KullHadd_21.01.2018

www.kullhadd.com Ħarġa Nru 1,280 Prezz €1

Ritratt:DOI

Il-Ħadd, 21 ta’ Jannar, 2018

ĠGANTESKA

Il-ftuħ ta’ Valletta 2018 bħala Belt Kapitali Ewropea għallKultura kien tassew simbolu ta’

Belt ġganteska li sabet postha fejn jixirqilha fiċ-ċentru tal-palk Ewropew. Eluf kbar ta’ Maltin

kburin ħonqu t-toroq tal-belt kapitali biex jiċċelebraw ġrajja importanti bħala poplu magħqud.

Ara paġni 13 sa 16

JIĠĠIELDU GĦAS-SAĦĦA Clyde Puli, Segretarju Ġenerali tal-Partit Nazzjonalista, qed jagħmilha ċara ma’ Pierre Portelli, is-CEO ta’ media.link, li fl-istamperija, tiegħu hi l-iktar kariga importanti. Portelli ma jaċċettax dan kif ġieb u laħaq u fid-Dar Ċentrali bdiet battalja li qed jispiċċaw f ’nofsha l-impjegati.

Puli u Portelli t-tnejn appoġġjaw lil Delia u t-tnejn qed jippretendu li wara tal-Kap, il-kelma tagħhom tgħodd.

Ara paġna 3

KPMG JGĦIDU: EBDA PREFERENZA MA’ PILATUS

Uffiċjali mid-ditta KPMG, ditta ta’ awdituri magħrufa b’mod internazzjonali, qalu lill-MEPs li fil-proċess li wassal għal-liċenzja ta’ Pilatus bħala bank ma kien hemm ebda preferenzi. Sostnew li dan il-bank għadda mill-istess proċess li għaddew diversi banek oħra li ħadmu fuqhom u li saħansitra huma stess kienu għamlu due diligence dwarhom.

Ara paġna 5

02

21.01.2018

kullhadd.com

Editur ALEANDER BALZAN

L-Ogħla Temperatura: 17°C L-Inqas Temperatura: 10°C L-Indiċi UV: 2 Is-Sitwazzjoni Ġenerali: Firxa ta’ arja ta’ pressjoni baxxa fuq in-Nofsinhar tal-Adrijatiku ser testendi lejn il-Gżejjer Maltin.

It-Temp: Pjuttost imsaħħab b’xi ħalbiet tax-xita iżolati.

Ir-Riħ: Ftit qawwi għal qawwi mill-Majjistral li jsir qawwi ħafna mill-Punent Majjistru u iktar tard isir qawwi għal qawwi ħafna.

Il-Viżibilità: Tajba minbarra fil-ħalbiet tax-xita.

Il-Baħar: Qawwi li jsir qawwi ħafna.

L-Imbatt: Baxx mix-Xlokk li jsir mil-Lbiċ.

It-Temperatura tal-Baħar: 17°C

email: aleander.balzan@partitlaburista.org

Reklamar u Distribuzzjoni KIMBERLY CUTAJAR email: sales@kullhadd.com tel: (+356) 2568 2572

Disinn tal-Paġni LEANNE ABELA GRECH tel: (+356) 2568 2571

Kuntatt Ġenerali KullĦadd

It-Tnejn

email: editorial@kullhadd.com tel: (+356) 2568 2570

It-Tlieta

L-Erbgħa

Indirizz Postali KullĦadd

One Complex, A 28B, Industial Estate Il-Marsa MRS 3000

17°C

UV 3

11°C

Il-Ħamis

16°C

UV 3

10°C

15°C

Il-Ġimgħa

UV 3

9°C

Is-Sibt

Sit Elettroniku KullĦadd kullhadd.com

Mezzi Soċjali www.facebook.com/kullhadd

15°C

UV 3

8°C

16°C

UV 1

11°C

16°C

UV 3

11°C

SPIŻERIJI LI JIFTĦU LLUM IL-ĦADD Empire Pharmacy, 77, Triq it-Teatru l-Antik, Il-Belt Valletta – 21225785 National Pharmacy, 17, Triq Santa Marija, Il-Ħamrun – 21225539 St. George’s Pharmacy, 21, Triq il-Kbira, Ħal Qormi – 21443045 The Local Dispensary, Triq Kan. K. Pirotta, Birkirkara – 21493549 Brown’s Pharmacy, Shop 10, Yacht Marina Apartments, Triq il-Marina, L-Imsida – 21244366 Numri Importanti Medical Plaza Dispensing Chemists, Cass-i-Mall Buildings, Vjal ir-Rihan, San Ġwann – 21372195 Is-Servizzi kollha ta’ Emerġenza​ Norman’s Pharmacy, 133, Triq il-Kbira, Tas-Sliema – 21332243 112​ St. Joseph Pharmacy, 164, Triq Annibale Preca, Ħal Lija – 21414051 Tat-Tarġa Pharmacy, Plot no.2, Triq il-Kostituzzjoni, Il-Mosta – 21433141 Il-Pulizija ta’ Malta Parkes Pharmacy, 582, Triq San Pawl, San Pawl il-Baħar – 21571764 2122 4001-9​ Brown’s Paola Square Pharmacy, 64/65, Pjazza Antoine De Paule, Paola – 21821646 Milia’s Pharmacy, Triq il-Kottonera, Il-Birgu – 27600126 Id-Dipartiment tal-Protezzjoni Ċivili ​ Bellavista Pharmacy, 88 Triq il-Hortan, Marsaskala – 21633788 2393 0000 Pompei Pharmacy, Xatt is-Sajjieda, Marsaxlokk – 21651278 Salus Pharmacy, 21, Misraħ ir-Repubblika, Iż-Żurrieq – 21680761 Il-Gwardjani Lokali ​2132 0202 Spiżerija Ħal Mula, Triq Dun Salv Ciappara, Ħaż-Żebbuġ – 21461693 Make Over Pharmacy, BLK A, Town Centre HOS, L-Imtarfa – 21452833

Stampat Progress Press

L-Isptar ta’ Malta 2545 0000

L-Isptar ta’ Għawdex ​2156 1600

Servizz Veterinarju ta’ Emerġenza ​ 5004 3888

Servizz ta’ Direttorju Telefoniku ​1182

Għawdxin Taċ-Ċawla Pharmacy, Triq 7 ta’ Ġunju 1919, Ir-Rabat – 21563233 St. John Pharmacy, 85, Triq l-Indipendenza, Ix-Xewkija Għawdex – 21563052 Servizz ta’ tobba fiċ-ċentri tas-saħħa fil-Ħdud u l-festi pubbliċi Iċ-Ċentri tas-Saħħa tal-Mosta, Raħal Ġdid u l-Furjana jiftħu għall-emerġenzi 24 siegħa, sebat ijiem fil-ġimgħa.

Fil-Ħdud u fil-festi pubbliċi, iċ-Ċentru tas-Saħħa tal-Gżira jiftaħ għall-emerġenzi bejn it-8.00am u l-5.00pm.

Ikun hemm ukoll servizz ta’ infermier bejn it-8.00am u t-8.00pm. Il-pubbliku jrid jattendi ċ-ċentru tas-saħħa tad-distrett tiegħu. Persuni mingħajr karta ta’ identità ma jiġux moqdija.

03

21.01.2018

kullhadd.com

BATTALJA GĦALL-POTER • CLYDE PULI JAGĦMILHA ĊARA MA’ PORTELLI LI L-IKTAR KARIGA IMPORTANTI HI TIEGĦU • TA’ DAVID BONELLO L-EWWEL SINJAL • ĦAFNA JISTAQSU: FEJN QED IKUN DELIA? Fid-Dar Ċentrali tal-Partit Nazzjonalista hemm battalja għall-poter bejn dawk li fit-tellieqa għall-Kap appoġġjaw lil Adrian Delia.

Clyde Puli u Pierre Portelli, li huma ħbieb u ħadmu ħafna flimkien fil-Partit Nazzjonalista, sabu ruħhom f ’kunflitt ta’ min għandu l-iktar poter u ta’ min se tkun l-aħħar kelma.

Wieħed hu Segretarju Ġenerali u l-ieħor huwa Kap Eżekuttiv. Iż-żewġ persuni għandhom karattru meqjus bħala b’saħħtu u l-fatt li t-tnejn kienu minn ta’ quddiem biex ikkonvinċew u kkanvassjaw lil Delia, it-tnejn qed jaħsbu li fid-Dar Ċentrali huma l-iktar persuna importanti. Dan qed iwassal għal kunflitti ġodda li l-ewwel konsegwenzi tagħhom dehru din il-ġimgħa meta rriżenja d-Direttur tal-Informazzjoni David Bonello.

Fid-Dar Ċentrali Clyde Puli qed ikun ċar. Pierre Portelli jieħu ħsieb il-midja u ma jidħolx fit-tmexxija tal-partit u saħansitra jgħid li jekk ikun hemm bżonn anke fejn tidħol il-midja l-aħħar kelma hi tiegħu. Portelli jsostni li mhux dak il-ftehim ma’ Delia u li l-kampanja ta’ Delia hu kien il-moħħ warajha. Għalhekk jippretendi li meta jagħti ordni hu tkun segwita. Li kieku l-ordnijiet jaqblu dejjem fiha u ma fihiex, sostnew is-sorsi tagħna, iżda ħafna drabi dawk li jridu jsegwu l-ordnijiet qed jinqabdu bejn il-basla u qoxritha.

Li Clyde Puli jemmen li jmexxi hu mhix xi ħaġa li qed jgħidha biss internament. Saħansitra ddikjaraha fuq il-programm XTRA meta kien mistieden għal dibattitu mas-Segretarju tal-Eżekuttiv tal-Partit Laburis-

ta, Lydia Abela.

Clyde Puli kien mistoqsi b’mod dirett fuq ir-rwoli tiegħu u ta’ Portelli. “Pierre Portelli hu bniedem validissimu,” qal Clyde Puli dakinhar, iżda tenna li l-kariga ta’ Segretarju Ġenerali hi li hi. Fi kliem ieħor, hija l-iktar kariga importanti.

“Dik hi l-kariga amministrattiva, eżekuttiva, finanzjarja li trid. HI HIJA L-KARIGA,” qal Clyde Puli fil-programm f ’dikjarazzjoni li ma ħaduhiex sorpriża dawk li jafu sew x’inhu

għaddej l-istamperija.

Dakinhar qal li jrid jinvolvi kemm jista’ jkun nies u tenna li ma’ Pierre Portelli diġà beda jappunta nies f ’karigi differenti.

Sinjal ċar kristall tal-fatt li Puli mhux iċedi pulzier minn dak li jaħseb li huwa poter tiegħu.

U bħallikieku l-battalja Portelli-Puli mhix biżżejjed, hemm fin-nofs ukoll Herman Schiavone. Schiavone kien wieħed mill-ftit Deputati Parlamentari li appoġġjaw fil-miftuħ lil Delia u qed ikun id-Dar Ċentrali

ħinijiet twal. Saħansitra jkun l-istamperija daqskemm ikunu l-ħaddiema full-time u hu wkoll irid jagħti d-direzzjonijiet tiegħu. Għalkemm ħafna drabi jispiċċa fid-dell ta’ Puli u Portelli l-preżenza tiegħu xorta waħda qed toħloq konfużjoni.

Il-ħaddiema jemmnu li d-direzzjoni għandha tingħata minn Adrian Delia, il-Kap tal-Partit, li fi kliem uħud li tkellmu magħna spjegaw li għandu jkun hu li jagħmel ċari l-parametri li fihom irid jaħdem kulħadd. Però min-

flok, Delia qed jispikka għannuqqas tiegħu. Mhux magħruf x’qed iwassal biex Adrian Delia jkun nieqes ħafna mill-istamperija. Hu dejjem juża l-iskuża li jħobb jiltaqa’ man-nies imma hemm min qed togħkru għajnu għax in-nuqqas tiegħu qed jinħass anke f ’ħinijiet fejn min tkellem magħna qal li jsibha diffiċli jifhem għaliex Delia ma jkunx hemm. Ħafna qed iqabblu l-ħinijiet ta’ Delia ma’ ta’ Simon Busuttil u qed jgħidu li dawn m’għandhomx x’jaqsmu.

04

21.01.2018

kullhadd.com

957 FRODI MINN BENEFIĊĊJI • IL-GVERN JIFFRANKA €4,000,000 F’SENA BIL-KAŻI LI NQABDU FL-2017 Is-sena li għaddiet inqabdu 957 persuna jabbużaw minn benefiċċji soċjali u meta l-Gvern irkupra dak li kien abbużat ġew irkuprati iktar minn erba’ miljun ewro.

Jikkonferma dan tagħrif tal-Ministeru tal-Politika Soċjali fejn ingħad li “hu stmat li ġew reveduti u/jew imwaqqfa 957 benefiċċju, li meta wieħed iqis l-ammonti mħallsa meta mhux dovuti u l-ammont ta’ benefiċċju li kien jibqa’ jitħallas fuq bażi ta’ sena waħda biss, ġew iffrankati madwar €4,057,300.”

Jirriżulta li d-Dipartiment jinvestiga kull rapport ta’ allegat frodi li jirċievi kif ukoll jieħu l-inizjattiva biex jinvestiga gruppi ta’ benefiċjarji fejn ikun hemm suspett ta’ abbuż.

Is-sena li għaddiet l-Ispettorat fi ħdan dan id-Dipartiment għamel 1,621 spezzjoni fuq is-sit u mill-investigazzjonijiet li għamel dan id-Dipartiment sab li 399 każ ma kinux bi ksur tal-provedimenti

tal-Att dwar is-Sigurtà Soċjali.

Kemm ilu jopera dan id-Dipartiment, jiġifieri minn Jannar 2006 sa Diċembru 2017, huwa stmat li ġew iffrankati ftit izjed minn €44,000,000.

Minn tagħrif li kisbet il-gazzetta KullĦadd jirriżulta li d-Dipartiment kompla għaddej bil-ħidma tiegħu biex isaħħaħ il-koordinazzjoni fil-ġbir ta’ informazzjoni minn diversi entitajiet biex permezz tagħha jiġu identifikati numru akbar ta’ persuni li qegħdin jaġixxu b’mod antisoċjali meta qegħdin jieħdu benefiċċji li ma ħaqqhomx.

Mitlub jikkummenta dwar din l-aħbar il-Ministru għall-Politika Soċjali Michael Falzon qal li l-Gvern hu impenjat li t-taxxi tannies jintefqu l-iktar fuq dawk li tassew għandhom bżonn il-wens tal-Gvern. Hekk il-Gvern ikun jista’ jsaħħaħ ukoll il-benefiċċji għal dawk li tassew ħaqqhom kif għamel fl-aħħar snin.

L-IKTAR KAŻI TA’ ABBUŻ FREKWENTI ASSISTENZA SOĊJALI 219-IL KAŻ ASSISTENZA TAL-MARD

193 KAŻ

ALLOWANCE TAT-TFAL

109 KAŻI

ĠENITURI SINGLE MHUX MIŻŻEWĠA

102 KAŻI

PENSJONI TAL-ETÀ

99 KAŻ

L-GĦAWDXIN L-INQAS LI JRIDU L-ETIKA GĦAL ULIEDHOM

• ĦAFNA ĠENITURI JINJORAW STĦARRIĠ DWAR IS-SUĠĠETT Stħarriġ li sar mal-ġenituri dwar jekk jixtiqux li wliedhom jitgħallmu l-etika wera li kienu l-ġenituri tal-istudenti filKulleġġ ta’ Għawdex l-inqas li wrew entużjażmu għal dan is-suġġett.

L-istħarriġ sar mal-ġenituri ta’ studenti mill-ewwel sal-ħames sena tal-primarja kif ukoll studenti mill-Form 1 sal-Form 3.

L-istħarriġ sar f ’Ġunju 2016 fost 22,378 u wiġbuh 3,847 ġenitur. 17.2% biss tal-proġetti.

Il-Ministru għall-Edukazzjoni, Evarist Bartolo, jgħid li “l-għan ta’ dan l-istħarriġ kien biex ikun hemm ħjiel tal-fehma tal-ġenituri dwar il-lezzjonijiet tal-Etika fl-iskejjel u għal skop ta’ ppjanar.”

Mill-istħarriġ instab li l-parti l-kbira ta’ dawk li wiġbuh jixtiequ li wliedhom

jitgħallmu l-Etika flimkien mar-Reliġjon jew waħedha. Fil-fatt ir-riżultat tal-Kulleġġ ta’ Għawdex mhux rifless fil-kulleġġi l-oħra. Analiżi tar-risposti miftuħa li ngħataw mill-ġenituri turi li l-parti l-kbira tal-ġenituri ma jixtiqux li l-Etika tiġi mgħallma minflok ir-Reliġjon imma flimkien mar-Reliġjon filwaqt

li xtaqu iktar informazzjoni dwar ittagħlim tal-Etika. 54% ta’ dawk li wieġbu qalu li jixtiequ li wliedhom jistudjaw l-Etika; 23% qalu li ma jridux li wliedhom jistudjaw l-Etika waqt li 23% oħra qalu li mhux deċiżi.

Kien hemm differenza bejn it-tweġibiet ta’ ġenituri Maltin u barranin,

b’dawk barranin juru iktar entużjażmu għat-tagħlim tal-etika. Fil-fatt kienu 76% tal-ġenituri barranin li qalu li huma favur li wliedhom jitgħallmu l-etika. Ittagħlim tal-etika fl-iskejjel beda fl-2014 u gradwalment baqa’ jinfirex f ’iktar skejjel biex illum huwa mgħallem f ’iktar minn 35 skola.

Irrid lil uliedi jitgħallmu l-Etika

Ma nixtieqx li wliedi jitgħallmu l-Etika

Ma nafx

Ġenituri Maltin

51%

25%

24%

Ġenituri Barranin

76%

13%

11%

05

21.01.2018

kullhadd.com

IL-KPMG JGIDDBU LILL-PN FUQ PILATUS

Id-ditta internazzjonali KPMG, li taħdem fis-settur finanzjarju tal-awditjar, ġabet fix-xejn allegazzjonijiet ta’ esponenti tal-Partit Nazzjonalista dwar il-bank Pilatus.

F’diversi okkażjonijiiet intqal jew ipprovat tingħata l-impressjoni li l-bank Pilatus ingħata xi trattament preferenzjali biex kiseb liċenzja ta’ bank f ’pajjiżna. Xi ħaġa li kienet dejjem miċħuda mill-Awtorità Maltija għas-Servizzi Finanzjarji (l-MFSA).

Iżda, issa kienet il-KPMG li tkellmet kif dan mhux minnu. F’dikjarazzjoni ma’ Membri tal-Parlament Ewropew li ġew pajjiżna, ir-rappreżentanti tal-KPMG fissru kif il-bank Pilatus kien stmat bħal kull entità oħra. Uffiċjal għolja tal-KPMG qalet mal-MEPs li f ’madwar 18-il sena taħdem ma’ din id-ditta għamlet il-proċess ta’ sitt liċenzji għal

klijenti differenti. “Kollha għaddew minn proċess tajjeb mal-MFSA,” qalet din il-persuna bl-isem ta’ Juanita Bencini.

L-MEPs għamlulha l-mistoqsija dwar jekk l-uffiċċju tal-Prim Ministru intervjeniex fil-proċess bl-uffiċjal tal-KPMG tkun ċara kristall. Intqal, li qatt ma kellha komunikazzjoni mill-uffiċċju talPrim Ministru.

Mistoqsija darba tnejn dwar in-nies li ġew biex japplikaw għal-liċenzja f ’isem dan il-bank, l-uffiċjali tal-KPMG kienu ċari. Sostnew li huma għandhom proċess ta’ due diligence globali, li jfisser li klijent dubjuż ma jaċċetawhx.

Fil-fatt qalu li hemm diversi kriterji li jridu jkunu sodisfatti qabel huma jieħdu klijenti ġodda. Fakkru wkoll li anke l-MFSA jagħmlu dan id-due diligence tagħhom.

