15
KURIER PLUS 28 LUTEGO 2015
Obserwatorium
East Village w kryzysowych drgawkach W mojej dzielnicy, na East Village wiele komercyjnych pomieszczeñ stoi pustych. Ka¿dego dnia takich lokali przybywa, mimo ¿e te wystawione wczeœniej do wynajêcia, ci¹gle czekaj¹ na odwa¿nych, chc¹cych otworzyæ nowy biznes. Na rogu Avenue A i East 5th Street, pomieszczenie po dawnej aptece, która z powodu zbyt wysokiego czynszu, musia³a przenieœæ siê do mniejszego miejsca nieopodal, stoi pusty od ponad roku. Jeden du¿y lokal w³aœciciel podzieli³ teraz na trzy osobne. WeŸmie trzy, a nie jeden czynsz, ale do tej pory tylko trzeci¹ czêœæ uda³o mu siê wynaj¹æ. Otwarto bar kawowy, bardzo stylowy, przyjemny, który szybko spododa³ siê mieszkañcom dzielnicy. Drugie wynajête przed rokiem pomieszczenie znowu jest zamkniête. Serwowano tu Frozen Jogurt. Od pocz¹tku najemcom nie sz³o. Pomieszczenie zaaran¿owano tak brzydko, ¿e nie chcia³o siê tam nawet wejœæ. Najpierw w okropnych ró¿ach z wielkim lodem w ro¿ku na œcianie, potem - w jeszcze brzydszych i zimnych zieleniach. Wszystko bez pomys³u i w zwi¹zku z tym - bez powodzenia. Na klientów czekano miesi¹cami, ale nie przychodzili. Teraz nie wiadomo, czy na wiosnê wznowi¹ dzia³alnoœæ, zmieniaj¹c kolory œcian, czy mo¿e to ju¿ koniec tego biznesu? Naro¿ny, najwiêkszy lokal czeka na nabywcê pozwalaj¹c sobie na happening wystawowy. Kilka miesiêcy temu oklejono szyby wystawowe plakatami, ¿e tu bêdzie
pierwszy w Nowym Jorku bar dla kobiet w ci¹¿y. Wielkie zdjêcie kobiety w ci¹¿y uzupe³nia³ napis: “Teraz mo¿esz wypiæ za dwoje”. Na tym happening siê skoñczy³, baru nie otwarto ...nawet z sokami. W koñcu na plakatach nie by³o ani s³owem o alkoholu. O tym wydarzeniu napisa³y wszystkie wa¿niejsze gazety nowojorskie, a mimo to nowego najemcy nie znaleziono. Na 1 Avenue, pomiêdzy siódm¹ i ósm¹ ulic¹, najwiêcej jest pustych lokali. Po polskim sklepie z pierogami na 1 Avenue powsta³ ma³y sklepik z ciastkami i kaw¹, który – jak obserwujê – cieszy siê powodzeniem. Z tej strony 1 Avenue jeszcze trwa na rogu ma³a knajpka, ale dalej partery pozosta³ych domów s¹ kompletnie puste. Kilka miejsc do wynajêcia. Gdzie siê nie spojrzy na East Village jest mnóstwo wolnych lokali. Biznesy, które istniej¹, robi¹ sobie w tygodniu dni bez pracy, bo brak klientów. MroŸna zima robi swoje, nie zachêca nikogo do wyjœcia. Tylko w weekendy m³odzie¿ nie odpuszcza. Wtedy prawie wszystkie bary i restauracje robi¹ tygodniowe utargi. Na East Village rozmno¿y³y siê jak grzyby po deszczu salony fryzjerskie i kosmetyczne. Przybywa ich tyle, ¿e psuj¹ biznes dotychczasowym. Na 7 Street pomiêdzy Avenue A i First Avenue przed dwoma laty by³ jeden eksluzywny zak³ad fryzjerski. Teraz na tym samym odcinku 7 Ulicy s¹ trzy, tylko po jednej stronie. Po drugiej - kolejne. W jak¹kolwiek uliczkê nie skrêcê w tej dzielnicy, widzê nowy
Pi¹tek w kinie
