Kullhadd 17.11.13

www.kullhadd.com

iNterViSta Mal-

KuruNell aNdreW Mallia

Il-Óadd 17 ta’ Novembru, 2013 Óar©a Nru 1,062

Ara pa©na 4 u 5

Prezz ›0.80

Malta tagÓÛel it-triq tad-djalogu Il-Commonwealth Heads of Government Meeting (CHOGM) ta’ din is-sena kien iktar ikkumplikat mis-soltu. Dan g˙aliex spiçça ddominat mill-kontroversja marbuta ma’ Mahinda Rajapaksa, ilPresident tas-Sri Lanka, il-pajjiΩ li qed jospita dan is-summit internazzjonali.

Fil-jiem li ppreçedew iç-CHOGM, re©g˙u telg˙u fil-wiçç diversi stejjer, fejn Rajapaksa sab ru˙u akkuΩat li organizza massakru li ˙alla madwar 40,000 vittma çivili mejtin matul il-gwerra çivili li ntemmet fl-2009.

“Il-fatt li ©ejna hawn ma jfissirx li qeg˙din nag˙tu

ra©un lil Rajapaksa,” qalilna l-Ministru g˙allAffarijiet Barranin George Vella, li b˙alissa qieg˙ed jattendi g˙al dan is- summit flimkien mal-Prim Ministru Joseph Muscat.

Ara pa©na 2

“ir-riMarKi tal-KuMMiSSjoNi eWroPea jiNKoraÌÌuNa” il-Prof. Edward Scicluna Il-Ministru tal-Finanzi Edward Scicluna laqa’ bi pjaçir il-konkluΩjonijiet tal-Kummissjoni Ewropea li Malta ˙adet azzjoni effettiva biex tindirizza liΩbilanç tal-ba©it u l-ebda passi o˙ra fil-proçedura ta’ defiçit eççessiv ma huma me˙tie©a g˙allpreΩent.

F’kummenti li ta lill-gazzetta Kull˙add , ilMinistru sostna li “wara li l-OppoΩizzjoni xebg˙at tbeΩΩa’ u tiΩra’ d-dubji dwar il-pjan ba©itarju talGvern li ntbag˙at lill-Kummissjoni f’nofs Ottubru, issa fl-a˙˙ar g˙andna risposta li tifqa’ l-buΩΩieqa li ppruvaw jonf˙u”. Kompla jsostni li “l-

Kummissjoni qed tg˙id lill-Gvern li l-azzjoni effettiva li ˙a biex jindirizza d-defiçit minn Marzu ’l hawn hija sodisfaçenti, tant li m’hemmx bΩonn li jittie˙du passi o˙ra min-na˙a tal-Kummissjoni”.

Ikompli f’pa©na 7

02

A˙barijiet

17.11.2013

“Il-fatt lI Ìejna hawn ma jfIssIrx lI qegÓdIn nagÓtu raÌun lIl rajapaksa” il-ministru George Vella minn Liam Gauci Il-President tas-Sri Lanka huwa akkuΩat li ˙alla lill-armata ta’ pajjiΩu toqtol lil dawn il-vittmi innoçenti waqt li kienet qieg˙da tavvanza lejn il-baΩijiet tat-Tamil Tigers, il-grupp tarribelli li g˙al snin twal wettaq diversi attroçitajiet bit-tama li jwaqqa’ l-Gvern. Wie˙ed irid jag˙milha çara li kienu t-Tamil Tigers stess li g˙aΩlu li jibbaΩaw ru˙hom f’nofs il-popolazzjoni çivili biex juΩawhom b˙ala tarka kontra l-attakki talGvern.

Min˙abba din il-kontroversja, il-mexxejja ta’ diversi pajjiΩi membri tal-Commonwealth sabu ru˙hom ta˙t pressjoni biex ma jattendux l-edizzjoni taç-CHOGM ta’ din is-sena.

Skont in-nies li huma ta’ din lidea, il-kapijiet tal-Istat ikunu qeg˙din jappo©©jaw l-operat tal-Gvern jekk jaççettaw li jattendu s-summit ta’ din is-sena.

Din mhijiex il-poΩizzjoni li ˙addnet il-ma©©oranza talpajjiΩi membri li g˙aΩlu t-triq tad-djalogu fil-konfront talPresident Rajapaksa. Fost dawn il-pajjiΩi kien hemm Malta, li fi ˙dan id-delegazz-joni tag˙ha kellha lill-Prim Ministru Joseph Muscat u l-Ministru g˙allAffarijiet Barranin George Vella.

Sitwazzjoni li trid ti©i ççarata F’kummenti li ta lil din ilgazzetta, Dr Vella qal li f’dan listadju pajjiΩna mhuwiex f’poΩizzjoni li jikkonferma lakkuΩi li tressqu fil-konfront ta’ Rajapaksa. “Il-fatt li ©ejna hawn ma jfissirx li qeg˙din nag˙tu ra©un lil Rajapaksa.

Madankollu, li ˙are© çar huwa li matul dawn l-a˙˙ar erba’ snin sar progress kbir f’dan ilpajjiΩ. Fejn jid˙lu l-paçi, l-istabbiltà u l-iΩvilupp saru passi ta’ ©gant, imma x’©ara qabel g˙adu mhux çar,” sos-tna l-

jistg˙u jikkooperaw b’mod formali ma’ pajjiΩna.

Lejn Ìnus Mag˙quda iktar demokratika

Ministru Vella.

G˙aldaqstant, huwa qal li Malta ma jkollha l-ebda o©©ezzjoni jekk fil-futur tittie˙ed inizjattiva biex din issitwazzjoni ti©i ççarata, xog˙ol li huwa prerogattivi tal-Ìnus Mag˙quda.

Din l-opinjoni kienet ikkonfermata mill-Prim Ministru Joseph Muscat li f’kummenti li ta lill-medja qal li l-poΩizzjoni tal-Gvern Malti hija b˙al talUnjoni Ewropea fejn, filwaqt li wie˙ed jilqa’ l-fatt li l-gwerra çivili ntemmet, xorta wa˙da jin˙ass il-bΩonn li ji©u investigati ksur tad-drittijiet tal-bniedem li se˙˙ew fin-na˙a ta’ fuq tas-Sri Lanka.

Dr Muscat esprima l-qbil tieg˙u mal-poΩizzjoni tal-Prim Ministru Brittaniku David Cameron li sostna li mhijiex soluzzjoni li ma tattendix b˙alma sar minn pajjiΩi o˙rajn.

Huwa Ωied jg˙id li f’kaΩijiet b˙al dawn wie˙ed g˙andu jattendi, jag˙mel il-punti tieg˙u çari direttament mal-Presidenza

tas-Sri Lanka u ji©bed l-attenzjoni tal-medja internazzjonali lejn dan il-pajjiΩ.

PAJJIÛNA JATTENDI ÇCHOGM Illum hija l-a˙˙ar ©urnata talCommonwealth Heads of Government Meeting (CHOGM), li din is-sena qieg˙da ssir ©ewwa Colombo, fis-Sri Lanka. Matul dan issummit internazzjonali bosta pajjiΩi li kienu jag˙mlu parti mill-Imperu Brittaniku qeg˙din jiltaqg˙u bil-g˙an li jsa˙˙u r-relazzjoni politiçi u kummerçjali bejniethom.

Minkejja l-fatt li din l-organizzazzjoni m’g˙andha l-ebda awtorità legali biex tinforza la©enda demokratika tag˙ha, hija sservi b˙ala g˙odda importanti sabiex tressaq lejn xulxin pajjiΩi li j˙addnu valuri simili hekk kif illum il-©urnata l-membri tag˙ha jammontaw g˙al ’il fuq minn Ωew© biljun ru˙.

Skambju ta’ ideat Il-Prim Ministru Malti g˙amel intervent waqt l-ewwel sessjoni taç-CHOGM Youth Dialogue li fih sa˙aq dwar ilbΩonn ta’ iktar ener©ija miΩΩg˙aΩag˙ biex ipo©©u fuq la©enda l-kwistjoni ta’ iktar drittijiet g˙an-nisa. Fl-opinjoni tieg˙u, dan il-bΩonn jin˙ass iktar f’dawk il-pajjiΩi fejn din il-kwistjoni g˙adha mhijiex prijorità g˙all-gvernijiet li jmexxuhom.

Fl-istess laqg˙a, il-Prim Ministru ˙a l-okkaΩjoni biex jaqsam l-esperjenza ta’ pajjiΩna li b˙alissa qieg˙ed jirsisti biex iΩ-Ωg˙aΩag˙ ikunu aktar attivi fil-politika permezz ta’ inizjattivi b˙all-Vot 16.

Matul is- summit il-Prim Ministru Joseph Muscat kellu wkoll l-okkaΩjoni li jiltaqa’ ma’ diversi kapijiet tal-Istat, fosthom il-Prim Ministru talAwstralja Tony Abbott u dak ta’ Singapore Lee Hsien Loong, fejn iddiskuta modi kif

Min-na˙a tieg˙u, il-Ministru g˙all-Affarijiet Barranin George Vella, f’laqg˙a ta’ djalogu bejn il-Ministri g˙allAffarijiet Barranin talCommonwealth u organizzazzjonijiet assoçjati, ˙e©©e© lillAssoçjazzjoni Parlamentari talCommonwealth (CPA) sabiex tissie˙eb fl-inizjattiva li g˙addejja b˙alissa biex titwaqqaf Assemblea Parlamentari fi ˙dan il-Ìnus Mag˙quda.

Fl-intervent tieg˙u, ilMinistru Vella sostna li wie˙ed mill-pilastri tad-demokrazija huwa li ç-çittadini jkunu rappreΩentati direttament fejn jittie˙du d-deçiΩjonijiet.

G˙alhekk Dr Vella, flimkien ma’ parlamentari o˙ra minn madwar id-dinja, g˙aΩel li jag˙mel parti minn dan ilmoviment, li jixtieq illi l-Ìnus Mag˙quda ssir aktar demokratika u aktar rappreΩentattiva tal-popli, u jissa˙˙a˙ il-kunçett tad-diplomazija parlamentari.

Dr Vella ˙a wkoll l-okkaΩjoni biex jipproponi l-˙olqien ta’ Çentru ta’ Eççellenza g˙allIstati Ûg˙ar tal-Commonwealth illi l-g˙an tieg˙u jkun li jilqa’ kontra l-inkwiet li jkun ©ej, qabel is-sitwazzjoni ti˙Ωien g˙all-a˙˙ar. Il-Ministru g˙allAffarijiet Barranin ippropona li dan iç-Çentru ji©i stabbilit f’Malta g˙aliex pajjiΩna ilu snin twal jag˙ti kontribut fi ˙dan ilCommonwealth f’dan ir-rigward. Huwa qal li Malta lesta tikkontribwixxi infrastruttura u riΩorsi umani g˙al dan l-g˙an.

Fl-opinjoni tieg˙u, jekk din ilproposta ti©i attwata, l-a©enda globali g˙all-istati Ωg˙ar ti©i msa˙˙a.

A˙barijiet

17.11.2013

03

gÓal ta’ ÌeWWa kOllOx pOssiBBli Riçentement rapporti li dehru fil-medja lokali Ωvelaw li farmhouse mibnija mill-eks-President tal-Partit Nazzjonalista Victor Scerri tpo©©iet fis-suq g˙all-prezz ta’ €860,000. Kul˙add jiftakar l-istorja tal-mis˙ija li kien hemm wara l-iΩvilupp tal-farmhouse inkwistjoni: pro©ett li wassal g˙al sfe©ju fil-Wied tal-Marca ©ewwa l-Ba˙rija. F’dan il-kaΩ huwa talab li jibni fuq biçça art li suppost kienet barra miΩ-Ωona ta’ Ωvilupp (ODZ),

deçiΩjoni li biha g˙amel ˙erba minn din iΩ-Ωona li suppost kienet protetta mill-politika ambjentali talMEPA. Fl-2000 huwa kien issottometta applikazzjoni biex issir riabilitazzjoni u estensjoni tar-razzett Ωg˙ir li kien di©à jeΩisti, imma l-case officer li segwa l-kaΩ ta lista twila ta’ ra©unijiet li kellhom iwasslu biex l-applikazzjoni tkun rifjutata. Madankollu, l-applikazzjoni mhux

biss ©iet approvata mid-Development Control Commission tal-MEPA, imma matul is-snin Scerri biddel l-applikazzjoni tieg˙u kemm-il darba biex jespandi l-iΩvilupp sakemm qered ir-razzett l-antik li kien di©à jeΩisti minkejja l-fatt li l-case officers involuti baqg˙u jikkundannaw dawn il-pro©etti.

Sfortunatement, dan ma kienx kaΩ iΩolat meta kien hemm fil-Partit Nazzjonalista fil-Gvern.

is-sWimming pOOl ta’ rCC L-eksrappreΩentat permanenti ta’ pajjiΩna fl-Unjoni Ewropea Richard Cachia Caruana ma tantx inkwieta dwar il-wirt arkeolo©iku li seta’ kien hemm ta˙t irresidenza tieg˙u fl-Imdina meta fl-2002 iddeçieda li j˙affer pool fil-©nien tieg˙u. Dak iΩ-Ωmien huwa kien qal li l-pool kien ©ej ’il fuq mill-art u allura ma kienx ser isir xog˙ol ta’ t˙affir. Madankollu, huwa kien imgiddeb mill-case officer tal-MEPA li fir-rapport tag˙ha rrakkomandat li l-permess g˙all-pool ma jing˙atax speçifikament g˙aliex fl-applikazzjoni stess deher b’mod çar li kien se jkun hemm t˙affir estensiv fil-pro©ett. Barra minn hekk, kienet fakkret li r-

residenza kienet f’Ωona kklassifikata b˙ala ‘Class A’ g˙all-importanza arkeolo©ika tag˙ha.

Sfortunatament, din ir-rakkomandazzjoni ©iet injorata u x-xog˙ol baqa’ g˙addej kif kien ippjanat, minkejja l-fatt li fl-istess Ωmien meta saret l-applikazzjoni fiΩ-Ωona ta’ madwar din il-proprjetà kienu nstabu reperti storiçi ta’ valur inestimabbli. L-arkitett involut f’dan l-iΩvilupp kien Martin Xuereb, li kien amministra l-pro©ett kontroversjali fuq Dar Malta li sewa Lm9 miljun, li ji©u madwar €21 miljun bil-flus tal-lum.

il-BungalOWs ta’ Busuttil Fl-2009 l-Awditur tal-MEPA Joe Falzon ikkonferma rapporti Ωvelati mill-gazzetta KullÓadd dwar permessi skandaluΩi li l-Awtorità Maltija g˙all-Ambjent u l-Ippjanar (MEPA), ˙ar©et lill-eks-Sindku Nazzjonalista Pietru Pawl Busuttil ftit ©img˙at qabel lelezzjoni ©enerali tal-2008 biex jibni g˙add ta’ bungalows barra miΩ-Ωona taliΩvilupp flok razzett li kellu fil-limiti ta’ Óal Safi.

Fir-rapport annwali li jkopri x-xhur minn Ottubru 2007 sa Diçembru 2008, lAwditur tal-MEPA qal li ˙a l-inizjattiva biex jinvestiga rapporti li saru fil-medja dwar Pietru Pawl Busuttil. Fihom ˙are© li kien qieg˙ed juΩa l-influwenza politika tieg˙u biex jikseb permess sabiex jiΩviluppa razzett f’bungalows residenzjali.

F’Marzu 2008, dan il-©urnal flimkien ma’ maltastar.com Ωvelaw li xahar qabel lelezzjoni ©enerali, Pietru Pawl Busuttil irnexxielu j©ibha Ωew© meta f’Ωona barra mill-iskema tal-iΩvilupp u fil-limiti tal-lokalità li kien imexxi, kiseb il-permessi kollha neçessarji biex jibni tliet bungalows bi swimming pools flok razzett. Permezz ta’ dan il-permess, l-art ta’ Pietru Pawl, fi kliemu stess ©iet tiswa mas-€750,000.

Ir-rapport (Audit Report 2008/025) ikkonkluda li waqt li policies ta’ dak iΩ-Ωmien ippermettew Ωvilupp b˙al dan, il-MEPA kienet naqset milli tie˙u stima teknika rigoruΩa tal-applikazzjoni ta’ Pietru Pawl Busuttil biex tassigura konformità s˙i˙a malproviΩjonijiet kollha tal-policy document.

l-iskandlu tax-xagÓra tal-gÓattuqa Matul il-le©iΩlatura li g˙addiet il-MEPA approvat ukoll permess skandaluΩ lil Joe Fenech Conti li bejn l-2003 u 2013 kien ma˙tur mill-Gvern ta’ Lawrence Gonzi f’diversi bordijiet pubbliçi. Bis-sa˙˙a ta’ dak approvat, Fenech Conti ng˙ata permess jag˙mel Ωvilupp lussuΩ li inkluda swimming pool ta’ 50 metru kwadru u basement, li kienu ta’ theddida g˙al fdalijiet arkeolo©içi li jinsabu fix-Xag˙ra tal-G˙attuqa limiti tar-Rabat, fosthom kalati (cart ruts) u g˙erien li jmorru lura mijiet ta’ snin.

L-esperti mqabbda mill-MEPA biex janalizzaw l-applikazzjonijiet li jid˙lu kienu lkoll tal-fehma li Fenech Conti ma kellux jing˙ata permess biex jag˙mel dan ix-xog˙ol min˙abba l-valur storiku tal-fdalijiet li kien hemm fiΩ-Ωona. IΩda, fit-23 ta’ Ìunju tal-2009 il-Kummissjoni g˙all-Kontroll talIΩvilupp (DCC) tal-MEPA ddeçidiet mod ie˙or, u b’vot unanimu tal-membri preΩenti approva li jsir dan ix-xog˙ol li g˙alih tressqet l-applikazzjoni PA02225/07.

gÓalfejn qegÓdin hemm l-esperti?

F’Ottubru tal-2012 il-MEPA approvat il-bini ta’ pixxina ma©enb residenza f’Wied Mulin, il-Munxar, G˙awdex. F’dan il-kaΩ in-National Heritage Advisory Committee kien tal-opinjoni li dan il-permess m’g˙andux jo˙ro©. Din il-poΩizz joni kienet imsa˙˙a mill-case officer li segwa l-kaΩ li fir-rapport tieg˙u qal li kien hemm diversi ra©unijiet g˙alfejn dan il-permess ma kellux jing˙ata min˙abba li lart inkwistjoni kienet sit Natura 2000.

Madankollu, l-applikant re©a’ ˙a çans u ssottometta applikazzjoni ©dida ftit tax-

xhur wara. G˙al darb’o˙ra l-case officer o©©ezzjona g˙all-iΩvilupp g˙aliex, minkejja l-fatt li l-applikazzjoni l-©dida kienet tikkonçerna art fiΩ-Ωona ta’ Ωvilupp, xorta wa˙da kienet ser issir ˙sara fiΩ-Ωona skedata tal-akwati. Barra minn hekk, il-case officer fakkar li mhux permess li jit˙affru pixxini f’akwati barra miΩ-Ωona ta’ Ωvilupp, u li kienet ser tag˙mel il-˙sara lil bosta ˙itan tas-sejjie˙ preΩenti fiΩΩona. G˙al xi ra©uni, l-o©©ezzjonijiet tal-esperti ©ew injorati u l-permess g˙allpixxina ng˙ata xorta.

Best Ever Dubai Offer DUBAI & DUBAI SHOPPING FESTIVAL 2014

PAY 1 GET 1 FREE FLIGHT BOOKING WINDOW Nov 18th - Dec 10th TRAVEL WINDOW Nov 18th - Mar 31st

Now Everybody Can Travel With

Call us on 20 2015 15 1515 or email travel@rocsgrp.com travel@rocsgrp.com www.rocsholidays.com www.rocsholidays.com * Fr Free ee flight offer offer APPLIES ONLY ONLY ON P PA PACKAGED ACKAGED HOLIDAYS. HOLIDAYS. Taxes Taxes and Fuel Surcharges Tax Surcharges are are not included in the above. above. Terms Terms & conditions conditions apply, apply, Offers Offers are are valid valid subject to to a availability vailability in the appr appropriate opriate classes. classes. For For a full list list of the ROCS travel travel terms terms and conditions conditions please visit http://rocsgrp.com/travel/terms-and-conditions /rocsgrp.com/ om/tr travel/ el/tterms-and-conditions

04

Intervista

17.11.2013

“Ma naÓsibx li l-Maltin jagÓrfu d-dipenden Fl-a˙˙ar ©img˙at il-Forzi Armati Maltin, b’mod speçjali l-membri tal-Iskwadra Marittima, dehru b’mod prominenti fil-mezzi tax-xandir lokali u anki internazzjonali, hekk kif dawn salvaw mijiet ta’ persuni mill-g˙arqa. IΩda x’jinvolvi eΩattament ix-xog˙ol ta’ din l-iskwadra?

RITIANNE AGIUS iltaqg˙et mal-Logotenent Kurunell ANDREW MALLIA, li ilu jservi fil-Forzi Armati ta’ Malta g˙al iktar minn 20 sena, u preΩentament huwa l-uffiççjal kmandant tal-Iskwadra Marittima. Mallia jitkellem dwar l-Iskwadra li jmexxi u x-xog˙ol li jsir minnha kuljum, anki dak li ma tantx jissemma’.

Imbag˙ad, kif jiΩvol©i l-kaΩ jiddependi ˙afna minn dak li jkunu jixtiequ l-immigranti nfushom; jekk jixtiequx jipproçedu bil-vja©© tag˙hom jew jekk iridux ji©u lejn Malta.

IΩda dan mhux dejjem ikun il-kaΩ, jispjega Mallia. G˙aliex jekk l-immigranti jkollhom bΩonn assistenza immedjata irid isir salvata©© ur©enti u lanqas biss ikun hemm çans g˙all-kliem.

“Kollox jiddependi mis-sitwazzjoni li jsibu dak il-˙in, u g˙alhekk il-crews iridu jkunu flessibbli ˙afna,” jg˙id Mallia.

“M’hemmx sett ta’ affarijiet li dejjem se ji©ru – xi script li tista’ ΩΩomm mag˙ha.”

Ritratti: LEANNE GRECH

Ta˙ri© li qatt ma jispiçça

Operazzjoni li tibda b’telefonata Dwar l-esperjenzi tieg˙u fuq il-ba˙ar, Mallia jg˙id li g˙andu ˙afna li huma kemm sbie˙ u kif ukoll koroh. “Kien hemm ˙afna attività fl-a˙˙ar snin b’rabta mal-immigrazzjoni, iΩda kellna salvata©©i li wkoll kienu mportanti ˙afna, fost l-o˙rajn it-tra©edja tasSimshar.”

Jis˙aq li m’hemmx xi esperjenza partikolari li kienet tispikka ˙afna fuq l-o˙rajn, g˙ax kollha kienu mportanti.

“A˙na nippruvaw inpo©©uhom warajna biex nikkonçentraw fuq dak li ©ej.

Nippreferu n˙arsu ’l quddiem milli lura,” jg˙id Mallia.

Jispjega li b˙ala skwadra marittima qeg˙din 10 fizzjali, u b˙alissa jinsabu kemmxejn impenjati g˙ax suppost ikunu bejn 13 u 14-il fizzjal b’kollox.

B˙alissa hemm fizzjal g˙al madwar 30 persuna. Hemm fizzjali fuq il-ba˙ar u anki fizzjali li ja˙dmu fuq l-art.

“B’kollox hawn ja˙dmu ftit iktar minn 300 persuna, inkluΩ dawk li qeg˙din stazzjonati f’G˙awdex,” jg˙id Mallia.

Dwar l-operazzjoni tas-salvata©© min-na˙a tal-Iskwadra Marittima, Mallia jispjega li xxog˙ol tag˙hom huwa li jipprovdu l-g˙odda lill-kwartieri tal-FAM; ji©ifieri jassiguraw li l-lança tkun lesta, li tkun saret il-manutenzjoni, li jkollha ekwipa©© adegwat u addestrat, u li jkollha l-provvisti kollha abbord.

Madanakollu, imbag˙ad, loperazzjoni ti©i mmexxija mill-kwartieri. Mallia jispjega li l-˙idma tag˙hom b˙ala Skwadra Marittima tibda b’telefonata miç-çentru taloperazzjonijiet, imbag˙ad tid-

dependi ˙afna minn liema lança jkunu se ja˙dmu biha.

IΩommu lança barra u lança stand-by mal-moll, iΩda jekk ikun hemm bΩonn ta’ lança ikbar, u speçjalment ikun billejl, ikollhom içemplu lis-suldati biex jid˙lu joperaw illança.

X’ji©ri meta ti©i interçettata dg˙ajsa bl-immigranti?

F’dawk li huma kaΩijiet li jinvolvu immigranti, il-prassi hija li l-Forzi Armati jibdew billi jipproçedu lejn il-poΩizzjoni tad-dg˙ajsa, li ˙afna drabi tkun bejn 70 u 100 mil ’il barra. Meta jaslu fuq il-post, lewwel ˙a©a hija li jaraw dawn l-immigranti x’g˙andhom bΩonn u x’jixtiequ.

Jipprovdulhom ikel, xorb, kutri u life-jackets biex ikunu siguri u jkunu ˙adu ˙sieb ilbΩonnijiet baΩiçi tag˙hom.

Peress li Mallia tkellem dwar il-bΩonn li s-suldati jkunu flessibbli u ppreparati g˙al kull eventwalità, staqsejtu dwar it-ta˙ri© li jirçievu s-suldati ta’ din l-iskwadra. Huwa jispjega li s-suldati jo˙or©u mis-sistema normali tar-rekluta©© tas-servizz, li tie˙u madwar erba’ xhur.

Imbag˙ad is-suldati jintbg˙atu fl-iskwadra marittima skont il-bΩonn, u minn hemmhekk jibdew i˙arr©uhom b˙ala ba˙rin.

Dawk li ma jkunux se ja˙dmu fuq il-ba˙ar, jing˙ataw itta˙ri© g˙all-˙iliet li jkollhom bΩonn skont is-seng˙a li jkunu se ja˙dmu fuqha.

“Biex bniedem jibda jag˙ti lkontribut tieg˙u fl-iskwadra dejjem g˙andu dik is-sena ta˙ri© wara li jkun lesta tta˙ri© tar-rekluta©©.” Jispjega li s-suldati, imbag˙ad, g˙andhom l-g˙aΩla li jipproçedu bilkarriera tag˙hom. Ikun hemm min jag˙Ωel li jsir navigator jew master ta’ lança, u ’l quddiem ikollu lança ta˙t ilkmand tieg˙u, u min jippreferi l-in©inerija u lmekkanika, jew oqsma o˙ra.

“IΩda t-ta˙ri© qatt ma jispiçça.

Jekk wie˙ed jag˙mel 25 sena fis-servizz, jibqa’ ji©i espost g˙al esperjenzi differenti, kemm ta’ ta˙ri©, u kemm ta’ xog˙ol barra minn Malta.

Dejjem nippruvaw li l-esperjenzi ta’ dawk li huma xju˙, b˙ali, ng˙adduhom lil dawk li huma Ωg˙ar,” jg˙id Mallia bi tbissima.

Firxa wiesg˙a ta’ xog˙ol fuq l-art Hekk kif jisimg˙u l-fraΩi ‘Skwadra Marittima’, ˙afna ji©ihom f’mo˙˙hom biss ixxog˙ol fuq il-ba˙ar. IΩda xxog˙ol fuq l-art huwa daqsant importanti. X’jinvolvi eΩattament? Mallia jispjega li dan ixxog˙ol jinkludi, fost o˙rajn, dak kollu li hemm bΩonn jinxtara, allura f’termini ta’ kwotazzjonijiet, proçessi ta’ tenders, eçç., irid ikun hemm min qed jie˙u ˙sieb.

Il-laneç huma wkoll ikkumplikati f’dak li jirrikjedu b˙ala

˙aΩna, minn fjuwil, ikel u materjali g˙al spare parts , ji©ifieri hawnhekk ukoll irid ikun hemm min huwa nkarigat. Jispjega li hemm ukoll inna˙a teknika. Il-crew jag˙mel ammont ta’ manutenzjoni abbord il-laneç, iΩda dan huwa limitat min˙abba l-˙iliet tan-nies, li ma jkunux speçjalizzati fuq dak ix-xog˙ol, u anki min˙abba l-façilitajiet abbord, g˙alhekk ˙afna millmanutenzjoni ssir fil-baΩi.

Ma jonqsux il-façilitajiet kummerçjali. Mallia j©ib leΩempju tal-lança P51, li l©img˙a li g˙addiet ittellg˙et fid-Drydocks il-Marsa. “Ilpreparamenti u l-eΩekuzzjoni g˙al dawk id- dockings isiru kollha mill-istaff tag˙na.”

Isemmi li hemm xog˙olijiet li jistg˙u jinstemg˙u inqas glamoruΩi, b˙al dawk marbuta mal-canteen. Jg˙id, iΩda, li dan huwa wkoll xog˙ol neçessarju, g˙aliex irid jitma lis-suldati kollha. “Dawn huma funzjonijiet li ma jidhrux fil-medja, iΩda ming˙ajrhom m’a˙na xejn,” jis˙aq Mallia.

700 operazzjoni ta’ salvata©© fl-2013 Mistoqsi dwar l-ammont ta’ salvata©©i, Mallia jg˙id li din is-sena, preçiΩament sas-6 ta’ Novembru, kien hemm madwar 700 kaΩ ta’ salvata©© li liskwadra marittima kienet involuta fihom. Dawn is-700 kaΩ jinvolvu wkoll kull bastiment li j©orr il-bandiera Maltija, jkun fejn ikun fiddinja. B’kollox hawn 1,200 bastiment irre©istrati f’Malta.

Mallia jispjega li jekk bastiment irre©istrat f’Malta jkun, ng˙idu a˙na, fl-Oçean Indjan, u jsejja˙ g˙all-g˙ajnuna, lIskwadra Marittima tal-FAM xorta ti©i infurmata. Min-na˙a tag˙ha, din tikkoordina malawtoritajiet tal-post u tassigura li dawn qed jie˙du l-azzjoni adegwata.

Jispjega li f’kaΩijiet b˙al dawn, il-problemi jinqalg˙u liktar meta jkun hemm pajjiΩi li m’humiex attrezzati jew organizzati kif suppost. B’referenza g˙all-eΩempju tal-Indja, Mallia qal li ma’ pajjiΩi b˙allIndja ma jkollhomx problemi.

IΩda meta jkunu postijiet b˙all-Golf tal-Guinea jew lAfrika t’Isfel, ©ieli ma jkunx çar min huma eΩattament lawtoritajiet li g˙andhom jintervjenu.

F’dawk li huma kaΩijiet ta’ immigranti, Mallia jg˙id li flg˙axar snin li g˙addew kien hemm madwar 900 kaΩ, u ©ew salvati ’l fuq minn 13,400 ru˙. “Dan meta qed nitkellmu fuq organizzazzjoni ta’ 300 ru˙, ovvjament assistiti dejjem min-nies taç-çentru tal-operazzjonijiet u mill-kollegi tag˙na fl-avjazzjoni. Ming˙ajr xulxin ma nistg˙ux na˙dmu. Huma l-g˙ajnejn, u a˙na l-idejn,” jg˙id Mallia.

Intervista

17.11.2013

05

zA AssOLUTA LI MALTA GÓAnDhA FUQ IL-bAÓAR” Andrew Mallia, Kap tal-Iskwadra Marittima tal-FAM

Ambjent ta’ familja Mistoqsi jekk is-suldati involuti fis-salvata©©i isofrux minn xi problemi mentali jew emozzjonali, Mallia jispjega li l-Iskwadra Marittima t˙addan sistema li jisimha CISM. Din hija sistema li ttie˙det millcoastguard Amerikana, u hija mezz kif ji©u identifikati, wara kaΩ partikolarment stressanti, min ikollu bΩonn l-g˙ajnuna.

“Naraw li dawn ji©u f’kuntatt ma’ nies im˙arr©a ftit iktar biex jg˙inuhom, u g˙andna wkoll ftehim mal-NGO Richmond Foundation biex jekk a˙na n˙ossu li hemm kaΩ daqstant gravi li g˙andu

bΩonn g˙ajnuna professjonali, ikollna aççess g˙as-servizzi tag˙hom.”