Intant, filwaqt li dan kien żvilupp ġdid, mill-istess rapport, ħareġ ċar ħafna kif il-proċess li għaddew minnu Pilatus kien bħal ta’ kull bank ieħor li jkun irid jikseb il-liċenzja f ’pajjiżna.

Irriżulta b’mod ċar ukoll, għalkemm ġieli ntqalet qabel, li l-bank Pilatus inġieb Malta fi żmien l-Eks Ministru Tonio Fenech. Fil-fatt kien fl-2012 li bdew it-taħditiet biex in-nies tal-bank Pilatus jiksbu liċenzja biex jiftħu f ’Malta. Ilproċess beda f ’Ġunju ta’ dik is-sena u l-ewwel preżentazzjoni saret f ’Settembru tal-istess sena u l-proċess dam għaddej madwar sena u nofs.

Il-bank Pilatus huwa l-bank fejn kienet taħdem Maria Efimova, dik li Daphne Caruana Galizia u l-Partit Nazzjonalista kienu jgħidu li hija s-sors tagħhom dwar il-gidba li kienet ivvintata b’rabta mal-kumpanija Egrant u l-familja tal-

Prim Ministru. Fl-istess rapport Efimova spiċċat tgħid li mhix is-sors ta’ Daphne Caruana Galizia u eventwalment qalet li lanqas dokumenti m’għandha.

Dan ir-rapport li jagħmel konklużjonijiet dwar Malta sar minn delegazzjoni mmexxija minn Ana Gomes, l-MEP Soċjalista li ilha żmien f ’kampanja kontra Malta fost oħrajn għax pajjiżna m’għandux l-abort. Membru ieħor ta’ din id-delegazzjoni bi ftit nies kien David Casa.

Intant, fl-aħħar jiem il-Viċi President tal-Grupp Soċjalista Tanja Fajon qalet b’mod ċar li Ana Gomes ma titkellimx f ’isem il-grupp kollu. Saħansitra sostniet li allegazzjonijiet li jsiru dwar pajjiż, kif isir fil-konklużjonijiet ta’ dan ir-rapport, iridu jkunu investigati u mhux wieħed jagħmilhom fatt mingħajr ma jkunu mistħarrġa.

06

21.01.2018

kullhadd.com

L-ERA TĦEJJI BIEX ISSAĦĦAĦ L-INFURZAR

Ħruq u rimi ta’ żibel fl-Imġarr, fiż-Żurrieq u f ’Ħal Kirkop.

F’azzjonijiet bħal dawk tidħol l-ERA.

L-Awtorità Maltija għall-Ambjent u r-Riżorsi, l-ERA, tinsab għaddejja bi tħejjijiet bil-għan li ssaħħaħ it-taqsima tal-infurzar tagħha. Fil-fatt kien ikkonfermat ma’ din il-gazzetta li d-dettalji mistennija jitħabbru fil-ġimgħat li ġejjin bis-sezzjoni tal-infurzar tal-ERA mistennija tiżviluppa f ’waħda differenti ħafna minn dik tal-Awtorità tal-Ippjanar. Għax filwaqt li din tal-aħħar hi ffukata fuq

Qabel

Ħal Kirkop

Wara

Qabel

L-Imġarr

Wara

Qabel

Iż-Żurrieq

Wara

kostruzzjoni u użu ta’ art, dik tal-ERA tinkorpora aspetti ambjentali differenti u għalhekk teħtieġ is-sehem ta’ esperti f ’diversi oqsma.

Il-ħtieġa li l-infurzar jissaħħaħ huwa wkoll riżultat tal-fatt li l-pubbliku qed ifittex ta’ sikwit l-għajnuna ta’ din l-awtorità ambjentali biex tintervjeni fejn tkun qed issir ħsara lill-ambjent. Tagħrif li ksibna juri kif is-sena li għaddiet, l-ERA

rċeviet iktar minn 400 ilment mill-pubbliku relatat ma’ tliet kategoriji differenti.

148 ilment kienu dwar każi industrijali bħal dawk marbuta mal-irziezet tal-ħut, l-immaniġġjar tal-iskart, barrieri u landfills fost oħrajn.

109 ilmenti kienu dwar skart, bħal f ’postijiet fejn jinżamm skart meta mhux suppost u l-mod kif ikun qed jinġarr ċertu skart fost oħrajn.

Kien hemm ukoll 147 ilment marbuta man-natura, bħal bejgħ ta’ speċi protetti, attivitajiet f ’zoni protetti jew saħansitra tqaċċit ta’ siġar.

Il-Ministru għall-Ambjent José Herrera qal li l-pass li jmiss favur iktar infurzar huwa naturali.

“Wara li fl-2016, il-Gvern ħa l-pass għaqli li joħloq Awtorità ġdida għall-Ambjent u r-Riżorsi, u ma tibqax biss taqsima fi

ħdan dik li kienet il-MEPA, illum qegħdin f ’pożizzjoni li permezz ta’ din l-Awtorità nsaħħu l-infurzar fil-qasam ambjentali. Għalhekk, kif konna impenjati li nagħmlu, fassalna qafas ta’ infurzar fejn fi ftit ġimgħat oħra se nkunu qegħdin inħabbru kif se jopera. Kif irrimarkajt f ’diversi drabi, l-ambjent huwa l-kapital naturali ta’ pajjiżna u għaldaqstant hemm bżonn li mhux biss ingawduh imma wkoll nipproteġuh,” qal il-Ministru Herrera.

VACANCIES We are looking for: cleaners, riggers, truck drivers, welders, carpenters and office clerks.

Please send a letter of application, curriculum vitae, two references and a police conduct to TEC Ltd on info@tecmalta.com by not later than Wednesday, 24th January 2018.

07

21.01.2018

kullhadd.com

KAROL AQUILINA ĦALLA LIL DELIA JGĦAFFEĠ Il-kelliem għall-Ambjent tal-Partit Nazzjonalista, Karol Aquilina, ħalla lill-Kap tal-Partit, Adrian Delia, jieħu żball oħxon bin-nomina ta’ Janice Chetcuti fuq il-bord tal-Awtorità Maltija għar-Riżorsi (ERA).

Il-gazzetta KullĦadd tista’ tikkonferma li l-ġimgħa li għaddiet fil-Partit Nazzjonalista kienu qed jitkellmu dwar lil min se jaħtru fuq il-Kummissjoni Kontra l-Korruzzjoni minħabba l-kritika li kienu ilhom jiffaċċjaw xhur.

Dan għaliex il-Kummissjoni kienet wieqfa milli taħdem minħabba li kien jonqos in-nomina talKap tal-Oppożizzjoni u l-Partit Demokratiku, il-partit l-ieħor fl-oppożizzjoni kien qed jagħmel pressjoni kbira biex in-nomina jagħmilha hu.

Iżda, meta l-Ħadd kienu lesti biex iħabbru n-nomina tal-eks Kummissarju John Rizzo fuq din il-Kummissjoni, din il-gazzetta żvelat kif lanqas fuq il-bord tal-ERA ma kien għadu għamel il-ħatra tiegħu l-Kap tal-Oppożizzjoni. Dan minkejja d-diskors fuq l-ambjent.

Il-Partit Nazzjonalista rreaġixxa billi ħaffef iħabbar in-nomina ta’ Janice Chetcuti, kunsilliera talPN f ’Marsaxlokk. Dan mingħajr ma ntebaħ li ma setax jagħmel dan.

L-imkejjen tagħna fil-Partit Nazzjonalista sostnew li dan l-iżball iqajjem ħafna mistoqsijiet għaliex ilkelliem tal-Partit Nazzjonalista għall-Ambjent, Karol Aquilina, kien jaf li xi ħadd b’ħatra eletta ma setax ikun fuq il-bord tal-ERA. Dan peress li f ’Ġunju li għadda l-eks Kap tal-Oppożizzjoni, Simon Busuttil, kien innomina lil Karol Aquilina għal fuq dan il-bord u ngħata tweġiba li ma setax

jinnominah għax kien elett, fil-każ tiegħu Membru Parlamentari. Karol Aquilina baqa’ kelliem għall-Ambjent tant li l-gazzetta KullĦadd tista’ tikkonferma li miegħu wkoll saret komunikazzjoni biex issir il-ħatra mill-Partit Nazzjonalista fuq ilbord tal-ERA. Ħatra li tħabbret biss wara li ħriġna d-dettalji fl-ewwel faċċata ta’ din il-gazzetta.

L-imkejjen tagħna fissru kif m’hemmx dubju li Aquilina kien infurmat bil-ħatra, u l-fatt li wara li għadda mill-esperjenza tiegħu fixxhur li għaddew xorta waħda ħalla kollox għaddej iqajjem mistoqsijiet kbar.

Dan speċjalment meta m’hemmx ambjent ta’ fiduċja bejnu u bejn Delia.

Fil-fatt in-nies ta’ Adrian Delia kienu rrabjati ferm meta t-Tnejn l-Avukat Ġenerali ta l-pariri li nnomina ta’ Chetcuti ma kinetx valida. Karol Aquilina huwa wieħed mill-avukati ewlenin tal-Partit Nazzjonalista tant li mhux darba u tnejn aġixxa f ’isem l-istess partit u għalhekk dawk ta’ madwar Delia ma niżluhiex li Aquilina ma kienx jaf li l-Partit Nazzjonalsita kien se jħabbar nomina invalida.

Ir-rabja kibret meta ftit sigħat wara li tħabbru n-nomini bdew jidhru artikli fil-midja li dawk in-nomini setgħu kienu problematiċi.

PORTELLI U COMODINI CACHIA FOST DAWK L-AKTAR URTATI • OĦRAJN JATTAKKAW LIL CLYDE PULI LI “KOLLOX HU”

Dawk ta’ madwar Adrian Delia, li ngħataw il-poter li jieħdu ċerti deċiżjonijiet, diġà qed jaffaċċjaw it-tgergir ta’ numru ta’ deputati li qed jgħidu li flaħħar xhur qed iħossuhom li ġew imwarrba.

Fost dawn hemm Marthese Portelli, li minkejja li hi kelliema għat-Trasport, sa issa ftit li xejn ingħatat rwol ċentrali fil-Partit Nazzjonalista ta’ Adrian Delia u mkejjen filGrupp Parlamentari qalu li

xejn mhi kuntenta li naqsulha l-opportunitajiet li tidher u titkellem f ’isem il-Partit Nazzjonalista. Fil-fatt jirriżulta li hi stess tkellmet dwar in-numru ta’ konferenzi tal-aħbarijiet li kienet tagħmel fil-leġiżlatura li għaddiet u dawk li qiegħda tagħmel issa.

Interessanti wkoll, qalu l-imkejjen tagħna fil-PN, hu r-rwol li qed tieħu Therese Comodini Cachia li lanqas biss kienet il-Parlament meta tressqet

il-mozzjoni dwar l-Università Amerikana ta’ Malta (AUM), bis-sorsi tagħna fil-PN jgħidu li anke jekk kien hemm raġuni valida biex Comodini Cachia ma tkunx hemm normalment kienet tinstab data alternattiva bit-tama li l-kelliem ewlieni jkun jista’ jattendi wkoll għal suġġett li għandu x’jaqsam miegħu hu. Comodini Cachia kienet nieqsa wkoll minn ċerti stediniet fuq in-NET marbuta mal-edukazzjoni, b’nies oħra

fil-Partit Nazzjonalista, inkluż kandidati, jieħdu ċertu rwol ċentrali minflokha.

Fuq kollox qed jissemma ħafna Clyde Puli b’ċerti Deputati Parlamentari diġà qed jiddeskrivuh bħala “kollox hu.”

Dan għaliex minn meta nħatar Segretarju Ġenerali, Clyde Puli qed jipprova jidher kemm jista’ jkun għax għalkemm ħa f ’idejh ir-rwol importanti fil-Partit Nazzjonalista jrid jassigura li n-nies tad-distrett ma jinsewhx

u wieħed mill-mod kif jagħmel dan hu li jidher kemm jista’ fuq il-midja. Mhuwiex qed jieħu gost b’dan Ryan Callus, li wkoll jitla’ mid-distrett ta’ Clyde Puli. Biex dan l-uġigħ ta’ żaqq kollu jiżdied mal-problemi kollha li diġà jeżistu u li trid taffaċċja t-tmexxija tal-Partit Nazzjonalista. Bl-inkwiet wassal ukoll biex ingħalaq ilWhatsApp group ta’ Deputati Nazzjonalisti li minnu kienu jikkomunikaw.

08

21.01.2018

kullhadd.com

BL-ISPORT REBAĦ LID-DROGA

MARK LEWIS Atleta li kellu l-vizzju tad-droga iżda li l-isport xprunah biex isib tifsira ġdida f’ħajtu u jegħleb għalkollox dan il-vizzju qerriedi.

normali.

Ovvjament kont ferm żbaljat fir-raġunament tiegħi għax Bħala tifel meta kont żgħir ma kont qed nagħmel aktar ħażin tantx kont fuq ruħi anzi kont għalija nnifsi. inżomm ħafna ġo fija. Dejjem kont timidu u kont nibża’ nit- Kemm kien jiswiek kellem. Kien żmien meta kont dan il-vizzju? nilgħab il-futbol u kont insibu tajjeb ħafna bħala sfog speċjal- Fil-veru sens tal-kelma jiswik ment wara l-iskola u x-xogħol ħafna flus! Din ma tgħidx tkun tad-dar illi kien ikolli.

Meta kbirt, bdejt noħroġ ma’ sħabi u bejn għax kelli xi problemi fil-familja u bejn għax qbadt kumpanija mhux daqshekk eżemplari spiċċajt Jien li kont bil-vizzju tad-droga. Ma kienx maqbud perjodu faċli dak li għaddejt minnu żgur. f’vizzju ma X’tiftakar mit-tfulija tiegħek?

Semmejtli li dħalt fil-vizzju tad-droga. Kif kienet il-ħajja tiegħek waqt dan il-vizzju? Ħajja kerha immens! Jien kont qbadtu għax kont qed inbati xi ftit mid-dipressjoni. Kont qed naħseb li qed insolvi problema waqt illi fil-verità kont qed inżid oħra.

Id-droga tagħtik siegħa jew sagħtejn pjaċir iżda mbagħad il-konsegwenzi tbatihom wara.

Fil-veru sens tal-kelma qisek qed tintefa’ fil-miżbla.

Il-problema hi illi minkejja illi int tgħid illi tkun ser taqtagħha, fil-verità diffiċli tgħaddi mingħajrha. Fil-fatt jiġi mument fejn ikollok leblieba kbira sabiex tieħu dak il-ftit ħin ta’ pjaċir għax jien kont nirraġuna li b’hekk inkun ġejt bħan-nies

tantx kont nemmen illi l-isport jista’ jtik qawwa psikoloġika.

Tant huwa importanti li meta int tipprattika l-isport, jiġri x’jiġri,int ser tirnexxi żgur u jkollok ċerta kunfidenza

għamiltha darba u daqshekk iżda kienet tkun ta’ spiss. U minn ta’ spiss spiċċat ta’ kuljum u bla dubju l-ispejjeż dejjem telgħin tant illi spiċċat għamilt ċertu perjodu li ma stajtx ngħaddi mingħajrhom.

Kif ġiet affettwata l-familja?

Fil-verità dejjem kellna l-problemi fil-familja u meta saru jafu b’dak li kien qed jiġrili l-inkwiet flok naqas kompla jiżdied.

B’hekk jien bdejt nagħti t-tort lili nnifsi u iktar bdejt nagħmel dwejjaq.

B’konsegwenza ta’ dan bdejt ninfexx iktar fid-drogi u s-saram ma naqasx.

Bdejt inħoss l-aktar għal ommi għax kienet toqgħod tistennieni u meta kont indum barra kienet tiġi tfittixni. Ġieli anke ġranet sħaħ għamilt mingħajr ma nersaq lejn id-dar. Mhux darba jew tnejn illi kienet iddur l-inħawi tal-madwar bil-karozza u tara fejn kont inkun forsi ssibni.

Għalija dan kien żmien ferm ikrah illi meta niftakar fih taqbadni diqa kbira.

Kif iddeċidejt illi tinbidel?

Fil-verità ma tantx tiddeċiedi int għax naħseb li kien il-Mulej illi ġabarni minn xagħri. Tant bdejt nidħol fi problemi li mbagħad kellha tkun persuna illi tgħinni negħleb dan il-vizzju.

Kelli x-xorti niltaqa’ ma’ mara tal-affari tagħha li kienet tissapportjani f ’dak kollu li nagħmel.

Dan għalija kien il-punt tat-tluq u l-bidu ta’ ħajja ġdida.

Darba fost l-oħrajn hi stqarret miegħi illi kienet xebgħet tkun imdejqa għax hi kienet tipprova tgħinni u jien kont intiha bis-sieq. Fil-verità kellha raġun u saħansitra qaltli li kienet ser titlaqni li kieku ma kontx ser naqta’ l-vizzju.

Minn hemm bdejt nirrealizza x’kont ser nitlef u fl-istess ħin bdejt nimmaġina x’jista’ jiġri minni jekk dan kollu jseħħ.

Jien wegħidtha li kont ser ninbidel u dan kollu ġara verament għax minn dak iż-żmien ’l hawn qatt ma rġajtmissejt xejn.

L-affarijiet tant marru għall-aħjar illi saħansitra kont ipproponejtilha u finalment iżżewwiġna.

Xi rwol lagħab l-isport sabiex għelibt dan il-vizzju?

L-isport kellu rwol importanti ħafna sabiex għelibt dan il-vizzju tant ikrah. Kelli għajnuna kbira mill-familja kollha tiegħi, mill-għarusa li llum il-ġurnata hija l-mara tiegħi kif ukoll minn xi nies oħra ta’ qalb tajba.

L-isport jgħinek ħafna għax imexxik fit-triq it-tajba u jżommok dixxiplinat anke kif tqatta’ l-ħin tiegħek matul il-ġurnata. Eżempju ta’ dan kollu huwa meta jkollok xi avveniment sportiv kmieni filgħodu.

Trid torqod kmieni ħalli tqum kmieni u għalhekk iżżomm ’il bogħod mix-xorb u l-ikel żejjed. Nemmen illi d-dixxiplina

hija importanti ħafna sabiex tirnexxi fl-attività sportiva.

Nibda nsaqsi lili nnifsi li anke jien ħaqqni mmur aħjar f ’xi kompetizzjoni partikolari u għalhekk noqgħod bil-għaqal u nagħmel moħħi hemm.

Jien mhux dak it-tip ta’ bniedem illi noqgħod inqis x’jagħmel ħaddieħor iżda nħares lejn il-wirjiet ta’ ħaddieħor sabiex nitgħallem minnhom u fl-istess ħin nara li ntejjeb il-ħiliet tiegħi.

Semmejt il-familja. Xi rwol jilagħbu l-membri tal-familja tiegħek fis-suċċessi li tikseb?

Illum il-ġurnata l-għaxqa tiegħi meta nieħu sehem f ’tiġrija u nara lill-mara u lit-tifla fil-linja tal-wasla jew kif inhi magħrufa aħjar il-finish line.

Inqisha bħala emozzjoni kbira li jirnexxilek ittemm xi ħaġa illi tkun bdejt. Inħoss illi meta nara lill-familja tiegħi dak qisu jkun il-premju ta’ dak is-sagrifiċċju kollu li nkun għamilt. Naraha bħala l-milja ta’ ħajti. Meta nħares lejhom nara s-suċċess illi kelli f ’ħajti huwa grazzi għalihom.

Kif jgħinek l-isport biex tiżviluppa l-karattru tiegħek?

Kif diġà għedt l-isport għeni ħafna biex sirt dak li jien illum. Personalment rajt ħafna differenza fija minn qabel ma bdejt nipprattika l-isport sal-

09

21.01.2018

kullhadd.com

lum il-ġurnata. Qabel kont nistħi ħafna u lanqas biss kont ngħid kelma man-nies. Meta kont nara rassa kbira ta’ nies kont immur lura d-dar. Inkella jekk nibqa’ hemm ġeneralment kont immur fin-naħa ta’ wara tal-folla għax kont nirraġuna li inqas ma nidher iktar aħjar.

