Dockinga college pws kleur je kalm jente van dijk havo

Inhoudsopgave Inleiding

Blz. 3

Deel 1: Theorie Hoofdstuk 1: Wat voor invloed heeft stress op ons lichaam en brein?

1.1 Wat houdt het begrip stress in?

1.2 Wat is het verschil tussen gezonde en ongezonde stress?

1.3 Wat doet het stresshormoon cortisol met je?

1.4 Hoe kom je van (ongezonde) stress af?

1.5 Hoe komt het dat vrouwen over het algemeen meer stress hebben dan mannen?

6 6 8 9 11

Hoofdstuk 2: Verschillende kleuren 2.1 Wat is de betekenis van kleuren?

2.2 Hoe werkt het kleurenwiel?

2.3 De werking van Bio-dots

12 13 14

Hoofdstuk 3: Interview Rick Jansen

15

Deel 2: onderzoek Verslag onderzoek 1.1 observatie 1.2 probleemstelling 1.3 hypothese 1.4 werkplan + benodigdheden 1.5 resultaten 1.6 conclusie/discussie

19 19 19 21 26 26

Conclusie

28

Bijlage

30

Logboek

39

2

Inleiding Het onderwerp van mijn profielwerkstuk is ‘kleurboeken voor volwassenen’.

Tegenwoordig zie je heel veel kleurboeken voor volwassenen in de winkels liggen.

Iedereen dacht eerst dat het ‘gewone’ kleurboeken waren, maar na een tijdje bleek het ook nog eens stress verminderend te werken. Mensen die zich in een stressvolle situatie bevinden, bijna tegen een burn-out aanzitten of mensen die gewoon willen ontspannen vinden het erg fijn om te kleuren. Psychiater Jung heeft in de twintigste eeuw al bekend gemaakt dat het inkleuren van mandala’s rustgevend werkt1.

Veel oude mensen vinden het ook prettig om te kleuren. Ze maakten vroeger bijvoorbeeld vaak kruiswoordpuzzels maar dit wordt op een gegeven moment te lastig. Hier is namelijk veel denkwerk voor nodig. Wanneer ze kunnen kleuren hoeven ze nergens aan te denken. Dit geeft ze een heel ontspannen gevoel. De oma van een vriendin vertelde mij dat ze het fijn vindt om te kleuren in de kleurboeken. Ik heb een interview met haar gehouden (zie bijlage 1). Mijn moeder is logopediste en heeft een vrouw, met een verstandelijke beperking, in behandeling voor stotteren. Zij vertelde dat haar moeder dement is geworden. Ze heeft het er erg moeilijk mee en vindt het lastig om erover te praten. Toen mijn moeder vroeg: “Wat doe je dan om het te verwerken als je er niet over kunt praten?” Haar antwoord was: “Mandala’s kleuren.”

Zelfs voor mensen met een verstandelijke beperking helpt het te ontspannen en om je op andere gedachten te brengen.

Ik heb voor dit onderwerp gekozen omdat ik het zelf ook erg fijn vind om te kleuren.

Zelf merk ik, wanneer ik gespannen ben, ik erg rustig word van het kleuren. Het leek me ook leuk om een onderwerp voor mijn profielwerkstuk te kiezen dat nog nooit iemand anders gekozen heeft.

Mijn theoriedeel gaat over stress en de betekenis van kleuren. Hierin wordt bijvoorbeeld uitgelegd wat het verschil is tussen gezonde en ongezonde stress en hoe je weer van ongezonde stress af kunt komen. Cortisol is een hormoon dat een grote rol speelt bij stress. Het wordt daarom ook wel het stresshormoon genoemd.

Wanneer je lichaam te veel van dit hormoon aanmaakt, kun je de ziekte van Crushing krijgen.

Alle kleuren hebben hun eigen betekenis. In het kleurenwiel staan alle kleurenrelaties weergegeven. De kleurenrelaties kun je gebruiken bij het kleuren. Zo kies je geen kleuren die vloeken maar juist kleuren die goed bij elkaar passen.

Om meer informatie te kunnen krijgen over de achtergrond van de kleurboeken voor volwassenen heb ik een interview gehouden met Rick Jansen. Hij is de eigenaar van de uitgeverij BBNC in Amersfoort. Nicole Neven, zij werkt bij de uitgeverij BBNC, is een paar jaar geleden naar Londen geweest. Daar heeft ze veel tijdschriften gezien waar onder andere kleurplaten inzaten. Zo is het idee ontstaan om de kleurboeken

1

http://www.elsevier.nl/stijl/article/2015/04/kleuren-voor-volwassenen-rustgevend-maar-niet-creatief1748548W/

voor volwassenen op de markt te brengen. De kleurboeken worden steeds populairder, het wordt gezien als een hobby2.

Ik heb mijn profielwerkstuk bij het vak biologie gedaan dus moest ik naast een theoretisch deel ook een onderzoek doen. In het onderzoek heb ik onderzocht of de kleurboeken voor volwassenen daadwerkelijk stress verminderend werken. Ik heb hiervoor leerlingen uit een eerste en een tweede klas gebruikt. De klassen werden opgedeeld in drie groepen. Ze hebben allemaal een app op hun telefoon gedownload die door middel van de camera je hartslag kan meten.

Groep 1 kreeg een mandala en kleurpotloden. Groep 2 kreeg een aantal rekensommetjes. Groep 3 mocht zelf weten wat hij/zij ging doen. Mevrouw Dijkstra, de docente, vertelde de leerlingen dat ze na het onderzoek een schapenhart gingen bekijken. Ze schrokken hier erg van en bij sommige leverde dat veel stress op. De leerlingen gingen een kwartier bezig met wat ze moesten doen. Om de zoveel tijd moesten ze hun hartslag noteren. Ik verwachtte dat de hartslag het snelst zou afnemen van groep 1. De resultaten van het onderzoek zijn te vinden in het tweede deel van mijn profielwerkstuk.

Tot slot hoop ik dat na het lezen van mijn profielwerkstuk duidelijk is geworden wat de titel “Kleur je Kalm� betekent.

2

Dit vertelde Rick Jansen in het interview en het staat in het AD Magazine (zie bijlage 2)

4

Theorie

5

Hoofdstuk 1: Wat voor invloed heeft stress op ons lichaam en brein?

1.1 Wat houdt het begrip stress in?

Stress is een chemische reactie die ontstaat als we in een situatie komen met veel spanning en druk. Stress is niet per se ongezond, een beetje stress kan er juist voor zorgen dat we beter kunnen presteren. Bij een stressvolle situatie spannen je spieren zich en wordt je ademhaling sneller en dieper. Je lichaam maakt zich klaar om snel en adequaat te kunnen reageren. De ene persoon heeft veel meer stress dan de andere persoon. Dit hangt natuurlijk ook van de situatie af. De manier waarop je een situatie waarneemt, bepaalt of deze stressvol is of niet3. De reactie op de stressactie hangt er vanaf hoe jij de situatie inschat. Is de situatie bedreigend of kun je de situatie aan?

De reactie op een stressvolle situatie is dus bij iedereen heel anders. De manier waarop je reageert, wordt al bij de geboorte bepaald. Wanneer de moeder tijdens haar zwangerschap erg veel stress heeft, is de baby vaak stressgevoeliger. Ook speelt de opvoeding van een kind een grote rol4. Wanneer de vader, moeder of beide ouders erg opvliegend zijn, kun je zelf ook zo worden. Je reactie op stress hangt dus ook af van conditionering, je genetische aanleg, persoonlijkheid, leefstijl en cultuur.

1.2 Wat is het verschil tussen gezonde en ongezonde stress?

Bij stress speelt het autonome zenuwstelsel een belangrijke rol5. Het autonome zenuwstelsel bestaat uit twee delen: de sympathicus en de parasympathicus.

De sympathicus (zie afbeelding 1) is eigenlijk het gaspedaal van ons lichaam6. De sympathiscus zorgt er ook voor dat wij, als wij in ons in een levensbedreigende situatie bevinden, in staat zijn om te vechten en vluchten. De hypothalamus zorgt er voor dat de hypofyse in spanningsvolle situaties het hormoon adrenocorticotroop (ACTH) aanmaakt.

