Hvað er Laufið?
Laufið er stafrænn vettvangur þar sem stjórnendur íslenskra fyrirtækja geta sameinast og hagnýtt sér fjölbreytt verkfæri í vegferð að sjálfbærari fyrirtækjarekstri, samfélagslegri ábyrgð og í baráttunni við loftslagsvána.
Eftir samtal við stjórnendur lítilla og meðalstórra fyrirtækja á Íslandi var ljóst að fyrirtækjum skortir hagnýt verkfæri til að stýra og taka þátt í aðgerðum sem stuðla að sjálfbærari fyrirtækjarekstri. Verkfærakista og hvatakerfi Laufsins leitast við að svara kalli stjórnenda með því að leiða fyrirtækin áfram í einfaldar en mikilvægar aðgerðir sem draga úr umhverfisspori þeirra og hjálpa til við að stuðla að ábyrgari starfsháttum og að sjálfbærara samfélagi.
Allar aðgerðir eru framkvæmdar í sérhönnuðu stjórnendakerfi (e. admin system) og eru unnar með stuðningi og ráðgjöf frá starfsfólki Laufsins. Allar upplýsingar um hvernig fyrirtækjum reiðir af í kerfinu birtast á síðu hvers fyrirtækis inni á www.laufid.is.
Laufid.is gegnir einnig hlutverki upplýsingaveitu fyrir neytendur, þá fyrstu sinnar tegundar á Íslandi. Henni er ætlað að valdefla neytendur og gefa þeim kost á að taka upplýstar ákvarðanir um neyslu sína eftir því hversu vel fyrirtæki standa sig þegar kemur að sjálfbærni og samfélagslegri ábyrgð.
Á heimasíðu Laufsins getur fólk leitað að fyrirtækjum, vörum og þjónustu og séð nákvæmlega hvernig fyrirtæki standa sig í umhverfis- og sjálfbærnimálum, borið saman árangur fyrirtækja, leitað að vottuðum vörum og tekið upplýstar ákvarðanir um hvaða vörur og þjónustu það kýs að neyta og við hvaða fyrirtæki.
Hvers vegna er Laufið mikilvægt fyrir fyrirtæki?
Miklar breytingar hafa orðið á starfsumhverfi fyrirtækja og neytendur á okkar dögum gera aðrar og meiri kröfur til þeirra en kynslóðirnar á undan. Nú til dags þykir m.a. sjálfsagt að fyrirtæki
í öllum geirum geri grein fyrir víðtækari áhrifum sínum, hugi að sjálfbærni og láti sig umhverfismál og samfélagsleg málefni varða.
Í atvinnulífinu er sjálfbærni orðin spurning um samkeppnishæfni. Starfsfólk og neytendur gera síauknar kröfur til fyrirtækja um sjálfbærni bæði í innra og ytra starfi. Kannanir sýna að fyrirtæki sem gera vel í þessum efnum standa sig betur á öllum helstu mælikvörðum; starfsmannavelta er lægri, ánægja starfsfólks mælist hærri, viðskiptavild og orðspor er betra og hagnaðurinn meiri.
Til er hafsjór af upplýsingum um sjálfbærni í rekstri. Mikilvægt er að öll fyrirtæki, óháð stærðargráðu, hafi aðgang að verkfærum og fræðslu til að hefja eða styðja við sjálfbærnivegferð sína.
Einnig þarf að miðla þekkingunni bæði inn á við, til starfsfólks, og út á við, þannig að boðskapurinn skili sér til neytenda og samfélagsins.
Þar kemur Laufið með lausnina. Með verkfærum sem Laufið býður viðskiptavinum sínum geta fyrirtæki af öllum stærðargráðum fetað sig áfram í átt að sjálfbærari rekstri. Hjá
Laufinu fá þau bæði hugbúnað sem leiðir fyrirtækið áfram og aðgang að fræðslu sem fyrirtækin geta treyst á að sé það besta sem býðst hverju sinni.
Að sama skapi fá neytendur aðgang að upplýsingaveitu þar sem þeir geta borið saman fyrirtæki og tekið upplýstar ákvarðanir um það við hvern þeir kjósa að eiga viðskipti við út frá þeim upplýsingum sem fyrirtækin birta hjá Laufinu.
