KullHadd_28.10.2018

www.kullhadd.com Il-Ħadd, 28 ta’ Ottubru, 2018

Ħarġa Nru 1,320 Prezz €1

X’ĦALLIELEK F’BUTEK!

• NANALIZZAW KIF IL-MIŻURI TAL-BAĠIT ĦALLEW MIJIET TA’ EWRO, U F’ĊERTI KAŻI ELUF, FI BWIET IL-FAMILJI. DAN BIEX IKUN HEMM SUĊĊESS GĦAL KULĦADD. Ara paġni 4 u 5

MANUEL DELIA vs STEVE MALLIA Għall-Qorti wkoll wara li Delia beda jallega li Mallia rċieva l-flus Ara paġna 7

L-AĠ JIFTĦILHA WARA L-KAŻ LIAM • L-UFFIĊĊJU TAL-AĠ JISSUĠĠERIXXI BIDLA FIL-LIĠI DWAR IL-MIDJA U KAŻI SUB JUDICE

UGWALJANZA FIS-SAĦĦA Mal-aqwa f’rapport internazzjonali

Ara paġna 28

Ara paġna 3

02

28.10.2018

kullhadd.com

IT-TEMP GĦAL-LUM L-Ogħla Temperatura: 24°C L-Inqas Temperatura: 21°C L-Indiċi UV: 4 Is-Sitwazzjoni Ġenerali: Arja ta’ pressjoni baxxa testendi minn fuq il-Baleariku lejn ilLibja, filwaqt li arja ta’ pressjoni għolja testendi minn fuq it-Turkija lejn l-Eġittu.

It-Temp: Ftit imsaħħab li jsir imsaħħab.

Ir-Riħ: Ftit qawwi għal qawwi min-Nofsinhar ixXlokk li jsir moderat għal ftit qawwi għal xi ħin.

Il-Viżibilità: Tajba.

Il-Baħar: Qawwi.

L-Imbatt: Baxx min-Nofsinhar li jsir mix-Xlokk.

It-Temperatura tal-Baħar: 24°C

Editur ALEANDER BALZAN email: aleander.balzan@partitlaburista.org

Reklamar u Distribuzzjoni KIMBERLY CUTAJAR email: sales@kullhadd.com tel: (+356) 2568 2570

Disinn tal-Paġni LEANNE ABELA GRECH tel: (+356) 2568 2570

It-Tnejn

It-Tlieta

L-Erbgħa

Kuntatt Ġenerali KullĦadd email: editorial@kullhadd.com tel: (+356) 2568 2570

Indirizz Postali KullĦadd

26°C

UV 3

17°C

Il-Ħamis

22°C

UV 4

17°C

24°C

Il-Ġimgħa

UV 1

19°C

Is-Sibt

One Complex, A 28B, Industial Estate Il-Marsa MRS 3000

Sit Elettroniku KullĦadd

24°C

UV 1

20°C

24°C

UV 2

19°C

23°C

UV 4

18°C

kullhadd.com

Mezzi Soċjali www.facebook.com/kullhadd

SPIŻERIJI LI JIFTĦU LLUM IL-ĦADD

Id-Dipartiment tal-Protezzjoni Ċivili – 2393 0000

Collis Williams Pharmacy, 15, Triq ir-Repubblika, Il-Belt Valletta – 21226281 National Pharmacy, 17, Triq Santa Marija, Il-Ħamrun – 21225539 Lantern Pharmacy, Misraħ il-Kebbies, Santa Venera – 21444648 The Local Dispensary, Triq Kan. K. Pirotta, Birkirkara – 21493549 D’Argen’s Pharmacy, 330, Triq D’Argens, Il-Gżira – 21330817 Lourdes Pharmacy, Triq in-Naxxar, San Ġwann – 21387479 Harley Pharmacy, 1, Triq Nathalie Poutiatin Tabone, Tas-Sliema – 21334635 Iklin Pharmacy, Triq Geronimo Abos, L-Iklin – 21415499 Pillbox Pharmacy, 63, Triq il-Bjad, In-Naxxar – 21417406 El Medina Chemist, Triq il-Maskli, Il-Qawra – 21576308 Distinction Pharmacy, 32, Pjazza Antoine De Paule, Paola – 21693412 Alpha Pharmacy, Triq Bormla k.m Vjal il-Kottoner, Il-Fgura – 21673811 Milia’s Pharmacy, Triq il-Qaliet k/m Triq il-Lampuka, Marsaskala – 27023322 Brittania Pharmacy, 5 Triq il-Bajja s-Sabiħa, Birżebbuġa – 21658622 Kristianne Pharmacy, Triq ic-Cavi, L-Imqabba – 21683048 Menelo Pharmacy, Triq it-Tabib Nikol Zammit, Is-Siġġiewi – 21462957 Nova Pharmacy, 142, Triq il-Kulleġġ, Ir-Rabat – 21454247

Il-Gwardjani Lokali – 2132 0202

Għawdex

Stampat Miller Distributors Ltd. Numri Importanti Is-Servizzi kollha ta’ Emerġenza​– 112​ Il-Pulizija ta’ Malta – 2122 4001-9​

L-Isptar ta’ Malta – 2545 0000 L-Isptar ta’ Għawdex – 2156 1600 Servizz Veterinarju ta’ Emerġenza – 5004 3888 Servizz ta’ Direttorju Telefoniku – ​1182

Palm Pharmacy, 2, Triq il-Palma, Ir-Rabat– 21566170 Nadur Pharmacy, Pjazza it-28 t’April 1688, In-Nadur – 21563589 Servizz ta’ tobba fiċ-ċentri tas-saħħa fil-Ħdud u l-festi pubbliċi Iċ-Ċentri tas-Saħħa tal-Mosta, tar-Raħal Ġdid u tal-Furjana jiftħu għall-emerġenzi 24 siegħa, sebat ijiem fil-ġimgħa. Fil-Ħdud u fil-festi pubbliċi, iċ-Ċentru tas-Saħħa tal-Gżira jiftaħ għallemerġenzi bejn it-8.00am u l-5.00pm. Ikun hemm ukoll servizz ta’ infermier bejn it-8.00am u t-8.00pm. Il-pubbliku jrid jattendi ċ-ċentru tas-saħħa tad-distrett tiegħu. Persuni mingħajr karta ta’ identità ma jiġux moqdija.

03

28.10.2018

kullhadd.com

MALTA FIT-TIELET POST FL-UGWALJANZA GĦALL-QASAM TAS-SAĦĦA Rapport ippubblikat għas-sena 2017 mill-European Institute for Gender Equality (EIGE) juri li minn fost it28 pajjiż membru tal-Unjoni Ewropea fejn jirrigwarda l-qasam tas-saħħa Malta tinsab fit-tielet post u ġiet allokata 91.8 punt minn 100.

Id-differenza bejn in-nisa u l-irġiel dwar kif jikkunsidraw is-sitwazzjoni ta’ saħħithom naqset, tant li 70% tan-nisa u 72% tal-irġiel intervistati jikkunsidraw saħħithom bħala tajba jew tajba ħafna.

Dawk intervistati dwar dan il-qasam irreferew għas-sistema tas-saħħa f ’pajjiżna bħala waħda sodisfaċenti ħafna u bbażaw dan fuq il-fatt li l-kura tas-saħħa f ’Malta hija b’xejn għal kulħadd kif ukoll li s-servizzi provduti mill-istat huma vasti.

Id-Deputat Prim Ministru u Ministru għas-Saħħa Chris Fearne esprima sodisfazzjon għall-pożizzjoni li kisbet Malta fir-rigward tal-qasam tas-saħħa u dan huwa rapport dwar dak li qed jiġri f ’dan il-qasam fi 28 pajjiż Ewropew.

Ir-rapport tal-EIGE jittratta l-kwistjoni tal-istat ta’ ugwaljanza bejn is-sessi fid-diversi oqsma tal-ħajja, partikolarment is-saħħa, ix-xogħol, il-finanzi, l-edukazzjoni, ilħin allokat għall-familja u l-pożizzjoni ta’ poter. Komplessivament Malta ngħatat 60.1 punt minn 100 u filpreżent tinsab kważi f ’nofs il-klassifika, fil-15-il post minn 28. Din il-pożizzjoni turi differenza ta’ 4.1 punt ’il fuq minn fejn kienet fis-sena 2005, ftit taż-żmien wara s-sħubija tagħna fl-Unjoni Ewropea. Jirriżulta li fattur li jaħdem ‘kontra’ pajjiżna huwa li n-numru ta’ nisa f ’pożizzjoni ta’ tmexxija għad fadal sew fejn jiżviluppa, anke jekk ftit ftit qiegħed jiżdied.

Fil-qasam tax-xogħol ir-rapport jinnota li għalkemm il-parteċipazzjoni tan-nisa fid-dinja tax-xogħol żdiedet

sostanzjalment xorta waħda hemm differenza sinifikanti fejn jirrigwarda koppji bittfal. F’din il-kategorija jirriżulta li l-persentaġġ ta’ nisa li għandhom it-tfal u jaħdmu full-time jammonta għal 49% komparat ma’ 91% tal-irġiel.

Jista’ faċilment jiġi nnutat li fattur li kkontribwixxa ħafna biex żdied in-numru ta’ nisa f ’din il-kategorija jaħdmu huwa s-servizz b’xejn ta’ childcare. Sakemm iddaħħal dan is-servizz ħafna nisa bittfal kienu jqisu li ma kienx jagħmel sens li joħorġu jaħdmu meta dak li kienu jaqilgħu kien ikollhom iħallsuh għaċ-childcare.

Titjib sinifikanti ġie reġistrat ukoll fejn jidħlu pagi u salarji, madankollu xorta għad fadal fejn isir progress. Jirriżulta li l-mara Maltija hija mħallsa 15% inqas mill-irġiel, madankollu dan japplika għas-settur privat u mhux għas-settur pubbliku.

Rigward l-edukazzjoni terzjarja sar progress qawwi u llum huwa fatt magħruf li n-numru ta’ studenti nisa f ’istituzzjonijiet terzjarji huwa aktar minn dak tal-irġiel bin-numru ta’ gradwati nisa jkun aktar minn dak tal-irġiel. Filwaqt li fis-sena 2005 n-numru ta’ gradwati nisa kien ta’ 9% u dak tal-irġiel kien ta’ 11%, jirriżulta li 10 snin wara, fis-sena 2015 il-persentaġġi kienu l-istess, 16%.

Differenza kbira u sinifikanti toħroġ fix-xogħol fid-dar u t-trobbija ta’ tfal. Primarjament huma n-nisa li għadhom jagħmlu l-parti l-kbira ta’ dan ix-xogħol. Id-differenza hija ferm akbar fejn hemm koppji bit-tfal, fejn 96% tan-nisa jsajru u jagħmlu x-xogħol tad-dar komparat ma’ 31% tal-irġiel li jagħmlu dan l-istess xogħol.

Fil-kurituri tal-poter il-persentaġġ tan-nisa naqas u filwaqt li fis-sena 2005 dan kien jammonta għal 16% fis-sena, fl-2015 niżel għal 10%.

04

28.10.2018

kullhadd.com

IL-BAĠIT: X’ĦALLA FIL-BUT Nhar it-Tnejn li għadda l-Ministru għall-Finanzi Edward Scicluna preżenta l-baġit u għal darb’oħra d-diskussjoni daret dwar x’ta l-Gvern.

Eluf ta’ persuni se jaraw id-dħul u l-kwalità tal-ħajja tagħhom jitjiebu u f’eżerċizzju li għamilna tajna l-ħajja lill-miżuri billi abbinajniehom ma’ dak li se jieħdu familji differenti.

John u Leanne KOPPJA BI DĦUL BAXX Koppja żagħżugħa, it-tnejn jaħdmu u jitħallsu b’paga minima. Għandhom żewġt itfal. Qed jikru flat u jikkwalifikaw għas-sussidju tal-Gvern. It-tfal tagħhom wieħed imur childcare b’xejn u l-ieħor adolexxenti ta’ 15-il sena u se jersaq għallMATSEC. Minħabba li ilhom sena fuq il-minimum wage, kemm John kif ukoll Leanne se jaraw żieda fil-paga minima għal darb’oħra ta’ €208 kull wieħed (ma tinkludix il-COLA).

Ser jieħdu għal darb’oħra rifużjoni tattaxxa ta’ €64 kull wieħed. Li kieku ma nbidilx il-Gvern fl-2013, mhux talli ma kinetx tiżdied il-minimum wage, talli kienet tibqa’ ntaxxata, u din il-koppja kien ikollha tħallas €224 f ’taxxa.

Grazzi għall-ewwel bidla fiċ-childrens’ allowance fi 11-il sena se jieħdu żieda oħra ta’ €105 fiċ-childrens’ allowance.

Bil-bidla fis-sussidju tal-kera, l-għajnuna li jirċievu se titla’ bi kważi €1,000 ieħor fis-sena. Filwaqt li bit-tneħħija tal-miżati tal-MATSEC se jiffrankaw €300, issa t-tifel jieħu Tallinja Card li tiswa mat-€312 oħra.

Barra minn hekk, kieku ma kienx għaċ-childcare b’xejn, li għal din il-koppja jfissru madwar €4,000 fis-sena, kieku x’aktarx Leanne kien ikollha tibqa’ d-dar u għal xi żmien kienu jitilfu nofs id-dħul tagħhom.

Kieku ma nbidlitx id-direzzjoni fl-2013, la John u lanqas Leanne ma kienu ser jieħdu l-inwork benefit u b’hekk kienu jitilfu benefiċċju ta’ kważi €2,000.

Ramon u Corinne KOPPJA ŻAGĦŻUGĦA MAGĦMULA MINN 2 PROFESSJONISTI Koppja fejn ir-raġel huwa accountant u jaqla’ €30,000, filwaqt li l-mara hija tabiba fis-settur pubbliku u sa issa taqla’ €26,000.

Grazzi għall-bidla fir-rati ta’ taxxa li għamel dan il-Gvern fil-leġiżlatura li għaddiet, Ramon iħallas kważi €1,200 anqas f ’income tax u Corinne kważi €800 anqas. Bejniethom €2,000 anqas.

Keith u Sharon KOPPJA MILL-KLASSI MEDJA Koppja middle-class li bejniethom jaqilgħu €44,000, u li għandhom żewġt itfal, wieħed minnhom fi skola privata u l-ieħor l-Università.

Grazzi għall-bidliet fit-taxxa fil-leġiżlatura li għaddiet, din il-koppja ġiet tħallas €622 anqas f ’income tax.

Barra minn hekk, grazzi għall-baġit se jerġgħu jieħdu rifużjoni ta’ taxxa ta’ €104 bejniethom.

Is-sena li għaddiet wieħed minn uliedhom ingħata Tallinja Card b’xejn b’valur ta’ €312. Grazzi għall-iskema tat-trasport b’xejn għall-iskejjel privati issa

se jiffrankaw madwar €700 fi spejjeż.

Bil-bidla fit-tax credit għal spejjeż relatati ma’ skejjel privati se jieħdu €105 aktar f ’taxxa mnaqqsa.

Għax jieħdu sehem fi skema ta’ pensjoni privata, se jirċievu tax refund ieħor ta’ €500 s-sena d-dieħla.

Wara d-dħul tal-iskema tas-second time buyers, iddeċidew li jixtru proprjetà akbar u se jiffrankaw €3,000 f ’boll.

Barra minn hekk, permezz tal-politika tal-Gvern preżenti l-ispiża tagħhom fuq dawl, ilma u fuel naqset b’madwar €605 kull sena meta mqabbel mal-2012.

Is-sena li għaddiet xtraw appartament flimkien u grazzi għall-iskema tal-first time buyers iffrankaw kważi €5,300 f ’boll.

Issa Corinne ddeċidiet li se tieqaf taħdem biex tispeċjalizza. Wara li terġa’ tidħol taħdem, Corinne ser tiffranka, għal sentejn, aktar minn €7,500 f ’income tax.

05

28.10.2018

kullhadd.com

Karmnu u Maria KOPPJA PENSJONANTA BI DĦUL BAXX Koppja anzjana li għandha aktar minn 75 sena u li t-tnejn li huma qegħdin fuq il-pensjoni minima filwaqt li jbatu minn mard kroniku.