Afbeelding 1

3

literatuur: Stephanie Mcclellan en Beth Hamilton Chill! De ultime antistress-gids voor vrouwen (p. 42) Literatuur: Stephanie Mcclellan en Beth Hamilton Chill! De ultime antistress-gids voor vrouwen (p. 32) 5 http://www.vabs.nl/stress-en-burn-out/psycho-fysiologische-meting-laat-je-testen/65 6 Biologie voor jou (leeropdrachtenboek) 4

6

Dit hormoon stimuleert de aanmaak van adrenaline en cortisol door de bijnieren. Deze hormonen spelen een grote rol bij een vecht-ofvluchtreactie. Het hormoon adrenaline komt vrij op het moment dat je sneller en alerter moet zijn7. Je pupillen worden groter, je ademhaling en hartslag gaan omhoog, je geheugen werkt beter en je bent meer geconcentreerd. Adrenaline komt dus vrij als je in een situatie snel en adequaat moet reageren. Het hormoon cortisol zorgt er voor dat je dit voor een langere periode vol kunt houden. Cortisol zorgt ervoor dat de glucoseconcentratie in je bloed erg hoog is. Hierdoor kunnen je spieren zich langer inspannen en kunnen ze dit voor een langere tijd volhouden.

De parasympathicus (zie afbeelding 2) is eigenlijk het rempedaal van ons lichaam8. Deze zorgt voor een rust en herstel fase. Dit deel van het zenuwstelsel zorgt ervoor dat je hartslag en bloeddruk daalt en dat spieren en organen weer voldoende bloed en zuurstof krijgen.

Afbeelding 2

Bij gezonde stress is er een evenwicht tussen de sympathicus en de parasympathicus9. Je bevindt je even in een stressvolle situatie maar daarna heeft je lichaam weer genoeg tijd zich te herstellen. Een gezonde stressactie, ook wel vechtof-vluchtreactie, is te herkennen doordat er in je lichaam veranderingen plaats vinden. Je hart gaat bijvoorbeeld sneller kloppen, je ademhaling versnelt en je krijgt het erg warm en begint te zweten. Je concentratie wordt beter en je onthoudt dingen beter.

Bij verstoring van het evenwicht tussen de sympathicus en de parasympathicus spreek je van ongezonde stress. Er zijn te veel stressvolle situaties waardoor je lichaam niet genoeg tijd heeft zich te herstellen. Dit merk je doordat je lichamelijke of psychische klachten krijgt. Je kunt spierklachten, allergische klachten of maagdarmklachten krijgen. Ongezonde stress kan de kans op hart- en vaatziekten vergroten als het meerder jaren aanhoudt. De situatie kan ook andersom zijn: lichamelijke klachten leiden tot stress. Trainingen die stress verminderend werken helpen goed bij het verminderen van lichamelijke klachten door stress.

7

http://www.optimalegezondheid.com/adrenaline-wat-doet-het-met-je-gezondheid/ Afbeelding 1&2: http://www.vabs.nl/stress-en-burn-out/psycho-fysiologische-meting-laat-je-testen/65 8 Biologie voor jou (leeropdrachtenboek) 9 http://www.vabs.nl/stress-en-burn-out/psycho-fysiologische-meting-laat-je-testen/65

7

1.3 Wat doet het stresshormoon cortisol met je?

Cortisol is een stresshormoon10 dat vrijkomt bij een stressvolle situatie. Dit hormoon kan er echter ook voor zorgen dat je overspannen raakt of een burn-out krijgt. Het hormoon adrenaline zorgt ervoor dat je in een stressvolle situatie snel en adequaat kunt reageren. Cortisol zorgt ervoor dat je dit voor een langere tijd vol kunt houden.

Het hormoon cortisol heeft invloed op je immuunsysteem. Wanneer er voor een te lange tijd cortisol aangemaakt wordt, kan dit je immuunsysteem onderdrukken. Je immuunsysteem biedt normaal gesproken weerstand tegen lichaamsvreemde stoffen en bestrijdt ook kankercellen.11 Wanneer je lichaam alle energie nodig heeft om te vechten of vluchten laat je lichaam herstelprocessen even rusten. Hierdoor kan je lichaam zich minder goed beschermen tegen ontstekingen en virussen.

Cortisol zorgt ervoor dat er meer glucose in je bloed komt, je bloedsuikerspiegel stijgt daardoor. Vervolgens maakt je lichaam insuline aan. Insuline zorgt ervoor dat glucose naar de cellen toe gaat en dat het binnen in de cel verbrand kan worden tot energie.

Als er te veel cortisol aanwezig is wordt glucose niet meer opgeslagen in de lichaamscellen maar in vetcellen. Als gevolg hiervan kun je erg dik worden.

Cushing is een aandoening die veroorzaakt wordt doordat je lichaam te veel cortisol aanmaakt. De ziekte van Cushing krijg je als er een klein gezwel in de hypofyse zit12.

Dit gezwel produceert ACTH, dit stimuleert de bijnieren vervolgens om meer cortisol te produceren. Medicijnen die het hormoon cortisol bevatten kunnen er ook voor zorgen dat je het syndroom van Cushing krijgt.

Cortisol heeft ook betrekking op het krijgen van een burn-out. Een burn-out is altijd werk gerelateerd en ontstaat vaak als je een extreme werkdruk of heel veel stress op je werk hebt. Je merkt dat je een burn-out hebt als je veel stress hebt, erg vermoeid bent en niet goed meer kunt presteren op je werk.

10

https://www.nlbewustgezond.nl/gezonde-levensstijl/neurotransmitter/cortisol/ http://www.natuurdietisten.nl/detail.php?id=473&cod=430&page= 12 https://www.patient1.nl/encyclopedie/syndroom-van-cushing 11

8

1.4 Hoe kom je van (ongezonde) stress af?

Er zijn vier belangrijke behandelingen van een burn-out. De eerste is je energiebalans herstellen13. Een tijdje rust nemen zou bijvoorbeeld al erg helpen. Het wordt aangeraden meer te gaan wandelen. Dit is goed voor de balans in ons hoofd en lichaam. De tweede is dat je weer dingen gaat ondernemen. Iemand die een burnout heeft blijft vaak de hele dag in bed of op de bank liggen. Doe dit wel op een gestructureerde manier, hierdoor krijg je een vaste routine wat weer voor meer rust in je hoofd zorgt. De derde is dat je minder negatief moet denken. Je moet leren om negatieve gedachten om te zetten in positieve gedachten. De vierde is leren ‘nee’ te zeggen. Mensen die overal maar ‘ja’ opzeggen krijgen het veel te druk en dit zorgt voor nog meer stress.

Wanneer je een stressdagboek bijhoudt, krijg je meer rust in je hoofd14. Je schrijft niet op wat je allemaal moet doen, maar je schrijft het op wanneer je klaar bent met een bepaalde activiteit. Ook schrijf je erbij hoelang het geduurd heeft. Zo kun je er ook achter komen op welk moment van de dag je het meest productief bent. Je weet vervolgens hoelang je ergens maximaal mee bezig bent dit is erg handig voor de volgende keer. Een prioriteitenlijstje helpt vaak ook, dit maak je aan het begin van de dag. Zo voorkom je dat je onnodige dingen gaat doen. Scheelt weer tijd!

Een bekende oefening voor het verminderen van stress is de ‘Denk je sterk’oefening15. Lichamelijke klachten kunnen door deze oefening zelfs afnemen. Deze oefeningen zijn ontspannend voor je lichaam en je leert negatieve gedachtes om te zetten in positieve gedachtes. De ‘Denk je sterk’-oefening bestaat uit een drietal audiobestanden. De drie verschillende meditaties hebben allemaal een ander thema; Denk je sterk, ruimte voor jezelf en beter studeren en slagen! Bij deze audiobestanden hoor je een man met een hele rustige, zachte stem spreken. Deze man verteld dingen waardoor je je beter gaat voelen en meer rust in je hoofd krijgt.

