Kwink magazine voor sociaal-emotioneel leren - 2018-2019 nr. 1

magazine voor sociaal-emotioneel leren 2018- 2019 nr. 1 l

Kwink is vernieuwd!

De Week Tegen Pesten Besef van de ander

voor inspirerend onderwijs l www.kwinkopschool.nl

ui

Kwink is een uitgave van

tn M e po em et st ba er r e

De zorgzame groep

Colofon

Prikbord

Kwink magazine voor sociaal-emotioneel leren

Kwink magazine

Redactie Gerard van Midden, hoofdredacteur

Kwink magazine is speciaal gemaakt voor leerkrachten, intern begeleiders en directieleden die meer willen weten over sociaal-emotioneel leren op school. Kwink magazine biedt achtergrondinformatie en informatie over Kwink. Om scholen te enthousiasmeren voor sociaal-emotioneel leren in de klas. Veel leesplezier!

Martijn Wabeke, eindredacteur

Week Tegen Pesten: 17 t/m 21 sept. 2018

Erik Idema, uitgever Auteurs Tea Adema, Dianne Bos, Erik Idema, Gerard van Midden, Kees van Overveld, Lynette de Ruijter en Wouter Siebers.

Fotografie Maarten Feenstra, Anouska van Slegtenhorst, Martina de With, Dreamstime (p.12, 15 en 18) Vormgeving Richard Feld Uitgever Kwintessens Berkenweg 11 Amersfoort Postbus 1492 3800 BL Amersfoort

Maak een goede start van het schooljaar en doe mee aan de Week Tegen Pesten. Het thema voor dit jaar is: ‘Laat je zien!’

Kwink biedt gratis lesmateriaal voor zowel onder-, midden- als bovenbouw. Vanaf 7 september beschikbaar op www.kwinkopschool.nl/weektegenpesten.

NOT 2019: een feestje!

Wij zijn aanwezig op de NOT 2019 van 22 t/m 26 januari. Naast Kwink presenteren we daar ook onze methoden voor levensbeschouwing en onze uitgaven voor sociaal-emotioneel leren. Kom naar de NOT, bekijk Kwink en schrijf u in voor onze Kwink-nieuwsbrief. U ontvangt dan een feestelijke Kwink-slinger voor in de klas.

Uitnodiging Kwink-bijeenkomst Exclusief voor Kwink-scholen en scholen die Kwink uitproberen

! ng igi d no Uit

organiseren wij een (gratis) Kwink-middag. U kunt zich daar nu al voor aanmelden! De Kwink-middag is op 6 november 2018 in Amersfoort van 15.30 uur tot 19.00 uur. Het volledige programma vindt u op www.kwinkopschool.nl/kwinkbijeenkomst.

T: 033 460 19 40 E: info@kwinkopschool.nl www.kwinkopschool.nl www.kwintessens.nl

Maak een gouden start!

2018 - 2019 nr. 1 issn: 2405 - 5956

tatie bedoeld voor een studiedag aan het begin van het

Alle rechten voorbehouden Overname uit Kwink magazine is zonder voorafgaande toestemming van de uitgever niet toegestaan.

Kwink-coach Esther Veldman (zie p. 10) maakte een presenschoolseizoen. Aan de hand van acht groepsversterkers legt u zo de basis voor een sociaal veilige school. Download de presentatie op www.kwinkopschool.nl/groepsversterkers.

Kijk voor het allerlaatste nieuws op www.kwinkopschool.nl!

Kwink is geïnspireerd op het boek Groepsplan Gedrag van dr. Kees van Overveld. Dit is een uitgave van Uitgeverij Pica.

Inhoud

4-5

Kwinken in…

Scheveningen

6-9

Kwink nu nog s(n)eller

S(n)eller!

Daar bent u weer. Terug van een welverdiende en hopelijk ontspannen vakantie.

10

De Kwink-coach

Een gloednieuw schooljaar staat voor de

De kracht van groepsvorming

deur. En wat is er mooier dan het nieuwe schooljaar te beginnen met goed nieuws? Nieuws waar u vóór de vakantie in alle hectiek misschien al iets over gehoord heeft. Nieuws waar u echt blij van

12-13

De zorgzame groep

wordt en waardoor u direct enorme zin in het nieuwe schooljaar krijgt (voor zover u dat nog niet had). Daar komt-ie!

Kwink is vernieuwd! Vanaf vandaag is het geven van SEL-lessen nóg effectiever

14

Kwinkmeting

Kwink-coach voor Oranje

en eenvoudiger. Hoe dat kan? We geven de transitie een prominente plaats in de les. Zo leert de leerling het geleerde beter te vertalen naar de dagelijkse praktijk. Ook is de lesopzet duidelijker en compacter.

Hoelang een les duurt? Of u de les in één

16-17

De Week Tegen Pesten

of twee keer geeft? U maakt zelf deze belangrijke keuzes. Zo wordt de Kwinkles echt van u en van uw leerlingen. Maar er is nog veel meer. Zo werken we vanaf nu met vijf compleet nieuwe lesfases: te beginnen met Weet je nog? en eindigend met Check! Alles over de vernieuwingen weten? Een uitgebreide uitleg leest u op de pagina’s 6 t/m 9.

En verder...