Imbagħad bdejt nipprattika l-atletika u tiskanta kemm rajt tibdil fija u kemm żidt fil-kunfidenza! Bla dubju mhux qed ngħid illi kibritli rasi, lanqas xejn. Sirt iktar ċert minni nnifsi u mill-kapaċitajiet tiegħi.

Dan kollu jtik ħafna sodisfazzjon kemm fil-ħajja tiegħek ta’ kuljum kif ukoll fix-xogħol illi tagħmel. Anke meta tiltaqa’ man-nies issibha faċli ħafna li tibda u tkompli konversazzjoni.

Tista’ tkun l-ikbar atleta iżda jekk m’għandekx il-kunfidenza ma tistax tirnexxi.

Jinkwetak il-fatt illi f ’Malta hawn rata kbira ta’ obeżità?

Illum int qed tagħmel xogħol ta’ fitness instructor.

Kif qed tgħallem dak li taf lil ħaddieħor?

X’tip ta’ eżerċizzji tagħmlu waqt il-klassijiet tiegħek?

Ifhem għandi s-sodisfazzjon li meta jkolli xi ħaġa ppjanata, l-istudenti tiegħi jikkonkorru bil-kbir. Meta nkun ser nippjana xi attività li nkun ser nagħmel l-għada jkollhom entużjażmu kbir fuqhom. Anke meta jkolli xi grupp tal-fitness qed ikolli konkorrenza kbira mill-istudenti u dan jimlieni b’sodisfazzjon. Bdejt dawn il-klassijiet bi grupp żgħir però nirringrazzja l-Bambin, l-istudenti żdiedu u ninsab kuntent b’dan kollu.

Iva, nemmen illi hawn numru kbir ta’ nies illi ma jagħmlux eżerċizzji fiżiċi u dan mhux sewwa la għall-persuni nnifishom u lanqas bħala pajjiż.

Naħseb li wieħed irid isib ilħeġġa biex jiċċaqlaq u jagħmel l-eżerċizzju fiżiku għax b’hekk ikollna inqas nies bi problema ta’ obeżità. Meta tkun qed tipprattika sport mhux biex togħlob jew biex tidher sabiħ imma għax itik dik l-emozzjoni u l-kunfidenza biex tħares lejn il-ħajja b’mod differenti.

L-isport ma jgħinekx biss fiżikament iżda jagħtik għajnuna psikoloġika u dan nista’ ngħidu għax esperjenzajtu jien stess. Anke l-fatt illi tiltaqa’ man-nies jgħinek sabiex tkun iktar soċjevoli u jmexxik ’il quddiem.

Nagħmel minn kollox tista’ tgħid. Niffoka ħafna fuq il-lat fiżiku apparti li anke ngħin lil xi nies li jridu jitjiebu fin-nifs tagħhom b’mod partikolari meta jkunu qed jipprattikaw xi sport partikolari.

Fl-istess ħin, jekk dawn l-atleti li għandi jkollhom bżonn xi pariri jew inkella jiltaqgħu ma’ xi diffikultà jien lest illi ngħinhom mill-aħjar illi nista’ sabiex verament jagħmlu l-qabża fil-kwalità.

Fil-fatt kull tip ta’ sport jirrikjedi tattiċi fiżiċi partikolari u hawn fejn jien nipprova nara

titjib fil-ħiliet tagħhom.

Nixtieqek tgħaddili l-aħħar messaġġ ta’ tama lil dawk in-nies illi waqgħu f ’xi vizzju u kemm l-isport jgħinek f ’ħajtek.

Jien li kont maqbud f ’vizzju ma tantx kont nemmen illi l-isport jista’ jtik qawwa psikoloġika. Tant huwa importanti li meta int tipprattika l-isport, jiġri x’jiġri,int ser tirnexxi żgur

u jkollok ċerta kunfidenza.

Jekk tagħmel l-almu tiegħek tirnexxi żgur. L-isport huwa dixxiplina fih innifsu u jżommok b’saħħtek filwaqt illi jneħħilek dawk il-ħsibijiet u t-thewdin li xi kultant inbatu minnhom aħna l-bnedmin.

Apparti minn hekk, taf illi meta qed tipprattika sport ser tqum tajjeb u b’saħħtek. Kif dejjem ngħid mhux tkun aħjar minn ħaddieħor imma tkun aħjar minnek innifsek.

L-isport kellu rwol importanti ħafna sabiex għelibt dan il-vizzju tant ikrah. L-isport jgħinek ħafna għax imexxik fit-triq it-tajba u jżommok dixxiplinat anke kif tqatta’ l-ħin tiegħek matul il-ġurnata

10

21.01.2018

kullhadd.com

L-UĊUH DIFFERENTI TAL-KIRJIET Problema li qed jaffaċċja pajjiżna bħalissa hi dik tal-abitazzjonijiet bil-kera. Hawn min isostni li l-kera ta’ kull xahar saret għolja ferm għall-Maltin u għalhekk dawn qed jaqgħu lura. Il-Gvern ma

Biex nevalwaw aħjar il-qagħda, il-gazzetta jridx li jiġri dan u fi żmien relattivament qasir ta’ ftit xhur hu mistenni li jintroduċi tibdil biex jig- KullĦadd tkellmet ma’ Roderick Galdes, is-Seggarantixxi serħan tal-moħħ lis-sidien, u protez- retarju Parlamentari għall-Akkomodazzjoni Soċzjoni xierqa lill-inkwilini. jali. minn Charles B. Spiteri

Paper li permezz tagħha l-Gvern se jkun studja s-suq tal-proprjetà u talkera f ’daqstant dettall għall-ewwel darba. Hi din ir-riċerka li qed tgħinna negħlbu għadd ta’ perċezzjonijiet – bħal li l-inkwilin Malti u dak barrani jeżistu f ’xi żewġt iswieq differenti, jew li l-inkwilini barranin għandhom Naħseb li l-problema li għandna xi but bla qiegħ. llum hi dik ta’ provvista u s-suq li ma kienx qed jistenna daqshekk influss Iżda ma taħsibx li ma kellniex tal-kirjiet minn dawk li qed ifittxu li ‘foresight’ tajba għas-suq jikru. Qed nindirizzaw il-kirjiet ta’ tal-kirjiet?Fi żmien il-gvern wara l-1995, fejn qisu ma kienx hawn preċedenti, l-għajta kienet favur li l-Malti jkun sid ta’ daru. Allura suq ta’ kirja permanenti.

Ir-rata ta’ tkabbir ekonomiku u naħseb li aktar għafasna fuq t-tkattir ta’ diversi setturi żiedu d-do- il-bejgħ milli fuq il-kera. Kif manda għal-livelli li ħadd ma kien taraha? qed jistenna. Għaldaqstant wasalna f ’punt li rridu nidentifikaw il-ħtieġa Il-bidliet demografiċi u soċjali talsoċjali, ekonomika u ambjentali ta’ aħħar snin ħolqulna realtà ġdida. żoni differenti fil-pajjiż biex insaħħu l-provvista b’mod sensibbli.

Filwaqt li l-parti l-kbira tal-familji Maltin baqgħu jfittxu li jsiru sidien ta’ darhom, sibna li s-suq tal-kera privat kiber ħafna – saħanistra rdoppja miċ-ċensiment tal-2011 ’l hawn.

Dan permezz ta’ ħaddiema barranin li stabbilixxew ruħhom f ’Malta; iżda wkoll biż-żieda konsiderev- Illum għandna oli ta’ Maltin li r-realtajiet differenti tagħhom wassluhom biex jirrikorru imgħaxijiet baxxi għas-suq tal-kera. B’dan it-tagħrif u peress li dak li f ’idejna, u bit-tbassir ta’ aktar tkabbir f ’dan is-suq, hu d-dmir tal-Gvern li jkun jaf li s-suq jagħmel mis-suq tal-kera privat alter- tal-bini dejjem nattiva vijabbli ta’ akkomodazzjoni.

Fis-Segretarjat tiegħi qed nikkonsul- irrenda, jaqleb taw mas-setturi kollha u qed infasslu in-negozju White Paper f ’dan ir-rigward. White Bdejna billi kellna kirjiet antiki tas-snin 30 u ta’ wara l-gwerra.

Għaddew liġijiet biex tbiddlu u għoliet xi ftit il-kera. Iżda llum qed naraw splużjoni fil-ħlas tal-kirjiet. Kif se jilqa’ għalihom il-Gvern?

Għall-ewwel darba mit-tibdil tal-liġi fl-1995, is-sidien tal-proprjetà ħassewhom komdi li jikru l-proprjetajiet tagħhom, waqt li oħrajn qed ifittxu li jinvestu fi proprjetajiet għall-kiri.

Biex nevitaw li jkun hemm dan l-istess eċitament fis-suq li jostakola t-tkabbir f ’setturi oħra, qed naraw li jkun għaqli li nintroduċu mekkaniżmi ta’ regolarizzazzjoni li jżidu l-istabbiltà għall-familji fil-kera, stabbiltà li tiggarantixxi investiment li jrendi lissid.

Iżda ma taħsibx li jekk ikun hemm dawn ir-regoli kollha, min ikun beħsiebu jikri, ma jikrix?

Le, ma naqbilx. M’għandniex il-ħsieb li nadottaw dak li jagħmlu pajjiżi oħra, iżda ta’ min jgħid li ħafna huma l-pajjiżi Ewropej li għandhom is-swieq tal-kera tagħhom regolati u s-swieq tagħhom baqgħu jattiraw investiment qawwi. Aħna m’aħna se nbeżżgħu, intellfu jew nipproteġu żżejjed lil ħadd. Lil min qed jikri se nkomplu nħeġġuh jagħmel dan.

Aħna rridu sempliċiment, li min qed jikri, jikri f ’ambjent xieraq u jkollu normi adekwati, fosthom iż-żmien tal-kuntratt u li l-kuntratti jkunu reġistrati. Ma rridux iżda li jkun hemm sidien li jorbtu lill-inkwilin u ma jħalluhx japplika għal sussidju; ma jmurx il-housing, għax is-sid jinqabad bittaxxa. Dan l-abbuż ma rriduhx. Anzi lin-nies qed ngħidulhom li jekk iridu l-protezzjoni tal-liġi, biex ma jinqabdux bi problema ta’ litigazzjoni fil-Qorti, jirreġistraw, jagħmlu l-af-

farijiet kif suppost u skont il-liġi.

Għandu jkun hemm ukoll infurzar min-naħa tal-Istat biex kollox ikun kif suppost u jkun hemm il-protezzjoni mil-liġi, iżda ħadd m’għandu jippretendi li min qed jikri mingħajr normi ta’ xejn, qiegħed jagħti servizz ħażin apparti l-evażjoni tat-taxxa. Ilħsieb tagħna hu li nipproteġu kemm lill-inkwilin kif ukoll lis-sid. Fost affarijiet oħra billi naraw x’qed ikun li jimpedixxi lin-nies milli jirrikorru għal soluzzjonijiet ġudizzjarji.

Dan hu dak li se tagħmel il-White Paper: li tindirizza biex ikollna suq ġust, sensibbli u prevedibbli fil-futur.

U din il-White Paper fadlilha ħafna biex tkun pubblikata?

Qed nimmiraw li din toħroġ fl-ewwel kwart tas-sena.

Tħoss li wara li l-Unjoni Ewropea obbligat lill-banek inaqqsu l-imgħaxijiet tagħhom lil min jiddepożita flusu fihom, seta’ kien hemm min tħajjar jinvesti fis-suq tal-kiri, għax aktar jaqbillu?

Dak hu li qed jiġri f ’pajjiżna. Illum għandna imgħaxijiet baxxi u peress li dak li jkun jaf li s-suq tal-bini dejjem irrenda, jaqleb in-negozju. F’dan m’hemm xejn ħażin, anzi hu xi ħaġa pożittiva għall-ekonomija u allura aktar nies qed iħarsu lejn is-suq tal-kera bħala attraenti għall-investiment.

Aħna m’aħniex kontra dan. Aħna mhux talli ma rridux noħonqu dan

11

21.01.2018

kullhadd.com

l-investiment talli qed inħarsu lejn mudelli ta’ investiment usa’ fis-suq tal-kera, billi aktar nies jinvestu b’inqas riskju waqt li niffaċilitaw it-tkabbir tal-provvista li jkompli jgħin is-suq jistabbilizza.

Tara li għandu jkun hawn appartamenti iżgħar għall-kiri?

Meta aktar kmieni għidt li din hi l-ewwel darba li s-suq tal-proprjetà u tal-kiri qed jiġi indirizzat b’mod daqstant ħolistiku, ridt infisser fost affarijiet oħra li qed naħsbu b’mod ġdid f ’mudelli differenti ta’ akkomodazzjoni. Mudelli li jridu jħarsu l-bżonnijiet ta’ inkwilini ġodda – bħal persuni single u żgħazagħ – li l-kirjiet għoljin ipoġġuhom f ’diffikultajiet finanzjarji.

Taħseb li l-immigrazzjoni kompliet tnaqqar il-postijiet tal-kiri għall-Maltin f ’pajjiżna?

Kwalunkwe tibdil li seħħ fil-popolazzjoni Maltija ħalla l-effett tiegħu.

Fil-bidu tas-sħubija fl-UE konna nilqgħu fostna l-aktar persuni mill-Afrika; il-kriżijiet fil-Libja u fis-Sirja ġabu magħhom aktar persuni minn dawn il-pajjiżi, biex flaħħar snin rajna influss iktar qawwi ta’ immigranti regolari l-aktar millpajjiżi tal-UE, minnhom f ’xogħlijiet l-aktar elementari u oħrajn qed jagħmlu tajjeb għall-hekk imsejħa skills-gap li qed taffettwa s-suq tax-xogħol tagħna. Barra minn hekk kellna rekord fuq ieħor fis-settur turistiku li kompla ħeġġeġ lis-sidien Maltin jiftħu l-proprjetà tagħhom għax-short lets l-aktar fix-xhur tas-sajf. Dan kollu affettwa provvista li għal snin sħaħ kellha suq limitat.

Bħala amministrazzjoni tistgħu tkun żguri li min qed jikri, qed iħallas it-taxxi dovuti? Ma jistgħux jitqabblu l-kontijiet tad-dawl u tal-ilma mas-snin mgħoddija u jinstab jekk il-postijiet ikunux mikrija jew le?

Sfortunatament wara l-aħħar riforma li saret fil-liġi tal-kera, fl2009/2010, saret liġi u biddilna l-liġi, iżda infurzar ma sarx. Naħseb li dik hi waħda mir-riżultati li qed naraw illum, u l-White Paper se toħroġ bi proposti għad-diskussjoni kif għandu jsir ċertu infurzar relatat mal-kirjiet.

Ir-riforma li qed naħdmu fuqha għandha l-iskop li żżid it-trasparenza – kemm fl-arranġamenti bejn is-sid u l-inkwilin u wkoll fil-ħlas tat-taxxa. Kif għidt qabel iżda, importanti ħafna li tiżdied il-fiduċja fir-rimedji ġudizzjarji biex ikollna aktar serħan il-moħħ.

għadhom jinżammu magħluqa.

X’taħseb li jista’ jsir favur dawn kollha sabiex ikun hawn aktar postijiet għall-kiri b’rati raġonevoli fis-suq Malti?

Għall-ewwel darba l-baġit indirizza din it-tema, fejn konna ngħidu li hemm ħafna postijiet battala, iżda fir-realtà, anki mill-istatistika jirriżulta li dik iċ-ċifra li konna nitkellmu fuqha ta’ 70,000 appartament, fir-realtà ma kinitx veritiera.

Għax meta tara kemm minnhom kien hemm tajbin għall-abitazzjoni, l-ammont jinżel drastikament.

Għalhekk se ninċentivaw biex min għandu proprjetà li mhix abitabbli, li jixtieq jitfagħha fis-suq tal-kera u jallokaha lill-Gvern għal 10 snin, ilGvern lest jgħinu b’sa massimu ta’ €25,000 biex jirranġaha. U konvint li din l-iskema innovattiva se tintlaqa’ tajjeb, għax min għandu proprjetà u m’għandux flus biex jirranġaha, jagħmel dan u nħajruh jitfagħha fis-suq tal-kera.

Qed nitolbu wkoll lill-privat biex l-Awtorità, minħabba l-problema fin-nuqqas ta’ djar li għandha, nikru mingħandu numru ta’ appartamenti għal 10 snin. Kellna rispons tajjeb u nittamaw li nkomplu sa ma nilħqu madwar 400 appartament – il-mira li għandu l-Gvern, li jikri fuq numru ta’ snin. Dawn il-postijiet nikruhom għal skop soċjali, għal min ma jistax iħallas.

Hemm xi ħsieb li l-Gvern jerġa’ jibni bini hu fl-iskemi ta’ bini tal-Gvern?

Bħalissa l-Gvern għaddej fuq kostruzzjoni ta’ madwar 15-il sit, fejn qed jinbnew madwar 680 appartament. Kienet waħda mill-ewwel prijoritajiet tiegħi biex dawn il-proġetti jibdew mal-ewwel peress li biex jidher il-frott iridu jgħaddu mill-inqas sentejn. Barra minn hekk, qed nikkunsidraw diversi binjiet u artijiet oħrajn biex nagħtuhom għall-iżvilupp ta’ akkomodazzjoni soċjali. L-idea hi li fuq ħames snin ikun hemm stock adekwat biex inaqqas il-waiting list li hemm fi ħdan l-Awtorità. Mira oħra hi li nirrikorru għal mudelli ta’ akkomodazzjoni affordabbli biex ikollna suq tal-proprjetà varjat u li jaħseb għal bżonnijiet soċjoekonomiċi differenti.

Taħseb li s-sussidju fuq il-kera se jtaffi l-problema, kemm-il darba s-suq hu liberalizzat u l-kera tista’ togħla minn żmien għal żmien skont il-kuntratt?

Is-sussidju tal-kera mhux is-soluzzjoni. Hu waħda mis-soluzzjonijiet biex tgħin lil min ma jistax jaffordja l-kirjiet tal-lum. Is-sena li għaddiet irduppjajnieh, minn massimu ta’ Ħafna huma tal-fehma li €80 fix-xahar għal €166, iżda nemf ’pajjiżna huma bosta d-djar men li rridu aktar naraw kif nagħtu magħluqa minħabba xi nuqqas saħħa lin-nies. Tajjeb li nifhmu li ta’ qbil bejn l-eredi. Għandna s-sussidju qiegħed biex iservi ta’ l-liġijiet kontra l-iżvilupp f ’zoni rimedju immedjat u qatt ma ħarisna UCS, li ma jagħmlilhomx il-qalb lejh bħala s-soluzzjoni. Kif qed nijiżviluppaw u jikru, u numru ta’ spjega, is-soluzzjoni tinsab fil-poliappartamenti lussużi, li peress tika ġdida li qed nibnu fis-settur li għandhom kera għolja ferm, tal-housing.

Tara li jekk il-Gvern joffri sussidju lil min ma jistax, min qed jikri jipprova jittanta jerġa’ jgħolli?

Kellna każi u l-istatistika li kelli dan l-aħħar turi li kien hemm persentaġġ qawwi ta’ nies li meta għollejna s-sussidju, għollew il-kera. Nemmen li din tkun ħaġa kontro-produttiva u ma nixtiquhiex. Għalhekk din is-sena ma rġajniex għollejna s-sussidju iżda morna għal miżuri oħra.

Allura l-Gvern ma jista’ jagħmel xejn għal dan?

Miżuri ta’ regolarizzazzjoni jżidu l-istabbiltà billi l-inkwilin ikollu idea ċara ta’ kemm se jkun qed iħallas kera fil-perjodu mniżżel fil-kuntratt waqt li jżid is-serħan tal-moħħ għassid li jista’ jipprevedi d-dħul tiegħu.

Nistgħu ngħidu li l-anzjani wkoll jintlaqtu fejn tidħol il-kera?