Hierdoor functioneert het lichaam en de geest beter en kunnen ze beter omgaan met spanningsvolle situaties.

Er zijn tegenwoorden steeds meer mensen die aan yoga doen. De letterlijke vertaling van yoga is ‘verbinden’16. Het gaat hier dan om het verbinden van lichaam en geest, dit doe je door middel van ademhaling. De oefeningen die je doet bij yoga geven je meer kracht en rust. Door erg op je ademhaling te letten en vooral op de juiste manier adem te halen krijg je meer energie. Er zijn ademhalingstechnieken die je brein kalmeren waardoor je beter kunt slapen. Doordat je brein kalmeert heb je automatisch meer rust en dus minder stress.

13

http://www.burn-out.nl/burn-out-behandeling/ Literatuur: Stephanie Mcclellan en Beth Hamilton Chill! De ultime antistress-gids voor vrouwen (p.

15 http://sterk-swaen.blogspot.nl/2007/07/denk-je-sterk ontspanningsoefeningen_17.html 16 http://www.happywithyoga.com/yoga/wat-is-yoga-complete-handleiding/ 14

9

Meditatie is een van de populairste methodes om je stress te verminderen17. Het is een manier om met behulp van je geest je lichaam te ontspannen. Voor meditatie is een passieve houding nodig en een hulpmiddel voor de geest. Dit kunnen dingen zijn waar jij rustig van wordt: een foto, schilderij, liedje, enz. Door te mediteren heb je je emoties beter onder controle en reageer je dus minder heftig/snel op een stressvolle situatie. Bij mantra-meditatie focus je je op een bepaald voorwerp/geluid. Doordat je dat doet vergeet je alles om je heen. Bij mindfulness-meditatie leg je je focus juist op het leven van nu. We denken vaak aan wat er in het verleden gebeurd is, wat er nog gaat komen of wat er eventueel allemaal mis zou kunnen gaan. Dit zorgt voor veel onrust in je hoofd. Door je je alleen maar te focussen op nu krijg je meer ruimte in je hoofd. Je kunt hierdoor beter omgaan met stressvolle situaties.

17

literatuur: Stephanie Mcclellan en Beth Hamilton Chill! De ultime antistress-gids voor vrouwen (p.135)

10

1.5 Hoe komt het dat vrouwen over het algemeen meer stress hebben dan mannen?

Vrouwen hebben over het algemeen meer stress dan mannen. Het blijkt dat 4 op de 10 vrouwen18 last heeft van stress. Bij mannen is dit echter 1 op de 10. Vrouwen zijn door verschillende cultuuraspecten voorbestemd om meer stress te hebben19. Een vrouw moet voor het hele gezin en huishouden zorgen. Bovendien heeft een vrouw nog veel meer rollen. Ze is een vriendin, vrouw, moeder, chauffeur, collega, zus, wasvrouw en nog veel meer. Ze zeggen dat vrouwen altijd kunnen multitasken, hierdoor doen vrouwen al gauw te veel. Ze nemen vaak te veel hooi op hun vork waardoor ze een gevoel krijgen van onder druk staan. Dit zorgt voor meer stress.

Mannen kunnen in bijvoorbeeld een ruzie/ stressvolle situatie negatieve gedachtes sneller omzetten in positieve gedachtes. Mannen vinden het fijn om gelijk een oplossing voor het probleem te zoeken20. Vrouwen trekken zich meer aan van bijvoorbeeld drukte op hun werk, ruzies, emotionele gebeurtenissen, enz. Zij zullen in een stressvolle situatie anders reageren dan mannen. Dit grote verschil komt doordat mannen een hoger testosterongehalte hebben. Mannen hebben sneller de beschikking over testosteron21. Bij vrouwen is dit niet het geval, de concentratie oestrogeen is bij hun hoger. In een stressvolle situatie duurt het dus veel langer bij vrouwen om de testosteronconcentratie omhoog te krijgen. Wanneer de verhouding tussen testosteron en oestrogeen niet in evenwicht is ontstaat er een negatieve chemische verhouding. Hierdoor vinden stressreacties op lichamelijk niveau plaats.

Stresshormonen blijven bij vrouwen langer in het lichaam dan bij mannen. Dit komt doordat mannen meer serotonine aanmaken, dit hormoon vermindert de werking van stress.

18

Blijkt uit een Britse rondvraag, in het kader van de Stress Awareness Day http://stressinfo.be/waarom-vrouwen-meer-stress-hebben-dan-mannen/ 20 http://www.alleswetenoverburnout.nl/wat-is-burnout/verschil-tussen-man-en-vrouw/ 21 http://immensyourself.nl/burn-out-en-sekse-verschil/ 19

11

Hoofdstuk 2: Verschillende kleuren 2.1 Wat is de betekenis van kleuren?

Bij het onderzoek heb ik rekening gehouden met de betekenis van kleuren. Ik heb groep 1 kleurpotloden met kleuren gegeven die kalmerend werken22 maar ook kleuren die juist opvallend zijn, zoals rood en geel.

De kleur rood is een belangrijke kleur om signalen af te geven23. Je ziet het vaak op verkeersborden.

Het is echter ook de kleur van liefde en romantiek. Ook staat de kleur symbool voor gevaar, agressie en kracht. De kleur geel is net als rood een opvallende kleur. Geel wordt daarom vaak in reclames gebruikt.

De kleur wordt geassocieerd met zon, licht en leven.

Afbeelding 3

De kleur blauw is een neutrale en kalmerende kleur. Jongens gebruiken echter de kleur blauw vaker dan meisjes. Dit komt omdat blauw de kleur is van bescherming.

Vroeger wouden rijke mensen liever eerst een zoon, deze kon dan de naam voortzetten. Ze hechten daarom jongens de blauwe kleur aan omdat ze dan goed beschermd werden. De kleur roze wordt juist vaker gekozen door meisjes. Dit komt omdat de kleur staat voor vrolijk en liefheid, dit zijn eigenschappen die bij meisjes horen. Ook roze is een kalmerende en verzachtende kleur. Paars is een kleur die wordt geassocieerd met spiritualiteit. Deze kleur wordt vaak gebruikt bij spirituele rituelen.

Ze zeggen vaak dat de kleuren zwart en wit geen kleuren zijn. De kleur zwart heeft wel degelijk een betekenis. Zwart maakt alle kleuren donker. De kleur wordt dan ook vaak geassocieerd met somberheid en duisternis. De kleur wit maakt juist alles lichter. Het staat voor vreugde en feest. Deze kleur wordt vaak gebruikt bij feesten zoals Kerstmis en Pasen. De kleur wordt ook vaak gebruikt bij de doop en bij een huwelijk.

22

http://mens-en-samenleving.infonu.nl/diversen/22156-kleuren-en-hun-betekenissen.html http://www.ultimatedesigns.nl/kleuren-en-hun-betekenissen/ Afbeelding 3: https://www.conversioner.com/berlin/ 23

12

2.2 Hoe werkt het kleurenwiel?

Het kleurenwiel (zie bijlage 3) helpt je bij het mengen en combineren van verschillende kleuren. Ook kom je meer te weten over de kleurentheorie. Het kleurenwiel geeft de kleuren relaties weer, zo voorkom je dat je kleuren combineert die vloeken. Er staan een aantal begrippen op het kleurwiel die ik toe ga lichten.

Primaire kleuren zijn: rood, geel en blauw. Deze kleuren worden niet verkregen door andere kleuren te mengen. Meng je deze kleuren met elkaar dan krijg je een volledig kleurenwiel. Secundaire kleuren: oranje, groen en paars. Deze kleuren ontstaan wanner je twee primaire kleuren met elkaar mengt. Tertiaire (intermediaire) kleuren ontstaan wanneer je een primaire en een secundaire kleur met elkaar mengt.

