@agri-November-2012

@agri

Noord-Kaap Suid-Vrystaat

Jou no.1 aanlyn tydskrif

Uitgawe 9 • November 2012

Hoofberig: Volg reĂŤls vir dieselterugbetalings

Maak seker van mineraalregte op jou plaas

KonsortiumMerino vertel suksesverhaal

Meer mielies word geplant

       Tupperware en Avan-produkte. Skakel Tania Wiid vir 'n katologus by 082 457 2708. Voorraad is ook beskikbaar by Die Pershuis in Jacobsdal.

Wil jy graag jou dienste of produk adverteer?

Advertensies soos hierde in die “Dit-en-dat”-afdeling kos R60.

Stuur u inligting na agriclive@mweb.co.za.

            Wil jy graag van iets ontslae raak of is jy opsoek na ‘n winskopie? Advertensies soos hierde in die “Koop-en-Verkoop”-afdeling kos R100 (foto ingesluit) en verskyn ook op @agri se webwerf. Stuur u inligting na agriclive@mweb.co.za.

Wil u graag hier adverteer?

Skakel Clivé by 053 591 0761 / 083 708 3974 of stuur e-pos aan agriclive@mweb.co.za.

SPM

DES GNS SPM

GRAPHIC | WEB DESIGN

NS DES G

• brochures • flyers • posters • banners • stickers • web page design • e-mail stationery • business cards • letterheads • logo’s Stephan Vorster 082 655 3278 • stephan@spmdesigns.co.za • www.spmdesigns.co.za

 2

Uitgawe 9: November 2012

8 Redaksie

3

@agri Dagboek

4

Alfa & Omega

4

Uit my Inbox

6

Boere moet hulself vergewis van SARS dieselterugbetalingstelsel

Konsortium-Merino is 'n reuse suksesverhaal in die kleinveebedryf

16

Nuwe rekordprys vir Konsortium-Merino-ram

17

Ontwatering by kalwers kan met elektroliete reggestel word

18

Bioboost promosie

20

Aanvullende voeding: beginsels ter sprake by lekaanvulling

23

Agri SA voel sterk oor arbeidsaangeleenthede in landbou

24

Mineral rights - do they still have value?

26

International team visited SA to evaluate veterinary services

27

Produsente plant meer mielies as in vorige seisoen

30

Wêreldkatoenpryse neem af

32

How to save a wet cell phone

38

Wyle Christie se werk in William Humphreys te sien

39

Monsanto bederf vroue op oggendontbyt

Voorbladfoto: Clivé Burger

@agri Clivé Burger - Redakteur 083 708 3974 agriclive@mweb.co.za

Stephan Vorster - Grafiese ontwerper spmads@iburst.co.za

Oktober 2012

1



D

ie ouderdom bring wysheid. Of so dink mens mos. Wil ons graag glo.

Partykeer kom daar egter die wysste woorde uit die mondjies van kleuters.

“Mamma, as mens steel, is jy mos 'n skelm!”

En dan wonder ek daaroor as my vyfjarige eintlik sommer net my hart gesteel het.

“Mens moet mos mooi praat met oumense né.”

Natuurlik, want hulle is gryse wyses – al wat ons nog oorhet van toe dinge nog anders was.

Hier in ons land.

Want ja, ons kan dit nie miskyk of ontken nie.

Dinge het verander. Radikaal. En soms is dit wys om net daarby aan te pas. Op te hou skop teen die prikkels. En dan beteken dit nie ons hoef alles wat in die Nuwe (?) Suid-Afrika gebeur net gelate te aanvaar nie.

Maar ja, ouderdom bring tog wysheid. Ons weet immers soos die jare vorder, dat niks vanself gebeur nie, dat alles nie altyd so rooskleurig is nie, dat alles nie altyd goed is nie. Daar kom dae wat mens terugverlang na die sorglose dae van kindwees – toe ma en pa sommer vir alles gesorg het. En ons almal veilig gevoel het.

Ek het eendag gelees: “Vir elke gryse wat doodgaan, brand daar 'n biblioteek af.” Is dit nie mooi nie? Ons oupas en oumas en ouers se wysheid kan geen geld ter wêreld koop nie.

Want juis dit, maak ons ook wys. Wys vir die pad wat voorlê – al weet ons nie wat om elke hoek en draai vir ons wag nie.

Wat my egter bang maak is, gaan ek betyds al die kennis opdoen van die gryses in my lewe voordat hulle ook nie meer daar is nie. Daar is so veel stories wat verlore gaan gaan, nie net vir my nie, maar ook vir my nageslag. Ek wens hulle kon vir ons boeke nalaat met al die wyshede wat ons nog op ons paaie vorentoe gaan nodig kry.

Want ons leef in 'n onseker wêreld. Niemand weet wat die dag van môre inhou nie, maar

ons leef in goedertrou. Ons vertrou dat die besluite wat ons vandag neem, môre en oormôre vrugte sal afwerp. Ons moet dit glo.

En dit bring my soos gewoonlik ook by die boerdery. Ons boere moet daagliks groot besluite neem, besluite wat ook hul toekoms gaan beïnvloed. Besluite oor wat en wanneer om te plant, teen watter prys om te bemark, diere wat aangekoop moet word of nie, besluite rondom bestuurspraktyke, arbeiders.

En elke besluit het 'n resultaat – nie altyd so positief nie, maar besluite moet geneem word.

Hoë kostes van petrol, elektrisiteit, implemente, arbeid, insette is aan die orde van die dag. Dit wat inkom, is nie altyd genoeg om alles te dek nie. Maar ons vertrou beter dae kom tog weer.

Suksesverhale is daar verseker. Lees gerus die artikel oor Konsortium-Merino wat die afgelope dekade en meer reeds hul merk in die Merino-bedryf gemaak het. Kanse is gewaag en wysheid is bekom deur kundiges. En vandag spog hierdie groep telers/lede met topprestasies en toppryse vir kwaliteit diere.

Ons lê in hierdie uitgawe klem op die veebedryf, so lees ook ander interessante artikels oor lekaanvullings en hulp met siektes by diere. 'n Besige tydperk lê vir meeste boere voor. Dit is oestyd, planttyd, bemarkingstyd. Vrouens beplan keurig voorbereide Kersetes en geskenke vir geliefdes. En o ja, kinders skryf reeds vir Kersvader briefies oor wat hulle graag vanjaar in hul kerskouse wil hê.

Ons gaan 'n tyd tegemoet waar ons weer met dankbaarheid moet erken dat ons geseënd is.

En selfs net dit bring nuwe wysheid...

Groete tot ons weer gesels in ons Kersuitgawe.

Clivé

Die opinies wat deur persone in hierdie publikasie geopper word, is persoonlik en weerspieël nie noodwendig dié van die redaksie of medewerkers nie.

2

November 2012

November

@agri       

7 November Griekwastad. Griekwastad-Grootrivier boereverenigingafsluiting. 15:00 Navrae: Joe Scholtz by 082 324 9600.

7 November Griekwastad. Agri Hay landbou-unie se afsluiting. 14:30.

Navrae: Joe Scholtz by 082 324 9600.

10 November Griekwastad. NG Kerk se gemeenskapsafsluiting.

13 November Douglas. VLV. Opvoeding en kultuur, openbare sake, landbou en leefstyl. NG Kerksaal. 15:00. Navrae: Linzetta Smit by 053 298 1203 of 082 338 7326.

Desember

2 Desember Griekwastad. Kerssangdiens 19:00 in NG Kerkgebou.

Dorpe in die Noord-Kaap en SuidVrystaat word versoek om asseblief alle belangrike datums aan @agri deur te gee vir plasing. Stuur die inligting na agriclive@mweb.co.za.

Sluitingsdatum vir die Desember 2012-uitgawe van @agri vir kopie, foto's en advertensiemateriaal: 25 November 2012.

November 2012

3





Die pad van diens

Eendag lank gelede was daar 'n eiland waar al die gevoelens gebly het:

Joh. 21:19 – “Volg My!”

Ooit gewonder wat Jesus eintlik bedoel het toe Hy daardie dag op die strand vir Petrus gesê het: “Laat my lammers wei” en “Pas my skape op!”? Dit was mos 'n opdrag om skaapwagter te wees. Vir ons dag se mense sê dit dus: ons moet na mekaar omsien; ons is mekaar se oppassers, se dienaars.

Ons moet mekaar dien met ons talente, vermoëns, krag en tyd. Om Christus te volg beteken om uit te kruip uit die kokonne waarin ons ons toegespin het, en in liefde by ander betrokke te raak.

Selfs al lê jou eie wonde nog vlak, soos met Petrus na sy verloëning van Jesus, kan jy ander se wonde begin verbind.

Jesus sê dit is volwassenheid: om hierdie pad van diens te loop, die pad van gewilligheid om jou te laat lei na 'n plek of situasie waar jy miskien liewer nie wil wees nie (21:18).

Dit is 'n pad wat, soos met Jesus, aan die kruis van selfverloëning sal eindig. Maar dis is 'n pad wat die Heilige Gees saam met ons loop. Hy kom bind ons hande, lei ons na Jesus Christus, en maak ons aan sy liefde vas (21:18). En as ons só geanker, so geborge, is in Jesus se liefde, kan ons onsself gee om te dien. Ons hoef nie eers beter, vromer, te word nie. Net so gebroke soos wat ons is, kan ons maar net daar wees vir ander.

Dit is ons roeping: nie om vir onsself naam te maak nie, maar om in nederigheid sy skape, sy mense, op te pas.

Hierdie pad van diens mag na 'n morbiede pad klink, maar mense wat die Gees toelaat om hulle te lei, ervaar 'n vrede en vreugde wat nêrens anders te kry is nie.

Hulle ontdek die hoofletter-Lewe!

Dankie dat ek in U liefde geanker kan wees. Gees van God, ek wil gaan waar U my lei, al kos dit wat. Amen (Uit: God Maak Sin – Annes Nel {red})

4

November 2012

Blydskap, Hartseer, Kennis en Liefde.

Eendag word daar aangekondig dat die eiland waarop hulle woon, gaan sink. Inderhaas het almal hul bootjies voorberei om die eiland te verlaat.

Liefde wou vasbyt tot op die laaste want sy wou dit nie graag verlaat totdat sy doodseker was dit gaan wel vergaan nie. Terwyl die eiland besig was om weg te sink, besluit Liefde sy sal moet vra vir hulp.

Rykdom het verby gevaar in ‘n luukse boot. Liefde vra, "Rykdom, kan jy my asseblief saam met jou neem?"

Rykdom antwoord, "Nee, ek kan nie. Daar is baie goud en silwer op my boot en nie nog plek vir jou ook nie."

Liefde besluit om vir Ydelheid te vra terwyl dié in 'n pragtige boot verby vaar. Ydelheid antwoord: "Jammer Liefde ek kan nie want jy is al sopnat en kan dalk my boot beskadig."

Hartseer was ook in die omgewing en Liefde besluit om vir dit te vra. Hartseer antwoord "Ag... Liefde, ek is so hartseer dat ek liewer alleen wil wees!"

Blydskap kom ook verby Liefde gevaar, maar sy was so bly dat sy nie eers gehoor het toe Liefde haar vra nie.

Skielik, was daar 'n stem agter Liefde, "Kom Liefde, ek sal jou neem." Dit was 'n bejaarde. Liefde het so geseënd gevoel en was so oorstelp van vreugde dat sy skoon vergeet het om die bejaarde se naam te vra.

Toe hulle aan wal kom het die bejaarde sy eie koers ingeslaan. Liefde besef hoeveel sy verskuldig is aan die bejaarde en vra vir Kennis, "Wie het my gehelp?"