Hu fatt li l-iktar għafsa li tinħass hi meta anzjan jilħaq età li ma jkunx jista’ jixtri. Għalhekk jaqa’ fuq ilkera, u dan meta jaf ikollu pensjoni baxxa. Aħna b’idejna fuq il-polz tal-poplu u nafu b’dawn ir-realtajiet.

Infatti din is-sena se nwessgħu t-threshold ta’ min jista’ japplika għas-sussidju tal-kera.

Kellna anzjani li ma jistgħux jieħdu sussidju għax forsi kellhom ċertu dħul.

Iżda dak id-dħul kien qed jiklilhom id-dħul tagħhom minn ġewwa. Għax meta jikru mingħajr sussidju jkunu qed jaqilgħu daqqa ikbar kull xahar. B’hekk wessajna t-threshold ħalli japplikaw aktar anzjani, peress li min qabeż il-65 sena, la jista’ jixtri minħabba l-età tiegħu; għax ma jingħatax self mill-banek u jkun qed jikri meta jkollu pensjoni li ħafna drabi tixroblu parti sostanzjali minnha. B’hekk se naraw li l-kirjiet fis-suq privat ma jibqgħux ipoġġu lill-anzjani tagħna fil-faqar.

Kellna każi u l-istatistika li kelli dan l-aħħar turi li kien hemm persentaġġ qawwi ta’ nies li meta għollejna s-sussidju, għollew il-kera

12

21.01.2018

kullhadd.com

L-UNIVERSITÀ TA’ CLEMSON BL-EWWEL RAPPORT DWAR L-AUM • SENSIELA TA’ MISTOQSIJIET PARLAMENTARI JURU KIF L-AUM QIEGĦDA TONORA L-OBBLIGI TAGĦHA • L-ISTAFF AKKADEMIKU SKRUTINIZZAT MILL-NCFHE L-Università Amerikana ta’ Clemson issottomettiet l-ewwel rapport preliminari tagħha dwar l-American University of Malta u iktar tard din is-sena se tkun qed tressaq l-ewwel rapport annwali tagħha dwar din l-Università.

Dan skont il-kundizzjonijiet li għandha l-AUM biex topera bħala Università f ’pajjiżna.

Kundizzjonijiet li jirriżultaw mil-liċenzja li tat il-Kummissjoni għall-Edukazzjoni Ogħla (NCFHE). Fil-fatt meta ingħatat il-liċenzja, intqal li l-assoċċjazzjoni ma’ universitajiet Amerikani kienet kruċjali għal din l-Università biex ingħatat il-liċenzja f ’pajjiżna.

Clemson University hija waħda mill-iktar universitajiet pubbliċi selettivi fl-Istati Uniti u kienet imniżżla bħala l-21 fil-lista tal-aqwa universitajiet mill-U.S News & World Report. Unuri oħra ngħataw f ’magazines bħal Kipinger u SmartMoney.

Clemson hija ffukata fuq ix-xjenza u l-inġinerija b’enfasi fuq ir-riċerka, it-tagħlim u s-servizzi. Imwaqqfa fl-1889, l-Università tiftaħar bl-impenn għal riċerka ta’ klassi mondjali u tgħid li minn stħarriġ li sar 92% tal-gradwati tagħha jgħidu li jerġgħu jagħżlu lilha bħala istituzzjoni ta’ tagħlim.

Kien il-Ministru għall-Edu-

kazzjoni, Evarist Bartolo, li fil-Parlament ikkonferma kif l-AUM diġà ssottomettiet rapport preliminari mill-Università ta’ Clemson. “Ir-rapport huwa skont il-parametri stabbiliti mill-NCFHE. L-ewwel rapport komplet annwali minn Clemson huwa mistenni iktar tard din is-sena,” qal Bartolo.

Iktar minn hekk il-Ministru Bartolo kkonferma li kif stipulat fil-liċenzja mogħtija mill-NCFHE lill-Università Amerikana f ’Malta, il-Kummissjoni assigurat li kull bidliet jew żidiet fl-istaff akkademiku

jkunu jirrispettaw l-istandards ta’ kwalità mistennija mill-istituzzjoni edukattiva. “Naturalment dan il-proċess ta’ evalwazzjoni u approvazzjoni sar qabel l-istaff akkademiku ġdid beda jwettaq id-dmirijiet tiegħu. Inżid li din il-kundizzjoni mhijiex prassi għall-istituzzjonijiet edukattivi kollha f ’Malta iżda ġiet inkluża bħala kundizzjoni fil-liċenzja li ngħatat lill-Università Amerikana f ’Malta biex pajjiżna jkompli jilħaq standards dejjem ogħla fil-qasam tal-edukazzjoni terzjarja,” qal il-Minis-

tru Bartolo f ’konferma oħra ta’ kemm kien vast l-iskrutinju qabel din l-Università ngħatat il-liċenzja.

Fil-fatt l-NCFHE kkonfermat ukoll li għamlet spot checks fuq l-AUM minn meta din bdiet topera.

Minn tagħrif li ngħata fil-Parlament kien ikkonfermat ukoll kif l-AUM tinsab ’il quddiem fil-miri tagħna. Dan għax għalkemm il-proġett jaħseb għal ħames kulleġġi sad-data tat-tlestija tiegħu, il-kuntratt jistipula li jrid ikun hemm minimu ta’ żewġ kulleġġi

TITĦEJJA L-BIDLA FL-ATT TAL-ĦARSIEN TAL-ANNIMALI Is-Segretarjat Parlamentari għall-Agrikoltura, Sajd u Drittijiet tal-Annimali, jinsab fi stadju avvanzat biex isir it-tibdil meħtieġ fl-Att tal-Ħarsien tal-Annimali li jipprojbixxi li l-annimali jinżammu marbuta b’ċineg.

Din hi karba li ilhom jagħmlu dawk li jaħdmu fid-drittijiet tal-annimali, b’mod partikolari b’referenza lejn il-klieb hekk kif din hi meqjusa bħala moħqrija.

Ikkonfermat li dan ix-xogħol għaddej kelliema għas-Segretarjat Parlamentari li qalet li l-bidliet għandhom iwasslu wkoll biex il-Ministru responsabbli jingħata wkoll l-awtorità li jdaħħal liġijiet sussidjarji li jirregolaw iktar fid-dettall.

Dan sabiex il-proċess isir aktar effiċjenti. “Wieħed jirrimarka li f ’dan il-kuntest ta’ moħqrija, il-liġi relatata mal-projbizzjoni tal-annimali marbuta b’ċinga ser tkun waħda mill-ewwel liġijiet li jkunu sottomessi,” qal is-Segretarjat Parlamentari. Fid-dawl tal-im-

penn li din il-liġi tkun fis-seħħ minn din is-sena staqsejna jekk fl-aħħar millaħħar din il-kelma hijiex se tinżamm.

Il-kelliema fakkret kif din hi waħda mil-liġijiet li x-xogħol leġiżlattiv marbut magħhom kellu jerġa’ jibda mill-bidu minħabba l-elezzjoni ġenerali. Dan wassal għal proċess biex il-liġi terġa’ tingħata ħarsa mill-ġdid u tkun imtejba u msaħħa.

“Minħabba li bdiet leġiżlatura ġdida, il-liġi kif kienet preżentata fl-aħħar leġiżlatura waqgħet u għalhekk dan kien iż-żmien opportun sabiex f ’dan l-istadju tiġi preżentata l-proposta għar-reviżjoni tal-Att tal-Ħarsien tal-Annimali,” qalet il-kelliema.

Ingħatat il-kelma li din il-liġi se tkun preżentata fil-Parlament mill-aktar fis possibbli, “b’hekk tkun qiegħda titwettaq wegħda elettorali oħra ta’ dan il-Gvern,” żiedet il-kelliema li fakkret kif għaddejja wkoll konsultazzjoni mal-Animal Welfare Council u għad ta’ Għaqdiet Mhux Governattivi, NGOs.

fl-ewwel 25 xahar mill-ħruġ tal-permessi. “Dan l-obbligu diġà ntlaħaq fl-ewwel sena akkademika tal-AUM, bittwaqqif tal-fakultà tal-Business Studies u tan-Natural Sciences and Technology,” qal il-Ministru Bartolo li fisser kif diġà hemm 10 programmi approvati.

Intant, fis-sejħa għall-applikazzjonijiet għal boroż ta’ studju, intlaqgħu 21 applikazzjoni li ġejjin minn Malta, mill-Pakistan, mill-Ghana, mit-Tuneżija, mill-Etjopja, mil-Libja, mill-Finlandja, mill-Filippini u mill-Bulgarija. Dawn il-boroż ta’ studju huma wkoll parti mill-impenn tal-AUM li dejjem toffri boroż ta’ studju lill-Gvern Malti.

Fuq il-bażi tal-gwida u tal-eliġibilità tas-sejħa, il-Ministeru għall-Edukazzjoni u x-Xogħol ippropona 11-il kandidat, li d-dettalji tagħhom għaddew lill-entità msemmija biex isegwu l-kors Masters in Business Administration fil-livell 7 tal-Qafas Malti tal-Kwalifiċi.

“Mill-informazzjoni li għandi, filwaqt li wħud minn dawn l-istudenti eventwalment għażlu alternattivi oħra li kellhom, oħrajn għadhom qed isegwu l-istudju tagħhom fl-Università Amerikana f ’Malta,” qal il-Ministru Bartolo.

13

21.01.2018

kullhadd.com

Il-kultura hija aħna. Kif ngħixu, fejn naħdmu, kif nirrikreaw ruħna u dak kollu li jagħmel minn Malta din l-art żgħira imma sabiħa, mogħnija bi ġmiel naturali, bi storja twila u ħajja

SE NURU DAK LI AĦNA Ilbieraħ sar il-ftuħ uffiċjali ta’ Valletta 2018 f ’ċerimonja spettakolari li bdiet minn Dar il-Mediterran, kompliet fi Pjazza Tritoni u kompliet fi rkejjen oħra tal-Belt Valletta fil-ħin ta’ wara li morna għall-istampa. Iżda, il-bidu offra togħma mill-isbaħ ta’ dak li jagħmilna Maltin filwaqt li espona splużjoni ta’ arti, kultura u kuluri li tassew jibagħtu sinjal li l-festa waslet. Il-festa tal-Maltin kollha. Il-festa ta’ Valletta 2018.

Meta tkellem fil-ftuħ ta’ Valletta 2018 il-Prim Ministru, Joseph Muscat, qal li permezz ta’ dan l-avveniment il-Maltin għandhom l-għan li juru min huma tassew. “Il-kultura hija aħna. Kif ngħixu, fejn naħdmu, kif nirrikreaw ruħna u dak kollu li jagħmel minn Malta din l-art żgħira imma sabiħa, mogħnija bi ġmiel naturali, bi storja twila u ħajja,” qal il-Prim Ministru.

Kien hawn li sostna: “Mhux se nivvintaw ir-rota jew nesaġeraw biex nuru stampa ta’ dak li m’aħniex. Anzi se nuru eżatt dak li aħna, dak li għexna u ngħixu ta’ kuljum fil-ħajja tagħna.”

“Il-marka ta’ din il-festa Maltija u Ewropea se tkun l-awtentiċità,” qal Joseph Muscat.

Joseph Muscat spjega kif bħala pajjiż ma kellniex nibnu mill-ġdid biex niċċelebraw dan il-jum. “Kellna biss induru dawra madwarna biex nikxfu l-bin-

jiet u nippreparaw dak li għal ħafna żmien – għax ngħixu fih bħala darna – ħadnieh b’ovvju sabiex issa jarah kulħadd. Il-Kapitali Ewropea tal-Kultura għas-sena 2018 hija opportunità,” tenna l-Prim Ministru li fisser din is-sena bħala opportunità biex nuru l-wirt li ħallew missirijietna u ommijietna li ħadmu biex isawru dan il-pajjiż kif inhu llum, biex nuru fuq livell Ewropew u globali, il-Belt Valletta kontemporanja tal-lum li fuq is-sisien tal-imgħoddi żviluppat aktar.

Dan huwa poplu li għalkemm huwa żgħir fiddaqs, huwa kbir fil-qalb, fil-valuri u fl-imħabba lejn dak li għandna. Il-Prim Ministru fisser kif il-pajjiż ilu żmien iħejji għal dan l-avveniment. “Se nuru lil kulħadd li Malta hija pajjiż wieħed – awtentiku, ħaj, vibranti u mimli b’ħafna kuntrasti minkejja li ġeografikament bilkemm nidhru. Il-Belt tagħna hija mudell preċiż tal-pajjiż sħiħ u n-nies tiegħu. Poplu bieżel li għandu għal qalbu l-kultura tiegħu u li permezz tal-forom differenti tal-arti jimmanifesta l-ħsibijiet, l-ideat u l-emozzjonijiet tiegħu. Mill-briju tal-Karnival li jilħaq il-qofol tiegħu hawnhekk sar-reliġjożità tal-purċissjonijiet bl-istatwi devoti li jirrappreżentaw xbihat ta’ qaddisin għall-Knisja Kattolika. Mill-mużika klassika u rikka tat-Teatru Manoel, wieħed mill-aktar teatri antiki fl-Ewropa

għall-mużika moderna fi stabbilimenti moderni, minn opri famużi għal serati ta’ satira fil-miftuħ tal-Belt,” qal il-Prim Ministru li tkellem dwar l-arkitettura tal-Belt Valletta deskritta minnu bħala “kapitali li kull ġebla mqiegħda, kull apertura, kull gandott, kull rokna, tgħid storja.”

Tkellem dwar il-kuntrasti b’saħħithom, iżda fuq kollox ir-realtà. Mill-iżgħar ħanut tat-te jew talmerċa, għal stabbilimenti moderni.

“Il-Belt Valletta mimlija bereġ u knejjes, b’arkitettura li tvarja minn Rococo sa Barokk sa modern.

Belt li fl-istess triq li tospita wħud mill-isbaħ palazzi u mużewijiet, tilqa’ djar modesti għan-nies li fiha jrabbu lil uliedhom b’tant għożża u mħabba, anzjani li jgħixu waħidhom, nies li jagħmlu lil din il-belt, belt mimlija ħajja u kulur iżda li fuq kollox jgħixu fis-serenità,” żied il-Prim Ministru kburi li ddeskriva l-Belt ukoll bħala punt ta’ referenza.

Hu temm jgħid li hu persważ li dan l-avveniment se jservi sabiex dak li jidher f ’ħafna ritratti ma’ binjiet storiċi li nsibu f ’diversi nħawi u li ġrew mal-erbat irjieħ tad-dinja, se jingħataw il-kulur permezz tal-ħajja tan-nies kollha, Maltin u Għawdxin u dawk kollha li jogħġobhom iżuruna sabiex jagħmlu lil din il-belt kapitali, din il-ġawhra, il-Kapitali Ewropea tal-Kultura.

14

21.01.2018

kullhadd.com

ĊANS IEĦOR BIEX NOĦOLQU L-PONTIJIET Il-President tar-Repubblika, Marie Louise Coleiro Preca qalet li minkejja li l-Belt Valletta hija l-iżgħar belt kapitali f ’kuntest ta’ daqs fl-Unjoni Ewropea, irnexxielna negħlbu l-isfidi biex inwettqu biċċa xogħol ġganteska... biex nikkoordinaw programm ta’ daqs impressjonanti.

“Jien konvinta li l-poplu Malti jħossu kburi li rnexxielna noħolqu serje ta’ inizjattivi kulturali tal-aqwa kwalità, li ser jagħtu viżibilità mhux biss lill-kultura unika tal-gżejjer tagħna, iżda ser jagħtuna wkoll l-opportunità li napprezzaw talenti u kulturi diversi ta’ popli oħra fostna,” qalet il-President li tkellmet kif Malta trid isservi ta’ pont naturali bejn il-kontinenti u l-kulturi diversi.

“Minn żmien missirijietna u ommijietna, aħna l-Maltin dejjem ħassejna l-bżonn li naqsmu dan l-ispirtu ta’ paċi mal-ħbieb u l-ġirien tagħna. Hija għal din ir-raġuni li din is-sena kulturali hija daqstant importanti. Din is-sena għandha tfakkarna li l-importanza tal-kultura hija li tagħtina l-opportunità li nagħmlu konnessjonijiet ġodda u nsaħħu l-ħbiberiji fejn ma jeżistux fruntieri, anzi jinħolqu pontijiet li jġibu flimkien id-diversità biex ikollna esperjenza li tkabbarna lkoll.

Irrid ninnota wkoll, b’sodisfazzjon, li din is-sena kulturali ser tagħti lil pajjiżna opportunità biex ikun destinazzjoni kulturali sostenibbli. Meta nirrikonoxxu, nirrispettaw u nivvalutaw il-kulturi diversi tagħna, aħna nkunu qed nagħmlu investiment effettiv fi strateġiji essenzjali għall-inklużjoni soċjali, is-solidarjetà u l-paċi, u b’hekk niggarantixxu wkoll ekonomiji prosperi, ġusti u ekwi,” qalet il-President Coleiro Preca.

tjie iri na iss aħ e m a, ss u n n ħa m ie jiet m qs ċi żm mi ejje li na ’ pa ien n in om n d n ta ġir M u lti on rtu lna Ma l-bż spi b u l- a l-i ie jn an -ħb a d al n m għ ta

15

21.01.2018

kullhadd.com

tta le ea al op tV r el Ew ena l-B li s ll ta ta ija o a pi h wk a en Ka ra a e i -s a tu ij op al Is ħal Kul li: h wr ltur b - ja E u l ta peċ ena rt K s S i is- l-W ta

“SAR XOGĦOL EĊĊELLENTI” Il-Kummissarju Ewropew Tibor Navracsics tkellem dwar il-fatt li Malta għandha dan it-titlu għall-ewwel darba u sostna li din kienet opportunità biex il-Belt Valletta tagħti l-ħajja mill-ġdid lil diversi binjiet affaxxinanti li huma parti mir-rikkezza tal-wirt Ewropew. “Is-sena tal-Belt Valletta bħala Kapitali Ewropea tal-Kultura hija sena speċjali: hija wkoll is-Sena Ewropea tal-Wirt Kulturali. Sena li fiha se niċċelebraw il-kisbiet kbar tagħna fejn tidħol l-arti, kif ukoll it-tradizzjonijiet u l-valuri komuni tagħna. Sena li fiha nistgħu nuru li l-identitajiet tagħna – lokali, nazzjonali, u Ewropej – ma jikkompetux, iżda jsaħħu lil xulxin, b’kull waħda minnhom tagħmilna dak li aħna.

Sena li fiha nistgħu nsaħħu r-rwol tal-wirt kulturali fil-bini tal-Ewropa tal-futur,” qal il-Kummissarju Ewropew.

Tkellem dwar kif jinsab konvint li l-Belt Valletta se tgħożż il-wirt ta’ din is-sena u se tkompli tiċċelebra l-kultura u l-arti fis-snin li ġejjin, filwaqt li tkun ta’ eżempju għall-Ewropa kollha.

“Nixtieq nikkonkludi billi nirringrazzja lill-persuni li bis-saħħa tagħhom din is-sena hija possibbli – ma nistax insemmi lil kulħadd b’ismu, iżda l-gratitudni tiegħi u l-gratitudni tal-Kummissjoni Ewropea tmur għal kull wieħed u waħda minnkom,” qal Navracsics li għadda plakka simbolika lil Jason Micallef, Ċermen tal-Fondazzjoni Valletta 2018, biex isservi bħala rikonoxximent għall-isforzi enormi u għax-xogħol eċċellenti li sar mill-Fondazzjoni Valletta 2018, mill-Belt u mill-pajjiż kollu bi preparamenti għal din is-sena.

Ritratti: DOI/VALLETTA 2018

16

21.01.2018

kullhadd.com

FIĊ-ĊENTRU TAL-PALK EWROPEW Iċ-Ċermen ta’ Valletta 2018, Jason Micallef, tkellem dwar kif dik li kienet sempliċiment ħolma issa hija realtà.

“Minn Belt traskurata li kienet sejra għall-agħar, inbidlet b’suċċess f ’kapitali li tfur bil-ħajja, konxja tal-potenzjal kbir tagħha, lokali u internazzjonali.