Onder de kleuren zijn er een aantal warme en een aantal koude kleuren. De warme kleuren zijn: rood, oranje en geel. De koude kleuren zijn: groen, blauw en paars. Een verzadigde kleur is een ongemengde kleur24, primaire en secundaire kleuren zijn hier voorbeelden van. Een kleur is onverzadigd wanneer het gemengd is met wit, zwart of grijs of wanneer het gemend is met meer dan 2 kleuren. Is een kleur gemengd met zwart, dan is het een verdonkerde kleur. Hoe meer zwart er wordt toegevoegd, hoe meer verdonkerd de kleur is. Is een kleur gemengd met wit dan, is het een verhelderende kleur. Hoe meer wit er wordt toegevoegd, hoe meer verhelderd de kleur is.

Kleurtoon is een andere naam voor kleur. Monochromatische kleuren staan onder elkaar in het kleurenwiel (zie afbeelding 325). Je kunt hierbij meerdere tinten, tonen of nuances van ĂŠĂŠn kleur gebruiken. Je noemt een kleur een tint als je wit aan de kleur hebt toegevoegd. Een kleur is een toon als je aan een kleur grijs hebt toegevoegd. Je noemt een kleur een nuance als je zwart aan de kleur hebt toegevoegd. Analoge kleuren zijn kleuren die naast elkaar liggen in het kleurenwiel (zie afbeelding 4). Kleuren die tegenover elkaar staan in het kleurenwiel noem je complementaire kleuren (zie afbeelding 5 ). Denk er echter wel om dat deze kleuren niet gaan vloeken. De kleurenrelatie triadisch houdt in dat je drie kleuren combineert die op gelijke afstand van elkaar liggen (zie afbeelding 6). Een voorbeeld hiervan is de drie primaire kleuren.

Afbeelding 4 24 25

Afbeelding 5

Afbeelding 6

Afbeelding 7

http://kunst-en-cultuur.infonu.nl/kunst/61773-kleuren-de-theorie.html Afbeelding 4,5,6 en 7: https://thomasgeusens.wordpress.com/2009/04/02/kleurencombinaties-technieken/

13

2.3 Werking Biodots Als extra toevoeging heb ik een aantal Biodots (zie bijlage 4) besteld. Deze kwam ik tegen toen ik informatie opzocht over de betekenis van kleuren. De Biodot is een kleine sticker met een temperatuurmeter erin. Je moet de Biodot op je hand plakken.

Hij verandert van kleur wanneer de huidtemperatuur verandert. Bij ontspanning is de huidtemperatuur hoger dan bij stress of inspanning.

De Biodots zijn een hulpmiddel bij ontspanning. Doordat de Biodot van kleur verandert kun je zien waar je rustig van wordt als je stress hebt. Wanneer je zeer gespannen bent zal de Biodot zwart van kleur zijn.

Wanneer je juist zeer ontspannen bent zal de Biodot een voilet kleur hebben.

Omdat mijn profielwerkstuk over kleurboeken voor volwassenen gaat vond ik het erg toepasselijk om de Biodots te testen. De Biodots veranderen van kleur en de kleurboeken hebben natuurlijk alles te maken met kleuren. Ik heb een klein onderzoekje gedaan.

Ik heb een paar vriendinnen gevraagd of ze de Biodot zouden willen testen. De meiden hadden veel leerwerk dus dit was een goed moment om de Biodots te testen.

Ik heb ze de opdracht gegeven om de Biodot op hun hand te plakken. Ze moesten noteren wat de kleur van de Biodot was. Toen moesten ze een uur lang leren, na het leren moesten ze een mandala in gaan kleuren.

Hierna moesten ze de kleur van de Biodot nogmaals opschrijven. Bij vele van hun was de Biodot eerst tegen het zwarte aan. Nadat zij gekleurd hadden was de Biodot iets lichter geworden. Hieronder zijn een drietal foto’s te zien van de Biodots.

Kleur van de Biodot voor het uur leren.

Kleur van de Biodot net na het uur leren.

Kleur van de Biodot na het kleuren van de mandala.

Kleur van de Biodot na het kleuren van de mandala.

14

Hoofdstuk 3: Interview met Rick Jansen Op 17 september ben ik naar Amersfoort geweest om een interview te doen met Rick Jansen. Dit is een oom van een vriend van mij. Hij is de eigenaar van de uitgeverij BBNC. Deze uitgeverij heeft de kleurboeken voor volwassenen bedacht. Omdat de kleurboeken nog maar net op de markt zijn is er nog vrij weinig informatie over te vinden. In dit interview staat allerlei informatie en leuke feitjes over de kleurboeken voor volwassenen.

Hoe ziet het kantoor eruit? Wie zit waar?

“Beneden zit het productiebedrijf, hier zitten dus de redacteuren, vormgevers, ICT’ers. In het kantoorpand zit ook een videoafdeling. Vroeger was het natuurlijk zo dat je voornamelijk advertenties plaatste in de krant of op borden op straat. Tegenwoordig is er ook veel reclame op televisie, op de radio, op websites, enz. De videoafdeling maakt dus ook allerlei social media- en marketingcampagnes.

In het kantoorpand zitten eigenlijk twee bedrijven: het productiebedrijf Imago Mediabuilders en de uitgeverij BBNC. De twee bedrijven werken heel veel samen. Imago maakt de boeken die BBNC uitgeeft.”

Hoe zijn jullie op het idee van de kleurboeken gekomen? Wat was het doel?

“Nicole Neven is een paar jaar geleden naar een beurs in Londen geweest. Daar kwam ze veel tijdschriften tegen waar onder andere kleurplaten in zaten. Dit zette haar aan het denken. Tegenwoordig heeft iedereen een iPad, telefoon, televisie, etc. Toch zijn er juist ook weer heel veel mensen, vooral vrouwen, die op een andere manier ‘tot rust’ willen komen en niet ’s avonds voor de televisie willen hangen. Nicole wou daarom graag kleurboeken voor volwassenen ontwikkelen. Ze is opzoek gegaan naar inspiratiebronnen en zo is het ‘Eerste enige echte kleurboek voor volwassenen’ ontstaan.”

Wanneer is het eerste kleurboek uitgegeven en is het nu nog steeds zo populair als in het begin?

“De kleurboeken zijn nu ongeveer drie jaar op de markt. De grote piek was natuurlijk in het eerste jaar. Er zijn toen bijna 1 miljoen kleurboeken verkocht. In de jaren daarna is de verkoop wel iets afgenomen maar de kleurboeken blijven heel erg populair.”

15

Zijn er nog meer uitgeverijen die de kleurboeken uitgeven?

“In eerste instantie niet, maar doordat de kleurboeken voor volwassenen het zó goed deden zijn andere uitgeverijen het na gaan doen. Ik heb zelf geprobeerd dat tegen te houden. Op een gegeven moment kon ik het niet meer tegenhouden omdat het zo populair werd. Er kwamen namelijk ook steeds meer uitgeverijen die de kleurboeken wouden produceren en uitgeven. Doordat steeds meer uitgeverijen de kleurboeken gingen uitgeven is het nog populairder geworden.

Inmiddels is het hele concept (de keuze van de kleurboeken, het design, enz.) verkocht aan een aantal landen; Duitsland, Italië, Portugal, Brazilië en Amerika.”

Het thema van het eerste kleurboek is heel algemeen. Later zijn er ook een aantal specials uitgekomen met een bepaald thema. Hoe zijn jullie op het idee gekomen om die specials uit te geven?

“De eerste paar kleurboeken waren een groot succes. Op een gegeven moment moet je toch wat andere nieuwe dingen bedenken. Zo zijn de mandala’s erbij gekomen.

Deze deden het ook erg goed. Later kwamen er vooral veel kleurboeken met een bepaald thema. We gingen ook steeds meer samenwerkingen aan met andere bedrijven/ goede doelen. Zo kwam er een special met kleurplaten die betrekking hebben op het landleven (het leven op de boerderij). Dit was in samenwerking met het tijdschrift ‘Landleven’. Ook kwamen er kleurboeken uit met kleurplaten van Harry Potter en Fiep Westendorp.