11 Passend aanbod voor de Kwink-coaches

15 Sociaal-emotioneel leren thuis 18 De Week van de Mediawijsheid 19 SEL-inspiratie

Het schooljaar begint goed. Kwink is nu nog s(n)eller! Veel gebruiksplezier.

Wouter Siebers projectleider Kwink

Kwinken in...

De Oranjeschool in Scheveningen

Op een mooie maandag geeft Annemieke van Kooten aan haar groep 4/5, 25 kinderen van verschillende sociale en culturele komaf, de Kwink-les over verdraagzaamheid.

Annemieke zet de startanimatie

waarom Mol ’s nachts harde muziek

aan. De klas humt de begintune

opzet. Odette heeft geen idee en

mee en kijkt daarna geboeid naar

vraagt Mol: ‘Waarom doe je dat?’

Eend die vertelt dat hij vanmorgen

Mol blijkt heel bang te zijn in het

een liedje zong en iemand tegen

donker. Daarom zet hij muziek op.

hem zei: ‘Houd eens op met dat

Odette begrijpt het. Ze verkoopt

vervelende geluid. Dat gesnater

haar huis niet, maar zal de muziek

altijd van jullie.’

verdragen.

‘Wat vind je ervan dat dat tegen

Na het kijken blijkt dat de kinderen

Eend gezegd wordt?’ vraagt Anne-

goed opgepikt hebben waar dit over

mieke. Veel vingers in de lucht.

gaat. Ze vinden dat Odette eerst

‘Het is beledigend,’ zegt Anouk.

‘arrogant’ reageert door meteen

‘Niet zo aardig om tegen een dier

haar huis te willen verkopen. Maar als

met een snavel ‘gesnater’ te zeg-

ze hoort waarom Mol muziek draait,

gen,’ vult Joep aan.

reageert ze juist heel aardig.

Waarom doe je dat?

eft altijd Yousuf he mi mee la sa s je brood ij zijn nch. Als h voor de lu opendoet je trommelt kokhalzen l moet je a geur. van de Froukje draagt graag u jongenskleding. En no net niet de modellen . die een beetje in zijn

Anna: ‘Ze had ook kunnen zeggen:

Niemand in deze groep heeft er

“Stel je niet aan.”’

last van dat Froukje jongenskleding

De hoofdanimatie wordt gestart. Mol

4

1. Heb ik er last van?

2. W eet ik waarom diegene zo doet of is?

3. M oet ik er iets van zeggen.

draagt. Ze hebben wel een idee

en Odette zijn goede buren. Behalve

Verdraagzaamheid

waarom ze dat doet en zouden er

’s nachts. Dan draait Mol keiharde

Annemieke zegt dat dat verdraag-

geen vragen over stellen.

muziek waardoor Odette niet kan

zaamheid is: dat je niet boos rea-

Yousuf met zijn salamiboterham le-

slapen. Ze besluit een makelaar te

geert op iemand die anders is of

vert meer discussie op. Allemaal in

laten komen, want ze gaat haar

anders doet dan jij. Ze deelt situatie-

de oplossende zin. Larissa bedenkt

huis verkopen. De makelaar vraagt

kaartjes uit.

dat je kunt vragen aan de juf of je

Kwinken in de praktijk

. ig rd a a n o n ie h sc is m et h t k n li k ‘Als ik er iets over zeg, ing.’

En dat is niet mijn bedoel ergens anders mag zitten. Of aan

Needs) onderzocht ze uitvallers op

Yousuf of hij zijn trommeltje dicht wil

de SCOL en kwam ze erachter dat

laten terwijl hij kauwt.

zij vaak de jij-competenties niet

‘Wie zou er iets van zeggen tegen

beheersten. Ze zaten sterk in de

hem?’ vraagt Annemieke.

ik-fase. De kinderen kénden de

Mila zegt dat dat niet nodig is. Je kunt

jij-competenties wel, maar bleken

ook gewoon aan iets anders denken.

deze niet in hun eigen handelings-

Amira haakt hierop in: ‘Als ik iets zeg,

repertoire te hebben.

dan klinkt dat misschien onaardig.

‘Ze wilden wel, maar konden het

En dat is niet de bedoeling.’

meestal niet. Echt niet,’ zegt Anne-

Hiermee neemt het gesprek een

mieke. ‘Ik heb veel uitgelegd. Ook

nieuwe wending. Het gaat kennelijk

dingen waarvan ik altijd dacht dat

vooral om hóé je iets tegen iemand

ze die “heus wel” wisten.’

Om de link te leggen tussen wat er in een Kwinkles geleerd wordt en het gedrag van kinderen, hangt Annemieke in haar klas veel ‘geheugensteuntjes’ zoals deze op.

zegt. Toch keert de groep even later terug bij waar ze waren. Het is vaak

Transitie

de klas. Dan grijp ik terug naar deze

niet nodig om iets te zeggen. Laat

Het onderzoek heeft haar manier van

les. Kinderen hebben het nodig dat ik

iemand lekker doen wat hij doet.

lesgeven aangescherpt. ‘Zoals bij

benoem wat ik zie gebeuren en vra-

deze les over verdraagzaamheid. Je

gen stel over hun gedrag. Ze zijn zich

Master EN

merkt dat als we het erover hebben

vaak niet bewust van wat ze doen.