IΩid jg˙id li l-Fondazzjoni Richmond kienet g˙amlet serje ta’ lekçers lill-fizzjali biex ikunu jistg˙u jag˙rfu l-livelli ta’ dan l-istress fin-nies tag˙hom. “G˙andna mezzi biex nie˙du ˙siebhom.

Nitkellem g˙alija hawn isfel, il- crews huma qishom familja,” jg˙id Mallia.

Jispjega li f’dik il-familja jkollok il-figuri ta’ ©enituri li jie˙du ˙sieb u jag˙tu pariri lil dawk li jkunu iΩg˙ar minnhom. Staqsejtu jekk dan l-ambjent jinbitx ukoll mill-fatt li s-suldati jqattg˙u ˙in twil

flimkien fuq il-ba˙ar.

Mallia jg˙id li fil-fatt il-P61 tifla˙ iddum fuq il-ba˙ar, u la˙˙ar ronda li g˙amlet kienet ta’ jumejn u nofs. Laneç o˙ra jdumu 24 sieg˙a. Imbag˙ad hemm laneç bojod mag˙rufa b˙ala rescue boats li jkunu stand-by biex jo˙or©u. B˙ala crew dawn xorta qed jg˙ixu flimkien ©o kamra – jistennew biex ji©u msejj˙a.

Xog˙ol apprezzat?

Finalment, staqsejt lil Mallia jekk jemminx li x-xog˙ol talIskwadra Marittima huwa apprezzat mis-soçjetà in©enerali. Mallia jwie©eb li hemm

sezzjoni tas-soçjetà li çertament tapprezza x-xog˙ol li jsir.

Jg˙id li dak li forsi m’huwiex apprezzat; iktar milli x-xog˙ol tal-Iskwadra Marittima, huwa l-importanza in©enerali talba˙ar g˙al pajjiΩna. “Hemm min jistaqsi g˙alfejn ninvestu f’sistema ta’ tiftix u salvata©©, g˙ax ma nie˙du xejn minnha.

It-twe©iba g˙al dawn in-nies hija li ˙afna affarijiet jiddependu minn din is-sistema.”

Mallia jispjega li ming˙ajr din is-sistema, pereΩemju, ma jistax ikollna l-ajruport internazzjonali. Ming˙ajrha jkun hemm ukoll impatt fuq ir-rati tal-assigurazzjoni g˙all-basti-

menti. “Int se t˙oss id-differenza fihom meta tmur tixtri ming˙and is-supermarket.”

Isemmi wkoll il-possibilità ta’ kontaminazzjoni tal-ba˙ar.

“Kul˙add ja˙seb li l-problema tkun li jit˙amm©u l-bajjiet u ma ji©ux it-turisti. Fil-verità dik tkun l-içken problema. Likbar problema tkun li jkollna nitfu r- reverse osmosis , u b’konsegwenza t’hekk ikollna nitfu l- powerstations ,” jg˙id Mallia. “Ma na˙sibx li l-Maltin jag˙rfu d-dipendenza assoluta li Malta g˙andha fuq il-ba˙ar, u b’hekk ma jifhmux l-importanza tal-iskwadra marittima b˙ala g˙odda tal-gvern fuq ilba˙ar.”

ÛAGÓÛUGÓ JAQA’ MILL-GÓOLI Ûag˙Ωug˙ ta’ 22 jinsab fil-periklu tal-mewt wara li lbiera˙ filg˙odu waqa’ minn g˙oli ta’ ftit iΩjed minn sular, f’sit ta’ kostruzzjoni, waqt li kien qed isuq gaffa Ωg˙ira.

Fuq il-post issejj˙u l-membri tal-Protezzjoni Çivili u tim mediku, li ˙a liΩΩag˙Ωug˙ l-isptar Mater Dei. Dan l-inçident se˙˙ ftit jiem wara li n˙asdet il-˙ajja ta’ Mark Gauci; Ωag˙Ωug˙ ta’ 27 sena mill-Mellie˙a li tilef ˙ajtu waqt li kien qieg˙ed f’barriera fil-limiti talIm©arr. Gauci kien qed isuq trakk u kien tiela’ mill-barriera meta t-trakk beda jiΩloq lura min˙abba li l-art kienet g˙adha mxarba bix-xita li g˙amlet.

GÓADU FIL-PERIKLU TAL-MEWT Ir-ra©el ta’ 59 sena li kellu inçident tat-traffiku l-©img˙a filg˙axija g˙adu filperiklu tal-mewt. L-inçident se˙˙ fi Triq iΩ-Ûejtun g˙all-˙abta tad-9.30 ta’ filg˙axija.

Minn st˙arri© li sar mill-pulizija li marru fuq il-post, irriΩulta li waqt li rra©el ta’ 59 sena, residenti BirΩebbu©a, kien qed isuq Opel Corsa, ˙abat ma’ Landrover, misjuqa minn ©uvni ta’ 20 sena, minn BirΩebbu©a. Wara li ttie˙ed l-isparr kien iççertifikat li kien jinsab fil-periklu li jitlef ˙ajtu.

Il-gaffa maqluba li kien qed isuq iΩ-Ωag˙Ωug˙ ilbiera˙

06

Kollezzjonisti u Dilettanti

17.11.2013

“F’dawn il-mudelli hawn parti minni” F’pajjiΩna hawn bosta dilettanti tal-karozzi.

Min˙abba f’hekk, wie˙ed ta’ spiss ikollu l-opportunità li jΩur wirjiet ta’ mudelli fejn id-dilettanti jesibixxu r-repliki li jkunu armaw fil˙in liberu tag˙hom.

Madankollu, ftit hawn nies b˙al Karmenu Borg, ra©el ta’ 66 sena mill-Mellie˙a, li jibni l-mudelli tieg˙u mix-xejn.

LIAM GAUCI tkellem ma’ Karmenu biex ikun jaf iktar dwar id-delizju tieg˙u.

Karmenu ilu ja˙dem il-mudelli tal-vetturi sa minn çkunitu – meta kien g˙adu jmur l-iskola kien jag˙mel it-trakkijiet bil-laned talcorned beef u r-roti bl-irkiekel.

Dak iΩ-Ωmien hu u s˙abu ma kellhomx flus biex jixtru l©ugarelli. “Kont nilg˙ab b’dak li nlaqqat g˙aliex missieri ma kellux biex jixtrili minn flusu,” ftakar Karmenu.

BiΩ-Ωmien s˙abu ma baqg˙ux jag˙mlu l-mudelli, imma dan iddelizzju dejjem baqa’ ©o fih u kien dejjem jg˙id li jixtieq jag˙mel karozza b’kollox ja˙dem b˙al dik ta’ veru. G˙all-bidu ma kienx ja˙seb li possibbli, imma xorta pprova jesperimenta kif jaf hu. “Meta rajt li qed jirnexxili, bqajt sejjer.” “Ûbalji jag˙milhom kul˙add, imma titg˙allem u ma tibqax tag˙milhom”

Ritratti: LEANNE GRECH

Id-dettall li fihom dawn il-karozzi huma impressjonanti.

Sospenzjonijiet ja˙dmu, steering idawwar ir-roti, ˙©ie© jitla’ u

jinΩel, u bosta dettalji o˙ra. Meta rajt dan jiena ˙sibt li g˙andi in©inier jew g˙all-inqas mekkaniku quddiemi.

Madankollu, kont sorpiΩ meta Karmenu qalli x’kienet il-professjoni tieg˙u. “Jien bajjad kont.

Qatt ma g˙allmuhomli dawn laffarijiet. L-elettriku tg˙allimtu ftit ’l hemm u ’l hawn. Ûbalji jag˙milhom kul˙add, imma titg˙allem u ma tibqax tag˙milhom.”

IΩ-Ωmien li jdum ja˙dem fuq mudell ivarja skont id-daqs tag˙hom u d-dettall li jkun fihom. “Jekk nag˙mel il-body talkarozza biss ma ndumx ˙afna, imma biex nag˙milha ta˙dem, dak jo˙odli ˙afna ˙in. Fil-fatt, lelettriku u l-mekkanika jo˙duli liktar Ωmien,” qalli Karmnu.

EΩempju ta’ dan hija r-Rolls Royce Phantom illi ˙aditlu madwar erba’ snin biex lestieha.

Hekk kif jasal biex jibda mudell ©did, Karmenu jixtri verΩjoni li tkun di©à fis-suq biex jie˙u lqisien tag˙ha, imbag˙ad g˙allmekkanika u l-elettriku ja˙seb xi

˙a©a hu. Meta staqsejtu minn liema parti tal-mudell i˙obb jibda, huwa qalli li mhux dejjem jibdiehom mill-istess punt. “Ìeneralment mix- chassis nibda, imbag˙ad is-suspensions u r-roti. Óafna drabi l-body in˙allih g˙alla˙˙ar,” spjegali Karmenu.

Huwa ammetta li minkejja l-fatt li l-biçça l-kbira tal-mudell jibnih hu, xorta jkollu bΩonn xi g˙ajnuna biex jag˙mel xi rqaqat.

“Fl-elettriku jkolli ftit g˙ajnuna: ng˙idu a˙na biex nag˙mel ilwipers ja˙dmu. F’dan it-tip ta’ affarijiet ikolli bΩonn muturi u wiring apposta. Biex nag˙mel bozza tixg˙el, dik naf nag˙milha, imma g˙al xog˙ol ta’ dan it-tip ikolli bΩonn l-g˙ajnuna.” Barra minn hekk, biex jag˙mel it-tappizzerija ta’ ©ewwa jsib lg˙ajnuna ta’ martu li t˙itlu kollox hi.

Ftit hawn nies li g˙andhom ilpaçenzja biex jag˙mlu dan it-tip ta’ xog˙ol. Fil-fatt, ˙afna nies jibΩg˙u jibdew pro©etti simili min˙abba l-˙in u d-dedikazzjoni li jitolbu. Madankollu, Karmenu

qalli li anke dilettant b˙alu jg˙addi minn mumenti fejn jibda jitlef il-paçenzja. “Meta ndum na˙dem ˙afna fuq l-istess mudell niddejjaq naqra, imma la nkun bdejtu lanqas ˙aqq li nitilqu meta nkun ˙adt daqshekk xog˙ol fuqu.” EΩempju ta’ dan huwa tank tal-gwerra Amerikan tat-tip Walker Bulldog tal-1953 li qieg˙ed jibni b˙alissa, u li di©à ilu ja˙dem fuqu sittax-il sena.

Suççessi kompetittivi Matul is-snin Karmenu ˙a sehem f’diversi kompetizzjonijiet talmudelli kemm lokali u kif ukoll barranin. L-ewwel kompetizzjoni barranija li ˙a sehem fiha saret fil-Wembley Conference Centre ©ewwa Londra fl-1985 fejn reba˙ midalja tal-fidda bil-Ford Mustang Grande tal-1969 li kien bena.

Erba’ snin wara re©a’ ˙a lmidalja tal-fidda fl-istess kompetizzjoni bir-Rolls Royce Phantom li bena. F’din l-okkaΩjoni kien biss ftit passi ’l bog˙od milli jikseb il-midalja tad-deheb. Fil-fatt,

bil-Phantom kien ©ie fl-ewwel post fil-kompetizzjoni, imma ma kienx kiseb il-500 punt li kellu bΩonn biex jikseb l-og˙la premju.

Min-na˙a l-o˙ra, hawn Malta Karmenu reba˙ diversi midalji tad-deheb, speçjalment fil-kompetizzjonijiet organizzati millAssociation of Model Engineers.

“F’Malta hawn nies kapaçi, imma barra hemm iktar kompetizzjoni,” spjegali Karmenu.

Fil-futur jit˙ajjar jer©a’ jitla’ Londra biex jipprova jikseb ilmidalja tad-deheb f’Wembley.

Fil-fatt, qieg˙ed jittama illi lWalker Bulldog ikun il-mudell li jaqtag˙lu xewqtu fil-©ejjieni. Jekk kollox imur kif jixtieq, dan it-tank g˙andu jkun lest sas-sena ddie˙la.

Minkejja l-fatt li j˙obb jikkompeti kontra dilettanti o˙ra, huwa xorta j˙oss li l-mudelli qieg˙ed jibnihom g˙all-pjaçir tieg˙u. “Ilmudelli g˙alija personali nag˙milhom. Huma imprezzabbli g˙alija. Dawn il-mudelli lanqas jekk i˙allsuni ma nne˙˙ihom; hemm parti minni ©o fihom.”

A˙barijiet

17.11.2013

07

“RIMARKI POÛITTIVI BIEX INKOMPLU NAÓDMU FUQ IR-ROAD MAP ” il-Prof. Scicluna

Prof. Scicluna kompla li lKummissjoni Ewropea “qed tispjega wkoll ir-ra©uni g˙aliex it-tbassir tag˙ha ma jaqblux ma’ dak tal-gvern.

Qed tg˙id li dan hu dovut g˙al riskji li huma kkalkulati fuq l-fatt li fl-esperjenza tag˙hom tal-passat il-miri talGvern Malti qatt ma intla˙qu.

Kien jg˙id mod u jsir ie˙or.

Jigifieri li l-amministrazzjonj preçedenti qatt ma Ωammet kelmtha. JibΩg˙u li d-d˙ul tal-gvern ma jintla˙aqx b˙al fil-passat”.

Temm jg˙id li dan il-Gvern jifhmu “pero` hu ta’ komfort g˙alih li jaf li sa issa, kemm id-d˙ul u kif ukoll il-˙ru© huma t-tnjen li hi huma "on track". IΩ-Ωmien jag˙tina parir”.

Malta tevita miΩuri korrettivi F’konferenza stampa li saret fi tmiem din il-©img˙a, indirizzata mill-Ministru g˙allFinanzi Edward Scicluna, ˙are© li r-rimarki li g˙amlet il-Kummissjoni Ewropea dwar ir-riformi g˙at-tkabbir ekonomiku “huma kollha poΩittivi u jinkora©©una biex inkomplu na˙dmu fuq ir-road map li fassalna qabel l-elezzjoni”.

Matul il-konferenza, ilMinistru indirizza l-punti mqajmin fi tliet dokumenti separati ppubbikati millKummissjoni Ewropea. Dawn huma l-Commission’s Assessment of the Economic Partnership Programme, lAssessment of the Report for Real Effective Action, u lAssessment of the Draft Budget 2014.

G˙ar-reazzjoni tal-Council Opinion on the Economic Partnership Programme, ilProf. Scicluna sostna li dan ifisser li Malta rnexxielha, g˙al darb’o˙ra, tevita miΩuri korrettivi imposti mill-Unjoni Ewropea li jistg˙u jkunu ta’ dannu g˙all-ekonomija Maltija.

Huwa semma wkoll il-konkluΩjonijiet tal-Kummissjoni li l-miΩuri proposti tal-Gvern fir-rigward ta’ finanzi pubbliçi huma “©eneralment adegwati u jistg˙u jkunu mistennija li jikkontribwixxu g˙at-tis˙i˙ tal-finanzi pubbliçi”.

Il-Prof. Scicluna laqa’ wkoll ir-rimarki tal-Kummissjoni li r-reviΩjoni li g˙addejja fuq l-

infiq se tippermetti lill-Gvern inaqqas u jikkontrolla nnefqa filwaqt li jag˙mel progress fir-rigward ta’ nfieq pubbliku aktar favur it-tkabbir.

Fir-rigward tal-kummenti tal-Kummissjoni dwar issostenibbiltà tal-pensjonijiet, il-Prof. Scicluna enfasizza li filwaqt li l-Gvern jibqa’ kommess li jΩomm l-età talpensjoni attwali, qed jintroduçi l-pensjonijiet tat-tielet pilastru (third pillar pensions) filwaqt li jikkunsidra soluzzjonijiet o˙ra aktar fit-tul.

Il-Prof. Scicluna laqa’ b’mod speçjali r-rikonoxximent talKummissjoni tal-isforzi talGvern biex tirristruttura l-

impriΩi statali Air Malta u Enemalta sabiex “titjieb ilprestazzjoni finanzjarja tag˙hom u mbag˙ad jitnaqqsu l-obbligazzjonijiet kontin©enti, jew garanziji talGvern li llum jammontaw g˙al miljun ewro, fuq ilfinanzi tal-Gvern”.

Il-Prof. Scicluna semma rrimarki poΩittivi talKummissjoni dwar id-direzzjoni tal-Gvern biex jimplimenta bidla minn tassazzjoni diretta g˙al wa˙da indiretta fit-Ba©it 2014, li lKummissjoni qalet “tista’ tinkora©©ixxi l-impjiegi u tag˙mel is-sistema fiskali kompatibbli mat-tkabbir ekonomiku”.

Il-Prof. Scicluna qal ukoll li, b˙ala parti mill-evalwazzjoni tag˙ha tad-Draft Budgetary Plan, il-Kummissjoni qalet li l-previΩjonijiet tal-Gvern huma “kawti g˙all-2013 u plawsibbli g˙all-2014”, u li “x-xenarju jista’ jirriΩulta a˙jar milli mistenni”.

Il-Prof. Scicluna spjega wkoll ir-ra©unijiet tekniçi g˙alfejn Malta u Brussell ma jaqblux rigward il-previΩjoni tad-defiçit g˙all-2013 u l2014. Huwa qal li dan huwa dovut g˙al kif, grazzi g˙allprojezzjonijiet tad-d˙ul ottimisti mill-amministrazzjonijiet preçedenti, ilKummissjoni hija xettika li projezzjonijiet ta’ d˙ul indiretti ta’ Malta se jimmaterjalizzaw, u g˙alhekk adottat projezzjoni aktar kawta.

Il-Kummissjoni tiddefendi speçifikament il-pessimiΩmu tag˙ha fir-rigward tar-riskji futuri g˙at-traΩΩin tan-nefqa tal-Gvern Malti mill-esperjenza tas-snin preçedenti jew min˙abba li dawn kienu se˙˙ew b’mod frekwenti filpassat.

Il-Prof. Scicluna qal li matul il-©img˙a li ©ejja lKummissjoni se tkun f’poΩizz-joni li tanalizza ddokumenti tal-Ba©it 2014 f’aktar dettall.

“Jiena ninsab konfidenti li ladarba l-Kummissjoni tevalwa d-dokumentazzjoni s˙i˙a tal-Ba©it 2014 bid-diversi miΩuri tag˙ha favur it-tkabbir ekonomiku, dawn se jkunu jistg˙u jikkonfermaw li l-ba©it li ppreΩentajna jil˙aq l-aspettattivi kollha biex jintla˙qu lg˙anijiet ekonomiçi u finanzjarji tal-pajjiΩ,” ikkonkluda il-Prof. Scicluna.

SODISFAZZJON GÓAT-TNEDIJA TAL-MULTIANNWALI ERASMUS+ Wara li l-Kumitat tal-Kultura u Edukazzjoni tal-Parlament Ewropew approva ftehim informali mal-Kunsill Ewropew dwar it-tnedija talProgramm Multiannwali msejja˙ Erasmus+, il-Kap tadDelegazzjoni Laburista filParlament Ewropew Joseph Cuschieri esprima s-sodisfazzjon tieg˙u g˙al dan il-ftehim li se jfisser vot ta’ erbatax-il biljun ewro sabiex ˙ames miljun student fl-Ewropa, fosthom eluf ta’ Maltin ikunu jistg˙u jistudjaw f’pajjiΩ ie˙or.

L-Ewroparlamentari Joseph Cuschieri kien attiv f’dawn la˙˙ar xhur i˙e©©e© biex dan il-ftehim ikun jista’ jintla˙aq.

Cuschieri g˙amel diversi appelli lill-istituzzjonijiet Ewropej sabiex jie˙du lazzjoni neçessarja biex tinstab soluzzjoni dwar ilfinanzjament tal-programm Erasmus.

Il-programm Erasmus+ ji©bor fih l-edukazzjoni formali kif ukoll informali, it-

ta˙rig kif ukoll programmi taΩ-Ωg˙aΩag˙ u sports. Dawn jinkludu ba©its separati g˙all-

programmi Erasmus, Erasmus Mundus, Leonardo da Vinci, Comenius, Grundtvig u Youth in Action.

Il-Kap tad-delegazzjoni Laburista fil-Parlament Ewropew Joseph Cuschieri kien ˙a inizjattiva mal-istudenti universitarji Maltin aktar kmieni din is-sena permezz ta’ ittra u dokument li hu bag˙at lill-g˙aqdiet li jirrappreΩentaw lill-istudenti fuq il-kampus tal-Università ta’ Malta. Permezz tal-ittra, lEwroparlamentari Cuschieri spjega s-sitwazzjoni ta’ diskrepanza ta’ ’l fuq minn tliet biljun ewro u nofs filba©it tal-Unjoni Ewropea li kien qed jhedded il-futur talErasmus u kien qed jipperikola l-parteçipazzjoni ta’ ˙afna studenti fi skambji li jag˙mlu ma’ universitajiet o˙rajn.

L-Erasmus hu wie˙ed milliktar programmi ta’ suççess

fl-Unjoni Ewropea. ’Il fuq minn tliet miljun student Ewropew, inkluΩ mijiet ta’ Maltin di©à pparteçipaw f’dawn l-iskambji li joffru esperjenza ta’ tag˙lim u ta˙ri© f’pajjiΩi differenti. Din l-esperjenza ssa˙˙a˙ ilpotenzjal akkademiku u professjonali tal-istudenti kif ukoll tikkontribwixxi g˙allspirtu ikbar ta’ komunità fost l-Ewropej.

“Huwa ta’ sodisfazzjon g˙alija li stinkajt biex dan ilftehim tal-Erasmus+ ikun jista’ jse˙˙. Nemmen f’dan ilprogramm g˙aliex jippromovi l-inkluΩjoni soçjali u aççess g˙al kul˙add filwaqt li jsa˙˙a˙ l-ispazju g˙at-ta˙rig ta’ Ωg˙aΩag˙ li g˙andhom bΩonnijiet speçjali u inqas opportunitajiet minn ˙addie˙or,” sostna l-Kap tadDelegazzjoni Laburista filParlament Ewropew Joseph Cuschieri.

08

A˙barijiet

17.11.2013

InVestIment GÓaqLI FL-InFrastruttura ta’ PajjIÛna Minn LiaM Gauci F’diskors li g˙amel filParlament iktar kmieni din il-©img˙a l-Ministru g˙atTrasport u Infrastruttura Joe Mizzi ta rendikont tal-prijoritajiet li ser ikollu l-Ministeru tieg˙u matul is-snin li ©ejjin.

Fost dawn il-prijoritajiet hemm pro©etti kapitali li lGvern preΩenti ˙ass il-˙tie©a li jinvesti fihom sabiex jistimula l-ekonomija. IlMinistru Mizzi sostna li nnefqa tal-Gvern Nazzjonalista fis-sena 2012, li ©ejja minn fondi tal-Unjoni Ewropea, fondi nazzjonali u fondi ta’ koeΩjoni, kienet ta’ 35 miljun ewro filwaqt li g˙as-sena 2014 il-Gvern Laburista qieg˙ed jivvota kwaΩi 78 miljun ewro.

Wie˙ed jara wkoll li b˙ala vot kapitali s˙i˙ bejn estimi tal-2012 u dak li ©ie investit, kien hemm tnaqqis ta’ 28 miljun ewro mill-Gvern preçedenti. Mill-banda l-o˙ra Gvern Laburista, minn stima ta’ 51 miljun ewro g˙as-sena 2013, qed jivvota 91 miljun ewro g˙as-sena 2014, li jfisser Ωieda ta’ 40 miljun fil-vot kapitali.

Indirizza t-traskura©ni talpassat Il-Ministru Mizzi semma lpro©ett tal-Baçir Numru Wie˙ed f’Bormla, li sa millewwel ©ranet ta’ din ille©iΩlatura ng˙ata prijorità wara li t˙alla jaqa’ lura millGvern preçedenti. Barra minn hekk, b’kollaborazzjoni ma’ diversi ministeri, il-Ministeru g˙at-Trasport u l-Infrastruttura qieg˙ed ja˙seb ukoll biex ’il quddiem ji©i attivat il-parti talBaçir fejn hemm il-bini, liema pro©ett ikun jirrifletti

l-istorja marittima talKottonera u t-tradizz-jonijiet tag˙ha.

Issemma wkoll il-bini tadda˙la ta’ Bieb il-Belt, li jinkludi x-xog˙ol li sar fuq tTeatru Rjal u l-bini tal-parlament il-©did. “Pro©ett,” fakkar il-Ministru Mizzi, “li kien ikkaratterizzat minn g˙add ta’ problemi sa millbidu tieg˙u, bir-riΩultat li se ji©i jiswa aktar minn 80 miljun ewro, kif ©ie inizjalment stmat mill-Gvern preçedenti.” Minkejja dawn l-intoppi, ix-xog˙ol huwa mistenni li jitlesta sa Ìunju tas-sena d-die˙la.

Pjan g˙at-traffiku Fid-diskors tieg˙u l-Ministru g˙amel ukoll referenza g˙allproblemi tat-traffiku li qieg˙ed jiffaççja pajjiΩna.

Hawnhekk huwa qal li t-traffic bottlenecks, li fihom eluf ta’ persuni jitilfu ˙afna ˙in, ser ji©u indirizzati fis-snin li ©ejjin permezz ta’ pjan nazzjonali dwar l-immani©©jar tattraffiku.

Il-Ministru g˙at-Trasport u Infrastruttura fakkar li huwa kien semma din il-kwistjoni f’diversi fora internazz-jonali u li kellu l-opportunità li jiltaqa’ ma’ Pat Cox, il-koordi-

natur tal-programm Ten-T, fejn esprima t-t˙assib tieg˙u fuq il-bΩonn ta’ kunçetti ©odda fl-immani©©jar tat-traffiku. Min-na˙a tieg˙u, is-Sur Cox huwa mistenni li ji©i Malta is-sena d-die˙la biex jara s-sitwazzjoni mill-qrib u joffri l-pariri tieg˙u f’dan irrigward.

Toroq siguri u aççessibbli Sadanittant, kompla lMinistru, qeg˙din jittie˙du diversi miΩuri sabiex it-toroq ta’ pajjiΩna jkunu iktar siguri u aççessibbli. Huwa semma il-pro©ett tal- junction tal-

Kappara, pro©ett li kien ilu fuq il-karti mill-1996, u ma mmaterjalizza qatt. Min-na˙a l-o˙ra, Gvern Laburista ta lgreen light fl-ewwel xhur tieg˙u fit-tmexxija u issa xxog˙ol fuq dan il-pro©ett mistenni li jibda matul issena 2014.

Qed jit˙ejjew ukoll pjanijiet g˙al pro©ett fil- junction ta’ fejn iç-Çimiterju talAddolorata: dik li hija mag˙rufa b˙ala Marsa Junction. Barra minn hekk, ing˙atat spinta qawwija biex il-pro©ett ta’ over-pass fi Triq Diçembru 13 jer©a’ jibda, wara li kien t˙alla wieqaf g˙al diversi xhur mill-Gvern preçedenti, nuqqas li seta’ wassal g˙at-telf tal-fondi Ewropej li ©ew allokati g˙allpro©ett. Madankollu, permezz tal-intervent tal-Gvern, dan ser jitlesta s-sena ddie˙la.

Il-Ministru Mizzi fakkar illi l-Gvern qieg˙ed jie˙u miΩuri biex trakkijiet li j©orru merkanzija mhux ur©enti ma jg˙addux minn toroq arterjali f’çerti ˙inijiet tal-©urnata. Din il-miΩura hija mistennija taffettwa wkoll l- instructors tal-karozzi u Ω-Ωwiemel.

In-nuqqasijiet fis-servizz tattrasport pubbliku wkoll ing˙ataw importanza kbira minn dan il-Gvern, li malajr beda jie˙u passi biex din ilkwistjoni ti©i indirizzata.

Hawnhekk il-Ministru fakkar li fi Ωmien qasir huwa beda proçess ta’ konsultazzjoni mal-pubbliku u l-kunsilli lokali biex jie˙u s-su©©erimenti tag˙hom. “Din kienet konsulenza li g˙aliha ma ˙ri©na xejn mill-but,” sostna l-Ministru Mizzi, “mhux kif g˙amel Gvern preçedenti li nefaq kwaΩi 900,000 ewro.”

L-Iskema taL-PV estIÛa sa marzu 2014 F’diskors li g˙amel filParlament il-Ministru g˙allEner©ija u l-Konservazzjoni tal-Ilma, Konrad Mizzi, ˙abbar li l-iskema fuq ix-xiri ta’ sistemi fotovoltajçi ser ti©i estiΩa sa Marzu tas-sena d-die˙la.

Dan qieg˙ed isir bil-g˙an li jkompli jinkora©©ixxi l-uΩu ta’ ener©ija alternattiva fost ilfamilji f’pajjizna. S’issa di©à kien hemm 6,000 familja li bbenefikaw minn din l-iskema.

Din l-iskema, li hija kofinanzjata mill-ERDF b’valur ta’ €21 miljun, ser tippermetti lill-konsumatur illi jibbenefika minn 50% tal-ispiΩa fil-pannelli sa massimu ta’ €2500. Barra minn hekk, qieg˙da ting˙ata Feed-in Tariff ta’ 22ç g˙al kull unit i©©enerat g˙all-ewwel sitt snin u rata skont l-ispiΩa tal©enerazzjoni tal-elettriku fissnin ta’ wara.

Permezz ta’ din l-inizjattiva,

il-Gvern qieg˙ed jag˙ti prova çara ta’ kemm huwa kommess li jwettaq il-weg˙di elettorali tieg˙u fejn tid˙ol l-ener©ija

rinovabbli. Fil-fatt, l-iskema li tkopri x-xiri tas-sistemi fotovoltajçi twettaq b’mod speçifiku l-weg˙da numru 28 fejn

il-Partit Laburista kkommetta ru˙u illi jag˙ti inçentivi sa massimu ta’ 50% fuq xiri ta’ pannelli fotovoltajçi.

Dan ikompli jibni fuq linvestiment tal-Gvern Laburista fl-ener©ija rinovabbli fejn, f’Mejju li g˙adda, kien ©edded ukoll tnejn o˙ra: dik tas- solar water heaters , kif ukoll dik tar-roof insulation u double glazing . L-g˙an ta’ dawn l-iskemi, li ser jibqg˙u validi sal-a˙˙ar ta’ din is-sena, huwa li ji©i inkora©©it l-uΩu ta’ sorsi rinovabbli ta’ ener©ija g˙all-uΩu domestiku, kif ukoll ti©i m˙e©©a l-effiçjenza fl-uΩu tal-ener©ija.

Permezz ta’ dawn l-inizjattivi ©ew imwettqa l-weg˙di numru 19: li tkun sostnuta liskema li permezz tag˙ha jing˙ataw sa 400 ewro f’rifuΩjoni fuq xiri ta’ solar water heaters , kif ukoll weg˙da numru 21: li tkun sostnuta l-iskema ta’ rifuΩjoni sa massimu ta’ elf ewro fuq installazzjoni ta’ aperturi double glazed.

Kunsilli Lokali

17.11.2013

09

ID f’ID maÇ-ÇIttaDIn

Il-PersunI b’DIÛabbIltÀ fuq nett tal-aÌenDa tas-sezzjonI KunsIllIerI Pl Mario Fava President tas-Sezzjoni Kunsilliera tal-PL email keaneo@onvol.net

It-Tlieta, 5 ta’ Novembru, b’kollaborazzjoni bejn isSezzjoni Kunsillieri tal-PL u lForum Ûg˙aΩag˙ Laburisti, ©ie mtella’ seminar dwar problemi li jiffaççjaw fillokalitajiet tag˙na persuni b’diΩabbiltà.

L-iskop ta’ dan is-seminar kien li titqajjem kuxjenza ikbar – anke fost il-kunsillieri – tal-bΩonnijiet ta’ dawn in-nies. Fil-bidu ta’ dan isseminar saret introduzzjoni qasira minn rappreΩentanti taΩ-Ωew© g˙aqdiet u wara kienu ppreΩentati erba’ sitwazzjonijiet differenti fejn dawk preΩenti ˙admu fi gruppi sabiex jo˙orgu bl-a˙jar soluzzjonijiet.

Is-sitwazzjonijiet ippreΩentati kienu dawn: Sitwazzjoni 1: B˙ala kunsill ©ie deçiΩ li lpersuni b’diΩabbiltà g˙andhom jipparteçipaw iΩjed fil˙idma tar-ra˙al, g˙alhekk hemm bΩonn li tippjanaw avveniment li, minkejja li ma jkunx bilfors jiffoka fuq diΩabbiltà, ikun ma˙dum b’mod li anke persuni b’diΩabbiltà jkunu jistg˙u jipparteçipaw. X’tip ta’ attività ta˙sbu li g˙andha ti©i organizzata? U kif tistg˙u tassiguraw li persuni b’diΩabbiltà jipparteçipaw ukoll?