"Dit was Tyd", antwoord Kennis. "Tyd?", vra Liefde.

"Maar hoekom het Tyd my gehelp?"

Kennis glimlag met 'n trek van diepe wysheid en antwoord: Omdat, slegs Tyd in staat is om te verstaan hoe belangrik Liefde is!

GASTEHUISE Adverteer jou gastehuis!

Veenwouden Gastehuis, Jacobsdal: Egte, plattelandse atmosfeer en vriendelikheid.

Skakel Miranda van der Walt by 083 7090 688 of 053 591 0757 (ná 15:00)

Veenwouden Gastehuis, Jacobsdal

Egte, plattelandse atmosfeer en vriendelikheid.

Skakel Miranda van der Walt by 083 7090 688 of 053 591 0757 (ná 15:00). Ervaar die platteland, sonder enige pretensies, net soos dit is.

1/8ste blad advertensie + link na volblad pdf-advertensie in beide tydskrif en op @agri se webwerf.

R30

R60 Het jou gastehuis al sy eie webwerf?

0

0 5 1 R

In vandag se tyd kan jy dit nie bekostig om nie een te hê nie!

SPM

NS DES G

Vir enige navrae kontak Clivé Burger by 053 591 0761, 083 708 3974, stuur ‘n faks na 086 502 3941 of e-pos na agriclive@mweb.co.za.

SPM

DES GNS Stephan Vorster 082 655 3278 Graphic / Web Design

stephan @ spmdesigns .co.za www. spmdesigns .co.za

@agri

R25

Noord-Kaap Suid-Vrystaat

www.leesagri.spmdesigns.co.za

00

Clivé Burger, redakteur

Boere moet hulself vergewis van SARS dieselterugbetalingstelsel

B

oere wat oningelig of onkundig was oor die presiese stappe om te volg wat betref die dieselterugbetalingstelsel, sal hulle nou moet vergewis van die feite en wat die vereistes rondom dit is, want SARS sal nie weer in die vervolg enigiemand tegemoet kom as dit by terugbetalings kom nie.

aan die betrokke administratiewe vereistes van die dieselterugbetalingstelsel. Agri SA sê hulle het in April 2012 die Verwysingsgids vir dieselterugbetalings, wat deur SARS gepubliseer word, na hul affiliasies gesirkuleer. Die vereistes waaraan voldoen word, word volledig in hierdie gids uiteengesit.

Luidens 'n verklaring deur Agri SA het dié organisasie vroeg in November met senior personeel vergader in verband met die dieselterugbetalingstelsel en die probleme verbandhoudend met oudits, administrasie en boetes wat tans daarmee in die landbousektor ondervind word.

SARS is egter versoek om boere in die 2012/13-belastingjaar toe te laat om die betrokke administratiewe praktyke in plek te plaas wat oudits in die toekoms meer doeltreffend sal ondersteun. Dit is daarom van uiterste belang dat alle boere hiervan moet kennis neem, want SARS sal duidelik aandring op die volledige toepassing van die letter van die wet ná hierdie jaar.

Oudits wat in sommige provinsies gedoen is, het getoon dat eisers in verskeie gevalle nie volledig voldoen het aan die riglyne en wetlike vereistes in terme van die Doeane en Aksyns Wet (Wet 91 van 1964) nie. Die betrokke wet vereis onder meer dat logboeke vir elke voertuig wat hierdie “plaasdiesel” gebruik, bygehou moet word. Dit wil voorkom asof onkundigheid in die meeste gevalle die rede was en dat die eisers totaal onbewus was van die noodsaak vir die byhou van logboeke. Dit blyk ook dat handleidings wat op 'n jaarlikse basis versprei is nie by almal uitgekom het nie. Boere was klaarblyklik onder die indruk dat die 80% terugeisbaarheid die byhou van logboeke onnodig gemaak het.

Agri SA se vergadering met SARS was juis om 'n aanvaarbare metode te vind om diegene wat nou gekonfronteer word met die terugeis van reeds uitbetaalde terugbetalings en/of boetes by te staan. Daar is spesifiek versoek dat SARS en die betrokke ouditspanne alternatiewe inligting soos bedryfstakbegrotings en finansiële ontledings deur byvoorbeeld landboubesighede sal aanvaar as voldoende plaasvervangende inligting vir logboeke.

Dit is ook genoem dat boere se aandag die afgelope jaar herhaaldelik daarop gevestig was dat daar voldoen moet word

6

November 2012

Alhoewel daar nie 'n pro forma vir die logboeke bestaan nie, is dit nodig dat dieselaanwending per voertuig wel deeglik aangetoon word. SARS is ook versoek om werkswinkels hieroor in die onderskeie provinsies te oorweeg waarmee Agri SA en sy affiliasies behulpsaam sal wees.

Alhoewel daar nou gepoog word om 'n bevredigende reëling met betrekking tot probleme wat tans ervaar word met SARS te tref, was dit duidelik dat moontlike vergunnings moeilik in die toekoms herhaal sal word. Dit is van uiterste belang dat affiliasies van Agri SA alles in werking moet stel om die wetsvereistes rakende die terugbetalingstelsel onder alle boere se aandag sal bring met die ernstige beroep dat daar in die huidige belastingjaar volledig daaraan voldoen moet word. 'n Volledige voorlegging met voorstelle sal aan SARS voorsien word om so gou moontlik 'n werkbare oplossing te vind.

Hoewel SARS met Agri SA en Graan SA in gesprek is, is dit belangrik vir individuele eisers wat reeds geoudit en aangeslaan is vir terugbetalings en/of boetes om die korrekte beswaar- en appèlprosedures te volg om sodoende hulle belange te beskerm.

Konsortium-Merino is 'n reuse suksesverhaal in die kleinveebedryf Clivé Burger, redakteur

W

ie het gesê geselsies rondom braaivleisvure kan nie lei tot groot, baie gróót, dinge nie? Dit is juis tydens 'n kuier met 'n vleisie oor die kole wat 'n unieke vennootskap tussen vier Merino-telers van Victoria-Wes begin is.

Konsortium-Merino is vir die meeste boere in die kleinveebedryf reeds 'n baie bekende naam. Die Konsortium is in 1996 gestig en het die laaste bykans twee dekades net van krag tot krag gegaan.

Wie en wat is Konsortium-Merino?

Madelaine van Heerden van Victoria-Wes, vrou van Gawie, een van die stigterslede, hanteer Konsortium-Merino se bemarking en media. Sy sê hulle sien hulself as baanbrekers in die Merinobedryf wat buite die “boks” dink. Konsortium-Merino is die enigste boerbeheerde kleinveehandelsmerk in die land en spog met 130 boerelede en meer as 200 000 produserende ooie.

Konsortium-Merino het in 2001 met vier telers en 78 ramme op hul eerste produksieviling afgeskop.

In 2002 het Phil van der Merwe, ná 42 jaar as skaap- en woldeskundige in diens van BKB, sy tuig neergelê en hom as vyfde teler by die span aangesluit. Onder leiding van Phil, hul stoetraadgewer en 'n legende in die plaaslike bedryf, jaag díe span Merino-telers hul teeldoelwit van 'n groot karkas met fynwol van gehalte met ywer en entoesiasme na.

“Vandag verkoop die groep die meeste ramme op amptelike veilings in Suid-Afrika en het die SA rekordomset vir 'n Merino-ramveiling reeds agt keer verbeter. As uitvloeisel van hul groei en strewe na uitnemendheid is die Konsortium-Merino Maatskappy in Mei 2005 deur Johan Luscombe en Gawie en sy broer, Willouw, begin.”

Wanneer mens egter met 'n lid van die Konsortiumspan begin gesels, vind jy baie gou uit dat hul

Konsortium-Merino is ook die eerste en enigste stoetery in Suid-Afrika om sy eie skaap- en woldeskundiges aan te stel om waarde tot die besighede van hul boere te voeg. Die raadgewers staan boere by rakende hul ooiseleksie, keuse van ramme en kuddebestuur. “Hulle moet die handelsmerk op ons boere se plase beskerm tot voordeel van almal in die groep”, sê Madelaine.

As 'n mens terugkyk oor die suksesse wat Konsortium-Merino al tot dusver bereik het, is dit duidelik dat Gawie (van Heerden) van Dombietersfontein Merino's, John Luscombe van Grove Merino's, Vetties Esterhuizen van Victoria Merino's en Lukie Erasmus van Brandewynskuil die regte idee gehad het toe hulle destyds ooreengekom om hul top stoetramme te verpoel. Dit was die begin van 'n suksesverhaal wat reeds talle van Suid-Afrika se silwer en goue meriete vaars opgelewer het en die rekords vandag steeds laat spat.

Wat dus aanvanklik begin het as 'n ramveiling tussen vier telers, het gegroei tot 'n gevestigde handelsmerk.

Gawie van Heerden, stigterslid.

November 2012

9

passie en entoesiasme vir hul Merino's aansteeklik is. Hierdie passie vir wat hulle doen en 'n goeie besigheidsplan, toewyding en integriteit is die bestanddele van 'n wenresep. Die groep het visie en fokus op die verbetering van die KonsortiumMerino-tipe asook die uitbouing van hul handelsmerk om groei en goeie geld vir almal in die Konsortium-familie te verseker.

Die resultaat was 'n groter, gladder Merino met 'n oop gesig en ligter onderlyne, wat op natuurlike veld presteer.”

Mens kan jouself egter afvra, nadat die planne gemaak is en die drome gedroom is, wat vorm dan die dryf agter só idee? Madelaine antwoord en sê toe die vier ramtelers in 2001 vir die eerste keer saam veiling gehou het, het niemand voorsien dat dit sou groei tot wat Konsortium-Merino vandag is nie. Die droom om uiteindelik 'n handelsmerk te vestig wat kwaliteit wol, vleis en velle plaaslik en aan die buiteland verskaf, is gebore en planne is beraam om die doelwitte te bereik.

Die telers selekteer doelgerig vir vrugbaarheid. 'n Ooi wat nie 'n lam kraal toe bring nie, word geprul.

Vanweë hul goeie aanwas word selfs jong ooie wat 'n lamtyd oorslaan, uitgeskot. Die stoetlammers word op speenouderdom geweeg en op jaarouderdom aan prestasietoetsing onderwerp.

“Lede van Konsortium-Merino roei om meer en beter wol en vleis te produseer, maar sodra dit by die plaashek uitry, voeg iemand anders waarde toe en maak die geld. Die boere in die opemark bloei.”

Al hoe ons dit kan stop, is om groot hoeveelhede van gehalte op kontrakbasis te lewer, aldus Gawie.

Hy meen Konsortium-Merino is gerat om die boer en/of produseerder van 'n prysnemer in 'n prysvormer te verander.

Hoe lyk die Konsortium-Merino skaap?

“Ons skaaptipe = fondasie vir Konsortium-Merino se sukses. Oor die jare heen het die KonsortiumMerino-telers weggebreek van die tradisionele plooi-Merino's deur die natuur as vernaamste klasser in te span. Hul het 'n tipe skaap geteel wat lyk soos Moeder Natuur dit wil hê.

10

November 2012

Die dubbeldoel-skaap spog met 'n groot karkas en lang, medium- tot fynwol van gehalte. Die Konsortium-Merino is bekend vir sy groei, dit is vrugbaar en pas landwyd aan.

Wol- en groeiprestasie-indekse, tesame met 'n streng hand-oog-keuring, verseker oordeelkundige ooi-seleksie wat die fondament van hul sukses is, verduidelik Madelaine.

Telers Oor die jare het die getal boere wat by KonsortiumMerino aangesluit het tot 'n allemintige 130 gegroei.