Wara ż-żidiet li ħadu fl-aħħar tliet snin, is-sena d-dieħla din il-koppja se terġa’ tieħu żieda ta’ €104 (COLA mhix inkluża). Huma ser jibbenefikaw mit-titjib fl-Għajnuna Medika mhix kontributorja li ser togħla b’aktar minn €5 fil-ġimgħa, jew €260 fis-sena. Naturalment, Karmnu u Maria mill-ġdid ser jieħdu l-għotja ta’ €300 kull wieħed għal persuni li għalqu l-75 sena u għadhom jgħixu f ’darhom kif ukoll ser jibqgħu intitolati għall-Għajnuna Supplimentari, il-Benefiċċju tal-Enerġija u l-Karta Roża.

Mario u Doris KOPPJA PENSJONANTA FUQ L-OGĦLA PENSJONI

Koppja anzjana ta’ aktar minn 75 sena fejn ir-raġel qiegħed fuq il-pensjoni massima u jaqla’ dħul ieħor li jammonta għal ftit aktar minn €21,000 fis-sena mentri l-mara ma tikkwalifikax għall-pensjoni għax ma ħallsitx biżżejjed bolol.

Wara ż-żieda fil-pensjoni li ħadu din is-sena, is-sena d-dieħla se jingħataw żieda oħra

fil-pensjoni ta’ €104. Grazzi għall-miżuri li bihom il-pensjonijiet jinħelsu mit-taxxa qed jiffrankaw mal-€225 fis-sena. Grazzi għall-miżuri mdaħħla minn dan il-Gvern, Doris tieħu bonus ta’ €300 fis-sena. Naturalment, Mario u Doris mill-ġdid se jieħdu l-għotja ta’ €300 kull wieħed għal persuni li għalqu l-75 sena.

Carmen ARMLA Armla li qabel miet ir-raġel kienet tikkwalifika għal pensjoni żgħira f ’isimha.

Grazzi għar-riforma fil-pensjoni tar-romol li saret minn dan il-Gvern fil-leġiżlatura li għaddiet, minflok tirċievi pensjoni tar-raġel imnaqqsa,

Carmen issa tieħu pensjoni sħiħa.

Frott il-bidla fit-tassazzjoni tal-pensjonijiet, qed tiffranka €286 taxxa. Din is-sena Carmen se terġa’ tieħu żieda ta’ €104 (COLA mhix inkluża) fil-pensjoni tagħha.

06

28.10.2018

kullhadd.com

LE GĦAL STELLINI MINFLOK CHRIS SAID • JGĦIDU LI MIN MA JFIXKILX LILL-KAP GĦANDU JIBQA’ FIL-GRUPP PARLAMENTARI U MHUX IKUN IMĦEĠĠEĠ JOĦROĠ GĦAL MEP Wara l-le ta’ Chris Said biex ikun kandidat għall-elezzjoni tal-Parlament Ewropew, fidDar Ċentrali kien hemm min issuġġerixxa biex iduru fuq id-Deputat David Stellini u jħeġġu lilu jikkontesta.

Iżda, għall-istess raġuni li ntalab joħroġ Chris Said kien hemm min oppona li jkun imħajjar jikkontesta David Stellini.

Kif żvelajna l-Ħadd li għadda, fuq Chris Said marru għax riedu jeħilsu minnu fl-istess ħin li fuq Għawdex ikollhom kandidat b’saħħtu ta’ ċertu statura li f ’Għawdex ikkontesta iktar minn elezzjoni waħda.

Dan kien jgħin lill-PN fil-gżira Għawdxija u Chris Said ikun assoċjat mar-riżultat elettorali, ikun xi jkun.

Iżda, fil-każ ta’ Stellini l-kunsiderazzjonijiet kienu differenti.

Ingħad li David Stellini huwa fost dawk li fil-grupp parlamentari ma jopponux lil Adrian Delia u għalhekk ma jkunx għaqli li wieħed iħeġġu jikkontesta elezzjoni oħra anke jekk m’hemmx garanzija li jkun elett. Jekk xejn, qalu dawk qrib Delia, Stellini għandu jkun imbuttat biex isaħħaħ il-pożizzjoni tiegħu f ’Għawdex. Dan wassal biex il-Partit Nazzjonalista għadu għaddej ifittex kandidat ideali għal Għawdex anke għax sa qabel kellmu lil Chris Said kien hemm min kien konvintissimu li Said se jkun imħajjar minħabba ċ-ċans kbir li jkun elett.

Min-naħa l-oħra jidher li s-suġġeriment li jkun imħeġġeġ David Stellini nibet mill-fatt li dan kien jaħdem fi Brussell għal ħafna snin u nies qrib tiegħu setgħu indikaw li d-deputat jista’ jkun qed jimmissja l-ħajja u l-kundizzjonijiet li kellu fi Brussell fejn kien jaħdem mill-qrib ħafna mad-delegazzjoni tal-MEPs Nazzjonalisti.

07

28.10.2018

kullhadd.com

DELIA JĦAMMEĠ LIL MALLIA GĦAX MA QABILX MIEGĦU • L-EKS EDITUR TAS-SUNDAY TIMES JIFTAĦLU LIBELL Steve Mallia huwa l-eks editur tas-Sunday Times of Malta u fl-aħħar jiem kiteb opinjoni dwar dak li għaddej fil-ġurnaliżmu Malti. Din l-opinjoni m’għoġbitx lil Manuel Delia, sieħeb l-Eks Kap tal-PN Simon Busuttil f ’Occupy Justice, u dlonk beda jattakkah. Dan wassal biex ilbieraħ Mallia ħabbar li se jiftaħ libell kontra Delia b’rabta ma’ numru ta’ allegazzjonijiet li saru fil-konfront tiegħu.

Fi stqarrija Steve Mallia spjega kif hu għażel li jikteb artiklu f ’The Sunday Times of Malta, gazzetta li għamel disa’ snin editur tagħha, għax ried jesprimi t-tħassib tiegħu dwar ċertu tip ta’ ġurnaliżmu filgżejjer Maltin.

Spjega kif wara 24 siegħa biss minn xħin ġie ppubblikat l-artiklu, Delia għamel numru ta’ allegazzjonijiet infondati filkonfront tiegħu fi blog imxerred fuq ilmidja soċjali. Spjega kif għall-kuntrarju tal-

“allegazzjonijiet malizzjużi”, hu ma kellu l-ebda informazzjoni b’rabta mal-allegat azzjonijiet attribwiti mill-eks Direttur Maniġerjali ta’ Allied Newspapers Ltd, Adrian Hillman, b’mod partikolari hekk kif hu ma kellu l-ebda involviment floperazzjonijiet kummerċjali tal-kumpanija u b’hekk ma kienx f ’pożizzjoni li jkun jaf, “aħseb u ara kemm niggwadanja b’mod finanzjarju għalija nnifsi mingħandhom.”

Mallia spjega kif wara li ħareġ il-blog ta’ Delia, hu kiteb messaġġ fuq il-profil tiegħu fejn qal li l-allegazzjonijiet li għamel ma kienu xejn ħlief gideb u li ġurnalist/ blogger hu responsabbli ta’ dak li jikteb u jippubblika. Mallia spjega kif wara li stenna ġimgħa Delia ma rtira l-ebda kelma u lanqas skuża ruħu fejn kien għalhekk li ddeċieda li jiftaħ libell kontrih – liema proċeduri mistennija jseħħu fil-ġimgħat li ġejjin.

ID-DB GROUP SODISFATTI BI STQARRIJIET TAL-KUMMISSJONI Id-DB Group laqa’ l-iskrutinju tal-Kummissjoni Ewropea dwar il-proġett ta’ City Centre f ’Pembroke.

“Ma hemm xejn minn xiex nibżgħu jew li naħbu,” sostna d-DB Group fi stqarrija mibgħuta b’reazzjoni għal tweġiba li tat il-Kummissarju Ewropew Margrethe Vestager.

L-istqarrija tad-DB Group tisħaq li t-trasferiment tal-art biex fost l-oħrajn tittella’ binja

ta’ 38 sular u lukanda ta’ 17-il sular, sar b’mod trasparenti.

Id-DB Group jgħid ukoll li t-trasferiment tal-art sar skont il-valur tas-suq, xi ħaġa li anki l-Kummissarju Ewropew għamlet referenza għaliha fit-tweġiba tagħha u li din saret għall-kuntrarju ta’ dak li kien jiġri qabel.Hawnhekk id-DB irreferew għal dak li qalu d-Deloitte taħt ġurament fejn sostnew li meta ġew biex jivvalut-

aw il-prezz tal-art tkellmu ma’ persuni oħra f ’dan il-qasam ta’ żvilupp f ’San Ġiljan u wara dan l-eżerċizzju ġie kkonfermat li valur tal-art huwa ta’ €60 miljun.

Id-DB Group fakkar li se jkun qed jinvesti €300 miljun f ’dan il-proġett u l-Gvern se jiġġenera dħul dirett ta’ kważi nofs biljun ewro fuq medda ta’ 10 snin.

Intant il-Kummissarju

Ewropew Margrethe Vestager kienet qed twieġeb mistoqsija ta’ Ska Keller, Membru Parlamentari Ewropew Ġermaniża għall-Partit tal-Ħodor.

Il-Kummissarju Ewropew sostniet li l-proċess kif sar ma jiddeterminax li nkissru liġijiet marbuta mal-finanzjament mill-istat.

Fil-fatt l-Unjoni Ewropea ħarset lejn artiklu numru 107 dwar kif tiffunzjona l-Unjoni

Ewropea u rat li m’għandhiex pożizzjoni dwar jekk il-konsorzju għall-proġett f ’Pembroke bbenefikax minn finanzjament tal-istat.

Il-proġett se jsir fuq l-art li kien jokkupa l-Istitut għall-Istudji Turistiċi u d-DB Group huwa marbut li joħloq 1,500 impjieg.

Fin-nuqqas ta’ dan, il-ftehim jorbot lid-DB Group biex iħallas multa.

06

28.10.2018

kullhadd.com

IL-PL JAPPROVA IKTAR KANDIDATI Il-Partit Laburista approva tliet kandidati oħra għall-elezzjoni tal-Parlament Ewropew ta’ Mejju tas-sena d-dieħla.

Noel Cassar, Josianne Cutajar u Fleur Vella jingħaqdu mas-seba’ kandidati li kienu approvati f ’Settembru biex sa issa l-Partit Laburista għandu tim ta’ 10 kandidati. Il-kandidati approvati f ’Settembru huma Alex Agius Saliba, Felix Busuttil, Josef Caruana, Miriam Dalli, Cyrus Engerer, James Grech u Joe Sammut.

Il-kandidatura tal-Partit Laburista hija waħda b’saħħitha u interessanti għaliex hija magħmula minn persuni ta’ etajiet u ħiliet differenti. Il-kandidati joffru għadd ta’ esperjenzi differenti u speċjalizzazzjoni f ’oqsma diversi.

L-elezzjonijiet ta’ Mejju li ġej huma elezzjonijiet importanti għal pajjiżna li jrid jagħżel bejn rappreżentanti ta’ partit li fl-istituzzjonijiet Ewropej dejjem ħadem biex isem Malta jingħata l-ġieħ li jixraqlu u rappreżentanti ta’ partit li fl-aħħar snin ma waqafx ikasbar il-pajjiż biex mingħalih jimmina l-Gvern.

ARRESTAT FUQ ABBUŻ TAN-NEPUTI Rumen ta’ 24 sena, li ismu ma jistax jixxandar minħabba divjett tal-Qorti, ma ngħatax il-ħelsien mill-arrest wara li tressaq il-Qorti akkużat li abbuża sesswalment min-neputi tiegħu ta’ erba’ snin.

Dan meta huwa ġie fdat bih mill-ġenituri tiegħu sabiex jieħu ħsiebu. Huwa wkoll ġie akkużat bi stupru.

Fil-Qorti l-Ispetturi Joseph Busuttil mill-Iskwadra ta’ Kontra l-Vizzji u l-Ispettur Clayton Ca-

milleri mill-Għassa tal-Qawra akkużaw lill-imputat li b’għemil żieni kkorrompa lin-neputi tiegħu u għamel atti sesswali miegħu meta suppost kellu jieħu ħsiebu, jedukah, jindukrah jew iżommu.

L-akkużat ma ammettiex l-akkużi miġjuba kontrih u li għamel dawn l-atti matul dan ix-xahar u fix-xhur ta’ qabel, fejn il-Maġistrat Caroline Farrugia Frendo ma tatux il-ħelsien mill-arrest.

B’rabta mal-istess każ tressaq

NOEL CASSAR

JOSIANNE CUTAJAR

FLEUR VELLA

TISLIMA LILL-MEMORJA TA’ GEORGE GATT

Il-Partit Laburista jsellem il-memorja tal-Eks Deputat Laburista George Gatt li ħalla din id-dinja fl-età ta’ 77 sena.

Bħala kandidat f ’diversi elezzjonijiet u Deputat Parlamentari f ’għadd ta’ leġiżlaturi George Gatt ta kontribut importanti fil-Partit Laburista u lejn ilpajjiż fejn fiċ-ċentru tal-ħidma tiegħu kien hemm dejjem ukoll ħu l-mara tiegħu li jiġi mis- il-ħaddiem u d-drittijiet tiegħu. sier it-tifel fejn ġie akkużat li fitServa wkoll fuq numru ta’ 23 ta’ Ottubru ħebb għar-Rumen u kkawżalu ġrieħi ta’ natura ħafifa.

Fil-Qorti huwa ammetta din l-akkuża u qal li ddispjaċih talli għamel, madankollu kien irrabjat għall-akkużat għall-atti li sar jaf li kien qed jagħmel fuq ibnu.

Huwa ngħata l-libertà bil-kundizzjoni li ma jagħmilx reat ieħor fi żmien sena.

bordijiet pubbliċi fi żmien Prim Ministri differenti.

Bin il-ħaddiem, Gatt iddistingwixxa wkoll lilu nnifsu wkoll fil-qasam tan-negozju b’mod partikolari dak marbut mal-kostruzzjoni u l-infrastruttura. Huwa qatt ma nesa minn fejn telaq tant li għal snin twal involva ruħu f ’bosta għaqdiet kulturali u sportivi bil-għan li hemm ukoll joffri l-għajnuna tiegħu.

09

28.10.2018

kullhadd.com

IX-XENOFOBIJA SPISSA IKTAR MILL-OMOFOBIJA F’KUMMENTI ONLINE Riċerka xjentifika ta’ akkademiċi mill-Istitut tal-Lingwistika u t-Teknoloġija tal-Lingwa kkonkludiet li fis-sezzjonijiet tal-kummenti online ta’ siti elettroniċi u tal-aħbarijiet f ’pajjiżna hemm preżenza ferm iktar qawwija ta’ xenofobija milli omofobija.

L-analiżi, ippubblikata fil-ġurnal akkademiku Xjenza Online, turi li t-tnejn li huma wieħed isibhom preżenti fil-post fejn in-nies jikkummentaw dwar stejjer u artikli.

Iżda dan fi stil u livelli differenti.

Biex ħadmu, ir-riċerkaturi għażlu numru ta’ artikli li setgħu jinstigaw kummenti dwar immigranti jew il-komunità LGBTIQ+.

“Mal-ewwel daqqa t’għajn, anke min-numru ta’ hits biss, wieħed faċilment isib li d-diskors fil-midja relatat mal-kwistjoni tal-immigrazzjoni huwa ferm iktar prominenti milli ma’ dak marbut mal-kwistjonijiet LGBTIQ+,” jgħidu r-riċerkaturi.

Meta analizzaw il-kummenti r-riċerkaturi sabu kliem iebes

għall-fenomenu tal-immigranti u l-immigrazzjoni bħal li l-immigrazzjoni hija kanċer. Fil-każ tal-komunità LGBTIQ+ instabu wkoll kummenti li jiġbdu konklużjonijiet mgħaġġla. Oħrajn qajla jagħmlu sens bħal li jingħad li li tkun transgender daqt jispiċċa xi ħaġa ta’ bilfors. Għalkemm l-iktar kummenti komuni kienu dawk marbuta ma’ Alla u kif ċerti affarijiet bħall-unjoni ċivili bejn persuni tal-istess sess mhumiex approvati minn Alla.

Id-differenza hi li fejn tidħol il-komunità LGBTIQ+ il-kummenti pożittivi jirbħu (bħala numru) lill-kummenti negattivi. Filkaż tal-immigranti r-riċerkaturi jiddeskrivu bħala “drammatika” s-sitwazzjoni fejn il-kummenti kontra kienu d-doppju ta’ dawk li jiddefendu lil din il-minorità. Irriżulta wkoll li l-agħar kummenti kienu lejn dawk li għandhom twemmin Musulman.