In het nagesprek vertelt Annemieke

iedereen verdraagzaam is. Morgen

Want wat ze vanmiddag zeiden, vin-

dat ze is ‘afgestudeerd’ op Kwink.

kan blijken dat toepassen op het

den ze echt. Nu nog even leren hoe

Voor haar master EN (Educational

plein moeilijker is dan erover praten in

je dat in de praktijk brengt.’

Het motto van Annemieke

Ik ga verdraagzaam met de ander om

Ik wil kinderen graag helpen om besef van de ander te hebben én zich daarnaar te kunnen gedragen. Leren oog hebben voor elkaar, want daar wordt de groep leuker van.

5

Kwink nu nog s(n)eller.

Op de hoogte in vijf stappen!

K

wink is vernieuwd. Natuurlijk wilt u goed uit de startblokken schieten. Na het lezen

van dit stappenplan weet u alles. En een sterke eerste Kwinkles is gegarandeerd.

6

Kwink is vernieuwd!

1.

Vernieuwde startpagina

Komt u via de gebruikelijke login in de Kwink-wereld? Dan ziet u meteen een compleet nieuwe startpagina. Naast de vertrouwde lesbuttons vindt u een prikbord met nieuws en praktische informatie. Zo bent u altijd op de hoogte.

Leraar

Voorbereiding Kwink van de Week

2.

De leraar

Links in het scherm staan vijf keuzemogelijkheden voor de leraar. Onder Voorbereiding vindt u een duidelijk overzicht van de te gebruiken materialen tijdens de les.

Nieuw is de mogelijkheid om de lesopzet inclusief alle

Transitie Emotiewoordenschat Overig

materialen in één keer te downloaden.

Uiteraard kunt u belangrijke onderdelen als Transitie en Emotiewoordenschat nog steeds met één muisklik openen. Onder de knop Overig staan zaken die niet direct om uw aandacht vragen bij de voorbereiding van de les.

Eén lange Kwinkles of liever twee keer een korter moment? U bent regisseur.

7

3.

De les

De meest in het oog springende verandering is de vernieuwde lesopbouw. De structuur is teruggebracht naar vijf lesfases. Zo zijn de Kwinklessen behapbaarder én doelgerichter.

Weet je nog? – In deze fase kijkt u met uw leerlingen kort terug op de afgelopen les. Zo geeft u aandacht aan transitie. Weet je nog? bestaat uit één prikkelende reflectievraag.

Start – In deze fase start de les echt. Eend introduceert als presentator voor de onder- en middenbouw het lesonderwerp en het lesdoel. In de bovenbouw wordt het onderwerp steeds op een andere manier geïntroduceerd. Vanaf dit schooljaar door twee gloednieuwe karakters: Kaj en Tess.

Uitleg – De uitlegfase bestaat uit twee onderdelen: 1. Het concreet benoemen van de doelstelling van de les door de leraar.

2. De hoofdanimatie zoals u die gewend bent.

Oefenen – Als u samen met de groep het lesdoel en de animatie heeft verkend, is het tijd voor het oefenen. Met praktische werkvormen waarbij rekening is gehouden met het verdelen van de lesstof. Eén lange Kwinkles of liever twee keer een korter moment? U bent regisseur.

Check! – De leerlingen hebben flink geoefend. Ze zijn klaar om de laatste stap te maken. U stelt de vraag: ‘Hoe ga je deze week met de Kwink van de Week aan slag?’ Welk gedrag laten ze daarbij zien? Dát is voorbereiden van de transitie in optima forma!

8

4.

De lesopzet

Bij een nieuwe digitale omgeving hoort een nieuwe lesopzet.

Daarbij valt vooral het nieuwe onderdeel Transitie in de praktijk op de lesbeschrijving op. Zo heeft u helder wat de winst van de Kwinkles is voordat u start met het geven van de les. De les is opgebouwd uit blokken: een uitnodiging aan u om zélf te kiezen wanneer u welke lesstof gebruikt.

5.

Meer materiaal

Tot slot starten we dit schooljaar met het

Week Tegen Pesten ‘Laat je zien!’

uitgeven van een aantal extra katernen.

Zo besteden we aandacht aan de Week Tegen Pesten, Week van de Mediawijsheid en de Week van de Lentekriebels. Al deze informatie, inclusief alle lesdoelen, zijn terug te vinden in het complete jaaroverzicht op de achterkant van de uitneembare poster in dit magazine.

Als uitsmijter is Kwink ook gevarieerder aanwezig in uw groep: de Kwink van de Week zal er steeds weer anders uit zien.

Meer informatie? Kijk op het online prikbord op www.kwinkopschool.nl voor een instructiefilmpje. Veel plezier en gebruiksgemak met de vernieuwde Kwink!

9

De Kwink-coach...

Tips van een Kwink-coach

De kracht van groepsvorming Esther Veldman CBS ‘Het Startblok’ in Harderwijk Leerkracht van Plusklas Kwink-coach Gaat vol voor groepsvorming Is ook trainingsacteur (www.lastigeouders.nl)

Esther interviewen is leuk. Heel leuk.