Sitwazzjoni 2: Fil-lokalità tag˙kom hemm problema kbira ta’ parke©©.

Spazji riservati g˙al dawk li g˙andhom blue sticker huma wa˙diet u, bosta drabi, jittie˙du minn persuni li m’g˙andhomx blue sticker .

Dan iwassal biex ˙afna persuni b’diΩabbiltà ma jsibux fejn jipparkjaw u g˙alhekk jispiççaw li ma jistg˙ux imorru jΩuru l-˙wienet jew jinqdew mis-servizzi offruti filbelt jew ra˙al. X’jista’ jag˙mel il-kunsill f’dan ir-rigward?

Sitwazzjoni 3: Il-biçça l-kbira tal-bankini fillokalità tag˙kom huma aççessibbli g˙al si©©u tar-roti g˙ax kull kantuniera ©iet ma˙duma livell mat-triq.

Però, xorta wa˙da jkun hemm diffikultajiet g˙al min juΩa s-si©©u tar-roti. Dan g˙aliex hemm numru ta’ arbli li jitpo©©ew fuq bankini dojoq u ma j˙allux spazju kbir biΩΩejjed g˙al si©©u tarroti biex jg˙addi.

Apparti minn hekk, bosta familji j˙obbu jsebb˙u r-ra˙al billi jo˙orgu barra quddiem ilbieb qsari kbar tal-pjanti, li wkoll jingumbraw il-bankina.

X’jista’ jsir min-na˙a tal-kunsill biex dawn is-sitwazzjonijiet ji©u evitati? U x’diffikultajiet esterni jista’ jsib il-kunsill jekk jiddeçiedi li jie˙u azzjoni?

Sitwazzjoni 4: Il-kunsill jo˙rog ktejjeb b’informazzjoni u avviΩi minn Ωmien g˙al Ωmien. Il-kunsillieri jiddeçiedu li jixtiequ jwasslu l-messa©© tag˙hom lil persuni neqsin mid-dawl, persuni li sa issa ma jistg˙ux jaqraw dan il-fuljett. O˙orgu b’numru ta’ ideat dwar x’jista’ jag˙mel il-kunsill biex, b’mod li jΩomm mal-ba©it u ma jonfoqx iΩΩejjed, xorta wa˙da jassigura li l-materjal tal-fuljett jasal g˙and min g˙andu diffikultà biex jara.

AnaliΩi Il-feedback kien wie˙ed interessanti u l-punti diskussi g˙andhom jing˙ataw çertu piΩ meta wie˙ed ji©i biex jie˙u çertu deçiΩjonijiet, anke fixxog˙ol ta’ kuljum tal-kunsilli lokali.

Punt kardinali huwa l-fatt li g˙ad g˙andna kunsilli lokali li mhumiex aççessibbli, la g˙al persuni b’diΩabbiltà u lanqas g˙all-anzjani. Kif çerti lokalitajiet ing˙ataw post mill-gvern çentrali sabiex ikunu jistg˙u joperaw minnu filwaqt li kunsilli o˙ra kellhom jiddejnu biex jixtru post. Hemm imbag˙ad kunsilli li ma setg˙ux jag˙mlu dan u allura l-uffiçini tag˙hom g˙adhom sal-lum inaççessibbli.

Tqajjem il-punt ta’ restrizzjonijiet finanzjari fuq il-kunsilli lokali meta ji©u biex jorganizzaw çertu attivitajiet fejn ma jistg˙ux ‘jissponsorjaw’ jew jag˙tu donazzjoni jew jeΩentaw lil dawn il-persuni minn çertu ˙lasijiet g˙all-attivitajiet li jkunu se jie˙du sehem fihom. Hawn anke saret diskussjoni jekk att b˙al dan ixxejjinx id-dinjità tal-persuna g˙aliex tista’ t˙ossha inqas minn ˙addie˙or jekk g˙aliha ssir eççezzjoni biex ma t˙allasx b˙all-kumplament tal-parteçipanti. Óare© çar li dawn in-nies mhux karità g˙al darba jridu, iΩda li jkollhom integrazzjoni s˙i˙a fis-soçjetà, speçjalment fid-dinja taxxog˙ol.

EΩempju çar kien dak li semmiet persuna b’diΩabbiltà fejn tkellmet dwar kemm dawn jiddejqu meta xi ˙add juΩa kliem b˙al: ‘miskin’ jew ‘ara ja˙asra’. Ma setax jonqos ukoll milli ji©i diskuss kif f’postijiet storiçi dawn il-persuni jridu j˙allsu daqs kul˙add u m’g˙andhom lebda skont fuq il-prezz tadd˙ul. Óare© çar ukoll li ma tistax titfa’ lil kul˙add f’keffa wa˙da.

Minkejja li tnejn min-nies jista’ jkollhom l-istess diΩabbiltà, dawn ma jistg˙ux jitqiesu l-istess g˙aliex huma individwi differenti b’˙iliet u talenti differenti.

Issemma kemm

dawn in-nies ˙afna drabi jispiççaw ta’ piΩ finan-zjarju fuq il-familji tag˙hom g˙aliex mhux dejjem isibu xog˙ol u g˙ad hawn tabù jew kultura li jekk g˙andek tim-pjega lil xi ˙add, a˙jar issib persuna li tista’ tag˙tik il-mija fil-mija ming˙ajr ma trid tara li jkollok ambjent tajjeb g˙al persuni b’diΩabbiltà.

Jidher li l-li©i tal-protezzjoni tad-data qed tkun ta’ barriera g˙all-kunsilli lokali. Intqal li bosta kienu dawk il-kunsilli li talbu li jkollhom lista ta’ persuni b’diΩabbiltà fil-lokalità tag˙hom sabiex ikunu jistg˙u jorganizzaw çertu attivitajiet apposta g˙alihom. Jidher iΩda li ˙add ma jrid jg˙addi din iddata lill-kunsilli lokali birra©uni tkun li b’hekk ikunu qed jinvadu l-privatezza talindividwu. Irridu ng˙idu li biex kunsill lokali jorganizza dawn l-attivitajiet irid jid˙ol fi spejjeΩ ikbar b˙al, pereΩempju, biex jikri low floor buses jew vannijiet b’aççess g˙al si©©ijiet tar-roti.

Minkejja dan u minkejja li ˙afna huma l-kunsilli li jixtiequ jag˙mlu dan, xorta qed isibu bibien mag˙luqa f’dan is-sens. G˙alhekk ©ie deçiΩ li g˙andha ssir pressjoni sabiex ikun hemm speçi ta’ çensiment biex il-kunsilli lokali ikollhom din id-data u jkunu jistg˙u ja˙dmu fuqha.

Il-parke©© g˙al persuni b’diΩabbiltà, il-bankini fillokalitajiet, diΩlivelli fil-bankini u egoiΩmu minn u˙ud mirresidenti kienu punti o˙rajn li ©ew diskussi. Minkejja li ˙afna bankini issa qed ikollhom iddrop curve fil-bidu tag˙hom, jekk persuna titla’, ng˙idu a˙na b’si©©u tar-roti, din ˙afna drabi jkollha tara minn fejn se tinΩel meta tasal f’nofsha g˙aliex jew il-bankina tidjieq, jew issib ostakli b˙al gradi jinfet˙u ’l barra minflok ’il ©ewwa kif suppost, jew isibu xi ˙anut li jkun ˙areg kaxxi bil-˙axix jew frott fuqha. Ag˙ar minn hekk, ilmod kif qed isiru l-bankini dawn iΩ-Ωminijiet fejn, min˙abba l-garaxxijiet, bankina jkun fiha diversi li-velli differenti li jag˙milha diffiçili timxi fuqha a˙seb u ara tuΩa bastun jew si©©utar-roti.

Xi ˙a©a o˙ra hi kif ˙afna jag˙mlu ˙adid ornamentali mat-twieqi tar-residenzi tag˙hom li jkunu jo˙ro©u ’l barra ˙afna g˙al fuq il-bankini. L-istess fejn jid˙lu qsari kbar jew si©ar li jikbru ’l barra mill-©nien ta’ quddiem, speçjalment meta dawn ikollhom truf bil-ponta. L-istess japplika g˙all-g˙amara tat-triq, arbli tal-Enemalta, depository boxes tal-Maltapost, arbli tattiΩjin tal-festi, kontenituri, boroΩ taΩ-Ωibel u ˙afna affari-

jiet o˙ra.

G˙aldaqstant, dwar dan ilpunt ©ie rrakkomandat li g˙andu jkun hemm policy çara ta’ kif g˙andhom isiru lbankini u ssemma kif fil-passat kien jitpo©©a injam ta˙t ilbankina biex dak li jkun ikun jista’ jda˙˙al il-vettura filgaraxx.

Dwar il-parke©© issemma kif wara l-˙amsa ta’ filg˙axija, ilfatt li jieqaf is-servizz talgwardjani lokali, ˙afna drabi, postijiet riservati g˙al persuni b’diΩabbiltà jipparkja fuqhom kul˙add. Hawn ta’ min wie˙ed jag˙mel appell biex wie˙ed ikun aktar ra©jonevoli u j˙alli dawn l-ispazji g˙al dawn in-nies. Jidher li minn meta l-kunsilli lokali tilfu lkontrol li kellhom fuq is-sistema tal-infurzar, din il-problema kibret.

Punt ie˙or li ©ie diskuss hija l-problema li dawn in-nies isibu meta jkollhom imorru g˙al xi viΩta l-isptar jew jidhru quddiem xi bord. Intqal li mhux dejjem ji©u trattati ta’ umani iΩda b˙ala kaΩijiet jew, ag˙ar, b˙ala numru. Ma jkunx hemm persuni speçjalizzati u professjonali biex g˙all-inqas dawn il-persuni ma jittneΩΩawx mid-dinjità tag˙hom u jkunu stmati ta’ nies. Minkejja li din mhix irregola, lanqas ma hi xi eç-çezzjoni ta’ darba.

KonkluΩjoni Li ˙are© Ωgur u b’mod millaktar çar minn dan is-seminar hu kemm dawn il-persuni g˙andhom ji©u integrati b’mod iktar b’sa˙˙tu fis-soçjetà. Kemm dawn l-individwi g˙andhom talenti u kapaçitajiet differenti li mhux dejjem qed isir l-a˙jar uΩu minnhom.

Kemm, bi ftit attenzjoni u ˙sieb, nistg˙u, anke a˙na b˙ala kunsillieri, nag˙mlu l˙ajja tag˙hom ˙afna iktar façli. Kemm, b’inqas egoiΩmu minn kul˙add, dawn jistg˙u j˙ossuhom aktar komdi u fuq kollox parti mis-soçjetà li jg˙ixu fiha. Kemm bi ftit attitudni tajba, bla ma nuru ˙niena Ωejda, nistg˙u ng˙inu biex dawn in-nies jinfet˙u iktar mas-soçjetà g˙ax i˙ossuhom li jag˙mlu parti minnha u li jappartienu lilha huma wkoll.

G˙alhekk, filwaqt li nirringrazzja lil dawk kollha li pparteçipaw, in˙e©©e© lillkunsilli lokali kollha sabiex meta jkunu se jie˙du xi deçiΩjonijiet, jorganizzaw xi attività jew iwettqu xi pro©etti, ja˙sbu dejjem iktar dwar ilbΩonnijiet ta’ dawn il-perusni.

Persuni li, jekk na˙dmu flimkien mag˙hom, g˙andhom ˙afna x’jofru anke huma stess lil-lokalitajiet tag˙na.

10

Opinjoni

17.11.2013

TiVi AWARds MINN

SALVU

CANALE

l-Malti tajjeb! (Issa ˙a nirran©a ftit it-toppu ˙a nkompli nikklikkja).

Ikolli nammetti li jien wie˙ed if-fissat fuq id-dokumentarji, nipp-referi nara dokumentarju milli xi film jew teleserje. IΩda peress li nqalleb il-˙in kollu (miskina r-remote, aktar nimma©inaha xi pjanu) insegwi dak kollu li joffru l-istazzjonijiet kollha. La semmejt id-dokumentarji ma nistax ma nsemmix wie˙ed partikolari li jintwera fuq TVM. Dan huwa Ta˙t l-Art u, g˙al min qatt ma rah, jittratta postijiet f’Malta li qatt ma raw ix-xemx: iΩur postijiet b˙al mini, xelters u ©wiebi u jiddeskrivi l-istorja ta’ kull post li jΩur. Interessanti lfatt li kultant jippruvaw jag˙mlu dak li jidher impossibbli u jg˙addu ukoll minn djuq impossibbli.

Xejn ©did Fuq kull stazzjon wara nofsinhar ma jintwera xejn ©did u spettakolari, li tg˙id ˙adt pjaçir tara. Tg˙iduli: biex ©ej? Jekk jeΩisti ˙in tal-qtug˙ ta’ nifs fuq kull stazzjon Ωgur li huwa dak ta’ waranofsinhar. Fuq ONE jintwera Kalamita (dak li jaqbad mieg˙ek daqs qarnita).

Dan ilu g˙addej is-snin issa u ftit li xejn biddel l-istil. IΩda xorta Alfred Zammit dejjem tejjeb id-dehra tal-istudio. L-istaz-

It-tieni pjaneta wara x-xemx

zjon tal-Istat TVM g˙andu TVPM , ippreΩentat minn Corazon Mizzi li issa da˙al fittieni sena tieg˙u. In-NET g˙andhom Flimkien , ippreΩentat minn Hermann Bonaci u Frida Cauchi. Fuq l-F Living, kumbinazzjoni, jkun hemm Karl u Romina Bonaci (tliet kwarti tal-programmi jippreΩentawhom huma). Jekk tie˙u kampjun ta’ kull programm tinduna li kollha joffru l-istess. Pariri, diskussjonijiet, tisjir, rokna mal-avukat, rokna mat-tabib u nkomplu sejrin.

Tg˙awwi© mg˙awwe© Jekk hawn xi ˙add ‘i˙ossu’ (hux hekk jg˙idu Ω-Ωg˙aΩag˙) bla ebda dubju huwa l-preΩentatur tal-programm Gadgets fuq TVM. Sa hemm fiha u ma fijhiex iΩda jekk tinnota l-mod kif dan jinterpreta l-lingwa Maltija jqumlek ©ismek xewk xewk, g˙ax ˙lief tiddawnlowdja (flok tniΩΩel), tixxerja (flok taqsam ma’ s˙abek), tikklikkja (flok tag˙fas), nibbrawΩjaw (flok infittxu) ma jg˙idx. Kif qatt jistg˙u wliedna jitg˙allmu

Il-programm Venere issa ilu ©mielu jintwera fuq TVM, u, ng˙idilkhom il-verità, qatt ma fhimt is-su©ett tieg˙u. Kull meta segwejtu dejjem rajt fih tfajliet sbie˙ jippuΩaw f’postijiet differenti. Li dejjem fhimt hu li kull prog-ramm ikollu su©©ett differenti u li t-tfajliet jinΩebg˙u u ji©u mlibbsin skont is-su©ett talprogramm. Meta narah napprezza kemm hawn talent f’pajjiΩna g˙all-fotografija, Ωebg˙a tal-wiçç u stili differenti tax-xag˙ar. Mixage huwa programm ie˙or li jaqa’ ta˙t illifestyle . Mixage jirrapporta kurΩitajiet dwar iç-çelebritajiet, il-kantanti, l-atturi u l-films, fost o˙rajn. In˙oss li huwa m˙allat sew u jolqot is-su©©etti kollha li toffri d-dinja tal-ispettaklu; jog˙©obni wkoll g˙aliex dejjem tisma’ lil min jippreΩenta u dan qatt ma jidher. Il-ONE g˙andhom ukoll Looks li, minkejja li huwa kompletament differenti mit-tnejn li di©à semmejt, huwa programm immirat l-aktar g˙assess femminili.

Daqshekk g˙al-lum, niltaqg˙u l-Óadd li ©ej.

OÓROÌNA ’L BARRA MINN HAWN Kitba ta’ Patri Mario attard It-temp ta’ b˙alissa jda˙˙alni iktar f’qoxorti mis-soltu. Beda jidlam kmieni, u dik ir-reg˙xa ˙afifa tal-kes˙a fina fina qieg˙da t˙ejjijni bil-mod g˙ax-xitwa. Ma’ nΩul ix-xemx ikolli seba’ mitt sena biex nin©abar il-kunvent! G˙allirdoss ta’ kamarti!

Dan is-sens misterjuΩ ta’ ©abra n˙ossu f’g˙admi anke meta nkun g˙addej passi©©ier fil-karozza ma’ xi ˙add. Óeqq, il-Patri g˙adu jgawdi stima. Mhux kif ja˙sbu xi w˙ud li jpeçilqu fil-vojt li l-Patri jfittex il-poter ˙a jixxa˙xa˙! Ûbaljat sie˙bi! Imma, temminha jew le, il-Patri huwa dak li jirrappreΩenta b’mod ˙aj lil dak li quddiemu int ukoll g˙ad tag˙ti kont ta’ g˙emilek b˙alma jrid jag˙ti hu!

U mxa˙xa˙ fuq is-seat ta’ quddiem, mhux l-ewwel darba li lillPatri jg˙adduh min fejn iççimiterju! Filg˙axija! Ommi ma, x’biΩa’! U le! Hawnhekk mhux qeg˙din nit˙addtu fuq il-povru Shaggy ta’ Scooby Doo! Lanqas m’a˙na nit˙addtu fuq l-istorja ta’ Manwel il-mastrudaxxa li ried juri x’jaf billi libes liΩar abjad u g˙amel festa bil-kif bil-qtajja’ li kien jag˙ti lin-nies g˙aliex ilkoll ˙asbuh fantaΩma. Imnalla l-Fra nofs ras ©abu f’sensih bix-xebg˙a g˙aslu© li lag˙ablu! G˙ax wara dik ix-xebg˙a Manwel ma baqax iktar jittanta iΩjed lix-xemx g˙addejja! Erbg˙a min-nies kien ˙assrilhom demmhom bil-qtajja’ li tahom! Imnejn sa fejn g˙andek tg˙addi g˙all-affari tieg˙ek u ssib iblah ta’ din il-kwalità li j˙assarlek demmek bil-qatg˙a li jag˙tik?!

Forsi tg˙idli, bit-tbissima fuq wiççek: “Órejjef u stejjer Patri!”

Kemm trid ˙abib! Imma l-erwie˙ tal-Purgatorju mhumiex tafux! Il-

Purgatorju huwa post! Ûgur li se tg˙idli: “U int kif taf Patri? Mela mort di©à?” S’issa le! G˙alkemm il-Purgatorju tassew jibda’ minn din id-dinja. Ftakar ftit bil-paçenΩja li jkollok tie˙u b’martek?

B’Ωew©ek? Bi wliedek? Bil-patrijiet? Bis-sorijiet? Bi s˙abek taxxog˙ol? Bix-xju˙? Jew bin-neputijiet? Xxxxx! BiΩΩejjed Patri!

Ag˙laqlu! Tifta˙lix kotba!

Imma l-˙ajja hekk ˙bieb! Óu sabar b’min idejjaqlek qalbek!

Tiftakruha din? G˙adha tg˙odd tafux! Avolja llum kul˙add jitgerfxulu xi naqra l-wajers! InkluΩ tieg˙i!

Tal-Patri!

Imma

b’daqshekk dak li kien g˙adu tajjeb jew ˙aΩin b’hekk baqa’ jg˙odd! U la ©lekk u lanqas ingravata m’g˙andha l-qawwa tbiddlu!

Il-Purgatorju huwa post tat-tisfija fejn ir-ru˙ tmur fih wara din il˙ajja. Mhuwiex Las Vegas!

Hemm it-tbatija! Isimig˙u xi tg˙id ˙abibti, Santa Faustina, fid-djarju tag˙ha: “(Il-lejl ta’ wara) jiena rajt l-An©lu Kustodju tieg˙i, li ordnali nimxi warajh. F’mument wie˙ed sibt ru˙i f’post mimli çpar u nar fejn kien hemm folla kbira ta’ erwie˙ qeg˙din ibatu. Kienu qeg˙din jitolbu bil-˙e©©a, imma

bl-ebda siwi, g˙alihom stess; a˙na biss nistg˙u ng˙inuhom. Ilfjammi li kienu qeg˙din ja˙arquhom, lili ma missewnix.

L-An©lu Kustodju tieg˙i ma telaqnix fl-ebda waqt. Jiena staqsejt lil dawn l-erwie˙ x’kienet l-ikbar sofferenza tag˙hom.

B’vuçi wa˙da huma we©buni li likbar turment tag˙hom kien ixxewqa kbira tag˙hom g˙al Alla.

Rajt lill-Madonna ΩΩur l-erwie˙ fil-Purgatorju. L-erwie˙ isej˙ulha ‘Il-Kewkba tal-Ba˙ar’. Hija ©©ibilhom is-ser˙an. Jiena ridt inkompli nitkellem mag˙hom iktar, imma l-An©lu Kustodju tieg˙i sejja˙li sabiex nitlaq. A˙na ˙ri©na minn dak il-˙abs ta’ tbatija.

(Smajt vuçi interna) tg˙id: ‘Il˙niena tieg˙i dan ma tridux, imma l-©ustizzja hekk titlob.’

Minn dan iΩ-Ωmien ’il hawn, jiena ninsab f’g˙aqda iktar mill-qrib mal-erwie˙ li qeg˙din ibatu” (§ 20).

Kif nistg˙u ng˙inuhom lil dawn l-erwie˙? Ûgur li mhux meta nitfewwaq tifwiqa daqshiex u mbag˙ad ng˙idilhom “g˙allerwie˙!” Wisq inqas meta nitfa’ xi ri˙ li jnitten u jqalla’ lili, a˙seb u ara lil dawk ta’ madwari, u bilwiçç tost kollu noffrih g˙alihom!

“G˙all-erwie˙!”

L-erwie˙ g˙andhom bΩonn talbek. Titqammilx! Minn Ωmien g˙all-ie˙or iktbilhom il-quddies!

Tag˙mel pjaçir lilek innfsek stess g˙ax huma jitlobu g˙alik!

Tintrabatx mal-money money!

Mhux ˙a to˙odhom mieg˙ek!

Jekk ma tridx li jitfg˙uk fl-infern uΩahom biex bihom biΩibilju erwie˙ jitilg˙u fis-sema.

Qeg˙din jokorbulek: “O˙ro©na ’l barra minn hawn!” Kif tista’ ma tiktibilhomx il-quddies?

Opinjoni

17.11.2013

11

FORUM ÛGÓAÛAGÓ LABURISTI

YES gÓal SEMinar f’Malta

Josef Azzopardi Deputat Segretarju FÛL

Il-Forum Ûg˙aΩag˙ Laburisti (FÛL) kien protagonist biex ilPartit Laburista reba˙ l-elezzjoni ta’ Marzu li g˙adda. IlKampanja ‘I’m In’ kienet imwa˙˙da fil-kampanja elettorali tal-Partit Laburista u lener©ija li wrew iΩ-Ωg˙aΩag˙ wasslet il-messa©© bl-aktar mod effettiv. Minkejja li l-kampanja ‘I’m In’ kienet il-kampanja laktar mag˙rufa, tajjeb li wie˙ed ma jinsiex li fil-˙ames snin ta’ qabel l-elezzjoni l-FÛL kien regolarment iniedi kampanji ©odda li kollha bnew fuq xulxin b’g˙an wie˙ed li jsa˙˙u ssehem taΩ-Ωg˙aΩag˙ fix-xena politika.

Dak li se˙˙ f’Malta kien innotat mill-Young European Socialists (YES) li tag˙hom lFÛL hija membru. Huma fdaw lill-FÛL biex itellg˙u seminar ta’ erbat ijiem f’Malta, b’Ωew© binari: kampanji elettorali u d-drittijiet ta’ LGBTI. It-tema tas-seminar ©©ib it-titlu: Re-Launching Europe – the Malta Experience.

Re-Launching Europe Re-Launching Europe hija tema li qed tintuΩa mill-Partiti Soçjalisti u Demokratiçi Ewropej fejn fiha qed ji©u mressqa u diskussi ideat ©odda g˙all-Unjoni Ewropea. Din ilkampanja ti©bor fiha diskussjonijiet madwar lEwropa li fihom jie˙du sehem politiçi, iç-çittadini, akkademiçi, u diversi entita-jiet u organizzazzjonijiet o˙ra. L-iskop huwa li, filwaqt li l-Partiti Soçjalisti u Demokratiçi jisimg˙u u j˙ossu dak li g˙addejjin minnhom iççittadini Ewropej, fl-istess ˙in jg˙addu g˙all-fatti u jippromovu ideat ©odda li jo˙olqu Ewropa a˙jar. It-tema tajnieha wkoll sfond Malti u g˙alhekk da˙˙alna fit-titlu The Malta Experience’.

Is-seminar se jsir f’Malta bejn

tijiet çivili flimkien maΩΩg˙aΩag˙ Ewropej, biex twassal messa©© poΩittiv favur d-drittijiet çivili.

L-aspett kulturali mhux se jkun nieqes u huwa ma˙sub li Ω-Ωg˙aΩag˙ tag˙na, flimkien ma’ dawk barranin, jing˙aqdu f’attivitajiet kulturali f’postijiet differenti, b’mod speçjali l-Belt Valletta b˙ala l-Belt Ewropea 2018, fl-Imdina u f’postijiet ta’ divertiment o˙rajn. Óidma fuq sfera internazzjonali

it-28 ta’ Novembru u l-1 ta’ Diçembru li ©ej. Fih se jing˙aqdu Ωg˙aΩag˙ minn madwar l-Ewropa u flimkien jaqsmu ideat dwar kif isiru kampanji politiçi effettivi u wkoll dwar iddrittijiet u l-li-bertajiet çivili.

Akkademiçi mill-Università ta’ Malta u nies prominenti li speçjalizzaw fl-istudju politiku ©ew mistiedna biex jie˙du sehem f’dan is-seminar u allura b’hekk se jing˙ata livell og˙la liddiskussjonijiet li jsiru. G˙aqdiet u organizzazzjonijiet li ja˙dmu fil-kamp ta’ drittijiet çivili ©ew ukoll mistiedna biex jing˙aqdu mag˙na u, filwaqt li jwasslu lmessa©© tag˙hom, huma wkoll ikollhom esperjenza tal-isfera tal-˙sibijiet differenti fl-Ewropa.

L-elezzjonijiet tal-Parlament Ewropew L-Unjoni Ewropea riesqa lejn l-elezzjoni tal-membri filParlament Ewropew li se ssir f’Mejju tas-sena d-die˙la. Isseminar se jiffoka wkoll fuq dawn l-elezzjonijiet u fil-fatt iΩΩg˙aΩag˙ Maltin u barranin se ja˙dmu flimkien fi gruppi li

fihom i˙ejju b˙al kampanja bi t˙ejjija g˙all-elezzjonijiet talParlament Ewropew. Dawn ilgruppi se jkunu mmexxijin minn Ωg˙aΩag˙ membri tal-FÛL li llum qed iservu l-lokalitajiet tag˙hom jew lin-nazzjon f’diversi karigi. IΩ-Ωg˙aΩag˙ tag˙na li ser jg˙addu min din lesperjenza Ωgur se jsibuha utli fil-qadi ta’ dmirijiethom b˙ala rapreΩentanti tal-poplu.

Drittijiet Çivili Il-poplu Malti, bi d˙ul b˙ala membru s˙i˙ fl-Unjoni Ewropea, infeta˙ aktar g˙addrittijiet u libertajiet çivili, b’mod speçjali fejn jid˙lu LGBTI (Lesbian, Gay, Bisexual, Transgender/Transexual and Intersexed). Il-Gvern Malti qed ikun ewlieni biex jipp-romovi d-drittijiet u l-liberta-jiet çivili sabiex jeqred kemm jista’ lin©ustizzji u d-diskriminazzjoni li persuni LGBTI j©arrbu b’mod regolari. Fuq l-istess prinçipji, lFÛL waqt is-seminar ser itella’ attività bis-sehem tal-g˙aqdiet u organizzazzjonijiet lokali li ja˙dmu biex jippromovu d-drit-

Illum l-FÛL qed ja˙dem biex isa˙˙a˙ il-˙idma tieg˙u fl-isfera internazzjonali. Dan is-seminar se jkun qed ise˙˙ ftit Ωmien biss wara li l-President tal-FÛL, Dr Alex Saliba, attenda g˙alseminar tal-YES. fil-Litwanja.

Fis-seminar tal-Litwanja, iΩΩg˙aΩag˙ Ewropej li attendew, ˙ejjew manifest biex ikun ippreΩentat lill-Partit tasSoçjalisti Ewropej (PES) bi preparazz-joni g˙all-elezzjonijiet tal-Parlament Ewropew.

L-FÛL fil-manifest irnexxielu jda˙˙al punt kruçjali g˙al pajjiΩna.

Fil-manifest tal-YES irnexxielna n©ibu mag˙na Ωg˙aΩag˙ soçjalisti minn pajjiΩi o˙ra biex jifhmu l-bΩonn li kull pajjiΩ g˙andu ja˙dem u jerfa’ rresponsabbiltà tieg˙u quddiem il-fenomenu tal-immigrazzjoni, biex jonqsu jew jispiççaw g˙al kollox it-tra©edji ta’ ˙aj-jiet umani fl-ib˙ra tal-Mediterran.

F’seminars b˙al dawn, dawk li jie˙du sehem fihom ikollhom iç-çans li jitg˙allmu u jaqsmu ideat ma’ Ωg˙aΩag˙ o˙ra, jew sa˙ansitra jinfluwenzaw l-andament politiku fl-Unjoni Ewropea. L-FÛL qed jifta˙ aktar l-orizzonti tag˙ha u timra˙ flisfera internazzjonali – sfera li ΩΩg˙aΩag˙ u l-politika f’pajjiΩna jistg˙u jiggwadanjaw ˙afna minna.

Malta l-EwwEl!

Cyrus Engerer Kandidat g˙all-Parlament Ewropew

Fil-laqg˙at li jkolli ta’ kuljum man-nies dejjem tispikka l-g˙ajta taç-çittadini Maltin biex fiddeçiΩjonijiet li jittie˙du mil-politiçi fuq livell nazzjonali, u anke fl-UE, l-interessi ta’ Malta ji©u lewwel.

In-nies ©ustament jistennew li l-politiçi Maltin ma joqog˙dux lura, iΩda jmexxu ’l quddiem la©enda ta’ pajjiΩna bil-g˙an li nikkonvinçu pajjiΩi o˙ra jag˙tuna l-appo©© tag˙hom. Dan rajnieh fl-a˙˙ar xhur mill-Prim Ministru Joseph Muscat b’diversi Ωjarat, mhux biss fl-Ewropa, iΩda f’pajjiΩi li fl-a˙˙ar snin konna berridna r-relazzjonijiet mag˙hom.

Immexxu a˙na Nemmen li, minkejja li a˙na liΩg˙ar pajjiΩ fl-Unjoni Ewropea, nistg˙u na˙dmu biex inkunu a˙na li mmexxu fl-oqsma li jolqtuna b’mod dirett b˙ala Maltin.

F’kull deçiΩjoni li nie˙du b˙ala politiçi, kemm fuq livell nazzjonali, Ewropew jew globali, irridu na˙sbu b’mo˙˙ ta’ politiçi Maltin, biex fl-azzjonijiet tag˙na Malta ti©i l-ewwel.

Kien f’dan l-isfond li

©imag˙tejn ilu, flimkien mal˙bieb tieg˙i, nidejt il-kampanja ‘Malta l-Ewwel’, li ddur madwar erba’ prinçipji.

Malta l-Ewwel g˙aliex fiddeçiΩjonijiet li jaffettwaw lil pajjiΩna, jew lilna b˙ala çittadini, irridu nressqu emendi u proposti li jikkunsidraw il-˙tigijiet ta’ pajjizna. Iva, anke fl-iktar li©ijiet diffiçli fil-Parlament Ewropew, g˙andna nsemmg˙u le˙inna u nipproponu emendi skont iççirkostanzi tag˙na. Ewropa fejn kollox g˙andu japplika bl-istess mod kullimkien, mhijiex Ewropa fl-interess tag˙na. Irridu nie˙du rwol proattiv u assertiv biex nemendaw id-direttivi u regolamenti tal-Unjoni Ewropea favurina. Il-vuçi tag˙na trid tinstema’.