En tussen hulle is daar reeds meer as 200 000 produserende Merino-ooie. Die lede kom vanoor die land – vanaf Philadelphia in die Wes-Kaap, Loxton in die Karoo, Hofmeyr in die Oos-Kaap tot Dewetsdorp in die Vrystaat.

Die meeste van die boere/lede is in die Oos-Kaap, Karoo en Suid-Vrystaat. Dit sluit dorpe in soos Cradock, Hofmeyr, Graaff-Reinet, Stutterheim, Elliot, Tarkastad, Dordrecht, Wesselsbron, Springfontein, Bethulie, Dewetsdorp, Reddersburg, Edenburg, Luckhoff, Victoria-Wes, Loxton, Murraysburg, Richmond, Britstown en Philadelphia.

“Elkeen van Konsortium se ingetekende boere is deel van die groter prentjie - 'n onmisbare stukkie van die Konsortium-legkaart. Daarom is ons trefsin ook so gepas: ”Saam bied ons meer..."

Die ramtelers bestaan uit die aanvanklike vier stoete (stigterslede) en Phil van der Merwe asook van die lede wat sedert die begin uit KonsortiumMerino teel en aan die teelbeleid voldoen. Sowat 16 Konsortium-Merino-stoeterye het vanjaar ramme geteel vir verkope op die ses veilings wat gehou is.

Die stoetboere volg dieselfde teelbeleid en net hul beste ramlammers word vir prestasietoetsing geselekteer. Net 20% en minder van elke teler se ramlam-oes word op die veilings verkoop. Só word gehalte gewaarborg. Die ramme moet op natuurlike veld presteer en word deur die natuur en spesialis skaapraadgewers geklas, verduidelik Madelaine.

Hoe word jy 'n lid?

Konsortium-Merino glo in die vryemark. Die boere/lede sluit vrywillig aan. Lede betaal jaarliks 'n lidmaatskapfooi van R6 per produserende ooi en die kontrak word jaarliks hernu. Die boere word egter nie verplig om deur Konsortium-Merino hul wol te bemark, ramme te koop of hul skaapraadgewers te gebruik nie. Ondervinding oor die jare het egter geleer dat boere wat wel Konsortium-Merino-ramme koop se vordering (wolkwaliteit, groei, karkas) só veel vinniger is om by die Konsortium-tipe/handelsmerk uit te kom.

die Konsortium-handelsmerk;  die bemarking van wol onder die handelsmerk;  die bemarking van vleis onder die handelsmerk; en  die geleentheid om ramme en boer-ooie (onder die handelsmerk) op Konsortium-Merino-veilings te verkoop.

Wie bestuur Konsortium-Merino?

Konsortium-Merino se bestuur bestaan uit Braam Coetzee (besturende direkteur), Gawie van Heerden (teler en direkteur: openbare betrekkinge), John Luscombe (teler en direkteur: buitelandse sake), Madelaine van Heerden (bestuurder: media en bemarking).

Konsortium Holdings se direksie is Braam, Gawie, John, almal uitvoerende direkteure, dr. Kobus Laubscher, Tiny van Schalkwyk en Dean Richards, nie-uitvoerende direkteure.

Konsortium-Merino het 'n duidelike visie vir die pad vorentoe: hulle wil die Konsortium-Merinohandelsmerk só vestig dat díe top Merino en sy produkte van gehalte wêreldwyd in aanvraag is.

Ramtelers word egter gekeur en hul stoetooie moet ambassadeurs wees vir die KonsortiumMerino-tipe en ook aan die standaarde voldoen.

Sulke boere gebruik ook uitsluitlik KonsortiumMerino-stoetramme.

Wat is die voordele vir die lid/boer?

Teen 'n jaarlikse fooi van net R6 per ooi verskaf die Konsortium-Merino Maatskappy 'n uitgebreide diens en veiligheidsnet aan sy boere. Dit sluit onder meer in:  top Merino-genetika;  ‘n korting van 10% per ram op alle Konsortium-Merino-ramme aangekoop;  Konsortium-kundigheid en bystand by ooiseleksie, die keur van ramme en bestuur van skaapkuddes;  toesig oor kuddes se vordering deur 'n eenvoudige rekenaarmodel, wat die prestasie van kuddes meet sodat boere weet hoe hulle verbeter;  ‘n handelsmerk van hoë gehalte wat 'n premie vir sy produkte (wol, vleis, velle) verdien;  die bemarking van goedgekeurde ooie onder

Madelaine wys hier ‘n K-M produk - ‘n egte wolbaadjie.

November 2012

11

“In die lig van die landbouprentjie wat in Suid-Afrika aan die verander is, moes ons herbesin of dit genoeg is om te verseker dat ons oor 20 jaar nog relevant gaan wees of dan nou deel gaan wees van die handvol boere wat hul voorspel dan oor gaan wees.

“Grond raak skaarser en die wêreld se behoefte na voedsel groei. Konsortium-Merino probeer dié uitdaging aanspreek en daarom is Konsortium Holdings in die lewe geroep.

Waarheen beweeg Konsortium-Merino?

Konsortium-Merino het die handelsmerk, gehalte en die vraag geskep, maar kan nie genoeg aan die markte (plaaslik en in die buiteland) voorsien nie.

Juis oor hierdie rede is 'n houermaatskappy gestig en word aandele uitgereik. Die kapitale inspuiting gaan dit moontlik maak om meer vee/grond te huur/koop sodat hulle op kontrakbasis kan lewer, premies verdien, en effektiewer kan aankoop wat weer kostebesparings meebring.

Die Konsortium Holdings-model is pasmaak vir voedselsekuriteit, want die wêreld soek na voertuie om kwaliteit kos vir die mensdom te produseer.

Konsortium Holdings het die volgende meetbare doelwitte gestel: · Landbougrond te bekom (huur en/of koop) · Teen 2022 met 500 000 ooie te boer · Die Konsortium-Merino handelsmerk en mark te ontwikkel · 20% van die Suid-Afrikaanse wol te produseer “Binne die Konsortium-Merino-groep gaan die kapitale inspuiting (verkry deur die verkoop van aandele) geleenthede vir ons lede skep: klein boere

12

kan eenhede vir ons bestuur, boere wat wil aftree sal hul grond/vee aan Konsortium-Merino kan verhuur, ens.

“Die groter prentjie sluit sosiale ontwikkeling in wat behels 'n werkerstrust vir ons lede wat swartbemagtiging gaan moontlik maak, boere gaan help om hul beter in die Suid-Afrikaanse landbouomgewing te posisioneer en geleenthede vir hul plaaswerkers gaan skep. “ Daar word net gewag op goedkeuring en registrasie voordat die beleggingsprospektus versprei gaan word. Vergaderings is reeds in Oktober begin hou en sal in November voortgaan om belangstellendes landwyd oor die beleggingsgeleentheid in te lig.

“Ons is 'n voorstander van die vryemark en wil nie ons lede voorsê oor waar hul hul moet produkte verkoop nie. Die boere bemark waar hul die meeste geld kan kry en gebruik Konsortium-Merino dikwels as instrument om beter pryse te beding.

Konsortium-Merino moet dus self groot genoeg boer om wol, vleis en velle op kontrakbasis aan die mark te voorsien. Ons moet groei in ons KonsortiumMerino skaapgetalle. Gegewe die kapitale inspuiting deur beleggers is Konsortium-Merino gerat om vandag se boer van 'n prysnemer in 'n prysvormer te verander. “ Suksesse - plaaslik en internasionaal “Die hoeksteen van ons sukses is top genetika. Min boere kan hier met ons kompeteer, vanweë ons groot genepoel. Konsortium se wol word bemark in plaaslik vervaardigde wolsakke wat werk skep en minder nylon gebruik. Konsortium-Merino se wolsak, met die KM handelsmerk op, het nie net identiteit aan ons wol verleen nie. Die goedkoper

November 2012

2011 se Vrystaat Cheetahs is elk uitgerus met ‘n Konsortium-Merino-wolbaadjie.

prys het behoorlik die rooikat in die skaapkraal losgelaat. Dit is in Mei 2009 teen sowat R40 goedkoper as die makelaars s'n aan ons boere verskaf.”

Madelaine sê mediadekking oor die goedkoper sak het die makelaars genoop om hul pryse (van hul ingevoerde sakke) te verlaag. As ons in ag neem dat sowat 300 000 sakke per jaar verkoop word @ R40 goedkoper per sak, het Konsortium se inisiatief wolboere landswyd bykans R12 miljoen gespaar.

“Konsortium-Merino het 'n ver pad gestap om plaaslik en in die buiteland 'n vraag na die Konsortium-Merino-handelsmerk te skep. Ons wolbemarking in Frankryk, Italië, China en Japan het die afgelope twee jaar vrugte afgewerp. Die vraag is reeds daar, maar ons kan nie genoeg wol lewer om dit te voed nie. Vanuit Frankryk alleen het SMZA die wolseisoen 'n bestelling gekry vir 250 ton uitsluitlik Konsortium-Merino-wol.”

Verder het Konsortium-Merino 'n ooreenkoms met die MPM-groep (Multi Purpose Merino) van

Australië gesluit, waarvolgens bevrugte embrio's na Australië uitgevoer is.

Konsortium-Merino spog met hul eie wolproduk naamlik die Konsortium-Merino wolbaadjie. Van sheep to shop is dit die enigste 100% Trots SuidAfrikaanse wolbaadjie in die land, want die wol word deur Konsortium-Merino boere geproduseer, deur SMZA in Uitenhage gewas en gekam, die lap deur Hextex in Worcester geweef en die baadjies deur House of Monatic in Kaapstad gemaak.

Madelaine is nie net verantwoordelik vir die bemarking van hul veilings nie, maar moet ook sorg dat die wêreld van Konsortium-Merino weet.

Veilings Konsortium-Merino se veilings word gekenmerk deur 'n professionele aanbieding, volledige prestasietoetsdata en BLUP-syfers en boonop is 'n gesellige atmosfeer en heerlike kos op die koop toe.

Sowat 150 van die beste ramme word op die tradisionele manier in die skeerhok aangebied (hulle

Veilingsuitslae vanaf 2001 tot 2012.

Konsortium

Gemid

Hoogste

veiling

prys

Prys

R 2 927 R 3 450 R 3 661 R 3 919 R 4 314 R 4 314 R 4 790 R 3 106 R 4 958 R 4 702 R 6 093 R 5 613 R 6 763 R 6 883 R 7 333 R 5 050 R 5 199 R 5 068 R 4 870 R 4 981 R 6 633 R 5 479 R 6 272 R 5 263

R 12 200 R 10 200 R 17 000 R 33 000 R 20 000 R 18 000 R 20 500 R 27 000 R 30 000 R 46 000 R 20 000 R 36 000 R 40 000 R 31 000 R 38 000 R 26 000 R 34 000 R 20 000 R 40 000 R 26 000 R 40 000 R 47 000 R 54 000 R 46 000

Feb’2001 Feb’2002 Sept’2002 Feb’2003 Sept’2003 Feb’2004 Sep’2004 Feb’2005 Sep’ 2005 Feb’2006 Sep’2006 Feb’2007 Sep’2007 Feb’2008 Sep'2008 Feb'2009 Sep'2009 Feb'2010 Sep'2010 Feb'2011 Sep'2011 Feb'2012 Sep'2012

Ramme verkoop 78 116 90 123 131 133 153 161 131 163 144 199 187 201 193 311 310 278 314 262 214 298 285 4475

R1 000

R3 100

R5 100

R7 100

R10 100

tot R3 000 60 53 48 63 33 51 31 105 26 49 3 31 10 31 4 111 52 74 124 109 31 89 61 1249

Tot R5 000 6 49 34 43 75 47 90 35 64 81 74 85 51 43 50 129 139 115 90 85 77 75 97 1634

tot R7 000 6 11 2 8 16 23 17 13 31 18 33 53 81 59 59 45 74 46 58 26 36 85 42 842

tot R10 000 3 2 2 2 3 7 7 4 3 10 23 17 27 44 46 11 34 29 28 24 43 30 57 456

tot R15 000 3 1 1 5 2 2 6 1 3 2 7 7 12 13 32 12 6 9 9 8 16 11 22 190

R15 000+ 0 0 3 2 2 3 2 3 4 3 4 6 6 11 2 3 5 5 5 10 11 8 6 104

November 2012

13

gaan gewoonlik die groot pryse), en 'n verdere sowat 150+ ramme en meer word in groepe van 2, 3, 5 volgens die Aussie's se Helmsman-manier aangebied. Die 150+ ramme op die Helmsmanveiling verseker dat die kuddeboer, wat baie ramme teen 'n beperkte begroting moet koop, sy bakkie kan vol laai. Daar word dus vir elke koper 'n geleentheid geskep.