Il-Belt Valletta kienet ġojjell moħbi, li wara din is-sena mhux se jibqa’ moħbi. Illejla l-Belt Valletta toħroġ minn wara l-kwinti biex tieħu l-post li jixirqilha fiċ-ċentru tal-palk Ewropew,” qal Micallef.

Qal li issa l-Maltin huma xhieda tat-twelid ta’ programm kulturali ta’ 365 jum, maħsub biex jispira l-qlub u l-imħuħ. Programm Kulturali li l-Belt Valletta, u li Malta, qatt qabel ma raw bħalu. “Din hija l-festa tal-poplu. Ċelebrazzjoni ta’ qawmien,” enfasizza Micallef.

“L-għajta tagħna, sa mill-bidu nett dejjem kienet: kultura ta’ kwalità aċċessibbli għal kulħadd. Nemmnu li ħadd m’għandu jitħalla jaqa’ lura minħabba nuqqas ta’ opportunitajiet. Wara kollox id-dinamiżmu fl-arti u l-kultura joħloq id-dinamiżmu filpajjiż. Investiment fil-kultura huwa investiment fil-futur tas-soċjetà tagħna.

Dan il-programm huwa wkoll motivatur u katalist ta’ tkabbir inklussiv,” kompla jgħid iċ-Ċermen ta’ Valletta 2018.

Il-Ministru għall-Kultura Owen Bonnici qal li Valletta 2018 hija prova li l-kultura tista’ tbiddel l-affarijiet.

Tkellem fid-dettall dwar il-viżjoni kulturali tal-Gvern u tenna: “It-tliet prijoritajiet prinċipali tagħna bħala gvern, meta niġu għal dan is-settur, huma li nressqu l-kultura aktar viċin tan-nies, inżidu l-professjonalità fih, kif ukoll li

l-kultura tkun kontributur lejn it-tkabbir ekonomiku.”

Fisser kif fil-fatt kien hemm żieda sostanzjali ta’ 10% mill-2017, fil-fondi allokati għall-kultura fl-2018. “Dan ifisser li hemm total ta’ €70 miljun għassetturi tal-wirt kulturali, l-arti, il-midja u setturi kreattivi Maltin. F’dawn l-aħħar snin rajna wkoll żieda konsiderevoli fl-impjieg f ’dan is-settur. Filfatt, illum il-ġurnata hemm madwar 14,000 persuna taħdem fil-kultura.

Dan is-settur jikkontribwixxi għal 7% tal-prodott gross domestiku wkoll,” spjega l-Ministru Bonnici.

Iżda, hemm aspetti oħra importanti u fost oħrajn tkellem dwar kif il-kultura verament trawwem l-identità tal-persuni. “Wieħed jista’ jara li l-kultura qiegħda ssir punt ċentrali f ’ħajjitna, u li l-istrateġija tagħna fejn tidħol il-promozzjoni tal-kultura qiegħda taħdem sew,” qal Bonnici fil-ftuħ ta’ Valletta 2018 fejn ma setax jonqos li jifraħ u jirringrazzja lil dawk kollha involuti.

Is-Segretarju Parlamentari responsabbli minn V18 qal li ma setax jonqos li jitkellem b’sens ta’ kburija. “Mhux biss għaliex jiena twelidt u trabbejt ilBelt Valletta, iżda għaliex bħala Maltin u Għawdxin qed niċċelebraw dan il-mument glorjuż kemm għall-kapitali tagħna, kif ukoll għall-gżejjer tagħna. Bħal kull Belti ieħor, jien kburi b’kulma hi l-Belt Valletta, il-poplu Belti, il-kultura, il-wirt arkitettoniku, u d-drawwiet,” qal Debattista li bħal kelliema oħra enfasizza l-qawmien tal-Belt.

“Kienet saret qisha sit arkeoloġiku u storiku li tilef ħafna mill-ħajja li kellu fl-imgħoddi. Erġajna bdejna nemmnu li l-Belt Valletta tista’ terġa’ tkun ħajja,”

saħaq is-Segretarju Parlamentari li tenna kif il-Belt Valletta dieħla f ’era ġdida u eċitanti.

“Ir-rebħiet miksuba jappartjenu lil ħafna nies li azzardaw joħolmu din il-ħolma magħna,” qal Debattista li temm jgħid li dan huwa l-bidu ta’ sfida ġdida li se twassal għal żmien glorjuż u bla tmiem għallBelt Valletta.

Dwar il-ġejjieni ċ-Ċermen ta’ Valletta 2018 huwa fiduċjuż.

“Oqogħdu fuq kliemi: Il-Belt Valletta qatt mhu se terġa’ titħalla taqa’ lura.

Qatt mhu se terġa’ tkun injorata.

In-nies jeħtieġu li l-bliet ikunu aktar konnessi, aċċessibbli, sikuri, indaf, sostenibbli u reżiljenti. Din hija l-Belt Valletta li qed nibnu. Xogħolna ma jiqafx illum. L-2018 ma hi xejn għajr punt ta’ tluq eċitanti ieħor. L-2018 mhix il-wasla, iżda l-bidu ta’ xi ħaġa kbira ħafna. Matul l-aħħar snin il-ħolm u t-tamiet tagħna ġew adottati minn ħafna persuni. IlBelt Valletta reġgħet saret kunfidenti għal darba oħra,” temm jgħid Micallef.

Tkellem ukoll is-Sindku tal-Belt Valletta, Alexei Dingli.

17

21.01.2018

kullhadd.com

IL-BRIJU GĦALL-GRAWND, IL-KUMDITÀ GĦAD-DAR • RIĊERKA TA’ STUDENT TAL-MASTERS TITFA’ DAWL FUQ IL-PARTITARJU MALTI

LUKE SCORFNA

Anke jekk ħafna drabi l-istadium nazzjonali ta’ Ta Qali jkun vojt jew bi ftit mijiet ta’ partitarji, dawk qalbiena li jitilgħu jaraw it-tim tagħhom jagħmlu dan għax jargumentaw li dik id-daqsxejn ta’ atmosfera dejjem aħjar mill-kumdità tad-dar. Dan jirriżulta minn riċerka ta’ Luke Scorfna li analizza d-drawwiet u l-għażliet tal-partitarji Maltin fit-teżi tal-Masters tiegħu.

Spjega kif l-intervisti urew li s-sapporters jiġu mħeġġa jitilgħu l-istadium biex jaraw il-logħob grazzi għall-atmosfera attraenti li tinħoloq mis-sapporters stess permezz tal-kant, marċi, bnadar, mużika qabel il-logħba u waqt l-intervall, l-inkoraġġiment lejn il-plejers inġenerali u d-diskussjonijiet ma’ partitarji oħra. Bħala persentaġġi r-riċerka wriet hekk. L-aktar raġunijiet li jaffettwaw l-attendenza ta’ partitarji fl-istadium għal dawn il-logħob huma l-atmosfera ġol-istadium (81.8%), id-divertiment fl-istadium (65.0%), l-interazzjoni ma’ partitarji oħra (60.1%), l-importanza tal-logħba (49.3%) u biex jagħtu s-sapport (42.9%).

Scorfna fisser kif l-informazzjoni kollha nġabret permezz ta’ kwestjonarji ma’ 250 sapporter ta’ erbgħa timijiet tal-Premjer Malti – Birkirkara, Hibernians, St.Andrews u Gżira.

Kienu intervistati wkoll ġurnalisti u uffiċjali tal-MFA. “Ir-riżultati ta’ din ir-riċerka urew li 46.0% ta’ dawk li rrispondew dejjem jattendu l-istadium biex jaraw il-logħob, filwaqt li 14.4% biss jagħżlu li jaraw illogħob live fuq it-televiżjoni. Sadanittant, 35.2% ta’ dawk li rrispondew il-kwestjonarji tennew li ġieli jaraw il-logħob tat-tim tagħhom l-istadium u ġieli jaraw-

hom fuq it-televiżjoni.

Fl-aħħar u mhux l-inqas, 4.4% qalu li qatt ma jaraw logħob tat-tim favorit tagħhom – la l-istadium u anqas fuq it-televiżjoni,” kompla Scorfna.

Mill-banda l-oħra, l-aktar elementi li jħeġġu lill-partitarji joqogħdu jaraw illogħob fuq it-televiżjoni huma l-kumdità (86.3%), il-prezzijiet tal-biljetti tal-logħob għoljin (70.2%), l-ispiża totali tal-logħba (70.2%), irħas jew b’xejn biex tara logħba fuq it-televiżjoni (67.7%), u nuqqas ta’ ndafa fl-istadium (62.1%).

Għalhekk dawn l-entużjasti enfasizzaw li l-aktar fatturi li l-MFA għandha taħdem fuqhom biex tiġbed iktar nies lejn l-istadium huma titjib fil-kundizzjonijiet tal-istadium (78.7%), prezzijiet tal-biljetti irħas (76.6%), titjib fis-servizz provdut fl-istadium (56.9%), aktar sigurtà fl-istadium (47.7%), u l-introduzzjoni tas-servizz ta’ bejgħ tal-biljetti online (44.8%).

L-attendenza fl-istadium ġiet evalwata skond l-età u l-ġeneru ta’ dawk li rrispondew, u anke skond it-tim li jżommu miegħu. Waqt li ma nstabet l-ebda relazzjoni bejn l-età ta’ persuna jew it-tim li wieħed iżomm miegħu u l-attendenza ġewwa l-istadium għal-logħob, din ir-riċerka wriet li l-irġiel kellhom tendenza akbar li jaraw il-logħob l-istadium (52.1%) milli fuq it-televiżjoni (15.8%).

32.7% tan-nisa saħqu li dejjem jaraw il-logħob l-istadium, mentri 12.2% dejjem isegwuhom fuq it-televiżjoni. Però, il-maġġoranza tan-nisa (55.1%) qablu li ġieli jaraw il-logħob l-istadium u ġieli jarawhom fuq it-televiżjoni. Dawn ir-riżultati kkonkludew li l-ġeneru jaffettwa din id-deċiżjoni.

Scorfna fisser mal-gazzetta KullĦadd

kif m i n n dejjem kellu passjoni kbira għall-isport u għal diversi tipi t’attivitajiet sportivi. “Kont naffaxxina ruħi nara dak il-ballun tal-futbol sejjer ’l hemm u ’l hawn, dak il-ballun tal-baskitbol tiela’ u nieżel, jew dak l-atleta jtir bil-ġiri f ’xi tellieqa. Barra minn hekk, minn età verament żgħira bdejt jien stess nieħu sehem f ’numru t’attivitajiet sportivi kemm l-iskola kif ukoll fis-sigħat ta’ wara. Is-snin bdew igerrbu u bdejt nikber, madanakollu, żgur li l-interess u l-passjoni li kelli lejn l-isport ma naqsux, anzi kibru. Dan kollu wassalni biex applikajt u eventwalment gradwajt b’Baċellerat tal-Edukazzjoni fl-Edukazzjoni Fiżika bl-unuri mill-Università ta’ Malta. B’riżultat ta’ dan, sirt għalliem tal-Edukazzjoni Fiżika – professjoni li għadni nħaddan sal-lum il-ġurnata,” fisser Scorfna.

Madanakollu, l-aspirazzjoni tiegħu li jkompli jistudja fil-qasam sportiv ma waqfitx hemmhekk. Fil-fatt, iddeċieda li jibda kors f ’livell ta’ Masters tax-Xjenza relatat ma’ Sports Business Management permezz ta’ distance learning mal-Università ta’ Central Lancashire ġewwa Preston, l-Ingilterra. “Ħassejtni verament onorat li kont wieħed minn dawk l-istudenti li ngħatajt borża ta’ studju mill-Malta Sports Scholarships Unit b’kollaborazzjoni ma’ Sport Malta biex għamilt dan il-Masters,” qal Scorfna.

Dan il-kors serva t’esperjenza ta’ tagħlim importanti f ’ħajtu. “Kemm minn aspett akkademiku kif ukoll minn dak personali. L-ewwel nett nemmen li minn perspettiva edukattiva, din l-esperjenza

tatni mezzi fundamentali sabiex nifhem aktar id-dinja tal-intrapriżi sportivi, waqt li tejbitli l-abbiltajiet amministrattivi f ’ambjent sportiv. Barra minn hekk, din għenitni ukoll sabiex nakkwista għarfien estensiv rigward l-ipprogrammar ta’ diversi tipi ta’ operazzjonijiet u strateġiji sportivi,” qal Scorfna li żied kif mil-lat personali, din l-esperjenza kompliet tkabbar fih kapaċitajiet importanti ħafna.

“Speċjalment f ’dak li għandu x’jaqsam ma’ tmexxija, komunikazzjoni, kreattività, innovazzjoni, ħsieb strateġiku, u riflessjoni b’mod kritiku. Fl-aħħar iżda mhux l-inqas, din l-esperjenza għallmitni nevalwa diversi ħiliet personali, akkademiċi u professjonali relatati ma’ xogħol f ’entitajiet sportivi. Illum il-ġurnata nemmen li dawn l-elementi kollha jgħinu b’mod sostanzjali lil kwalunkwe persuna sabiex tilħaq ċertu objettivi fis-settur nazzjonali sportiv,” Scorfna qal li għalkemm dan il-kors kien jinvolvi ħafna impenn u xogħol, id-determinazzjoni u d-dedikazzjoni huma importanti biex iwettaq l-ambizzjoni li għandu. “Dik li nibni karriera fl-amministrazzjoni tal-isport lokali, irrenjaw u għenuni biex niggradwja f ’dan il-Masters. Ninsab ottimist li l-akkwist ta’ dan il-kors se jagħtini kunsens biex inwettaq il-ħolma li ilni nġorr minn meta kont daqsxejn ta’ tfajjel żgħir – dik li naħdem bħala amministratur f ’entità sportiva lokali. Eventwalment, dan ix-xogħol ikun qed joffrili l-opportunità li naħdem sabiex inħalli impatt pożittiv fuq ix-xena sportiva ta’ Malta, settur li qed jikber gradwalment fl-importanza tiegħu,” qal Scorfna.

18

21.01.2018

1

MADWAR kullhadd.com

IĊ-ĊILI

FIL-QOSOR

3 4 2

IL-PAPA JŻEWWEĠ KOPPJA FUQ AJRUPLAN

Abbord titjira ta’ ftit aktar minn sagħtejn bejn Santiago u Iquique fiċ-Ċili, il-Papa Franġisku żewweġ lil żewġ membri tal-ekwipaġġ li kienu qed jaħdmu l-istess titjira. Carlos Ciuffardi Elorriga, ta’ 41 sena, u Paula Podest Ruiz, ta’ 39 sena, kienu diġà miżżewġa bi żwieġ ċivili, iżda saqsew lill-Papa biex ibierek iż-żwieġ tagħhom. B’mod mill-aktar spontanju, staqsa lill-koppja jekk ridux li jżewwiġhom.

Il-koppja qalet li ma kienx possibbli li ssir ċerimonja filKnisja ta’ Santiago hekk kif ġarrbet xi ħsarat fit-terremot tal-2010. Għaldaqstant, il-Papa żewweġ lill-mara u lir-raġel waqt it-titjira, fejn talab lis-sid tal-linja tal-ajru jkun ix-xhud.

Kardinal li kien miegħu pprovda dokument ta’ żwieġ reliġjuż li ġie ffirmat mir-raġel, il-mara u x-xhud.

2

1

L-AMERKA

3

IMUT EDWIN HAWKINS

L-istilla Amerikana tal-mużika gospel, Edwin Hawkins miet f ’daru stess f ’Kalifornja fl-età ta’ 74 sena. Hu kien ilu jiġġieled il-marda tal-kanċer fil-frixa.

Hawkins kien meqjus bħala pijunier fil-mużika Evanġelika, hekk kif kien jissinkronizza l-ilħna gospel ma’ ħsejjes sekulari.

L-aktar li se jibqa’ magħruf huwa għall-kanzunetta tal-1969, Oh Happy Day.

NEW ZEALAND

IL-PRIM MINISTRU TA’ NEW ZEALAND ĦABBRET LI QED TISTENNA TARBIJA

Il-Prim Ministru Jacinda Ardern qalet li hi u s-sieħeb tagħha, Clarke Gayford, qed jistennew il-wild tagħhom f ’Ġunju, u qalet li appena jitwieled, se tieħu waqfa ta’ sitt ġimgħat. IlPrim Ministru ta’ New Zealand, li għandha 37 sena, mistennija tkun it-tieni mexxej elett li twelled waqt li kienet fil-kariga tagħha, u l-ewwel waħda fi żmien 30 sena. Ardern saret l-iżgħar Prim Ministru ta’ New Zealand mill-1856, u ffurmat koalizzjoni ċentru-xellugi f ’Ottubru.

R ID-DINJA

19

21.01.2018

kullhadd.com

6

IL-KOREA

6

5

DISKUSSJONIJIET DWAR L-ARMI NUKLEARI

Il-Korea t’Isfel qalet li se tkompli bid-diskussjonijiet malKorea ta’ Fuq fost twissijiet globali li Pyongyang tista’ tkun qed tiġġieled għall-ħin biex tkompli l-programm ta’ armi nukleari.

Il-Ministru għall-Affarijiet Barranin tal-Korea t’Isfel Kang Kyung qal li jridu jagħmlu mill-aħjar minn din l-opportunità.

Aktar kmieni, iż-żewġ partijiet qablu li jingħaqdu flimkien taħt bandiera ta’ Korea magħquda waqt l-Olimpjadi tax-Xitwa li se jsiru x-xahar id-dieħel fil-Korea t’Isfel.

It-taħditiet waslu hekk kif l-Istati Uniti u l-alleati wiegħdu li jżommu l-pressjoni tagħhom fuq il-Korea ta’ Fuq.

5 4

IL-GREĊJA

L-INGILTERRA

TMUT IL-KANTANTA TA’ THE CRANBERRIES

Mietet il-kantanta tal-grupp The Cranberries, Dolores O’Riordan fl-età ta’ 47 sena.

O’Riordan mietet Londra waqt li kienet qed tivvjaġġa fuq xogħol. Is-sena l-oħra l-band kellha tikkanċella numru ta’ kunċerti minħabba l-istat ta’ saħħa ta’ O’Riordan. Fi stqarrija, l-familja tagħha talbet għall-privatezza f ’dan il-mument tant delikat.

Il-mewt tal-kantanta ta’ The Cranberries, Dolores O’Riordan mhix qed tkun meqjusa bħala waħda suspettuża. Il-pulizija kkonfermat ukoll li qed isir rapport sabiex ikun investigat x’kienu l-kawżiet li wasslu għall-mewt ta’ O’Riordan. Il-mużiċista Irlandiża, mietet ħabta u sabta f ’Londra fl-età ta’ 46 sena. L-aktar kanzunetti li kisbu suċċess internazzjonali ta’ The Cranberries kienu Linger u Zombie.

PROTESTI F’ATENI B’REAZZJONI GĦAR-RIFORMI L-ĠODDA Madwar 20,000 persuna pprotestaw quddiem il-Parlament Grieg wara li leġiżlaturi għaddew pakkett ta’ riformi mitluba minn selliefa internazzjonali bi skambju għal fondi ta’ bailout.

Minuti qabel, membri tal-union imxew bil-kwiet lejn ilParlament bl-ilment ewlieni tagħhom huwa l-bidla fil-liġijiet tax-xogħol li jagħmluha aktar diffiċli għall-għaqdiet li jsejħu strajk.

L-abbozz jintroduċi wkoll proċess elettroniku ġdid fuq self u arretrati lill-istat, jiftaħ professjonijiet magħluqa u jirristruttura l-benefiċċji tal-familja.

20

21.01.2018

kullhadd.com

PRODOTT TA’ KWALITÀ

Aktar kmieni din il-ġimgħa s-Segretarju Parlamentari Clint Camilleri nieda l-Marka ta’ Kwalità. Jispjega għaliex din il-marka u fejn għandha twassal.

Avviż bi ħlas

Għaliex is-Segretarjat Parlamentari għall-Agrikoltura nieda din l-iskema u għal min hi mmirata?