Ir-riċerkaturi juru wkoll kif minn stħarriġ u focus groups

l-omofobija naqset anke għaliex fl-aħħar snin pajjiżna għamel passi ’l quddiem f ’dawk li huma drittijiet għal persuni LBTIQ+ u għalhekk il-komunità kienet esposta iktar. Jirriżulta wkoll li filwaqt li s-soċjetà taċċetta persuni gay bħala “parti minnha” din ma tapplikax għall-immigranti u f ’ċerti każi ntqal li qatt mhi se tapplika.

Ir-riċerka kkonfermat ukoll kif għad hemm konfużjoni bejn l-etniċità u r-reliġjon. Fejn kull min hu Għarbi jew ta’ ġilda skura jkun klassifikat bħala Musulman.

Sors: Xenophobic and Homophobic Attitudes in Online News Portal Comments in Malta, Stavros Assimakopoulos & Rebecca Vella, Xjenza Online – Science Journal of the Malta Chamber of Scientists Artikli dwar l-immigrazzjoni ġibdu l-attenzjoni ferm iktar minn dawk dwar drittijiet LGBTIQ+

10

28.10.2018

kullhadd.com

XOGĦOL MA’ HERITAGE MALTA GĦAL MARA LI GĦAMLET ĦSARA L-ĠGANTIJA • DIKJARAZZJONI TA’ MĦABBA SWIETHA 240 SIEGĦA

Mara li nstabet ħatja li b’mod involontarju għamlet ħsara fuq it-tempji tal-Ġgantija lura fl-2016 ingħatat xogħol fil-komunità ma’ Heritage Malta, l-organizzazzjoni li tmexxi siti kulturali inkluż l-istess Ġgantija. Dan għal total ta’ 240 siegħa f ’sentenza tal-Maġistrat Joe Mifsud li għamel twissiji-

et ċari dwar dawk li jistgħu jkunu deskritti bħala ġurijiet mill-midja.

Fil-fatt, dan il-każ kien qajjem għagħa kbira fil-mezzi tax-xandir bil-mara Abir Djebali tiġbed il-kundanna ta’ ħafna. Kif mistenni meta wieħed iqis l-importanza storika ta’ dan is-sit.

Il-każ seħħ fil-5 ta’ Settembru

2016 waqt li l-mara kienet qed iżżur it-tempji tal-Ġgantija flimkien ma’ dak li llum hu żewġha Stephen Catania. Mix-xhieda ħareġ li hi kienet interessata fit-tempji u hu kien hemm biex jakkumpanjaha. Irriżulta li l-mara għamlet tħażżiża fuq ġebla fit-tempju f ’post li kien mimli

graffiti storiċi, tant li hemm tabella li tindika dan.

Aċċess li għamlet il-Qorti dwar il-brix li sar kien wassal biex jinħarġu l-akkuzi kontra l-imputata u kontra żewġha. Fil-każ ta’ żewġha dan kien mixli li fixkel l-awtoritajiet involuti.

Il-mara spjegat li minħabba

problemi fil-lingwa ħasbet li kien permess li tħażżeż fuq il-ġebel u dan għaliex rat quddiemha għexieren ta’ brix ieħor. Jirriżulta li hija barxet mhux fil-fond xi kliem li jgħidu li kienet tħobb lil maħbub tagħha.

Il-Qorti nnotat kif minnufih indunat bl-iżball li għamlet u ma stennietx sat-tmiem tal-proċess biex titlob skuża għal dak li għamlet. Saħansitra kitbet ittra ta’ skuża.

Il-Qorti ddikjarat li ħsara fuq wirt storiku u postijiet oħra qatt m’għandha ssir, aktar u aktar f ’dan il-wirt dinji.

“Iżda l-ħsara li saret għandha tittieħed fil-perspettiva tagħha u mhux tintefaħ kemm tiflaħ qisu seħħ xi delitt kontra l-umanità b’dak li seħħ,” iddikjarat il-Qorti li meta analizzat kollox ma sabithiex ħatja ta’ ħsara volontarja.

“Minn imkien ma rriżulta li l-imputata kellha l-intenzjoni tagħmel ħsara fuq it-tempji,” qalet il-Qorti.

F’dawn iċ-ċirkostanzi Abir Djebali tpoġġiet taħt Ordni ta’ Servizz fil-Komunità billi tagħmel xogħol bla ħlas għal 240 siegħa f ’dak il-post u skont l-arranġamenti li jsiru mid-Direttur tas-Servizzi tal-Probation u l-Parole.

“Il-Qorti tirrakkomanda li s-servizz fil-komunità jitwettaq għand Heritage Malta u dan għaliex id-dannu li sar kien fil-konfront ta’ proprjetà li jindukraw huma u għalhekk jagħmel sens u bir-raġun li x-xogħol minn Abir Djebali jsir ma’ Heritage Malta,” iddikjara l-Maġistrat Mifsud.

11

28.10.2018

kullhadd.com

MINGĦAJR IS-CENTRAL LINK IT-TNIĠĠIS JIŻDIED BI 300% Jekk ma jsir xejn fiż-żona fejn se jsir is-Central Link Project it-tniġġis jista’ jitla’ bi 300% fuq medda ta’ snin. Iddikjara dan il-Ministru Ian Borg meta fil-Parlament kien qed iwieġeb domanda tad-Deputat Nazzjonalista David Agius, li huwa wieħed mill-iktar persuni li qed jopponu dan il-proġett.

Borg żvela kif fost it-tagħrif tekniku li qed jinġabar bħala parti mit-tħejjija għal dan l-investiment, sar magħruf li l-proġett ser iwassal għal titjib ta’ madwar 13% fil-kwalità tal-arja fl-inħawi ta’ Ħ’Attard, Ħal Balzan u Birkirkara, bi tnaqqis kbir fl-emissjonijiet tal-vetturi li bħalissa jqattgħu aktar ħin fl-inħawi mwaħħlin fit-traffiku.

“Fost oħrajn, il-proġett ser iwassal għal tnaqqis ta’ 13% fl-emissjonijiet tat-trabijiet fini (particulate matter), 16% fl-emissjonijiet tad-dijossidju tan-nitroġenu (nitrogen dioxide) u 67% fl-emissjonijiet tal-volatile organic compounds,” żvela l-Ministru.

Dawn huma emissjonijiet li jikkawżaw diversi diffikultajiet tas-saħħa u oħrajn ambjentali.

Fl-istess waqt, l-emissjonijiet tad-dijossidju tal-karbonju, li jikkawżaw it-tibdil fil-klima, mistennija jonqsu sa tunnellata fis-siegħa.

“L-istudji jikkonfermaw ukoll li permezz ta’ Central Link Project, it-tniġġis tal-arja millkarozzi ser jonqos bi 13%. Jekk ma jsir xejn, fi-snin li ġejjin ittniġġis ser jittripplika, b’żieda ta’ 300%,” żvela Borg.

Ian Borg fakkar kif il-pjan ta’ bypass f ’Ħ’Attard kien maħsub minn amministrazzjoni preċedenti fl-2006.

Id-differenza hi li dak il-pjan kien jinkludi bypass sħiħa b’erba’ jew sitt korsiji.

Permezz ta’ Central Link Project, dan il-Gvern qed jipproponi li minflok bypass sħiħa ta’ erba’ jew sitt korsiji ssir biss karreġġjata waħda b’żewġ korsiji u triq residenzjali ġdida lil hinn minnha, b’diversi faċilitajiet li jħarsu l-ambjent tar-residenti.

Central Link Project jinkludi disinn ġdid tar-rotta sħiħa bejn l-Imrieħel, Birkirkara, Ħal Balzan, Ħ’Attard u Ta’ Qali, lejn Ħaż-Żebbuġ, il-Mosta, ir-Rabat u l-Imġarr. Permezz tiegħu ser jitneħħew erba’ sistemi ta’ traffic lights u diversi bottle-

necks, fosthom id-diffikultà ta’ Triq in-Nutar Zarb, fejn dawk kollha ġejjin min-naħa tal-Mosta, Ta’ Qali u r-Rabat ikollhom jgħaddu minn lembut ta’ korsija waħda dejqa bil-bini maż-żewġ naħat. Ser jitneħħew ukoll ostakli li saru minn amminstrazzjonijiet preċedenti meta fl-inħawi ta’ Wied Inċita ċċekknu l-karreġġjati billi twessgħu s-central strips.

Il-Ministru Borg spjega: “Bħalissa, dawn l-ostakli fir-rotta arterjali użata minn madwar 30,000 vettura kuljum qed joħolqu diffikultajiet kbar fl-iv-

vjaġġar. Qed jolqtu ħażin ukoll lir-residenti ta’ Ħ’Attard, Ħal Balzan u Birkirkara, speċjalment minħabba l-ammont kbir ta’ karozzi li jgħaddu mit-toroq residenzjali dojoq fejn jgħixu, b’aktar riskji ta’ aċċidenti, kif ukoll storbju u tniġġis tal-arja.”

Huwa wkoll proġett li jagħti prijorità lin-nies tant li l-proġett jinkludi wkoll il-bini ta’ 10 kilometri ta’ bankini u passaġġi għall-mixi, mas-7.6 kilometri ta’ korsiji għar-roti u aktar minn 19,000 metru kwadru ta’ żoni bis-siġar u pjanti oħra (landscaped areas).

“Mill-ewwel riżultati tal-istudji tekniċi li għaddejjin bħalissa, nistqarr li l-proġett ser iwassal għal tnaqqis drastiku ta’ 50% fil-ħin tal-ivvjaġġar bejn l-Imrieħel u Ta’ Qali, li jfisser tnaqqis kbir fid-diffikultajiet tar-residenti ta’ Ħ’Attard, Ħal Balzan u Birkirkara. L-istudji jħarsu wkoll lejn xenarji tal-futur, u jikkonfermaw li jekk l-infrastruttura tal-inħawi tibqa’ kif inhi, il-ħin tal-ivvjaġġar f ’dawn l-inħawi ser jiżdied b’250%,” qal Borg.

Infrastructure Malta għadha għaddejja bil-konsultazzjoni-

jiet u l-istudji meħtieġa sabiex tkompli ttejjeb il-benefiċċji ta’ dan l-investiment li tant ilhom jistennew ir-residenti ta’ Birkirkara, Ħal Balzan u Ħ’Attard, kif ukoll eluf ta’ persuni li ta’ kuljum jivvjaġġaw f ’din ir-rotta. L-aġenzija ser tibqa’ tilqa’ proposti u suġġerimenti teknikament fattibbli u sostenibbli li jistgħu jsaħħu l-pjanijiet ta’ Central Link Project, sakemm jintemm il-proċess tal-applikazzjoni għall-permessi tal-iżvilupp fix-xhur li ġejjin, u jkun jista’ jibda x-xogħol biex dan il-proġett jitwettaq.

14

28.10.2018

kullhadd.com

IT-TABÙ FIN-NARRATTIVA MALTIJA Leanne Bajada - Għal bosta snin kienet wiċċ sinonimu mal-aħbarijiet u ħafna jafuha bħala newscaster fuq ONE, iżda forsi mhux kulħadd jaf dwar l-isfond akkademiku tagħha, b’mod partikulari r-riċerka li temmet ftit tax-xhur ilu. Minbarra li għandha Baċellerat bl-Unuri fil-Malti u hija gradwata bil-PGCE bħala għalliema tal-Malti, kompliet l-istudji tagħha fil-letteratura Maltija permezz ta’ riċerka li għamlet dwar it-tabù fin-narrattiva kontemporanja biex kisbet il-grad ta’ Masters. Taħdem bħala kordinatur tal-komunikazzjoni f’Ministeru, iżda l-imħabba li għandha għal-letteratura Maltija wasslitha biex tkompli l-istudji tagħha f’dan il-qasam. Barra minn hekk, hija waħda mil-letturi fid-Diploma fil-Letteratura Maltija, fl-Università ta’ Malta. Tkellimna magħha partikolarment dwar din ir-riċerka.

Kif iddeċidejt li tiffoka r-riċerka tiegħek fuq it-tabù fin-narrattiva Maltija?

Niftakar li sa minn qabel spiċċajt il-kors ta’ għalliema kelli x-xewqa li nkompli r-riċerka tiegħi fil-letteratura. Kont tkellimt mal-Kap tad-Dipartiment tal-Malti, il-Professur Bernard Micallef u flimkien ħriġna b’din l-idea ta’ riċerka interessanti mhux sempliċiment għax tinvestiga n-narrattiva kontemporanja, ta’ żmienna, iżda għaliex minkejja r-reċensjonijiet li jinstabu mifruxin f ’gazzetti u f ’rivisti, u r-rakkonti li jisfidaw il-konfini stabbiliti, kien għadu ma sarx studju profond dwar it-tabù fin-narrattiva kontemporanja Maltija.

Barra minn hekk, fis-seklu 21 f ’Malta bdejna naraw għadd ta’ awturi bħal Immanuel Mifsud, Alex Vella Gera, Ġużè Stagno, Claire Azzopardi, Pierre J. Mejlak li f ’xogħlijiethom bdew jittrattaw temi meqjusin tabù, xbihat provokanti u reġistru disfemistiku (b’konnotazzjonijiet offensivi).

Fi kliem ieħor din hija narrattiva li warrbet l-ewfemiżmi (kliem jew espressjonijiet li jintużaw flok kliem aktar dirett) u trattat sitwazzjonijiet degradanti, oxxeni u li normalment jinżammu mistura. Għalhekk it-teżi Reġistru, Temi u Xbihat Tabù fin-Narrattiva Kontemporanja Maltija kellha l-għan li tinvestiga u tanalizza dan kollu.

Minn fejn bdejt u xi sfidi ltqajt magħhom waqt ir-riċerka? Naf ukoll li dan l-istudju għamiltu waqt li kont qed taħdem. Għidilna aktar...

Fil-bidu staqsejt mistoqsijiet bażiċi bħal: X’inhu t-tabù?

Għaliex jaħsad? Min jiddeċiedi x’inhu aċċettat jew ipprojbit? Għaliex uħud mix-xogħlijiet tal-awturi ġew iċċensurati fi żminijiet differenti? Missejt nista’ ngħid ma’ mijiet ta’ kotba tat-teorija. L-ikbar sfida kienet kif se nieqaf naqra u nikteb, u mhux minn fejn se nibda. Minn ktieb tiskopri ktieb ieħor, minn idea tiġik idea oħra, tiltaqa’ ma’ bosta studji relevanti u tipprova tagħżel l-aħjar. Trid tkun dixxiplinata ħafna u tippjana. Barra minn hekk, l-esperjenza tal-Masters kienet differenti minn meta kont full-time l-Università u nattendi għal-lekċers kuljum. Dan il-kors għamiltu part-time waqt li kont qed naħdem, domt erba’ snin u jkun hemm mumenti meta tħossok waħdek, fis-sens għax m’hemmx sħabek li tista’ titkellem magħhom u taqsam l-esperjenza tiegħek.

Jien nemmen ukoll li t-tutur għandu parti importanti ħafna fir-riċerka tal-istudent. U minn hawnhekk irrid nirringrazzja lill-Professur Bernard Micallef li dejjem emmen fija u gwidani bil-pariri siewja tiegħu sabiex stajt intemm din ir-riċerka b’suċċess.

Min baqa’ jistudja jista’ jifhem perfettament dan li se ngħid.

Mingħajr is-sapport ta’ dawk viċin tiegħek mhux faċli li tkompli tistudja u diffiċli ħafna li tirnexxi. Il-familja tiegħi speċjalment ommi u missieri dejjem kienu warajja f ’dak kollu li għamilt kif ukoll l-għarus tiegħi Braden. Il-familja tispiċċa tagħmel is-sagrifiċċji miegħek. Nirringrazzjahom mill-qalb u nirringrazzja wkoll lil dawk il-ftit nies, jafu min huma, li qegħdin jaqraw ir-riċerka tiegħi bir-reqqa u jagħtuni pariri tajbin għal proġett li bdejt naħdem fuqu.

Irnexxielek ukoll tieħu borża ta’ studju...

Hekk hu, wara intervista li kont għamilt irnexxieli nieħu borża ta’ studju u fil-fatt din ir-riċerka ġiet iffinanzjata mill-Malta Government Scholarship Scheme. Kont fraħt ħafna meta rċevejt ir-riżultat mhux biss għaliex il-borża ta’ studju kienet suċċess personali iżda għaliex għidt dan ifisser ukoll li r-riċerka dwar il-letteratura ta’ pajjiżna qiegħda titqies importanti u wara kollox qiegħda tingħata l-importanza li tixirqilha.

Għaliex għażilt li tirriċerka dwar it-tabù fil-perjodu kontemporanju?