Ook een methode als Kwink moet

riteit aan te geven. Als je dan na zo’n

Ze straalt en maakt je dag vrolijk.

goed geborgd worden. Daarom

studiedag al weet wat je concreet

Esther, leerkracht sinds 1996, is ook

was Esther blij dat haar directeur

gaat doen per dag, om die positieve

trainingsacteur. Op een speelse,

haar vroeg: ‘Wil jij misschien Kwink-

groepsvorming te stimuleren, dan

luchtige manier laat ze mensen er-

coach worden?’ Esther dacht geen

helpt dat natuurlijk enorm.’

varen hoe ze nog effectiever kunnen

minuut langer na dan nodig.

communiceren. Altijd in een veilige,

Coachen zit haar in het bloed.

positieve sfeer. Anders leer je niets.

een positieve groepsvorming en

Die veilige sfeer vindt ze ook voor de

Start van het nieuwe schooljaar

bespreekt de do’s en dont’s

klas van groot belang. Daarom is ze

‘Je kunt maar één keer een vliegen-

hiervan. Positieve do’s zijn:

Kwink-coach. Ze vertelt graag waar-

de start maken. Dat is aan het begin

om haar aanpak werkt.

van het nieuwe schoolseizoen, het begin van de acht Gouden Weken

10

Esther hamert op het belang van

‘We hebben als team eerst zelf mate-

tot aan de herfstvakantie.’

riaal ontwikkeld voor de sociaal-emo-

Op de studiedag, vóór het schooljaar

tionele vorming. Leuk om te doen,

begint, ruimt Esther tijd in om de col-

maar naast je werk niet goed vol te

lega’s te motiveren voor die vliegen-

houden. Daarom waren we blij met

de start. Esther laat de collega’s zelf

de komst van Kwink. Die laat het be-

ervaren hoe fijn het is, om te starten

lang van SEL-competenties zoveel mo-

met aandacht voor de formingfase

gelijk ervaren. Geen suffe werkbladen

bijvoorbeeld door een vakantiebingo

waar je meestal niks aan hebt, maar

te spelen met elkaar. Het nut van een

actuele thema’s en wetenschappelijk

groepsvormende activiteit wordt ook

verantwoord onderbouwd. Gelukkig

meteen duidelijk, als je hem samen

hoefden we als team niet aan einde-

doet en bespreekt (bijvoorbeeld ‘De

loze trainingen mee te doen om met

knoop’). Esther: ‘Zo groeit de motiva-

Kwink te kunnen starten.’

tie van de collega’s, om er echt prio-

Een goede overdracht – Laat de leerlingen jou kennen – Leer de kinderen kennen – Investeer in contact met ouders - Complimenteer klassikaal, corrigeer 1 op 1 – Geef meer (oprechte) complimenten dan kritiek – Maak per dag een aantal keer gebruik van groepsvormende spellen – Maak samen de groepsregels.

Natuurlijk hoort bij dit alles ook de planning van Kwink en de lessen Goed Gedrag. Die houdt Esther, zeker tijdens de Gouden Weken, actief op de agenda.

Zie ook www.kwinkopschool.nl/ groepsversterkers

Passend aanbod voor de Kwink-coaches De Kwink-coach training is vernieuwd! Waarom? Omdat eerdere deelnemers aangaven meer tijd te willen besteden aan verdieping. Daar hebben we voor gezorgd door drie verschillende trainingen aan te bieden.

1. Basistraining

In de training werken we onder an-

Trainingsdata 2018-2019

De eerste bijeenkomst is bedoeld

dere met het Kwink-coach katern.

en inhoud

voor die Kwink-coaches die op zoek

Iedereen gaat de deur uit met prak-

zijn naar verdieping van hun kennis

tische ideeën om direct in de team-

op het gebied van SEL, groepsvor-

vergadering aan de slag te kunnen.

ming en groepsdynamica. Als een

Ook kijken we naar de rol van de

schoolteam nog helemaal aan het

leerkracht en de betrokkenheid van

begin staat van het implementeren

ouders bij SEL in de school. Daar-

van SEL is het als Kwink-coach fijn

naast komt het belang van transitie

om je collega’s uitleg te kunnen

aan bod en ook hoe je transitie bij je

Verdiepingstraining:

geven over de achtergronden en

collega’s kunt stimuleren.

7 november 2018, 12 december 2018

17 oktober 2018, 21 november 2018 en 13 februari 2019 • SEL • Groepsdynamica • Groepsvorming

en 6 maart 2019

het waarom van SEL. Als coach groepsvorming en kun je collega’s

3. Sociaal veilige school in de praktijk

ondersteunen door activiteiten

De laatste bijeenkomst is een echte

passend bij de groepsfases aan te

werkbijeenkomst. Uitgangspunt van

dragen.

deze bijeenkomst is de eigen school-

krijg je inzicht in de fases van de

Basistraining:

• Taken van de Kwink-coach • Transitie • Ouders betrekken bij SEL Sociaal veilige school in de praktijk: 6 februari 2019, 13 maart 2019 en

situatie. Vooraf heeft elke coach

10 april 2019

2. Verdiepingstraining

zich een beeld gevormd van de

• Casuïstiek bespreken

In de tweede bijeenkomst gaan we

sociale veiligheid in de eigen school.

• Jaarplan voor de school maken

in op de taken van de Kwink-coach.