‘Het enige echte Dikke Dame kleurboek voor volwassenen’ is gemaakt in samenwerking met de kunstenares Julia Woning. Zij maakt tekeningen van vrolijke vrouwenfiguren. Haar doel is om met deze figuren iedereen vrolijk en goed humeurig te maken! ‘Het enige echte olifantenkleurboek om te versturen’ is ook al verschenen. Dit kleurboek is gemaakt in samenwerking met de Elephant Parade.”

Hoe ziet het productieproces van een nieuw kleurboek eruit?

“Nicole bedenkt dus de nieuwe kleurboeken en de thema’s daarvan. Zij kijkt dan vooral naar wat er op dat moment erg populair en waar veel vraag naar is. Zij besluit op een gegeven moment wat het thema van het nieuwe kleurboek gaat worden.

Vervolgens worden alle kleurplaten gemaakt of uitgekozen. Er staan namelijk op internet ook veel kleurplaten. Je kunt daar de rechten van aankopen, zodat je ze kunt gebruiken voor bijvoorbeeld de kleurboeken. Binnen de uitgeverij werkt ook een tekenaar, deze ontwerpt een aantal kleurplaten uit de kleurboeken. Dan wordt de omslag van het kleurboek gemaakt en dan kan hij gemaakt worden.”

16

De kleurboeken heten wel: ‘Kleurboeken voor volwassenen’, maar wat is nou daadwerkelijk het verschil tussen gewone kleurboeken en de kleurboeken voor volwassenen?

“Het gaat vooral om de voorstelling van de figuurtjes op de kleurplaten. Het zijn geen ballonnetjes en bloemetjes zoals in de gewone (kinder)kleurboeken. De kleurplaten in het boek hebben voornamelijk veel figuurtjes met abstracte vormen. Deze zijn vaak wat moeilijker om te kleuren en je kunt hierbij dus ook wat meer verschillende technieken gebruiken en fantasieën gebruiken. Maar het blijven natuurlijk gewoon kleurplaten!”

De kleurboeken worden ook therapeutisch gebruikt. Heeft u/ de uitgeverij ook contact met behandelaars? Zo ja, worden de thema’s van de kleurboeken daarop aangepast?

“Als je zoiets op de markt zet komen er heel veel verschillende mensen op je af. Bijvoorbeeld een school voor het speciaal onderwijs. De docenten/ juffen en meesters vonden het erg fijn om de leerlingen aan het werk te zetten met een kleurboek. Zij werden hier heel erg rustig van. We hebben daar ook speciale kleurboeken voor uitgegeven; ‘het enige echte kleurboek voor grote leerlingen’. Er kwamen ook mensen van verzorgingstehuizen met dementerende ouderen naar ons toe. Zij zeiden dat het kleuren ook voor dementerende ouderen rustgevend werkt.”

Is er onderzoek gedaan naar het verschil tussen zelf weten hoe je een kleurplaat inkleurt en inkleuren volgens bepaalde regels?

“Nee, er zijn nu wel een aantal boeken op de markt gebracht waarbij je moet kleuren op nummer. Deze boeken worden wel minder verkocht maar toch doen ze het erg goed. De een houdt er gewoon meer van om zich aan de regels te houden en de ander vindt het fijner om gewoon te doen wat hij/ zij zelf graag wil.”

Wat zijn de toekomstplannen betreft de kleurboeken?

“We gaan zeker door met het maken van nieuwe kleurboeken. We proberen wel steeds meer verschillende afgeleiden van de kleurboeken te bedenken. Er zijn sinds kort websites (www.kleurenvoorvolwassenen.nl en www.allesvoorkleuren.nl) waar we ook puntenslijpers, potloden, gummen en nog veel meer verkopen. Ook zijn we druk bezig met het bedenken van nieuwe specials.”

17

Onderzoek

18

Verslag onderzoek Observatie: Tegenwoordig zijn er steeds meer mensen met een iPad, televisie, telefoon, e.d. Er zijn echter steeds meer mensen, vooral vrouwen, die juist op een andere manier tot ‘rust’ willen komen. Daarom zijn de ‘kleurboeken voor volwassenen’ ontwikkeld.

Probleemstelling: Wat is de reactie van ons lichaam en brein op de kleurboeken voor volwassenen?

Hypothese: Bij de groep (zie werkplan) die een kwartier lang moest kleuren nadat zij ergens van geschrokken zijn, is de hartslag het snelst afgenomen.

Werkplan: Ik heb een paar aanpassingen in mijn werkplan gemaakt omdat er een aantal dingen niet mogelijk waren.

In eerste instantie zou ik werkplan 1 gebruiken. Het bleek echter heel moeilijk te zijn om aan hartslagmeters te komen. Ik had verwacht dat er op school, bij LO, hartslagmeters aanwezig zouden zijn. Ik had meneer van der Meer een mail gestuurd met de vraag of er hartslagmeters aanwezig zijn. Het bleek dat die niet aanwezig zijn.

Ik heb op internet gezocht of ik ze eventueel ergens zou kunnen huren. Dit kon jammer genoeg ook nergens.

De bevriende huisarts, M. Eighoorn, van mijn vader werkt bij de huisartsenpost in Dokkum. Ik heb ook hem een mail gestuurd met de vraag of er bij de huisartsenpost een aantal hartslagmeters aanwezig zijn. Dit was echter ook niet zo. Zijn vrouw, M. Slobbe, is fysiotherapeute. Zij had allerlei ideeën hoe ik aan hartslagmeters zou kunnen komen. Ze heeft rond gevraagd en iemand kwam met een idee. Er zijn tegenwoordig heel veel apps die door middel van de camera en de flitser op je telefoon jouw hartslag kunnen meten. (Bijna) iedereen heeft tegenwoordig een telefoon dus deze app was een uitkomst. Dit was de eerste aanpassing in mijn werkplan. Hierbij moest ik mijn schema, waarop de hartslagen genoteerd moesten worden, aanpassen.

De volgende aanpassing in mijn werkplan was, dat ik het onderzoek niet meer bij klassen van mevrouw van der Molen zou doen maar bij klassen van mevrouw Dijkstra. Ik had afgesproken met mevrouw van der Molen dat ik het onderzoek bij haar klassen zou doen, maar dit kon niet meer omdat haar klassen al vaak mee hadden gedaan aan andere onderzoeken. Gelukkig mocht ik twee van mevrouw Dijkstra haar klassen gebruiken voor mijn onderzoek.

19

In mijn onderzoek moet een schrikfactor zitten zodat ik kan onderzoeken bij welke activiteit de hartslag het meest af zou nemen. De leerlingen in beide klassen hadden echter net een repetitie gehad. Het zou dus ongeloofwaardig overkomen als mevrouw Dijkstra de leerlingen zou vertellen dat ze een onverwachte SO hebben. Dit is dan ook de volgende aanpassing in mijn werkplan. In plaats van de schrikfactor, de onverwachte SO, nu de schrikfactor, een schapenhart bekijken.

In totaal heb ik dus drie aanpassingen gedaan in mijn werkplan.

20

Werkplan (1) Benodigde materialen: - kleurpotloden - mandala/ rekensommetjes - twee klassen - hartslagmeters Stap 1: Alle leerlingen krijgen een hartslagmeter om.

Stap 2: Ik heb een papiertje uitgedeeld met daarop een schema. Hier kunnen ze hun hartslag op bijhouden. De leerlingen meten hun hartslag aan het begin van de les.