Huwa ghalhekk li b’sodisfazzjoni ħabbart li, għall-ewwel darba f ’Malta irnexxielna nistabbilixxu skema ta’ kwalità għall-prodotti agrikoli f ’Malta.

Tajjeb ngħid li mill-Ħamis li għada, meta nedejna l-iskema, il-bdiewa, Il-Gvern dejjem emmen f ’politika ta’ kwalità għall-prodotti agrikoli f ’Mal- ir-raħħala u l-produtturi setgħu jibdew japplikaw għal din l-iskema. ta għax jemmen fit-tjubija intrinsika ta’ ħafna mill-prodotti ta’ pajjiżna.

Huwa għalhekk illi l-Gvern ħadem bis-sħiħ sabiex jassigura li din il-poli- Kif twettqet din il-politika? tika tiġi affettwata biex kemm il-konsumatur kif ukoll il-produttur jibdew jiggwadanjaw.

Sabiex wettaqna din il-politika, il-Gvern bena struttura legali kif ukoll amFl-aħħar mill-aħħar din kienet wegħda elettorali ta’ dan il-Gvern u s-Seg- ministrattiva biex il-politika tkun imfassla fuq proċess miftuħ u li jiggaranretarjat tiegħi jrid jassigura li l-prodotti agrikoli ta’ kwalità f ’Malta jkunu tixxi verament prodotti li fihom valur. Fit-tmun ta’ din l-istruttura hemm qed jiġu mwassla għand il-konsumatur b’mod onest u bla ebda qerq. We- id-Direttorat tal-Agrikoltura li ħadem u ser jibqa’ jaħdem sabiex dan ilgħedna li se jittieħdu aktar miżuri biex tiżdied aktar is-sigurtà fil-provvista proġett ikompli jiġi mwettaq. ta’ ikel frisk, bnin u nutrittiv sabiex il-konsmatur ikollu aktar serħan ilmoħħ dwar il-kwalità ta’ ikel permezz ta’ sistemi effiċjenti ta’ traċċabilità Xi nfissru b’Marka ta’ Kwalità? tal-prodott. U għalhekk f ’dan il-kuntest wegħedna li se nippromwovu xiri ta’ prodotti agrikoli friski.

Marka ta’ Kwalità hija garanzija lil min qed jixtri li dak li qiegħed jinx-

21

21.01.2018

kullhadd.com

tara mhux biss jilħaq l-istandards minimi Ewropej li l-prodott Malti kollu għandu jilħaq. Iżda li fih ukoll ċertu kwalitajiet, fil-mod kif ġie kkultivat jew imrobbi, trattat, imwassal jew ippakkjat, li jagħtu ċertezza li qed jitwassal f ’mod li joħrog it-tjubija kollha tiegħu b’serħan il-moħħ dwar il-proċess kollu. Jistgħu jkunu kwalitajiet marbutin mat-togħma, mal-ingredjenti jew mad-derha tiegħu, kundizzjonijiet ambjentali milħuqa fil-proċess, jew saħansitra kontribut soċjali li ċertu marka ta’ prodott jew prodotti tagħti lura lill-komunità.

Il-fattur ċentrali wara politika ta’ kwalità jibqa’ li jippremja bi prezz aħjar lill-produttur li jagħmel sforz akbar, u li jagħti trasparenza lill-konsumatur.

Il-konsumatur kif se jinduna li l-prodott verament ikun ta’ kwalità?

Il-kwalità tiġi murija lill-konsumatur permezz ta’ Marki ta’ Kwalità, iżda kwalità mhijiex sempliċiment tikketta li titwaħħal ma’ prodott bla ma tħares lejn x’jagħmlu speċjali. Marka ta’ Kwalità hija mezz ta’ protezzjoni għall-prodotti u produtturi ġenwini.

Marka ta’ Kwalità trid tkun qed tassigura illi prodott

ġie verament magħmul bl-aktar mod trasparenti u li fil-produzzjoni tiegħu ntlaħqu standards ogħla minn dawk li huma rekwiżiti mil-liġi.

B’hekk b’din il-marka ser nagħtu spinta kbira lil dawk kollha li diġà llum jaħdmu b’mod professjonali u sostenibbli kif ukoll inħajru biex jagħmel dak il-pass żejjed lil min verament irid ibigħ prodott li nistgħu nkunu kburin bih.

Teżisti għajnuna finanzjarja? U x’hemm ippjanat?

Sabiex it-twettiq ta’ din il-politika jkun sostenibbli u tkun tista’ taħdem b’mod indipendenti, assigurajna li kull minn jipparteċipa fit-tħejjija ta’ Marka ta’ Kwalità jkun jista’ jibbenefika minn fondi Ewropej. B’dan il-mod mhux biss inkun qegħdin nagħtu l-possibilità lill-produtturi Maltin jadottaw prattiċi bi standards għolja, iżda wkoll ikollna Marka ta’ Kwalità li tkun rikonoxxuta mill-Kummisjoni Ewropea. Ħdimna wkoll sabiex inkunu nistgħu ngħinu lis-settur agrikolu fil-promozzjoni tal-prodotti ta’ kwalità.

Għaldaqstant, fix-xhur li ġejjin ser nibdew kampanja publiċitarja sabiex nikkomunikaw u nippromwovu din l-iskema mal-konsumaturi Maltin kollha.

Il-fattur ċentrali wara politika ta’ kwalità jibqa’ li jippremja bi prezz aħjar lill-produttur li jagħmel sforz akbar, u li jagħti trasparenza lill-konsumatur

22

21.01.2018

kullhadd.com

PRATTIĊI TEATRALI BĦALA KURA GĦAS-SAĦĦA MENTALI Kitba ta’ ti performattiva, kif ukoll RAMONA PORTELLI fil-counselling, tista’ tgħin biex tkompli tiżviluppa lokaKultant ma nobsrux li minn lment l-użu tad-drama fil-qaxi ħaġa ta’ kuljum jaf joħroġ sam tas-saħħa mentali.

Kompliet tgħidli li fil-pratil-ġid. Hekk skoprejt ftit ilu meta mort biex nintervis- tika bħala counsellor kellha ta attriċi lokali u sirt naf li ċ-ċans taħdem f ’setturi difqed taħdem ħafna fl-iżvilupp ferenti, fosthom fil-qasam tal-qasam mentali bl-użu tas-saħħa mentali; ma’ vittmi tad-drama. Qed nirreferi għal tad-droga fil-Faċilità Korrettiva ta’ Kordin; ma’ vittmi ta’ Michelle Zerafa.

Għandha 40 sena, toqgħod vjolenza domestika u vjolenza Ħaż-Żebbuġ mal-partner u sesswali; xogħol ma’ koppji l-ikbar ħabib tagħha Alan, u familji, adolexxenti u tfal. u taħdem bħala counsellor “Għalkemm naqbel ħafna (prattika privata), taħdem mat-talk therapy minħabba li fil-guidance u l-counselling tgħin lill-individwu jara perfil-Malta Visual and Perform- spettivi oħra ta’ problema ing Arts School, u taħdem jew sitwazzjoni li jkun għadukoll bħala performing arts dej minnha, f ’ħafna setturi practitioner. Tħobb in-natura, ltqajt ma’ klijenti li ma jħosil-yoga, il-meditazzjoni, is-sa- suhomx komdi jitkellmu wisq far u l-ikel. Tiddeskrivi lilha għalkemm qed iġorru bagalja nnifisha bħala persuna vivaċi, tqila mimlija mhux ħażin.

Rajt bżonn, kemm fil-qasam sensittiva u perseveranti.

Proprjament lil Michelle tas-saħħa mentali, kif ukoll aktar nafuha bħala attriċi fil-Faċilità Korrettiva ta’ Korfuq it-televiżjoni u fit-teatru. din, speċjalment ma’ vittmi Però, iktar minn hekk stud- tad-droga, li hemm bżonn jat il-psikoloġija u l-counsel- spazju fejn, bejn il-viżti tatling fl-Università ta’ Malta. tabib, psikjatra, avukat, u terFil-fatt l-imħabba lejn l-arti apisti differenti, ikun hemm performattiva bdiet minn età lok ta’ programm apposta żgħira. “Ta’ seba’ snin bdejt għal min jixtieq jesprimi lilu nieħu t-taħriġ tiegħi ma’ Al- nnifsu u ma jistax; għal min ison White Dance Studios jixtieq iħossu apprezzat; għal fir-Russian Ballet u modern min għandu bżonn ikun fi Jazz. Ta’ 10 snin kelli l-ewwel grupp (sense of belonging).” performance tiegħi fit-teatPermezz ta’ dawn l-esperu Manoel. Minn hemm qatt rjenzi, u riflessjonijiet fuq ma ħarist lura. Ħadt sehem l-istess esperjenzi, Michelle f ’diversi performances dif- xtaqet ħafna tara kif it-teorija ferenti bħala żeffiena. Aktar tat-teatru (Theatre of the Optard f ’ħajti kelli l-opportunità pressed) imnebbħa minn Auli naħdem bħala koreogra- gusto Boal, tista’ tgħin lil min fu f ’pantomimi, musicals u hu opressat u vulnerabbli peranke fi produzzjonijet teatrali mezz ta’ programm magħmul kontemporanji. Fl-2016 grad- apposta għall-individwu. wajt fil-Master in Counselling mill-Università ta’ Malta. Bħa- Tiddedika sena minn la counsellor ħdimt f ’oqsma ħajjitha biex tagħmel riċerdifferenti u llum il-ġurnata ka partikolari nista’ ngħid li dan ix-xogħol ma nbiddlu ma’ xejn. Sabiħ Ta’ min jgħid li Michelle li l-counselling jgħin lill-indi- kienet iddeċidiet li tiddedvidwi jaraw il-problema minn perspettiva differenti u jgħin lil dak li jkun isir konxju u jaċċetta d-diversi emozzjoniji- Iddeċidejt li et tiegħu. Kelli ħolma li nara nagħmel dik aktar l-użu tad-drama therapy f ’sistemi fil-qasam tas- li jgħidulha saħħa mentali f ’Malta, kont entużjasta li nara kif it-teorija riċerka li mhix teatrali (Theatre of the Op- tradizzjonali, pressed) tista’ tikkontribwixxi fit-terapija u kont ukoll kur- fejn juża kif it-teatru jista’ jagħti ir-riċerkatur vuċi lil min hu vulnerabbli.

B’hekk iddeċidejt li niddedika juża t-teżi tiegħi għal dan il-għan,” riflessjonijiet bdiet taġġornani Michelle.

It-teatru jista’ jagħti vuċi lil min hu vulnerabbli Maż-żmien, Michelle ħasset li permezz tat-taħriġ tagħha u l-esperjenza fit-teatru u fl-ar-

minn ħajtu biex joħloq ir-riċerka mixtieqa

ika sena minn ħajjitha biex tagħmel riċerka partikolari.

Fil-fatt kellha tieħu sena leave mill-full-time professjonali tagħha. Ħallejt f ’idejha sabiex telabora aktar. “Parti millkors tal-Master in Counselling fi ħdan id-Dipartiment tal-Counselling fil-Fakultà tatTisħiħ tas-Soċjetà tal-Università ta’ Malta li kien twil erba’ snin, kelli nagħmel teżi. Infatti, li għamilt f ’dan il-proġett hu li għaqqadt il-ġeneru tat-teatru u t-terapija flimkien fi proġett li jismu: Voices Expressed! Development of Maltese Mental Health Practitioners’ Narratives of Injustice through Theatre of the Oppressed Techniques. Iddeċidejt li nagħmel dik li jgħidulha riċerka li mhix tradizzjonali, fejn ir-riċerkatur juża riflessjonijiet minn ħajtu biex joħloq ir-riċerka mixtieqa (Etherington, 2004). Infatti, ir-riċerka tiegħi kienet ispirata minn narrativi diffiċli f ’ħajti, l-esperjenza tiegħi fl-arti performattiva, l-esperjenzi li ltqajt magħhom ma’ klijenti differenti fl-erba’ snin fejn

kont qed nagħmel il-Master in Counselling, u l-fatt li ħassejt li l-mental health practitioners għandhom bżonn jieħdu ħsieb tagħhom infushom biex ikunu lesti jgħinu lill-oħrajn,” sostniet miegħi.

Kompliet tgħidli li l-proċess kien wieħed intensiv ħafna għalkemm interessanti.

“Qabbilt din l-esperjenza ma’ bungee jumping għaliex, għalkemm fiha ċerti intensità u riskju, taf tagħtik sodisfazzjon kbir. Ġejt ispirata minn riċerka simili li saret ġewwa New Zealand mat-terapisti tal-familja. Kienet xi ħaġa relattivament ġdida għal Malta u kont naf li għandi għadma iebsa quddiemi. Imma ma qtajtx qalbi! Il-grinta li nara l-idea tiegħi tieħu l-ħajja, għax kont nemmen li ħafna nies vulnerabbli jistgħu jgawdu minnha, qawwietli qalbi li nagħmel din l-esperjenza. Illum li nara li hemm min qed igawdi u jsemma’ leħnu permezz ta’ dak li ħloqt, iġegħelni nħossni kuntenta ħafna. Ir-riċerka kienet tirrikjedi metodoloġi-

ja li fiha toħroġ l-intensità u anke r-realtà kemm jista’ jkun assoluta ta’ kif ħassewhom il-parteċipanti fl-esperjenza tagħhom mal-grupp. Ħassejt li din ir-riċerka tista’ tgħin lill-professjonisti fil-qasam tas-saħħa mentali jkollhom iċċans jistaqsu u jirriflettu dwar każijiet ta’ inġustizzja li jiltaqgħu magħhom fix-xogħol tagħhom mal-klijenti. Ħassejt ukoll li din ir-riċerka tista’ tgħin biex tagħti vuċi lil min m’għandux.”

Ta’ min jgħid ukoll li Michelle kienet kurjuża tkun taf kif it-teatru jista’ jagħti vuċi lil min hu vulnerabbli. Ħallejt f ’idejha sabiex telabora aktar. “Augusto Boal bit-teorija tiegħu tat-Theatre of the Oppressed xtaq jagħti vuċi lil min m’għandux; xtaq jagħti vuċi lil dawk li jħossuhom vulnerabbli fis-soċjetà. Hu bbaża t-teorija tiegħu fuq it-teorija ta’ Paolo Freire. Dan tal-aħħar kien jemmen li jekk il-bniedem jiġi konxju tar-realtà li jgħix fiha, ikun kapaċi jikkritikaha, u jaffaċċja l-problemi

23

21.01.2018

kullhadd.com

li jkollu, jista’ jagħmel paċi mas-sitwazzjoni nnifisha.

Augusto Boal kompla fuq din il-bażi fejn permezz ta’ moviment, role-plays u statwi kkreati min-nies li jkunu qed jaffaċċjaw oppressjoni, il-persuna tkun tista’ tesprimi lilha nnifisha permezz tad-drama. Ċerti sitwazzjonijiet jistgħu wkoll jiġu riveduti mill-persuna vulnerabbli fejn tista’ wkoll tesprimi l-mod kif tixtieq tibdel is-sitwazzjoni li tkun fiha. Dan jgħin lill-persuna tħossha f ’awtorizzazzjoni u f ’pożizzjoni li tista’ tibdel is-sitwazzjoni u mhux tibqa’ vulnerabbli. Barra minn hekk, kull bniedem, skont Alfred Adler, għandu l-bżonn li jħossu apprezzat u li jkollu sense of belonging biex jgħix kuntent. Infatti fix-xogħol tiegħi tal-counselling iltqajt ma’ klijenti li dawn il-fatturi jkunu neqsin fil-ħajja tagħhom. Ilfatt li wieħed ikun parti minn grupp fejn għandu ċans jirrifletti u fejn għandu min jisimgħu, huwa mezz kif dak li jkun isib dawn il-bżonnijiet.

Il-programm kien jinkludi li l-parteċipanti jieħdu sehem fi group cohesion exercises.

Imbagħad permezz ta’ tekniki tat-Theatre of the Oppressed, speċifikament permezz ta’ Image Theatre u Forum Theatre bdiet tinħoloq id-devised theatre piece b’kollaborazzjoni bejn il-parteċipanti.

Hawnhekk il-parteċipanti wara li ħolqu ‘skulturi’ permezz tad-drama li juru l-każijiet tal-inġustizzja li jiltaqgħu magħhom, huma kellhom iċċans li jgħaqqdu storja bbażata fuq dak li għaddew minnu.

Huma wkoll kellhom iċ-ċans iżidu x’jixtiequ li jinbidel u kif l-istorja tista’ tinbidel

biex jaraw raġġ ta’ dawl. Apparti li ħolqu storja permezz tad-drama, huma kellhom ukoll iċ-ċans li jirriflettu u jiddiskutu fuqha. Minħabba l-kunfidenzjalità, il-performance (fejn esprimew l-istorja finali li ħolqu) għamluha bejniethom. Permezz tar-riflessjonjiet huma kellhom iċċans jesprimu lilhom infushom, filwaqt li jisimgħu dak li kellhom xi jgħidu l-parteċipanti l-oħra tal-grupp. Allura nemmen li permezz ta’ dan il-programm, kemm il-vuċi u kemm il-preżenza tal-persuna tiġi apprezzata u aċċettata,” saħqet tgħid.

Proġett - Arani, Ismagħni, Ifhimni, Għinni Michelle ilha taħdem fuq proġett minn Novembru 2016, u ser jispiċċa f ’Novembru li ġej. Il-proġett Arani, Ismagħni, Ifhimni, Għinni huwa ffinanzjat mill-Kunsill Malti għall-Arti, kif ukoll mill-Uffiċċju tal-President.

Infatti, ġie magħżul bħala wieħed mill-proġetti tal-Presidents’ Award for Creativity 2016-2017. Dan il-proġett kien imnebbaħ mill-idea tatteżi li għamlet. “Flimkien ma’ tliet mental health practitioners oħra, is-Sa Marion Saliba (Nurse in charge - Youth Residence - l-Isptar Monte Carmeli), is-Sa Gianella Caligari (Assistant Psychologist) u s-Sur Daniel Mercieca (drama therapist), qed naħdmu fuq dan il-proġett ma’ żgħażagħ li kienu rikoverati fil-Youth Residence (l-Isptar Monte Carmeli) bejn Novembru 2016 u Mejju 2017. Is-Sa Saliba u s-Sa Caligari huma professjonisti li jaħdmu ġew-

wa l-Isptar Monte Carmeli u huma dawk li sawru u applikaw għal dan il-proġett.

Huma talbu s-servizzi tiegħi u tas-Sur Daniel Mercieca, li kien ukoll it-tutur prinċipali tat-teżi tiegħi, biex flimkien naħdmu sabiex nagħtu vuċi lil min m’għandux. L-għan ta’ dan il-proġett infatti huwa li permezz ta’ espressjoni teatrali (drama therapy) ngħinu lil dawn iż-żgħażagħ jesprimu dak li jħossu u nagħtuhom ċans jgħidu lis-soċjetà Maltija u lill-professjonisti li jiltaqgħu magħhom permezz tal-kura li jirċievu, dak li jixtiequ, iħossu, u joħolmu dwaru. Il-proġett fih tliet fażijiet: fl-ewwel fażi permezz ta’ sessjonijiet ta’ drama therapy, immexxija minn drama therapist professjonali, iż-żgħażagħ kellhom iċ-ċans jesprimu lilhom infushom. Jiena bħala counsellor u theatre arts practitioner ġbart numru ta’ stejjer li ħarġu mill-ewwel fażi; fit-tieni fażi ħloqt skript blużu ta’ kliem u anke metafori li ntużaw. Ħloqt karattri fittizji biex nipproteġi l-kunfidenzjalità taż-żgħażagħ u l-familji tagħhom. Iż-żgħażagħ ingħataw iċ-ċans li jaqraw, jisimgħu u jaraw dan l-iskript, filwaqt li tajniehom l-opportunità li jemendaw dak li jixtiequ jesprimu. Ħloqt erba’ karattri bbażati fuq 22 narrattiva differenti. Dawn il-karattri se jiġu interpretati minn erba’ atturi – Aaron Fenech, Shelby Aquilina, Chris Degiorgio u Rebecca Briffa; fit-tielet fażi professjonisti li jaħdmu ma’ żgħażagħ bi problemi ta’ saħħa mentali se jiġu mħeġġa jattendu sessjoni ta’ taħriġ fejn fiha jkunu jistgħu jaraw, jirriflettu u jiddiskutu dak li

dawn iż-żgħażagħ jixtiequ jesprimu,” spjegatli Michelle.