In groepjes gaan we in op de in-

De kennis van de eerste bijeenkomst

dividuele schoolsituaties en op de

is hierbij het uitgangspunt. Wat kun

stappen die nodig zijn in het proces.

je doen als coach om ervoor te

Daarna maakt elke Kwink-coach

zorgen dat er draagvlak komt voor

een praktisch plan passend bij de

SEL binnen je team?

eigen schoolsituatie.

De trainingen kosten € 300,- per bijeenkomst (incl. btw). Volgt u alle trainingen? Dan geldt een korting van € 100,- op de derde training.

Meer weten of u aanmelden?

Ga naar www.kwinkopschool.nl/coach

11

De zorgzame groep Kees van Overveld

Groep 6, Jordy is onrustig. Al de hele les balanceert hij op zijn stoel. De leerkracht heeft al een aantal keren gewaarschuwd: ‘Ga op vier poten zitten’. Opeens valt de stoel om en Jordy komt hard op de grond terecht.

Veel kinderen beginnen te lachen en een van de jongens roept: ‘Lekker voor je!’

Groep 7, Vincenzo is onrustig. Al de hele les balanceert hij op zijn stoel. De leerkracht heeft al een aantal keren gewaarschuwd: ‘Ga op vier poten zitten’. Opeens valt de stoel om en Vincenzo komt hard op de grond terecht.

Het wordt stil en een van de klasgenootjes vraagt bezorgd: ‘Gaat het?’

12

Er is een verschil tussen klassen en

Empathie

Cognitieve en emotionele empathie

groepen. In een klas is vaak

Empathie wordt vaak opgesplitst in

zijn een belangrijk duo. Ze helpen je

sprake van een los-zand-cultuur:

een cognitief en een emotioneel deel.

de ander te doorgronden.

veel competitie en onderlinge strijd;

Cognitieve empathie is: begrijpen

Maar wat betekent dit voor het wer-

en leerlingen hebben vooral

hoe andere mensen de wereld zien

ken in de klas? We moeten kinderen

oog voor zichzelf.

en hoe ze over die wereld denken.

leren om zichzelf in het contact met

In een groep hebben leerlingen oog

Het gaat ook over het snappen van

anderen twee cruciale vragen te

voor elkaar en gaan ze respectvol

het perspectief en de mentale mo-

stellen:

met elkaar om. Vincenzo zit in zo’n

dellen van anderen. En vooral over

- Wat denk ik dat de ander denkt?

groep. In die groep is de SEL-

het snappen hoe de ander denkt

- Hoe zal de ander zich voelen?

competentie ‘besef van de ander’

en waarom dat zo is.

duidelijk te observeren. De leerkracht

Emotionele empathie is een soort

De zorgzame klas

merkt op dat zijn leerlingen oprecht

onzichtbare breinverbinding tussen

Goleman en Senge spreken nog

geïnteresseerd zijn in de gedachten

twee personen. Die verbinding geeft

over een derde vorm van empathie:

en gevoelens van de ander. En

je een idee hoe de ander zich voelt.

empathic concern. Zij bedoelen hier-

heeft het tijdens de gesprekken met

Het draait hier vooral om de chemie

mee een emotionele bezorgdheid en

zijn collega’s vaak over ‘zijn

met de ander. Het wordt ook wel de

barmhartigheid die leiden tot het hel-

empathische groep’.

emotionele wifi genoemd.

pen en steunen van de ander. Zij ver-

Ac htergrond informatie

talen dit concept naar de dagelijkse

Buddy bench

praktijk in de klas. Zij vinden de caring

Een inspirerend voorbeeld van

Gedragsbeschrijvingen Besef van de ander

classroom een na te streven doel in

zorgzaamheid is de buddy bench.

het onderwijs. Deze ultieme vorm van

Dat is een bankje op het schoolplein

empathie ziet er als volgt uit:

waarop je gaat zitten als je verdrietig

- De leraar is een rolmodel die vriendelijkheid, respect en warmte laat zien.

- De leraar moedigt dit gedrag, deze

Kan verschillen en

bent, als je niemand hebt om mee

overeenkomsten met andere

te spelen of als je behoefte hebt

leerlingen noemen.

aan een praatje met iemand.

Kinderen op zo’n bankje worden

houding (kindness) aan bij haar

niet uitgelachen, hun signaal wordt

leerlingen.

serieus genomen. Klasgenootjes

- I n de caring classroom heerst een

l

vragen hun of ze iets voor hem of

gemoedelijke en veilige sfeer waar-

haar kunnen betekenen. Dit gebeurt

in leerlingen iets voor elkaar over

spontaan, zonder verwachting

hebben, waar ze opstaan tegen

van een tegenprestatie. Het is een

onrecht en uitsluiting, waar ze soms

reactie van empatische kinderen.

letterlijk voor elkaar zorgen.

l

zich voelt en wat deze denkt. l

l

een zich gewaardeerd en er is een

genootjes. Zo’n buddy bench voor

sterk wij-gevoel. Er klinken vragen als:

volwassenen, hoe mooi zou dat ook

(H)erkent en benoemt de emotie van de ander.

l

zo’n warme reactie van hun klas-

Is geïnteresseerd in wat een ander kind bezighoudt.