Stap 3: Ik deel de groep op in drieën. Gepke verteld de klas dat ze een onverwachte SO krijgen. Hierdoor schrikken de leerlingen. Ze meten hun hartslag, na de schrik, nogmaals op.  Groep 1: deze groep krijgt een mandala waar grote maar ook kleine figuurtjes in zitten. Hij is niet al te groot zodat ze hem helemaal af kunnen kleuren tijdens het kwartier. Het aantal potloden beperk ik tot een aantal kleuren. Deze kleuren stimuleren een bepaalde regelingen in je lichaam (bloedsomloop, stofwisseling enz.). Ik verwacht dat deze groep uiteindelijk het minste stress heeft tijdens de onverwachte SO.  Groep 2: deze groep krijgt een papiertje met een aantal rekensommetjes. Deze zijn niet heel moeilijk zijn maar ze moeten er wel goed even over nadenken. Hierdoor vergeten ze de onverwachte SO een beetje. Ik verwacht dat deze groep wel minder stress heeft gekregen maar toch vinden ze het idee van de SO nog een beetje stressvol.  Groep 3: deze groep mag zelf weten wat ze gaan doen. Het biologieboek mag echter niet open. Ik denk dat deze groep het meeste stress behoudt. Zij gaan, denk ik, met elkaar praten ver de stof. Ze proberen deze informatie allemaal op te slaan zodat ze nog een beetje hoop krijgen. Ik verwacht dat deze groep het meeste stress heeft behouden omdat zij nog continu aan de onverwachte SO denken.

Stap 4: De groepen zijn een kwartier bezig met wat ze moeten doen. Als dit kwartier voorbij is meten ze voor de laatste keer hun hartslag op.

21

Hartslag:

Groep: Jongen/ Meisje Klas: Tabel 1: gewoon Secondes 0 Hartslag

15

30

45

60

75

90

105

120

Tabel 2: na de schrik Secondes 0 15 Hartslag

30

45

60

75

90

105

120

Tabel 3: na 5 min Secondes 0 Hartslag

15

30

45

60

Tabel 4: na 10 min Secondes 0 Hartslag

15

30

45

60

Tabel 5: na 15 min Secondes 0 Hartslag

15

30

45

60

22

Werkplan (2) Benodigde materialen: - kleurpotloden - mandala/ rekensommetjes - twee klassen - hartslagmeters Stap 1: Alle leerlingen moeten de les voor het onderzoek een app downloaden. Voor de leerlingen die een iPhone hebben downloaden: Heart Rater. De leerlingen die een Android telefoon hebben downloaden: Runtastic Heart Rate Monitor. Deze app kan je hartslag meten wanneer jij jouw vinger op de camera legt. Wanneer je je flitser er bij aan doet wordt het nog nauwkeuriger.

Stap 2: Ik heb een papiertje uitgedeeld met daarop een schema. Hier kunnen ze hun hartslag op bijhouden. De leerlingen meten hun hartslag aan het begin van de les.

Stap 3: Ik deel de groep op in drieën. Mevrouw Dijkstra vertelt de klas dat ze een na het onderzoek een schapenhart gaan bekijken. Hierdoor schrikken de leerlingen. Ze meten hun hartslag, na de schrik, nogmaals op.  Groep 1: deze groep krijgt een mandala waar grote maar ook kleine figuurtjes in zitten. Hij is niet al te groot zodat ze hem helemaal af kunnen kleuren tijdens het kwartier. Het aantal potloden beperk ik tot een aantal kleuren. Deze kleuren stimuleren een bepaalde regelingen in je lichaam (bloedsomloop, stofwisseling enz.). Ik verwacht dat deze groep uiteindelijk het minste stress heeft omdat zij het minst denken aan het schapenhart.  Groep 2: deze groep krijgt een papiertje met een aantal rekensommetjes. Deze zullen niet heel moeilijk zijn maar ik maak ze wel zo dat ze er toch even over na moeten denken. Hierdoor vergeten ze een beetje wat ze na het onderzoek moeten doen. Ik verwacht dat deze groep wel minder stress heeft gekregen maar toch vinden ze het idee van het hart nog een beetje stressvol.  Groep 3: deze groep mag zelf weten wat ze gaan doen. Ze mogen niet met elkaar praten. Ik denk dat deze groep het meeste stress behoudt.

Zij gaan, denk ik, met elkaar praten ver de stof. Ze proberen deze informatie allemaal op te slaan zodat ze nog een beetje hoop krijgen.

Ik verwacht dat deze groep het meeste stress heeft behouden omdat zij nog continu aan het schapenhart denken.

Stap 4: De groepen zijn een kwartier bezig met wat ze moeten doen. Als dit kwartier voorbij is meten ze voor de laatste keer hun hartslag op.

23

Hartslag: Groep: Jongen/ Meisje Klas: 1/2 Hartslag begin van de les:

Hartslag net voor de bezigheid:

Hartslag net na de bezigheid:

24

Rekensommetjes: 45-15x2 = 312: 12 = (21+ 64): 5 = 9x6+12 = 16x 4+ 3055=

84-20- 1164 = 19x3 = 32: 4x2-7 = 1025:5-203+25= (45-3) : 6 =

9012-369= 456-236 = 18:6+7 = 45: 15+ 364 = 49+357 =

64+89 = (21+11) x 2 = 2343- 1232 = 75:3+15x5-36= 8x4+ 34 =

3x13-19 = 56: 8+ 1123 = 238-64:8= 24-34+84 = (67+13):40 =

14x3+45:15= 60:3+2-6x2= 16x3+34= 456:3= ((69:3)+(25:5)):7=

36:4:3= 45x3+135:5= 19+3045= 0,4+4,6= 4x125+45=

555+888= (36+564):3= 67x3= (5,7+18,3):6= 945+255-998+56=

(16-6): (502-497)= 56-78+588= 99:11+45= 17x3+49= 85:5-45:3=

16,2+5,6= 74-36+49= 88,9-56,7= (88-77+89):5= 99:11+678=

15,7+13,9-22,8= 3x9x11= 47-45+78-80= 4567-67-234= 78:6+37=

26+5678= 789-76-123= 18x4= 6+12x4-14= 78+67-9x4=

25

Resultaten:

Verschil in hartslag voor en na activiteiten 12 10

Delta

8 6 Delta

4 2 0 kleur

zelf bezigheid

rek

De grafiek die hierboven te zien is, heb ik verkregen door alle gevegens in te vullen die ik bij mijn onderzoek waar genomen heb.

De gegevens die voor de delta zorgen, zijn: combinatie stress min na hs. Combinatie stress houdt in dat ik van de hartslagen aan het begin van de les (start hs, zie bijlage 4) en de hartslag na het schrikmoment (strik hs, zie bijlage 5) een gemiddelde heb gemaakt. Na hs houdt in dat de leerlingen na het kwartier kleuren, rekenen of zelf hun hartslag nog maals op hebben gemeten.

Conclusie/discussie: Uit de gegevens blijkt dat de hartslag van de groep die een kwartier lang moest kleuren niet het snelst afgenomen is. De hartslag van de groep zelf is het snelst afgenomen. De hypothese wordt dus niet bevestigd.

Ik heb mijn onderzoek gedaan bij twee klassen, in totaal waren dit 44 leerlingen. Als ik mijn onderzoek nog eens uit zou voeren, is het beter voor de betrouwbaarheid dat ik bij meer leerlingen het onderzoek doe. Omdat het erg moeilijk was om aan hartslagmeters te komen en omdat iedereen tegenwoordig een telefoon heeft, heb ik de leerlingen een app laten downloaden. Hoe nauwkeurig zo’n app een hartslag kan meten, weet ik niet. Voor de validiteit van het onderzoek kan ik in het vervolg beter ‘echte’ hartslagmeters gebruiken.

De leerlingen die in klas 1 zitten kwamen net terug van LO. Hun hartslag zal daarom een beetje hoger zijn geweest dan normaal. Het viel me op dat de leerlingen uit klas 1 over het algemeen drukker waren dan de leerlingen uit klas 2. Het kan hierdoor zo zijn dat zij een hogere hartslag hebben.

26

Wanneer ik het onderzoek opnieuw uit zou moeten voeren, zou ik de volgende hypothese opstellen: De hartslag van de leerlingen van de groep zelf zal even snel afnemen als de hartslag van de groep kleuren. Deze hypothese stel ik aan de hand van de gegevens die ik verkregen heb bij het onderzoek dat ik al gedaan heb.

Ik ben blij met hoe het onderzoek verlopen is en ik ben erg tevreden met de resultaten. Dat de gegevens van de groep kleuren en de groep zelf erg dicht bij elkaar in de buurt zitten, had ik zelf ook wel verwacht. De leerlingen in beide klassen hadden na het uur van het onderzoek een SO. Wanneer ze in de groep zelf zaten, gingen ze allemaal nog even leren. Ik kan me voorstellen dat dit ook rustgevend werkt.