Matul din l-intervista skoprejt li Michelle tisħaq li d-drama therapy tista taħdem aktar fil-qasam tas-saħħa mentali f ’Malta – kemm mal-klijenti u kemm ma’ mental health practitioners. Fil-fatt kif qaltli hi stess, ħafna riċerka li saret matul is-snin u f ’pajjiżi differenti wriet kemm l-art therapies huma effettivi u jgħinu lill-individwu jesprimi lilu nnifsu. “Ir-riżultati tar-riċerka tiegħi li saret Malta, fost affarijiet oħra jinkludu li għalkemm l-inġustizzja hija negattiva, jista’ joħroġ il-ġid jekk wieħed jaffaċċjaha. Il-proċess u l-programm li kien jinkludi l-użu ta’ teatru ħolqu spazju għal emozzjonijiet ta’ empower-

Meta jkollok problema, għaddejt minn trawma, jew tinsab f’xi kriżi, ftakar li m’intix waħdek, ftakar li l-problema mhix se tibqa’ hemm għal dejjem. Hawn ħafna modi kif tesprimiha

ment, anke minn dawk li jaffaċċjaw inġustizzja. It-teorija teatrali tat-Theatre of the Oppressed, hija simili ta’ dak li jsir fit-terapija, id-drama offriet spazju sikur fejn wieħed jista’ jaffaċċja l-inġustizzja, il-fatt li fil-programm kienu fi grupp għen biex il-parteċipanti jħossu sapport meta jiġu biex jaffaċċjaw inġustizzja u jħossu sense of belonging.

Programmi simili (fejn fihom jintuża t-teatru u t-terapija fi grupp) jistgħu jgħinu lil min qed jaffaċċja inġustizzja, u għandhom jintużaw mhux biss mal-klijenti, iżda wkoll ma’ professjonisti, bħal mental health practitioners, li jaħdmu direttament ma’ klijenti li qed jaffaċċjaw l-inġustizzji. Lil dawn tal-aħħar jgħinuhom jaffaċċjaw burnout u meta jħossuhom fi stat li ma jistgħu jagħmlu xejn peress li jisimgħu u jaraw ħafna problemi,” saħqet miegħi.

Fl-aħħar u mhux l-inqas, Michelle temmet din l-intervista hekk: “Meta jkollok problema, għaddejt minn trawma, jew tinsab f ’xi kriżi, ftakar li m’intix waħdek, ftakar li l-problema mhix se tibqa’ hemm għal dejjem. Hawn ħafna modi kif tesprimiha. Biss, għalkemm l-ewwel pass mhux faċli, iżżommhiex għalik għax tagħmillek aktar ħsara milli ġid. Kemm it-terapija, kif ukoll l-arti, huma mezz ta’ espressjoni li jistgħu jgħinuk timxi ’l quddiem. Min jixtieq aktar informazzjoni, jista’ jikkuntattjani fuq michellebzerafa@gmail.com jew iċempel fuq 99115406. Tistgħu wkoll tagħmlu użu mill-paġna tiegħi fuq Facebook, https:// w w w. f a c e b o o k . c o m / t h e pathichoosecounselling/”

24

21.01.2018

kullhadd.com

IT-TFAL FIĊ-ĊENTRU MIRIAM

DALLI MEP

Mill-2010 sal-lum iggradwaw aktar minn 1,800 student bħala għalliem u għalliema. 272 student ieħor bħalissa għaddejjin bl-istudji tagħhom biex jidħlu f ’din il-professjoni, li ċertament hija vokazzjoni.

Flimkien ma’ LSAs u edukaturi oħra, dawn huma individwi li qed jiddedikaw ħajjithom biex it-tfal tagħna, għada pitgħada, jkunu wkoll jistgħu jsibu x-xogħol li jixirqilhom. Fuq kollox, dawn huma l-persuni li qed jilagħbu rwol importanti biex it-tfal tagħna jitilgħu bħala ċittadini eżemplari, b’kuxjenza lejn l-ambjent ta’ madwarhom u b’rispett lejn is-soċjetà.

Dan ifisser żewġ affarijiet importanti: li bħala ġenituri u bħala adulti responsabbli mit-tfal tagħna nifhmu l-importanza li nirrispettaw lill-għalliema u lill-edukaturi; u l-għalliema u l-eduka-

turi jifhmu r-responsabiltà li għandhom. U jien ċerta li fil-maġġoranza tad-drabi, kulħadd jirrikonoxxi din ir-realtà. Il-problema hija meta jkollok il-minoranza li ma tħaddanx din ir-realtà u l-konsegwenzi jkunu ferm ikbar.

Kemm-il darba smajna għalliema jgħidu li mhumiex rispettati jew apprezzati? Kemm-il darba smajna b’każijiet ta’ bullying li kważi jwaħħxuk? Huwa importanti li aħna bħala ġenituri nagħtu l-eżempju u ninsistu mat-tfal tagħna li rridu nirrispettaw lill-għalliema.

Jiena nittama li l-ftehim li ntlaħaq bejn il-Gvern u l-għalliema jikkontribwixxi b’mod aktar pożittiv għall-karriera tal-għalliema tagħna. Dan il-ftehim, li mistenni joffri lill-għalliema mhux biss żieda fis-salarji imma wkoll kundizzjonijiet tax-xogħol aħjar, jaf ikun il-pass meħtieġ ’il quddiem biex l-għalliema jagħrfu li s-soċjetà Maltija hija grata għax-xogħol li jagħmlu. U għalhekk huwa tassew pożittiv meta nisma’ lill-Ministru tal-Edukazzjoni Evarist Bartolo, li n-nuqqasijiet fis-salarji ġew indirizzati.

Meta qrajt dwar id-deċiżjoni

li assessjar kontinwu tal-istudenti se jieħu post l-eżamijiet ta’ nofs is-sena, ħassejt li din kienet deċiżjoni tajba.

Nafu kemm it-tfal diġà qed ngħabbuhom b’suġġetti x’jistudjaw, homework, xogħol li jagħmlu waqt il-klassi, privatijiet u aktar u allura nemmen li t-tneħħija tal-eżamijiet ta’ nofs is-sena jagħti nifs lill-istudenti.

Bħalma l-affarijiet jevolvu u jinbidlu kontinwament, huwa bix-xieraq li l-aktar qasam li għandu jżomm ruħu aġġornat ma’ dan it-tibdil u jevolvi maż-żminijiet huwa proprju l-qasam tal-edukazzjoni.

L-edukazzjoni hija ċ-ċavetta li twitti t-triq għal futur stabbli u hawnhekk mhux qed nirreferi biss għall-kotba. Meta nitkellmu dwar ilħtieġa li l-istudenti tagħna jkomplu javvanzaw fl-istudji tagħhom, inkunu wkoll qed nirreferu għall-istudenti li jagħżlu suġġetti vokazzjonali u applikati.

Spiċċa ż-żmien tal-one size fits all, fejn inġiegħlu lill-istudenti kollha jistudjaw bl-istess mod, jew li jkomplu fid-direzzjoni tal-istess karrieri sakemm imbagħad induru fuqhom u ngħidulhom jaqbdu triq oħra. Rajnieha tiġri tul

is-snin fejn spiċċajna b’ħafna studenti jiggradwaw f ’oqsma partikolari biex imbagħad oqsma oħra jaqgħu lura.

Spiċċa wkoll iż-żmien li

Dan il-ftehim, li mistenni joffri lill-għalliema mhux biss żieda fis-salarji imma wkoll kundizzjonijiet tax-xogħol aħjar, jaf ikun il-pass meħtieġ ’il quddiem biex l-għalliema jagħrfu li s-soċjetà Maltija hija grata għax-xogħol li jagħmlu

KUNTRAST QAWWI GLENN

BEDINGFIELD Membru Parlamentari

Is-sena bdiet kif spiċċat li għaddiet. Partit Laburista jmexxi gvern li qed jagħmel suċċess u Partit Nazzjonalista li mhux kapaċi jkun oppożizzjoni effettiva. Il-Kap tal-Oppożizzjoni, Adrian Delia minkejja li huwa l-kap għad m’għandux ir-riedni tal-partit f ’idejh. Qed isibha diffiċli biex jieħu deċiżjonijiet bħal sempliċiment min se jkun jifforma parti mix-shadow cabinet tiegħu minkejja li ilu minn Settembru fil-kariga.

L-akbar problema li għandu hija l-qasma kbira li hemm fil-partit li mhix biss qasma ideoloġika. Għandu l-problemi fil-finanzi b’dejn ta’ 26 miljun ewro. Dawn il-prob-

lemi mhux qed iħalluh iħares ’il quddiem.

Mhux imbilli qed jgħid li hu partit pożittiv u oppożizzjoni b’saħħitha. Jekk wieħed joqgħod jinnota d-dikjarazzjonijiet li qed jagħmlu l-membri tal-Oppożizzjoni, ma huma qed ikunu pożittivi fuq xejn u mhumiex jitkellmu fuq affarijiet li huma importanti għan-nies. Imbagħad jekk wieħed iħares lejn l-Oppożizzjoni fil-Parlament, jara qasma kbira u oppożizzjoni dgħajfa.

Illum qed jittieħed vot importanti mill-bdoti dwar il-ftehim kollettiv tal-kumpanija Airmalta. Sitwazzjoni li dan il-Gvern kien kapaċi jsolvi biex isalva kumpanija li kienet ilha sejra lura minn żmien it-tieni amministrazzjoni ta’ Eddie Fenech Adami. Il-PN kien totalment assenti mid-diskussjoni pubblika li saret. X’jimpurtahom li jkollna linja tal-ajru nazzjonali li taħdem tajjeb, l-aqwa li jgħidu li fil-pajjiż hawn il-korruzzjoni kull fejn tħares u tmiss b’idejk. U dan

bla ma jġibu prova waħda li hi waħda ta’ dak li qed jgħidu.

Illum mill-Oppożizzjoni qed jagħmlu l-istess kif kienu għamlu meta fil-gvern spiċċaw bla flus. Jiddejnu u jbigħu l-assi. Meta kienu filgvern ma kellhom ebda galbu u għaqal finanzjarju. Bdew jiddejnu u jipprivatizzaw kulma jsibu quddiemhom.

Illum fl-Oppożizzjoni qegħdin bla flus. X’qed jagħmlu?

Iddejnu u qed ibigħu l-każini. Fil-jiem li għaddew iffirmaw il-kuntratt biex jinbiegħ il-każin tal-PN ta’ Bormla u waslu biex ibigħu l-każin tal-Furjana. Dan minkejja li waqt il-kampanja għall-elezzjoni tal-kap, Adrian Delia kien wiegħed li ma jbigħx il-każini.

Dan juri li Delia lanqas iżomm kelmtu mal-partitarji tiegħu aħseb u ara kemm jista’ jżomm kelmtu mal-poplu Malti.

L-istess ġara dwar il-binja li llum wara investiment ta’ aktar minn 300,000 ewro qed tospita l-Kunsill Lokali tal-

Belt, dak li qabel kien il-Kafe Premier. Waqt l-inawgurazzjoni, il-Gvern stieden lillViċi Kap tal-PN David Agius bħala kelliem (ta’ żmien Simon) dwar il-Kunsilli Lokali, li faħħar il-proġett u sejjaħlu “suċċess”.

X’ġara? Fil-PN, ta’ partit pożittiv li huma, qamu l-irwifen kollha u sa sagħtejn

Dan juri li Delia lanqas iżomm kelmtu mal-partitarji tiegħu aħseb u ara kemm jista’ jżomm kelmtu mal-poplu Malti

nħarsu lejn l-edukazzjoni bħala xi forma ta’ reġiment fejn it-tfal poġġew wara l-bank tal-iskola fejn l-għan ikun preparazzjoni għal eżami wara eżami. Huwa importanti li nħarsu lejn l-edukazzjoni bħala l-għodda li tgħin lit-tfal jiżviluppaw b’mod ħolistiku. Dan ifisser li filwaqt li niżguraw li t-tfal, iva jkollhom bażi akkademika tajba, naraw li tingħatalhom l-opportunità li jimirħu f ’oqsma li jkompli jkabbar it-talent li jħaddnu.

L-iskola mhux qiegħda hemm biss għall-edukazzjoni formali imma wkoll biex it-tfal jitgħallmu social skills: kif imorru mal-oħrajn, kif jirrisolvu xi kunflitt li jkollhom; u abbiltajiet oħra li jgħinuhom jikkomunikaw aħjar; kif jesprimu lilhom infushom.

Il-qofol tal-edukazzjoni għandu jkun dak li jinkoraġġixxi lill-istudenti jkunu ħassieba: li jaħsbu b’moħħhom u mhux jitgħallmu bl-amment dak li hemm fuq il-karta. L-appell tiegħi huwa li ma noħonqux il-kreattività tat-tfal li għandhom l-abbiltà li jħarsu lejn id-dinja minn lenti kompletament differenti.

wara, kellhom joħorġu stqarrija biex jattakkaw lill-Gvern.

Ebda konsistenza.

B’kuntrast ma’ dan kollu għandna Gvern immexxi minn Prim Ministru li jaf xi jrid, jaf fejn irid iwassal lill-pajjiż u li jżomm kelmtu mal-poplu Malti f ’kull ċirkostanza. Waqt li l-PN baqa’ għaddej bl-istess diska negattiva, il-Gvern baqa’ għaddej imexxi pajjiż li n-nies tiegħu, aħna l-Maltin, qed inħarsu ’l quddiem b’ottimiżmu.

Kull stħarriġ li jsir juri li l-Maltin huma ottimisti għall-ġejjieni tagħhom u jinsabu kuntenti bil-pajjiż illum.

Għaliex qed jaħsbu hekk?

Għax moħħhom mistrieħ li dan il-Gvern jaħdem u jinteressah mill-futur tagħhom.

Għax reġa’ kien ikkonfermat li għandna surplus fil-finanzi, għax ogħla l-livell tal-għajxien, għax għandna l-akbar ammont ta’ nies jaħdmu, għax għaddejjin minn perjodu ekonomiku b’saħħtu. Għax qegħdin flAqwa Żmien ta’ Pajjiżna.

25

21.01.2018

kullhadd.com

IL-MIXJA TA’ POPLU JULIA FARRUGIA Segretarju Parlamentari

Xejn u xejn ma jaqa’ mis-sema u ċertament li ma waqgħux mis-sema s-suċċessi, jew aħjar ngħid il-kisbiet, li għamlu l-familji Maltin u Għawdxin f ’dawn l-aħħar ħames snin. Jien nemmen li waħda mir-raġunijiet ewlenin li wasslu għal dawn il-kisbiet kienet il-fiduċja. U meta ngħid fiduċja, ma nkunx qiegħda nirreferi għall-fiduċja li l-familji Maltin u Għawdxin urew fil-Partit Laburista mmexxi minn Joseph Muscat fl-aħħar żewġ elezzjonijiet.

Inkun qiegħda nirreferi wkoll għall-fiduċja reċiproka bejn il-Gvern immexxi minn Joseph Muscat u l-poplu Malti u

Għawdxi kollu.

Din il-fiduċja reċiproka tispikka mhux biss f ’dak li jingħad mill-Prim Ministru Joseph Muscat, imma tispikka aktar filmod kif jippjana għall-ġejjieni u fl-ottimiżmu li jimliena bih meta kontinwament iwegħedna li t-triq li qbadna, għad li hija waħda twila, xejn u ħadd mhu se jżommna milli nimxuha. U nimxuha flimkien.

Dan huwa Gvern li jagħraf is-sehem ta’ kulħadd, pereżempju fil-qasam ekonomiku, qasam li fih qegħdin niksbu suċċessi kbar, grazzi għas-sehem ta’ kulħadd. Grazzi għas-sehem tal-imprendituri, grazzi għas-sehem tal-investituri, u fuq kollox grazzi għas-sehem tal-ħaddiem bieżel Malti u Għawdxi.

Din hija l-fiduċja reċiproka li tidher ċara minkejja li l-Partit Nazzjonalista qiegħed kontinwament jipprova jagħti l-gambetti kif qed jagħmel bħalissa dwar l-investiment fil-qasam tas-saħħa, kif ukoll dwar l-investiment fil-qasam

tal-edukazzjoni.

Pajjiż ikun b’saħħtu mhux biss meta jkollu ekonomija b’saħħitha u li tkun qiegħda tikber b’mod sostenibbli. Pajjiż ikun b’saħħtu meta kulħadd, kull ċittadin, iħossu ugwali daqs ħaddieħor. Hu x’inhu t-twemmin tiegħu. Hi x’inhi l-ħajja privata tiegħu. Tul dawn il-ħames snin, il-Gvern ma ddejjaq xejn jagħmel riformi li qabel lanqas biss konna noħolmu li qatt setgħu jitwettqu f ’pajjiżna. Il-Gvern ma qagħadx iħares lejn dak li seta’ jtellfu l-voti. Għall-kuntrarju wera fiduċja li l-maġġoranza tal-poplu kienet tifhem li dawn ir-riformi kienu, għadhom u se jibqgħu meħtieġa f ’kull pajjiż modern u f ’kull pajjiż ħaj.

Min-naħa tiegħu, il-poplu rreċiproka l-fiduċja billi aċċetta dawn ir-riformi. Għal darb’oħra m’iniex qiegħda nirreferi għall-voti, imma qiegħda nirreferi għall-mod kif dawn ir-riformi llum huma mħaddna fis-soċjetà tagħna.

Il-Gvern huwa determinat

li jkompli jsaħħaħ il-fiduċja tiegħu fil-familji Maltin u Għawdxin. Anzi qiegħed iwessa’ din il-fiduċja. Proprju waħda mir-riformi ewlenin li se nkunu qegħdin narawha ssir realtà matul din is-sena, tkun il-vot liż-żgħażagħ ta’ 16-il sena. Proprju ftit tal-jiem oħra, fil-Parlament se nibdew diskussjoni biex iż-żgħażagħ kollha li jagħlqu s-16-il sena

Pajjiż ikun b’saħħtu meta kulħadd, kull ċittadin, iħossu ugwali daqs ħaddieħor

jkunu jistgħu jivvutaw fl-elezzjonijiet kollha li jsiru f ’pajjiżna. Ċertament li ma jistax ikun hemm turija ta’ fiduċja aktar ċara minn din. Aħna nemmnu fiż-żgħażagħ, fl-opinjoni tagħhom, fl-ideat tagħhom.

Ma nistax finalment ma nsemmix il-fiduċja reċiproka bejn il-Gvern u l-ħaddiema tal-Airmalta, kumpanija li m’hemm l-ebda dubju li ma nistgħux ngħaddu mingħajrha bħala pajjiż. Il-kumpanija ilha snin twal għaddejja minn perjodu ta’ qtigħ il-qalb minħabba li ħaddieħor ipprefera li jixħet il-problema taħt it-tapit, minflok qabad il-barri minn qrunu. Il-Gvern Laburista fetaħ diskussjonijiet mal-ħaddiema kollha involuti u għalkemm ma kinux diskussjonijiet faċli, xorta waħda finalment wasalna għal ftehim; ftehim, fl-opinjoni tiegħi, ibbażat fuq il-fiduċja reċiproka taż-żewġ naħat li kapaċi mhux biss li nsalvaw lill-kumpanija, imma li wkoll inkabbruha u nagħmluha l-linja ewlenija tal-Mediterran.