Sjálfbær þróun
Oft er sjálfbærni tengd umhverfismálum og náttúruvernd en hugtakið er víðfeðmara en svo að það nái aðeins til umhverfisins. Hugtakið sjálfbærni er byggt á þremur stoðum; náttúru, samfélagi og efnahag.
Það felur í sér að bæði samfélag og efnahagur starfi innan þess ramma sem náttúran setur mannlegum athöfnum.
Oft er sjálfbærni tengd umhverfismálum og náttúruvernd en hugtakið er víðfeðmara en svo að það nái aðeins til umhverfisins. Með sjálfbærni að leiðarljósi má byggja framtíð sem er í senn lífvænleg, raunhæf og sanngjörn.
Ef eitthvað er sjálfbært þá er unnið að sjálfbærri þróun, þ.e. viðeigandi hegðun tekur ekki meira frá jörðinni en hún nær að endurnýja. Almennt séð er núverandi framganga mannsins á jörðinni ósjálfbær. Margar auðlindir jarðar eru hundruð, þúsundir eða jafnvel milljónir ára að myndast, t.d. olía, málmar og stórir, gamlir skógar, á meðan aðrar geta endurnýjast á nokkrum árum, mánuðum eða jafnvel dögum, líkt og ýmsar nytjategundir s.s. bambus eða hveiti. Þetta þarf að hafa í huga við nýtingu auðlindanna, og sér í lagi ef ætlunin er að nýta þær á sjálfbæran hátt.
Auðlindir geta einnig verið óáþreifanlegar, eins og mannauður og eru verðmæti afstætt hugtak eftir tíma og aðstæðum hverju sinni. Nú á dögum er t.d. ljóst að margar náttúruauðlindir eru mun dýrmætari en áður, einkum eftir því sem þær rýrna og hljóta skaða af mannavöldum.
Að tileinka sér sjálfbæra rekstrarhætti þýðir að tileinka sér langtímahugsun og skoða hlutina heildrænt fremur en að einblína á skammtímaávinning. Sjálfbærni snýst í raun um framtíðina, allt sem við gerum í dag hefur áhrif á framtíðina og hversu björt eða svört hún verður.
Framtíðin okkar er sameiginleg og þess vegna er það á ábyrgð okkar allra að tryggja að hún verði sjálfbær.
hvað er sjálfbær þróun?
Hugtakið felur í sér að mæta þörfum samtímans án þess að draga úr möguleikum komandi kynslóða til að mæta sínum þörfum.
Hvers vegna sjálfbærni?
Að auka sjálfbærni fyrirtækis getur aukið samkeppnishæfni þess en einnig haft jákvæð áhrif á flesta aðra þætti rekstursins, allt frá starfsánæ gju til hagnaðar.
En hvaða máli skiptir sjálfbær nivegferðin raunverulega þegar horft er á stóra samhengið og heiminn allan?
1
2
Í fyrsta lagi má nefna lagabreytingar, bæði á Íslandi og helstu viðskiptas væðum þess, s.s. Evrópu og Norður-Ameríku. Búast má við að með tímanum munu ákvæðin ná yfir allan rekstur og öllum fyrirtækjum verði gert skylt að setja umhverfið í fyrsta sæti.
Í öðru lagi er sjálfbærni sem heildarhugmynd mikilvæg þegar kemur að allri þróun og stöðugleika í heiminum. Mannkynið hefur gengið of hratt á auðlindir jarðar og til þess að náttúrulegar auðlindir hafi tækifæri til að endurnýja sig og geti haldið áfram að veita okkur þau gæði sem þær búa yfir, þurfum við að endurhugsa hvernig þær eru nýttar.
3
Í þriðja lagi þarf að hafa í huga að stigvaxandi loftslagsbreytin gar af mannavöldum eru drifkrafturinn fyrir öllum þessum breytingum og ástæða þess að við þurfum að bregðast við ekki seinna en í dag.
Fjárhagslegur ávinningur fyrirtækja
Í sinni einföldustu mynd felst sjálfbærnivinna fyrirtækja í því að þau axli ábyrgð og hafi uppbyggileg áhrif á umhverfið, stjórnarhætti og samfélagið. En fyrir þá sem eru rétt að hefja vegferðina má segja að fyrsta skrefið snúist í raun bara um það að vera öll aðeins betri hvert við annað og við náttúruna.