salon. Jeden bardziej ekskluzywny od drugiego i tylko ludzi w nich brak. Jak wiêc maj¹ sobie poradziæ biznesy z p³aceniem coraz wy¿szych czynszów? Wszyscy obni¿aj¹ ceny za us³ugi, by przyci¹gn¹æ klientów, albo wydaj¹ krocie na urz¹dzenie takiego miejsca, by wzi¹æ wiêcej za us³ugê. Wiele z nich nie radzi sobie i po kilku miesi¹cach, najwy¿ej roku zamykaj¹ siê. I znowu ktoœ inny próbuje szczêœcia. Na East Village dominuj¹ restauracje, bary, salony fryzjerskie, fitness kluby, sklepy spo¿ywcze, nie brakuje miejsc z sokami naturalnymi, kanapkami. Zamykaj¹ siê ma³e butiki, sklepiki z bi¿uteri¹, kapeluszami, sprzêtem muzycznym, nawet second hand’y. Tworzy³y one specjaln¹ atmosferê w tej dzielnicy. Zmiany widoczne s¹ go³ym okiem i utwierdzaj¹ w przekonaniu, ¿e amerykañska gospodarka jest co najmniej w drgawkach. Na pewno nie jest to dobry czas na otwieranie nowych biznesów. Nawet trudno wymyœliæ, co dziœ mo¿e siê dobrze sprzedaæ? Z 1 Avenue na Manhattanie zniknê³y niemal wszystkie polskie sklepiki, restauracje. Zosta³ tylko G. I. Mini Market, salon fryzjerski Marysia i restauracja Neptun. Z w³aœcicielem Neptuna niedawno rozmawia³am. Jemu te¿ koñczy siê kontrakt i w³aœciciel budynku ¿¹da wy¿szego czynszu. Zapowiedzia³ znaczn¹ podwy¿kê. Pan Zenon pertraktuje z w³aœcicielem, bo wy¿szego czynszu nie udŸwignie. Restauracja po³o¿ona przy 1st Avenue, blisko 12
Krzysztof K³opotowski
Pud³o Akademii, traf Eastwooda
u Clint Eastwood przekonuje, ze racje s¹ po obu stronach ka¿dego konfliktu.
„American Sniper” zosta³ zlekcewa¿ony na ceremonii rozdania Oscarów dostaj¹c nagrodê za dŸwiêk, jak gdyby to by³o najwa¿niejsze w filmie Clinta Eastwooda, mimo nominacji w g³ównych kategoriach. A jest to dwuznaczny moralitet, napisany nie tylko przez scenrzystê, lecz tak¿e si³ê wy¿sz¹ nad œwiatem, bo ta historia wydarzy³a sie naprawdê. Dwuznacznoœæ by³a za trudna do pojêcia dla cz³onków Amerykañskiej Akademii Filmowej. Chris Kyle, wspaniale zagrany przez skupionego Bradleya Coopera, jest kowbojem i jeŸdŸcem rodeo w Teksasie. Widz¹c w telewizji zamachy na amerykañskie ambasady w Afryce pod koniec lat
1990 wstêpuje do Navy Seals, ¿eby broniæ kraj przed terrorystami al-Kaidy. Po zamachach 9/11/2001 zostaje wys³any z oddzia³em do Iraku jako strzelec wyborowy. Os³ania tu ¿o³nierzy amerykañskich w pacyfikacji okupowanego kraju. Pe³ni rolê, jak¹ ojciec wyznaczy³ mu jeszcze w dzieciñstwie t³umacz¹c, ¿e ludzie dziel¹ siê na: g³upie owce, drapie¿ne wilki i dobre psy pasterskie, które maj¹ chroniæ stado. Ich rodzina zalicza siê do psów. Chris zostaje wiêc psem na s³u¿bie rz¹du Stanów Zjednoczonych chroni¹c towarszyszy broni. Staje siê legend¹ zabij¹c 255 partyzantów irackich wed³ug swojej rachuby, z czego 160 potwierdzi³ Pentagon. Jest najlepszym snajperem w historii si³
zbrojnych USA. Jak wiadomo, po powrocie z czwartej tury s³u¿by w Iraku, Chris zaj¹³ siê pomoc¹ okaleczonym fizycznie i psychicznie weteranom tej wojny. Jeden z nich go zabi³, kiedy stara³ siê mu pomóc. W ostatni¹ œrodê zabójca zosta³ skazany na do¿ywocie bez prawa wczeœniejszego wyjœcia na wolnoœæ. Clint Eastwood zrobi³ na kanwie tej historii wspania³y film, mówi¹cy o wielkich kosztach, jakie ponosz¹ weterani na s³u¿bie Ameryce. Fabu³a przeplata ¿ycie rodziny Chrisa w Teksasie i jego dzia³ania bojowe. Widzimy, jak rozmawia z niespokojn¹ ¿on¹ w domu, gdy on sam celuje do partyzanta w Iraku. To stawia na ostrzu no¿a pytanie, czy wolno odnosiæ