In Februarie 2013 word Konsortium-Merino se 24ste produksieveiling aangebied. Jaarliks word 'n veiling saam met Marlow Landbouskool in Cradock aangebied en word drie Konsortium-Merino satellietveilings op Steynsburg, by die Gariepdam en op Dordrecht aangebied. Net vanjaar is bykans 800 ramme onder die KM-vaandel verkoop.

Konsortium-Merino het op sy 23ste produksieveiling vir die agtste keer 'n nuwe SA rekordomset vir 'n Merino-ramveiling opgestel. Altesaam 285 ramme is teen gemiddeld R6 272 vir 'n nuwe rekordomset van R1 787 600 verkoop.

Die groep het op 21 Februarie 2007, op hul 12de produksieveiling, vir die eerste keer die SA rekordomset vir 'n Merino-ramveiling verbeter. Hul omset van R1 117 150 was destyds net die tweede in die geskiedenis van Merino-ramveilings wat deur die R1 miljoen-kerf kon breek. Die vorige hoogste was R1 053 050 in 1989 toe 247 ramme van 46 telers teen 'n gemiddelde prys van R4 263 verkoop is. Sedertdien het Konsortium-Merino die rekord ses keer in 'n ry verbeter: Februarie 2007, September 2007, Februarie 2008, September 2008, Februarie 2009 en September 2009. Die sewende keer was in Februarie 2012 met 'n nuwe rekordomset van R 1 632 650.

Op die 23ste veiling op 6 September vanjaar op die plaas Dombietersfontein, Victoria-Wes, het 'n omset van R1 787 600 die rekordboeke weer eens geskud. Konsortium-Merino hou ook die rekord vir

14

November 2012

die meeste ramme nog op 'n Merino-veiling verkoop. Dit is 314 ramme wat die groep in September 2010 verkoop het.

Verbintenisse met ander rolspelers Danksy die samewerkingsooreenkoms wat Konsortium-Merino in 2009 met Segard Masurel Suid-Afrika (SMZA) gesluit het, is alternatiewe bemarkingskanale vir hul boere se wol beding wat aan hul keuses bied, hul bemarkingskostes sny en 'n premie vir hul wol verdien. Boere wat die afgelope wolseisoen hul wol deur SMZA bemark het, het R2,2 miljoen aan bemarkingskommissie gespaar. SMZA hef geen baalhanteringsfooi nie. Die R43 wat produsente per baal by SMZA spaar, het 'n verdere R785 000 in boere se sakke teruggeploeg.

Dit is 'n besparing van bykans R3 miljoen aan wolbemarkingskoste.

Konsortium-Merino loop ook sedert sy eerste veiling 'n pad met Merial (Ivomec), saam met MSD (MultivaxP) is hul vandag ons hoofborge en Konsortium-Merino onderskryf die twee maatskappye se produkte.

In 2011 is die Cheetahs-rugbyspan van die Vrystaat en sy bestuur in Konsortium-Merino-wolbaadjies uitgedos. Baie van die Konsortium-boere is Cheetah-ondersteuners en “hul wol is nou in hul helde se baadjies”.

“Die Vrystaatspan pas by die Konsortium-Merino se beeld van 'n klein groep manne met passie en potensiaal, wat op hul terrein 'n reuse-verskil maak.

Hulle het visie, veggees en is lojaal – sout van die aarde en trots Suid-Afrikaans”, sê Madelaine.

Wat hou dit vir die verbruiker in?

Konsortium-Merino produseer sy produkte omgewingsvriendelik en onderskryf die NWKV (Nasionale Wolkwekersvereniging) se Code of Best Practices. Die verbruiker kan dus verseker wees van kwaliteit vleis en wol, wat in harmonie met Moeder Natuur gelewer word.

Die groep se droom is om by alle aspekte van die waardeketting (gate to plate/sheep to shop) betrokke te raak en so meer geld vir sy boere te verdien, maar ook waarde vir geld aan die verbruiker te verseker.

Agter die skerms Dit is baie duidelik dat Konsortium-Merino 100% aandag en insette verg en dit doen die groep met

oorgawe, maar daar is darem ook so nou en dan tyd vir die Van Heerden-gesin om bietjie te rus.

Gawie is reeds die vyfde geslag wat op Dombietersfontein boer. Madelaine kom van Port Elizabeth af en is in 1995 getroud nadat hulle in Bloemfontein ontmoet het. Die egpaar het drie pragtige dogters, Nicola (15), Marétha (14) en Wilmi (10).

Madelaine sê die dogters is baie sportief en daarom gaan baie van hul ure daarin om agter hul sportgeleenthede aan te ry. Dit is netbal, atletiek en tennistoernooie. “Ons lekkerste kuiers is egter om die groot geelhouttafel, voor die Aga-stoof in Dombietersfontein se plaaskombuis. Ons maak graag almal saam kos.” En wanneer hulle see toe gaan vir 'n lekker somerbreuk is dit gewoonlik sommer na waar die wind hulle waai.

Van links is Nicola (15), Madelaine, Wilmi (10) en Marétha (14).

November 2012

15

Nuwe rekordprys vir Konsortium-Merino-ram

Die hoogste prys nog betaal vir 'n KonsortiumMerino-ram is R54 000. Die 23ste veiling wat Konsortium-Merino gehou het op die plaas Dombietersfontein by Victora-Wes was weer 'n nuwe Suid-Afrikaanse rekordomset. HL Kitshoff en Seuns van Egbertsvlei, Moorreesburg, het diĂŠ topprys betaal.

Hulle het ook 'n ram van R30 000 gekoop. Agter van links is Hermanus Kitshoff, sy seun, Jannie, en Gawie van Heerden, Konsortium-Merinoteler van

16

November 2012

Victoria-Wes. Die hanteerder voor is Luka Tulpies.

Altesaam 285 ramme is teen 'n gemiddelde prys van R6 272, vir nog 'n nuwe SA rekordomset van R1 787 600 verkoop.

Die 904 ooie is teen gemiddeld R1 356 stuk verkoop, met 'n hoogste prys van R1 800 per ooi vir 'n groep dragtige stoetooie.

KVB van Victoria-Wes het die veiling hanteer en Jakkie Nel was die afslaer.

Johannes Jansen, Four Lakes Importers and Exporters

Ontwatering by kalwers kan met elektroliete reggestel word

E

lektrolietvoeding is belangrik vir rehidrasie tydens maagwerk by kalwers.

Ons hoor en lees baie oor die voorkoming van buikloop (diarree) by kalwers, maar ondanks goeie bestuur en higiëne, kry melkboere van tyd tot tyd steeds te doen met buikloop onder kalfies.

Alhoewel in hierdie artikel melding gemaak word van diagnose en behandeling, word raadpleging met 'n veearts ten sterkste aanbeveel om die beste behandeling moontlik te verseker.

Eerstens moet onthou word dat, indien 'n kalf se mis nie gebind is nie en sodra dit begin met 'n dik en loperige diarree, sy dadelik voordeel sal trek uit bykomende vloeistof en elektroliete.

Die vlak van ontwatering (dehidrasie) wat deur die buikloop veroorsaak word, bepaal:  hoeveel vloeistof en elektroliete die kalf benodig, en  hoe vinnig sy die vloeistof met elektroliete moet ontvang (mondeliks of binne-aars).

Die vlak van rehidrasie by kalwers kan betroubaar bepaal word op twee maniere: 1. Knyp die nekvel vas, trek dit op en los dit om te bepaal in watter stadium van ontwatering die kalf is. Die vel van 'n gesonde kalf sal dadelik terugval na die normale posisie in die nek. Indien die vel vir twee tot drie sekondes in 'n “tent”-posisie bly staan, is die kalf redelik ontwater, en vir 10 sekondes of meer is die kalf erg ontwater.

2. Die ander metode om die vlak van

ontwatering te bepaal, is ingesinkte oë in oogkaste. 'n Kalf wat redelik ontwater is se oogbal en ooglid is sowat 2mm tot 4mm van mekaar geskei, en in ernstige gevalle 8mm tot 12mm.

Die aanbevole dosis vir 'n kalf wat normaal beweeg en kan staan met 'n nekvel-“tentjie” van 3 sekondes, met 2mm tot 4mm oogbalterugsakking, is 'n enkele behandeling van 2 liter elektroliet. 'n Kalf wat nie kan staan nie, met 'n nekvel“tentjie” van 5 sekondes of meer, en meer as 6mm oogbalterugsakking, is 'n kandidaat vir binne-aarse behandeling (drip). 'n Kalf in hierdie gevorderde stadium van ontwatering se ingewande sal die minimum elektroliet opneem, in elk geval nie vinnig genoeg om al die liggaamsfunksies te onderhou nie.

Die moeilike besluit is om te onderskei tussen die twee uitsonderlike ontwateringsgevalle.

Hou wel in gedagte dat die toediening van elektroliet altyd 'n goeie gedagte is, met die uitsondering van kalwers wat nie meer self kan drink nie.

Opsommend, indien 'n kalf kan suig of kou, kan hy/sy met veiligheid elektroliete inneem. Soos die graad van ontwatering toeneem, so moet elektrolietvoedings ook toeneem.

Spasiëer elektrolietvoedings twee uur uit mekaar en moenie melk onttrek nie, aangesien kalfies die voedingstowwe in melk benodig.

Vir enige verdere inligting, kontak Johannes Jansen by johannes@fourlakes.co.za.

November 2012

17



Grow Good... met water deur 'n eenvoudige besproeiingstelsel wat die plantjies (sprouts) daagliks met intervalle nat te maak.

Die eenheid word gebou met hoë kwaliteit UV en hittestabiliserende polimeer-materiaal. Die besproeiingstelsel word aangedryf deur 'n 0,75kW pomp en motor en word beheer deur 'n elektroniese toestel.

Onderhoud daarvan is laag en dit is heeltemal roesvry.

Die eenheid is sowat 28 vierkante meter en word opgerig op 'n betonblad van sowat 40 vierkante meter.

Die kliënt moet self die fondament uit beton bou waarop die eenheid opgerig word. Verder moet 'n 40mm watertoevoer en 'n enkelfase kragtoevoer voorsien word. Binne in die eenheid is 196 duursame UVbestande polimeerbakke waarin die groenvoer groei.

Organiese groenvoer vir jou diere elke dag van die jaar. Dit is mos die ideaal.

En dit is moontlik met Bioboost Solutions se Biobooster.

Bioboost Solutions is 'n unieke konsep wat jou toelaat om 'n verskeidenheid diere deur die jaar te kan voed teen baie lae koste en min arbeid. Hierdie stelsel gee die boer daagliks organiese groenvoer – ongeag die seisoen, jaar, maand, week of dag.