In-narrattiva kontemporanja Maltija hija l-iżjed tip ta’ kitba li toffri l-opportunità sabiex stajt nistħarreġ it-tabù f ’rela-

zzjoni mal-istituzzjonijiet soċjali (il-familja, il-Knisja, l-Istat eċċ), id-djalettika bejn il-libertà u l-iskandlu tal-espressjoni u l-gradi ta’ provokazzjoni fil-ġeneri li tinqeda bihom. Dan il-perjodu narrattiv għażiltu fost l-oħrajn għaliex it-testi mistħarrġa jagħtu vuċi lin-narrazzjoni trasgressiva, xokkanti, provokattiva jew bizzarra u jeżemplifikaw ġrajjiet tal-periferija li jiddistingwuhom minn perjodi letterarji oħra aktar konservattivi. Ngħidu aħna jittrattaw suġġetti bħall-prostituzzjoni, l-omosesswalità, l-abbuż, id-divorzju, l-abort, il-pedofelija, is-sess każwali, relazzjonijiet differenti, it-terroriżmu, il-mard u l-użu tad-drogi.

Il-kuntrast bejn il-perjodu attwali u bikri jinħass mhux biss għaliex qabel il-perjodu kontemporanju temi partikulari kienu jissemmew b’mod aktar sottili, iżda saħansitra jeżistu suġġetti li elenkajt hawn fuq li lanqas biss kien jinħolom li jiġu trattati. Sadanittant, ftit wara li spiċċajt ir-riċerka, fil-Parlament kien ukoll approvat it-tibdil fil-liġijiet relatati mal-pornografija, il-libertà tal-espressjoni u l-vilifikazzjoni tar-reliġjon. Huwa suġġett li m’għandux tmiem u filwaqt li hemm tabù li diffiċli jinbidel, hemm tabù ieħor li hu effimeru, jiġifieri jinbidel malajr. Meta jkun hemm tibdil fil-liġijiet, dan ikompli jgħin biex tabù jiġi aċċettat, għalkemm mhux biss.

Tista’ tispjega f ’aktar dettall din ir-riċerka?

Fit-teżi stħarriġt u analizzajt ir-relattività tat-tabù fin-narrattiva kontemporanja, partikolarment għaż-żmien u għallpost, ir-relazzjoni tiegħu mal-istituzzjonijiet soċjali u analizzajt ukoll kemm it-tabù kapaċi jinbidel malajr. Biex nagħti eżempju filwaqt li l-interdett minn tabù nazzjonali sar tabù tal-passat, il-moralità tinħass bħala parti mill-għaġna tas-soċjetà Maltija. Barra minn hekk, iddedikajt sezzjoni biex nanalizza l-iskandlu, il-libertà tal-espressjoni, u ċ-ċensura u komplejt billi stħarriġt kemm il-lingwaġġ u x-xbihat espliċiti kif ukoll il-gradi differenti ta’ provokazzjoni fin-narrattiva.

In-narrattiva Maltija kontemporanja kulma jmur qed issir dejjem aktar kożmopolitana (ambjentata f ’diversi pajjiżi, b’karattri ta’ nazzjonalità differenti, b’temi universali, miktubin minn awturi li għexu barra minn pajjiżna u esperjenzaw kulturi differenti eċċ). Stħarriġt kif l-istituzzjonijiet informali kapaċi jeżerċitaw saħħa aktar minn dawk formali li xi minn daqqiet jikkumplimentawhom sabiex uħud mit-tabujiet isiru liġijiet. Madanakollu, it-tabujiet huma b’saħħithom

15

28.10.2018

kullhadd.com

Minkejja l-isforz li l-pornografija u l-oxxenità jingħataw tifsira universali, ma jeżistix qbil unanimu dwar x’jagħmel opra tal-arti jew kitba pornografika

biżżejjed, bi rwol ta’ istituzzjoni soċjali fihom infushom u l-liġijiet mhumiex dejjem meħtieġa sabiex it-tabujiet jingħataw status.

Dan ifisser li r-restrizzjonijiet informali (bħas-seksik u t-twarrib soċjali) kapaċi jkunu b’saħħithom daqs dawk formali (ħabs eċċ). Fil-fatt dan ifakkarni f ’kumment partikulari li tgħaddi l-karattru Vivienne, prostituta fin-novella “Ħars” ta’ Mifsud: “Mhux kulħadd jafni ħija lili? Jien tax-xogħol taf.

X’coffee morning tridni mmur? Tal-kappillan?” Minkejja li f ’soċjetà multikulturali hemm opportunità aktar wiesgħa għal diżgwid fil-valuri, il-kastig informali f ’soċjetajiet żgħar bħal dik Maltija, jiġifieri l-parametri dojoq tagħha jgħinu fl-inforzar tal-valuri u jagħmlu t-trasgressjoni aktar diffiċli. Konsegwentement, f ’soċjetà żgħira, il-bidla tkun waħda inqas drastika, u minkejja l-multipliċità ta’ prinċipji li tesperjenza soċjetà partikulari, il-valuri tradizzjonali tagħha mhux lakemm jinbidlu jew jisfaxxaw għalkollox.

Osservazzjoni oħra hija kif l-opposti u l-kuntrasti, minkejja l-inċertezza morali li joħolqu, ma jistgħux jeżistu mingħajr xulxin. L-istess il-bniedem jew l-aġir devjanti ma jistax jinftiehem mingħajr l-individwu jew l-imġiba konformi. Jekk nitkellmu dwar it-tabù ngħidlek li ma jistax jinftiehem mhux biss mingħajr is-soċjetà iżda wkoll mingħajr l-aġir li l-istess komunità tqis aċċettabbli jew ipprojbit. Fi kliem ieħor l-antipodi, l-opposti, jeħtieġu lil xulxin biex jitkejlu, ikollhom sinifikat u wara kollox jinftiehmu.

Fir-riċerka nnutajt kif dak li hu pprojbit, fih innifsu jinstiga x-xenqa u eventwalment id-devjazzjoni. Waħda mill-konklużjonijiet interessanti immens hija li ironikament, minkejja li t-trasgressjoni (il-ksur ta’ liġi, norma eċċ) tiddestabbilizza t-tabù, daqstant ieħor tirrikonoxxi l-eżistenza tiegħu. Għalhekk, it-trasgressjoni mhijiex biss ksur ta’ liġi iżda wkoll komponent vitali fid-definizzjoni tal-ksur tat-tabù.

minflok jisfaxxa fix-xejn, jinbidel f ’ċensura interna fl-individwu bil-konsegwenza li t-tlaqqigħ ma’ valuri aktar liberi joħloq fih konfini morali inċerti, destabilizzazzjoni interna. Hawnhekk nista’ nirreferi għar-rumanz L-Antipodi fejn il-protagonist jesperjenza l-Festival ta’ Woodstock fl-Amerka, fi żmien ir-revoluzzjonijiet soċjali, letterarji u mużikali tas-sittinijiet u eventwalment jiltaqa’ ma’ kulturi u użanzi totalment opposti għall-ambjent reliġjuż u konservattiv li kien imdorri fih f ’Malta.

mal-“mewt tal-awtur”, il-kreatur tat-test ma baqax jinżamm responsabbli waħdu, u l-importanza nxteħtet fuq il-qarrej (li jattwa t-test kull darba li jaqrah), fuq il-kultura, fuq id-diskors u fuq il-kakofonija ta’ ilħna li jsawru r-rakkont.

Madanakollu, l-awtur jibqa’ l-individwu li jagħżel u jieħu d-deċiżjoni aħħarija dwar l-istrutturi tat-test: ir-reġistru, ittemi u x-xbihat li jħaddem jibqgħu responsabbiltà tiegħu.

L-awtur ikun kiteb b’għan minkejja li m’għandux kontroll fuq l-interpretazzjonijiet li jingħataw dwar il-kitba.

Naf ukoll li fir-riċerka tiegħek ma ffukajtx biss fuq ir-rumanzi u n-novelli nnifishom iżda wkoll fuq każi ta’ ċensura reali.

Il-kotba li rriċerkjat f ’liema snin inkitbu u taħseb li f ’dan is-seklu żdied it-tabù fl-arti?

Iżda l-libertà tal-espressjoni tista’ teżisti mingħajr l-iskandlu?

Minkejja l-isforz li l-pornografija u l-oxxenità jingħataw tifsira universali, ma jeżistix qbil unanimu dwar x’jagħmel opra tal-arti jew kitba pornografika. Id-dibattitu dwar il-konfini bejn l-erotiku u l-oxxen għadu miftuħ sal-lum il-ġurnata.

Biżżejjed naraw l-opinjonijiet kuntrastanti li ngħataw dwar in-novella “Li Tkisser Sewwi,” mhux biss mill-kritiċi iżda wkoll mill-ġudikatura. Din it-teżi stħarrġet min hu ħati tal-iskandlu, jiġifieri jekk huwiex l-awtur waħdu li huwa ħati. L-esej “Death of the Author” ta’ Roland Barthes targumenta li l-kitba u l-kreatur mhumiex relatati. Għalhekk

Ma jistax jeżisti t-tabù mingħajr struttura gwida daqskemm il-libertà u l-iskandlu tal-espressjoni ma jistgħux jeżistu ħlief fi djalettika dejjiema ma’ xulxin. F’soċjetà dejjem aktar frammentata u multipla, tabù li ġeneralment kien relattiv għal soċjetà partikulari, isir relattiv għall-individwu, sakemm eventwalment jisfaxxa fix-xejn. Madanakollu, l-għeruq tas-soċjalizzazzjoni kapaċi jkunu fondi biżżejjed li t-tabù

Iva, minbarra fuq it-testi nfushom, fit-teżi ffukajt ukoll fuq każi ta’ ċensura li spiċċaw il-Qorti, bħall-kontroversja kbira li qajjem il-każ Realtà, fejn l-editur Mark Camilleri u l-awtur Alex Vella Gera spiċċaw il-Qorti minħabba n-novella “Li Tkisser Sewwi”. Eventwalment dan il-każ wassal sabiex f ’Malta tinbidel il-liġi taċ-ċensura. Hawnhekk tajt ħarsa wkoll lejn dak li ġara fl-Ewropa u fl-Amerka ħafna snin qabel. Fost l-oħrajn semmejt il-każ ta’ Lady Chatterley’s Lover.

Mir-riċerka stajt nikkonferma wkoll li l-libertà u l-iskandlu tal-espressjoni minn dejjem eżistew fi djalettika ma’ xulxin. L-iskandli li joħolqu l-mużika, il-films u l-kotba kollha jinbtu minn individwi li jazzardaw jaqbżu l-limiti u jesperimentaw fl-għalqa madwar il-periferiji. Madanakollu, interessanti l-fatt li l-konfini ma jistgħux jinqabżu jekk ma jiġux stabbiliti. Dan ikompli jixhed kemm f ’vaku jew f ’nuqqas ta’ regoli fissi, it-tabù u t-trasgressjoni m’għandhomx tifsira.

X’jagħmel kitba pornografika? U l-awtur dejjem għandu jinżamm responsabbli?

Minkejja li din ir-riċerka kelli nillimitaha għar-rumanzi u n-novelli tal-aħħar 10 snin, għamilt referenza għal diversi perjodi u movimenti fl-istorja. Dan kollu kien essenzjali biex stajt nipprova li ma kienx is-seklu 21 li welled għadd ta’ xbihat provokanti u lingwaġġ offensiv. Għall-kuntrarju, l-arti minn dejjem esplorat territorji ġodda bil-konsegwenza li ħasdet jew skandalizzat bil-modi innovattivi u devjanti tagħha f ’kuntrast man-normi tal-perjodi li twieldet fihom. Barra minn hekk, il-karatteristiċi trasgressivi lanqas ma twieldu mar-rivoluzzjonijiet soċjali, letterarji u mużikali tas-1960ijiet, kif forsi jaħsbu xi wħud, iżda bnew fuq l-impuls artistiku rikorrenti ta’ arti li f ’kull żmien riedet tiżbroffa ’l barra mill-konfini. Kull perjodu jew moviment letteraju ħasad bil-mod tiegħu għaliex l-arti ma tiqafx tesplora l-konfini.

Stħarriġt il-gradi ta’ provokazzjoni mir-Realiżmu salGrottesk. Filwaqt li r-Realiżmu jikxef l-element degradanti tat-tabù, in-narrattiva psikoloġika permezz tan-nixxiegħa tal-kuxjenxa tberraħ l-iżjed ġrajjiet mistura tal-karattri trasgressivi, u l-grottesk xi minn daqqiet imħallat ma’ xejriet gotiċi u vjolenti jew drabi oħra umoristiċi jixref bħala xejra frekwenti f ’din in-narrattiva tal-periferija. Ngħidu aħna fir-rumanz Il-Ħajja Sigrieta tan-Nanna Ġenoveffa l-esaġerazzjoni bħala element tal-grottesk, tqanqal id-daħq u konsegwentament ittaffi t-tabù f ’xena sesswali.

Fi ftit kliem nista’ ngħid li din ir-riċerka stħarrġet l-iżjed tabujiet ħassada u ngħataw uħud mill-iktar eżempji xokkanti misjuba fin-narrattiva kontemporanja Maltija, b’fokalizzazzjoni fuq ir-reġistru, it-temi u x-xbihat tabù fir-rakkonti kontemporanji Maltin, li kulma jmur qed isiru dejjem aktar kożmopolitani.

17

28.10.2018

kullhadd.com

X’NIES DAWK! Editorjal

Issa din il-ġimgħa sar magħruf ukoll li Pierre Portelli kien jaf li mhux qed jikteb is-sewwa meta kiteb fuq suppost dokument falz tal-HSBC, Keith Schembri u persuni oħra

Se jkollna nerġgħu nfakkru x’nies huma dawk li hemm fil-qalba tal-Partit Nazzjonalista llum. Hija s-sentenza tal-Qorti din il-ġimgħa, fil-każ ta’ libell li ċ-Chief of Staff tal-Prim Ministru Keith Schembri, fetaħ kontra Pierre Portelli u nies oħra f ’The Malta Independent, li ġegħelna nerġgħu nirriflettu dwar hekk.

Għax ikun ta’ għajb jekk ninsew dan speċjalment meta sa riċenti kien hemm min għadu jipprova jbigħ stejjer foloz lill-poplu Malti (u mhux biss) bil-għan li jirbaħ punti politiċi iżda wkoll jiddestabbilizza l-Gvern tal-pajjiż.

Tant hu dan il-għan aħħari ta’ din il-kampanja li dawn l-istejjer ikunu maħduma għall-midja barranija li għal raġunijiet magħrufa u oħrajn (sa issa) inqas magħrufa saret tidħol għalihom mingħajr wisq stħarriġ.

Illum hemm konferma ċara kristall li l-midja tal-Partit Nazzjonalista, u minn dak li jingħad fl-istamperija kważi l-partit, hija

mmexxija minn bniedem li dak li hu falz jagħmlu tiegħu u jirkeb fuqu. Mhux se nsemmu l-kwistjoni tal-mod kif allegatament anke drama seraq tant li spiċċa f ’kunflitt ma’ mart il-Kap tal-Oppożizzjoni fil-pubbliku.

Għal-lum niktbu fuq il-kwistjonijiet l-iktar serji.

Diġà kellna l-okkażjoni niktbu dwar kif Pierre Portelli kien il-bniedem fil-pussess ta’ dokument falz fil-każ ta’ Egrant. Dan irriżulta mill-inkjesta li kixfet l-ikbar gidba politika fl-istorja ta’ pajjiżna.

Issa din il-ġimgħa sar magħruf ukoll li Pierre Portelli kien jaf li mhux qed jikteb is-sewwa meta kiteb fuq suppost dokument falz tal-HSBC, Keith Schembri u persuni oħra. Minkejja li kien mgħarraf b’dan, għaddas rasu u baqa’ għaddej. Għax sa minn qabel Mejju 2017 kellu għan wieħed; dak li jgħin il-Partit Nazzjonalista fejn kien diġà jaf li jerġa’ jidħol. Jidher li Portelli ried jidħol f ’partit fil-Gvern u kien lest jagħmel minn kollox

biex jilħaq l-għan tiegħu. Għal darb’oħra l-partner in crime tiegħu kienet Daphne Caruana Galizia.

Fil-fatt, ir-rapporti f ’The Malta Independent kienu frott artiklu ppubblikat fuq is-sit tal-blogger Daphne Caruana Galizia. Dakinhar mill-ewwel kien hemm ċaħda minn Schembri u persuna oħra msemmija iżda Caruana Galizia insistiet bir-rapportaġġ tagħha bħalma insista Portelli.