Ik vind het zelf heel erg fijn om even te kleuren wanneer ik het bijvoorbeeld erg druk met school heb. Je hebt natuurlijk ook een persoonlijke voorkeur, de een vindt kleuren helemaal niks en de ander wordt er wel heel erg rustig van.

27

Conclusie De hoofdvraag van dit profielwerkstuk is: Wat is de reactie van ons lichaam en brein op de kleurboeken voor volwassenen? Naar aanleiding van het onderzoek kan ik concluderen dat de kleurboeken voor volwassenen zeker stress verminderend werken, maar dat het kleuren echter niet altijd de beste methode is om stress te verminderen. De resultaten van het onderzoek laten zien dat de hartslag van de leerlingen die iets voor zichzelf mochten doen het snelst afgenomen is. Dit begrijp ik, want je kiest dan iets wat je zelf leuk vindt en/of wat je op dat moment graag wil doen. Mijn hypothese klopt dus niet.

Wanneer ik het onderzoek nogmaals uit zou voeren zou ik de volgende hypothese opstellen: De hartslag van de leerlingen van de groep zelf zal even snel afnemen als de hartslag van de groep kleuren. Deze hypothese is natuurlijk opgesteld aan de hand van de gegevens die verkregen zijn na het onderzoek dat ik gedaan heb. Deze hypothese komt overeen met de informatie van het theorie deel van mijn profielwerkstuk. In het hoofdstuk dat gaat over het verminderen van stress staat dat het belangrijk is om tijd voor jezelf vrij te maken. De ĂŠĂŠn kan het fijn vinden om te kleuren terwijl de ander het fijn vindt om bijvoorbeeld te lezen. De leerlingen van beide klassen hadden na het uur van het onderzoek een SO. De leerlingen die iets voor zichzelf mochten doen, kozen er dan ook voor om de toets stof nog even over te kijken. Voor hen verminderde dat de stress.

Ik heb veel geleerd tijdens het maken van mijn profielwerkstuk. Het was in het begin erg lastig om informatie te vinden over de kleurboeken voor volwassenen. Ze zijn ongeveer vier jaar geleden op de markt gebracht, daardoor was het erg moeilijk om achtergrond informatie te vinden. Het interview met Rick Jansen heeft me erg geholpen om meer informatie over de kleurboeken te krijgen. Dit vond ik ook leuk om te doen. Nadat ik het interview gedaan had, ben ik met veel enthousiasme verder gaan werken aan mijn profielwerkstuk.

Toen ik eenmaal besloten had dat het theoriedeel over stress zou gaan, ben ik naar de bibliotheek gegaan voor boeken over stress. Op internet was hier gelukkig ook veel informatie over te vinden.

Wat de planning betreft is alles goed gegaan. Toen ik precies wist waar ik mijn profielwerkstuk over wilde schrijven, ben ik gelijk begonnen. Eerst heb ik gewerkt aan het theoriedeel. Daarna heb ik het interview met Rick Jansen uitgewerkt en heb ik de gegevens van mijn onderzoek verwerkt.

28

De titel van mijn profielwerkstuk “Kleur je Kalm”, vond ik heel toepasselijk. Al is kleuren misschien niet voor iedereen de beste manier om te kunnen ontspannen, dat het stress verminderend werkt is wel duidelijk geworden.

Door te kleuren creëer je een moment voor jezelf en het zorgt voor rust in je hoofd.

Bovendien blijkt dat het je zelfvertrouwen verhoogt26. Dit komt doordat jezelf kunt kiezen welke kleuren je wilt gebruiken.

26

http://happybs.nl/populair-kleuren-voor-volwassenen/

29

Bijlage In de bijlage is materiaal te vinden waar ik in mijn PWS naar verwezen heb.

Bijlage 1: Interview

blz. 3

Bijlage 2: Artikel AD Magazine

blz. 3

Bijlage 3: Kleurenwiel

blz. 13

Bijlage 4: Biodot

blz. 14

Bijlage 5: gegevens onderzoek

blz. 26

30

Interview Op 27 januari heb ik een interview gedaan met de oma van een vriendin van mij. Zij had mij verteld dat ze het fijn vindt om te kleuren in de kleurboeken voor volwassenen. Deze vrouw is al in de 70 en merkte dat ze steeds meer moeite had met het maken van bijvoorbeeld kruiswoordpuzzels. Ze zag in tijdschriften, kranten en op televisie vaak een advertentie voorbij komen over de kleurboeken voor volwassenen. Dit leek haar erg leuk. Ze heeft een boek gekocht en ze heeft vervolgens uren lang gekleurd. Ze vertelde dat ze er heel rustig van wordt. Voor haar is het zeker stress verminderend.

“Het werkt ook nog eens verslavend,” zei ze, “wanneer ik eenmaal begonnen ben moet ik het ook afmaken!” Ze kan er ook heel erg naar uitkijken om lekker te kunnen kleuren na een aantal huishoudelijk klusjes gedaan te hebben.

Ze heeft niet direct een voorkeur voor een bepaald thema van de kleurplaten, maar ze vindt het wel heel leuk om mandala’s in te kleuren.

In het begin vond ze het nog best wel lastig om zelf te bepalen welke kleuren ze ging gebruiken. Op internet zijn gelukkig genoeg voorbeelden te vinden. Deze kon ze goed gebruiken. Ze heeft op haar verjaardag kaarten gekregen die ze zelf nog in moet kleuren. Dit vindt ze echt fantastisch!

Haar schoonzus is nu ook heel enthousiast over de kleurboeken. Ze was altijd heel creatief maar door een val kon ze haar linker arm niet meer gebruiken. Ze is erg blij dat ze de kleurboeken voor volwassenen ontdekt heeft.

31

32

33

34

35

Bronvermelding Voorkant: Titel: Kleur je Kalm - https://www.facebook.com/kleurjekalm/ Inleiding: 1 http://www.elsevier.nl/stijl/article/2015/04/kleuren-voor-volwassenen-rustgevendmaar-niet-creatief-1748548W/ 2

Rick Jansen vertelde dit in het interview en het stond in het AD Magazine (zie bijlage

Hoofdstuk 1: 3 literatuur: Stephanie Mcclellan en Beth Hamilton Chill! De ultime antistress-gids voor vrouwen (p. 42) 4

Literatuur: Stephanie Mcclellan en Beth Hamilton Chill! De ultime antistress-gids voor vrouwen (p.

5

http://www.vabs.nl/stress-en-burn-out/psycho-fysiologische-meting-laat-je testen/65 6

Biologie voor jou (leeropdrachtenboek)

7

http://www.optimalegezondheid.com/adrenaline-wat-doet-het-met-jegezondheid/ 8

Biologie voor jou (leerwerkopdrachtenboek)

Afbeelding 1&2: http://www.vabs.nl/stress-en-burn-out/psycho-fysiologischemeting-laat-je-testen/65 9

http://www.vabs.nl/stress-en-burn-out/psycho-fysiologische-meting-laat-jetesten/65 10

https://www.nlbewustgezond.nl/gezonde-levensstijl/neurotransmitter/cortisol/

11

http://www.natuurdietisten.nl/detail.php?id=473&cod=430&page=

12

https://www.patient1.nl/encyclopedie/syndroom-van-cushing

13

http://www.burn-out.nl/burn-out-behandeling/

36

14

Literatuur: Stephanie Mcclellan en Beth Hamilton Chill! De ultime antistress-gids voor vrouwen (p.

15

http://sterk-swaen.blogspot.nl/2007/07/denk-je-sterk ontspanningsoefeningen_17.html 16

http://www.happywithyoga.com/yoga/wat-is-yoga-complete-handleiding/

17

literatuur: Stephanie Mcclellan en Beth Hamilton Chill! De ultime antistress-gids voor vrouwen (p.