Die Biobooster kan sowat 250 skape elke dag van die jaar voed.

Dit is eenvoudig – jy vul die saadbakke met die saad van jou keuse, wag sowat 5 tot 7 dae dan kan jy die voer uithaal wat al die nodige voedingswaarde bevat om jou diere te voer.

Wat presies is die BioBooster?

Dit is 'n hidroponiese voedingstelsel wat vars organiese groenvoer verskaf sonder enige byvoegings. Dit werk

18

November 2012

Die Biobooster word toegerus met 'n verkoelingstelsel om in die somer te help dat die eenheid afkoel, en infrarooi-ligte word gebruik vir verhitting in die winter. Dit word met groot sukses deur talle kliënte gebruik.

Wat bied die BioBooster?

Die stelsel lewer genoeg voer vir 250 skape dwarsdeur die jaar. Dit is heeltemal organies en die voedsel het 'n hoë voedingswaarde. Geen ekstra nutriënte of chemiese groeimiddels hoef bygevoeg te word nie.

Die groenvoer bied voedsel vir 'n wye verskeidenheid diere wat insluit beeste, skape, perde, varke, pluimvee, volstruise en wild.

Die eenheid kan gebruik word in enige klimaatstoestande enige plek in die land. Jy kan selfs hierdie organiese voedsel in jou agtertuin produseer!

Hoe werk die BioBooster?

Saad word daagliks in die saadbakke geplaas. Daar is altesaam 196 bakke in 'n eenheid. In elke bak word tussen 2kg en 2,8kg saad geplaas. Ná 5 tot 7 dae word die hele plantjie met wortels en al uit die bakke ge-oes en vir die diere gevoer.

Dag 1

Dag 2

Dag 3

Dag 7

Binne-in is oorhoofse spuite wat water tussen 60 en 80 sekondes per uur spuit. Sowat 800 liter water word gedurende die somer per dag gebruik en sowat 500 liter gedurende wintermaande – afhangende van die besproeiingsintervalle.

Elke eenheid word deur elektroniese toerusting beheer.

Voeg sowat 15ha onder besproeiing tot jou plaas by – sonder die volgende uitgawes: · · · · · · ·

Aankoop van grond Aanbring van boorgate Oprigting van besproeiingstelsel Bewerking van grond Aankoop van implemente en meganiese toerusting Geen kuilvoerkostes Min elektrisiteitsverbruik

Die BioBooster is ontwerp om direkte kostes van voer vir die boer aansienlik te verminder. Die stelsel sal die boer die geleentheid gee om maklik hoë kwaliteit voer te produseer teen 'n lae koste ten einde só winste te verhoog en daaglikse operasionele kostes te verlaag.

Die eenheid se voordele: · · · · · ·

Haelbestand Roesbestand Geen kleurverandering Swamgroeibeheer Lae onderhoudskoste Lae arbeidskoste

Die Biobooster bied die op en wakker boer die geleentheid om sy leefstyl te verbeter.

Vir navrae skakel gerus: Phillip Leonard by 072 203 2817 of e-pos phillip@biobooster.co.za Michael Meiring by 083 288 9260 of e-pos michael@biobooster.co.za Vivian Beukes by 082 673 7211 of e-pos vivian@biobooster.co.za Of besoek ons gerus by www.biobooster.co.za

November 2012

19

Aanvullende voeding: beginsels ter sprake by lekaanvulling

D

ie strategiese aanvulling van beperkende voedingstowwe deur lekke stel vandag die veeboer in staat om ondanks seisoensveranderinge, wisselende reënval en droogtes tot 'n groot mate beheer oor produksie en reproduksie te kan uitoefen.

Laasgenoemde twee faktore bepaal tot 'n groot mate die finansiële sukses of mislukking van 'n veevertakking. Omdat lekaanvulling ten doel het om die beperkende voedingstowwe (proteïen, energie, minerale en vitamiene) van die veld aan te vul, sal die seisoen (voedingswaarde van die veld op gegewe stadium) die samestelling van die lek bepaal.

Voedingstekorte gedurende wintermaande onstaan as gevolg van drie hoofredes. Die eerste rede, wat ons maklik verstaan, is dat die konsentrasie voedingstowwe in die weiding afneem of toeneem gedurende sekere seisoene. Só byvoorbeeld het winter-grasveld 'n baie laer proteïenwaarde as gedurende die groen somermaande, terwyl die veselinhoud van die gras baie toeneem gedurende herfs en dan wintermaande.

Dit is juis hierdie verhoogde veselinhoud en verlaagde verteerbaarheid (TVV) wat 'n belangrike tweede rede uitbring hoekom lekaanvulling krities is. Die vrywillige droë materiaal-inname (DMI) van die dier neem af soos die energiewaarde van die

Foto: (Rumen fistula oor 'n seisoen)

Beskikbare energie ME (MJ/kg) 9.7 9.4 9 8.6 8.2 7.9 7.5 7.1 6.7

(Mieliekuilvoer) (Lusern) (goeie groen veld) (Maart/April-veld) (Redelike winterveld) (Gars/koringstrooi, mieliereste, winterveld)

Daaglikse vrywillige DMI as % van LM (Bv. 500 kg koei) 3% 2.76 % 2.5 % 2.25 % 2% 1.75 % 1.5 % 1.25 % 1%

(15 kg) (13.8 kg) (12.5 kg) (11.25 kg) (10 kg) (8.75 kg) (7.5 kg) (6.25 kg) (5 kg)

Tabel 1: Invloed van beskikbare energie in voeding op die vrywillige inname van die voeding. (Oorspronklik Dr. Martin Neitz, later verwerk)

20

November 2012

veld verswak (sien Tabel 1). Dit beteken dus dat die dier in die winter nie net verlaagde konsentrasie voedingstowwe inneem op die veld nie, maar ook nog minder as normaal van hierdie verlaagde konsentrasie veld vreet.

Verhoogde veselinhoud bring verder mee dat spoed van deurgang deur spysverteringskanaal vertraag word met gepaardgaande stadiger absorbsie van voedingstowwe en dus druk op produksiepotensiaal Lubern se reeks lekkonsentrate en volledige lekke is spesifiek geformuleer om tekorte van die veld aan te vul, veldinname te stimuleer, voorsiening te maak vir produksiestadia op 'n koste doeltreffende wyse: ·

·

· ·

Illustrasie 1: Illustrasie van spoed van deurgang

Aanvulling van beperkende voedingstowwe, ook minerale en mikrominerale.

Bewerkstellig verhoogde vrywillige inname van veld – lei tot beter kondisie en produksie.

Voeding voldoen nou aan reproduksie- en groeibehoeftes van dier.

Vroulike diere behou kondisie en energiebalans wat konsepsie verbeter.

Die volledige reeks sluit in: bees- en skaaplekke (onderhoud tot produksie en energielekke) en lekkonsentrate vir selfmeng van lekke op aanbeveling. Bees: Veldcure 440, Wintercure 40 en Energielek (Bees/Skaap); Skape: Feedcure Skaapproduksielek, Wolcure Produksiepil, asook Lekkonsentrate Veldcure HPK 350 en Wolcure HPK vir tuismeng van eie lekke. Lubern vervaardig verder kwaliteit Phoscure 6 en Phos 8 + swawelfosfaatlekke.

Hierdie fosfaatlekke van Lubern sluit fosfaat in van die hoogste bio-beskikbare fosfaatbronne/verskaffers in SA, 'n ongelooflike spoorelement insluiting, asook heelwat minder as 50% sout, soos wat normaalweg in ander fosfaatprodukte gebruik word.

Samevatting Die kuns om enige besigheidsvertakking ekonomies suksesvol te bedryf, word tot 'n groot mate bepaal deur die ekonomiese aanwending van hulpbronne vir optimum produksie. In gewone taal: lekke moet optimaal (die regte lek op die regte tyd teen die korrekte hoeveelheid) aangewend word sodat produksiepotensiaal ontsluit kan word.

Hierdie optimale en ekonomiese gebruik is verder net slegs moontlik as diere in verskillende produksiegroepe verdeel is. Om dit te kan regkry moet daar 'n definitiewe kalf/lamseisoen wees. Die rol van bestuur bly altyd belangrik!

Vir enige verdere navrae skakel Urbanus Badenhorst by 072 610 2223.

November 2012

21

 Kroonstud-wildveiling Dier

Verkoop

Gemiddeld (R)

Hoogste (R)

MANLIK BUFFEL

1

130 000

130 000

S WA RT W I T P E N S

4

183 750

350 000

N J A LA

1

47 000

47 000

E LA N D

1

18 000

18 000

LECHWE

3

14 583

26 000

S WA RT S P R I N G B O K

1

9 000

9 000

WAT E R B O K

3

11 333

16 000

KOPER SPRINGBOK

3

9 666

10 500

GOUE WILDEBEES

1

340 000

340 000

8+2

432 500

780 000

18 + 2

337 111

390 000

1 000 000

1 000 000

VROULIK BUFFEL S WA RT W I T P E N S Z A M B I E S E S WA RT W I T P E N S

3

N J A LA

7

E LA N D

4+1 20

LECHWE BASTER GEMSBOK

4

10 500

10 500

130 000

470 000

8 375

8 750

275 000

275 000

S WA RT S P R I N G B O K

3

11 000

15 000

S WA RT R O O I B O K

6

172 500

185 000

KOPER SPRINGBOK

5

11 000

11 000

GOUE WILDEBEES

2

430 000

430 000

17

GROEPE 11 176

12 500

RIETBOK

7

6 071

7 500

LECHWE

10

7 950

8 250

8

4 950

5 000

N J A LA

WAT E R B O K

Die veiling is aangebied deur Vleissentraal Bloemfontein.

Die omset was R18 509 350.

Toppryse is vir wild behaal op die Wolwedans-veiling wat in Hoopstad gehou is.

Wolwedans-veiling Dier

Verkoop

Gemiddeld (R)

5

49 200

Hoogste (R)

MANLIK BUFFELS K A LA H A R I S P R I N B O K

14

150 000

2 600

2 800

W E S Z A M B I E S E S WA RT W I T P E N S

5

612 000

1 700 000

Z A M B I E S E S WA RT W I T P E N S

2

225 000

350 000

VROULIK BUFFELS W E S Z A M B I E S E S WA RT W I T P E N S

10 + 10

389 000

680 000

10 + 1

810 000

975 000

GROEPE T S E SS E B E

34

14 029

16 000

K A LA H A R I S P R I N B O K

74

3 109

4 100

DDie omset van die veiling was R16 489 500.

22

November 2012

Agri SA voel sterk oor arbeidsaangeleenthede in landbou “Die verhouding tussen werkgewer en werknemer op plase is van kardinale belang vir 'n stabiele landelike omgewing.

Daarom kan die waarde van 'n gelukkige en produktiewe werkerskorps nooit onderskat word nie”, het Anton Rabe gesê na afloop van 'n Agri SA werkswinkel wat oor werkskepping gehou is.

“Arbeidsverhoudinge in landbou is uniek vanweë die geografiese ligging van en omstandighede op plase waar beide die woon- en werksplek gedeel word en van werkgewers verwag word om onder andere behuising, vervoer en ontspanningsgeriewe te verskaf. Hierdie verpligtinge het nie net koste-implikasies nie, maar ook regs- en ander aanspreeklikhede wat 'n besondere verantwoordelikheid op landbouers plaas”, aldus Rabe.

Agri SA het vroeër die werkswinkel gehou om te besin oor wat nodig is om werkskepping in die landbou te bevorder en ook werksverliese teen te werk. In die verband is oorweging gegee aan die beleid- en werksomgewing wat kan bydra tot 'n gelukkige en produktiewe werkerskorps.