Il-Qorti kienet ċara kristall meta ddikjarat li qabel ġiet ippubblikata l-istorja, Pierre Portelli kien mgħarraf minn uffiċjal tal-bank HSBC li l-istorja li bdiet Caruana Galizia kienet imsejsa fuq żball amministrattiv u għalhekk kienet gidba. Xi ħaġa li fil-Qorti kkonferma iktar minn xhud wieħed.

Fid-deċiżjoni tagħha, il-Qorti qalet li l-gazzetta għażlet li tagħmel tagħha storja li dehret fil-blog tal-ġurnalista Daphne Caruana Galizia u għamlet tagħha asserzjonijiet fuq il-blog.

Bħalma wara kollox għamel

il-Partit Nazzjonalista l-ħin kollu għal ħafna xhur. Asserzjonijiet li fuqhom ħareġ in-nies fit-toroq Simon Busuttil.

Biex illum qed jidher iktar ċar għaliex il-Kap preżenti Adrian Delia kien f ’pożizzjoni dgħajfa meta ġie biex ineħħi l-eks kap. Ma baqax nitfa dubju li dawk ta’ madwaru fakkruh li lil min għażel madwaru kien parti mill-klikka u l-istorja tagħhom.

Għalhekk il-mod ġdid li wiegħed baqa’ ma wasal qatt.

Forsi Delia ma jemminx li Pierre Portelli għandu jerfa’ r-responsabbiltà iżda l-Qorti ħasbitha mod ieħor. Iktar minn hekk il-poplu se jaħsibha mod ieħor. Il-poplu se jiġġudika kif il-Partit Nazzjonalista baqa’ ma nbidilx.

M’għandniex dubju li se jiġu drabi oħra li jfakkruna fuq kemm għexna qerq tul is-snin ta’ kemm il-Partit Nazzjonalista ma kienx fil-gvern. Ta’ dan il-Partit Nazzjonalista ħaqqu jkun ikkastigat. Bil-vot tagħna f ’kull okkażjoni li tiġi.

18

28.10.2018

kullhadd.com

Mid-Djarju ta’ Nazju n-Nazzjonalist Il-Ħamis, 18 ta’ Ottubru Kull sagrifiċċju qiegħed jagħmel ilKap Adrian Delia biex dan il-partit glorjuż tagħna jerġa’ jieħu r-ruħ.

Qiegħed jiddedika ħinu u ħajtu kollha għall-ħidma b’risq il-partit, u anke b’risq din l-art ħelwa. Filli kien Brussell jiddiskuti ma’ rjus kbar mill-Ewropa, u filli narawh jiltaqa’ mal-Ambaxxatur Awstrijak fid-Dar Ċentrali. Dan meta min jaf kemm huwa mħabbat b’xogħol tal-partit, fuq quddiem nett it-tħejjijiet għall-elezzjonijiet tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsilli Lokali li issa qegħdin joqorbu ġmielhom. U jrid ukoll iħejji ruħu għall-baġit li se jitressaq nhar it-Tnejn. Għalkemm naħseb li din hija l-aktar biċċa xogħol ħafifa li għandu, għax jien m’għandi l-ebda dubju li l-baġit se jkun wieħed mill-aħjar, ladarba resqin lejn elezzjonijiet. Kellna baġits tajbin meta konna ’l bogħod minn xi elezzjoni, aħseb u ara issa!

Il-Ġimgħa, 19 ta’ Ottubru Ara veru għandna Gvern li ma jafx jistħi, man! Ressaq white paper dwar il-Kunsilli Lokali li fiha biss 40 proposta, tal-inqas skont ma qiegħed jgħid il-partit tagħna. U dan meta l-istess partit tagħna kien għamel 80 proposta biex ikunu kkunsidrati fir-riforma li l-Gvern ilu jgħid li jrid jagħmel fir-rigward tal-Kunsilli Lokali. Xi jfisser dan!

Ifisser li l-maġġoranza tal-ideat, proposti, inizjattivi, (sejħilhom li trid) li ressaq il-partit tagħna, ilGvern ġie jaqa’ u jqum minnhom.

Jista’ jkun aktar arroganti minn hekk il-Gvern ta’ Joseph Muscat!? Ma jagħtix kas dak li qegħdin ngħidulu aħna, x’kull waħda. Ara fi żmienna mhux hekk kien isir. Fi żmienna kull idea, proposta, inizjattiva li kienu jressqu tal-Labour, aħna konna nagħtu kashom. Konna nistudjawhom. Biex ma ngħidx li konna nagħmluhom tagħna u nwettquhom kollha. U dan minkejja li kif kien qal darba l-Eks Ministru Austin Gatt, aħna stajna nagħmlu li ridna għax dak iż-żmien kellna maġġoranza ta’ ħames siġġijiet. Kellhom bżonn ma jiftakrux fiha din id-dikjarazzjoni tal-Labour!

Is-Sibt, 20 ta’ Ottubru Bħalma nagħmel tista’ tgħid kull nhar ta’ Sibt, dalgħodu erħejtilha lejn l-istamperija, bit-tama li jkolli xi ħjiel dwar x’se jkun fih il-baġit.

Tista’ tgħid li kulħadd kelma waħda kien. Se jkun baġit tajjeb ħafna għax seba’ xhur oħra se jkollna l-elezzjonijiet tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsilli Lokali u għalhekk il-Gvern mistenni jroxx il-bżar

fl-għajnejn. U ngħiduha kif inhi, bżar xi jroxx għandu bl-abbundanza. Imma kull min iltqajt miegħu, deher kunfidenti li f ’dawn l-elezzjonijiet se mmorru tajjeb. U biex jagħmluli aktar kuraġġ, (mhux għax għandi bżonnu, għax jien konvint minn rebħa għall-partit glorjuż tagħna) urewni rapporti fil-gazzetta tagħna tal-lum, liema rapporti juru li anke s-Soċjalisti Ewropej qegħdin jeħduha kontra l-Gvern ta’ Joseph Muscat. M’għandniex xi ngħidu, fuq quddiem nett reġa’ kien hemm il-Portugiża Ana Gomes. Li kieku kont jien lil Ana Gomes nistedinha biex tiġi titkellem f ’xi mass meeting tagħna. Konvint li ma tgħidx le, speċjalment jekk l-istedina jagħmilhielha David Casa.

Il-Ħadd, 21 ta’ Ottubru Ma bżajtx mill-maltemp u erħejtilha lejn l-Imqabba biex nisma’ l-kelma tal-Kap ta’ dan il-partit glorjuż tagħna. U mnalla ma bżajtx, man, għax ħadt pjaċir doppju. Ovvjament ħadt pjaċir nisma’ diskors ieħor mill-aqwa ta’ Adrian Delia, imma ħadt gost nisma’ wkoll lil Mario de Marco. Ħadt gost għax kien hemm min qalli li Mario Demarco qiegħed fil-klikka ta’ Simon Busuttil, imma milli jidher, reġa’ bdielu għax illum appellalna biex ningħaqdu wara l-partit glorjuż tagħna mmexxi minn Adrian Delia. U fid-diskors tiegħu, Adrian Delia wkoll wera li qiegħed jaħdem qatigħ biex iġib l-għaqda fil-partit u huwa jkollu l-appoġġ tan-Nazzjonalisti kollha, deputati u mhux deputati, membri u mhux membri.

B’leħen sod, qalilna ċar u tond li mhu se jħalli lil ħadd jattakka lilna n-Nazzjonalisti. Jekk xi ħadd jattakka lil xi deputat, jew lil xi membru, jew lil xi Nazzjonalist, se jsib lil Adrian Delia, b’sidru ppuppat, lest biex jiddefendina akkost ta’ kollox.

It-Tnejn, 22 ta’ Otttubru Imsarni kważi qattajthom kollha, man! Tliet sigħat sħaħ nisma’ lil Edward Scicluna jgħid x’se jagħti lil dak u lill-ieħor, jew lil dik jew l-oħra. Pensjonanti. Allowance tat-tfal, benefiċċji għall-carers, ħlas lura tal-VAT li kienu tħallsu fuq il-karozzi fi żmienna. Insomma wasalt għall-konklużjoni li kien se jagħti xi ħaġa lil kulħadd, imma kont qiegħed nistenna li fl-aħħar mill-aħħar xi taxxi jkollu jħabbar ukoll. Imma mort żmerċ, għax spiċċa jiftaħar li dan hu baġit ieħor mingħajr taxxi. Għamilt in-nervi, imma tajjarthom hekk kif smajt lill-Kap Adrian Delia. Ħeq, dak jifhem aktar minni u f ’kelmtejn xejjen il-ftaħir kollu ta’ Scicluna meta

qalilna li l-miżuri huma miżuri kożmetiċi, għalkemm il-fatt li jien, bħala pensjonant se niżdied b’€4.5 fil-ġimgħa, ma narahiex xi ħaġa kożmetika. Imma l-aktar ħaġa li għamlitli kuraġġ kienet meta waqt il-konferenza stampa tal-Kapo rajt ukoll lil Simon Busuttil. U kif spiċċat il-konferenza stampa dlonk infexxejt inkanta “la għandna lil Simon magħna, aħna magħqudin…”

It-Tlieta, 23 ta’ Ottubru Bakkart dalgħodu u mort niġri għand Ġorġ tal-ħanut ta’ ħdejna biex nixtri l-gazzetta tagħna għax l-għada tal-baġit, il-gazzetta tagħna tinħataf għax kulħadd ikun għatxan għaliha biex inkunu nafu verament xi jfisser il-baġit għalina lkoll, imma b’mod partikolari għalina n-Nazzjonalisti. Dħalt fil-ħanut u ma rajthiex u ħsibt li ma lħaqthiex, imma mbagħad ftakart li lil Ġorġ kont għedtlu biex iżommhieli. Imma Ġorġ, b’ħalq imċarrat daqsiex kien pront qalli li llum ma ħarġitx. Għall-ewwel ma ħadtux bis-serjetà imma hekk kien.

La l-gazzetta tagħna bil-Malti u lanqas il-gazzetta tagħna bl-Ingliż ma ħarġu. Dlonk tlaqt niġri lejn l-istamperija biex nara x’ġara. Qaluli li kien ġralha l-ħsara l-magna tal-istampar. Kien hemm min qalli li kienet ħsara teknika, u kien hemm min qalli li ntlaqtet minn sajjetta.

Imma jien ikolli ngħid li kien sabutaġġ minn xi Laburist biex il-messaġġ tal-Kap tagħna Adrian Delia, li l-baġit ma fih xejn għajr miżuri kożmetiċi, ma jasalx għand in-nies.

Imma f ’wiċċhom baqa’ għax imbagħad ħarġet xorta.

L-Erbgħa, 24 ta’ Ottubru Kultant inħoss li l-Kap Adrian Delia jitkellem tqil wisq u nies bħali ma tantx jifhmuh. Ma nistax nifhem, pereżempju, kif qiegħed kontinwament jinsisti li għandna nnaqqsu l-popolazzjoni, għax jien ma nafx kif dan jista’ jsir. Jien oħti tgħidx kemm tifraħ kull darba li xi ħadd minn uliedha jgħidilha li jkun se jagħmilha nanna għal ma nafx kemm-il darba. Imma bilfors li qiegħed nifhem ħażin għax jien ma naħsibx li jrid ifisser li jkollna inqas tfal. Iżda llum qal waħda tajba li mhux biss jien nifhimha, imma jifhimha kulħadd. Għamilha ċara li pajjiżna qiegħed jaħsad il-frott tal-ħidma minn gvernijiet differenti biex Malta tiftaħ orizzonti ġodda u tisfrutta teknoloġija ġodda. Li tfisser li qiegħed jinħasad il-frott ta’ dak li żraw gvernijiet Nazzjonalisti. U mela jiġi Joseph Muscat li jrid jgħid li x-xemx telgħet meta tela’ fil-gvern hu!

BAĠIT B’VIŻJONI Mario Fava President Sezzjoni Kunsilliera PL

Se nagħti ħarsa ħafifa lejn il-qafas tal-baġit u kif in-nefqa kapitali u ż-żieda fl-allokazzjoni tal-Kunsilli Lokali se tkun qed tgħin lil dawn tal-aħħar.

Fl-isfond tal-baġit imressaq, minkejja li jidher li l-prezz tal-konsum qed jogħla, ma jidhirx li hemm sinjali inkwetanti f ’dan ir-rigward u għaldaqstant, jidher li se jibqa’ jkun hemm stabbiltà fil-prezzijiet.

Għas-sena 2019, il-Gvern qed jgħid li se jinvesti €100 miljun f ’dawk li huma toroq madwar il-pajjiż. Parti minn wegħda elettorali li f ’seba’ snin isiru t-toroq kollha b’investiment totali ta’ €700 miljun. Proġett li fih innifsu, ladarba jitlesta, se jkun qed iħalli fil-but tal-Kunsilli Lokali, €7.5 miljun fis-sena. Dan għaliex dan huwa l-ammont li l-Kunsilli qed jingħataw bħalissa sabiex jagħmlu manutenzjoni tat-toroq. Il-Gvern kien weigħed li minkejja li se jagħmel it-toroq hu, dawn il-flus xorta waħda se jibqgħu jgħaddu għand il-Kunsilli Lokali kull sena.

Problema oħra li jaffaċċjaw ta’ sikwit il-Kunsilli Lokali hija dik ta’ ilmenti minn residenti dwar nuqqas ta’ parkeġġ. Il-Gvern f ’ dan il-baġit qed iħejji politika u pjan sabiex bi sħab mal-privat, isiru aktar parkeġġi f ’żoni fejn hemm dawn il-problemi.

L-istess fejn jidħol għargħar.

Bosta huma dawk il-lokalitajiet li wara ftit xita jispiċċaw mgħerrqa jew bi ħsarat konsiderevoli li jrid jagħmel tajjeb għalihom il-Kunsill Lokali. Il-Gvern ħabbar pjanijiet kif se jkomplu l-proġetti proprju biex jiġbru l-ilma tax-xita u jsir użu aħjar mill-ilma tal-pjan.

Fil-qasam tal-immaniġġjar taliskart, il-Gvern ser ikun qed jgħin b’mod dirett lill-Kunsilli Lokali sabiex issir il-ġabra tal-borża organika, issa li mill-1 ta’ Novembru, kulħadd irid jibda jissepara l-iskart tiegħu. Il-Gvern, permezz tal-Wasteserv, se jkun qed iħallas

tliet darbiet fil-ġimgħa l-ġabra organika (il-borża l-bajda). Dan ifisser li peress li l-Erbgħa u l-Ġimgħa mhux se jsir ġbir tal-borża s-sewda imma tal-borża l-bajda (flimkien mat-Tnejn), il-Kunsilli ser ikunu qed jiffrankaw iż-żewġ ġabriet fil-ġimgħa li qabel kienu jkunu bil-borża s-sewda l-Erbgħa u l-Ġimgħa. Dan ukoll ser iħalli aktar flus għand il-Kunsilli Lokali.

Ser ikun hemm ukoll proġetti kapitali f ’żoni turistiċi bħal Marsaskala, B’Buġia u Marsaxlokk filwaqt li se jkun hemm investiment ta’ €10 miljun fiż-żona ta’ Paceville u San Ġiljan.

Kif għidt aktar qabel, dawn huma biss uħud minn dawk il-proġetti li se jkunu qed jibbenefikaw minnhom b’mod dirett il-Kunsilli Lokali.

Dan mhux kollox. Barra dan li semmejt, il-Kunsilli Lokali ser ikollhom żieda ta’ €2 miljun fl-allokazzjoni diretta tagħhom. Ifisser li ras għal ras, il-Kunsilli se jiżdiedu €30,000 fis-sena kollha kemm huma. Din il-figura tista’ tikber ħafna jew tonqos skont il-kobor tal-Kunsill. Dan għaliex il-formula li fuqha tinħadem l-allokazzjoni tiddependi fuq l-ammont ta’ nies li jgħixu fil-lokal, il-kilometri ta’ toroq, il-kobor tal-konfini u ż-żoni rurali li għandu dak l-istess lokal.

Sinifikanti hija l-allokazzjoni ta’ €3.15 miljun għall-Kunsilli Reġjonali fejn għall-ewwel darba sa minn meta twaqqfu, qed jingħataw finanzjament sabiex ikunu jistgħu joperaw. Dan b’kuntrast ma’ dak li għamel Gvern Nazzjonalista fejn irrenda s-sistema ta’ infurzar lokali bħala l-uniku dħul għal dawn il-kumitati.

