Hippopotamus amphibius) Hippopotamus generoak gaur egunespezie bakarra duen artiodactyla ordenako ugaztun handia da. Izena grezieratikdator, eta «ibai zaldia» esan nahi du (ιπποπόταμος, hippopotamos: hippos «zaldia» etapotamos «ibaia» Egunez uretan edo lohietan atseden hartzen dute; iluntzean belarra jatera irteten dira. Hipopotamoa uretan ugaltzen da eta bertan erditzen du. Uretan taldean egoten badira ere, belarra jatean bakarka ibiltzen dira. Hipopotamoak ugaztun handiak dira, hankak motzak dituzte eta gorputza eta haien gorputza upel forma du. Animalia erdi urtarra da, Saharaz azpiko Afrikako ibai eta aintziretan bizi da 40 lagun arteko taldeetan. Hipopotamoen ezaugarri nagusietako bat ahoa eraso arma bezala erabili dezakete oso handia dutelako.
JULEN GARCIA CARBAJO
JIRAFa Jatorriz Afrikakoa den ugaztun ungulatua da. Jirafa beste familia batean dago sailkaturik. Taxonomia biologikoan, familia organismoen sailkapenaren maila taxonomiko bat da. Lurrean bizi den animaliarik altuena eta hausnarkaririk handiena da. Jirafa ar helduen batez besteko pisua 1.192 kilokoa da, eta eme helduena 828 kilokoa. Mihi luzea du, luzagarria zein bilgarria da gihar berezi batzuei esker. Sabanetan, belardietan edo baso irekietan bizi daitezke. irafa Afrikako lurreko eta mundu lehorreko laugarren animalirik handiena da, soilik elefantea, errinozeroa eta hipopotamoaren atzetik.Buruan bi adarren itxurako buruadarrak ditu, berez ez dira adarrak, buruezurraren bi mutur iletsu baizik.
Olatz Dominguez Ajuria
KOALA Marsupialia ugaztunen barruko azpimultzo bat dira. Koala Australia hegoaldean bizi den martsupial belarjale eta zuhaiztarra da. Buru handia,belarri iletsuak, sudur handia, ile grisa edo arregrisaxka ditu eta lehenengo bi behatzak elkarren aurka jar ditzake.Ez du buztanik. Arrek, 12 kg inguru pisa dezakete, emeek berriz 8 kg pisatu ohi dute (batez bestekoa) eta 76cm inguru luze dira. Koala Australia hego eta ekialdeko kostaldean dago, Adelaide ingurutik Cape York penintsula hegoaldea arte. Koala taldeak erdialderago ere daude, nahiko hezetasuna badago eta elikatzeko zuhaitzak hazten badira. Arrak, emeak baino mugituagoak dira, eta egun guztia jaten ematen dute. Emeek berriz, eguna lotan pasatzen dute, eta gauean, janari bila irteten dira. Bere hortzak, eukalipto-hostoak jateko egokituta daude eta aurrean bi letagin luze dituzte.
Nora Yurrebaso Fernandez
LOROA Loroa edo papagaia Psittaci dae familiako 330 hegazti-espezie inguru dira Odol beroko, ornodun eta obiparaoak dira Ameriketatik, Afrikatik, Asiatik, Australiatik eta Polinesiatik bizi da Ordena honetako hegaztien bereizgarria da oso azkarrak direla eta espezie batzuek gauza direla ahoskatzeko eta giza hotsak nahiz hitzak errepikatzeko. Loroak pertsonek esaten duten gauzak errepikatzen dute.
Egoitz Lozano Barrenetxea
MARMOKA Marmokak[1] edo Medusozoa Cnidaria filumeko animalia igerilariak dira. Marmokek morfologia oso ezberdinak dituzte eta Scyphozoa, Staurozoa, Cubozoa eta Hydrozoaklaseak dituzte barruan. Txapelaren ertzean 4-8 garro dituzte. Azpiko aldean hodi bat edukitzen dute eta haren muturrean du ahoa. Gorputzaren %99 ura izaten da.oso mingarriak dira eta, bere pozoia dela eta, hilgarriak izan daitezke gizakiarentzat.Gorputza onddo baten itxurakoa izaten dute.Pozoitsuak dira gehienak, eta oso pozoi bizikoak batzuk. Ia denak planktona janez elikatzen dira. 1-1,8 m zabaleko diametroa izaten dute.Pozoitsuak dira gehienak, eta oso pozoi bizikoak batzuk. Ia denak planktona janez elikatzen dira. 1-1,8 m zabaleko diametroa izaten dute. Uretan baino ez direnak bizi, batez ere itsasoetan . Animalia hauen ordezkariak bazeuden, orain dela 600 milioi urte.10.000 bat espezie biltzen dituen filum bat dira.
Nora Martinez Medina
Nagia Ugaztunak (Mammalia) ugatz-guruinak eta ilea duten ornodunen talde amniotaos perezosos Nagiak buru borobila eta buztan laburra dute. Aurreko hankak atzekoak baino luzeagoak dira eta atzazkal luzeak dituzte zuhaitzetara igotzeko edo zuhaitzetan eskegitzeko. Hegoamerikan eta Erdiamerikako ophianetan bizi dira.