Sjálfbærni í rekstri hefur jákvæð áhrif á rekstrarafkomu fyrirtækja, þá og sérstaklega þegar til lengri tíma er litið. Sjálfbærni hefur jákvæð áhrif orkunotkun, dregur úr úrgangsmynduni, lækkar eldsneytiskostnað, bætir nýtingu auðlinda, eykur bæði starfsánægju og viðskiptavild sem skilar sér allt í minni rekstrarkostnaði og betri afkomu fyrirtækisins. Ávinningur fyrirtækja af sjálfbærni er bæði margvíslegur og þar sem hann er mjög fjölbreyttur er líklegt að viðskiptavinir ykkar finni ávinning í að lágmarki 3-4 atriði á neðan greindum lista:
Fyrirtækið eflir ímynd sína á markaði með því að taka upp sjálfbærnistefnur sem sýnir fram á samfélagslega ábyrgð og umhverfisvernd. Þúsundir íslenskra fyrirtækja munu á næstu misserum hefja sína sjálfbærnivegferð enda gera ný lög lagareglur kröfu um slíkt. Þau fyrirtæki sem byrja fyrr munu ná ákveðinni aðgreiningu á markaðinum.
Fyrirtæki geta einnig laðað að sér hæfara starfsfólk með því að auka sjálfbærni í rekstri. Bæði erlendar og íslenskar rannsóknir sýna að fólk fætt eftir 1985 hugsar töluvert öðruvísi um sjálfbærni en einstaklingar sem tilheyra t.d. X kynslóðinni. Heimild: Íslenska kynslóðamælingin.
Tryggð viðskiptavina eykst sem leiðir af sér jákvætt umtal og viðskiptavinir verða líklegri til að mæla með fyrirtækinu og vörum þess við vini og vandamenn (hér væri hægt að mæla tryggð fyrir og eftir með NPS aðferðafræðinni).
Fyrirtæki sem taka sjálfbærni alvarlega eru líklegri að vera með ánægðari starfsmenn. og hafa rannsóknir hafa sýnt að ánægðara starfsfólk upplifir oftar tilgang með starfinu sínu og afköst þeirra verðaeru meiri. Ánægðari starfsmenn leiðair oft af sér betri þjónustu til viðskiptavina sem skilar sér að lokum í betri rekstri.
Íslenskar lánastofnanir munu í auknum mæli umbuna fyrirtækjum sem taka sjálfbærni alvarlega enda er það hagur þeirra þegar framtíðar reglugerðir komi til framkvæmda. Ástæðan er sú að sjálfbærni er talin draga úr fjárhagslegri áhættu í bankakerfinu.
Fyrirtæki sem leggja áherslu á sjálfbærni eru betur undir það búin að takast á við áskoranir og breytingar í rekstrarumhverfi sínu. Sjálfbærnistefnur stuðla að aukinni aðlögunarhæfni, þar sem stjórnendur fá víðari sýn á reksturinn og geta betur brugðist við breyttum aðstæðum með langtímahagsmuni í huga.
Tryggingarfélög eru einnig líkleg til að umbuna viðskiptavinum fyrir að stuðla að sjálfbærni í rekstri.
Með aukinni tryggð viðskiptavina minnkar brottfall viðskiptavina sem getur leitt af sér lækkun á markaðskostnaði og öðrum tengdum rekstrarkostnaði þar sem ekki þarf að hafa eins mikið fyrir því að sækja nýja viðskiptavini.
Fyrirtæki geta náð til yngri neytenda með því að leggja áherslu á sjálfbærni, þar sem ný kynslóð neytenda, sem leggur mikla áherslu á samfélagsábyrgð, er að stíga inn á markaðinn. Íslenski markaðurinn mun fá um 20.000 nýja neytendur á næstu fjórum árum og þessi hópur samanstendur af em er bæði neytendumr, starfsfólki og kjósendumr sem taka sjálfbærni alvarlega. Fyrirtæki sem sýna fram á sjálfbærar lausnir og ábyrga starfshætti eru því betur í stakk búin til að laða að sér yngri kynslóðir, sem getur haft jákvæð áhrif á rekstur fyrirtækisins.