Dwar dan ji©u f’mo˙˙i diversi li©ijiet, fosthom it-tibdil propost fil-politika tal-immigrazz-joni u laΩil. Ir-regolamenti mag˙rufa b˙ala Dublin II, miftiehma millGvern Nazzjonalista, iridu jibdew jikkunsidraw l-interessi ta’ Malta u g˙aldaqstant bidliet f’dan irregolamenti huma me˙tie©a.

Malta trid tkun minn ta’ quddiem fit-tmexxija ta’ numru ta’ li©ijiet li jolqtuna b’mod dirett. Lambaxxaturi tag˙na fil-Parlament

Ewropew iridu jkunu mag˙rufa b˙ala l-esperti fuq dawn loqsma, sabiex ji©u fdati bittmexxija tag˙hom. Iva, a˙na liΩg˙ar pajjiΩ iΩda kapaçi daqs membri parlamentari mill-Ìermanja jew Franza biex immexxu. Fuq livell indvidwali, kull membru parlamentari Ewropew huwa daqs kull membru ie˙or, irrispettivament minn liema pajjiΩ ji©i minnu.

Nemmen fil-viΩjoni ta’ Malta laqwa fl-Ewropa Nemmen fil-viΩjoni ta’ Malta laqwa fl-Ewropa. Din hi l-aspirazzjoni tal-Partit Laburista, bittwemmin li mhux biss ikollna standards Ewropej iΩda li ni©u mqabbla mal-aqwa pajjiΩi flEwropa. Dan hu t-tielet punt tieg˙i: li Malta tista’ tkun l-ewwel – l-aqwa fl-Ewropa.

Sfortunatament, fl-a˙˙ar snin kellna gvern li kien jippreferi jqabbilna mal-ag˙ar pajjiΩi flUnjoni Ewropea, biex juri li a˙na konna a˙jar. A˙na naspiraw li nkunu mal-a˙jar. Irridu li ni©u mqabbla mal-aqwa. Ma nikkuntentawx rwie˙na billi nkunu a˙jar minn Spanja fejn jid˙ol il-

qag˙ad, jew a˙jar mill-Greçja fejn jid˙lu l-finanzi. A˙na nkunu kuntenti meta nitqabb-lu malÌermanja fuq it-tkabbir ekonomiku, mal-IΩvezja fuq affarijiet soçjali, mal-Olanda dwar l-impjiegi, u mar-Renju Unit dwar drittijiet u libertajiet çivili.

Fl-a˙˙ar nett, anke fiddeçiΩjonijiet personali tag˙na f’pajjiΩna, irridu wkoll naraw li Malta ti©i l-ewwel. Dan mhux dejjem façli.

L-esperjenza g˙allmitni li, xi kultant, deçiΩjonijiet fl-interess nazz-jonali jistg˙u jwasslu g˙al esperjenzi personali qarsa. Però, meta t˙ares lura, b’so-disfazzjon tara li d-deçiΩjoni-jiet li tkun ˙adt fuq prinçipju jwasslu g˙all-aqwa riΩultati u tkun tista’ tkompli miexi ’l quddiem f’˙ajtek ming˙ajr mist˙ija.

Ejja nemmnu fina nfusna. Dan hu l-moral li qieg˙ed jer©a’ jda˙˙al Gvern Laburista. Dan hu l-˙sieb li qieg˙ed jimbotta lill-Prim Ministru Joseph Muscat biex jikseb suççessi g˙al Malta flEwropa u madwar id-dinja. Din hija l-mentalità li se twassal biex lil dan il-pajjiΩ nag˙mluh fost laqwa fl-Ewropa.

12

Opinjoni

17.11.2013

GÓandna nemmnU fina nfUSna Il-Prof. Perit Lino Bianco Kandidat g˙all-Parlament Ewropew

G˙alkemm b˙ala kandidat fix-xena politika lokali jiena wiçç pjuttost ©did, l-involviment tieg˙i fil-politika jmur lura diversi snin meta lPartita Laburista tela’ fl-1996.

Fl-opinjoni tieg˙i, l-1992 kien bidu ta’ era ©dida ta’ politika f’pajjiΩna, bidu li wassal ilPartit Laburista biex ikun fittmun tal-pajjiΩ fl-1996, liema Gvern ©ie abortit fi 22 xahar.

Min dak iΩ-Ωmien sal-lum jien innutajt id-defiçit soçjali aktar jikber u rajt u ˙assejt il-faqar – kemm materjali u dak spiritwali – aktar jinfirex. Dan ilfaqar kien imraΩΩan, imma tul dawn l-a˙˙ar snin qajjem rasu sew, li sa˙ansitra hawn persenta©© kbir tas-soçjetà Maltija f’riskju ta’ faqar reali.

Sfortunatament, xi w˙ud spiççaw mhux sensittivi g˙all-u©ig˙ tal-batut.

L-Unjoni ewropea Is-sena d-die˙la pajjiΩna jkollu t-tielet rawnd ta’ elezzjonijiet g˙all-Parlament Ewropew. Il-kandidatura tieg˙i g˙al dawn l-elezzjoni-

jiet ma kinitx xi ˙a©a minn lejl g˙an-nhar. Id-deçiΩjoni tieg˙i kienet riΩultat ta’ proçess twil li jaf il-bidu tieg˙u wara li Dr Joseph Muscat la˙aq mexxej talPartit Laburista, proçess twil li kompla jibni fuq l-esperjenza u l-professjonalità tieg˙i fuq temi li g˙andhom x’jaq-smu mal-Unjoni Ewropea. Jien g˙andi esperjenza kemm fuq kaΩijiet li kont ©ejt inkarigat dwarhom min-na˙a ta’ Malta u o˙rajn minn barra minn xtutna.

Jiena, b˙ala çittadin Malti, ˙assejtni rrabjat meta kelli lopportunità nara Maltin b˙ali jittrattaw lill-Maltin f’Malta b’arroganza liema b˙alha, u mbag˙ad qishom impotenti quddiem Brussell. Sa minn Ωmien in-negozjati biex Malta tid˙ol fl-Unjoni Ewropea, ilGvern ta’ dak iΩ-Ωmien ried lUnjoni Ewropea akkost ta’ kollox. Il-poplu Malti, in-nazzjon tag˙na, dejjem kien protagonist, anke meta l˙akkiema tul iΩ-Ωminijiet ippruvaw kemm setg˙u biex jakksuh u jag˙sruh. Illum

qeg˙din fl-Unjoni Ewropea u dan huwa stat ta’ fatt, u g˙alhekk huwa importanti li Malta jkollha çittadini li jirrapreΩentawha fil-Parlament Ewropew mhux lesti li jimxu mal-poΩizzjoni tal-Unjoni Ewropea b’g˙ajn mag˙luqa imma b’g˙ajn kritika g˙alla˙˙ar fl-interess ta’ Malta u G˙awdex. Il-membri Maltin fil-Parlament Ewropew g˙andhom ikunu kapaçi jg˙idu ‘le’ kemm ikun hemm bΩonn g˙all-©id tag˙na; linteressi tal-Maltin u talG˙awdxin g˙andhom ji©u lewwel u qabel kollox. malta hija nazzjon Ûewg mexxejja, illum it-tnejn parti mill-istorja riçenti, li ˙admu bil-mod tag˙hom g˙al Malta, kienu il-Perit Duminku Mintoff u n-Nutar George Borg Olivier. It-tnejn ˙admu g˙all-pajjiΩna; ittnejn, b’mod ta’ rispett kbir reçiproku bejniethom, ˙admu g˙all- a˙jar ©id ta’ Malta. Iva, il-personalijiet tag˙hom kienu differenti

imma l-ideali tat-tnejn kienu ta’ Malta nazzjon, indipendenti u finalment Repubblika ˙ielsa mill-barrani.

B˙alma kelli okkaΩjoni nargumenta f’gazzetta o˙ra, ner©a’ nis˙aq li l-kobor tannazzjon mhux imkejjel b’daqs tal-popolazzjoni u/jew ta’ territorju. Nazzjon ma jitkejjilx bid-daqs imma bil˙ila, dik li sawret l-identità tieg˙u tul il-medda taΩΩmien. L-g˙aqda fid-diversità tan-nazzjonijiet li jiffurmaw lUE, inkluΩ dik Maltija, hija integrali g˙all-identità Ewropea. B˙ala membri flUnjoni Ewropea, a˙na g˙andna naççettaw it-tajjeb ta’ pajjiΩi membri o˙ra iΩda rridu nemmnu fina nfusna li a˙na g˙andna l-poΩizz-joni tag˙na, l-ideat tag˙na u lviΩjonijiet tag˙na. Irridu nkunu mexxejja u mhux biss segwaçi. Çertament, m’g˙andniex inkunu passivi; irridu inkunu attivi u determinati biex niksbu dak li hu tag˙na bi dritt. A˙na m’g˙andniex inkunu tallaba g˙ad-drittijiet tag˙na.

ParteÇiPazzjoni dejjem iktar fjakka Marlene Mizzi Membru Parlamentari Ewropew

Il-pedament ta’ kull demokrazija huwa l-vot taççittadin. Il-parteçipazzjoni taç-çittadini fil-proçess elettorali tag˙ti lill-pajjiΩ il-kredibbilta u le©itimita li dak li jkun ikollu bΩonn sabiex jiggverna b’mod le©ittimu.

L-elezzjonijiet tal-Parlament Ewropew ta’ Mejju 2014 huma okkaΩjoni li permezz tag˙ha l-poplu Malti, flimkien mal-pajjiΩi l-o˙ra Ewropej, isemma’ le˙nu u jag˙ti lle©ittimità neçessarja lill-operat tal-Unjoni Ewropea. Hekk suppost…iΩda sfortunatament dan mhux dejjem il-kaΩ.

G˙alkemm hawn Malta g˙adna nag˙mlu d-dover ta’ votanti b’mod eΩemplari, qed naraw li kull elezzjoni talParlament Ewropew qed i©©ib mag˙ha parteçipazzjoni dejjem iktar fjakka min-na˙a taç-çittadini. Wie˙ed allura g˙andu jara g˙alfejn qed ji©ri dan u jiΩen ukoll il-konsegwenzi ta’ dak li jkun qed ise˙˙.

Turn-out baxx idg˙ajjef l-id tal-Parlament Ewropew Forsi l-ikbar konsegwenza tan-nuqqas ta parteçipazzjoni fl-elezzjonijiet tal-Parlament Ewropew hija li din iddg˙ajjef b’mod sostanzjali l-id talParlament fin-negozjati malistituzzjonijiet l-o˙ra Ewropej. Óafna ma jirrealizzawx dan il fatt! Óafna min- nies li jiddeçiedu li ma jivvutawx g˙ax ja˙sbu li l-membri parlamentari Ewropej ma g˙andomx is-

su©©etti li staqsejt dwarhom kien hemm id-drittijiet talannimali, is-sa˙˙a u l-obeΩità, il-multi Ωejda tal-kumpaniji tal-ajru u l-immig-razzjoni irregolari.

F’dan iΩ-Ωmien ©ejt ukoll inkarigata b˙ala rapporteur f’isem il-Grupp tas-Soçjalisti u Demokratiçi g˙al numru ta’ rapporti differenti fuq affarijiet ta’ interess Ewropew kif ukol nazzjonali. Fost ilkwistjonijiet li kont inkarigata nirrapporta fuqhom kien hemm dawk dwar id-drogi, lassigurazzjoni tad-diΩastri, kif ukoll ir-regoli dwar dikjarazzjonijiet tal-kumpaniji li jistg˙u jaffettwaw liç-çittadini.

200 jum g˙all-elezzjoni talParlament Ewropew sa˙˙a neçessarja sabiex jag˙mlu differenza fil-˙ajja taç-çittadini. Dan ifisser li hemm bΩonn ta’ aktar informazzjoni fuq ix- xog˙ol vera tal-MPEs. O˙rajn ma jivvotawx bien jibag˙tu messa©©. IΩda dan jag˙mlu a skaptu tad-dritt tag˙hom ta’ çittadin.

Membru parlamentari Ewropew, fil-fatt, jista’ j˙alli impatt poΩittiv ˙afna fuq il˙ajja taç-çittadini li jirrappreΩenta. Naturalment dan kollu jiddependi wkoll fuq il˙e©©a u l-kompetenza tal-persuni eletti li jag˙mlu dmirhom sew. G˙al dawn il-Parlament joffri sfidi u opportunitajiet kbar fejn wie˙ed jista’ ja˙dem

g˙all-©id ta’ pajjiΩu.

Attenzjoni g˙all-interess ta’ Malta F’dawn ix-xhur li ili eletta b˙ala membru tal-Parlament Ewropew stajt mhux biss nara b’g˙ajnejja, iΩda fuq kollox na˙dem sabiex niΩgura li dak li nag˙mel ikun ta’ benefiççju g˙all-poplu Ewropew, b’attenzjoni partikolari g˙allinteress ta’ Malta. Matul dan iΩ-Ωmien qasir, irnexxieli npo©©i g˙all-attenzjoni talKummissjoni Ewropea numru ta’ mistoqsijiet parlamentari fuq su©©etti differenti – kollha bl-interess taç-çittadini Maltin f’mo˙˙i. Fost is-

Fadal ftit inqas minn 200 ©urnata g˙all-elezzjoni talParlament Ewropew. F’dan iΩ-Ωmien huwa dover tieg˙i li nkompli u nΩid il-˙idma g˙all-benefiççju tag˙kom.

Fuq kollox se nkompli na˙dem biex f’Mejju li ©ej lelettorat ikun f’poΩizzjoni li jer©a’ jag˙ti fiduçja lil dawk lEwroparlamentari li ja˙dmu bl-a˙jar mod possibbli flinteressi tag˙hom. Iç-çittadin irid jivvota g˙al dawk il-kandidati li g˙andhom il-˙e©©a, il-kapaçità, il-kwalifiki u lpersonalità li j©ibu ru˙hom b˙al parlamentari denji, li ja˙dmu g˙all-interess ta’ pajjiΩhom fil-qafas tal-Unjoni Ewropea u li jag˙mlu unur lil pajjiΩhom.

Editorjal

17.11.2013

13

www.kullhadd.com ÇNL, Triq Mile End, IL-Óamrun ÌuRnALISTI REKLAmI ImPAÌnAR u DISInn

Ritianne Agius Philip Schembri Leanne Grech

2090 1410 ritianne@kullhadd.com u Liam Gauci 2090 1413 2090 1520 sales@kullhadd.com 2090 1411 editorial@kullhadd.com

E DITORJAL SImOn u L-KOnTI TA’ mOnTE CRISTO

“

Min ma jafhiex listorja tal-Konti ta’ Monte Cristo. Sa film in˙adem tieg˙u f’Malta, bit-Torri ta’ Kemmuna b˙ala l-˙abs tieg˙u. Ftit jafu, li bejn il-Konti u Simon Busuttil hemm xi ˙a©a komuni. It-tnejn xi darba jew o˙ra kienu pru©unieri.

IΩda hemm id-differenzi kien Il-Konti wkoll. pri©unier ˙abs tal-©ebel u reali, filwaqt li Simon huwa pri©unier f’˙abs virtwali talpolitika. Il-Konti ma kienx ˙aqqu jkun pri©unier g˙ax ma g˙amel xejn, mentri Simon huwa pri©unier taççirkostanzi li jinsab fihom, bi w˙ud minnhom ©abhom b’idejh.

Il-Konti kien irnexxielu ja˙rab mill-˙abs. G˙all-kuntararju Simon ma jistax ja˙rab minnu. Anzi, ma jistax jevita l-istorja li llum hija lkalzrier tieg˙u. Fost dawk li tefg˙uh f’dan il-habs virtwali kien hemm mil-pariri ta’ nies b˙al Richard Cachia Caruana u Lawrence Gonzi. Bnewlu ˙abs li ma jistax jo˙rog

minnu.

Segwejt sewwa dak li qal Simon b’reazzjoni g˙allba©it. Deher çar li qieg˙ed ji©©ebbed u jitqanzah biex ma jammettix li huwa ba©it tajjeb u li ma jag˙mlix referenza g˙all-iΩbalji li saru ta˙t l-amministrazzjoni lo˙ra.

Kien evidentament u viΩwalment skomdu g˙aliex l-eΩerçizzju li kellu quddiemu kien prinçipalment dak li jnessi li hu u w˙ud minn dawk ta’ madwaru ma humiex l-istess poltiçi li inqas minn tletin ©img˙a ilu kienu jmexxu l-Gvern.

Simon pri©unier ta’ ba©it tajjeb. Jaf li kul˙add qabel li dan il-ba©it huwa wie˙ed straordinarju. Ba©it li s-soltu jintelaq qabel elezzjoni.

G˙alekk minn ˙in g˙allie˙or ma setax jevita li jikkonferma li huwa ba©it tajjeb u g˙alhekk jikkontradixxi lilu innifsu. B’konsegwenza ta’ dan issa sar pri©unier ta’ kampanja biex jaqta’ qalb in-nies. Eserçizzju li qieg˙ed ikompli jsa˙˙a˙

il-˙itan tal-˙abs li jinsab fih.

Simon huwa pri©unier tannuqqas ta’ kredibbiltà politika li g˙andu. Dan huwa listess bniedem li fejn qabillu fta˙ar li kien hu l-mo˙˙ wara l-manifesti elettorali tal-PN, kemm dak tal-2008 , kif ukoll dak ta’ din is-sena.

Issa jrid inessi lin-nies dan kollu u jekk mhux ukoll jobΩoq lil dak ta’ qablu.

Hu kien id-delegat speçjali ta’ Gonzi li suppost kellu jikkonvinçi lil kul˙add jivvota PN fl-a˙˙ar elezzjoni.

Mhux biss ©ara bil-kuntrarju, talli qatt ma kien hemm telfa elettorali daqstant kbira flistorja ta’ pajjiΩna mis-sittinijiet ’l hawn.

Kien mg˙addas sa mnie˙ru fl-istrate©ija li da˙˙let lill-PN fil-˙ajt elettorali. Inutli joqg˙od jg˙id li ©ie fl-a˙˙ar.

Bl-ammissjoni tieg˙u stess kien ilu j˙awwad fil-borma ma’ o˙rajn, Ωgur sa mill2008. Issa ma jistax jag˙mel b˙al beΩΩieg˙ u jitfa’ l-˙tija fuq ˙addiehor. G˙alhekk meta llum jitkellem dwar ilkredenzjali politiçi tieg˙u

mhux biss jistona iΩda ma jitwemminx.

Simon huwa pri©unier ta’ kalzriera politiçi li g˙adhom mill-elezzjoni li g˙addiet, iduru u j˙ufu madwaru. Óafna jafu li Simon g˙adu ma˙tuf minn dawk l-istess nies li sa ftit ilu kienu l-kuntal-predeçessur sillieri tieg˙u. Kunsillieri li lill-PN ©abuh fiex ©abuh. G˙alhekk ma bidel xejn mill-istil ta’ politika ta’ qabel l-elezzjoni.

Baqa’ negattiv, qares fi kliemu u b’atte©©jament ta’ qtig˙ ta’ qalb, li l-elettorat ma fela˙x u ma jistax jifla˙ g˙alih.

Bil-kuntrarju g˙all-Konti ta’ Monte Cristo, aktar ma Simon jipprova j˙affer fil˙itan tieg˙u, aktar qieg˙ed jg˙ollihom. Aktar ma Simon jinvoka l-innoçenza politika tieg˙u, aktar in-nies ma jemmnuhx. L-akbar insult li lill-poplu jag˙mel jista’ Malti hu, li jipprova jinessihu: min hom taçpri©unier çirkostanzi li ©ab b’idejh.

Gvern Laburista jwettaq dak li jwieg˙ed. Permezz talewwel ba©it tieg˙u l-Gvern se jkun qieg˙ed iwettaq lewwel parti tal-manifest elettorali li vvota g˙alih il-poplu Malti fl-elezzjoni ©enerali ta’ Marzu li g˙adda u li issa sar il-programm tal-Gvern.

Wie˙ed ma jistax ma jurix issodisfazzjon tieg˙u g˙all-fatt li g˙all-ewwel darba wara elezzjoni ©enerali kellna ba©it b’impatt poΩittiv. Huwa ba©it ippjanat u li se jkun il-mudell li fuqu ji©u mfassla l-ba©its g˙as-snin li ©ejjin. Kien ba©it li permezz tieg˙u se ji©u mwettqa numru ta’ weg˙diet, foshtom it-tra˙˙is tal-income tax u r-ro˙s tal-kontijiet taddawl u tal-ilma.

Il-Ba©it 2014 gie mfassal fuq pjan.

Il-Gvern g˙amel rendikont tal-qag˙da finanzjarja li jinsab fiha l-pajjiΩ u mbag˙ad analizza x’inhuma l-prijoritajiet u indirizzahom.

Il-ba©it gie mfassal fuq sitt prijoritajiet. L-ewwel u qabel kollox il-ba©it kien imfassal fuq il-prinçipju li kull spiΩa trid issir skont ma l-pajjiΩ jifla˙ – g˙ax l-g˙aqal hekk

jitlob. Inkella inkunu irresponsabbli. Il-Gvern ˙a ˙sieb li jittie˙du miΩuri biex inkabbru l-potenzjal tal-ekonomija ˙alli pajjiΩna jil˙aq rati og˙la ta’ tkabbir ekonomiku biex fl-a˙˙ar mill-a˙˙ar kull Malti u G˙awdxi jkollu livell talg˙ajxien mhux anqas minn dawk li jitgawda f’pajjiΩi Ewropej a˙jar minna. Prijorità o˙ra li fuqu ©ie bbaΩat ilba©it kienet ‘Work Pays’ – naraw li ninçentivaw lil min illum mhux ja˙dem biex jo˙rog ja˙dem. Kien ba©it li ffoka fuq il-bΩulija.

Prijorità o˙ra kienet dik li naqtg˙u l-˙ela u l-burokrazija Ωejda li to˙noq lil min irid jikkontribwixxi g˙at-tkabbir ekonomiku.

Il-Gvern Laburista ˙ass li ma nistg˙ux ning˙alqu fuq grupp wie˙ed ta’ pajjiΩi biex nassiguraw li ma nitilfux opportunitajiet li nikbru u g˙alhekk g˙andna niddiversifikaw l-attività ta’ pajjiΩna fuq kull qasam talmanifattura u s-servizzi li jrendi lil pajjiΩna u fuq kull kontinent li jrid ja˙dem mag˙na. Is-sitt prijorità kienet dik li kull servizz soçjali tal-

Gvern g˙andu jitpo©©a fuq sisien sodi u li jkunu sostenibbli: l-edukazzjoni, issa˙˙a, il-penzjonijiet, il-kura tal-anzjani, servizzi soçjali lil persuni bi bΩonnijiet soçjali, il-protezzjoni tal-ambjent, servizzi fil-qrati – jekk dawn in˙alluhom dg˙ajfa nkunu qed nitfg˙u l-problemi ta˙t ittapit.

Il-ba©it 2014 kien ba©it li ne˙˙a numru ta’ biΩg˙at li konna ilna nisimg˙u bihom, fosthom dik li Gvern Laburista se jne˙˙i l-istipendji tal-istudenti. IΩda lill-istudenti serra˙nielhom rashom. Iddiskors tal-Partit Nazzjonalista kien biss diskors tal-babaw.

L-istipendji issa mhux talli ˙allejniehom iΩda talli se jkunu qed jiΩdiedu kull sena skont l-g˙oli tal-˙ajja biex b’hekk mis-sena d-die˙la listipendji se jkunu qed jizdiedu bir-rata ta’ 1.9%.

Din il-©img˙a smajna wkoll ir-risposta tal-Kap talOppoΩizzjoni g˙all-Ba©it 2014. Il-Kap tal-OppoΩizzjoni ddikjara illi dan kien ba©it tajjeb, ba©it b’miΩuri tajbin u sa˙ansitra ppretenda li jie˙u

l-mertu g˙all-fatt li l-Gvern ippreΩenta ba©it tajjeb. IΩda, sfortunatament, b’mod millaktar inkonsisteni u inkoerenti, l-istess Kap talOppoΩizzjoni ddikjara li filwaqt li dan kien ba©it tajjeb, però skont hu, ma kienx ba©it onest. Ikolli nistqarr li sal-lum il-gurnata g˙adni ma nistax nifhem kif jista’ jkollok xi ˙a©a tajba u fl-istess ˙in diΩonesta. Deher çar li l-istess Kap tal-OppoΩizzjoni ma rrealizzax li hu stess kien politikament diΩonest tul iddiskors tieg˙u li kien fih dikjarazzjonijiet kontradittorji g˙all-a˙˙ar, fejn f’mument jiddikjara li sibna pajjiΩ fi stat tajjeb imbag˙ad ipin©i ekonomija diΩastruza, apparti li g˙amel numru ta’ Ωbalji fattwali intiΩi biex jiΩgwidaw lill-poplu.

IΩda l-poplu jaf janalizza. Ilpoplu jaf li l-mira ta’ dan ilba©it kienet li l-familji Maltin u G˙awdxin i˙ossuhom li qed jg˙ixu a˙jar minn qabel u n-negozji jmorru a˙jar.

Il-mira kienet li l-Gvern jo˙loq Malta aktar b’sa˙˙itha, Malta aktar ©usta.

” InwETTqu DAK LI nwIEgÓDu

Lydia Abela Segretarja tal-EΩekuttiv Nazzjonali PL

14

Ittri

17.11.2013

Ibg˙at l-ittri tieg˙ek b’ email lil editorial@kullhadd.com jew bil-posta tradizzjonali indirizzata lill-Editur, ÇNL, Triq Mile End, il-Óamrun

GÓall-atteNzjONI tal-aRMS Sur Editur, Peress li kull flat li hemm f’Binja Kordin, Pjazza Sant’Antnin, Ra˙al Ìdid, kien g˙all-bejg˙ u mhux g˙all-kiri meta l-binja kienet lesta, lEnemalta, ta˙t Gvern Nazzjonalista, kienet wa˙˙let arlo©© tad-dawl li jimmarka lkonsum tat-tara© ta’ kull blokk ta’ flats. Biex dawn ilkontijiet ikunu m˙allsa minn min joqg˙od fil-binja msemmija.

F’diversi blokok ta’ Binja Kordin il-kont tad-dawl tadtara© ilu ma’ jit˙allas snin twal. Dan b’detriment g˙allEnemalta, avolja matul iΩΩmien ta˙t diversi gvernijiet Nazzjonalisti n©ibdet l-attenzjoni g˙al dan il-fatt. IΩda dan kien kollu g˙alxejn. Çert li madwar Malta hemm diversi binjiet o˙ra fejn suppost li d-dawl tat-tara© jit˙allas minn min joqg˙od fihom g˙ax il-flats huma pro-

prjetà tal-individwu u mhumiex g˙all-kiri.

Dan ifisser telf ta’ eluf ta’ ewro g˙all-Enemalta meta listess korporazzjoni g˙andha miljuni ta’ ewro f’dejn tort lineffiçjenza amministrattiva ta’ diversi gvernijiet Nazzjonalisti.

Skont il-kuntratt li kienu g˙amlu r-residenti li joqog˙du f’Binja Kordin, Ra˙al Ìdid u l-Awtorità tadDjar. U kif kien sar anke f’binjiet o˙ra. Suppost li f’kull blokk ta’ flats kellhom jitwaqqfu g˙aqdiet tar-residenti biex jie˙du ˙sieb ittmexxija ta’ kull blokk.

Però, fil-fatt dawn l-g˙aqdiet ma jeΩistux u g˙alhekk meta l-Enemalta to˙ro© xi kont taddawl tat-tara© f’isem xi g˙aqda tar-residenti, fil-parti l-kbira tag˙hom jibqa’ mhux im˙allas g˙ax m’hemm ˙add min jie˙u ˙sieb biex il-kont jit˙allas.

G˙alhekk nag˙mel su©©eriment kemm lill-Arms li

to˙ro© il-kontijiet kif ukoll lillMinistru ˙abrieki Konrad Mizzi, responsabbli millEnemalta, biex dawn il-kontijiet jit˙allsu regolarment.

Minn Ωmien g˙al Ωmien meta jo˙ro© il-kont tat-tara© li suppost jit˙allas mir-residenti, il-kont totali ta’ kull blokk ikun diviΩ bin-numru ta’ familji li joqog˙du f’kull blokk. U dan il-kont (tattara©) ikun miΩjud mal-kont tad-dawl ta’ kull familja.

Sintendi fil-kont ta’ kull familja ting˙ata l-informazz-joni kollha tal-kont tad-dawl tattara©.

B’hekk ikun Ωgurat li kull familja t˙allas il-kont tat-tara©, kif suppost li ilha tag˙mel g˙al diversi snin.

Nispera li l-Ministeru, lEnemalta u l-Arms jikkunsidraw bis-serjetà dan is-su©©eriment.

Il-fQIR l-eWWel Sur Editur, Kont il-quddies u ç-çelebrant fl-introjtu kkwota dan ilkliem sabi˙ ta’ Kristu: Jekk trid tkun perfett, mur big˙ kollox, qassmu lill-fqir u ejja warajja.

Kif smajt dan il-kliem ©ie quddiem g˙ajnejja l-isqof ÌermaniΩ li ˙allas €15,000 biex irran©a – se ng˙idha bil-Malti – il-loki. Però, ma kienx kuntent u nefaq ilmiljuni biex aktar ikun k o m du f i l - p a l a z z t i e g ˙ u .

Ng˙id li dan l-isqof ma fehemhiex il-lingwa tal©ustizzja soçjali tal-Papa Fran©isku, biex seraq – g˙ax dan serq ng˙idlu – tant flus minn ˙alq in-nies batuti fiddjoçesi tieg˙u. Mhux qed

Qed niktiblek f’isem il-Kumitat Lokali Laburista tan-Nadur rigward iç-çerimonja organizzata mill-Kunsill Lokali tan-Nadur li saret nhar il-Óadd 3 ta’ Novembru ©ewwa n-Nadur G˙awdex, fejn sar il-kxif talmonument f’©ie˙ il-mibki Bryan Portelli.

G˙al din iç-çerimonja, lg˙aqdiet nongovernattivi ©ew mistiedna biex ipo©©u bukkett ta’ fjuri f’ri©lejn il-monument.

Il-Kumitat Lokali tal-Partit Laburista wkoll ˙ejja bukkett biex jing˙aqad mal-g˙aqdiet lo˙ra, u dan b’rispett lejn iΩΩag˙Ωug˙ Bryan li tant ˙adem g˙ar-ra˙al tan-Nadur. PreΩenti g˙all-quddiesa, li saret qabel il-kxif tal-monument ©ewwa lkappella taç-çimiterju, kien hemm il-President tal-Kumitat,

is-Sur Carmelo Camilleri, li kien se jippreΩenta l-fjuri f’isem il-Kumitat waqt iç-çerimonja. Sfortunatament, hekk kif spiççat il-quddiesa u qabel bdiet iç-çerimonja tal-kxif talmonument, il-President irçieva telefonata ur©enti familjari.

Huwa tkellem mas-Sindku u spjegalu li ma setax jibqa’ g˙aç-çerimonja.

Tkellem ukoll ma’ usher imqabbad mill-Kunsill Lokali tan-Nadur biex jg˙in f’din lattività u qallu biex iwassal ilmessa©© biex ma jsej˙ux lillPartit Laburista mal-g˙aqdiet lo˙ra x˙in jitpo©©ew il-fjuri.

Is-Sur Carmelo Camilleri po©©a l-fjuri fuq il-qabar talmibki Bryan. Minkejja dan, waqt iç-çerimonja, il-Partit Laburista ©ie msejja˙ xorta wa˙da biex ipo©©i l-bukkett tal-fjuri f’ri©lejn il-monument.

NISRANI, IL-ÓAMRUN

IlMa KKONtaMINat jISPIÇÇa l-BaÓaR

RESIDENT, RAÓAL ÌDID

Il-KUMItat lOKalI Pl NaDUR jISPjeGa Sur Editur,

ng˙id li l-Knisja m’g˙andhiex ikollha riservi ta’ flus, g˙a x l-isp e j j e Ω ta ’ p a gi u manutenzjoni jridu jit˙allsu, imma dan it-tberbiq ta’ flus g˙all-kapriççi huwa dnub li ma jin˙afirx.