Il-Kunsilli Reġjonali, issa se jkunu jistgħu joperaw u jkollhom rwoli speċifiċi x’jaqdu. B’kuntrast kbir ma’ kif inhuma issa fejn trid tkun l-Aġenzija tal-Infurzar li tħallas għas-salarji tal-ħaddiema tagħhom, inkluż l-onorarja tal-Presidenti tar-Reġjuni.

Dan kollu barra ż-żieda fl-allokazzjoni wkoll għal inizjattivi kulturali, għall-iskema sabiex aktar ħaddiema jiġu inklużi fil-komunità, u vot ġdid ta’ €200,000. Ċertament, li dan il-baġit wera kif bil-provi u b’mod konkret, dan il-Gvern verament jemmen fil-Kunsilli Lokali u jekk ħaddieħor welled lil dawn il-Kunsilli, dan il-Gvern qed jagħtihom l-għodda kollha neċessarja biex tassew ikunu jistgħu jaqdu d-doveri tagħhom.

19

28.10.2018

kullhadd.com

SE NKOMPLU NQARRBU L-KULTURA LEJN IĊ-ĊITTADIN

Owen Bonnici Ministru

Bla dubju kulħadd huwa tal-istess fehma li s-settur tal-kultura huwa wieħed importanti għal kull pajjiż li jgħożż it-tradizzjonijiet, il-wirt storiku u l-patrimonju kulturali tiegħu.

Il-poplu Malti li japprezza, jista’ jiftaħar li pajjiż fost l-iċken fid-dinja, huwa madankollu pajjiż li l-aktar li għandu konċentrazzjoni ta’ wirt storiku.

Uħud mis-siti saħansitra fost l-eqdem strutturi tad-dinja.

Mhux se nlaqlaq fuq din.

Ninsab kburi li f ’dan il-qasam li jien responsabbli minnu bħala l-Ministru għall-Ġustizzja, Kultura u Gvern Lokali, għamilna passi kbar ’il quddiem. Minn kemm ilna fil-Gvern għarafna bis-serjetà l-ħtiġijiet ta’ dan is-settur u imbarkajna fuq proġetti diversi biex insaħħu dan is-settur.

Ma niddejjaqx nirrepeti l-proġetti kbar ta’ restawr u wkoll ta’ kobor inqas li lestejna madwar il-pajjiż. Proġetti oħra li permezz tagħhom tajna ħajja ġdida lis-siti storiċi li huma mifruxa mal-gzejjer Maltin. Tajna wkoll imbuttatura meħtieġa lil dan is-settur bid-diversi miżuri li jgħollu l-għarfien għall-artist Malti.

Il-mużewijiet li jaqgħu taħt il-Heritage Malta wkoll rajna titjib fihom. Irridu li l-esperjenza tal-viżitatur, kemm jekk Malti u wkoll jekk barrani, tkun waħda xierqa kemm għalih imma wkoll

għal dak jkun espost għall-wiri.

F’dan il-baġit hemm diversi miżuri u proġetti oħra li se jkomplu jagħtu ġieħ lil dan is-settur flimkien ma’ proġetti ġodda li permezz tagħhom se nkomplu nimirħu f ’oqsma ġodda għalina bħala pajjiż.

Dejjem emmint li l-kultura għandna nressquha viċin iċ-ċittadin. Hemm proġetti li permezz tagħhom litteralment nistgħu nieħdu dan il-qasam fi ħdan iċ-ċittadin. Imbgħad hemm mużewijiet u siti li rridu nressqu liċ-ċittadin lejhom.

Matul is-sena li ninsabu fiha ħejjejna diversi jiem miftuħa biex bla ħlas dawk interessati jkunu jistgħu jersqu lejn dawn il-mużewijiet u siti storiċi.

Nifraħ li dawn qed ikunu suċċess kbir, b’rekord ta’ viżitaturi li f ’dawn il-jiem qed jieħdu l-familja sħiħa tagħhom biex japprezzaw il-wirt imprezzabbli tagħna.

Mhux se nieqfu hawn. Aħna

ma nkunux kuntenti biss bis-suċċessi miksuba, imma rridu li dejjem intejbu fuq dawn is-suċċessi.

Miżura li tinsab għal qalbi immens u li tħabbret fil-baġit ta’ nhar it-Tnejn li għadda hija oħra mill-kullana li permezz tagħhom qed inqarrbu liċ-ċittadin lejn il-wirt kulturali u siti storiċi li fuq kollox huma parti mill-għeruq ta’ dak li sawwar kull wieħed u waħda minna. Ħabbarna fil-baġit li mis-sena d-dieħla l-istudenti kollha li jattendu skejjel sal-livell sekondarju flimkien ma’ żewġ adulti jakkumpanjawhom, se jkunu intitolati li jżuru s-siti u l-mużewijiet ta’ Heritage Malta mingħajr ħlas – jiġifieri li jidħlu f ’dawn is-siti u mużewijiet mingħajr ma jħallsu l-miżata tad-dħul.

Din il-miżura mhix qed issir għal xi jiem magħżula biss, imma dan l-aċċess fis-siti u mużewijiet jgħodd kuljum, is-sena kollha, mingħajr limitu.

Il-miżura wkoll hija waħda li se jgawdu minnha t-tfal kollha sal-livell sekondarju – dawk kollha li jattendu fl-iskejjel tal-Istat, li jattendu fl-iskejjel tal-Knisja u dawk li jattendu fl-iskejjel Indipendenti. Ħdima ħafna biex din il-miżura nilħquha, u ma rridx nonqos li nirringrazzja lil dawk kollha li kienu parti minn din il-ħidma.

Nemmen li waħda mill-affarijiet sbieħ li qed naraw isseħħ fis-settur kulturali hija li anki aħna bħala gvern u wkoll bħala entitajiet pubbliċi qed inkunu aħjar fis-servizz li nagħtu.

Il-kultura u l-wirt storiku rridu napprezzawhom, nindokrawhom u wkoll nieħdu ħsiebhom.

Imma ma rridux nagħlquhom f ’bozza u ma jintmessux. Irridu nħarsuhom imma fl-istess waqt inressquhom dejjem aktar viċin il-poplu Malti u Għawdxi u tal-barranin li jiġu f ’pajjiżna biex japprezzaw il-ħafna li għandna x’noffru.

20

28.10.2018

kullhadd.com

MALTA: NGĦIXU S-SUĊĊESS Stefan Zrinzo Azzopardi Membru Parlamentari

Bil-fatti li qegħdin ngħixu s-suċċess. Ħafna drabi ninsew minn fejn tlaqna. Ninsew li qabel konna mdorrijin għal numru ta’ snin, li wara li jkun moqri l-baġit mill-Ministru tal-Finanzi l-kontijiet li kienu jsiru wara ma kinux ikunu dawk ta’ kemm se ndaħħal fil-but, iżda dwar kemm se nkun qed noħroġ.

Il-fatt li llum nieħdu kollox for granted juri mhux biss fiduċja iżda fuq kollox juri kemm

għandna stabbiltà.

Huwa ta’ pjaċir li nsemmu l-miżuri li ġew imħabbra mill-Ministru Edward Scicluna nhar it-Tnejn li għadda. Wieħed irid isemmi ż-żieda fiċ-children’s allowance, iż-żieda fil-pensjonijiet, iż-żieda fl-istipendji, iż-żieda fil-benefiċċju għall-persuni b’diżabilità, ġurnata oħra leave, il-baġit mingħajr taxxa waħda, aktar għajnuna għal min jikri, l-equity sharing, il-€100 miljun allokazzjoni għall-proġetti tat-toroq, it-trasport pubbliku b’xejn għal żgħażagħ bejn 14il sena u 20 sena, aktar green spaces u ġonna urbani, l-investiment fl-e-sports, aktar investiment fil-blockchain, l-investiment safe city, l-investiment fis-saħħa, l-edukazzjoni, ix-xogħol, il-familja, iż-żgħażagħ, ittfal u l-anzjani, Dawn kollha li għadni kemm semmejt ma kinux ikunu possibbli kieku ma biddilniex ir-rot-

ta, kieku ma biddilniex id-direzzjoni, kieku ma ġibniex il-bidla.

Biex tgħix is-suċċess l-ewwel trid tiksbu. Biex tgħixu l-ewwel trid twettqu. Ħames snin ilu s-sitwazzjoni ma kinitx ta’ fiduċja jew ta’ surplus. Kienet sitwazzjoni ferm differenti minn dik li għandna llum. Kienet sitwazzjoni fejn l-ekonomija kienet kajmana, ir-rata tal-ħolqien tax-xogħol kienet baxxa, pajjiżna kien nieqes minn tmexxija dinamika li lesta tieħu l-aħjar deċiżjonijiet. Fuq kollox fuq dak li huwa s-sewwa magħruf, fuq dak li llum in-nies jistgħu jaraw id-differenza.

Kellna sitwazzjoni fejn kienu jagħmlu erba’ snin jgħabbu t-taxxi fuq il-poplu, fosthom taxxa fuq min jaqla’ l-paga minima, l-aktar miżura antisoċjali li niftakar u li tefgħet piż kbir fuq il-familji u n-negozji. Kontijiet tad-dawl u tal-ilma għoljin

bil-Prim Ministru Gonzi jivvota bil-qalb kontra dawn. Miri ekonomiċi li jagħmlu huma stess u li ma jilħqux. Baġits li l-Unjoni Ewropea tordnalhom biex inaqqsu €40 miljun f ’nefqiet fl-oqsma tal-edukazzjoni u s-saħħa. Nies li biex jieħdu xi ħaġa permezz tal-vouchers iridu jmorru fi kju li ma jispiċċa qatt.

Tgħiduli għalfejn qed issemmi dan kollu? Vera. Iżda xi kultant ninsew it-triq li għaddejna biex wasalna sabiex illum għandna t-tieni baġit bla taxxi, it-tielet baġit b’surplus, ir-raba’ baġit b’żieda fil-pensjonijiet u s-seba’ baġit bit-tnaqqis fl-income tax sar f ’tebqa ta’ għajn.

Dan kollu seta’ jsir għax il-poplu Malti u Għawdxi emmen f ’viżjoni. Emmen fil-Mexxej u fil-Prim Ministru Joseph Muscat li flimkien mat-tim tiegħu ġabu u qed inġibu l-bidla ta’ kuljum.

Illum pajjiżna qed jgħix issuċċess. In-nies qed jgħixu s-suċċess. Qed jgħixuh għax baġit wara l-ieħor, pjan wara pjan, il-Gvern tela’ tarġa tarġa, l-ewwel poġġa s-sisien biex ikabbar l-ekonomija u biex jinċentiva x-xogħol, biex iżid id-dħul tiegħu ħalli jkollu xi jqassam l-aktar ma’ dawk li l-aktar għandhom bżonn imbuttatura, u għamel dan billi raħħas il-kontijiet, billi ta ċ-childcare b’xejn, billi ta l-in-work benefits, billi inċentiva u ppremja l-bżulija.

Illum li għandna ekonomija tas-surplus, ekonomija li qed toħloq biżżejjed xogħol għallMaltin u l-Għawdxin l-ewwel u qabel kollox, ekonomija li qed tiġbed l-lejha l-ġganti fl-oqsma tal-innovazzjoni, ekonomija li qed trendi lil dawk li qed juru fiduċja, nistgħu u se nkomplu ngħixu s-suċċess.

Fuq dan is-suċċess qed nibnu Malta ta’ għada.

21

28.10.2018

kullhadd.com

reċensjoni tal-ktieb

MINN ŻMIEN L-GĦERIEN Dan il-ktieb jiġbor fih 34 novella ġdida ta’ Lina Brockdorff. Hawn qed nagħtukom togħma ċkejkna meħuda minn waħda minnhom, jisimha Pizu.

Dario u Jennie kienu ilhom joħorġu flimkien ftit ġimgħat.

Dehru li qed jieħdu dik il-ħbiberija bis-serjetà u t-tnejn xtaqu jixtru xi rigal lil xulxin, l-aktar billi kien riesaq il-Milied. Mill-banda l-oħra trid tiftakar li flus imġemmgħa ma kellhomx wisq għax ma kinux ilhom jaħdmu, u f ’dak iżżmien tal-istorja tagħna – xi ħamsin sena ilu – mhux lakemm issib min jisilfek il-flus.

Lejla waħda, waqt waħda mill-passiġġati tagħhom twal ta’ kuljum, Dario u Jennie waqfu jħarsu lejn vetrina ta’ ħanut fejn kienu jinbiegħu l-qsari bil-fjuri friski, ħut tal-ilma ħelu, ġriewi u frieħ tal-qtates. Hemm, sewwa sew f ’nofs il-vetrina, kien hemm kannestru aħmar u fih kien rieqed ġeru abjad kollu. Kien qisu kobba tajjar; lanqas tgħid li hu ħaj kieku ma tilmaħx għajnejh ħelwin iżebbġu ’l hawn u ’l hinn.

“Ara, xi ħlew, Dario! Ħsibtu artifiċjali għall-ewwel. Kemm nixtieq inżommu f ’idi u nbusu!”

“Gustuż kemm tridu! Tgħid dak għall-bejgħ jew qiegħed hemm biex jiġbor in-nies u jiggustawh?”

“Min jaf, kos?”

Bdiet traxxax ix-xita, u Dario beda bil-ħlewwa jipprova jiġbed lil Jennie biex jilħqu jaslu d-dar u ma jsirux għasra.

“Stenna, stenna ftit, Dar, għax qed nitħajjar nidħol nistaqsih jekk hux għall-bejgħ.”

“Int bis-serjetà qed titkellem?”

“Għaliex le? Inħobbhom tant l-annimali! Jekk mhux għoli ħafna nixtrih rigal tal-Milied lili nnifsi.”

“F’dak il-każ nixtrihulek jien; isserraħli moħħi li nkun xtrajtlek xi ħaġa li tassew għal qalbek.”

Kien lest jixtrilha mqar felli mill-qamar daqskemm kien iffissat fuqha.

Malajr daħlu u rranġaw kollox.

Tal-ħanut qalilhom li dak kien kelb li għad jikber mhux ħażin, għalkemm kien jidher qisu kobba suf; kien se jikber u jnaqqas missuf.

Xtrawh, u mill-ewwel iddeċidew li jsemmuh Pizu, għax fl-immaġinazzjoni ta’ Jennie dak l-isem ifisser xi ħaġa ċkejkna ħafna.

Għalxejn Dario fakkarha li għad jikber u forsi l-isem ma tantx ser ikun joqgħodlu. Pizu xtaqet u Pizu semmietu. Dario għalaq ħalqu, basta jaraha kuntenta.

Mal-kelb xtraw kullar aħmar sabiħ bil-fosos ileqqu u ċinga ħamra wkoll biex imexxuh

minnha. Mill-għada stess Pizu sar il-kumpann tagħhom kull fejn imorru. Xi drabi Dario kien jgħir xi ftit għalih meta t-tfajla kienet tidher aktar mitlufa fuq ilkelb milli fuqu, imma malajr kien jgħaddilu. Wara kollox, ma tantx kien jagħmel sens li jgħir għal kelb!

Dario kien joqgħod żewġ kantunieri bogħod minn Jennie,

u tad-dar tiegħu draw lill-kelb daqskemm drawh tal-familja tat-tfajla. Kulħadd ifissed fih, bil-pika biex joħorġu miegħu, tant li xi drabi Pizu kien ikollu jorqod għand Dario biex igawduh ftit huma wkoll. Jennie kienet tindanna ftit meta ma jorqodx għandha. Wara kollox dak kien tagħha u mhux tagħhom. U Pizu, kif kien bassar dak tal-ħanut,

beda jikber bis-sigħat u warrab rasek biex ixxebbgħu bl-ikel! Biex jinkiha, Dario kien jgħidilha li dak dalwaqt isir daqs felu ta’ ħmar.

Kien ilu għandhom xi sena, meta darba waħda n-namrati tlewmu fuq xi ħmerija. Ma kinitx l-ewwel darba, imma s-soltu wara ftit tal-ħin kollox kien jirranġa ruħu: Jennie tixxotta d-dmugħ, Dario jinfexx ibewwes fiha u l-ġlieda tispiċċa f ’iktar turija ta’ mħabba. Imma dakinhar Jennie żammet iebsa u xħin infirdu lanqas biss sellmu lil xulxin, lanqas biss ftiehmu meta ser jerġgħu jiltaqgħu. Hi bil-herra ġibdet lillkelb u telqet għal triqitha, waqt li Dario bla kliem xejn ġibed lejn daru.

Għaddew xi ħmistax u s-sitwazzjoni baqgħet l-istess: ħadd ma jrid ibaxxi rasu. Issa ġara li Jennie ma kinitx toħroġ għall-passiġġati weħidha u mid-dehra Pizu kien qed jinnervja msakkar id-dar.