Daar is spesifiek aandag gegee aan aspekte soos bemagtiging, opleiding asook verskeie verbandhoudende inisiatiewe en verpligtinge waardeur die sosiaalmaatskaplike omgewing vir plaaswerkergemeenskappe

opgehef kan word asook aksieplanne vir implementering op plaasvlak, binne distrikte, provinsies en op nasionale vlak.

Agri SA en sy affiliasies het weer eens sterk standpunt ingeneem teen enige werkgewer wat nie gehoor gee aan arbeidswetgewing nie en het onderneem om prosesse en strukture saam met die ander sosiale vennote in plek te sit om probleme in die sektor pro-aktief reg te stel. “In die enkele gevalle waar werkgewers wette doelbewus minag moet die reg sy gang gaan. Agri SA en sy affiliasies kan en sal nie sodanige oortreders kan verdedig nie”, het Rabe gesê.

Aftreebeplanning vir plaaswerkers is ook bespreek en Agri SA is dit eens dat werkgewers aangemoedig moet word om hul werkers te laat inskakel by bestaande voorsorgfondse wat reeds spesifiek vir die behoeftes van werkers in landbou daargestel is.

“Dit is vir my verblydend om tydens so 'n geleentheid van die baie gevalle te hoor waar boere en hul vrouens projekte bedryf om die welstand van die werkers en hulle afhanklikes te bevorder. Dit is tyd dat hierdie voorbeelde wyer publisiteit geniet en dat daar nie net op negatiewe insidente gefokus word nie”, het hy bygevoeg.

November 2012

23

Mineral rights - do they still have value?

T

he ownership of mineral rights has received extensive media coverage lately. Claims have been made that the State has in terms of the Minerals and Petroleum Resources Development Act, 2002 (“Minerals Act�) effectively taken away mineral rights from its rightful owners and nullified the value of mineral rights. But is this claim correct, and if so what then is the current position regarding mineral rights?

To illustrate, the following example is useful. Many years ago James purchased a farm, knowing such to have potential diamond deposits which c o u l d b e m i n e d . J a mes however never managed to get the finances in place to proceed with his prospecting plans even though this was always a dream of his. To his shock James finds out that his neighbour, Ben has applied for and been awarded prospecting rights on his farm!

24

November 2012

But how can this be? Surely only James should have the ability to prospect and not someone else?

In terms of the Minerals Act, Ben, or any other third party for that matter, is entitled to apply for a prospecting permit on James' farm. In terms of the Minerals Act, the right to mine can be allocated to any person who applies for that right in accordance with the Minerals Act. No preference is given to the owner of the land or the previous holders of mineral rights relating to the land, although they are not prevented from competing with anyone else for the allocation of a prospecting or mining right.

Previously under our law, you were the owner of mineral rights as a result of your ownership of the land on which the minerals are found and you could prospect or mine your land with the necessary authorization. Prior to the Minerals Act, these mineral rights

could be sold and ceded to another party in terms of an agreement (a Notarial Deed of Cession of Mineral Rights) which agreement was registered in the Deeds Office.

The Minerals Act however introduced the “use it or lose it� principle. This means that if a person who owns mineral rights does not use that right (through prospecting or actual mining activities) within one year of the coming into operation of the Minerals Act, the State became the owner of those mineral rights. Accordingly, if a person should buy land today on which minerals are found, that person has to compete with everyone else to obtain a prospecting or mining license in respect of that land.

the State and was granted by the State, and had thus not been 'taken away' from the owner of the mineral rights as they effectively never owned the right to prospect or mine for such minerals.

The Minerals Act has however resulted in unused mineral rights (where a prospecting or mining license had not been applied for) to lose their value by expanding the net of possible applicants for prospecting or mining beyond only the owner of the mineral rights.

Does this mean that the State has taken away mineral rights from the owner of the land?

James is however not left completely out of pocket where a prospecting or mining right is allocated to Ben. The Minerals Act makes provision that James could claim compensation from Ben for losses or damages suffered by James through Ben's prospecting or mining activities.

In a recent Appeal Court case our courts found that this was not the case. The right to ownership of mineral rights has never included the right to prospect or mine those mineral rights. If a person wanted to prospect or actually mine for the minerals, a person always had to apply to the State to obtain a license to prospect or mine. The right to actively use the mineral rights was therefore owned by

With the Minerals Act the holding of mineral rights is no longer the gateway to the exploitation of minerals and have mineral rights accordingly ceased to have significant value. To explore and exploit mineral resources in South Africa the procedures for licensing in terms of the Minerals Act must be carefully followed rather than focusing on the ownership of mineral rights.

(Source: Van de Wall & Partners Newsletter)

November 2012

25

International team visited SA to evaluate veterinary services

A

n inspection team of the World Organisation for Animal Health (OIE) visited South Africa in a concerted effort to ensure compliance with OIE international standards. The team was invited by the Department of Agriculture, Forestry and Fisheries (DAFF).

The OIE inspection team was dispatched across the country's provinces where they carried out inspections and hosted meetings with farmers and stakeholders, including animal health related business and relevant organisations.

One of the objectives of the OIE is to promote veterinary services of its member countries and territories to ensure that they are capacitated to meet their requirements in the control of animal and aquatic diseases as well as Zoonosis. This helps to prevent introductions, outbreaks and spread of

26

November 2012

diseases in their respective territories and enables countries to meet the trade requirements with their respective trade partners.

The OIE encourages member countries to conduct self-evaluation of the state of their veterinary services in order to identify gaps and weaknesses using the OIE PVS Tool. This tool is designed to assist countries to establish their current level of performance, identify weaknesses and shortcomings in their ability to comply with OIE standards, to share a common vision with stakeholders and to establish priorities and carry out strategic initiatives.

This visit was not intended for trade directly but rather to evaluate and take stock of the performance of the country's veterinary services across all spectrums both at provincial and national level, according to a press release from DAFF.

Produsente plant meer mielies as in vorige seisoen

V

olgens 'n opname om vas te stel wat produsente se voorneme is om somergewasse te plant, blyk dit dat kommersiële produsente sowat 2,735 miljoen ha mielies gaan plant. Dit is 1,3% of 35 800ha meer as die 2,699 miljoen hektaar wat die vorige seisoen geplant is.

toegeskryf kan word aan gunstiger pryse in vergelyking met dieselfde periode 'n jaar gelede.

Wisselboupraktyke is ook as rede aangevoer vir die styging in die aanplantings van somergewasse.

Bo en behalwe dié faktore, kan laat reënval steeds boere se besluite beïnvloed om ander somergraangewasse aan te plant.

Die opname word gedoen deur die direktoraat: statistiek en ekonomiese analise van die departement van landbou, bosbou en visserye en weerspieël die uitslae soos teen middel Oktober 2012.

In die geval van sonneblomsaad word die verwagte aanplantings beraam op 525 000ha, wat 15,8 % of 71 650ha meer is as die 453 350ha aangeplant verlede seisoen.

Die syfers toon dat produsente sowat 1,6 miljoen hektaar witmielies gaan aanplant, wat 36 200ha (2,2%) minder is as in die vorige seisoen.

In die geval met geelmielies is die verwagte aanplantings 1,135 miljoen ha, wat 72 000ha (6,8%) meer is as die vorige seisoen.

Die voorgenome sojaboon-aanplantings toon 'n toename van 6,8 % in vergelyking met die vorige seisoen - vanaf 472 000ha tot 504 000ha.

Produsente het ook aangedui dat die toename in die beplande oppervlakte onder mielies hoofsaaklik

SOMERGEWASSE –VOORNEME OM TE PLANT: 2013

GEWAS

Voorneme 2013 Ha

Oppervlak beplant 2012 Ha

soos middel Oktober 2012 (A)

Finale skatting 2012

Verandering

Tonne

%

soos op 26 Sept 2012 (B)

(C)

(A) ÷ (B)

Kommersieël: Witmielies

1 600 000

1 636 200

6 505 800

-2,2

Geelmielies

1 135 000

1 063 000

4 988 850

+6,8

Mielies

2 735 000

2 699 200

11 494 650

+1,3

Sonneblomsaad

525 000

453 350

527 110

+15,8

Sojabone

504 000

472 000

646 950

+6,8

Grondbone

43 000

45 450

60 290

-5,4

Sorghum

64 650

48 550

137 150

+33,2

Droëbone

45 000

39 750

47 695

+13,2

3 916 650

3 758 300

12 913 845

+4,2

TOTAAL

Note: Estimate is for calendar year, e.g. production season 2012/13 = 2013 / Nota: Skatting is vir kalenderjaar, bv. produksie-seisoen 2012/13 = 2013

November 2012

27

1 500 000

1 200 000 1 100 000 1 000 000

1 063 000

1 135 000

2012

2013

954 000

500 000

2011

600 000

1 022 700

700 000

2010

800 000

938 500

900 000

KORING – OPPERVLAKTE- EN DERDE PRODUKSIESKATTING: 2012

Provinsie

2012

Oppervlak beplant Ha 2011

Finale oes T onne 2011

734 400

265 000

710 000

42 000

277 200

42 000

336 000

130 000

383 500

225 000

550 500

Oos -Kaap

4 500

20 250

5 000

21 000

KwaZulu-Natal

6 500

32 500

7 500

40 500

Mpumalanga

4 700

27 260

5 500

34 200

Limpopo

30 000

165 000

31 000

176 000

Gauteng

1 500

9 750

1 700

11 300

20 000

112 000

22 000

125 500

511 200

1 761 860

604 700

2 005 000

Noord-Kaap Vrystaat

Noordwes Totaal

28

3de skatting Tonne

272 000

Wes-Kaap

November 2012

1 600 000

Geelmielies: area geplant 2008 - 2013

Ha

Die oppervlakteskatting vir koring is ook

Oppervlak beplant Ha 2012

2013

1 636 200 2012

1 418 300 2011

1 719 700 2010

500 000

1 489 000

700 000

2009

900 000

1 737 000

1 100 000

2008

1 300 000

2009

Wat wintergewasse vir die 2012produksieseisoen betref, is die verwagte kommersiële produksie vir koring onveranderd gelaat op 1,762 miljoen ton, met 'n verwagte opbrengs van 3,45 t/ha. Die verwagte produksie in die Wes-Kaap is 734 400 ton (42%), in die Vrystaat 383 500 ton (22%) en in die Noord-Kaap 277 200 ton (16%).

1 700 000

1 062 000

Tydens die volgende vergadering van die Oesskattingskakelkomitee wat op 29 November 2012 gehou sal word, sal die grootte van die somergewas-oeste vir 2012 gefinaliseer word.

1 900 000

2008

Die verwagte aanplantings van grondbone neem egter effens af met 5,4% in vergelyking met die vorige seisoen – van 45 450ha tot 43 000ha. Die voorgenome aanplantings van sorghum en droëbone neem toe met onderskeidelik 33,2% en 13,2%, in vergelyking met die vorige seisoen.

Witmielies: area geplant 2008 - 2013

Ha

onveranderd gelaat op 511 200ha.

Die produksieskatting vir moutgars is 300 662 ton, wat dieselfde is as die vorige skatting. Die oppervlakte beplant is beraam op 84 940ha, terwyl die verwagte opbrengs 3,54 t/ha beloop. Die verwagte kanola-oes het effens afgeneem na 64 010 ton, wat 'n afname van 3,2% of 2 125 ton behels. Die oppervlakteskatting vir kanola is 44 100ha, met 'n verwagte opbrengs van 1,45 t/ha.

RSA koring: produksie per provinsie 2012 (1 761 860 tonne)

Vrystaat, 383 500 t Res, 89 760 t Noordwes, 112 000 t

Hierdie statistiek is gebaseer is op toestande soos teen die middel van Oktober, maar kan verander weens ongunstige weerstoestande wat voorgekom het.