Na˙seb b˙al Kristu jivja©©a dan l-isqof miljunarju minn flus il-poplu ÌermaniΩ, bil˙mara (lanqas Ωiemel ma g˙aΩel) meta da˙al Ìerusalemm. G˙amlet sew il-Kurja Rumana li ssospendiet dan l-isqof kapriççjuΩ biex tag˙ti eΩempju lil ˙afna reli©juΩi o˙ra li ja˙sbu li g˙ax fdati bil-beni tal-Knisja (tal-fidili) ja˙sbu li jistg˙u jag˙mlu li jridu.

Sur Editur, Qieg˙ed isir rimi ta’ ilma kkontaminat fuq il-blat g˙all-ba˙ar ta˙t is-sur talFortizza Ricasoli.

Minbarra r-ri˙a pessma ta’ drena©©, dan l-ilma kkontaminat qieg˙ed jeqred ilfawna ta’ dawk l-in˙awi.

Dan x’aktarx ©ej mill-impjant tat-tankijiet li hemm

Il-Kumitat lokali jixtieq juri d-dispjaçir tieg˙u li se˙˙ dan, u almenu ma ©iex spjegat li rrappreΩentant tal-Partit Laburista, min˙abba ur©enza, ma setax jibqa’ g˙aç-çerimonja tal-kxif tal-monument u ttqeg˙id tal-fjuri.

Il-Kumitat jixtieq, fuq kollox, jiskuΩa ru˙u mal-familja Portelli li, frott iç-çirkostanzi li nqalg˙u, ir-rappreΩentant tieg˙u ma kienx preΩenti biex ipo©©i l-fjuri f’ri©lejn il-monument mal-kumplament talg˙aqdiet. Il-Kumitat Lokali Laburista tan-Nadur jixtieq jiççara li dan ma sarx b’nuqqas ta’ rispett iΩda min˙abba ç-çirkostanzi li nqalg˙u.

fil-foss tar-Ricasoli ( oil cleaning farm).

Qieg˙ed nistieden lg˙aqdiet favur l-ambjent biex jaslu wasla sa hawn u jaraw b’g˙ajnejhom, biex jag˙mlu rapport lillawtorità kkonçernata biex din il-˙sara ma’ tibqax issir.

INFETTAT, BL-EMAIL

JOSEPH ZERAFA, SEGRETARJU KUMITAT LOKALI PL NADUR

ÌeMMellaÌÌ flORIaNa-KeRÇeM Sur Editur, Nag˙mel referenza g˙al Ωjara fil-Furjana, liema Ωjara twett-qet mill-Kunsill Lokali ta’ Kerçem f’delegazzjoni nhar l-14 ta’ Ottubru, 2013.

Dan fl-isfond tal-©emella©© li kien ©ie ffirmat bejn il-Kunsill Lokali tal-Furjana (Malta) u l-Kunsill Lokali ta’ Ta’ Kerçem (G˙awdex)

nhar il-31 ta’ Marzu 2008 u nhar il-5 ta’ Lulju 2008.

Dan b’rispett u bi m˙abba lejn l-istorja sportiva ta’ Malta fejn Kerçem Ajax Football Club, li twaqqaf fl1953 b’ammirazzjoni lejn Floriana (Ajax) Football Club li, min- na˙a tieg˙u, twaqqaf minn Frankie Tabone (il-mani©er) nhar it-12 ta’ Ìunju 1944 u li kien mag˙mul, fost o˙rajn,

mill-futbolers Victor Farrugia, Jack Herbert, Albert Zarb Cousin, Lino Farrugia, Albert Fenech, ÌuΩi Alamango, ÌuΩi Grech, John Alamanga, Ronnie Tabone, Tony Vella, Pullu Demanuele, Benny Camilleri, Lolly Borg, Frankie Nichols, Lolly Debattista, Toni Dalli, Charles Azzopardi, Freddie Micallef, Leli Zammit, Lolly

Vella, Tony Cauchi u Chalie Bennetti.

Il-programm ta’ din id-delegazzjoni, (immexxija millKunsillieri Kerçmin Raymond Azzopardi, Maria Antonia Borg u mis-Sindku Mario Azzopardi), kien jinkludi quddiesa mmexxija minn Monsinjur ÌuΩeppi Grech, fil-Knisja Arçipretali tal-Furjana, bibita filKunsill Lokali tal-Furjana,

Ωjara lill-President ta’ Malta l-E.T. George Abela, Ωjara fil-Bird Park ta’ Burmarrad, u Ωjara o˙ra il-Qawra.

Din iΩ-Ωjara tkompli issa˙˙a˙ relazzjoni ta’ ˙biberija bejn Ωew© lokalitajiet li tassew jistg˙u jifta˙ru b ‘ passat kulturali u storiku glorjuΩ .

EDWARD TORPIANO, KUNSILLIER, IL-FURJANA

HealtH & Safety?

Sur Editur, Din il-©img˙a kelli bΩonn ninqeda minn ATM li hemm ixxatt ta’ BirΩebbu©a fejn b˙alissa qed isiru xog˙lijiet fuq l-istess triq ta’ max-xatt. Il-ftit

minuti li domt sakemm inqdejt innutajt li l-˙addiema li kienu qeg˙din ja˙dmu ma’ kinux libsin apparat biex jipprote©ilhom widnej-hom mill-istrobju li ji©©enera l-makkinarju.

Il-˙oss tant kien qawwi li

anke lili beda jdejjaq, u jien ma tantx domt f’dawk il-˙sejjes tedjanti, a˙seb u ara dawn il˙addiema li jag˙mlu sig˙at twal!

Sfortunatament ˙afna drabi ma jing˙atax kas tal-˙sara li

tkun qed ti©ri, imbag˙ad inbatu l-konsegwenzi wara.

Ma na˙sibx li taqa’ d-dinja jekk il-˙addiema jilbsu l-headphones. G˙alkemm imbag˙ad ikun hemm min jo©©ezzjona li jekk jinqala’ xi ˙a©a, tkun aktar

diffiçli biex jikkomunika. Però nemmen li mhix skuΩa. Issa˙˙a g˙andha ti©i l-ewwel u qabel kollox.

LIL MIN TIKKONÇERNA, BIRÛEBBUÌA

Djarju

17.11.2013

MID-DJARJU TAL-PRIM MINISTRU

Il-Prim Ministru jΩur child care centre u jispjega l-miΩura tal-ba©it li se tag˙ti servizz ta’ child care b’xejn

Il-Prim Ministru jinawgura l-uffiçini l-©odda tal-Microsoft u jiltaqa’ mal-˙addiema

Il-Prim Ministru waqt il-quddiesa li saret fil-Konkatidtral ta’ San Ìwann b’tifkira g˙all-vittimi tal-Ewwel Gwerra Dinjija

Il-Prim Ministru jag˙ti mer˙ba lill-Prim Ministru Taljan Enrico Letta quddiem Kastilja

Ûjara fuq il-vapur militari Taljan Luigi Durand de la Penne

Il-Prim Ministru Malti u dak Taljan iΩuru baΩi tal-FAM u jiltaqg˙u mal-uffiçjali li salvaw mijiet ta’ immigranti f’Ottubru

Ritratti: DOI

15

16

Ta’ Barra

17.11.2013

IN-NEgoZJATI MAL-IRAN JEÓLU In-negozjati bejn l-Iran u diversi pajjiΩi tal-Punent dwar ir-riservi ta’ materjal nukleari ta’ din tal-ewwel sta©naw il-©img˙a l-o˙ra. Dan kien riΩultat tal-fatt illi Ω-Ωew© na˙at ma qablux dwar kemm jista’ jkollhom materjal ta’ dan ittip f’idejhom l-Iranjani u xi skop g˙andhom g˙alih.

LIAM GAUCI jag˙ti iktar dettalji.

Bl-elezzjoni tal-President il©did Hassan Rouhani, deher li l-Iran kien ser ikun ippreparat illi jikkoopera iktar malPunent fejn jid˙ol il-programm nukleari tieg˙u.

Madankollu, in-negozjati li se˙˙ew il-©img˙a l-o˙ra f’Ìinevra ma tawx il-frott mixtieq hekk kif iΩ-Ωew© partijiet we˙lu fuq aspetti li ilhom snin ikunu ta’ w©ig˙ ta’ ras kbira.

B˙al dejjem, il-pajjiΩi li jiffurmaw il-grupp imsejja˙ P5+1, li jinkludi l-˙ames pajjiΩi li jag˙mlu parti mill-Kunsill ta’ Sigurtà tal-Ìnus Mag˙quda flimkien mal-Ìermanja, insistew li l-Iran jillimita l-ammont ta’ infrastruttura g˙all-arrikkament tal-uranju li g˙andu f’idejh. Madankollu, l-Iran

re©a’ sostna li din l-infrastruttura qieg˙da biss isservi g˙al skopijiet paçifiçi biex tin˙oloq sistema ta’ ener©ija nukleari li tkopri l-bΩonnijiet tal-pajjiΩ.

Minkejja dawn id-differenzi, kien jidher li xorta wa˙da seta’ jintla˙aq xi tip ta’ ftehim bejn iΩ-Ωew© partijiet, imma g˙al xi ra©uni sfaxxa kollox fl-a˙˙ar ftit. Franza, li tag˙mel parti mill-P5+1, malajr ˙ar©et tikkritika lill-Iranjani g˙aliex qalet li ma kellhomx rieda sinçiera li jag˙mlu progress fin-negozjati. Madankollu, Mohammed Javad Zarif, ilMinistru g˙all-Affarijiet Barranin Iranjan, malajr irrisponda billi akkuΩa lillFrançiΩi li kienu iebsin wisq ma’ pajjiΩu.

Kif wie˙ed jistenna, John

Kerry, is-Segretarju tal-Istat Amerikan, iddefenda lillalleati FrançiΩi. F’din lokkaΩjoni huwa pprova jkun diplomatiku billi qal li l-alleati kienu mag˙qudin fil-poΩizzjoni tag˙hom dwar l-Iran u li mistenni li jintla˙aq ftehim fil©ejjieni.

Minkejja d-difiΩa ta’ Kerry, huwa fatt mag˙ruf illi Franza g˙andha poΩizzjoni iebsa filkonfront tal-Iran, ikkomparat mal-alleati tag˙ha. Dan g˙aliex il-President FrançiΩ, g˙ad-differenza tal-kollegi Amerikani u Brittaniçi, m’g˙andhux idejh marbutin fejn jid˙lu operazzjoni militari u jista’ jie˙u miΩuri ostili kontra l-Iran ming˙ajr l-approvazzjoni parlamentari. Din irrealtà ppermettiet lill-FrançiΩi

jkunu iktar deçiΩi fil-konfront tal-Iran matul dawn in-negozjati.

Xaqq ta’ dawl Bosta osservaturi politiçi kienu di©à esprimew innuqqas ta’ fiduçja tag˙hom fis-suççess ta’ dawn it-ta˙ditiet. Dawn id-dubji Ωviluppaw min˙abba l-fatt li, sakemm waslu g˙al-laqg˙at ta’ Ìinevra, l-Iran ma kienx g˙adu ftiehem malInternational Atomic Energy Agency (IAEA) tal-Ìnus Mag˙quda biex jag˙tihom laççess g˙all-impjanti nukleari tag˙hom. Ming˙ajr dawn lispezzjonijiet, l-alleati li jiffurmaw il-P5+1 xorta wa˙da ma setax ikollhom garanzija tar-

rieda tajba tal-Iran.

Fil-fatt, il-ftehim mal-IAEA wasal biss jumejn wara li fallew in-negozjati ta’ Ìinevra.

Madankollu, il-fatt li ntla˙aq qbil bejn l-Iran u l-IAEA ta tama ©dida lill-membri talP5+1 u witta t-triq g˙al negozjati ©odda li g˙andhom ise˙˙u fl-20 ta’ Novembru.

Jekk kollox imur kif mixtieq, pajjiΩi xettiçi b˙al Franza mistennija li jkunu inqas ostili lejn l-Iranjani f’din it-tieni sessjoni ta’ negozjati.

Madankollu, l-aççess li offrew l-Iranjani mhuwiex estensiv daqs kemm xtaqet l-IAEA. Wie˙ed issa jrid jara jekk dak li offrew l-Iranjani huwiex se jkun biΩΩejjed biex içaqlaq innegozjati li se jsiru l-©img˙a d-die˙la.

ARAFAT – BEJN IL-PALESTINJANI U L-IÛREALJANI Kitba ta’ MELVIC ZAMMIT Fl-a˙˙ar jiem l-Al Jazeera kkwotat rapport forensiku mill-IΩvizzera. Dan ir-rapport jindika x’setg˙et kienet il-kawΩa li wasslet g˙all-mewt ta’ Arafat, leksmexxej Palestinjan. Jidher li dan tal-a˙˙ar kien ©ie avvelenat b’materjal radjuattiv.

Dan ir-rapport jista’ jtellef mill-isforzi li qed isiru, inkluΩ mis-Segretarju tal-Istati Uniti John Kerry, biex ikun hemm doΩa ta’ paçi bejn l-IΩraeljani u l-Palestinjani.

Din l-a˙bar ma jidhirx li ssorprendiet lill-Palestinjani g˙aliex ˙afna minnhom kienu qed jassumu li Arafat ma mietx b’mewta naturali. Diversi huma dawk il-persuni, inkluΩ l-analisti, li qed isos-tnu li din l-a˙bar qed tikkonfermalhom is-suspetti li wara l-mewt tal-eksmexxej ta’ 75 sena kien hemm l- IΩraeljani.

Arafat, li kien il-mexxej tal-Palestine Liberation Organization (PLO), miet madwar disa’ snin ilu, proprju fil-11 ta’ Novembru, 2004, f’sptar f’Parisian, fi Franza. Ittobba kienu sostnew li ma kinux f’poΩizzjoni li jiddeterminaw x’seta’ wassal g˙all-mewt tieg˙u u ma kienet saret lebda awtopsja.

Martu, Suha Arafat insistiet li g˙andha tibda investigazzjoni forensika wara li nstabu traççi ta’ materjal radjuattiv, hekk imsejja˙ polonium, fuq affarjiet li kien ˙a Ωew©ha l-isptar. Fissajf tas-sena li g˙addiet, lAwtorità Palestinjana tat permess biex jin˙are© mill-qabar, li kien jinsab Ramallah. Tliet timijiet differetni mir-Russja,

Franza, u l-IΩvizzera qed jittestjaw partijiet differenti minn ©ismu. It-tliet analiΩi qed isiru indipendentament minn xulxin.

F’rapport ta’ mija u tmien pa©ni, it-tim ta’ xjentisti millIΩvizzera ressqu r-rapport tag˙hom lil Awtorità Palestinjana u lil mart l-eksmexxej. Minn dan ir-rapport ˙are© li fil-©isem ta’ Arafat kien hemm livelli g˙oljin ta’ polonium. Però f’konferenza tal-a˙barjiet dawn ix-xjentisti sostnew li din is-sejba ma tistax tag˙ti çertezza li dan il-materjal radjuattiv kien il-kawΩa ewlenija tal-mewt tieg˙u.

Min-na˙a tag˙hom l-IΩraeliti, b’mod kategoriku, ça˙du dawn l-allegazzjonijiet u sej˙u ir-rappart Ûvizzeru b˙ala wie˙ed infondat u mhux serju. Kelliem g˙al Ministeru talAffarjiet Barranin, sostna li din l-investigazzjoni forensika kienet qisha “soap opera”. Ikkritika lil esperti g˙ax skontu naqsu milli jeΩaminaw kemm iΩ-Ωona ta’ fejn Arafat kien ja˙dem, ji©ifieri f’Ramallah, u kif ukoll l-isptar fejn miet.

Fost il-mistoqsijiet interessanti li jqumu wara l-mewt ta’ Arafat hemm dawk tal-kittieb Matthew Kalman. Dan tala˙˙ar fost l-o˙rajn kiteb il-ktieb “The Murder of Arafat”.

Huwa sostna li ˙afna huma dawk il-Palestinjani li huma konvinti li wara l-mewt tal-eksmexxej hemm l-IΩraeliti.

Però jkompli jg˙id billi jistaqsi: “Min ta d-doΩa ta’ polonium lil Arafat? Jekk xi ˙add Ωied il-polonium fl-ikel jew fixxorb, il-persuna li wettqet dan Ωgur li kienet fiç-çirku taleksmexxej”.

Minkejja li r-rapport Ûvizzeru ma jindikax eΩattament x’wassal g˙al qtil ta’ Arafat, l-analisti jsostnu li dan jista’ jimmina d-diskussjonijiet ta’ paçi bejn iΩ-Ωew© pajjiΩi.

Ta’ Barra

17.11.2013

17

EmErÌEnza Fil-Filippini

Il-Filippini qeg˙din jiffaççjaw sitwazzjoni kwaΩi apokalittika hekk kif is-Super Typhoon Haiyan laqat lill-pajjiΩ b’forza divastanti. Dan id-diΩastru wassal biex mijiet ta’ eluf ta’ nies i˙allu djarhom biex jippruvaw isibu refu©ju mill-qerda li ˙alla warajh dan l-uragan. L-iskala tal-emer©enza umana hija tant kbira li ©ieg˙let lil diversi pajjiΩi, fosthom l-Amerika u rRenju Unit illi jintervienu biex jg˙inu lill-Gvern Filippin f’dan iΩ-Ωmien ta’ kriΩi.

Wara r-rewwixta tal-militanti IΩlamiçi ta’ Settembru li g˙adda, illi ˙alliet madwar 200 persuna mejta, il-Filippini qeg˙din jiffaççjaw kwistjoni ferm iktar gravi fil-belt ta’ Tacloban u l-madwar. Ir-realtà li g˙andna quddiemna b˙alissa hija ferm differenti minn dik ta’

ftit tal-jiem ilu meta Tacloban kellha madwar 200,000 resident. Illum din il-belt tant intlaqtet bis-sa˙˙a mill-uragan Haiyan, li skont xhieda li kien hemm fuq il-post, Tacloban m’g˙adhiex teΩisti.

Barra r-residenti ta’ Tacloban, Haiyan ©ieg˙el mijiet ta’ eluf o˙ra fl-ir˙ula tal-madwar illi jippruvaw ifittxu l-g˙ajnuna tal-awtoritajiet governattivi.

Madankollu, il-Gvern ukoll ˙a daqqa ta’ ˙arta hekk kif flewwel jiem ta’ wara l-uragan lunika struttura governattiva li kienet g˙adha tiffunzjona kienet dik militari. Dan irriΩulta mill-fatt li ˙afna mill-membri tal-Forzi tal-Ordni u l-istaff talisptarijiet abbandunaw il-post tax-xog˙ol biex jippruvaw isalvaw lill-familji tag˙hom.

Min˙abba f’hekk, il-President

Benigno Aquino ftit li xejn seta’ jibg˙at g˙ajnuna liç-çittadini tieg˙u, minkejja l-fatt li ddikkjara stat ta’ emer©enza nazzjonali.

L-imwiet ikkonfermati di©à telg˙u g˙al eluf u sfortunatament mistennijin ikomplu jiΩdiedu hekk kif l-awtoritajiet jer©g˙u jistabbilixxu kuntatt ma’ diversi Ωoni li ©ew iΩolati min˙abba l-˙sara li ©arrbet linfrastruttura tal-komunikazzjoni. Din is-sitwazzjoni ˙olqot biΩa’ fost il-komunità internazzjonali illi jiΩviluppaw epidemiji qerrieda min˙abba li luragan ˙alla t-toroq taΩ-Ωona milquta mimlija b’eluf ta’ katavri.

Sforz internazzjonali L-ikel kien tant skars fil-jiem li

g˙addew illi t-trakkijiet li qeg˙din jid˙lu bl-g˙ajnuna kellhom ji©u skortati millarmata min˙abba l-eluf ta’ nies bil-©u˙ li bdew iduruhom bit-tama li jieklu xi ˙a©a. Min˙abba f’hekk, lAmerika u r-Renju Unit immobbilitaw elementi millForzi Navali tag˙hom biex jassistu lill-Gvern Filippin f’dan il-˙in ta’ diffikultà.

Fost dawn il-vapuri hemm il-USS George Washington, aircraft carrier Amerikan li telaq minn Hong Kong nhar it-Tnejn b’kontin©ent ta’ madwar 5,000 ba˙ri. Min-na˙a tieg˙u, barra ikel u mediçina, il-kontin©ent Brittaniku ˙a wkoll apparat li jippurifika lilma ba˙ar biex ikun jista’ jintuΩa’ g˙ax-xorb. Il-Ìnus Mag˙quda wkoll offriet mad-

pUnTi EWlEnin Ta’ Barra Periklu f’nofs ta’ ba˙ar

Operazzjoni delikata ©ewwa Fukushima It-Tokyo Electric Power Co (TEPCO), li tamministra l-impjant nukleari ta’ Fukushima, bdiet operazzjoni delikata biex tne˙˙i l-vireg tal-fjuwil mir-reatturi nukleari. L-iskala ta’ din l-operazzjoni m’g˙andhiex preçedenti hekk kif huwa mistenni li jitne˙˙ew madwar 400 tunnellata ta’ materjal radjoattiv. Dan qieg˙ed isir min˙abba l-istat ˙aΩin tal-impjant, li ˙oloq riskju g˙oli ta’ meltdown li j©ib mieg˙u çans kbir li jo˙or©u ammonti kbar ta’ radjazzjoni flatmosfera tad-dinja. L-operazzjoni qieg˙da titqies b˙ala prova tal-kapaçità ta’ TEPCO li jamministraw din l-emer©enza hekk kif matul dawn is-sentejn dehru li tilfu l-kontroll tas-sitwazzjoni. L-ewwel reattur li ˙a ja˙dmu fuqu huwa n-Numru Erba’, li kien linqas li ©arrab ˙sarat fit-terremot tal-2011, biex imbag˙ad jimxu g˙at-tlieta ta’ qablu illi qeg˙din f’qag˙da iktar prekarja.

Il-Gvern Sirjan jie˙u iktar territorju f’idejh

Iceberg ta’ madwar 700 kilometru kwadru nqatet mill-Kontinent Antartiku u mistennija tersaq lejn Cape Horn fl-Amerika ta’ Isfel. Din is-sitwazzjoni ˙olqot xi inkwiet fost in-negozjanti li l-prodotti tag˙hom jiççirkulaw fl-ib˙ra taΩ-Ωona. L-ewwel sinjali li kien qieg˙ed jifforma dan l-iceberg bdew jidhru fl-2011 hekk kif ajruplan tan-NASA ©ibed diversi ritratti li wrew xaqq kbir jifforma bejnha u lKontinent Antartiku. Iktar kmieni din is-sena deher b’mod çar li l- iceberg kien inqata’ g˙al kollox.

Madankollu, il-kes˙a ˙olqot biΩΩejjed sil© fil-ba˙ar biex tostakola l-˙ru© tal-iceberg fil-ba˙ar miftu˙.

Issa li fl-Antartika t-tempetaturi qeg˙din jersqu lejn il-massimi annwali tag˙hom, il-blokka ma sabitx ostakli u bdiet il-vja©© tag˙ha lejn Cape Horn. Biex jillimitaw id-danni li jistg˙u ji©u kkawΩati minn din il-massa enormi, grupp ta’ xjenzjati internazzjonali ser jibdew isegwu l-movimenti tal-iceberg permezz ta’ satelliti u apparat ie˙or biex jipprevienu inçidenti f’nofs ta’ ba˙ar.

Il-Gvern Sirjan din il-©img˙a kompla jimbotta lirribelli ’l barra minn Damasku f’operazzjoni militari li ffukat fuq is-subborgi fin-Nofsinhar tal-belt. Bosta minn dawn iΩ-Ωoni kienu waqg˙u f’idejn ir-ribelli floffensiva li kkonduçew bejn Frar u Marzu ta’ din issena. L-attakki tal-Gvern Sirjan ˙raxu matul il©img˙at li g˙addew, Ωvilupp li diversi osservaturi politiçi attribwixxew g˙all-fatt li Bashar al-Assad irid ikun f’poΩizzjoni b’sa˙˙itha biex jinnegozja termini favorevoli fis- summit tal-paçi li mistennija ssir f’Ìinevra sal-a˙˙ar ta’ din is-sena. Madankollu, listrate©ija tal-mexxej Sirjan diffiçli li ta˙dem g˙aliex ir-ribelli di©à g˙amluha çara li Assad u l-alleati tieg˙u mhuma ser ikollhom l-ebda parti fil-futur politiku tal-pajjiΩ.

Netanyahu jag˙mel pass lura Il-Prim Ministru IΩraeljan Benjamin Netanyahu

war $25 (€18.6) miljun biex ti©i indirizzata t-tra©edja umana f’dan ir-re©jun u g˙amlet appell lill-membri tag˙ha biex ji©bru $301 (€224) miljun ie˙or.

Minkejja l-fatt li dan irre©jun jara bosta uragani, Haiyan kien differenti minn dawk tas-soltu. Residenti anzjani li ©ew intervistati millmedja internazzjonali sostnew li qatt ma raw diΩastru simili.

G˙ad-differenza tas-soltu, fejn l-uragani jag˙mlu ˙erba middjar u negozji mibnijin millinjam tipiçi taΩ-Ωona, Haiyan kaxkar mieg˙u wkoll bini talkonkrit.

Wara l-Filippini, l-uragan mexa lejn il-Vjetnam fejn m’g˙amilx daqshekk ˙sara hekk kif tilef ˙afna mis-sa˙˙a tieg˙u.

minn liam GaUCi ssospenda l-pjan tal-Gvern tieg˙u biex jinbnew madwar 20,000 dar ©dida fil-West Bank, territorju kkontestat mill-Palestinjani. Din id-deçiΩjoni ttie˙det hekk kif il-pro©ett residenzjali kien qieg˙ed jo˙loq tensjonijiet ©odda malPalestinjani, fi Ωmien meta Ω-Ωew© Gvernijiet qeg˙din jippruvaw isibu soluzzjoni paçifika g˙allkonflitt li ilu g˙addej g˙exieren ta’ snin. Dawn ittensjonijiet wasslu biex id-delegazzjoni Palestinjana tirtira min-negozjati, Ωvilupp li ©abet fix-xejn il-ftit progress li kien qieg˙ed isir.

Fil-fatt, din mhix l-ewwel darba li Gvern IΩraeljan approva pro©etti simili. Madankollu, din id-darba s-sitwazzjoni kienet differenti hekk kif lAmerika, l-iktar alleat leali tal-IΩrael, g˙arrafhom li ma kienx lest li jappo©©jahom f’din l-okkaΩjoni.

G˙adu mhux çar jekk id-deçiΩjoni tal-Prim Ministru Netanyahu hijiex se tkun biΩΩejjed biex il-Palestinjani jer©g˙u jkomplu n-negozjati, li di©à kienu fi stat prekarju qabel ma ˙are© l-a˙bar talbini ta’ dawn id-djar.

Mill-Misra˙

Clever aCCounting tappoÌÌja l-intrapriÛi Û-ÛgÓar f’Malta bi sÓubija gÓal 100 pakkett b’xejn, b’software tal-finanzi

EMMEN: L-EĊĊELLENZA TIĠI RIKONOXXUTA

Clever Accounting – façli biex tuΩah, u bi spiΩa ferm ra©onevoli, li biha n-negozji jkunu jistg˙u jΩommu l-kotba tag˙hom a©©ornati.

Premju ieħor prestiġġjuż ingħata lil Banif b’rikonoxximent għal riżultati tajbin, governanza korporattiva soda fl-operat tal-Bank u soluzzjonijiet finanzjarji innovattivi.

Banif Bank (Malta) plc

Banif Bank (Malta) plc huwa liċenzjat mill-MFSA biex joffri servizzi bankarji, skont it-termini tal-Att dwar il-Kummerċ Bankarju tal-1994. Reġistrat f’Malta C41030 – 203, Level 2, Rue D’Argens, Gżira, GŻR1368, Malta.

L-intrapriΩi Ω-Ωg˙ar f’Malta jistg˙u jgawdu minn s˙ubija b’xejn g˙al 100 pakkett b’software tal-accounts offruti minn Clever Solutions Ltd. Dan is-software elett-roniku, Clever Accounting, hu mfassal biex jintuΩa bla diffikultà ta’ xejn mis-sidien tannegozji Ω-Ωg˙ar u millaccountants lokali.

Biex tikkwalifika g˙al wa˙da minn dawn il-100 abbonament tas- software , lintrapriΩa jrid ikollha inqas minn g˙axar impjegati. Ilformola tal-applikazzjoni tinkiseb mis-sit www.cleveraccounting.com/free100 Id-Direttur Mani©erjali ta’ Clever Solutions Ltd, Carmelo Romano, qal: “Óafna kumpanniji Ωg˙ar isibuha diffiçli biex jimmani©©jaw il-finanzi tag˙hom kif jixraq, meta kul˙add jaf li l-immani©©jar tal-finanzi hu ˙a©a kruçjali g˙al kull negozju. Is- software jag˙mel ix-xog˙ol talaccounting aktar komdu g˙as-sidien tan-negozji u jg˙inhom jiksbu aktar valur mill-informazzjoni flaccounts tag˙hom. Bis- software tag˙na, is-sidien tannegozji ma jkollhomx g˙alfejn jiddependu fuq ˙addie˙or biex jo˙or©u l-kontijiet lillklijenti ( invoicing ) kif ukoll g˙ar-rapporti finanzjarji tag˙hom. G˙alhekk ikollhom kontroll akbar fuq innegozju tag˙hom.”

Il-prodott Clever Accounting jaqdi l-˙ti©ijiet kollha fejn g˙andhom x’jaqsmu accounts. Dan jinkludi servizzi g˙all-˙ru© tal-kontijiet, g˙all-ipproçessar tad-dikjarazzjonijiet tal-VAT, g˙attqabbil mal-bank, g˙all-˙ru© ta’ noti ta’ kreditu, servizzi

g˙all-˙ru© ta’ stimi g˙al pro©etti, u kontroll baΩiku tal-konsenja. Barra minn hekk, dan is- software jag˙mel back-ups awtomatiçi tal-informazzjoni, u jista’ jkun aççessat minn diversi persuni fl-istess ˙in. Dan kollu jag˙ti l-opportunità lissidien tan-negozji biex jiddiskutu r-rapporti finanzjarji mal- accountant tag˙hom permezz ta’ telefonata, g˙aliex l-informazzjoni finanzjarja tista’ tkun aççessata fl-istess ˙in minn postijiet differenti.

Is-Sur Romano spjega: “Dan is- software huwa façli biex tuΩah, u bi spiΩa ferm ra©onevoli, li biha n-negozji jkunu jistg˙u jΩommu lkotba tag˙hom a©©ornati.

B’hekk l- accountants esterni min-negozji Ω-Ωg˙ar ikunu jistg˙u jiddedikaw ˙inhom fuq affarijiet aktar importanti u utli g˙al dak in-negozju, b˙alma huma pariri dwar ittkabbir tal-istess negozju.”

Clever Accounting hu prodott ta’ Clever Solutions Ltd., kumpanija tal-informatika mwaqqfa fl-2007 u bbaΩata f’Malta. Is- software hu bbaΩat fuq teknolo©ija opensource u tfassal biex jil˙aq il-˙ti©ijiet tan-negozji Maltin u tat-taxxa lokali. Il-˙sieb wara l-prodott isegwi x-xejra globali li biha s- software tradizzjonali, ibbaΩat fuq kompjuters tat-tip desktop, qed jinbidel ma’ soluzzjonijiet aktar flessibbli u affordabbli, ibbaΩati fuq it-teknolo©ija Cloud.

Il-kumpaniji interessati g˙al dan is-software g˙al 12il xahar b’xejn, jistg˙u japplikaw mis-sit: http://www.cleveraccounting.com/free100

Mill-Misra˙

17.11.2013

19

SBAM – IS-SEBA’ WIRJA tAL-GÓASAfAR tAL-GÓANA SBAM – Song Bird Association Malta ser itellg˙u is-seba’ wirja tal-g˙asafar talg˙ana.

G˙asafar tal-g˙ana li jinkludu Vrieden, Griedel, Ekri, TaΩ-Ûebbu©, Kruçjati u Kardinali fost l-o˙rajn, kif ukoll mutazzjonijiet u bg˙ula tag˙hom, ser ikunu esebiti f’din il-wirja speçjalizzata.