Ik wens alle kinderen in Nederland In zo’n zorgzame groep weet ieder-

Vraagt aan de ander hoe deze

Kiest ervoor zijn gedrag aan de ander aan te passen.

l

Snapt de non-verbale uitingen van de ander.

zijn?

- Wat kunnen wij doen als een van ons zich eenzaam of verdrietig voelt?

- Wat zeggen wij als we last hebben van de ander? En hoe zeg je dat op een niet-vijandige manier?

- Wat doe je als je ziet dat iemand gepest wordt? Sta je op of sta je toe?

l

Kan redeneren vanuit het perspectief van een ander.

Bronnen Goleman, D. & Senge, P. (2014). The Triple Focus. A New Approach to Education. Florence: More Than Sound.

Overveld, K. van (2017). SEL. Sociaalemotioneel leren als basis. Huizen: Uitgeverij Pica.

l

Staat op tegen pesten en sociale uitsluiting.

Kees van Overveld Auteur ‘Groepsplan Gedrag’ en ‘SEL Sociaal-emotioneel leren als basis.’ www.keesvanoverveld.nl

13

Kwink meting

Kwink-coach voor Oranje Wij deden niet mee.

Bij de Donald Duck werd nog wel zo’n ouderwets stickerboek bezorgd waarin je de plaatjes van alle spelers kon verzamelen, maar dat werd bij ons thuis nogal lauwtjes ontvangen. We deden toch niet mee. IJsland wel.

En Panama en ServiĂŤ. Maar wij niet.

Ik vond het een groot gemis. Niet om het sportieve element natuurlijk, want dat is toch altijd hetzelfde: we achten onszelf tot grootse dingen in staat, we worden wereldkampioen! Tot het moment dat het misgaat.

Het kost ook altijd weer een hoop stress, en je moet uitkijken dat je niet per ongeluk dingen plant op avonden dat er gevoetbald wordt.

(Een vriend van mij is getrouwd op een dag waarop Nederland in de halve finale stond. Hij heeft zijn vrouw pas dagen later teruggezien.) Om die redenen miste ik het allemaal niet. Waarom dan wel? Vanwege het sociaal-emotioneel leren natuurlijk.

Het wereldkampioenschap voetbal is een fantastische SEL-snelkookpan.

In een paar weken tijd krijgen we alles te zien wat met SEL te maken heeft. Op het veld, met een Nederlands elftal dat al jarenlang probeert zich uit de stormingfase te ploeteren en met scheidsrechters die regels handhaven.

Maar ook langs de lijn gaat het allemaal om SEL. Van de koning tot Johan Derksen, van mijn oude oma tot mijn buurman: ineens vormen we een soort nationale groep en gebeurt alles wat in een groepsproces gebruikelijk is. Kenners vertellen op tv wat goed voetbal is (norming), de meeste andere mensen zijn het daar dan niet mee eens (storming), als er gescoord wordt blijken we toch ineens goed te kunnen presteren als juichend legioen (performing), en in de knock-out fase beginnen we vast afscheid te nemen van onze medesupporters (adjourning). Het is een fantastische collectieve SEL-activiteit: leerzaam, nuttig en interessant. Maar dat moesten we dus opnieuw missen deze zomer. Net als in 2016, want toen deden we ook al niet mee.

Puur vanwege het SEL-belang zou ik ervoor willen pleiten dat we een volgende keer toch weer meedoen.

Hoe we dat bereiken? Aandacht voor het groepsproces, dat werkt altijd.

Een Kwink-coach voor Oranje zou een goed begin zijn. Ronald Koeman kan gratis een proefabonnement op Kwink aanvragen en dan krijgen de mannen er nog een peptalk van Zwinzent bij. Dan moet het goed komen.

Ik weet het zeker: in 2020 worden we weer net niet kampioen. Hup, Holland, hup!

Erik Idema

14

Sociaalemotioneel leren thuis

Ouderinformatie

Mijn kind luistert niet!

Door Tea Adema,

‘Mijn kind luistert niet!’ Deze vraag staat hoog in de top 10 van

trainer bij De Oplei-

hulpvragen. Onmacht wordt boosheid en boosheid botst. Want ouder

ding tot kinder- en

en kind hebben tegengestelde belangen op zo’n moment. Het kind

opvoedcoach

wil gehoord worden, groeien en zijn grenzen verkennen. De ouder wil graag harmonie. Een patstelling?

Wil een kind gehoord worden?

ren niet automatisch leren om op

en leert kinderen ook beter omgaan

Dan gaat het lawaai maken. Dan

een positieve manier te vragen wat

met teleurstellingen.

wordt het ‘deze vuist op deze vuist’

ze ten diepste graag willen. Ook

omdat zowel het kind als de ouder

volwassenen drammen, zeuren of

Eerst begrijpen, dan begrepen

een tandje bijzetten om elkaar te

trekken zich terug als ze eigenlijk be-

worden

kunnen horen. De reflex van ouders is vaak: tot stilte manen, soebatten, onderhandelen, lijmen en afkopen.