Fyrirtæki sem hefja sjálfbærnivegferð sína sem fyrst verða fyrr tilbúin fyrir nýjarí reglugerðir sem verða innleiddar á næstu misserum. Evrópusambandið er að innleiða fjölmargar nýjar reglugerðir á sviði sjálfbærni, svo sem Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD) og EU Taxonomy Regulation, sem munu krefjast ítarlegri upplýsingagjafar frá fyrirtækjum um umhverfisáhrif þeirra og sjálfbærnimarkmið. Þessar reglugerðir gera það að skyldu fyrir fyrirtæki að upplýsa hvernig þau dragi úr kolefnislosun, auki orkunýtni og bæti félagslega ábyrgð.
Heimsmarkmið Sameinuðu þjóðanna
Laufið hvetur fyrirtæki til að kynna sér
Heimsmarkmið Sameinuðu þjóðanna og tengja sig þeim ef mögulegt er. Þeirri vinnu er skipt upp í eftirfarandi fjóra þætti:
1. Kynna sér heimsmarkmiðin og undirmarkmið þeirra:
Áður en hafist er handa við að innleiða markmiðin, og undirmarkmið, í starfsemi ólíkra fyrirtækja er mikilvægt að kynna sér þau vel, t.d. í Verkfærakistu Heimsmarkmiða Sameinuðu þjóðanna fyrir fyrirtæki á heimsmarkmidin.is. Forgangsröðun markmiða
2. Forgangsröðun markmiða og undirmarkmiða þeirra:
Forgangsröðun markmiða skal vera byggð á núverandi starfsemi fyrirtækisins og virðiskeðju þess. Þá skal greina hvar helstu möguleikar eru fyrir fyrirtækið til að bæta sig og/eða hafa áhrif á umhverfi og samfélag. Þess má geta að best er að einbeita sér að fáum markmiðum í einu en einnig að markmiðin geta breyst milli ára.
3. Skilgreining á því hvernig fyrirtækið ætlar að ná settum markmiðum:
Þegar búið er að ákveða hvaða markmið og undirmarkmið fyrirtækið ætlar að vinna eftir skal setja
nákvæma skýringu á hvernig stefnt verður að því að ná þeim markmiðum. Oft getur þetta skref leitt til betrumbættra aðgerða innan fyrirtækisins eða ýtt undir nýsköpun.
4. Innleiðing og samþætting markmiða
Að lokum skal huga að innleiðingu og samþættingu markmiðanna inn í ferla fyrirtækisins, eða þar sem við á. Í þessu skrefi er gott að nýta sér samvinnu starfsfólks, og jafnvel líta til möguleika á samvinnu við aðra hagaðila fyrirtækisins, t.d. þá sem eru hluti af virðiskeðju þess.
VARÚÐ:
Ekki falla í þá gr yfju að halda að það sé betra að teng ja við sem flest markmið. Best er að teng ja sig aðeins við þau markmið sem fyrirtækið vinnur að með áþreifanlegum hætti og sem skilar raunverulegum ávinningi
Heimsmarkmið Sameinuðu þjóðanna um sjálfbæra þróun eru alls 17 talsins með 169 undirmarkmið og gilda á tímabilinu 2016-2030. Þau voru samþykkt af fulltrúum allra aðildarríkja
Sameinuðu þjóðanna í september 2015 og ná bæði til innanlandsmála og alþjóðasamstarfs. Öll aðildarríkin hafa skuldbundið sig til að vinna að innleiðingu markmiðanna innanlands og utan út gildistíma þeirra.
Heimsmarkmiðin mynda jafnvægi milli þriggja stoða sjálfbærrar þróunar; samfélags, umhverfis og efnahags og fela í sér fimm meginþemu; mannkynið, jörðina, hagsæld, frið og samstarf. Eitt stærsta markmið heimsmarkmiðanna er að engir einstaklingar eða hópar séu skildir eftir og þarf að gæta þess að ekki sé aðeins
horft til meðaltala heldur heildarinnar til að sjá hvort árangur náist.
Þegar unnið er að heimsmarkmiðunum þarf að hafa í huga að ekki er hægt að vinna að neinu einu þeirra í tómarúmi. Þau eru samþætt og tengjast innbyrðis, sem er mikilvægt fyrir framkvæmd þeirra. Að auki skiptir þátttaka og samstarf ólíkra hagsmunaaðila máli til þess að markmiðin náist, sama hvort um sé að ræða stjórnvöld, fyrirtæki, félagasamtök eða einstaklinga.