Dawn l-g˙asafar se jkunu qed jikkompetu f’diversi kategoriji u din il-kompetizzjoni ser tkun i©©udikata minn tliet judges internazzjonali. Il-parteçipazzjoni hi miftu˙a g˙all-membri talg˙aqda u g˙ad-dilettanti kollha tal-g˙asafar tal-g˙ana.

Il-ftu˙ g˙all-pubbliku ser ikun; Is-Sibt 23 ta’ Novembru 9.00am-8.00pm

–

Il-Óadd 24 ta’ Novembru 8.30am-5.00pm

–

Din il-wirja qed tittella’ fitteatru tal - I s p t a r M o n t e Karmeli Ó’Attard b’kollaborazzjoni mal-Mount Carmel Hospital Sports and Culture Club u l - O c c u p a t i o n a l Therapy Department li ser ikun presenti b’posta (stand) informattiv , kif wkoll i˙addem il-bar waqt il-wirja.

Dan qed i s i r b ˙ a l a p a r t i minn kampanja biex il-pubbliku jsir aktar familjari ma’ dan l-isptar.

Diversi i m p o r t a t u r i s e r ikunu presenti b’varjetà ta’ prodotti speçjalizzati u ta’ kwalità g˙olja, kif wkoll issibu sezzjoni b’g˙asfar g˙allbejg˙, sew t a ’ d i l e t t a n t i Maltin kif u k o l l o ˙ r a j n importati minn barra.

GÓADA JIBDA ÛIGUÛAJG! G˙ada t-Tnejn 18 ta’ Novembru jifta˙ ÛiguÛajg, Ilfestival internazzjonali tal-arti ta’ Malta g˙at-tfal u ΩΩg˙aΩag˙ bi programm artistiku b’sa˙˙tu u varjat li hu aççessibbli ming˙ajr ˙las g˙all-etajiet kollha.

Din hija t-tielet sena li qed ji©i offrut dan il-festival u ledizzjoni ta’ dis-sena tinkludi tletin attività differenti minn aktar minn 150 artist Malti u internazzjonali.

Filwaqt li ÛiguÛajg joffri talent minn diversi pajjizi, ilfestival joffri wkoll l-aqwa talent Malti artistiku. Din hija opportunità unika g˙al dawn l-artisti Maltin peress illi dan il-festival ta’ kull sena jikkummissjona g˙add ta’ xog˙lijiet ©odda. L-g˙an a˙˙ari huwa illi ji©i Ωviluppat repertorju nazzjonali li jitgawda mhux biss minn udjenzi Maltin tul is-sena kollha, imma wkoll li jag˙ti lopportunità lil artisti Maltin li jesponu x-xog˙ol tag˙hom barra minn xtutna. Xog˙lijiet li kienu kkummissjonati minn ÛiguÛajg fil-passat daru kull rokna tad-dinja.

MIXJA GÓALL-KANÇER Illum, il-kantant Gianluca Bezzina se jmexxi mixja kontra l-kançer. Dan bilg˙an li jin©abru fondi g˙allprovvista ta’ iktar trattament tal-kançer u façilitajiet avvanzati.

Get Walking for Cancer li qed ti©i organizzata millCalamatta Cuschieri Cancer Foundation se tibda fl-10am mix-Chalet u tkompli tul ixxatt ta’ Tas-Sliema sal-monument Love f’San Ìiljan u lura.

Il-parteçipanti jistg˙u jag˙tu donazzjoni €10 lillfondazzjoni u jing˙ataw flokk b’xejn.

Dawk interessati jistg˙u jΩuru www.cc.com.mt, içemplu 2568 8688 jew isibu lattività fuq Facebook.

20

Kun Af

17.11.2013

KURÛITAJIET MINN HAWN U MINN HEMM

Saviour Mamo

TITWILA LEJN IÇ-ÇENTRU TAD-DINJA Il-bniedem minn dejjem kien kurjuΩ. Dejjem ried jiskopri l-impossibbli. Iç-çentru tad-dinja huwa wie˙ed mill-iktar misteri li l-ebda xjentist g˙adu ma ta xi spjegazzjoni çerta tieg˙u. Saru ˙afna tentattivi u riçerki fuq dan qasam imma g˙adu kollox inçert. Forsi b’din it-teknolo©ija moderna tallum insibu ˙jiel fuq x’hemm eΩatt fiç-çentru tad-dinja.

Kien Isaac Newton, xjentist IngliΩ li tliet sekli ilu kien ta spjegazzjoni fuq il-gravità u d-densità tad-dinja.

Id-dinja g˙anda forma ta’ ballun, ftit çatta minn fuq u minn ta˙t, b’dijametru ta’ 8,000 mil (12,756km). Il©eolo©isti jafu ˙afna rigward

il-wiçç tad-dinja, b˙al ng˙idu a˙na fuq il-kwalità ta’ blat jew saffi ta’ ©ebel. Imma x’hemm fiç-çentru tad-dinja ˙add ma jaf fiΩ-Ωgur. Kollox g˙adu misteru. Kulma nafu hu li iktar ma tinΩel fil-fond, iktar tiΩdid is-s˙ana. Xi jfisser dan? Id-dinja hija kompos-

ta minn tliet stratri: crust, mantle u core . Nistg˙u nie˙du eΩempju fuq bajda mg˙ollija. Il-qoxra ta’ barra hija il-crust tad-dinja, l-abjad huwa l-mantle u l-isfar huwa l-core.

Il-qoxra ta’ barra (crust) Il-qoxra ta’ barra tad-dinja fiha, bejn wie˙ed u ie˙or, 25 mil ˙xuna, fejn hemm l-art u 6.5 mil ta˙t l-oçean, u tokkupa 1% tad-dinja. Meta jsir xi terremot, parti minn din ilqoxra tiççaqlaq u tinqasam.

Skont riΩultati ta’ vibrazzjoni li ji©u rre©istrati mis-seΩmografu (strument li jimmarka iç-çaqlieq tal-art) wara xi terremot, il-©eolo©isti jsibu eΩatt minn fejn in˙oloq iççaqlieq.

Jag˙tina wkoll x’nifhmu li fiç-çentru taddinja hemm xi ˙a©a likwida.

Fl-1962 bdew isiru preparamenti minn riçerkaturi Russi biex tit˙affer toqba fonda fid-dinja fil-Peninsula ta’ Kola, fir-Russja. It-t˙affir beda fl-1970 meta r-Russi u l-Amerikani kienu g˙addejjin bi pro©etti biex jiskopru lispazju. It-t˙affir kien b˙ala studju u fl-istess ˙in b˙ala kurΩità biex jaraw x’hemm bejn il-crust u il-mantle taddinja.

Dan ix-xog˙ol ta’ t˙affir dam sejjer 24 sena bit-tama li t-toqba tkun fonda madwar 15,000 metru.

Ixxog˙ol kien waqaf min˙abba t-temperaturi g˙oljin li hemm f’dak il-fond. Kienet la˙qet t˙affret toqba ta’ ’l fuq minn 40,000 pied (12.262m) fond b’9 pulzieri wisa’, qabel ma dan il-pro©ett ©ie mwaqqaf.

Il-kumpanija li kienet qed t˙affer ma sabitx g˙odda (berrina) li tirreΩisti s˙ana ta’ iktar minn 300°C kif ukoll nuqqas ta’ finanzi.

Ta˙t il-qoxra (mantle) JirriΩulta li aktar ma tinΩel

fil-fond aktar it-temperatura tiΩdied. Il-materjal li jittella’ jkun iktar fi stat likwidu b˙al-lava tal-vulkan.

G˙oxrin mil ’l isfel fid-dinja nsibu stratt ie˙or imsejja˙ mantle . Dan l-istratt hu maqsum fi tnejn, il-mantle ta’ fuq u l- mantle ta’ ta˙t u jokkupa 84% mid-dinja kollha. Il-konfini bejn il-mantle u l-crust jissejja˙ Moho.

Sal-lum g˙adu ˙add ma skop-rieh.

Skont studju li sar mix-xjentisti fuq gravità, s˙anat u analiΩi ta’ ©ebel imdewweb, sabu illi bejn 100 u 200 kilometru ’l isfel fiddinja s-s˙ana hija tremenda li dewweb kollox. Ter©a’ u tg˙id il-mantle ta’ ta˙t huwa aktar s˙un minn dak ta’ fuq.

Il-qalba tad-dinja (core) Dan ukoll jinqasam fi tnejn, dak ta’ ©ewwa nett li huwa proprju ç-çentru tad-dinja, huwa solidu u dak ta’ barra huwa nofs solidu. Kien ixxjentist R.D. Oldham li fl-

1906 skopra l-element strutturali tal-qalba tad-dinja.

Dan kien sabu minn effetti li j˙allu warajhom it-terremoti.

In-nukleu tad-dinja hu kompost x’aktarx minn ta˙lita ta’ ˙adid u 10% ta’ ossi©inu, jew Hu sulfat jew nickel . ma˙sub li t-temperatura taççentru tad-dinja hija minn 3,000°C sa 5,000°C. Kalkoli Nimma©inaw kif mag˙mula basla:

inhi

Il-˙xuna tal-qoxra ta’ barra tad-dinja (crust) hija bejn 5 u 25 mil (8-40km) Ta˙t il-crust, insibu l-mantle li hu o˙xon 1,800 mil (2,900km) In-nukeu ta’ barra huwa 1,400 mil (2,250km) u n-nukleu ta’ ©ewwa huwa 800 mil (1,300km).

Dan ifisser li miç-çentru taddinja sa barra hemm 4,000 mil (6,44km).

22

KurΩitajiet

17.11.2013

kalejdoskopju Omm maqtula Brutalment Ftit jiem ilu nqala’ battibekk wara li persuna tal-IRA (Irish Republican Army) allega li lmexxej tas-Sinn Fein, Gerry Adams, kien ordna l-qtil ta’ mara, talli g˙enet suldat IngliΩ ferut mill-balal. G˙al dan lg˙emil hi n˙atfet minn skwadra tal-qtil u ©iet maqtula.

Madankollu, Adams g˙adu jiç˙ad.

Sadanittant kien irrappurtat kaΩ ie˙or. Eamon Molly, imbikki u mtertaq bl-u©ig˙, kien jaf li ma kellux tama ta’ ˙elsien wara li n˙ataf milliskwadra mag˙rufa b˙ala ‘The Unknowns’ li kienu jwettqu lordnijiet tal-og˙la awtorità tag˙hom.

Molloy, ta’ 22 sena, ittie˙ed minn Belfast g˙all-interrogatorju li sar f’karavan f’g˙alqa diΩabitata. Hu talab bil-˙niena lil dawk li ˙atfuh u qalilhom li kien membru leali tal-IRA u li qatt ma kkoopera mat-truppi Brittaniçi. IΩda kien hemm rapporti xejn fondati li Molloy seta’ kien qed jg˙in lill-g˙adu.

Minkejja l-protesti g˙allinnoçenza tieg˙u, Molloy induna li s-sentenza tieg˙u kienet il-mewt. Hu ©ie ttorturat minn ir©iel lebsin il-balaklavi, li ma emmnux fl-innoçenza tieg˙u, waqt li membri o˙ra tal-iskwadra qag˙du jilag˙bu lballun tul it-tortura msemmija.

IΩda fl-a˙˙ar tas-swat, dawk li ttorturawh tawh çans g˙al xewqa. Din kienet li jin©ieblu saçerdot. Saret sej˙a lil Fr Eugene McCoy, qassis tallokal. Membri tal-iskwadra marru g˙alih u qalulu li r-ra©el we©©a’ gravi f’inçident tat-traffiku u kien je˙tie© il-GriΩma tal-Morda. IΩda s-saçerdot ma sab ebda inçident. Kien hemm karavan mitluq, fejn sab Ωag˙Ωug˙ kollu demm, imneΩΩa’ g˙arwien g˙ajr g˙allqalziet ta’ ta˙t, fl-a˙˙ar mumenti ta’ ˙ajtu. Dan kien f’Mejju tal-1975. Minn dak iΩΩmien, is-saçerdot qatt ma Ωvela xejn jew irrapporta.

IΩda l-kaΩ ja˙raq li jinvolvi lil Adams hu dak tad-deçiΩjoni li tin˙ataf, ti©i ttorturata u maqtula l-omm Ωag˙Ωug˙a ta’ g˙axar ulied. Din l-akkuΩa saret f’recording minn Brendan

Hughes, mag˙ruf b˙ala ‘The Dark’, Deputat Kmandant talIRA, li miet fl-2008. Hu kien qal li Admas g˙andu j©orr irresponsabbiltà tal-qtil tal-omm u l-futur inçert u ta’ biΩa’, li kellhom jiffaççjaw l-g˙axar uliedha, tul ˙ajjithom kollha.

L-omm, Jean McConville, kienet tg˙ix ma’ wliedha ta’ bejn sitta u 16-il sena f’appartament tal-kunsill. Hi nqatlet fl1972 meta xi ©irien infurmaw lill-mexxejja tal-IRA li kienet simpatizzanta Brittanika. Dan ©ara wara li ntlem˙et tag˙ti lg˙ajnuna tag˙ha lil suldat milqut u ferut quddiem darha.

Ftit wara l-att ta’ karità massuldat, Jean, ta’ 37 sena, instabat imsawta brutalment u kollha dmija fi triq viçin. Ûew©ha kien miet sena qabel u g˙alhekk uliedha stess kellhom jo˙duha d-dar u jnaddfulha l-feriti li kellha. IΩda ma fiqitx. F’inqas minn 24 sieg˙a, aktar minn 12-il ru˙, u˙ud mistura fil-balaklavi, waslu f’darhom u bdew jg˙ajtu li riedu jaraw lil ommhom.

Huma kaxkruxa mill-bieb, bi wliedha mqabbdin ma’ saqajha biex jippruvaw iΩommuha mag˙hom. IΩda wliedha ma rnexxilhomx. Ìimg˙a wara, ra©el li qal li kien mill-IRA mar f’dar it-tfal u qalilhom li kien mibg˙ut biex jag˙tihom ilportmoni t’ommhom u ç-çurkett tat-tie©.

Fuq it-tape, Brendan Hughes, li darba kien l-id il-leminija ta’ Adams u figura le©©endarja talkmand tal-IRA, jinstema’ jg˙id: “Hemm bniedem wie˙ed biss li ta l-ordni biex dik il-mara tinqatel. Dak ir-ra©el hu l-kap tas-Sinn Fein.”

Mill-inqas, kien hemm 16-il persuna li ‘sparixxew’ minn The Unknowns qabel ma fl1972 ittie˙det deçiΩjoni li ma jintremewx l-i©sma mutilati fittoroq ta’ Belfast, ta’ dawk li tqiesu b˙ala tradituri.

Ulied Jean qed isostnu li l-qtil t’ommhom ma jistg˙u jinsewh b’xejn u qed jallegaw li dan g˙andu jitqies b˙ala krimini tal-gwerra u min kien responsabbli g˙alih g˙andu jitressaq quddiem il-Qorti f’The Hague, biex jie˙u li ˙aqqu.

Mi©bura minn Charles B. Spiteri

il-farfett galattiku

Speçi ta’ farfett ta’ billejl, b’sitt saqajn, li hu ferm ’il bog˙od mis-suldati bl-uniformi, mibg˙uta biex ixerrdu l-ordni l-©dida talImperu Galattiku fil-film Star Wars Stormtrooper ˙asad numru ta’ ˙addiema f’fabbrika fi Shropshire.

Il-farfett, mag˙ruf b˙ala ‘Death’s Head Hawkmoth’ sikket u g˙a©©eb lill˙addiema kollha, hekk kif

niΩel fuq skoss injam filfabbrika Ricoh. Dan peress li tant hu rari li jintlema˙ u g˙andu partikolarità fuq dahru.

Andy Whyle, uffiçjal talambjent, qal li fuq dahru, dan il-farfett g˙andu kopja preçiΩa tal-elmu li kellhom is-suldati bla wiçç fil-film.

L-ekologu Dan Wrench qal li kultant friefet rari b˙al dan ikollhom disinn li

jixbah ras ta’ mewt. Farfett simili ntuΩa fil-kartellun talfilm Silence of the Lambs.

Dawn il-kreaturi jintlem˙u l-aktar flg˙elieqi, peress li jag˙mlu g˙all-patata miΩrug˙a.

Huma g˙andom drawwa mhix tas-soltu, fejn jid˙lu fix-xehdiet tal-g˙asel u jikluh. Jekk jinqabdu bl-idejn minn xi ˙add, jibdew iwerΩqu twerΩiq qawwi.

jingÓalqu fergÓat tal-Banek

Bl-iskuΩa li jΩomm il-ferg˙at tieg˙u miftu˙in il-˙in kollu, il-Bank Barclays ˙abbar li se jag˙laq u˙ud mill-ferg˙at tieg˙u u jifta˙ uffiçini fissupermerkati Asda.

Tmienja minnhom se jaraw din il-qalba tul is-sena ddie˙la u o˙rajn aktar tard; hekk kif bi˙siebhom jag˙mlu banek o˙ra.

G˙alkemm b’din iççaqlieqa, Barclays se jda˙˙al fortuna – g˙ax ikun jista’ jinnegozja l-bini li minnu kien ja˙dem – ˙afna mill-klijenti leali se jie˙du daqqa ta’ ˙arta.

Barra minn hekk se jintlaq-

tu ˙aΩin ukoll il-˙wienet fittoroq ewlenin fejn kienu listess banek, u li kienu jgawdu ftit negozju min-nies li juΩaw il-ferg˙at u l-magni awtomatiçi tag˙hom.

In-negozjanti qed isostnu wkoll li n-numru ta’ servizzi offruti s’issa jkollhom jonqsu min˙abba l-ispazju limitat li l-banek se jkollhom fissupermerkati. Ma’ kull uffiççju se jkunu stallati wkoll il-magni, biex il-klijenti jkunu jistg˙u j˙allsu kontijiet, jiddepoΩitaw jew ji©bdu flushom.

Din iç-çaqlieqa ta’ Barclays qed issir wara d-deçiΩjoni

me˙uda mill-Posta, li g˙alqet l-uffiççji tag˙ha u fet˙ithom fil-˙wienet ta’ WHSmith – bidla li ma kellhiex is-suççess mixtieq. Ilklijenti bdew jilmentaw minnuqqas ta’ ˙addiema u kjuwijiet twal f’xi ferg˙at.

IΩda esperimenti simili mill-banek, ukoll ma kellhomx suççess. Bejn l-1997 u l-2002, Lloyds ipprova jiççaqlaq u jmur fl-Asda wkoll, waqt li l-HSBC g˙amel xi ˙a©a simili ma’ Morrisons. Madankollu, dawn il-ferg˙at tag˙hom, ilkoll kellhom jer©g˙u jag˙lqu.

Ólas tad-deÇmi jew l-gÓexur Din il-©img˙a kien irrappurtat li spetturi tat-taxxa flIngilterra qed juΩaw il-mapep mill-Google biex jispjunaw fuq id-djar ta’ dawk li huma suspettati li mhumiex i˙allsu taxxa kemm suppost.

Ir-ritratti mill-Google Earth jag˙tu l-opportunità lil min juΩah, biex permezz tas-satellita jifli d-djar u jag˙ti l-façilità lil-kolletturi tat-taxxa jsiru jafu bil-kwalità ta’ ˙ajja li jg˙ixu l-individwi u s-sinjurija tag˙hom; b˙al kemm-il karozza g˙andhom u t-titjib

li jag˙mlu fi djarhom.

L-uffiçjali tad-dwana u tattaxxa jda˙˙lu l-informazzjoni f’kompjuter qawwi u jiddeçiedu g˙andhomx jinvestigaw lil sidien ta’ djar, li skont huma jkunu qed i˙allsu inqas taxxa minn dak li huwa dovut.

Google Earth hi l-a˙˙ar arma fil-battalja tal-HMRC (Her Majesty’s Revenue and Customs), li g˙andha timla l˙ofra ta’ €42 biljun f’evaΩjoni tat-taxxa.

Is- supercomputer bl-isem

Connect, li kwaΩi sewa €60 miljun, inbena tliet snin ilu mill-BAE Systems, u di©à fih aktar minn biljun biçça informazzjoni fuq individwi li huma suspettati li ma ddikjarawx id-d˙ul kollu tag˙hom.

Intqal li l-uffiçjali tal-HMRC se jindagaw kemm kull persuna qed t˙allas taxxa u jqabbluha kemm mad-d˙ul finanzjarju li jda˙˙lu kif ukoll mal-kwalità ta’ ˙ajja li jg˙ixu.

Bla dubju din se tkun mossa li ma tog˙©obx lill-elettorat!

Persona©©i

17.11.2013

23

75 sena mill-mewt ta’ Karl KautsKy Ritianne Agius

Illum ja˙bat il-75 sena millmewt ta’ Karl Johann Kautsky: il-filosofu, ©urnalist, u teorista SoçjalDemokratiku. Bejn il-mewt ta’ Friedrich Engels fl-1895 u l-bidu tal-Ewwel Gwerra Dinjija fl-1914, Kautsky kien figura ewlenija fis-SoçjaliΩmu, tant li kien mag˙ruf ma’ ˙afna b˙ala ‘il-Papa talMarksiΩmu’.

Iktar tard, madanakollu, ittwemmin politiku ta’ Kautsky dar lejn il-lemin, u w˙ud jarawh b˙ala apolo©ista talkollaborazzjoni mis-SoçjalDemokratiçi fil-gwerra imperjalista.

fazzjoni trejdunjonistika bdiet ixxaqleb il-partit dejjem iktar lejn ir-riforma. Madanakollu, il-gvernijiet Imperjalisti u Prussi ma wrew l-ebda indikazzjoni li ˙a jçedu g˙attalbiet tal-oppoΩizzjoni, u sa çertu punt dan ippermetta lil Kautsky biex iΩomm il-kredenzjali revoluzzjonarji tieg˙u.

Lenin kien sejja˙lu ‘traditur’

Editur ta’ ©urnal g˙al 34 sena Kautsky twieled fi Praga f’Ottubru tal-1854, lill-©enituri Lhud ta’ klassi medja.

Missieru, Johan Kautsky, kien pittur, u ommu, Minna Jaich Kautsky, kienet attriçi u kittieba, bir-rumanzi tag˙ha jkunu mfa˙˙ra minn Engels.

Il-familja ta’ Kautsky emigrat lejn Vjenna meta Karl kellu seba’ snin.

Fl-1874 beda jattendi lUniversità ta’ Vjenna, u fissena ta’ wara da˙al membru mal-Partit Awstrijak SoçjalDemokratiku, u beda ja˙dem ukoll b˙ala ©urnalist mieg˙u.

Fl-1880 ing˙aqad ma’ grupp ta’ Soçjalisti ÌermaniΩi fi Zurich li kienu ffinanzjati minn Karl Hochberg, u li kienu jda˙˙lu b’kuntrabandu materjal soçjalista fil-pajjiΩ fiΩ-Ωmien li kien hemm illi©ijiet kontra s-soçjaliΩmu.

Ta˙t l-influwenza ta’ Eduard Bernstein, is-Segretarju ta’ Hochberg, Kautsky sar Marksist, u fl-1881 Ωar lil Engels fl-Ingilterra.

L-ewwel ©urnal ta’ Kautsky kien jismu Die Neue Zeit, u kien jo˙ro© kull xahar. Dan beda fl-1883, u fl-1890 beda jo˙ro© kull ©img˙a. Kautsky baqa’ editur tieg˙u g˙al 34 sena s˙a˙. Permezz ta’ dan il©urnal Kautsky sar influwenti fost iç-çrieki soçjalisti, kemm fil-Ìermanja u anke barra.

Bejn l-1885 u l-1890

Kautsky mar ja˙dem ma’ Engels f’Londra. F’dan iΩΩmien g˙amel ismu b˙ala teorist meta ppubblika Karl Marx’ ökonomische Lehren ( Id-Duttrina Ekonomika ta’ Karl Marx). Dan kien wie˙ed mill-iktar xog˙lijiet popolari fuq Marx, tant li anke wara li l-mexxej tar-revoluzzjoni Russa Vladimir Lenin iddeskriva lil Kautsky b˙ala traditur, il-ktieb baqa’ jintuΩa fil-Moscow Lenin School b˙ala l-a˙jar xog˙ol fuq issu©©ett.

Minn tal-ewwel fuq ilkolonjaliΩmu Fl-1890 Kautsky re©a’ rritorna fi Vjenna, fejn iΩΩewwe© it-tieni mara tieg˙u Luise Ronsperger, u t-tnejn marru jg˙ixu fi Stuttgard meta l-Ìermanja rtirat il-li©ijiet kontra ssoçja-liΩmu. Fl-1891, flimkien ma’ August Bebel u Eduard Bernstein, kiteb il-Programm Erfurt g˙all-Partit Soçjal-

Demokratiku ÌermaniΩ, u meta erba’ snin wara miet Engels, il-popolarità ta’ Kautsky kompliet tikber.

IΩda ftit wara Kautsky u Bernstein ma baqg˙ux jaraw g˙ajn m’g˙ajn. Kautsky kien wie˙ed mill-ewwel Soçjalisti li g˙araf l-importanza talkolonjaliΩmu, u ˙a poΩizzjoni kontrih, wara li fl-1898 kiteb fuq il-kolonjaliΩmu u lkwistjoni ta’ nazzjonalità flAwstrija.

IΩda Bernstein attakka lpoΩizzjoni tradizzjonali Soçjalista dwar in-neçessità tar-revoluzzjoni, u Kautsky akkuΩah li l-enfasi tieg˙u fuq il-pedament etiku tasSoçjaliΩmu kien qed jifta˙ ittriq g˙all-g˙aqda mal-kapitaliΩmu progressiv u l-approçç hekk mag˙ruf b˙ala nonclass.

Kautsky g˙alhekk deher b˙ala l-mexxej intellettwali ewlieni fil-fazzjoni revoluzzjonarja tal-SPD, g˙alkemm levoluzzjoni sistematika tal-

Matul is-snin il-poΩizzjoni ta’ Kautsky inbidlet, u lEwwel Gwerra Dinjija kienet daqqa ta’ ˙arta g˙alih, g˙aliex ma tatux ra©un.

Kautsky kien sostna li l-kapitaliΩmu ma kienx daqstant irrazzjonali biex jid˙ol g˙allgwerra. Meta fl-1914 ©iet iddikjarata l-gwerra, Kautsky ried lill-partit jitlob assigurazzjoni ming˙and il-Gvern li dan ma riedx konkwisti.

IΩda f’Ìunju 1915, meta wara 10 xhur deher çar li lgwerra kienet se tkaxkar, Kautsky ˙a poΩizzjoni kontra l-Gvern. Madankollu l-SPD kien iddominat mill-fazzjoni favur il-gwerra u trejdunjonistika, u lil Kautsky ippruvaw jag˙lqulu ˙alqu. Kien g˙alhekk li ng˙aqad malUSPD: il-fazzjoni leminija talpartit.

Meta sentejn wara faqqg˙et ir-revoluzzjoni Russa, Kautsky ma appo©©jax lirrevoluzzjonarji mag˙rufa b˙ala ‘Bolsheviks’. Sostna li f’pajjiΩi sottoΩviluppati b˙arRussja, ir-revoluzzjoni kellha twassal g˙ad-demokrazija, iΩda mhux g˙as-soçjaliΩmu, g˙ax dawn kienu g˙adhom mhux lesti g˙alih. Kien g˙alhekk li Lenin, li qabel ilgwerra kwaΩi kien jidollizza lil Kautsky, spiçça biex sejja˙lu ‘traditur’.

Kautsky miet fis-17 ta’ Ottubru tal-1938 f’Amsterdam, jum biss wara g˙eluq sninu. Martu Luise mietet sitt snin wara f’kamp tal-konçentrament ta’ Auschwitz, filwaqt li ibnu Benedikt qatta’ seba’ snin f’kampijiet tal-konçentrament.

24

Kultura

17.11.2013

is-siÌar iMuTu wieQfa Il-grupp ta’ artisti X242 ser jesebixxu arti viΩiva li ser tikkumplimenta r-rappreΩentazzjoni tax-xog˙ol Is-Si©ar imutu Wieqfa, kitba ta’ Alejandro Casona.

X242 huwa grupp ta’ artisti li dan l-a˙˙ar kellhom lopportunità li ja˙dmu filMit˙na tax-Xarolla, fiΩ-Ûurrieq. Issa ©iethom l-opportunità li juΩaw it-Teatru SaleΩjan f’Tas-Sliema.

F’din l-esebizzjoni Andrea Zerafa ser jistaqsi x’inhu listat ideali ta’ mewta, waqt li Ryan Falzon ser jippreΩenta strutturi li, g˙alkemm dg˙ajfa, g˙adhom weqfin. Ilmewta ta’ tliet si©riet, b’ kawΩa naturali jew ivvalenati, hija l-ispunt li minnu ser titlaq Sarah Mamo.

Il-perfezzjoni u l-mistoqsijiet li ©©ib mag˙ha huma esplorati fix-xog˙ol ta’ Sabrina Calleja Jackson u Sarah Maria Scicluna. Filwaqt li Sabrina ser tkisser forom baΩiçi u tippreΩentahom f’forom distorti u instabbli, Sarah ser tesplora modi ta’ kif il-bniedem ifittex li jasal, jekk possibbli, g˙allperfezzjoni.

G˙al din l-esebizzjoni ser jing˙aqad ma’ X242 l-artist Robert Zahra. Bl-uΩu ta’ medja m˙allta, ix-xog˙ol ta’ Robert juri si©ar fil-qawwa kollha tag˙hom.

L-esebizzjoni tifta˙ fit-22 ta’ Novembru, fit-8.00pm u ddum miftu˙a sat-13 ta’ Diçembru 2013. L-esebizzjoni ser tittella’ fit-Teatru Salesjan, Tas-Sliema.

TwisTTease – ikonografija MalTija Mill-arTisTa Diane BuTTigieg Is-soltu, fir-rigward tal-materja tal-arti xi diskors jibda b’dan ilmod, jonqosli immedjatament linteress biex inkompli niskopri aktar.

F’dan il-kaΩ, però, sibt illi lartista Diane Butti©ie© tat sinjifikat ulterjuri g˙al su©©ett li kien sar wie˙ed bil-wisq komuni fixxena lokali artistika.

L-g˙amla tal-istil f’din il-wirja huwa sempliçiment differenti u waqt il-ftu˙ innutajt kemm-il darba xi wie˙ed jew wa˙da milludjenza preΩenti li kkummentat b’enfasi dwar dan il-fatt.

G˙al mument tfajt l-attenzjoni tieg˙i fuq wa˙da mill-opri, u pproponejt mistoqsijja lill-artista: “Hawn tidher kappella fil-kampanja; g˙ajr dak li hu evidenti x’hemm aktar x’wie˙ed jista’ jara jew jiskopri?”

Fil-bidu dehret donna ser toqg˙od lura milli taqsam dak li verament kellha f’mo˙˙ha, iΩda wara ftit kompliet: “Normalment post b˙al kappella, ji©ifieri wie˙ed sagru, jie˙u prominenza.

IΩda f’dan il-kaΩ? Le, f’dan il-kaΩ hija l-ve©etazzjoni naturali stess li qieg˙da tiddomina.”

Pjanti li jsiru protagonisti fuq post imqaddes!

“Iva, g˙alija, hawn, il-pjanti jir-

rappreΩentaw in-nies, u filwaqt li l-kappella mhijiex wa˙da li tinsab f’xi lokalità partikolari u mhijiex fiΩikament qieg˙da tispikka, fissemplicità u l-umiltà tag˙ha, hija g˙andha sinjifikat profond fejn wie˙ed irid jara lil hinn mill-pjanti biex jag˙raf it-tifsira li tinsab fil-kappella stess!”

Il-pjanti jispikkaw b’kuluri li jg˙ammxu l-g˙ajnejn. Ilwien li s-soltu, madankollu, huma ma jipposedux. Hemm kaktus a˙mar nir, pereΩempju, fejn normalment u deçiΩament huwa jkun a˙dar. L-importanza tieg˙u nnifsu tispikka: irid ikun hu l-aktar li jidher. U g˙alhekk hawn hu l-qofol tattag˙lima wara t-tpin©ijja: Ta˙seb li tista’ tag˙mel ilvja©© tul din il-©abra artistika ikonografika, ta’ forom imdawra u linji delikati, imΩewqa b’kuluri kwaΩi kwaΩi jridu jtiru u daqs-xejn tosti, filwaqt li tibqa’ mi©bur fik innifsek?