Kien draha dik il-passiġġata ta’ kuljum. Darba minnhom sab l-antiporta mbexxqa u telaq għal rasu lejn id-dar ta’ Dario; kien jafha sew it-triq.

Tad-dar ħadd ma induna, imma xħin Jennie ġiet lura mix-xogħol u Pizu ma kienx lest ħdejn il-bieb biex jifraħ biha, bdiet titħasseb.

Forsi xi ħadd minn ħutha ħadu xi dawra?

Mistoqsija: X’kienet lemħet Jennie f ’nofs il-vetrina?

Ibagħtu r-risposta tagħkom lil: Kompetizzjoni Ktieb, KullĦadd, ONE Complex A 28B, Industrial Estate, il-Marsa MRS 3000, u tidħlu biċ-ċans li tirbħu l-kotba MINN ŻMIEN L-GĦERIEN. Ir-rebbieħ jitħabbar nhar il-Ħadd 4 ta’ Novembru.

Ir-rebbieħa huma mitluba jiġbru l-ktieb mill-ONE Complex, il-Marsa, billi jippreżentaw il-karta tal-identità, flimkien mal-ittra li se tintbagħtilhom minn din il-gazzetta, mit-Tlieta sal-Ġimgħa bejn id-09.00 u t-15.00, u s-Sibt bejn l-10.00 u l-16.00, festi pubbliċi esklużi.

Intant, ir-rebbieħ tal-kotba L-ANNIMALI huwa: I. GARAS - IL-ĦAMRUN

IDĦOL BIĊ-ĊANS LI

TIRBAĦ €100

02

Ġemma’ l-kupuni ta’ ħames ġimgħat wara xulxin kif ukoll wieġeb il-mistoqsija marbuta mal-aħbarijiet. Ibgħathom f’daqqa lil: KOMPETIZZJONI €100, KullĦadd, ONE Complex, A 28 B, Industrial Estate, Il-Marsa MRS 3000

xxx Isem: Numru tat-telefown:

Tweġiba: Indirizz:

22

28.10.2018

kullhadd.com

IL-FALKUNERIJA: MINN ŻMIEN L-ORDNI SAL-LUM Kieku għadna fi żmien l-Ordni, erbat ijiem oħra, fl-1 ta’ Novembru ta’ kull sena, konna nkunu obbligati nibagħtu Falkun Malti lill-Imperatur Charles u ommu r-Reġina Joanna, monarki ta’ Sqallija. Dan kien ilftehim li l-Ordni ta’ San Ġwann kellu magħhom, wara li huma taw Malta, Għawdex u Tripli lill-istess Ordni. Il-preżentazzjoni tal-falkun Meta ngħidu falkunerija, xi nfissru biha?

Il-falkunerija hi l-arti li tikkaċċja bilfalkun, għalkemm hawn Malta ma tantx hawn postijiet fejn tista’ tikkaċċja bihom, iżda s-sena li għaddiet, il-Gvern għadda l-liġi li tagħtina aċċess li nikkaċċjaw fuq Kemmuna għall-fniek slavaġ.

Biex immorru Kemmuna, irridu mmorru għand il-pulizija biex napplikaw għallpermess. Jiġifieri ma tistax tqum filgħodu u tiddeċiedi li tmur Kemmuna tikkaċċja bil-falkun. U dan il-permess jinħarġilna għal darba fix-xahar biss.

Kemmuna u l-fniek slavaġ. Kemm tistgħu ssibu minn dan it-tip ta’ fenek?

jirritorna għand il-falkunier u mhux għax int tkun sidu, bħalma jiġri fil-każ tal-klieb.

Meta jidra lil sidu u jidra jiekol minn fuq l-ingwanta, jorbot lill-falkun fuq il-blokka tiegħu, fejn jiġi offrut l-ikel quddiemu fuq l-ingwanta. B’hekk idderrih imur hu għall-ikel u mhux jersaq lejh il-falkunier.

Aktar ma tarah iwieġeb mal-ewwel aktar aħjar u tibda tersaqlu lura kull darba li jiġi għall-ikel, u malli jaħtaf l-ikel, issaffarlu s-suffara, biex jibda jassoċja s-suffara mal-ikel. Dan it-tagħlim ikun utli għax meta jkun qed itir, tiġbidlu l-attenzjoni biha.

Dan it-tip ta’ taħriġ nagħmluhulu sakemm jiekol l-ikel ta’ dik il-ġurnata, li dejjem ikun bil-qies. Waqt it-taħriġ, kif ukoll waqt it-titjir, il-falkun ikollu l-apparat tat-telemetrija, biex f ’każ li jaħrab, inkunu nafu fejn jinsab.

kienet issir f’Kastell Franco, fl-Italja. Biex nikseb aktar informazzjoni fuq il-falkuni u l-falkunerija tkellimt ma’ Marco Aquilina, wieħed millfalkunieri Maltin. minn Charles B. Spiteri

Il-falkunier iqatta’ kemm jista’ jkun ħin mal-falkun, billi jqiegħdu fuq l-ingwanta tal-ġild li jilbes f’idu biex tipproteġih mid-dwiefer.

B’dan il-mod tibda tinħoloq dik ir-rabta bejniethom it-tnejn

F’Kemmuna hemm numru qawwi ta’ fniek slavaġ, li jitqiesu bħala theddida Is-suffara; kulħadd ikollu waħda ssaffar b’mod differenti? għall-fawna li hemm.

Ladarba jinqabdu l-fniek slavaġ, ikunu tajbin għall-konsum?

Le, kull suffara hi tajba, għax hu jkun dara l-ħoss tagħha.

Iva, hu fenek bħall-oħrajn. Kulma jkollu Ġieli kellkom falkuni li taru differenti hu laħmu, li jkun ftit aktar iebes, u ma ġewx lura? peress li dejjem jiġri u għalhekk isaħħaħ Iva, kellna minn dawn l-esperjenzi u barra il-muskolatura tiegħu. li nkunu tlifna l-għasfur inkunu tlifna somma sew ta’ flus ukoll. Għalhekk ma Il-proċess tat-taħriġ lill-għasafar nagħtuhomx ikel qabel intajruhom, biex kif isir? meta nsejħulhom bis-suffara, jiġu lura Jibda billi l-falkunier iqatta’ kemm jista’ għall-ikel. jkun ħin mal-falkun, billi jqiegħdu fuq l-ingwanta tal-ġild li jilbes f ’idu biex X’ikel jieklu l-falkuni? tipproteġih mid-dwiefer. B’dan il-mod tibda tinħoloq dik ir-rabta bejniethom it- Laħam, iżda mhux laħam proċessat bħal tnejn. Waqt dan il-perjodu jiġi introdott zalzett u prieżet, għax dawn ikunu mielħa il-kappun. Dan ikun qisu kappell li jinżel u l-melħ hu velenu għat-tajr tal-priża. fuq għajnejh biex b’hekk ma jkunx jista’ L-ikel jikkonsisti f ’laħam tat-tiġieġ, flieles, jara madwaru u allura jkun jista’ jżomm summien, eċċ. ruħu kalm.

Hawn min jgħid li hi moħqrija, iżda U darba smajt li jieklu wkoll ilżgur li mhix, għax dan mhux se tħallih ġrieden. Naħseb li dan hu l-aktar bih xi ġurnata. Inlibbsuhulu biss meta oġġett irħis! jkun hemm mumenti li naħsbu li jkun se jibża’ minn xi ħaġa. Pereżempju jekk issir Le tafx. L-aktar oġġett irħis bħala ikel xi ħaġa mhix tas-soltu madwaru, li tista’ huma l-flieles li jkunu ffriżati. F’Malta tbeżżgħu, jew fil-ħin li nkunu ħerġin bih hawn individwi li jbigħu l-ġrieden, kemm fil-karozza fi triqtna ghat-taħriġ, inlibbsulu tal-imramma u kemm firien. U tajjeb dan il-kappun. Ir-raġuni tkun biex ma ngħid li l-laħam tal-ġurdien jew taljoqgħodx jitħabat u jitkisser. Għax waqt ħamiema huma l-iktar sustanzjużi għallil-vjaġġ, il-falkun ma jkollu l-ebda gaġġa, falkuni. iżda jintrabat fuq stand apposta.

Hawn jibda l-proprju taħriġ li jirrikjedi Bil-falkuni jsiru xi tipi ta’ paċenzja u dedikazzjoni. Il-falkunier jibda kompetizzjonijiet? billi jitimgħu fuq l-ingwanta ħalli l-falkun jibda jassoċja lill-ingwanta u lill-falkunier Ġieli nagħmlu kompetizzjoni billi nixtru mal-ikel. Għax permezz tal-ikel il-falkun s-summien jew il-faġani, nitilquhom

Ritratt: KURT LAW

23

28.10.2018

kullhadd.com

waranofsinhar, ħalli b’hekk nevitaw ilkunflitti.

wieħed wieħed jew tnejn tnejn fis-salvaġġ u wara ċertu ħin induru bil-klieb talkaċċa, biex isibuhom u jtajruhom minn fejn ikunu staħbew. Kif itiru, aħna nsaffru s-suffara, u kif il-bies (falkun) jaraha mill-għoli, jinżel u jagħtiha d-daqqa biex joqtolha u wara jinżel jiekol.

Jekk falkun jaħrab, għandkom xi mezz kif issibuh?

Iva, għandna s-sistema tat-telemetrija.

Ikun apparat fuq dahru, u nsegwuh birriċevitur. Daż-żmien, wieħed jista’ jixtri telemetrija li tkun bis-sistema tal-GPS, li hi effikaċi aktar, billi tniżżel applikazzjoni fuq il-mobile, li permezz tagħha taqra kemm ikun qiegħed itir fil-għoli, b’kemm ħeffa għaddej, lejn fejn ikun ġibed, u b’hekk tkun tista’ ssegwi lill-għasfur f ’temp reali l-ħin kollu.

Il-falkuni li jkollkom intom huma purament Maltin jew timpurtawhom?

U jekk timpurtawhom, ifisser li m’għadx hawn Maltin? Ġeneralment, il-falkuni li jkollna aħna huma l-biċċa l-kbira impurtati. Dan għax f ’Malta l-aktar li jipproduċu huma l-Harris’s hawk. Dan hu għasfur simili ta’ bagħdan, li l-oriġini tiegħu hi millAmerka Ċentrali. Maż-żminijiet sabu li din l-ispeċi hi tajba ħafna għall-kaċċa, speċjalment għall-fniek.

Allura meta ngħidu falkun, xi rridu nfissru?

Dawn il-falkuni jistgħu jittajru flimkien, jew jattakkaw lil xulxin?

Ritratt: RONALD COCKS

Meta ngħidu falkun inkunu qed nirreferu għall-bies, biex niftiehmu aħjar, ikun tip titjira tal-bies tkun trid aktar taħriġ biex ta’ seqer. iżomm ruħu b’saħħtu. Hawn ma rridx ninftiehem ħażin, għax il-Harris’s hawk Mela, bejn seqer u ajkla ukoll irid it-taħriġ, iżda mhux daqs il-bies. x’differenza hemm?

Il-bisien (falkuni) u l-hawks huma Id-differenza bejn bies u ajkla hija għasafar ta’ billejl, jew ta’ binhar? l-kobor, il-munqar, il-forma tal-ġwienaħ u wkoll il-forma tas-saqajn.

Le, dawn huma għasafar ta’ binhar. Għal billejl hemm il-kokk. F’pajjiżi barranin Xi kemm għandna falkuniera f ’Malta? anke jikkaċċjaw bihom għall-fniek slavaġ, l-aktar bl-Eagle Owl. Bħalissa ninsabu bejn 50 u 60 dilettant, li aħna maqsumin bejn iż-żewġ klabbs ta’ Meta tixtru dawn l-għasafar Malta. Il-klabbs ma għandhomx sede u għall-iskop ta’ falkunerija, kemm għalhekk, daqqa niltaqgħu post u daqqa ikollhom żmien? niltaqgħu post ieħor. Fil-klabb fejn qiegħed jien ġieli niltaqgħu fil-klabb ta’ Il-falkun kapaċi jitħarreġ anki jekk ikollu Balzan FC u ġieli fl-uffiċini tal-FKNK. tlieta jew erba’ snin, skont kemm tkun lest li tqatta’ ħin miegħu. Ġeneralment Biex wieħed isir falkunier, x’jeħtieġ? meta nimpurtawhom ikollhom bejn tlieta jew erba’ xhur u jkunu diġà jtiru.

Jekk wieħed jitħajjar għall-falkunerija, ilparir tiegħi hu li l-ewwel jibda billi jaqra Mela mhux kif ifaqqsu jinxtraw? fuq dan id-delizzju u jara xi vidjows, għax inutli dak li jkun, ikun irid isir falkunier, Meta jinxtaraw falkuni li jkunu għadhom jixtri falkun u mbagħad ma jkunx jaf kif kemm faqqsu, ġeneralment il-falkunier iħarrġu, kif jorbtu, kif iżommu u kif ikollu skop. Dan ikun li fil-futur ikollu jitimgħu. U tal-parir li qabel wieħed jixtri l-ħsieb li jkattar bihom, permezz ta’ falkun, ikun aħjar jekk jibda jiffrekwenta inseminazzjoni artifiċjali. Għax meta lil xi ħadd li jkollu u li jtajjar xi bies, ħalli l-falkunier irabbi dawn l-għasafar sa b’hekk jara l-proċess u xi jkun mistenni mit-tfaqqis tagħhom, huma jassoċjaw minnu. ruħhom malajr ma’ min jitmagħhom Terġa’ meta min ikun isegwi kotba u u jieħu ħsiebhom u b’hekk ikun hemm filmati jara wkoll x’tip ta’ falkun ikun rabta aktar qawwija bejn l-għasafar u jgħodd għalih. Jekk pereżempju jkollu l-uman. Meta l-għasfur ikun kiber ftit, ċans itajjar kuljum, bies jgħodd għalih, il-falkunier ikun jista’ jieħu l-isperma tariżda jekk ma jkollux ċans, jintefa’ fuq raġel u jqegħidha fil-mara.

Harris’s hawk.

Jiġifieri jkun bagħal. U l-bgħula U bies hu akbar mill-Harris’s hawk? jkollhom żgħar?

Le, il-Harris’s hawk hu ftit akbar.

U hawn f ’Malta ma titilquhomx kultant lil dawn il-falkuni?

Biex lill-falkun iżommu f ’saħħtu; bħal kwalunkwe ħaġa oħra, irid it-taħriġ tiegħu, l-istess bħall-ħamiem tal-ġiri u nies sportivi oħra.

Meta jkollok bies, ġeneralment trid toħorġu kuljum, iżda meta jkun Harris’s hawk, m’hemmx għalfejn din ir-regolarità, għax it-tip ta’ titjira li jtiru hi differenti. It-

Skont ma’ liema falkun ikunu laqqgħuhom. Fil-fatt hemm żewġ razez ta’ falkuni, il-Gyr u s-Saker Falcons, li fis-salvaġġ jitgħammru bejniethom fuq ilmuntanji ta’ bejn ir-Russja u l-Mongolja.

Allura dawn jiġu jiswew iktar?

Mhux bilfors. Il-prezz ivarja b’ċerti modi, eżempju hemm minħabba l-kunċett tallewn, il-piż u l-istatura tal-bies. Bħala kulur, l-aktar li jitfittex hu mill-pajjiżi Għarab, l-aktar lejn Dubaj, u aktar mal-għasfur

Mhux dejjem, iżda ġieli. Fil-fatt, meta niltaqgħu bejnietna ntellgħu wieħed u xħin jinżel, intajru l-ieħor. Il-Harris’s hawks, jittajru flimkien għax huma soċjevoli għal xulxin, iżda l-bisien l-oħra, jew il-Goshawk jew Sparrowhawk, le. ikun abjad, aktar jogħla l-valur tiegħu. Jafu jiġġieldu u anki joqtlu lil xulxin.

Fil-fatt, l-aqwa breeders li jkollhom minn dawn il-falkuni, lanqas ibiegħuhom fl- Fix-xitwa, il-falkuni jittajru?

Ewropa, iżda jesportawhom lejn il-pajjiżi Għarab, għax iġibu eluf kbar ta’ ewro.