Markmiðin 17 eru eftirfarandi
ENGIN FÁTÆKT
Útrýma fátækt í allri sinni mynd alls staðar
MENNTUN FYRIR ALLA
Tryggja jafnan aðgang allra að góðri menntun og stuðla að tækifærum allra til náms alla ævi
SJÁLFBÆR ORKA
Tryggja öllum aðgang að öruggri og sjálfbærri orku á viðráðanlegu verði
AUKINN JÖFNUÐUR
Draga úr ójöfnuði innan og á milli landa
AÐGERÐIR Í LOFTSLAGSMÁLUM
Grípa til bráðra aðgerða gegn loftslagsbreytingum og áhrifum þeirra
FRIÐUR OG RÉTTLÆTI
Stuðla að friðsælum og sjálfbærum samfélögum fyrir alla menn, tryggja jafnan aðgang að réttarkerfi og byggja upp skilvirkar og ábyrgar stofnanir fyrir alla menn á öllum sviðum
EKKERT HUNGUR
Útrýma hungri, tryggja fæðuöryggi og bætta næringu og stuðla að sjálfbærum landbúnaði
JAFNRÉTTI KYNJANNA
Jafnrétti kynjanna verði tryggt og völd allra kvenna og stúlkna efld
GÓÐ ATVINNA OG HAGVÖXTUR
Stuðla að viðvarandi sjálfbærum hagvexti og arðbærum og mannsæmandi atvinnutækifærum fyrir alla
SJÁLFBÆRAR BORGIR OG SAMFÉLÖG
Gera borgir og íbúðasvæði öllum mönnum auðnotuð, örugg, viðnámsþolin og sjálfbær
LÍF Í VATNI
Vernda og nýta hafið og auðlindir þess á sjálfbæran hátt í því skyni að stuðla að sjálfbærri þróun
SAMVINNA UM MARKMIÐIN
Blása lífi í alþjóðlegt samstarf um sjálfbæra þróun og grípa til aðgerða
HEILSA OG VELLÍÐAN
Stuðla að heilbrigðu líferni og vellíðan fyrir alla frá vöggu til grafar
HREINT VATN OG HREINLÆTISAÐSTAÐA
Tryggja aðgengi að og sjálfbæra nýtingu allra á hreinu vatni og salernisaðstöðu
NÝSKÖPUN OG UPPBYGGING
Byggja upp viðnámsþolna innviði fyrir alla, stuðla að sjálfbærri iðnvæðingu og hlúa að nýsköpun
ÁBYRG NEYSLA OG FRAMLEIÐSLA
Sjálfbær neyslu- og framleiðslumynstur verði tryggð
LÍF Á LANDI
Vernda, endurheimta og stuðla að sjálfbærri nýtingu vistkerfa á landi, sjálfbærri stjórnun skógarauðlindarinnar, berjast gegn eyðimerkurmyndun, stöðva jarðvegseyðingu og endurheimta landgæði og sporna við hnignun líffræðilegrar fjölbreytni
DÆMI: Íslenskt fyrirtæki sem vinnur að uppbyggingu endurnýjanlegra orkuinnviða í samstarfi við önnur fyrirtæki eða stjórnvöld erlendis. Unnið er samtímis að sex heimsmarkmiðum: 7. Sjálfbær orka, 8. Góð atvinna og hagvöxtur, 9. Nýsköpun og uppbygging, 10. Aukinn jöfnuður, 13. Aðgerðir í loftslagsmálum og 17. Samvinna um markmiðin.
VÍSSIR ÞÚ?
Heimsmarkmið Sameinuðu þjóðanna hafa það að markmiði að gera heiminn sjálfbærari. Þau snúa öll að sjálfbærni í samfélaginu, umhverfismálum og/eða efnahag.
HAFIÐ Í HUGA
Forðumst að nota hugtök eins og „sjálfbær“ þar sem það á raunverulega ekki við og stenst ekki skoðun. Einnig ber að varast notkun orðanna „vistvænt“, „umhverfisvænt“ og „grænt“ því slíkt er grænþvottur og rýrir traust á fyrirtækinu. Þó mætti tala um að einn kostur sé umhverfisvænni en annar ef hægt er að færa fullnægjandi rök fyrir því.