Tista’ tmur lil hinn minnek innifsek u tid˙ol fil-misteru li jeΩisti aktar fil-fond? Fond b˙al dak ta’ dik il-kappella kwieta li, g˙alkemm umli, fiha hemm is-sinjifikat profond.

Kultura

17.11.2013

MELA AQTA’ DIN…

25

MILL-ARKIVJI TA’ CHARLES CLEWS

1. David ma beΩax mill-©gant Gulija kif beΩg˙u s-suldati Lhud. Huwa b˙ala arma kontra dan l-g˙adu kellu: (1) xabla; (2) lanza; (3) Ωbandola; jew (4) vle©©a?

2. Meta nsemmu t-toru Ωgur li na˙sbu wkoll (1) fil-matador; (2) fil-barklor; (3) fil-©ardinar; jew (4) filkursal?

3. Minn dawn li ©ejjin ifred dak li hu tajjeb minn dak li hu ˙aΩin: onest, effiçjenti, brigant, kollaboratur, arroganti, brikkun, donatur, oppressur.

4. Il-kompoΩitur G. Verdi kien ˙are© g˙all-elezzjoni u tela’ fil-Parlament Taljan b˙ala rappreΩentant ta’ Busseto. Veru jew falz?

5. Liema minn dawn l-isports nassoçjaw ma’ Wimbledon: (1) futbol; (2) g˙awm; (3) tenis; jew (4) sparar?

6. Kompli dan il-qawl: “Id-dinja bla tarf u…”

7. Ag˙ti l-isem tal-Merkant ta’ Venezja fid-dramm Shakespearejan.

8. F’liema sena beda jservi ta’ Prim Ministru Dr Alfred Sant?

9. Liema hi l-kapitali ta’ Oman?

10. Min jissejja˙ l-appostlu tal-©nus.

Ara t-twe©ibiet fil-pa©na tag˙na ta’ Facebook www.facebook.com/kullhadd

LEÓÓIET GÓAT-TFAL Merlin Publishers dejjem kienu fuq quddiem nett biex jipprovdu riΩorsi tal-og˙la kwalità g˙at-tag˙lim tal-Malti, u huma sensittivi g˙annuqqasijiet tas-suq. Fil-fatt, g˙adhom kemm ˙ar©u lewwel Ωew© pakketti ta’ le˙˙iet ( flashcards ) bil-Malti immirati g˙aΩ-Ωg˙ar nett, f’serje li eventwalment se jkollha sitt settijiet. Nafu li f’xi kaΩijiet mhuwiex façli tintroduçi l-lingwa Maltija littfal, speçjalment ma’ dawk ittfal li g˙al xi ra©uni jew o˙ra jitkellmu aktar bl-IngliΩ. Ille˙˙iet joffru opportunità biex il-©enituri u l-g˙alliema jg˙allmu l-Malti b’mod interattiv, b’attivitajiet u log˙ob, kemm fil-klassi kif ukoll b’mod individwali d-dar.

L-ewwel sett ta’ le˙˙iet – Lalfabett – jikkonsisti f’le˙˙a g˙al kull ittra tal-alfabett Malti, u kull ittra tidher kemm kbira (kapitali) u

kemm Ωg˙ira. It-tieni sett Annimali, Insetti u G˙asafar – fih le˙˙a g˙all-aktar annimali, insetti u g˙asafar komuni u mag˙rufa mat-tfal iΩΩg˙ar.

Fuq in-na˙a ta’ quddiem ta’ kull le˙˙a hemm kelma u ritratt tal-o©©ett jew annimal

li l-kelma qed tiddeskrivi.

Merlin Publishers involvew numru ta’ esperti fl-g˙aΩla ta’ dawn il-kliem u r-ritratti, u ˙adu ˙sieb li r-ritratti kollha mag˙Ωula jkunu professjonali, bil-kulur, ta’ kwalità g˙olja, u fuq sfond abjad – speçjalment g˙at-tfal b’dif-

fikultà fit-tag˙lim.

Fuq wara ta’ kull le˙˙a, ilMerlin ˙asbu li jag˙mlu uΩu innovattiv minn dan l-ispazju.

Biex il-˙ila tat-ta˙dit ti©i Ωviluppata kmieni fit-tfal, insibu numru ta’ mistoqsijiet u punti ta’ diskussjoni li lg˙alliema jew il-©enituri jistg˙u jsaqsu lit-tfal. Il-mistoqsijiet jibdew façli b˙al ‘X’qed tara fl-istampa?’ u jitqalu ftit biex jag˙tu lok g˙al diskussjonijiet interessanti, b˙al pereΩempju ‘Fejn tilg˙ab bih il-ballun?’ Il-mistoqsijiet jg˙inu biex it-tfal jitg˙allmu jiddiskutu u juΩaw l-imma©inazzjoni tag˙hom fit-ta˙dit. Importanti wie˙ed jifhem li dawn mhumiex mistoqsijiet biex isir xi tip ta’ test iΩda biss spunti g˙al diskussjoni u konverΩazzjoni, biex jg˙inu lill-©enituri u g˙alliema jift˙u s-su©©ett.

Element ie˙or ©did hu li fissettijiet kollha, minbarra tal-

alfabett, hemm ukoll le˙˙iet Ωg˙ar bil-forom kollha talartiklu u bil-pronomi dimostrattivi dan u din. Lg˙alliema u l-©enituri b’hekk g˙andhom l-g˙aΩla li juru lkelma bil- jew bla artiklu jew pronom, skont kif jippreferu u fejn ikunu waslu t-tfal fittag˙lim, u li jintroduçu dawn il-komponenti tal-grammatika meta t-tfal ikunu waslu g˙alihom.

Kull sett jinkludi noti g˙all©enituri u g˙all-g˙alliema b’ideat ta’ kif il-le˙˙iet jistg˙u jintuΩaw, b’log˙ob u attivitajiet biex it-tfal jie˙du gost jitg˙allmu l-Malti.

Merlin Publishers dejjem urew impenn lejn il-kwalità u s-sigurtà tal-kotba u prodotti edukattivi tag˙hom, u dawn il-le˙˙iet huma ççertifikati CE skont ir-rekwiΩiti talUnjoni Ewropea, li jag˙milhom adattati g˙all-uΩu mittfal Ωg˙ar.

KUNÇERT VOKALI DUN ÌORÌ – IL-MUSICAL U STRUMENTALI Nhar is-Sibt 9 ta’ Novembru, 2013 fis-7.00pm, il-Banda talKorp tal-Pulizija flimkien ma’ Marie Therese Vassallo Voice Studio sejrin itellghu Kuncert Vokali u Strumentali fil-Le Meridien St Julians Hotel & Spa. Dan huwa lKunçert ta’ Novembru organizzat mill-Istitut Kulturali Malti.

Il-Banda u l-Kor flimkien sejrin jesegwixxu xog˙lijiet mill-pinna muΩikali ta’ Mc Dermott, Giuseppe Verdi, Harald Kolasch u Rolf Lovland. Barra minn hekk, il-Banda ssemmg˙alna wkoll xog˙lijiet o˙ra ta’ Carl Orff,

Olivadoti, d e S e n e v i l l e , Michael K a m e n , F r a n k Bernaerts, Jacob de Haan, Ulrick Roe v e r , t a l - g r u p p le©©endarju Queen u Vangelis.

Flimkien mal-Banda u lKor ikun hemm ukoll il-Pipe Band tal-Korp tal-Pulizija mwaqqfa f i s - s e n a 2 0 0 6 .

Filwaqt li l-Kor ikun ta˙t iddirezzjoni ta’ Marie Therese Vassallo, il-Banda tkun ta˙t id-direzzjoni talIspettur Anzjan Mro Anthony Cassar.

Kul˙add huwa mistieden li jattendi u d - d ˙ u l i k u n ming˙ajr ˙las.

Il-produzzjoni teatrali ori©inali live bil-Malti Dun Ìor© – Il-Musical intwera

g˙all-ewwel darba fit-teatru tal-Or a t o r j u D o n B o s c o f’G˙aw d e x n h a r i s - S i b t l i

g˙adda. B’lirika ta’ Mark Laurence Zammit li kellu f’idejh ukoll id-direzzjoni artistika, u fuq kompoΩizzjoni ta’ Francesco Grech li f’idejh kienet id-direzzjoni muΩikali Dun Ìor© – Il-Musical, b’kast ta’ madwar mitt persuna, jirrakkonta l-©rajja tal-ewwel qaddis Malti San Ìor© Preca u l-˙ajja soçjali ta’ Ωmienu. Ilmusical intwera f’teatru mimli daqs bajda s-Sibt li g˙adda u kien milqug˙ tajjeb ˙afna mill-pubbliku preΩenti. Dun Ìor© – Il-Musical se jer©a’ jintwera nhar is-Sibt 16 ta’ Novembru fis-7.30pm u lÓadd 17 ta’ Novembru fis2.00pm. Biex tirriserva post çempel 2155 6616 jew 9948 7751.

26

Çinema

17.11.2013

MIÇ-ÇINEMA

jikteb CARMELO BONNICI

THE COUNSELLOR

QAWWI

KILBA GÓALL-FLUS F’NEGOZJU PERIKOLUÛ

Atturi Ewlenin: Michael Fassbender, Penelope Cruz, Javier Bardem, Cameron Diaz, Brad Pitt, Rosie Perez Direttur: Ridley Scott Óin: 117 min.

Distributur: 20th Century Fox Ma˙ru© mill-KRS. Çert. 18.

Wie˙ed mill-aktar kittieba moderni innovattivi Amerikani hu Cormac McCarthy li reba˙ ukoll il-premju Pulitzer.

Diversi xog˙lijiet tieg˙u ©ew addattati g˙aç-çinema, fosthom dak apokaliptiku The Road u t- thriller furjuΩ dwar it-tmexxija tad-drogi No Country For Old Men. Din id-darba, dan il-bravu awtur ing˙aqad mad-direttur Ridley Scott (ta’ Gladiator ) billi hu stess kiteb l- iscreenplay ta’ The Counsellor . Landament ta’ dan ix-xog˙ol huwa wie˙ed inkwetanti

˙afna, mimli karattri immorali li ja˙sbu li ˙add ma jista’ g˙alihom, umoriΩmu oskur ferm u xenarju infernali.

Dawn il-karatteristici huma tipiçi ta’ McCarthy u f’diversi aspetti The Counsellor jikkomplimenta lil No Country For Old Men (2007), sa millambjent tad-deΩert, b’nies minxurin mal-art, o˙rajn li lesti jbig˙u lill-g˙eΩieΩ tag˙hom biex jakkwistaw il©id u l-poter, jew li lesti jpo©©uhom f’perikli imminenti bir-reazz-joni tag˙hom u atmosfera malinna li ma ©©ib

l-ebda redenzjoni.

Kollox jibda meta avukat rispettabli (Fassbender) içedi u jinvolvi ru˙u f’biçça negozju illegali ta’ traffikar ta’ kokaina ma’ Ωew© negozjanti bla skrupli. Dawn huma Reiner (Bardem), kriminal iffissat fuq apparat sofistikat li jimmanka jew joqtol u Westray (Pitt, b’xag˙ar twil u kappell wiesa’ b˙al ta’ Texas). In-negozju ta’ dawn i©ib il-qilla tal-kartelli tad-droga Messikani li ma ja˙fruha lil ˙add. Fil-parti talma˙buba ta’ Reiner, Malkina , insibu lil Cameron Diaz, mara li ti©©enera ˙Ωunija, li kulma tixtieq, b’mod jew ie˙or tippossessah u li ma t˙oss fuqha l-ebda rimors g˙al g˙emilha.

Fi flasback li tqanqal is-sensi naraw kif sesswalment,

ming˙ajr ma tinΩa’, fuq il-bonnet ta’ karozza jirnexxilha tonsob fin fin lil Reiner li jinkaram b’ru˙u u ©ismu, warajha.

Fl-intriççi kollha li jinqalg˙u, fit-tieni parti ta’ dan it-thriller mexxej u qawwi, l-avukat se jinvolvi ru˙u totalment ma’ dawn il-karattri kollha, se jkun avΩat bl-inkwiet li se jid˙ol fih minn Westray – li g˙all-inqas g˙ad fadallu xi ftit dekor.

Jinvolvi sewwa lil martu, Laura (Cruz) li ma taf xejn x’inhu ji©ri, u li darba tg˙idlu: “Have you been bad?”. Wara bidu ta’ djalogu simboliku, din iddrama tinfexx f’furja ta’ vjolenza, dmija u tpattija brutali, li hemm lesta g˙al dawk li jazzardaw fi mkejjen inaççessibbli.

Çinema

17.11.2013

YOu’rE nEXT

KOMPETENTI

27

TwErwir u qTil bruTali Atturi Ewlenin: Shari Vinson, Nicholas Tucci, Wendy Glenn, A.J. Dowen, Amy Seimetz.

Direttur: Adam Wingard. Óin: 05 min.

Distributur: Icon/Lionsgate UK. Ma˙ru© mill-KRS. Çert. 18.

You’re Next jimxi fit-tra©itt ta’ films klassiçi g˙all-©eneru tag˙hom tat-twerwir, biΩa’ u qtil b˙al The Texa Chainsaw Massacre, The Hills Have Eyes u ˙afna o˙rajn li jimitawhom bi qtajja’ kbar u vjolenza sadistika.

Din id-darba, dawn l-elementi jse˙˙u f’dar kbira antika qrib il-foresta. Minkejja leççessività li fih, You’re Next jibqa’ xog˙ol sodisfaçenti u qatt ma jaqa’ fir-redikola©ni.

Films ta’ din il-kwalità jirrikjedu prologu brutali, u dan hawn ma jonqosx. It-titlu talfilm ikun miktub bid-demm ta’ wie˙ed mill-vittmi.

Fid-dar ta’ ma©enb fejn isir dan il-massakru, missier u omm se jiççe-lebraw il-˙amsa u tletin sena anniversarju tattie© tag˙hom. Huma jistiednu lit-tlett itfal subien tag˙hom bis-sie˙ba mag˙hom. Wara li jpo©©u g˙all-ikel u jg˙idu ttalba, bejn tnejn mit-tfal jibda

argument s˙un. Wara ftit, minn ©o t-tieqa tg˙addi vle©©a li toqtol lil wie˙ed u tferi lillie˙or. Xi stran©ieri lebsin maskri ta’ annimali (qishom ˙ar©u mill-film ta’ David Cronenberg, Inland Empire ) jid˙lu g˙all-membri l-o˙ra biex joqtluhom brutalment bilmannari u skieken kbar. Li ma jirrealizzawx dawn il-qattiela hu li xi ˙add mill-membri hu intiΩ ˙afna kif jipprote©i ru˙u u li kapaçi jirrea©ixxi aqwa minnhom.

X’inhu l-iskop ta’ dawn listran©ieri li joqtlu nies li ma jafux? Tg˙id huma m©ienen jew hemm xi a©enda mo˙bija?

You’re Next jirnexxilu jo˙loq atmosfera morbida ta’ twerwir u ta’ invaΩjoni kbira ta’ dar. Xi sekwenzi jag˙tu l-impressjoni li huma banali, però, maliΩvilupp tal-istorja wie˙ed jie˙u tifsira çara tag˙hom.

Minkejja l-˙ruxija li fih dan hu xog˙ol kompetenti.

EndEr’s gamE

TEKNIKU

Tfal ÌEnJi f’TaÓriÌ Ta’ KumbaTTimEnT KOnTra l-alJEni Atturi Ewlenin: Harrison Ford, Asa Butterfield, Ben Kingsley, Hailee Steinfield, Viola Davis, Abigail Breslin Direttur: Gavin Hood Óin: 104 min.

Distributur: E-ONE Entertainment.

Ma˙ru© mill-KRS. Çert. 12A.

Ender’s Game huwa bbaΩat fuq l-ewwel ktieb tal-istess isem ta’ saga popolari ta’ Orson Scott Card. Il-kumpanija Marvel Comics ukoll ˙ar©u trattament grafiku ta’ dan ixxog˙ol. Kien imiss li minn fuq il-karta dan il-volum ikun trasferit g˙al fuq il-liΩar çinematografiku b’mod elaborat u ta’ xe˙ta epika.

G˙al darb’o˙ra d-dinja tag˙na tkun il-mira ta’ aljeni li jridu jeqirdu l-umanità. Dawn l-esseri qishom insetti kbar, mag˙rufa b˙ala Formics, qed jipp-reparaw attakki intensi biex jeqirdu l-˙ajja umana minn wiçç id-dinja. Wara li rreΩistew g˙al kwaΩi sebg˙in sena, in-nies tad-dinja, speçjalment dawk militari, qed jittrenjaw grupp kbir ta’ tfal ta’ livell ©enju b˙ala gwerriera.

Ma’ dawn jintg˙aΩel il-brillanti Ender Wiggins (Butterfield) b˙ala l-mexxej militari li j˙addan doni sbie˙ ta’ intelli©enza, empatija u strate©ija.

Dawn jg˙inuh jispikka fl-iskola tal-kombattiment li tinsab fi stazzjon spazjali li jorbita madwar id-dinja (eku ta’ Elysium).

Bis-sa˙˙a tal-kapaçitajiet tieg˙u fl-uΩu ta’ simulazzjonijiet avvanzati fuq il-kompjuter u eΩerçizzi diffiçli b˙al dawk ta’ astronawti fejn m’hemmx gravità, Ender jimpressjona ˙afna lill-Kurunell Graff

(Ford), li kien innominah g˙al dan it-ta˙ri© u meritatament jirba˙ l-unur li jil˙aq il-kmandant ta’ International Forces.

Il-Kurunell Graff g˙al talapposta jaljena lil Ender – li akkwista l-g˙ira ta’ s˙abu – mill-o˙rajn biex jo˙ro© minnu l-kapaçitajiet me˙tie©a ta’ mexxej mist˙oqq. Il-kumplament tat-tag˙lim tieg˙u fuq pjaneta mbieg˙da jsir minn Mazer Rackham (Kingsley), ilkapaçissimu ©eneral li kien reba˙ lill-Formics snin qabel.

Meta Ender ikun lest biex jidderie©i l-flotta internazzjonali kontra l-insetti jibdew ji©uh dubji jekk din it-triq hijiex listrategija adattata biex g˙allpaçi. Ender’s Game jikkonçen-

tra, fil-ma©©oranza tieg˙u, fuq it-tattiçi uΩati dwar ir-rekluta©© tat-tfajjel ta’ tnax-il sena u s˙abu l-©enji l-o˙ra g˙al din il-missjoni diffiçli kontra l-

Formics.

Din in-novella futu-ristika miktuba fl-1985 tag˙tina veduta tat-teknolo©ija tal-futur u diversi aspetti tan-natura

umana. Il-ktieb tant imfa˙˙ar mill-American Library Association jinsab fil-kurrikulu tal-Marine Corps Professional Reading Programme.

KOmPETiZZJOni EmPirE CinEma

l-aqwa gÓaXar films

Mistoqsija g˙al din il-©img˙a: Min huwa id-direttur tal-film The Counsellor?

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

Ibg˙at it-twe©iba tieg˙ek lil: Kompetizzjoni Films, KullÓadd, ÇNL, Triq Mile End, il-Óamrun.

Ir-rebbie˙ jirba˙ Ωew© biljetti ming˙and l-Empire Cinema ta’ Bu©ibba.

Rebbie˙a tal-©img˙a li g˙addiet: GRACE CUTAJAR, ‘Manor Lodge’, Triq San Rokku, ÓaΩ-Ûebbu©.

bejn is-6 ta’ novembru u l-10 ta’ novembru

Thor 2: The Dark World Captain Phillips Gravity Escape Plan The Smurfs Turbo Cloudy With A Chance of Meatball 2 Runner Runner Rush The Lone Ranger

28

TeleviΩjoni

17.11.2013

08.30 09.35 11.00 12.00 12.30 12.35 13.50 14.30 15.30 17.00 17.30 17.40 19.30 20.30 21.30 22.00 22.50 23.30

Breakfast News Weekend Aroma Kitchen (r) Aqrali Storja (r) Popcorn (r) ONE NEWS Dak li Jg˙odd (r) Love Birds In D House (r) Saturday Xpress (r) Teleshopping ONE NEWS L-Argument ONE NEWS It-Tfal Joe’s Kitchen Conquest (r) Pezza Kustjoni ONE NEWS

07.00 08.00 09.00 09.30

06.00 07.10 08.00 09.55 10.45 11.10 11.30 12.00 12.25 12.55 14.00 14.30 15.00 15.05 18.55 19.00 19.30 20.00 20.10 22.50 23.55

Fuori orario. Cose (mai) viste La grande vallata FILM Avventura New York New York Telecamere TGR Estovest TGR regioneuropa TG3 TGR Mediterraneo Radici TG Regione In 1/2 ora TG3 LIS Kilimangiaro Meteo 3 TG3 TG Regione Blob Che tempo che fa Masterpiece Tg3

07.00 Super Parter 07.35 Hannah Montana 08.30 Film Tv – Commedia. Due Gemelle A Londra 10.30 Film Tv – Commedia. Due Gemella A Roma 12.25 Studio Aperto 13.00 Sport Mediaset 13.40 Dragon Hunter 15.45 I Goonies 17.55 La Vita Secondo Jim I 18.30 Studio Aperto 19.00 Così Fan Tutte 2 19.15 Yes Man 21.30 Lucignolo 2.0 23.50 Californication

12.30 13.30 14.00 14.05 14.30 16.30 18.00 18.05 18.40 19.30 20.15 20.30 21.30 21.35 23.15

NET NEWS Telebejgh Nis©a Maltija Kunsill Ìenerali Partit Nazzjonalista Telebejgh Premier (r) NET NEWS (ikompli) Premier Mitqlu Deheb (r) Iswed fuq l-Abjad (r) NET NEWS Flusek (r) Wheelspinn (r) NET NEWS Ghalik fl-Ewropa Déjà Vu NET News Replay NET NEWS

07.00 07.30 08.00 08.30 09.00 09.30 10.00 10.30 12.00 12.10 14.00 14.05 15.30 16.00 16.05 17.10 17.30 18.00 18.10 18.40 19.15 20.00 20.45

L-G˙odwa t-Tajba Extraordinary Animals Pellikola Dot EU G˙awdex Illum Tuffi˙at Migduma Mattia Malta u Lil Hinn Minnha A˙barijiet Óadd G˙alik A˙barijiet Óadd G˙alik…ikompli Gadgets A˙barijiet The Wedding Battle (R) Malta u lil hinn minnha Pellikola A˙barijiet Madwarna Venere Mixage A˙barijiet X-Factor

06.00 07.55 08.00 08.50 10.00 11.30 12.00 13.00 13.40 14.00 18.50 20.00 20.40 21.20

06.00 06.30 09.30 10.00 10.30 10.55 12.00 12.20 13.30 14.00 16.30 16.35 18.50 20.00 20.35 20.40 21.30 23.35

Parlamento Punto Europa Unomattina In Famiglia TG1 L.I.S Paesi Che Vai A Sua Immagine Santa Messa Recita Dell'angelus Linea Verde Telegiornale L’arena Telegiornale Domenica In L’eredità Telegiornale Tg Sport Affari Tuoi Un Passo Dal Cielo 2 Speciale TG1

06.00 06.30 08.30 09.10 09.50 10.30 11.15 13.00 13.30 13.45 15.15 16.50 18.00 18.50 19.00 19.55 22.00 22.45 23.00

Due Uomini E Mezzo Real School - Il Divertinglese Voyager Factory A Come Avventura Ragazzi C'è Voyager Il Nostro Amico Charly Mezzogiorno In Famiglia TG2 GIORNO TG2 Motori Film Tv-Thriller - Verdetto Finale Film- Thriller - Omicidi Di Coppia Il Commisario Herzog 90° Minuto Seria B TG2 Pole Position G.P Degli Stati Uniti DI F.1 NCIS Unita` Anticrimine TG2 20.30 La Domenica Sportiva

Omnibus Film: OP Center Adventure, Tg La7 Tg La7 Cronache Film: Il Tesoro Dello Yankee Zephyr The District Il Commissario Cordier Tg La7 Le Storie Di Linea Gialla Grey's Anatomy Saving Hope

Prima Pagina Tg5 Traffico Tg5 Mattine Le Frontiere Dello Spirito The Chef Le Storie Di Melaverde Melaverde Tg5 L’Arca Di Noè Domenica Live Avanti Un Altro Tg5 Paperissima Sprint Sharm El Sheikh - Un’Estate Indimenticabile 23.30 X-Style

06.20 06.35 07.40 08.20 09.25 10.00 10.50 11.30 13.00 14.00 14.35 14.40 14.55 17.00 18.55 19.35

Music Line Tg4 Superpartes Vita Da Strega Viii Le Storie Di Viaggio A...

Santa Messa Pianeta Mare Tg4 I Viaggi Di Life Tg4 Meteo.It Donnavventura Soldato Giulia Agli Ordini Il Pirata Dell’Aria Tg4 Il Comandante Florent: Il Cartomante 21.30 Colpevole D’innocenza 23.35 Cinefestival 23.40 La Sconosciuta

07.00 09.45 11.30 13.30 14.00 14.40

06:00 06:20 06:45 06:55 07:00 07:15 07:35 08:00 08:05 08:15 08:35 09:20 09:50 10:35 11:05 11:40 13:40 14:25 16:55 20:00 20:30 21:00

06:00 07:40 09:20 11:00 11:50 13:05 13:55 14:45 15:35 17:15 18:30 19:20 20:10 21:00 21:50 22:40 23:30

06:00 How It’s Made 06:25 American Chopper 07:15 American Guns 08:10 MythBusters 09:05 Through the Wormhole with Morgan Freeman 09:55 Baggage Battles 10:50 Flip Men 11:40 Storage Hunters 12:35 Auction Kings 13:30 Baggage Battles 14:25 Auction Hunters 15:20 Car Vs Wild 16:15 Bear Grylls: 17:10 Street Outlaws 18:05 Patrick Dempsey 19:00 How It’s Made 20:00 River Monsters 21:00 Born Survivor: 22:00 Amish Mafia 23:00 Moonshiners

16.30 18.15 20.00 20.30 21.00 23.15

ARANI ISSA, it-Tnejn fid-20.40 fuq One Frida u Guiseppa – Ωew©t a˙wa li ©ew separati fit-twelid, minn˙abba it-tabù fuq l-ille©ittimità f'pajjiΩna 60 sena ilu. Storja li tassew ma titwemminx! U meta donnu kul˙add kien qed jaqta’ qalbu, Arani Issa rnexxielu jibdel id-destin ta’ dawn iΩ-Ωew©t a˙wa. U x’hemm lest g˙al Gabriella? Il-boyfriend tag˙ha se jipproponilha quddiem Malta u G˙awdex kollha. Imma Gabriella ser taççetta?

Me Too! Green Balloon Club Jollywobbles CBeebies Stories Tweenies Me Too! Green Balloon Club Jollywobbles CBeebies Stories Tweenies Doctor Who: Best Of Little Britain The Weakest Link Absolutely Fabulous Hebburn Doctor Who The Weakest Link Doctors Hamlet Hebburn My Family Paradox

Everyday Italian Aarti Party Reza: Spice Prince of India Charly’s Cake Angels Barefoot Contessa Reza’s African Kitchen Siba’s Table Amazing Wedding Cakes Iron Chef America Diners, Drive-Ins and Dives Charly’s Cake Angels Tastiest Places to Chowdown Chopped Charly’s Cake Angels Amazing Wedding Cakes Diners, Drive-Ins and Dives Food Wars

06:00 09:00 12:00 13:00 19:00 20:00 21:00 22:00

Teleshopping American Pickers Ice Road Truckers Storage Wars Pawn Stars Counting Cars Duck Dynasty Shaun Ryder On Ufos: Seeing Is Believing 2 23:00 Ax Men

08:35 FIA World Endurance Championship 10:00 UEFA Women’s Champions League Football 11:30 ISU Grand Prix, Figure Skating 12:30 ISU Grand Prix, Figure Skating 14:30 FIFA Under 17 World Cup Football 16:00 UEFA Women’s Champions League Football 17:00 Live: UEFA Women’s Champions League Football [Live] [N] 19:00 ISU Grand Prix, Figure Skating 21:00 Boxing 23:00 Motorsports Weekend 23:15 UEFA Women’s Champions League Football

06:00 06:25 07:15 08:10 09:05 09:30 10:00 10:55 11:50 17:20 18:15 19:10 20:05 21:00 21:55 22:50 23:45

Meerkat Manor My Cat From Hell Too Cute!

Nick Baker’s Weird Creatures Monkey Life Swamp Brothers The Most Extreme North America Rogue Nature Animal Airport Swamp Brothers Gator Boys Sharkbite Beach Roaring with Pride The Lion Man Untamed and Uncut Gator Boys

06:00 Globe Trekker 08:00 World’s Greatest Motorcycle Rides 10:00 Rock My RV With Bret Michaels 11:00 Bizarre Foods America 13:00 Dangerous Grounds 15:00 Luxury Uncovered 17:00 Hotel Impossible 19:00 Piha Rescue 21:00 Descending 22:00 Man Vs World 23:00 Monumental Mysteries

06:00 06:50 07:40 08:05 08:30 09:00 09:25 09:50 10:15 10:40 11:10 11:35 12:00 12:25 12:50 13:15 13:45 14:10 14:35 15:00 15:50 16:15

06:15 06:28 06:40 07:05 07:30 07:55 08:20 08:45 09:10

Tickety Toc Olive the Ostrich Dora the Explorer Little Kingdom Bubble Guppies Go, Diego, Go! Winx Club The Fairly OddParents Kung Fu Panda: Legends of Awesomeness Turtles The Penguins of Madagascar SpongeBob SquarePants Winx Club iCarly Victorious Big Time Rush Marvin Marvin SpongeBob SquarePants The Penguins of Madagascar The Fairly OddParents iCarly

CRIMINAL MINDS, It-Tlieta fid-21.10 fuq Rai Due Rossi u t-tim tieg˙u jindagaw serial killer li darba f’sena jisraq babysitter u t-tfal li tkun qieg˙da tie˙u ˙sieb iΩda je˙les it-tfal wara 24 sieg˙a. Wa˙da li tkun ˙elset minn din it-tra©edja ma tkunx trid ta˙dem mat-tim ta’ Rossi min˙abba il-biΩa’ li ter©a’ tg˙ix dawk il-mumenti koroh.

THE MENTALIST, l-Erbg˙a fid-21.10 fuq Rete 4 Óallelin, probabbilment imqabbda minn xi persuna, jisirqu lil J.J. LaRoche. Roche jitlob l-g˙ajnuna ta’ Patrick. Tinstab kaxxa misterjuΩa li tista’ tintuΩa b˙ala forma ta’ rikatt.

CSI: New York, il-Óamis fid-21.10 fuq Italia 1 Waqt li jkun fl-uffiççji tieg˙u, Adam jirrakkonta inda©ini lil Ωew©t itfal f’forma ta’ storja g˙at-tfal: Prinçipessa tinstab mejta f’Central Park. Fil-verità Mac u Hawkes iridu jidentifikaw min kienet din il-persuna

Yoga for Life Pilates: From the Inside Out Everybody Nose Feng Shui Living Offbeat America House Hunters International My Yard Goes Disney Extreme Living Celebrities at Home World’s Most Extreme Homes State of Style Behind the Label Masters of Luxury House Hunters on Vacation Vertical City What’s With That House?

Hawaii Life Selling New York Celebrities at Home Super Swank State of Style Behind the Label

10:00 10:25 10:50 11:15 11:40 12:30 12:55 13:20 13:45 14:40 15:30 15:55

TeleviΩjoni

17.11.2013

ILLUM

GÓADA

IT-TLIETA

17 TA’ NOVEMBRU

18 TA’ NOVEMBRU

19 TA’ NOVEMBRU

YES MAN

THE BEACH

AVATAR

ITALIA 1 – 19.15

CIELO – 21.10

CANALE 5 – 21.10

FILM – KUMMIEDJA

FILM – DRAMMATIKU

FILM – FANTASIJA

29

Il-Bankier Carl Allen, wara li ddivorzja lil martu Stephanie, baqa’ solitarju u bi stima baxxa tieg˙u nnifsu. Hu jibda j©ib kull skuΩa sabiex jevita lil sie˙bu Peter.