Mid-Djarju ta’

Nazju n-Nazzjonalist

tallega Efimova, ma jkunx minnu. Ħeqq, m’hemmx x’tagħmel! Din Prosit Sur David Casa! Issa m’hemmx l-istorja tal-Egrant se tispiċċa tisplodi dubju li Joseph Muscat ikollu f ’wiċċna. jneħħihom lil Konrad Mizzi u lil Keith Schembri għax Casa rnexxielu jġib dak Is-Sibt, 13 ta’ Jannar li ried mill-kumitat Pana. Kważi, kważi niddubita jekk kienx hu stess li kiteb Tħajjart nitla’ sal-Belt illum, imma rajt dak ir-rapport. Insomma, kitbu min il-gazzetti mimlijin ritratti mill-isbaħ kitbu ma jinteressanix, l-aqwa li issa tal-funtana tat-Tritoni, għedt aħjar ma lanqas dak Juncker jew xi ħadd minn nitla’ xejn, għax żgur li kont nagħmel sħabu ma jistgħu jiddefendu lil Joseph il-geddum. Minflok erġajt erħejtilha Muscat. Issa Casa jmissu jara kif isir lejn l-istamperija. Mhux għax tant rapport li jkun jgħid li Joseph Muscat sirt nieħu gost immur l-istamperija, innifsu għandu jitlaq, forsi ma tafx għax ħlief diskors kontra nies minn kif ma jkollniex għalfejn nistennew tagħna ma sirtx tisma’. Illum qabduha ħames snin oħra għall-elezzjoni li fuq Beppe Fenech Adami wara li dan ammetta li mhux minnu li kien għamel jmiss. Keep it up, David. xi ħaġa illegali fid-dar tiegħu filGħargħur. Bilkemm ma jridux jgħidu Il-Ġimgħa, 12 ta’ Jannar li l-kapo Adrian Delia għandu jieħu Dik x’taħbat dik ir-Russa Maria passi kontra tiegħu. Hekk imissna Efimova, filli tgħid mod u filli tgħid wkoll, nieħdu xi passi kontra iben ilmod ieħor? Mela l-ewwel webblitna kbir Eddie! li l-kumpanija Egrant hija ta’ mart Joseph Muscat, u issa bilkemm mhix Il-Ħadd, 14 ta’ Jannar tgħid li ma taf xejn. L-aktar li qiegħed niddejjaq b’din l-istorja għax milli Kelli nqum kmieni biex immur jidher se twaqqa’ waħda għaċ-ċajt sew nisma’ lil kapo ġewwa Għawdex. U lil Simon Busuttil. Għalkemm ikolli mnalla mort, għax aktar ma nisimgħu ngħid li Simon kien jaf li ma kellha xejn jitkellem lil Adrian Delia, aktar f ’idejha, għax kieku ra xi dokumenti qiegħda tikber il-fiducja tiegħi fih! U milli konna naħsbu li kellha f ’idejha, x’memorja għandu, man! Ftakar li kieku żgur kien jaċċetta l-isfida li kien 1200 sena ilu, il-pirati kienu nvadew lil għamillu Joseph Muscat u kien jgħidlu Għawdex, serqu lill-irġiel u ħallew linli jirriżenja jekk dak li kienet qiegħda nisa u lit-tfal weħidhom. Imma mhux Il-Ħamis, 11 ta’ Jannar

biss memorja tajba għandu. Għandu mnieħer li jxomm sew. Tant ixomm li għall-ewwel darba għandna lil xi ħadd f ’pajjiżna li qiegħed jgħid li l-Gvern imdaħħal fil-korruzzjoni fil-futbol. U qal xi ħaġa fuq fejn qegħdin jitħallew it-tfal, imma dak li qal kien tqil wisq għalija, u ma fhimt xejn.

It-Tnejn, 15 ta’ Jannar Ma kienx mument li qlibt it-television minn fuq in-NET u smajt li l-kumpanija li tmexxi l-ajruport qalet li għal din issena qiegħda tistenna ħafna aktar nies jgħaddu mill-ajruport tagħna. Din ilkumpanija għandu jkun ma tafx x’inhu għaddej madwarna, u min imexxiha lanqas biss jindenja ruħu jisma’ dak li jkollu xi jgħid il-kapo tal-partit glorjuż tagħna, Adrian Delia. Għax kieku jsegwu dak li jgħid Adrian Delia, kienu jkunu jafu li minħabba r-rapport aktarx miktub minn David Casa, itturiżmu lejn pajjiżna se jieħu daqqa ta’ ħarta kbira. Hekk qalilna Adrian Delia lbieraħ f ’Għawdex, u la qalilna hekk, hekk se jiġri, jgħidu x’jgħidu talkumpanija li tmexxi l-ajruport. Dawn żgur li ma jifhmux aktar minn Adrian Delia.

hemm issibuni. Għalhekk illejla ma nqastx li nkun preżenti għall-protesta, (jew ma nafx x’sejħulha) dawk innisa li kienu anke raqdu quddiem Kastilja wara l-qtil tal-blogger Daphne Caruana Galizia, li nqatlet bħal-lum tliet xhur ilu. Imma milli jidher mhux in-Nazzjonalisti kollha jaħsbuha bħali.

Anzi wisq nibża’ li qiegħed jonqos innumru ta’ nies li jaħsbuha bħali għax illejla ħlief ftit għaxriet ma konniex. U biex tkompli tgħaxxaqha, jien u ħiereġ mill-Belt, innutajt li kien hemm aktar nies jammiraw il-funtana tat-Tritoni milli kien hemm nies għall-protesta li organizzaw in-nisa li kienu kkampjaw barra Kastilja.

L-Erbgħa, 17 ta’ Jannar

Iġri tgħaddi x-xitwa għax minħabba l-kesħa nqatta’ wisq ħin quddiem it-tv u kultant, minflok nirrilassa, aktar insib x’jinkwetani. Illum fettilli noqgħod insegwi lil Jason Azzopardi jixhed fil-kumitat tal-kontijiet pubbliċi u tgħidx kemm inkwetajt għax xejn ma kkonvinċieni. Spiċċajt ċempilt lil ħabib tiegħi u hu wkoll qalli li lilu xejn ma kkonvinċieh, imma fl-istess ħin qalli li m’għandniex għalfejn ninkwetaw għax nistgħu nibqgħu ċerti li l-kapo It-Tlieta, 16 ta’ Jannar Adrian Delia qatt mhu se jasal biex jieħu xi passi kontra xi deputat minn Ikun min ikun li jorganizza protesta tagħna. Serraħli ftit rasi, imma mhux kontra l-Gvern ta’ Joseph Muscat, lili għalkollox.

26

21.01.2018

kullhadd.com

reċensjoni tal-

KOTBA

RUMANZINI

L-EWWEL PASS X’għandhom in komuni l-ballerini, il-ġurnalisti tal-moda, l-astronawti, id-draguni, ir-robots u l-kejkovori (x’inhu kejkovoru? Huwa mostru tal-kejkijiet!)? Huma kollha karattri f ’kotba ġodda bil-Malti fis-sensiela Rumanzini, karattri ideali biex it-tfal bejn 7 snin u 11-il sena jqattgħu magħhom ix-xhur tas-sajf.

Tara dawn il-kotba, tkun tridhom mill-ewwel: għax mimljin illustrazzjonijiet vivaċi bil-kulur fuq kull paġna, daqs tal-kliem kbir u komdu biex jinqara anki minn min is-soltu jevita l-qari bil-Malti.

Oriġinarjament miktubin bilFranċiż minn uħud mill-iżjed awturi għat-tfal popolari fi Franza, dawn il-kotba ġew addattati għallMalti minn Loranne Vella, waħda miż-żewġ awturi tal-kotba bestsellers Sqaq l-Infern u l-kotba l-oħra fit-triloġija Il-Fiddien. L-istejjer fis-sensiela Rumanzini se jaffaxxinaw lit-tfal bi stejjer inkredibbli ta’ misteru, fantasija, investigazzjoni, ivvjaġġar fl-ispazju u intrigu, bi stil kontemporanju għall-aħħar u suġġetti li mhux komuni ssibhom fil-letteratura bil-Malti.

Fl-istess ħin, b’mod sottili immens jittrattaw ukoll temi bħall-bullying, l-addattament għall-bidliet fil-ħajja,

il-mard, il-ħbiberija u r-rispett għall-ambjent.

Il-kotba fis-sensiela Rumanzini huma ggradati fuq tliet livelli ta’ qari. L-ewwel livell – L-ewwel pass – hu maħsub għal tfal minn 7 snin ’il fuq, u jinkludi t-titli: Se jkollna robot? Le grazzi, Kosmos Express 2: Il-Pjaneta Pprojbita u Lisa u l-Kejkovoru.

It-tieni livell – Pass pass – hu maħsub għal tfal minn 8 snin ’il fuq u jinkludi: It-tifel-dragun 2: Il-Ktieb il-Kbir tal-Lejl, L-Istilistini: L-ewwel sfilata ta’ Kate u Sara Ballerina: L-ewwel passi fuq il-palk.

It-tielet livell – Pass ta’ ġgant – hu maħsub għal tfal minn 9 snin ’il fuq u jinkludi: L-investigazzjonijiet ta’ Arkimeda Lapsi 2: Misteru filkamp tal-Indjani, Monumenti Misterjużi: L-Enigma tal-Kavallier u It-Tfal tal-Labirint.

Dawn il-kotba jkomplu jarrikkixxu s-sensiela Rumanzini li tant għamlet suċċess f ’dawn l-aħħar sentejn. Xi wħud mill-kotba l-ġodda huma addirittura sequels għall-istejjer li ġa kienu ħarġu.

Dis-sensiela hi ideali għat-tfal li għandhom bżonn jaqraw iżjed bilMalti biex iħossuhom iżjed kunfi-

denti bil-lingwa, u li dejjem ifittxu kotba li jappellawlhom.

“Nisimgħu spiss mingħand ġenituri li jinkwetaw għax ma jsibux biżżejjed materjal bil-Malti għattfal li bdew jaqraw l-hekk imsejħa chapter books u naturalment Malta huwa suq żgħir u għalhekk qatt m’hawn biżżejjed kotba. U għalhekk malli sibna dawn ir-Rumanzini mill-ewwel ħsibna li jkunu perfetti għal dan il-għan,” qal Chris

Gruppetta mill-Merlin Publishers.

“Anki tfal li ma jħossuhomx kunfidenti jaqraw bil-Malti se jħossuhom komdi jaqraw dawn il-kotba, u tant l-istejjer huma intriganti u mexxejja li żgur se jibqgħu jfittxu iżjed minnhom.”

Il-kotba kollha fis-sensiela Rumanzini jinsabu għall-bejgħ millħwienet tal-kotba kollha jew online direttament minn www.merlinpublishers.com

Mistoqsija: Kemm hemm livelli ta’ kotba ?

Ibagħtu r-risposta tagħkom lil: Kompetizzjoni Ktieb, KullĦadd, ONE Complex A 28B, Industrial Estate, il-Marsa MRS 3000, u tidħlu biċ-ċans li tirbħu l-kotba L-EWWEL PASS Ir-rebbieħ jitħabbar nhar il-Ħadd 28 ta’ Jannar.

Ir-rebbieħa huma mitluba jiġbru l-ktieb mill-ONE Complex, il-Marsa, billi jippreżentaw il-karta tal-identità, flimkien mal-ittra li se tintbagħtilhom minn din il-gazzetta, mit-Tlieta sal-Ġimgħa bejn id-09.00 u t-15.00, u s-Sibt bejn l-10.00 u l-16.00, festi pubbliċi esklużi.

Intant, ir-rebbieħ tal-ktieb TĦABBAT XTAQTEK. huwa: C. FALZON - IŻ-ŻURRIEQ

IDĦOL BIĊ-ĊANS LI

TIRBAĦ €100

05

Ġemma’ l-kupuni ta’ ħames ġimgħat wara xulxin kif ukoll wieġeb il-mistoqsija marbuta mal-aħbarijiet. Ibgħathom f’daqqa lil: KOMPETIZZJONI €100, KullĦadd, ONE Complex, A 28 B, Industrial Estate, Il-Marsa MRS 3000

Minn fejn bdiet iċ-ċerimonja tal-Valletta 18?

It-tweġiba: Isem: Numru tat-telefown:

Indirizz:

27

21.01.2018

kullhadd.com

] SUDOKU SPONSORJATA MINN WELLA

Irbaħ xampù u conditioner tad-ditta Wella.

Aqta’ din il-logħba u ibgħatha lil: KOMPETIZZJONI WELLA, KullĦadd, ONE Complex, A 28 B, Industrial Estate, Il-Marsa MRS 3000 Isem: Indirizz:

A. MIFSUD - IL-MOSTA

TISLIBA 210

Mimdudin:

B’4 Numri 0028 0164 0222 0611 1098 1223 1442 1678 1782 1912 2033 2284 2882 2901 3591 4223 4284 4286 4382

4427 4694 4976 6257 7446 7495 7932 8396 8645 8722 8772 9117 9222 9240 9521 B’5 Numri 00815 10226 17885

19088 20770 22293 22780 28225 29972 34188 36469 39023 47212 55818 56402 56992 62368 67176 82009 87766 90523 92627

B’6 Numri

99902913

036489 326335 493363 500553 855789 935654

B’9 Numri

B’7 Numri 0782520 1914517 5356089 6469692 6516821 9331963 Bi 8 Numri 82699035

794309109 893712373

271026862 574338271 IR-RIŻULTAT TAL-ĦADD LI GĦADDA

1.

4.

7.

9.

10.

12.

16.

18.

19.

20.

21.

23.

24.

Mid-Danimarka (5) Ma jismax (4) Ara 6 Stazzjoni Malti (3) Imnaqqas (6) Tgeżwer fih (6) Ħares (3) Żewġ vokali (1,1) Ara 11 Ħut (5) Louis Inglott Fardell (1,1,1) Serju? (4) Kontra ġmiel (5) Weqfin:

1.

Kompli l-qawl:

2.

Budobba billi kellu ...... (6) Lejlet l-ewwel tassena bl-Ingliż imqassra (1,1,1) 3.

Invista (3) 5.

Il-kapitali Brażiljana

(3) 6,7. Dimonju (5) 8.

Naf min int? (9) 11,19. Mhux iebsa (5) 12,22. Sakkru (5) 13,21w. Verità (6) 14.

Rapport dokumentat

(6) 15.

Isem (6) 17.

Stazzjon Taljan (3) 21.

Ara 13 22. Ara 2

SOLUZZJONI TAL-AĦĦAR TISLIBA Mimdudin: Weqfin: 1.Raħal, 4.Ħmar, 9,13.Ernest, 10.Barbar, 12.Tberik, 16.UKR, 18,21 wieqfa. Sapun, 19.Ara, 20.Attur, 21.PRH, 24.Insib

1.Riefnu, 2,7.Ħanin, 3,6.Librar, 5,23.Mibnija, 8.Narraturi, 11.AB, 12.TR, 14.Karfus, 15.Tallab, 17.Kor, 22.Ħaj

28

21.01.2018

kullhadd.com

FID-DELL TAL-ESTABLISHMENT EDITORJAL

Dan għax beża’ jċaqlaq l-ilmijiet.

Għax jibża’ li joħloq iktar kunflitti minn dawk li diġà għandu ma’ diversi deputati tiegħu

Wara l-ħatra tal-Kap tal-Oppożizzjoni, Adrian Delia, is-sena li għaddiet wieħed stenna li l-2018 tibda bil-mod ġdid li wiegħed l-istess Delia meta kkampanja biex isir kap tal-Partit Nazzjonalista. Iżda, jidher li l-mod ġdid li wiegħed Adrian Delia qed jibqa’ ostaġġ tal-establishment tal-Partit Nazzjonalista.

Irrapportajna f ’din ilgazzetta fl-aħħar ġimgħat li Delia ma kienx komdu jibdel ix-shadow cabinet tiegħu. Dan għax beża’ jċaqlaq l-ilmijiet. Għax jibża’ li joħloq iktar kunflitti minn dawk li diġà għandu ma’ diversi deputati tiegħu.

Saħansitra nnutajna li l-Partit Nazzjonalista lanqas kelliem għall-enerġija m’għandu minkejja li dan hu settur importanti kif rajna din il-ġimgħa meta l-Ministri Joe Mizzi u Konrad Mizzi għamlu stqarrija ministerjali dwar is-settur.

Stqarrija li reġgħet uriet id-differenza bejn Gvern b’viżjoni għas-settur u Oppożizzjoni li lanqas ħjiel ta’ fejn trid tmur m’għandha.

L-istess Oppożizzjoni li qalet li t-tanker tal-gass kellu jtir mal-ewwel maltempata qawwija.

Li Adrian Delia lanqas ħatar kelliem minflok Jean Pierre Debono huwa l-ikbar xhieda ta’ dgħufija tiegħu. F’xi ħin irid jieħu d-deċiżjoni anke għax issa qed tikber il-pressjoni pubblika dwar hekk. Però, meta din il-ġimgħa kien mistoqsi minn ġurnalisti minn midja oħra dwar għaliex ma ħatarx ix-shadow cabinet tiegħu qal li m’għandux għaġla.

Nesa l-kliem kontra l-establishment. Nesa kemm qal li jrid jinbeda mod ġdid u jibdel l-affarijiet. Għażel li jħalli kollox l-istess kif għamel l-Eks Kap ta’ qablu Simon Busuttil.

Li kieku ħalla x-shadow cabinet u forsi bidel ta’ taħt fuq l-istil forsi wieħed kien jifhem xi ftit. Iżda, lanqas dan m’għamel. Din il-ġimgħa fil-Parlament erġajna rajna l-istess Oppożizzjoni tal-aħħar erba’ snin. Titgħajjar, tallega, tipprova tkisser filwaqt li ma toffri ebda soluzzjoni-

jiet. Dwar il-qasam tassaħħa kien espost fil-Parlament kif l-Oppożizzjoni m’għandha ebda kredibbiltà titkellem. Mhux biss għax fiż-żmien li kienet filgvern, mhux tant snin ilu, ħalliet partijiet kbar minn dan is-settur jaqgħu biċċiet iżda għax illum m’għandha ebda ħjiel ta’ x’se tkun it-triq ’il quddiem. L-unika soluzzjoni li smajna hi dik ta’ ħafna snin ilu. Dik li l-pajjiż jiddejjen biex jagħmel kulma jkun hemm bżonn. Donnu ma jifhmux li dak iż-żmien għadda tant li din il-ġimgħa pajjiżna reġa’ rreġistra surplus fil-finanzi tiegħu.

Rajna wkoll l-istess Oppożizzjoni li mhix preparata. Mhux se nsemmi n-nomina fuq il-bord tal-ERA li kienet żbaljata għat-tieni darba. Għax dak mhux l-uniku eżempju.

Il-Ħadd li għadda f ’Għawdex Adrian Delia għamel diskors biex jgħajjar in-nies ħallelin. Filwaqt li meta ġie biex jitkellem dwar dak li tassew jinteressa lil kulħadd, ix-xogħol, qaleb

kollox ta’ taħt fuq.

Reġa’ żbalja fatti bażiċi.

Qal li l-istatistika li sema’ hija tal-biża’ u tat-tkexkix għax 60% tax-xogħol Għawdxi huwa mal-Gvern.

Però, l-istatistika tal-Uffiċċju Nazzjonali tal-Istatistika turi preċiżament il-kuntrarju.

61% tax-xogħol Għawdxi huwa mal-privat kif turi t-tabella mill-istatistika talNSO li qed tkun ippubblikata ma’ din l-istqarrija.

Tal-biża’ u tat-tkexkix hu li l-Kap tal-Oppożizzjoni għadu ma fehemx ir-responsabbiltà li jġorr u jibqa’ jitkellem mingħajr ma jiċċekkja l-fatti.

Adrian Delia jrid jifhem li għandu jibda jiċċekkja l-fatti qabel jitkellem. Għandu jifhem li daħal fid-dinja tal-politika fejn ma titkellimx bl-addoċċ imma titkellem wara li tifli l-fatti birreqqa u tipprepara. Inkella se jibqgħu jitilquh in-nies kif ġara din il-ġimgħa stess meta kellu r-riżenja tad-Direttur tal-Informazzjoni.

Xhieda oħra li fl-istamperija għad hemm il-maltemp.