Die vierde produksieskatting vir wintergewasse vir 2012 sal op 22 November vrygestel word.

Noord-Kaap, 277 200 t

Wes-Kaap, 734 400 t

Limpopo, 165 000 t

RSA gars: produksie per provinsie 2012 (300 662 tonne) Wes-Kaap, 243 200 t

Noordwes, 7 200 t

Limpopo, 1 512 t

Noord-Kaap, 48 750 t

November 2012

29

Wêreldkatoenpryse neem af Internasionaal Wêreldkatoenpryse het gedurende Oktober in 'n nou band van tussen 80 en 85 VSA c/lb beweeg met geen duidelike indikasie van 'n afwaartse of opwaartse tendens nie. Die gemiddelde Cotlook A-indeks ('n aanwyser van wêreldkatoenpryse) so ver vir die eerste drie maande van 2012/13 is 83 VSA c/lb wat 27% laer is as vir die ooreenstemmende tydperk verlede jaar.

Ten spyte van die skerp afname in katoenpryse is wêreldkatoenhektare vir 2011/12 net 4% laer as vir die vorige jaar. Volgens die International Cotton Advisory Committee (ICAC) is die hoofredes die bogemiddelde pryse tydens planttyd, regeringsbeleid en gunstige weersomstandighede in sommige groot katoenproduserende lande.

Die algemene vooruitsigte vir 2012/13 lyk ook nie goed nie. Volgens die ICAC word wêreldkatoenproduksie en -verbruik onderskeidelik op 25,9 miljoen ton en 23,4 miljoen ton geraam, wat 'n ooraanbod van 2,5 miljoen ton tot gevolg sal hê. Dit sal beteken dat die wêreld se katoenvoorraad-tot-verbruikerhouding van die reeds hoë

Geraamde wêreldvraag en -aanbod vir katoen vir die 2010/11-seisoen en projeksies vir 2011/12 en 2012/13 (seisoene beginnende 1 Augustus):

(miljoen metrieke ton)

2010/11 2011/12 2012/13

Beginvoorraad Produksie Verbruik Uitvoere Invoere Eindvoorraad Eindvoorraad/verbruik

8.6 25.2 24.5 7.6 7.7 9.5 50%

9.5 27.3 22.7 9.7 9.7 14.0 55%

A Indeks (VSA c/lb)

164

83

(China uitgesluit)

vlak van 61% vir 2011/12 tot 'n rekordvlak van 70% in 2012/13 sal styg wat 'n neerdrukkende uitwerking op pryse kan hê.

Gemiddelde Cotlook A indeks (wat 'n aanwyser van wêreldkatoenveselpryse is) en die ooreenstemmende Suid-Afrikaanse prys.

22/10/12 - 26/10/12 Oktober 2012

01/11/12

September 2012 ‘n Jaar gelede Twee jaar gelede

30

November 2012

14.0 25.9 23.4 7.7 7.7 16.4 63%

A INDEKS

RSA "PRYS"

83.24 81.95

1618.64 1581.82

Gem. VSAc/lb

80.30

84.15 111.00 143.00

Gem. SA c/kg

1552.18

1554.31 1992.62 2212.73

Aan die ander kant verwag die ICAC dat wêreldkatoenverbruik in 2012/13 met 3% kan styg wat die eerste styging ná twee agtereenvolgende jare van afname sal wees.

Die afname in katoenpryse het katoen se mededingendheid teenoor poliëster versterk maar globale ekonomiese groei bly steeds traag wat die kleinhandelverkope van tekstiel- produkte nadelig raak. Die ICAC raam dat katoenverbruik in China in 2012/13 met 1% sal afneem met sommige verslae wat aandui dat die Chinese tekstielsektor al hoe meer van sy spinbedrywighede na ander Oosterse land verskuif waar katoen sonder enige invoerbeperkings teen mededingende pryse aangekoop kan word.

Die ICAC raam ook dat wêreldkatoenhandel met 21% in 2012/13 sal afneem weens die kleiner Chinese vraag maar verwag dat invoere in die res van die wêreld met 18% kan toeneem. Volgens die ICAC kan wêreldkatoenvoorrade 'n rekordhoogtepunt van 16,4 miljoen ton teen KATOEN OESVERSLAG - 10e SKATTING PRODUKSIEGEBIED LIMPOPO

HEKTARE HEKTARE BESPROEIING DROëLAND

31 Julie 2013 bereik,17% hoër as dié van die vorige seisoen. Die grootste deel van die toename sal buite China plaasvind.

Plaaslike vooruitskouing Wat die plaaslike vooruitskouing betref, dui die 10de skatting vir die 2011/12-produksiejaar op 'n totale katoenoes van sowat 64 066 bale vesel wat 'n daling van 1% teenoor die vorige maand se skatting is. Die 2011/12oes is 29% kleiner as dié van die vorige seisoen hoofsaaklik as gevolg van laer katoenpryse en die meer gunstiger pryse van mededingende gewasse soos mielies.

Na raming sal 60 336 bale vesel geproduseer word van RSA geproduseerde katoenpluksel, 'n afname van 30% teenoor die vorige seisoen. Die balans van 3 730 bale vesel het betrekking op verwagte Swaziland geproduseerde katoen wat deur die Swaziland pluismeule gepluis sal word. (bron: Katoen SA)

2011/12 PRODUKSIEJAAR OPBRENGS OPBRENGS BESPROEIING DROëLAND PRODUKSIE kg katoen pluksel/ha

kg katoen pluksel/ha

200 kg bale katoenvesel

01/11/12 % OES %

V AN OES

HAND-

SOV ER

PLUK

GEPLUIS

Loskop Noord- en Suidvlakte Dwaalboom /Thabaz imbi Weipe

1313 52 140 873

0 196 0 0

4480 3800 3750 4876

0 900 0 0

10236 655 919 7790

10% 10% 10% 0%

100% 100% 100% 100%

Vaalharts Benede-Or anjerivier Res van Noord-Kaap

1288 337 2988

0 0 0

4650 4354 4209

0 0 0

10804 2883 23585

0% 50% 1%

100% 100% 100%

0 240 0 0 0

0 0 970 1000 0

0 4000 0 0 0

0 0 407 600 0

0 1728 686 1050 0

0% 0% 100% 100% 0% 8%

0% 100% 100% 100% 0% 100%

NOORD-KAAP

NOORDWES

Stella/Setlagoli Taung

KWAZULU-NATAL MPUMALANGA OOS-KAAP RSA TOTAAL Swaziland* Botswana* Namibië* Zimbabwe* Mosambiek*

GROOTTOTAAL

7231

2166

4405

541

60336

0 0 0 0 0

3600 0 0 0 0

0 0 0 0 0

575 0 0 0 0

3730 0 0 0 0

100% 0%

100% 0%

64066

13%

100%

7231

5766

4405

562

* Besonderhede het b etrek k ing op verwagte aank ope van k atoenpluk sel deur RSA & Swaz iland pluism eulens vanaf hierdie lande.

November 2012

31

How to save a wet cell phone Euodia de Bruyn, Manager: Nashua Mobile GWK, Douglas

Take the phone out of the water as soon as possible!

Obviously that's the first thing to do!

The plastic covers on cell phones are fairly tight, but water can enter the phone in a short period of time, perhaps only 20 seconds or less. Grab your phone quickly. Don't switch the phone on, as this can cause it to short circuit – if it has been in water, assume it needs drying immediately whether or not it is working.

Note: If you can't get to the phone in time, your best bet is to remove the battery while it is still under water. Water helps to dissipate heat from shorts that can damage the phone, so most damage occurs when the inside of the phone is wet and connected to a power source. This can go both ways, however.

Being under water is more likely to short the battery to even more sensitive contacts, so be careful.

Don't panic.

Your phone will probably not be too damaged if you take it out of the water right away. A longer period of immersion, such as being in the washing machine cycle, will be cause for more alarm but it is still worth trying the following steps before giving up completely.

32

November 2012

Remove the battery.

This is one of the most important steps. Don't take time to think about it; electricity and water do not mix. Cutting power to your phone is a crucial first step in saving it. Many circuits inside the phone will survive immersion in water provided they are not attached to a power source when wet.

Note: To find out if the phone is truly water damaged, check the corner near where the battery is – there should be a white square or circle, with or without red lines. If this is pink or red, your phone has water damage.

Note: Quickly read the manual to your phone if you're not sure how to remove the battery.

Remove the SIM card if you have a GSM carrier.

Some or all of your valuable contacts (along with other data) could be stored on your SIM. For many people, this could be more worth saving than the phone itself. SIM cards survive water damage well, but some of the following steps might damage it, so getting it out immediately makes good sense. Just pat it dry and leave it aside until you need to connect your phone to your cellular network.

Remove all other peripherals and covers that can be removed. Remove any covers and external connectors to open up as many gaps, slots, and crevices in the phone as possible.

Dry your phone. If there is even one drop of water left inside, it can ruin your phone by corroding it and making the wrong contact. Obviously you need to remove as much of the water as soon as possible, to prevent it from easing its way into the phone:

Note: Gently wipe off as much water as possible without dropping the phone. Avoid shaking or moving the phone excessively, so as to avoid moving water through it.

Note: Wipe down using a towel or paper towel. Ideally, try not to clog the wet paper in the gaps and grooves of the phone. Keep wiping, to gently remove as much of the remaining water as possible.

Note: (Optional): If you pulled the battery out in time, cleaning the inside of your phone with cleaning alcohol (alcohol will displace the water) or contact spray might remedy the problem.

turn your phone on this soon. Be careful not to hold the vacuum too close to the phone, as a vacuum can create static electricity, which is even worse for the phone.

Note: Contrary to common advice, it is not recommended that you use a hair dryer (not even on the "cold" mode) to dry out the phone.

Using a hair dryer may force moisture further into the small components, deep inside the phone, as the air blows inward. And if it is too warm, it will likely melt them. If moisture is driven deeper inside, corrosion and oxidation may result when minerals from liquids are deposited on the circuitry. Using a hairdryer might be a temporary fix, but this will eventually cause component failure inside the phone. While this applies to blowing air into the phone, using a heater, fan or other moving-air device to blow air ACROSS the phone's openings will work. The Bernoulli principle states that as the warm, dry air moves fast over the openings in the phone, the decreased air pressure will gently pull or suck the moist air out of the phone. The best part of this option is that you can leave a phone in front of a warm (not hot), dry movement of air for hours on end without effort.

Use a substance with a high affinity for water to help draw out moisture.

Leave the phone in a bowl or bag of uncooked rice overnight. The rice would absorb any remaining moisture.

Note: Dry any remaining excess moisture by moving your dry or mitten-clad hand across the surface.

Use a vacuum cleaner if possible. If you want to try and suck the liquid out of the inner parts of the phone, try using a vacuum cleaner. Remove all residual moisture by drawing it away with a vacuum cleaner held over the affected areas for up to 20 minutes, in each accessible area (take it in turns with a friend). This is the fastest method and can completely dry out your phone and get it working in thirty minutes. However, unless the exposure to water was extremely short, it's not recommended to attempt to

November 2012

33

Note: If available, it is preferable to use desiccant instead.

Desiccant will absorb moisture better than rice. You can also try slipping the cell phone inside a plastic bag that can be sealed or a plastic container (airtight). Add a desiccant packet (often found with shoes, noodle packets, etc.) in with the cell phone. The downside of this method is the type desiccant found with shoes, noodle packets etc. has usually already reached its absorption capacity and also doesn't actually "pull" water to it. Leave as long as possible (overnight) to absorb the moisture.