Iva. Il-falkuni ġeneralment nibdew intajruhom minn Ottubru sa Marzu jew April. Fiż-żmien li nwaqqfuhom inkunu Hawn Maltin li għandhom ajkla? qed nagħtuhom ċans ibiddlu, ħalli r-rix Iva, hawn wieħed li jtajjarha. Ajkla hi tajra itellgħuh b’saħħtu. U biex jagħmlu dan kbira u trid toqgħod attent biha, għax jekk iridu jkunu mitmugħin ikel aktar varjat. tkun xi Golden Eagle taf tkun perikoluża. Raġuni oħra li nwaqqfuhom fix-xhur tasInfatti fil-Mongolja, jikkaċċjaw anki lill- sajf, hi minħabba li tibda s-sħana. ilpup biha.

Jibqa’ bl-istess kulur ta’ rix?

Dawn il-falkuni jistgħu jittajru Mhux dejjem, għax jekk ikun ferħ minn kullimkien? Pereżempju tkun tal-ewwel sena, ir-rix li jtella’ wara, ivarja toqgħod Ħal Qormi, tista’ ttajru fil-lewn mir-rix li jkollu meta jkun ferħ. minn hemm?

Punt ieħor, speċjalment fil-bisien, peress Lill-bies ma tistax, għax ikun irid il- li jużaw ħafna d-denb biex jimmanuvraw ftuħ, iżda Harris’s hawk, Goshawk u bih, in-natura tikkumpensahom b’denb Sparrowhawk, tista’, għax għal dawk itwal fl-ewwel sena. Iżda mbagħad, iddenb jiqsar, għax ikollu aktar ħila biex m’għandekx bżonn ftuħ għalihom. jimmanuvra.

Liema huma r-razez li nsibu għand Isiru xi programmi edukattivi il-falkuniera Maltin? fl-iskejjel?

L-aktar huma l-Peregrin, dak li hu magħruf bħala l-Maltese Falcon; imbagħad hemm Iva. Ġieli mmorru anki bil-falkuni fost itis-Sakers; Sparrowhawks; Goshaws; tfal tal-iskola.

Harris’s hawks; Gyrs u Lanners.

U għat-turisti, hawn xi ħaġa?

Għal xi kemm-il sena jgħix falkun?

Hawn Falconry Centre privat li qiegħed Fis-salvaġġ, jgħix bejn tmienja u 10 snin is-Siġġiewi, fejn it-turisti jistgħu jżuruh u jaraw il-falkuni, anki fit-titjir. Aħna, u fil-magħluq, anki sa 25 sena. min-naħa tagħna niltaqgħu ma’ numru ta’ turisti li jieqfu jkellmuna u jiġbdu Ngħid sew li minħabba l-kaċċa r-ritratti, specjalment meta nkunu n-naħa għandkom problema u minħabba ta’ Ħad-Dingli. xi riservi naturali, issibu problema oħra?

Kif tħares lejn il-futur Hekk hu, problema minnhom hi li tal-falkunerija f ’Malta? l-falkunerija taqa’ taħt il-liġi tal-kaċċa.

U għalhekk jekk intajru f ’ċerti ħinijiet, Nemmen li biex tibqa’ l-falkunerija jrid il-kaċċaturi u n-nassaba ma tantx jieħdu ikun hawn żgħażagħ li jieħdu interess, gost, għax bil-falkun itir, għasafar oħra għax inkella terġa’ tmut mewta naturali. ma jersqux ’l hemm u b’hekk inkunu qed Iżda l-aqwa żmien għall-falkunerija, li intellfuhom mid-delizzju tagħhom. Bħala sfortunatament ma jerġax jiġi lura, kien falkuniera, aħna nifhmu dan l-uġigħ żgur fi żmien l-Ordni, għax imbagħad ta’ ras, għax barra li l-falkunerija hi tip inħolqu l-armi u malajr instab li ta’ kaċċa, il-maġġoranza tagħna, aħna l-ixkubetta kienet aktar effikaċi għallkaċċaturi wkoll. Għalhekk nippruvaw kaċċa mill-falkun. Bħal f ’kollox, ħaġa nadattaw ruħna. Jekk pereżempju l-kaċċa ġdida dejjem qalgħet lil dik eqdem ssir filgħodu, aħna ntajru l-falkuni minnha.

24

MADWAR

28.10.2018

kullhadd.com

1 2

1

IL-KANADA

IL-KANNABIS OUT OF STOCK F’inqas minn ġimgħa, mindu fil-Kanada l-liġi li tillegalizza l-Kannabis daħlet fis-seħħ, is-sustanza nħatfet tant li spiċċat out of stock. Il-Parlament kien ivvota favur il-liġi li tillegalizza d-droga tal-Kannabis f ’Ġunju li għadda. B’din il-liġi ġdida fis-seħħ, l-industrija legalizzata mistennija tagħmel mas-$6.5 billjun qligħ fis-sena. Xi wħud mill-ħwienet li jissupplixxu l-Kannabis kellhom saħansitra jagħlqu għaliex ma kellhomx aktar xi jbigħu. Dawk li nqabdu fil-pussess ta’ din id-droga qabel ma ġiet legalizzata se jingħataw il-maħfra.

2

L-ISTATI UNITI

PERSUNA ARRESTATA B’RABTA MAL-PAKKETTI BOMBA

Persuna ġiet arrestata b’rabta maż-żewġ pakketti maħsuba li huma bombi li ntbagħtu lill-kritiċi tal-President Amerikan Donald Trump, din id-darba lill-Uffiċjal Għoli tad-Demokratiċi, lis-Senatur Cory Booker, u lill-Eks Kap tal-Intelliġenza Nazzjonali James Clapper. Fost dawk li kienu fil-mira ta’ dawk li qed jissejħu bħala attentati terroristiċi, kien hemm l-attur Robert De Niro, u l-Eks President Amerikan Barack Obama. Filmati minn kameras tas-sigurtà fil-faċilità postali f ’Miami fi Florida, fejn instab il-pakkett indirizzat lil Booker, qed ikunu studjati mill-FBI.

3

L-ITALJA

IL-KUMMISSJONI EWROPEA MA TAĊĊETTAX IL-BAĠIT Il-Kummissjoni Ewropea m’aċċettatx il-baġit tal-Italja, xi ħaġa li qatt ma ġrat fl-istorja tal-Unjoni Ewropea. Jidher li l-Kummissjoni Ewropea għamlet dan għaliex kienet imħassba bid-dejn li diġà għandu l-pajjiż minkejja li l-Italja hija t-tielet l-akbar ekonomija fiż-żona ewro. Issa l-Italja għandha tliet ġimgħat ċans biex tipproponi baġit ġdid lil Brussell, wara li l-kopja li ntbagħtet mill-Gvern Taljan fl-aħħar jiem kienet deskritta bħala dokument li ma mexiex mar-rakkomandazzjonijiet tal-Kummissjoni.

25

R ID-DINJA

28.10.2018

kullhadd.com

3

4 5

6

6

IĊ-ĊINA

JINFETAĦ L-ITWAL PONT FID-DINJA Il-President Ċiniż Xi Jinping fetaħ l-itwal pont tad-dinja fuq il-baħar, disa’ snin wara li beda x-xogħol fuqu. Il-pont huwa twil 55km, u jgħaqqad lil Hong Kong maċ-ċentru taċ-Ċina. Il-pont sewa lill-Gvern Ċiniż madwar $20 biljun. Minn tal-anqas 18-il ħaddiem tilfu ħajjithom waqt il-bini ta’ dan il-proġett. Dan se jkun miftuħ għat-traffiku minn għada.

4

IL-BULGARIJA

JINSTAB XINI GRIEG F’QIEGĦ IL-BAĦAR FI STAT KWAŻI PERFETT Xini tal-kummerċ Grieg li għandu aktar minn 2,400 sena instab f ’qiegħ il-baħar ftit ’il barra mill-kosta tal-Bulgarija. Din is-sejba fil-Baħar l-Iswed qed tissejjaħ l-akbar sejba ta’ vapur antik li għadu sħiħ fid-dinja. Riċerkaturi qalu li l-mod kif inhu mibni x-xini jirrifletti d-disinn ta’ xini partikolari li huwa mpinġi fuq diversi vażuni tal-Ġreċja tal-Qedem. Diversi għodda li kienu jintużaw biex jopera x-xini wkoll baqgħu intatti.“Tant għadu miżmum perfett li litteralment ħsibna li morna lura fiż-żmien,” qal wieħed mir-riċerkaturi li sabu dan ix-xini.

5

IL-ĠORDAN

GĦARGĦAR QAWWI JKAXKAR XARABANK TAL-ISKOLA Minn tal-inqas 18-il persuna tilfu ħajjithom f ’għargħar qawwi ħdejn il-Baħar il-Mejjet fil-Ġordan. Ħafna mill-vittmi kienu fuq xarabank tal-iskola li tkaxkret mal-ilmijiet. Fix-xarabank kien hemm 37 student u seba’ ħaddiema. Bħalissa għaddejja operazzjoni ta’ salvataġġ bl-Iżrael qal li bagħat ħelikopters fuq talba tal-Ġordan. Qed jiġi rrappurtat li mill-inħawi ġew salvati 34 persuna, b’uħud minnhom jinsabu f ’kundizzjoni serja.

26

28.10.2018

kullhadd.com

] SUDOKU SPONSORJATA MINN WELLA

Irbaħ xampù u conditioner tad-ditta Wella.

Aqta’ din il-logħba u ibgħatha lil: KOMPETIZZJONI WELLA, KullĦadd, ONE Complex, A 28 B, Industrial Estate, Il-Marsa MRS 3000 Isem: Indirizz:

TISLIBA 249

R. MIFSUD - MOSTA

Mimdudin:

B’4 Numri 0028 0164 0222 0611 1098 1223 1442 1678 1782 1912 2033 2284 2882 2901

3591 4223 4284 4286 4382 4427 4694 4976 6257 7446 7495 7932 8396 8645 8722 8772

9117 9222 9240 9521 B’5 Numri 00815 10226 17885 19088 20770 22293 22780 28225

29972 34188 36469 39023 47212 55818 56402 56992 62368 67176 82009 87766 90523 92627 B’6 Numri

036489 326335 493363 500553 855789 935654 B’7 Numri 0782520 1914517 5356089 6469692 6516821 9331963

Bi 8 Numri 82699035 99902913 B’9 Numri 271026862 574338271 794309109 893712373

20.

21.

1.

Kompli l-qawl:

Dejjem ......... 23.

bla serduk (5) 24.

4.

Kaġun? (4)

7.

Ara 2 9.

Lara Agius

Raffaele (1,1,1) 10.

Rabat ħafna? (6) 1.

12. Mhux normali (6) 2,7.

16,18. Iddispjaċih (5) 3,6.

18. Ara 16

19.

Parti minn 5,17.

reċta (3) 6,

Fil-bidu! (5) Inpoġġu l-maktur fih (3) Ara 12 wieqfa Ma jħalluhx kif ikun (5) Weqfin: Re (6) Obama (5) Qallbet il-ħamrija (6) Dawra? (6) Ara 3

8.

11,22.

12,23.

13.

14.

15.

17.

21.

22.

Tal-ħarrub (9) Tagħmel bħall-għasfur (5) Jintlibsu l-aktar taħt il-ġlekkijiet (6) Aħmar Ingliż (3) Imsieken? (6) Jispiċċaw (6) Ara 5 L-ewwel tlieta ta’ but u but!!

(3) Ara 11

SOLUZZJONI TAL-AĦĦAR TISLIBA Mimdudin: 1.Silla, 4.Ħmar, 7,11.Ried, 9,10.

Aċċidenti, 12.Sdieri, 18,21W. Tfief, 19.Qal, 20.Sfera, 21.Ita, 23.Fatt, 24.Arana

Weqfin: 1.Spazju, 2,3.Licari, 5,16.Minuri, 6,17.Rtirat, 8.Iddefenda, 12.Si, 13.Ingrid Tabone Farrugia, 14.Iqatta, 15.Ġlieda, 22.Art

27

28.10.2018

kullhadd.com

GĦAQQAD IL-KAXXI

Għaqqad skont kemm hu l-valur li hemm fil-kaxxi.

Eżempju: Jekk f’waħda mill-kaxxi hemm valur ta’ 10, trid tgħaqqad 10 kaxxi żgħar li jridu jkunu jmissu ma’ xulxin u f’forma ta’ kaxxa jew rettanglu. Ilkaxxi kollha jridu jintużaw u kaxxa tista’ tintuża darba biss. In-numru huwa indikazzjoni tat-total ta’ kaxxi żgħar u mhux neċessarjament juri minn fejn għandha tibda l-kaxxa.

SIB IL-VALUR

Kull ittra fiha valur, uħud mill-valuri huma diġà mpoġġija. Uża dawn il-ħjilijiet biex issib il-kumplament tal-valuri tal-ittri.

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

28

28.10.2018

kullhadd.com

L-ETIKA F’KAŻI SUB JUDICE “TMERMRET” U “ĠIET FIX-XEJN” • L-UFFIĊĊJU TAL-AĠ JIPPROPONI BIDLA FIL-LIĠI Il-każ tal-intervista li Xarabank ried ixandar ma’ Liam Debono wassal biex l-Avukat Ġenerali jiftħilha fuq il-mod kif qed ikunu indirizzati każi mill-ġurnalisti li jkunu sub judice.

Fil-preżentazzjoni tiegħu fil-każ tenna li “filwaqt li l-esponenti jemmnu bis-sħiħ fil-libertà tal-espressjoni ma jistax ma jesprimix id-diżgust totali u inkundizzjonat tiegħu li l-etika ġurnalistika rigwardanti każi sub judice tmermret u nġiebet fix-xejn.”

L-Avukat Ġenerali nnota kif tul issnin il-midja mxiet b’kawtela b’rabta ma’ każi pendenti quddiem il-Qorti.

Iżda, jidher li din id-drawwa nbidlet.

“B’xorti ħażina, iżda, u għal raġunijiet li jafuhom huma biss xi sezzjonijiet tal-midja qegħdin deliberatament ixandru artikolu u/jew programmi dwar każijiet sub judice bl-iskop ċar li jinfluwenzaw lil min eventwalment ikun ser jiġġudika,” iddikjara l-Avukat Ġenerali li żied li l-ikbar għadu tal-ġustizzja huwa l-preġudizzju.

Saħansitra jinnota kif fir-Renju Unit materjal tat-tip li ried ixandar Xarabank nhar il-Ġimgħa huwa reat kriminali.

“Forsi wasal iż-żmien li l-leġiżlatur Malti jagħmel dak li l-leġiżlatur Ingliż għamel 37 sena ilu u jiċċensura hu b’mod formali dak li sal-lum fir-relm tal-etika ġurnalistika hu l-awtoċensura,” kompla jingħad fil-preżentazzjoni tal-Avukat Ġenerali.

Forsi wasal iż-żmien li l-leġiżlatur Malti jagħmel dak li l-leġiżlatur Ingliż għamel 37 sena ilu Kien il-programm Xarabank li reġa’ qajjem dan id-dibattitu meta l-Ġimgħa kellu maħsub biex jintervista lil Liam Debono, żagħżugħ akkużat b’attentat ta’ qtil. Il-Qorti ma ħallietx li jsir dan u filwaqt li obdna l-ordni tal-Qorti l-preżentatur ta’ Xarabank qal “nemmen li bħala Xarabank nagħtu spazju lil kulħadd.”

Fil-fatt anke qabel il-programm iddikjara l-oppożizzjoni tiegħu għad-deċiżjoni meħuda bħalma ddikjara wkoll l-avukat Franco Debono.

“Dan hu pajjiż demokratiku fl-Unjoni Ewropea fl-2018,” saħaq Franco Debono li fakkar li Simon Schembri kien intervistat fl-aħħar jiem.

Intant, kienu l-avukati ta’ Simon Schembri, il-kuntistabbli vittma ta’ każ fejn żagħżugħ saq għal fuqu, li ressqu rikors quddiem il-Qorti bil-għan li jingħataw ordnijiet dwar Xarabank li kellu ppjanata intervista mal-akkużat Liam Debono.

L-avukati ta’ Schembri qalu li dan hu eżerċizzju ta’ pubbliċità nieqes

mill-etika.

Iktar minn hekk, ilmentaw ukoll li din hi intervista rrekordjata u mmuntata, u għalhekk faċilment ikun hemm intraċċ tal-ġustizzja hekk kif il-ġurati jistgħu jkunu influwenzati. Jirriżulta li meta sar jaf b’dan, Schembri ħassar ftehim li kellu mal-produtturi ta’ Xarabank għal stedina li kellu għall-ġimgħa d-dieħla.

Anke l-prosekuzzjoni kienet qablet mar-rikors imressaq mill-Avukati Andy Ellul u Arthur Azzopardi.