Ulicy ma ³adny lokal z letnim ogródkiem. Przychodz¹ tu Polacy na pierogi, naleœniki, go³¹bki i inne polskie potrawy, ale te¿ nie brakuje amerykañskich klientów. T³oku nie ma, ale – jak do tej pory – biznes sobie radzi³. Czy pozostanie? Jako nacja nie jesteœmy ju¿ prawie widoczni na East Village na Manhattanie, dawniej dzielnicy zamieszka³ej w wiêkszoœci przez Polaków i Ukraiñców. Teraz jedni i drudzy znikaj¹ z biznesowego rynku. Na 2 Avenue trwa masarnia z polskimi wyrobami. W jednej z bocznych uliczek jest bar prowadzony przez Polaka – Klimat, z bardziej amerykañsk¹ ni¿ polsk¹ klientel¹, podobnie jak w Little Poland. Na tym Polska na Lower East Side siê koñczy. Gdyby nie koœció³ na 7 Street, który gromadzi w weekendy wielu rodaków z tej okolicy i wielu przyjezdnych, to zupe³nie nie by³oby ju¿ widaæ polskiej spo³ecznoœci w tej czêœci Manhattanu. Na dodatek Instytut Pi³sudskiego musi siê przenieœæ z East Village na Greenpoint. Dotychczasowa siedziba zosta³a sprzedana. Zostan¹ tylko Polacy tu mieszkaj¹cy, coraz bardziej rozproszeni, bez swoich miejsc spotkañ, bez polskiej kuchni i naszych produktów. Polskie biznesy, które zosta³y na East Village, dŸwigaj¹c manhattañskie wysokie czynsze, musz¹ podwy¿szaæ ceny swoich produktów i us³ug, pozbywaj¹c siê w ten sposób czasem nawet najwierniejszych klientów. ...Bo dziœ liczyæ musi ka¿dy z nas.
Anna Romanowska moralnoœæ pokoju do moralnoœci walki? Nasz bohater ochrania swoich towarzyszy, jednak bierze udzia³ w wojnie, która nie ma sensu. Eastwood opowiada tê historiê z punktu widzenia karnego ¿o³nierza; nie podwa¿a wiêc sensu zadania Chrisa. Ukazuje jednoznacznie dobrego cz³owieka i bohatera. Natomiast skupia uwagê na okrucieñstwie, które z¿era sumienie nawet tak skutecznego ¿o³nierza. Z monta¿u wynika, ¿e Chris jedzie na wojnê irack¹ z powodu zamachów 9/11/2001. Jednak wiemy, ¿e Saddam Husajn nie mia³ nic wspólnego z tymi zamachami ani z al-Kaid¹ ani nie mia³ broni masowego ra¿enia, a to podejrzenie w koñcu sta³o siê pretekstem dla inwazji. Amerykanie weszli do Iraku prawem silniejszego, powoduj¹c setki tysiêcy ofiar œmiertelnych oraz ruinê kraju, by go sobie poddaæ a tak¿e chroniæ Izrael przed Husajnem. Dlatego racja moralna jest jednak po stronie partyzantów – broni¹ swego pañstwa przez okupanatami, chocia¿ zachowuj¹ siê tak okrutnie, jak ostatnia dzicz. Eastwood nie móg³ lub nie chcia³ powiedzieæ wprost, gdzie racja le¿y. Ale wykorzysta³ fakt, ¿e Chris zgin¹³ z rêki weterana. Czy „rêka Boga” kierowa³a szaleñcem? Myœl do rozwa¿enia. Nasz bohater osobiœcie zachowywa³ siê bardzo moralnie, ale bior¹c udzia³ w przedsiêwziêciu g³êboko niemoralnym. „American Sniper” to moralitet dwuznaczny i doskonale zrobiony! Clint Eastwood w wieku 82 lat nakrêci³ najlepszy swój film. Zdoby³ s³awê jako „Brudny Harry” pod koniec lat 1970. Wtedy mia³ sk³onnoœæ do prostego wymiaru sprawiedliwoœci przy pomocy broni palnej jako mœciwy policjant. Jednak z wiekiem poj¹³, ¿e œwiat jest bardziej z³o¿ony i jakieœ racje s¹ po obu stronach ka¿dego konfliktu. ❍