Miren Mena Linaza
OTSOA Otsoa (Canis lupus) ugaztun haragijale bat da, karniboroen ordenakoa. Otsoetatiktxakurrak etxekotu ziren duela gutxienez 12.000 urte; Otsoak oso garatuta ditu zentzumenak: usaimen ona eta gauez ikusteko gaitasuna. Belarri zorrotzakO, mutur luzea eta hortz indartsuak ditu eta oso animalia buru-argi eta gogorra da. Horregatik bizirauten du munduko leku askotan. Otsoak bere lurrak markatzen ditu bere usainarekin eta ez du inolaz beste talderen bateko otsoak bertan egoterik uzten. Eta gainera egunero zaintzen ditu bere eremuak beste otsoek bertan ehizatu ez dezaten. Gizakiak Euskal Herriko otso guztiak hil zituen 1950. urterako,[3] baina azkeneko hamarkadetan berriro ere Araba-Bizkaietako mendebaldean bizi izatea lortu zuen XXI.
Maialen Parra Hurtado
PELIKANOA Hegaztiak animalia hankabiko, odol beroko, ornodun eta obiparoak dira. Pelikano Pelecanus generoko animalien izen arrunta da. Hegaztien barruko Pelecanidae familian dagoen genero bakarra osatzen dute. Motaren arabera 1,20, 1,40 edo 1,80 m luzeak izan daitezke, eta 14 kg har dezakete. Moko luzea eta zabala dute, behe-barailan umeak elikatzeko janaria gordetzen duen poltsa gisako bat duena. Lepoa eta hegoak ere luzeak dituzte. Ibaietan, aintziretan edo itsasertzetan bizitzen dira. Moko luzea eta zabala dute, behe-barailan umeak elikatzeko janaria gordetzen duen poltsa gisako bat duena.
Udane Zamora Arroyo
Sugea Sugeak (Serpentes azpiordena) hankarik gabeko narrasti haragijaleak dira. Hankarik gabeko Hankarik gabeko sugandiletatik bereizten dira ez dutelako betazalik ez eta kanpo belarririk. Antartikan ezik beste kontinente guztietan aurki daitezke sugeak Espezie gehienak ez dira pozoitsuak eta pozoia dutenek batez ere hiltzeko erabiltzen dute, autodefentsarako baino gehiago. Espezie batzuek duten pozoia nahikoa indartsua da gizakiak hiltzeko.
Iker Pagazartundua Etxezarraga
TIGREA Tigrea (Panthera tigris) Panthera generoko eta Felidae familiako animalia espeziea da, hizkera arruntean katu handi deritzen taldeko kideetako bat. Marra beltzez osatutako laranja kolore bizikoa da, Siberiako taiganbelardi zabaletan zein mangladi tropikaletan. Tigrea munduko megafaunako espezierik karismatikoenetakoa eta ezagunenetakoa da. Antzinako mitologian eta folklorean leku nabarmena bete du, eta oraindik ere film eta literatura modernoan askotan aipatzen da. Tigrea armarri eta bandera askotan ageri da, bai eta kirol talde zenbaiten maskota gisa eta Asiako herrialde batzuetako animalia nazional gisa ere
Haitz Ibarretxe Maguregi
TXAKURRA Txakurra edo ora[1] (Canis lupus familiaris) ugaztun ilea duten ornodunen talde amniota haragijale bat da. Txiki-txikiak dira (adibidez, chihuahua) eta beste batzuk handihandiak.Hainbat koloretako txakurrak daude, eta erabilera anitzetarako: artzain txakurrak, ehiza txakurrak, etxeak zaintzeko txakurrak... Euskal Herrian bizi da. Herrialde gehienetan txakurrek laguntasuna baino ez dute ematen, baina leku askotan lana ere egiten dute. Kirolean ere parte hartzen dute. Herrialde batzuetan txakurrak animalia zikintzat jotzen dira; beste batzuetan, haragitarako hazten dira.
Nikola Barrenetxea Jimenez
Urtxintxa Urtxintxa karraskarien familiako ugaztuna da Urtxintxa izukorra eta bakartia izaten da Urtxintxa basoetan eta mendietan bizi ohi da Habia zuhaitz-zuloren batean egiten du. Udan eta udazkenen jakitokia hornitzen du. Urtxintxa izukorra eta bakartia izaten da.
Nerea Estibez
ZALDIA Zaldia (arra) eta behorra (emea) ugaztun ungulatua da Animalia lirainak dira, hanka luzeekin eta behatz bakar batekin. Hirugarren behatzaren (edo zentrukoaren) luzapen eta garapenetik sortu da, beste guztiak desagertu direlarik edo, gehienez ere, txiki mantentzen direlarik. Behatz horren inguruan azkazal handi bat hazten da. Baserrietan, bizi dira. Zaldia armada ezberdinetan erabili izan da eta hainbat arbadak gaur egun ere zalditeria unitateak dituzte. Zaldia armada ezberdinetan erabili izan da eta hainbat arbadak gaur egun ere zalditeria.
Jagoba Ramos Veloso