Maar veelal zit de meest effectieve reactie er niet bij, namelijk: een grens aangeven tot hoever hun kind mag gaan. Door dat niet te doen, luisteren ook ouders niet naar hun kind. Want het kind wil zijn ouders iets duidelijk maken. Het wil

Stephen Covey, de management-

Ieder kind wil een ouder die naar hem luistert, maar wil vooral een ouder die hem hoort en begrijpt!

begrepen worden en vooral dat zijn behoefte wordt erkend.

goeroe, zei het al: ‘Je moet mensen eerst begrijpen, voordat je zelf begrepen kan worden.’

Voor kinderen geldt dit des te meer.

Als we hun behoefte erkennen, kunnen we ze een tip geven hoe het probleem opgelost kan worden. Als we dan ook nog een voordeel van die tip benoemen, dan kan het kind weer met ons meebewegen.

hoefte hebben aan verbinding, erbij

Bijvoorbeeld de puber met zijn rot-

willen horen, autonomie of gewoon

zooi. Je kunt zeggen: ‘Jij wilt graag de

Leer kinderen hoe ze hun

liefdevolle aandacht willen hebben.

baas zijn over je kamer en je spullen.

behoeften goed onder woorden

Ouders moeten hun kind dat dus

En (géén maar)… als je nu je kamer

kunnen brengen

leren. Op een rustige, duidelijke ma-

opruimt, zal ik even voor je stofzuigen.’

Ja, dat doen ze vaak nog op een

nier. Door het zelf ook goed voor te

Zo voorkom je een machtsstrijd en

moeilijke manier. Zeuren om een

doen. Het consequent te corrigeren

kun je toch je gezag uitoefenen. Het

snoepje, klieren aan tafel met eten

als dat nodig is en onhandige aan-

kind voelt dat naar hem geluisterd is

dacht om te keren naar een posi-

en wil daarna ook naar zijn ouders

tieve uiting. Dat voorkomt driftbuien

luisteren.

en vul maar in. Belangrijk is dan om je te realiseren dat kinde-

15

Week Tegen Pesten 2018

Laat je zien!

‘L

aat je zien!’ Hoe vaak geeft u die opdracht aan een leerling? Wellicht vaker dan u denkt.

Tijdens rekenen, taal maar ook bij samenwerkingsopdrachten en het buitenspelen…

We vragen leerlingen continu om zichzelf te laten zien en het beste uit zichzelf te halen.

Tegelijkertijd vragen we leerlingen ook om zichzelf te laten zien als het níét goed gaat.

16

Kwink : lekker actueel!

leerlingen groeten op de gang, iets over jezelf vertellen (ook als het even minder goed gaat), leerlingen be-

Kwink &… de Week Tegen Pesten

trekken bij het oplossen van problemen. Dat zijn allemaal verschillende manieren die het vertrouwen in de leraar doen groeien.

Leraren en leerlingen zijn gelijkwaardig maar niet gelijk. Ze hebben elkaar nodig om aan vertrouwen te werken, maar de leraar is verantwoordelijk voor de regie.

De logische vervolgvraag: Laat ú zich-

zelf zien? Het is van groot belang dat

Dus: Laat jezelf zien! Laat zien wie jij

leerlingen weten dat ze hun leraren

bent, laat zien dat je oog hebt voor

kunnen vertrouwen. Zodat ze hen, als

de ander en laat zien dat je niet altijd

er iets speelt, weten te vinden, hun om

alles ziet.

hulp kunnen vragen, een situatie bespreekbaar durven maken. Zeker als het om pestgedrag gaat.

Helaas is het zo dat leraren niet elk pestgedrag zien en kunnen zien, omdat het vaak buiten de lessen om gebeurt. Maar voor de aanpak van

Laat zien dat je niet altijd alles ziet

Vorig jaar bracht Kwink het speciale katern ‘Kwink &…’ uit tijdens de Week

pesten is het essentieel dat de leraar weet wat er speelt. Kijk maar naar de

Tegen Pesten. Met succes! Daarom

schokkende cijfers: nu maakt slechts 4% van de leerlingen melding van

kunt u ook dit jaar lesmateriaal

een pestsituatie bij hun leraar. En dat terwijl die leraar zo’n grote rol speelt bij een effectieve aanpak van pesten.

vol inspiratie en tips downloaden.

Wederzijds vertrouwen

Helemaal gericht op het thema

Het draait dus om vertrouwen. Dat Laat jezelf zien! U vindt het katern

staat dan ook tijdens de Week Tegen Pesten 2018 centraal. Uit verschillende

in september op het vernieuwde

onderzoeken blijkt dat oog hebben voor de ander belangrijk is. Een praatje maken buiten de lessen om, je

Bron: Stichting School en Veiligheid

prikbord op www.kwinkopschool.nl.

17

Week van de Mediawijsheid

Heb jij het ‘onder de duim’?

1. Kun je je drie favoriete social media-kanalen noemen?

2. Wanneer zet jij iets niet op internet?

Van 16 t/m 23 novem ber is het weer zov er: de We ek van de Mediawij sheid. Da n staat op veel scho len aand acht voor internetge bruik cen traal. Dit ja gaat het ar over de ‘s k ills’ die le en leraren erlingen moeten h ebben om verantwo ord met so c ial media om te ga an. Dat is niet altijd gemakke even lijk. Om sc holen daa te onders rbij teunen ko m t K w in k begin nov ember m et het spe katern: ‘K ciale wink &… de Week Mediawij van de sheid’.