18

Blijkt uit een Britse rondvraag, in het kader van de Stress Awareness Day

19

http://stressinfo.be/waarom-vrouwen-meer-stress-hebben-dan-mannen/

20

http://www.alleswetenoverburnout.nl/wat-is-burnout/verschil-tussen-man-envrouw/ 21

http://immensyourself.nl/burn-out-en-sekse-verschil/

Hoofdstuk 2: 22 http://mens-en-samenleving.infonu.nl/diversen/22156-kleuren-en-hunbetekenissen.html 23

http://www.ultimatedesigns.nl/kleuren-en-hun-betekenissen/

Afbeelding 3: https://www.conversioner.com/berlin/ 24

http://kunst-en-cultuur.infonu.nl/kunst/61773-kleuren-de-theorie.html

25

Afbeelding 4,5,6 en 7: https://thomasgeusens.wordpress.com/2009/04/02/kleurencombinatiestechnieken/ Conclusie: 26 http://happybs.nl/populair-kleuren-voor-volwassenen/

37

Boeken: -

Omgaan met stress en burn-out - Bart Verkuil en Arnold van Emmerik Wij zijn ons brein- Dick Swaab HĂŠt Brein boek- Rita Carter Het brein van A tot Z - Ad Bergsma Chill! De ultieme antistress-gids voor vrouwen- Stephanie McClellan& Beth Hamilton Biologie voor jou (leeropdrachtenboek)

38

Logboek

Datum

Tijd

Plaats

Wat heb ik gedaan?

11-04-2016

60 min

Thuis

Kleuren in mijn eigen kleurboeken (hoort bij onderzoek)

10-04-2016 12-04-2016 22-05-2016

45 min 20 min 30 min

Thuis School Thuis

24-05-2016

15 min

Thuis

26-05-2016

20 min

Thuis

04-06-2016

100 min

School mediatheek

06-06-2016

100 min

30-08-16

70 min

School mediatheek Thuis

06-09-2016 11-09-2016 27-09-2016 28-09-2016

40 min 30 min 50 min 60 min

School Thuis School Thuis

29-09-2016

100 min

Thuis

04-10-2016 05-10-2016

20 min 50 min

School Thuis

07-10-2016 12-10-2016 17-10-2016 19-10-2016 20-10-2016

30 min 60 min 240 min 100 min 90 min 70 min

Bibliotheek Thuis Reizen Interview Thuis Thuis

25-10-2016 04-11-2016 12-11-2016 14-11-2016 18-11-2016

50 min 20 min 30 min 45 min 60 min

School Bibliotheek Thuis Thuis Thuis

Motivatiebrief PWS Gesprekje met Gepke (en Marrit) over de motivatiebrief Kleuren in mijn eigen kleurboek (stress verminderen tijdens de toetsweek) Kleuren in mijn eigen kleurboek (stress verminderen tijdens de toetsweek) Kleuren in mijn eigen kleurboeken (stress verminderen tijdens de toetsweek) - Brainstormen - Informatie verzamelen - Wat wil ik nou echt? Hoofd- en deelvragen bedenken - Begin digitaal logboek - Verzamelen literatuur - To do list gemaakt voor komende week - Informatie opzoeken met betrekking op stress - Gepke een mailtje sturen over een gesprekje Gesprekje met Gepke over het onderzoek Opzet werkplan maken Gesprek met meneer Korte (klassikaal) - Afspraak maken met Rik voor een kijkje bij de uitgeverij - Werkplan verder uitwerken - Interview vragen bedenken - Opzoeken betekenis kleuren Werkplan bespreken met Gepke - hoofdstuk: Wat is de betekenis van kleuren?

- Informatie over stress Boeken ophalen over stress Interview voorbereiden Vandaag ben ik naar Amersfoort geweest om een interview te houden met Rick Jansen.

Uitwerken eerste deel interview met Rick Jansen - Uitwerken tweede deel interview met Rick Jansen - Bijwerken logboek PWS uur op school Nieuw boek halen en andere boeken verlengen Theorie: gezonde stress Theorie: ongezonde stress Theorie: - Ongezonde stress - werking autonome zenuwstelsel

39

21-11-2016

100 min

Thuis

23-11-2016

100 min

Thuis

27-11-2016

5 min

Thuis

28-11-2016

70 min

Thuis

29-11-2016

150 min

Thuis

30-11-2016 1-12-2016

60 min 120 min

Thuis Thuis

2-12-2016 5-12-2016

50 min 110 min

Thuis Thuis

7-12-2016

130 min

Thuis

12-12-2016

130 min

Thuis

14-12-2016 15-12-2016

100 min 70 min

School Thuis

16-12-2016 17-12-2016 19-12-2016 24-12-2016

20 min 50 min 45 min 120 min

School Thuis School Thuis

27-12-2016

220 min

Thuis

29-12-2016

130 min

Thuis

2-01-2017 3-01-2017

100 min 190 min

Thuis Thuis

4-01-2017 5-01-2017 6-01-2017

40 min 120 min 60 min

Thuis Thuis Thuis

- Theorie: werking autonome zenuwstelsel - Tabellen hartslag - Rekensommen - Rekensommetjes afmaken + antwoordenblad - Lezen: hormoon cortisol Het Bètasteunpunt mailen over informatie over het stresshormoon cortisol.

- Langs bij Maria Eighoorn - Bio-dots bestellen - Stressmeter testen - Lezen over stresshormoon cortisol - Stukje theorie typen over cortisol Theorie: cortisol - Overnieuw uittypen interview Rick Jansen - In elkaar zetten conceptversie - Bestellen kleurenwiel Theorie: burn-out - Afmaken conceptversie - Theorie: yoga - lezen over het kleurenwiel - theorie: hoe werkt het kleurenwiel?

- naar de Action en bibliotheek - testen hoelang het duurt om de mandala, die ik ga gebruiken voor mijn onderzoek, in te kleuren.

- Voorbereiden onderzoek - Mevrouw Dijkstra mailen Onderzoek doen - Gegevens onderzoek sorteren - Toelichting onderzoek Gesprek met Gepke Gegevens onderzoek in Excel zetten Gesprek met meneer Korte over de conceptversie - Verslag onderzoek maken - Invoegen bijlage - Boek bestellen: Chill! De ultieme antistress-gids voor vrouwen - Inleiding schrijven - Inhoudsopgave aanpassen - Theorie: Hoe komt het dat vrouwen over het algemeen meer stress hebben dan vrouwen?

- Conclusie/discussie onderzoek Lezen: Chill!

- Verslag onderzoek afmaken - Theorie: hoe kom je van (ongezonde) stress af?

- Zoeken op internet om informatie - Indeling PWS aanpassen Theorie: Biodots Kleuren: voor de voorkant Kleuren: voor de voorkant

40

7-01-2017

120 min

Thuis

9-01-2017 15-01-2017

30 min 60 min

School Thuis

18-01-2017

45 min

Thuis

21-01-2017

40 min

Thuis

23-01-2017

80 min

Thuis

24-01-2017

120 min

Thuis

25-01-2017

110 min

Thuis

26-01-2017

90 min 120 min

Kantoor Thuis

30 min 60 min 30 min 120 min

School X Thuis Thuis

27-01-2017

28-01-2017

- Kleuren: voor de voorkant - Tweede ‘conceptversie’ afmaken en versturen Tweede ‘conceptversie’ bespreken met meneer Korte Kleuren in de kleurboeken voor volwassenen (stress verminderen voor de toetsweek) Kleuren in de kleurboeken voor volwassenen (stress verminderen voor de toetsweek) Kleuren in de kleurboeken voor volwassenen (stress verminderen voor de toetsweek) - Begin maken: conclusie - Foto’s maken voorkant - Kop tekst invoeren - Hoofdstukken aanpassen - Theorie: Biodot - Conclusie afmaken - Inleiding aanpassen - Voorbereiding voorkant - Bronvermelding - Netjes maken PWS - Maken voorkant - Conclusie afmaken - Inleiding afmaken - Grafiek aanpassen met Gepke - Interview - Uitwerken interview - Tekst controleren - Netjes maken PWS

Totaal aantal uren: 83 uren

41