Note: Rotate the phone to a different position every hour until you go to sleep. This will allow any water left inside to run down and hopefully find an opening to escape.

Let the phone sit on absorbent towels, napkin, or other paper.

After removing the phone from the rice or desiccant (or if you were not able to use either method), place the phone on absorbent material. Remember that the goal is to evacuate all of the moisture and humidity, not to trap it or add even more.

Note: If your phone still does not work, try plugging it into its charger without the battery. If this works, you need a new battery.

Note: If not, try taking your cell phone to an authorized dealer.

Sometimes they can fix it. Don't try to hide the fact that it has been wet – there are internal indicators that prove moisture and they're more likely to be able to help you if you explain exactly what has happened.

Take the phone apart if your phone doesn't turn on at all. If you feel comfortable doing this, try taking it apart. First, make sure that you have all of the right parts and know exactly where they go.

Be sure to put everything back in its proper place once finished. As you're disassembling it, pat each individual part dry with a small towel and use the vacuum cleaner once more on the crevices (but be careful not to accidentally suck up any loose parts – keep them well to one side, or stretch a length of old pantyhose over the nozzle). If this doesn't work, or you're too unsure about undoing your phone, get help from cell phone professionals.

Note: Check the absorbent material every hour for 4 to 6 hours. If moisture is evident, repeat the vacuuming step and desiccant steps.

Test your phone.

After you have waited at least 24 hours, or longer if possible, check to see that everything on and in your cell phone is clean and looks dry. Re-attach the battery to the phone and try turning it on.

Note: If your phone is powering up but still acting strange after you've dried it, then it's probable that you've missed some liquid, or that the corrosion has already occurred. Dis-assembly and cleaning with a toothbrush or engineer can often fix such an issue easily and quickly.

If you are an apple user, you can save your phone or smartphone by drying it with a paper towel. You can also buy waterproof iPhone cases for your smartphone if you own an iPhone 4 or 4S.

34

September 2012

Warnings ∙

Do not leave your phone wet for an extended period of time. Dry it out as soon as possible.

∙

Do not switch the phone on. This is important as it will prevent a charge from running from the battery to the phone which may subsequently cause the phone to short circuit.

∙

Don't heat the battery or it could leak or explode. Lithium-ion batteries are sensitive. If you use a hairdryer, make sure to remove the battery first. Note that it is not recommended to apply heat to the phone.

∙

If you use alcohol make sure to do so outside, and do not apply heat in any form, not even the gentle heat of a monitor. Do not hook up the battery until the alcohol smell dissipates.

∙

Do not apply too much heat to your phone, as mentioned above. You don't want to melt or burn your phone.

∙

Do not put your phone in an oven or microwave to dry it out.

∙

Be warned that manufacturers of most modern cell phones place liquid damage indicator stickers that will change colors in the presence of a liquid inside their phones. This helps technicians know that you have dropped your phone in water, as most cell phone insurance coverage policies don't cover water damage.

Chances are, if the sticker under the battery is triggered, then the internal stickers you can't access have probably

been tripped as well. This will result in you paying a voided-warranty fee in the long run. You should be aware that warranties d o n ' t co ve r wate r d a m a ge , o n l y insurance does, and even then, not all insurance companies or plans will honor water damaged phones. It is also worth noting that these liquid damage indicator stickers have been known to change colors in extreme humidity as well. ∙

Even if all these steps are followed, minerals dissolved in the water can precipitate on solder and component pins, causing corrosion or shorting.

Component pins are packed so closely together in modern cell phones that even a small encrustation can create a short, rendering the phone inoperable.

∙

Do not put the phone (or any electronic or metal-containing object) into the microwave. You will destroy electronic components and potentially the microwave, and perhaps start a fire in your house. Not good.

∙

For the semi-mechanically inclined: remove screws and, at a minimum, crack the case open to allow moisture to escape. Cell phones are normally somewhat waterproof, so they can be used in the light rain and in humid environments. This means that once has entered the phone, it is very hard for it to dry out.

∙

Removing your cell phone from the water quickly and immediately removing the battery gives you the best chance of saving your phone.

November 2012

35

Daar gaan lekker tuin gemaak word met al hierdie pragtige plantjies wat te koop aangebied is.

Pannekoek! Altyd 'n treffer!

Praktiese houtkassies om enigiets in te bĂŞre.

Ietsie van alles. Van eiers tot oulike kinderboeke en gehekelde produkte.

Authentic Roots se markdag in Jacobsdal beteken net een ding heerlike saamkuier saam met vriende uit die distrik. Almal kom eet, drink en kuier saam - en dan is daar boonop op die koop toe die mooiste produkte om te koop. Hier is 'n paar foto's wat met die laaste markdag gehou is. Die foto's is deur Lucille Bruwer geneem.

36

November 2012

Tussendeur die verkopery word daar sommer lekker gekuier oor 'n koppie koffie.

Die pa's kuier ook lekker saam.

Dis groot pret hier by die mark! Die een wat skewe gesigte trek is Luther Bruwer (4, links) en by hom is Jannes Krause (4), albei van Jacobsdal.

En die kinders jol op die springkasteel.

Selektiewe beheer van: inheemse bosverdigting uitheemse indringerplante onderhoud op grensheinings riete en grasse

Verskaffer van: Access *240 SL Garlon *480 EC Doubledge *525 SC Plenum *160 ME

Stephan Jooste 083 679 7775 sjooste@ecoguard.co.za Solutions for invader Weed Control

Die natuur sorg vir ons, kom ons doen dieselfde.

*Trademark of Dow Agrosciences Conforming to Act No. 36 of 1947

Wyle Christie se werk in William Humphreys te sien

E

dith Christie het tussen 1930 en 1940 op die plaas Lake Warren in die Griekwastaddistrik gewoon. Sy word gereken as 'n baanbreker onder Noord-Kaapse kunstenaars en haar werk is vandag gesog en skaars. Een van haar sketse kan gesien word in die William Humpreys Kunsgallery in Kimberley, waar dit op bruikleen is met vergunning van die Haumann Familie Trust van die plaas Downs, Campbell.

Eduard Haumann, grafiese kunstenaar van Stellenboch/Franschhoek, was op besoek in Kimberley en kon 'n foto van die skets geneem.

Hy sĂŞ die skets spreek van goeie waarneming van die landskap waarin Edith Christie haar bevind het. Die werk laat dink aan Walter Meyer wat ook in die Kalahari-landskap werk. Die geweldige detail van lyne het verras. Die waterverf "washes",

38

November 2012

wat saam met die lynwerk gebruik word, gee ruimte en atmosfeer aan die werk.

Ernst van Jaarsveld van Kirstenbosch het die identiteit bevestig van die boom of bome op die skets as die Witgat (Boscia albitrunca, shepherdstree).

Indien u die skets wil besigtig, maak vooraf 'n afspraak met Hesta Maree of Ann Pretorius.

Hulle kan geskakel word by 053 831 1724/5 of stuur 'n e-pos na hesta@whag.co.za by die William Humphreys Kunsgallery. 'n Besoek aan die Humphreys Kunsgallery is 'n moet as jy in die omgewing is. Die gallery het 'n besonderse groeiende versameling, van die ou meesters tot die hedendaagse. – Tielman Haumann

Monsanto bederf vroue op oggendontbyt Monsanto het vrouens van produsente en ander kliënte vanjaar bederf met ‘n heerlike kuieroggend in Kimberley. Daar is bietjie geloer na Monsanto se bedrywighede in Suid-Afrika, saam gesmul aan heerlike eetgoed en geluister na die uitvoering van Danie Niehaus, bekende Afrikaanse sanger, in sy stuk, “Onderweg”. Hy en Clinton Zerf, wat die verwerkings van die produksie gedoen het, saam met Susan Mouton, hooftjellis van die Johannesburgser Filharmoniese Orkes, toer tans deur die land met die produksie. Die tema van die oggend was “Laslappieskombers” en Niehaus se verwerkings van liedjies uit sy kinder- en jongdae het perfek daarby gepas.

Vroue van Douglas wat die oggend bygewoon het, is van links Lientjie Scholtz, Barbie Pieters, haar dogter, Anita Youngberg, en Marna Youngberg.

Danie Niehaus het die vroue vermaak met sy sang en storietjies oor vanmelewe tussenin…

Nog vroue wat die oggend geniet het, was agter: Jeanette du Toit (links) en Wilmarie van der Schyff van GWK se versekeringsafdeling, albei van Douglas, en voor van links is Alinda van Niekerk van Bayagro Prieska, Oksie van Wyk van Bayagro Douglas, en Anita Viljoen van Bayagro Tadcaster.

Lappieskombers U is die argitek in al die skering en inslag binne weefsels van my werk Wat sal daar Here nog uit hierdie krom en ou vereelte hande kom wat gaan U meer nog doen?

Dié drie was verantwoordelik vir Monsanto se bederfdag. Van links is Melanie Vosloo, besturende direkteur van Uppe Marketing, wat al Monsanto se bemarking en advertensies behartig, Gert Heyns, bemarkingsbestuurder: saad en biotegnologie, en Magda du Toit, korporatiewe kommunikasiebestuurder, albei van Monsanto. Agter hulle is die pragtige lappieskombers wat gemaak is ter viering van Dekalb se 100ste bestaansjaar. Die tema van die oggend was ook “Laslappieskombers”.

Die vesels wol, katoen en vlas tot baal gedy en uit my nageslag se ragfyn sy die vlinders van my drome haal? (hmr met vergunning Woes)

Danie Niehaus tesame met Clinton Zerf (klawerbord) en Susan Mouton (tjello) is tans besig om met die produksie, “Onderweg”, deur die land te toer.

40

November 2012



Party lekkertes kan mens mos sommer elke dag van eet. Aspersie quiche is een van my gunstelinge. Hier is 'n heerlike resep wat Landbouweekblad in 2002 gepubliseer het uit die resepteboek van Monica Mouton, boervrou van die Hoedspruit-distrik.

 Kors

300ml koekmeel 5ml bakpoeier 1ml sout 100g botter 1 eier goed geklits Sif die droë bestanddele saam en vryf botter met vingerpunte in.

Maak aan met die eier. Druk deeg teen tertbak se kante vas. Verkoel in die yskas.

Vulsel 50ml botter 50ml koekmeelblom 250ml melk 2 eiers, geskei 1 blik (340ml) aspersies, gedreineer 250ml sterk gegeurde kaas, gerasper 5ml mosterdpoeier sout en peper na smaak Stel die oond op 180ºC. Maak 'n witsous van die eerste drie bestanddele en roer eiergele vinnig by. Voeg dan kaas, aspersies, mosterd, sout en peper by. Klits eierwit styf en vou in.

Skep vulsel in kors en bak 30 minute.

Wenk: vir variasie kan vars gekapte pietersielie, ham of bros gebraaide ontbytspek bygevoeg word.

         

vir advertensies BTW nie betaalbaar.

Ontwerpkoste is ingesluit by prys.

Volblad

(21 x 29,7cm)

1 maand: R1 950 elk 2 maande: R1 850 elk

“Koop en Verkoop”-afdeling (word ook op webwerf geplaas) (9 x 3,0cm) sluit ‘n foto in

Horisontale Banner (19 x 5,4cm)

1 maand: R575 elk 2 maande: R550 elk

R100

Volblad (21 x 29,7cm)

1/8 Blad (9 x 6,3cm)

1 maand: R425 elk 2 maande: R400 elk

1/4 Blad (9 x 13,4cm)

1 maand: R595 elk 2 maande: R550 elk

SMALLS slegs R60 “Dit en dat”-afdeling

Smalls (9 x 2,0cm)

R60 vir 5 reëls