Wilt u op een spee lse manie direct me r t uw groe p aan de met het o slag nderwerp ? Gebruik onderstaa dan nde tien p rikkelend vragen o e m in de k las mee a slag te ga an de an. Om k la ss ik a al of in kleine gro epjes te g ebruiken.

3. Wanneer had je spijt van iets dat je op internet hebt geplaatst?

4. Welke social media-tip zou je geven aan een leerling die een groep lager zit?

5. Wat vind jij het leukste aan de social media? Beschrijf dit zo goed mogelijk.

6. Stel: je hebt één jaar geen internet. Welke dingen zou je doen die je nu niet doet?

7. Heb jij social media in de vingers? Waarom wel/niet?

10. Heb jij veel dezelfde/verschillende wachtwoorden?

Vertel een ander erover.

Wat vindt hij/zij daarvan?

(Natuurlijk niet je wachtwoorden verklappen!)

18

9. Welke tip met betrekking tot het gebruik van social media heeft je leraar voor jou?

8. Welke social media-tip heb je voor je school/leraar?

SEL- producten en tip s

SEL-inspiratie Wilt u naast Kwink nog meer SEL-inspiratie?

Prentenboek over de vijf gedragscompetenties van Kwink

Cadeauboekje nieuwe leerlingen

Struis zoekt een huis en andere Kwinkverhalen

Welkom in Kwink Verras nieuwe leerlingen en hun ouders met dit vrolijke cadeauboekje en laat hen kennismaken met de wereld van Kwink. Ze

Sprankelend prentenboek over herkenbare

genieten met hun kind van de mooie illustraties, de

thema’s als veiligheid, groepsgevoel, wie is de

verhalen en denken samen na over de vragen die

baas, kiezen en bedanken. Allemaal gekoppeld

erbij staan.

aan de vijf gedragscompetenties van Kwink.

Inclusief gespreksvragen, werk- en spelvormen en

Inclusief speciale pagina voor ouders met

liedjes. Ideaal voor gebruik in de kring!

informatie, twee filmpjes en drie liedjes.

Prijs: € 24,95

Prijs: € 4,35 (vanaf 10 exemplaren € 4,15; vanaf 30 exemplaren € 3,95)

Bestelnummer 6410

Bestelnummer 4900

Gedragsregels

Goed Gedrag – voor een veilige school

Voor een ve

ilige school

Goedag Gedr

Materiaal voor 2- tot 4-jarigen en BSO

Voor het positief en structureel aanleren van gedragsregels.

Het schoolteam kan de gedragsregels en

Materiaal voor 2- tot 4-jarigen: zes lessen, afgeleid

consequenties bij probleemgedrag naar

van bestaande Kwink-lessen, voor kinderen van

eigen wens aanpassen.

2 tot 4 jaar. Met een digitaal prentenboek, Kwink

Het lesmateriaal heeft drie waardenlessen

van de Week, een liedje, opzegversje en suggesties

en twintig gedragslessen.

voor werk- en spelvormen. Inclusief zomerpakket.

Inhoud pakket: 1 USB-kaart en vier

Materiaal voor de BSO: werk- en spelvormen voor

handleidingen voor de leerkracht.

binnen en buiten, Kwink van de Week en een

Bekijk ook www.goedgedragopschool.nl

zomerpakket.

Prijs: € 195,-

Ga voor meer informatie en prijzen naar

Bestelnummer 6547

www.kwinkopschool.nl/ikc

Op www.kwintessens.nl/sel vindt u van alle uitgaven een inkijkexemplaar! Veel SEL-plezier!

19

Vooraankondiging Kwink-bijeenkomst 6 november 2018

Alles wat u over Kwink wilt weten!

Exclusief (en gratis) voor Kwink-abonnees en scholen die Kwink uitproberen.

Benieuwd naar antwoorden op de volgende vragen: -H oe integreer je SEL in de dagelijkse praktijk?

- Ben jij al regisseur over je eigen Kwink-les?

-W eet jij hoe je zoveel mogelijk effect uit je SEL-lessen haalt?

Kom dan naar de Kwink-bijeenkomst!

Bekijk het volledige programma op www.kwinkopschool.nl/kwink-bijeenkomst!

Amersfoort, dinsdag 6 november 2018, van 15.30 tot 19.00 uur. We sluiten de middag af met eten en drinken.

Zet de datum alvast in uw agenda. Tot ziens!

www.kwinkopschool.nl/kwink-bijeenkomst

Gratis proef­ abonnement

Een sociaal sterke groep?

Kwink!

Kwink is een online methode voor sociaal-emotioneel leren (SEL). Voor groep 1 t/m 8. Kwink en SEL gaan uit van de kracht van de groep. Dat is een groep waarin ieder kind zich veilig voelt. Kwink leert kinderen belangrijke levensvaardigheden voor nu en later. De aanpak is gericht op preventie.

Daarmee wordt verstorend gedrag, waaronder pesten, voorkomen.

Kwink is opgenomen in de Databank Effectieve Jeuginterventies als goed onderbouwde interventie.

www.kwinkopschool.nl/ proefabonnement

Meer weten? www.kwinkopschool.nl

T: 033 460 19 40 E: info@kwintessens.nl

Kwink is een methode van