268
Jacek Norkowski OP
konać zamierzonego ruchu żadną częścią ciała, to jak może nam przekazać, że nas słyszy i rozumie? Okazało się jednak, że można z chorymi nawiązać kontakt, jeśli tylko kontrolują oni np. niewielką część mięśni, tak że mogą przekazywać jakieś sygnały. To zaś wskazywało na istniejącą w nich świadomość siebie i otoczenia oraz zdolność do komunikowania się. Już pierwsze przełomowe prace, autorstwa Keith Andrews i Nancy L. Childs, na ten temat mówiły, że 40-50% chorych z diagnozą stanu wegetatywnego wie, jak się nazywa, gdzie mieszka, ile ma dzieci itp.5 Dlatego wprowadzono nową jednostkę chorobową zwaną stanem świadomości minimalnej, która obejmuje chorych z zaburzonym i nie zawsze jednakowo stwierdzalnym, a jednak istniejącym kontaktem z otoczeniem6. Obecnie więc chorzy w stanie wegetatywnym mają nieco lepszą sytuację, ponieważ już wiadomo, że znaczny ich odsetek ma zachowaną świadomość siebie i otoczenia, tylko nie może tego w żaden sposób zakomunikować z powodu zaburzonej motoryki ciała. Techniki diagnostyczne i terapeutyczne służące chorym z przebytym urazem mózgu stale się rozwijają. Wielką pomocą okazało się np. „cyberoko”, czyli technika pozwalająca na wykorzystanie zdolności widzenia i wykonywania ruchów gałek ocznych, które występują u części chorych (notabene metoda ta jest rozwijana przy wydatnym udziale polskich inżynierów i terapeutów). Mogą oni za pomocą ruchów gałek ocznych kierować ruchem kursora na ekranie komputera i w ten sposób wskazywać, czego potrzebują, czy też z liter tworzyć wyrazy i tak porozumiewać się z innymi osobami. To wszystko dotyczy niemałej grupy chorych z zaburzeniami kontaktu z otoczeniem, zwłaszcza tych w stanie świadomości minimalnej7. Muszę jednak podkreślić, że nadal najpewniejszą metodą leczenia chorych, którzy wyszli ze śpiączki i weszli w stan obniżonej świadomości, wydaje się stosowanie polimodalnej stymulacji chorego za pomocą metody rozwiniętej przez prof. Jana Talara. Jej najważniejszą częścią jest specjalistyczny, niezwykle delikatny i żmudny masaż całego ciała chorego, łącznie z jego twarzą i językiem, za pomocą subtelnych, wibracyjnych ruchów. Masaż ten może wydawać się czymś bardzo trudnym, ale nie jest takim dla członków rodzin i wolontariuszy zajmu N.L. Childs, W.N. Mercer, H.W. Childs, Accuracy of diagnosis the persistent vegetative state, „Neurology” 43/1993, ss. 1465-1467; K. Andrews, L. Murphy, R. Munday, C. Littlewood, Misdiagnosis of the vegetative state: retrospective study at the rehabilitation unit, „BMJ” 313/1996, ss. 13-16; A. Zeman, Persistent vegetative state, „Lancet” 350/1997, ss. 795-799. 6 J.T. Giacino, S. Ashwal, N. Childs i in., The minimally conscious state: definition and diagnostic criteria, „Neurology” 58/2002, ss. 349-353. 7 http://www.pomorska.pl/publicystyka/art/6474084,cyberoko-ktore-pozwala-chorymmowic-jedyna-furtka-przez-ktora-moga-komunikowac-sie-ze-swiatem-zewnetrznym,id,t.html [14.11.2017]. 5