Allen g˙andu xog˙ol tedjanti u ilu fl-istess poΩizzjoni tax-xog˙ol g˙al diversi snin. Fil-˙in liberu tieg˙u j˙obb jara l-films. Darba jiltaqa’ ma’ ˙abib antik tieg˙u, Nick, u jikkonvinçih sabiex jattendi seminar bl-isem ta’ ‘Yes Man’. Il-prinçipju baΩiku ta’ dan is-seminar huwa li tg˙id ‘iva’ g˙al sitwazzjonijiet ©odda u t˙alli n-negattività warajk.

Allen jintepreta l-kunçett ˙azin u jibda jg˙id ‘iva’ g˙al kollox. F’dik il-lejla stess hu jiltaqa’ ma’ tfajla gustuΩa, Allison. Óajtu tinbidel mil-lejl g˙an-nhar, jag˙mel affarijiet li qabel lanqas biss kien jo˙lom li jag˙mel.

Richard, Amerikan, ikun qed idur l-Asja ma’ s˙abu. Meta jkunu f’Bankok, Richard jiltaqa’ ma’ persuna bl-isem ta’ Duffy Duck, li tah mappa ta’ post fit-Tajlandja. Skont Duffy dik il-mappa tie˙du ©ewwa gΩira mag˙rufa b˙ala l-©enna tal-art.

Richard u l-kumpanija tieg˙u jiddeçiedu li jmorru jfittxu din il-gΩira tant maestuΩa. Wara vja©© twil u perikoluΩ, jaslu f’bajja eΩatt kif kien iddeskrivieha Duffy. Mal-wasla tag˙hom, jindunaw li Richard u s˙abu ma’ kinux wa˙idhom.

Kien hemm persuni o˙ra li jg˙ixu b˙ala komunità u li riedu ja˙arbu mill-qerda tad-dinja.

Il-grupp ikun interrogat mill-mexxejja tal-komunità rigward it-tag˙rif li g˙andhom fuq il-gΩira li jinsabu fiha. Huma ji©u aççettati u jsiru parti millkomunità.

Jake Sully, ba˙˙ar pparallizzat minn qaddu ’l isfel, jie˙u post ˙uh sabiex imur f’missjoni ©ewwa dinja o˙ra distinta, id-dinja ta’ Pandora. Óu Jake ikun inqatel waqt serqa.

Meta jkun f’Pandora, Jake isir jaf li Parker Selfridge g˙andu l-intenzjoni li jkeççi lil umanojdi nattivi (Na’vi) sabiex ikun jista’ jfittex g˙all-materjal prezzjuΩ imxerred mal-mas©ar.

Bi skambju g˙all-kirur©ija spinali li tfieqlu saqajh, lil Jake jitolbuh ji©bor informazzjoni g˙all-unità mi-litari sabiex jikkooperaw flimkien kontra n-nattivi.

Sadanittant jippruvaw jiffiltraw mal-poplu Na’vi bl-uΩu ta’ identità ta’ Avatar.

Jake jibda jkollu rabta man-nattivi u jsir i˙obb wa˙da mill-aljeni Neytiri. Il-kurunell xorta jibqa’ g˙addej bittattiçi ta’ esterminazzjoni bla ˙niena tieg˙u, anke jisforza lis-suldati sabiex jie˙du pozizzjoni u ji©©ieldu f’battalja epika g˙ad-destin tal-Pandora

L-ERBGÓA

IL-ÓAMIS

IL-ÌIMGÓA

20 TA’ NOVEMBRU

21 TA’ NOVEMBRU

22 TA’ NOVEMBRU

LIMITLESS

THE ADJUSTMENT BUREAU

FASTER

RAI DUE – 21.10

ITALIA 1 – 21.10

CIELO – 21.10

FILM – THRILLER

FILM – FANTASIJA

FILM – AZZJONI

Film ta’ azzjoni, storja li tittratta kittieb li jie˙u droga li tkun g˙ada f’faΩi esperimentali. B’din iddroga l-kittieb ikollu l-kapaçità li juΩa mo˙˙u 100%.

Il-kittieb Eddie Morra, li jkun ming˙ajr xog˙ol, jikkonferma dak li kien ilu ja˙seb: li m’g˙andux futur. Dan kollu jisfaxxa fix-xejn meta ˙abib antik tieg˙u jintroduçih ma’ NZT, disinjatur farmaçewtiku li jg˙inu jkun iffukat u kunfidenti aktar minn kull ra©el ie˙or.

Eddie, li qabel ˙add ma’ kien jaf bih, issa qed ji©bed l-attenzjoni ta’ ˙afna nies. Fost dawn in-nies hemm Carl Van Loon, negozjant ta’ suççess kbir.

Carl jara lil Eddie (il-verzjoni l-©dida) b˙ala persuna prominenti sabiex bih jag˙mel qlig˙ kbir ta’ biljuni.

Eddie jrid joqg˙od attent b’dak li jkun qed ji©ri, g˙aliex jista’ jispiçça vittma, li ming˙alih sab linvinçibbiltà.

G˙andna kontroll fuq id-destin a˙na? Jew forsi jimanipulawna forzi o˙ra? Ra©el jara x’hemm ippjantat g˙alih fil-futur, u jixtieq xi ˙a©a o˙ra minflok. Sabiex jikseb dak li jrid, ikollu jsegwi lill-mara li dejjem ˙abb.

David Norris, politikant ambizzjuΩ, li jkun kwaΩi wasal li jikseb si©©u fis-Senat Amerikan jiltaqa’ malballerina gustuΩa Elise Sellas; mara li b˙alha qatt ma kien ra. Meta David jibda j˙obb lil Elise, ir©iel misterjuΩi jippjanaw sabiex iΩommu lit-tnejn ’il bog˙od minn xulxin.

David jinduna li hu jrid ji©©ieled kontra d-destin; id-destin li qed iΩommu milli jkun ma’ Elise. David g˙andu g˙aΩla x’jag˙mel: jew li jinsa lil Elise daqslikieku qatt ma ltaqa’ mag˙ha u jaççetta d-destin, jew li jirriskja dak kollu li g˙andu u jmur kontra ddestin sabiex b’hekk ikun jista’ j˙obb lil Elise.

Óabsi g˙adu kif ˙are© mill-˙abs wara li skonta ssentenza tieg˙u. Ftit taΩ-Ωmien wara, il-˙absi blisem ta’ Driver, imur f’uffiççju u joqtol persuna.

Dan l-avveniment in©ibed minn kamera tas-sigurtà. Il-pulizija jiddentifikaw lil Driver b˙ala lqattiel.

Driver jakkwista lista bl-ismijiet ta’ nies li jrid joqtol. Nies li jrid ipattihlom talli kellhom sehem fil-qtil ta’ ˙uh. IΩda Driver mhux l-uniku wie˙ed bil-˙sieb li joqtol.

Qattiel li jkun imqabbad mill-istess persuna li ka©un tag˙ha Driver kien il-˙abs, jibda jsus warajh sabiex joqtlu.

Driver ikun ukoll segwit mill-pulizija. Id-ditektif Cicero u l-pulizija qeg˙din jinvestigaw il-passat ta’ Driver. Ikun hawn fejn jiskopru li kien hemm persuni li ttradewh.

30

Log˙ob

17.11.2013

SOLUZZJONI TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA

MIMDUDIN:

289

1 Óuttaba, 5 Msarnu, 8 Sfukati, 14 Briju, 15 Namrar, 17 Lebbra, 19 Ninna, 20 Dell, 21 Ksir, 23 Trabi, 25 u 28 Abborriti, 29 u 30 Mazzun, 31 Emme, 33 Óoblautradda, 39 D˙ul, 41 u 42 Platea, 43 Ìita, 45 Batut, 46 Kokka, 47 Ro˙s, 50 Idea, 53 u 54 Krakar, 56 Frakk, 58 Novena, 60 Timidu, 62 Arani, 64 Ûelaq, 67 Sunett, 69 Wallit, 70 Fatat, 72 u 73 Skuter, 75 Radd, 77 Kori, 79 Robot, 80 Drabi, 82 Skud, 84 u 85 Ntilef, 87 Dnub, 88 Qalbu˙ebritu, 93 Frar, 94 u 95 Sirena, 96 O˙la, 98 Sta˙a, 100 u 101 Intrigati, 105 Mans, 108 Bomba, 109 Kerçem, 110 u 111 Tra©ikament, 112 M˙arbat, 113 Snanar, 114 Annimal.

Irba˙ €25 fi flus

94

WEQFIN:

Mimdudin 1 5 8 14 15 17 19 20 21 23 25 28 29 31 33 39 41 43 45 46 47 50 53 56 58 60 62 64

Aktar minn rekord wie˙ed (7) Dik tal-Milied jag˙mluha speçjali, mimlija Ωbib, çikkulata u ˙wawar (6) I˙irsa, fatati, erwie˙, fantaΩmi (7) L-ikbar wa˙da mill-GΩejjer Griegi (5) Jag˙milhom kul˙add (6) Wie˙ed mis-sriebet (6) It-tifel taz-ziju (5) Din il-mara tal-kok? (4) Kanzunetta (4) Tqanqila ˙elwa tar-ri˙ (5) Antik, g˙andu minn Ωmien il-..... (5) Konna nilag˙buh meta konna tfal, b’erba’ kuluri (4) u 30 James li kien jidher f’Xarabank (6) Dan tieg˙ek juΩah aktar ˙addie˙or (4) Ng˙iduha g˙al min jinsab f’sitwazzjoni ˙aΩina, ma jista’ jag˙mel xejn (5,3-4) Óabbat: ˙bit; qassam: .... (4) u 42 Biççiet tal-˙asil jew tat-tfarfir (6) Imma, però, madankollu, anzi (4) Óar©a, safra, passi©©ata, ©ita, dawra (5) Qatt m’g˙andek tg˙id ..... b’o˙ra (5) Possibbli li jitkanta fil-pinnur? Le! (4) Óare© minn mo˙˙u (4) u 54 Il-©rieden jibΩg˙u ˙afna minnhom (6) I˙allas g˙aliha min jag˙milha (5) ...... l-pannu bil-qara’ a˙mar (6) Maqdes g˙all-qima t’Alla (6) Xog˙lu jikteb ir-rumanzi (5) Tal-banda ssib ˙afna b˙alu f’kull ra˙al jew belt (5) Óela ˙afna diskors fil-vojt (6) Kontra massimu (6) Wie˙ed mis-soqfa (5) u 73 Hawn min jistennieha taqa’ f’˙alqu

67 69 70 72 (6) 75 Aktar minn tajra wa˙da, bil-gallinar (4) 77 Xog˙ol ta’ messa©©ier jew seftur (4) 79 La˙am taç-çanga maqtug˙ mill-koxxa (5)

80 Tif˙ir bla sugu jew pruΩunzjoni (5) 82 PajjiΩna g˙adu dejjem jimtela bih, u fil-g˙oli (4) 84 u 85 Liston tfixkel u bidel kunjomu (6) 87 L-ajruplan itir f’nofsu (4) 88 G˙amilna ˙afna ˙inijiet ming˙ajrha, bla dawl (12) 93 Fuq il-bejt Ωommu dejjem mimli (4) 94 u 95 Mog˙Ωa Ωg˙ira (6) 96 Post mimli si©ar (4) 98 Ta n-nar (5) 100 Wa˙da mill-iskejjen (5) 101 Fih it-toroq ma tarax issuq (4) 105 Dawn tal-appostli jew ta’ xi dramm fuq il-palk (4) 108 Din g˙a©in irqiq ˙afna (5) 109 Dawk ta’ pajjiΩna g˙andhom bΩonn ran©atura nobis (6) 110 Mhuwiex xellugi (6) 111 Din timxi bil-qabΩa, miskina (5) 112 Xi ˙add avvelit, imçekken u mkasbar (7) 113 Beda nhar l-Erbg˙a wara l-Karnival (6) 114 Bihom il-qamar jibda jintefa, kull tant Ωmien (7) Weqfin 2 3 6 7 9 11 12 13 16 18 22 24 27 32 33

L-Istati ..... tal-Amerika (5) u 4 Iç-çittadini tal-Olanda (8) M’hawnx o˙ra b˙alha (5) Tefa’ f’xibka lil xi ˙add (5) u 10 Lil dan ta’ min wie˙ed jit˙assru (8) IΩ-Ωejt tieg˙u jintuΩa b˙ala mediçina (5) Kabbar: tkabbir; kaΩbar: ....... (7) Ng˙iduha biex naqtg˙u fil-qasir! (7) Tania bidlet isimha (5) Frans Baldacchino l-g˙annej (5) Fil-©ranet tas-s˙ana ne˙duha ta’ spiss (5) u 26 Kontra nikket (6) Nies persistenti g˙all-a˙˙ar (5) Din xi ˙a©a li ma tiftehimx mill-ewwel (6) Ma ©iex fil-˙in (3)

34 Jiena .... u l-Papa Ruma (4) 35 Drawwa taΩ-Ωmien (6) 36 G˙eluq ta’ xi fabrika sakemm is-sid jasal fi ftehim mal-˙addiema (6) 37 Hu biss jista’ kollox (4) 38 u 40 Bniedem Ωdingat, ma jΩommx ru˙u (9) 44 Wa˙da mid-dwejjaq (4) 48 Dawk il-femminili (4) 49 Taqtig˙a f’xi gwerra (8) 51 Mitlufin minn sensihom (8) 52 B’din in˙okku l-©obon (6) 55 RuΩar ......, poeta Malti mill-kbar (6) 57 Issib lil min jag˙millek il-bsaten fihom (4) 59 Dan huwa r-ra©el tal-qajla? (4) 61 Óal ...., kien ra˙al çkejken qrib Óal Lija (4) 63 Din art ming˙ajr tlajja’ (4) 65 Blat tassew iebes (6) 66 Xtara l-˙all biex isirlu .... (4) 68 Dan vojt g˙al kollox (6) 69 Biex inhuwa hekk, forsi b’˙abel? (6) 70 Wie˙ed mis-subien (4) 71 Kontra ©dida (6) 74 Ta’ .... li jag˙mel parti mnn Ta’ Sannat f’G˙awdex (4) 76 Dan g˙andu t-tort (4) 78 Dan trid tinΩel g˙alih (5) 79 u 81 Il-gΩira tag˙na abbandunata (6) 82 Xaqlibiet jew in˙awi (5) 83 Ilha li spiççat minn fuq il-bibien ta’ barra (7) 86 Tefg˙u gowl (7) 89 Di©à sar uΩu minnhom (5) 90 Waqqg˙et lil Adam b’tuffie˙a (3) 91 u 92 Stejjer, x’aktar sbie˙ (8) 97 Tfixkel fil-Marsa u ltaqa’ mieg˙u (5) 99 u 100 Tabil˙aqq injurant, ˙aqqu ..... ..... (5,5) 102 Il-qassis tal-Griegi (5) 103 u 104 Il-belt kapitali tag˙na (8) 106 u 107 Dawn lussu li ssibhom g˙and is-sinjuri (8)

2 Uniti, 3 u 4 Trumbuni, 6 u 7 Sardinella, 9 u 10 Frankuni, 11 Tondi, 12 Mbikkem, 13 Kapitlu, 16 Mario, 18 Bjond, 22 Mappa, 24 u 26 Bilbla, 27 Buqar, 32 Ma©ija, 33 u 34 Óabbata, 35 Antika, 36 Rikatt, 37 u 38 Diksata, 40 Óasira, 44 Tokk, 48 O˙ra, 49 Sangisug, 51 Xkubetta, 52 OffiΩa, 55 Minuta, 57 Koka, 59 Exxe, 61 Mall, 63 Ri˙a, 65 Lasktu, 66 Qsar, 68 Tartru, 69 Widdeb, 70 Frak, 71 Tender, 74 u 76 Qbil, 78 Óati, 79 Riq, 81 Ilu, 82 Sfond, 83 Iddobba, 86 Artisti, 89 Altar, 90 u 91 Ba˙rin, 92 Tara©, 97 Lema˙, 99 u 100 Amministra, 102 Arena, 103 u 104 Parrokka, 106 u 107 Skantati.

KUPUN TISLIBA Ibg˙at it-tisliba tieg˙ek lil: Tisliba KullÓadd, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun.

Isem:

Indirizz:

Nru tat-telefown: Rebbie˙a ta’ €25: ROSELYN PORTUGHESE, 78, Triq tal-Bor©, Ra˙al Ìdid, PLA 1302.

Log˙ob

17.11.2013

31

TISLIBA BIN-NUMRI Po©©i n-numri f’posthom Bi 3 numri 017 092 355 361 375 432 458 519 624 658 706 726 777 790 917 920

B’4 numri 0212 0216 0366 0552 0601 0778 1323 2471 2475 2622 2750 3104 3189 3348 3804 4157 4661 5401 5457 5494 5945 6418 6535 6581 7222 7516 7632 7636 7703 7748 7869 8241

8417 9043 9194 9279 9733 9740

B’5 numri

B’6 numri

03820 22507 31316 32752 36417 40530 50122 52061 58459 60211 65656 68291 68760 70613 75276 75948 79356 82156 84395 88678 91329 99166

050246 062794 266912 965655

Bi 8 numri 08099095 25252648 39704787 42122872

SUDOKU SPONSORJATA MINN WELLA

Irba˙ xampù u conditioner Wella Aqta’ dan il-log˙ob u ibag˙tu lilna KOMPETIZZJONI WELLA, KullÓadd, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun.

Isem: ..........................................................................................

Indirizz:......................................................................................... .....................................................................................................

Rebbie˙a: DORIS MCMANUS, 28, Triq ix-Xnejn Abjad, M’Skala

Kompetizzjoni Centro Casalinga Ìemma’ s-sitt kupuni u ibg˙athom f’daqqa lil: KullÓadd, Kompetizzjoni Centro Casalinga, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun.

Isem:...................................................................................................................................................................

6

Indirizz:.............................................................................................................................................................. ...........................................................................................................................................................................

Nru tal-karta tal-identità:............................................. Nru tat-telefown:........................................................

32

AvviΩi

17.11.2013

PROPRJETÀ ÓAL TARXIEN: Blokka kbira ta’ 120 pied tul, li tikkonsisti f’garaxxijiet semi-basement, maisonette, Ωew© appartamenti u penthouse. Bilkomun u l-lift lesti minn kollox. Ta’ min wie˙ed jarahom g˙ax mibnija kbar. Biex tikseb aktar dettalji çempel 9982 6927.

ÓAÛ-ÛEBBUÌ: Terraced house kantuniera. Kbira u spazjuΩa, fiha salott, intrata, TV room , kamra tal-ikel, kçina, Ωew© kmamar talbanju u erba’ kmamar tassodda, terazzin kbir. Bejt blarja kollha. Ìnien quddiem kbir bid- drive-in , bir u garaxx ta’ 3 karozzi. Prezz negozjabbli. Çemplu 7993 8270.

TANAYA’S Dev Ltd: G˙aΩla

kbira ta’ appartamenti f’kull Ωona ta’ Malta. Jinbieg˙u ming˙ajr depoΩitu u n˙allsulek il-kuntratt. Offerta speçjali. G˙al aktar dettalji çempel 9992 4999. Ming˙ajr a©enti jekk jog˙©bok.

IL-QAJJENZA: Terran u livell mat-triq. Fih 2 kmamar tassodda. Kçina bil-cupboards, salott u kamra tal-banju.

Bit˙a u kamra tal-˙asil.

Terazzin fuq quddiem u kollox ©did. Jinsab 2 minuti ’l bog˙od mill-ba˙ar. Bla çens. Çemplu 7900 0109.

PROPRJETÀ GÓALL-KIRI IS-SIÌÌIEWI: Appartament b’kamra tas-sodda kbira, kçina, living kbira, hall , kamra tal-banju u bejt g˙alih wa˙du. Fih l-g˙amara b’kollox. Çemplu 9987 2662 jew 2146 2642.

AFFARIJIET GÓALL-BEJGÓ Inbig˙u kull tip ta’ arlo©©i.

Se lezz joni kbira ta’ arlo©©i tal-idejn Casio u Citizen, kemm di©itali, jew ana logs, varjetà kbira ta’ alarm clocks, kemm Citizen, Seiko Dugena tal-marka Pierre Cardin. Varjetà sabi˙a ta’ cuckoos li ja˙d mu kemm bil-˙abel u bil-bat terija, bi prezzijiet tajbin. Nag˙mlu wkoll tiswijiet ta’ arlo©©i tal-idejn u kif ukoll tal-˙ajt u grandfather clocks . Nag˙mlu wkoll testing bil- pressure test machine , sistema ta’ testing g˙al kull tip ta’ arlo©©i biex jintuΩaw g˙all-ilma (vacuum test u pressurised test) waqt li qieg˙ed tistenna g˙alih.

Tis wi ja bil-ga ran zija – 110 Triq il-Kungress Ewkaristiku, il-Mos ta. Çempel 2141 7235 jew 9982 5389.

Salotti ta’ kull stil bi prezziji-

et moderati, tpartit aççettat.

Ikollna wkoll salotti second hand. Çempel 2137 4823 jew inkella 9982 4139. Sander , kalibratur, Ωew© piedi wisa’, kundizzjoni mill-aqwa. Çineg grit 60 u 120 biex imorru mag˙ha. Çempel g˙al aktar informazzjoni fuq 7961 7945.

Noffru wkoll korsijiet talECDL. Prezz €35 kull module.

Noffru wkoll korsijiet baΩiçi fil-kompjuter, €50. G˙al aktar dettalji çempel 2166 2241 jew 7766 2241 jew Ωur is-sit elettroniku www.tudorinstitute.com

TAGÓLIM TAS-SEWQAN Pakkett preΩentabbli li jinkludi ktieb bil-faççata iebsa u CD ori©inali. Tista’ tag˙Ωel minn Elvis Presley, Kenny Rogers, The Crooners (Dean Martin, etc) u Gran Prix Legends DVD. Jiswew €10.

Dawn huma ideali b˙ala rigal g˙all-Milied. Pusta©© b’xejn. Mob: 7969 1235.s

Tewmi Group g˙al lezzjonijiet tal-karozzi kemm manual u kif ikoll automatic. Cab service u karozzi g˙all-kiri bi prezzijiet ra©onevoli. Ûur issit www.tewmi.com jew çempel 9942 2422.

DAR GÓALL-ANZJANI Kaxxa tal-plastik li tikkonsisti fi 12-il CD ori©inali missittinijiet sat-tmeninijiet li kinkludu lil Helen Shapiro, Bay City Rollers, Rubettes Foundations, Ricky Valens, Mary Hopkins Bachelors, Temptations, Supremes, Herman’s Hermit u o˙rajn.

KwaΩi mitejn diska fuq 12-il CD. €20 biss. Posta b’xejn.

Ideali b˙ala rigal g˙allMilied. Mob: 7969 1235.

G˙all-bejg˙. KwaΩi l-kotba kollha ta’ Anton Grasso li jinkludu Enigma, it-Tifla li G˙erqet, Is-Se˙er ta’ Satana, Órafa Msa˙˙ra, Jid˙aq il-Lejl, Dinja Perfetta u o˙rajn. Posta b’xejn. Mob: 7969 1235.

WW2 Files & DVD Collections: kaxxa ta’ 12-il DVD ori©inali, kollha ssi©illati. €70 (Lm 30) biss.

Pusta©© b’xejn. Ideali b˙ala rigal g˙all-Milied. Mob: 7969 1235.

Villa Robinich – dar g˙allanzjani b’atmosfera familjari fil-Fgura.

Noffru kull g˙ajnuna lill-anzjani u dak kollu li jkollhom bΩonn b’dedikazzjoni kbira minn carers professjonali. Ikel jissajjar mill-kçina tag˙na stess u skont il-bΩonn ta’ kull individwu. Çempel sabiex ting˙ata aktar informazz-joni fuq 2166 6142 jew 7966 6142 jew ibg˙at email lil robinich@go.net.mt

DAR GÓALL-ANZJANI Medina Home for The Elderly, 106 Labour Ave, irRabat. Dar g˙all-anzjani mg˙ammra bil-ku mditajiet kollha. Staff ikkwalifikat. Nurses u care workers 24 sieg˙a.

Prezzijiet ra©onevoli li jibdew minn ¤23 kull persuna. Naççettaw respite u bed ridden. Çempel dawn in-numri: 2145 4908, 2145 4858 jew 7945 4908.

KISI, TIBJID U TIKÓIL AGR AUTO JAPANESE PARTS GÓALL-KAROZZI Inbig˙u kull tip ta’ parts ta’ karozzi ÌappuniΩi u Koreani, fosthom Kia, Toyota, Isuzu, Daewoo, Mitsubishi, Honda, Subaru. Huma wkoll importaturi ta’ Ωjut u air filters, shock absorbers, brake pads, clutches, eçç. Parts ©enwini. G˙al aktar informazzjoni çempel 2144 6839 jew 9947 4505.

Fax: 2147 0295.

Email: alex@agrautoparts.com

PARTS TAL-KAROZZI Toyota, Honda, Daihatsu, Fun Cargo, Toyota Corsa, Glanza, Starlet, Integra, Civic, Terios, Tercell, Pajero JR, Pajero 2-8, Micra 2001, Polo 1994, Discovery 3 2005, Opel Corsa 2002, Freelander u ˙afna parts o˙ra. Triangle Truck tyres ©odda. Irrikorri g˙and Salvu Cassar, G˙awdex. Çempel g˙al aktar informazzjoni fuq 2155 6674, 9947 5746 jew 9928 8699.

TAGÓLIM Korsijiet f’livell Ordinarju f’diversi su©©etti b˙allMatematika, IngliΩ, Malti, FrançiΩ, FiΩika u o˙rajn.

Jason Gatt g˙al kull xog˙ol ta’ tibjid u tik˙il, kisi normali, fuq il-fil, fuq xog˙ol antik u bil-pont, kisi bil-©ibs u graffiato . Kiri ta’ cherry picker (tower ladder). Çempel 9945 4235 jew 2180 5811.

W AT ER PR OOF IN G BRANE

MEM-

WP Ltd ta’ Triq ix-Xitwa, Óal Qormi, jispeçjalizzaw f’xog˙ol ta’ waterproof membrane, damp proofing u rubberised paint. 25 sena esperjenza. Stimi b’xejn u prezz moderat. Çempel 2148 8972, 2143 8326, 9944 5527 jew 9949 3840, jew id˙ol fis-sit elettroniku: www.wpMalta.com

INVESTIGAZZJONI PRIVATA Ûwi©ijiet, g˙erusija u relazzjonijiet o˙ra. DNA testijiet forensiçi, tfal ma˙tufa minn Malta, kaΩijiet çivili, kaΩijiet o˙ra fil-qorti. Problemi ta’ kumpanniji jew negozju.

Nag˙tu xhieda fil-Qorti.

Na˙dmu f’Malta u kif ukoll barra. Çempel 7959 0000 jew www.privateinvestigationmalta.com

AvviΩi

17.11.2013

MUSIC LINK Issibilna kull tip ta’ strumenti muΩikali, fosthom drums kemm akustiçi u elettriçi, cymbals, percussion, pjanijiet di©itali, baby grand pianos, sound mixers u sound cards. Apparat ta’ DJ, sound systems, kitarri klassiçi u akustiçi, bass guitars, strumenti tar-ram, wood winds, vjolini, spare parts u aççessorji o˙ra. G˙andna ssib wkoll kotba tal-muΩika tat-tag˙lim. Mur Music Link, 262, Triq Fleur-deLys , B’Kara. Çempel 2148 2796.

faççata, bjut, appo©©i, gallarijiet eçç. Membrane jew liquid membrane . Mela pprote©i lproprjetà tieg˙ek mill-ilma tax-xita u çempel issa g˙al stima b’xejn bin-numru 7905 8883 jew id˙ol fuq is-sit www.darrendoitall.com

W ATERPROOFIN G U MEMBRANE Il-bejt tieg˙ek jag˙mel l-ilma?

G˙andek problema ta’ moffa?

Kenda Ltd issolvilek il-problema. Nispeçjalizzaw fuq xog˙ol

ta’ waterproofing u membrane b’10 snin garanzija. Xog˙ol professjonali bl-aqwa materjal ISO pool . G˙al stima bla obbligu çemplu 7972 9967 jew Ωur is-sit www.kendawaterproofing.com

CLOSING DOWN SALE Ro˙s ta’ 50% fuq l-istokk kollu ta’ stationary, cards, toys, gifts u o©©etti o˙ra b˙al equipment tal-˙anut. Çempel 9942 8403 jew 7920 8644.

XOGÓOL TA’ ALUMINIUM

KLIEB

Vin Aluminium. Nag˙mlu bibien, twieqi, insect screens, eçç.

Nag˙mlu wkoll xog˙ol ta’ tiswijiet. Sabiex tikseb aktar informazzjoni çempel 2189 8999 jew 9946 5666.

Klieb German Shepherd ta’

WATERPROOF MEMBRANE WP Ltd ta’ Triq ix-Xitwa, Qormi, jispeçjalizzaw fuq xog˙ol ta’ waterproof membrane, damp proofing u rubberised paint. 25 sena esperjenza. Stimi b’xejn u prezz moderat. Çempel 2148 8972, 2143 8326, 9944 5527 jew 9949 3840, jew id˙ol fis-sit elettroniku: www.wpMalta.com

33

razza pura g˙all-bejg˙. G˙al aktar informazzjoni çempel 7953 1191.

KLIEB Ìriewi tal-German Shepard ta’ 8 ©img˙at. Puri u bil-pedigree. Ìenituri ta’ barra. Çemplu 7949 1077 jew 2144 5443.

ÇENTRU LABURISTA IL-GUDJA Il-Kumitat jilqa’ l-offerti g˙all-kiri tal-bar taç-Çentru.

Id-donazzjonijiet jinkisbu ming˙and il-membri tal-kumitat.

L-offerti jridu jaslu fiç-Çentru sa nhar l-20 ta’ Novembru fis-18.30.

G˙all-applikazzjonijiet çemplu 7931 2702.

XOGÓOL TA’ ALUMINIUM G˙al kull xog˙ol ta’ aluminium shutters, g˙ad-djar jew garaxxijiet. Nag˙mlu bibien g˙all˙wienet, aperturi, roller shutters, g˙at-twieqi u bibien, roller u ceiling systems. Issibilna bibien li jifil˙u n-nar, aluminium b’ thermal insulation biex tnaqqas is-s˙ana fis-sajf u lkes˙a fix-xitwa, u ma jag˙mlux condensation. Stimi b’xejn.

Horvin Ltd, A42 Industrial Estate, il-Marsa. Çempel 2122 6320, 2122 7196 jew 9989 1800. Email: horvin@waldonet.net.mt jew www.horvin.eu

ÇENTRU LABURISTA ÓAL BALZAN

XOGÓOL TAL-ÌEBEL

Il-Kumitat taç-Çentru Laburista ta’ Óal Balzan jilqa’ offerti g˙all-kiri tal-bar sa nhar l-Erbg˙a 20 ta’ Novembru 2013 sas-6.00 ta’ filg˙axija.

Varjetà ta’ ˙wat, ˙oroΩ, kanali tal-ilma, çangatura qadima jew ©dida, kantun qadim, lavur ta’ kull tip. Biex tikseb aktar informazzjoni çempel lil Jason g˙al aktar informazzjoni fuq innumru 2143 2352 jew 9947 7167.

DARREN WATER PROOFING

Kopja tal-kundizzjonijiet jinkisbu ming˙and il-President jew il-Kaxxiera Çemplu 7926 2447 jew 9989 5304.

Il-Kumitat jirriserva d-dritt li jirrifjuta kwalunkwe offerta, anke l-aktar wa˙da vanta©©uΩa.

G˙al kull tip ta’ xog˙ol fuq

Kupun AvviΩi Klassifikati IKTEB L-AVVIÛ F’DAN L-ISPAZJU

Offerta 1: ©img˙a wa˙da

– €3.50

Offerta 2: 5 ©img˙at

– €14

Offerta 3: 13-il ©img˙a

– €30

Offerta 4: 26 ©img˙a

– €56

Offerta 5: 52 ©img˙a

– €93

ÓLAS B’CHEQUE JEW CASH LIL: Sound Vision Print Ltd,

ISEM, KUNJOM u INDIRIZZ

KullÓadd, AvviΩi Klassifikati, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun, ÓMR 1717

34

Almanakk

17.11.2013

Ritratt mill-antik IT-TEMP GÓAL-LUM

It-Tnejn

It-Tlieta

L-Erbg˙a

TWISSIJIET: Xejn L-OGÓLA TEMPERATURA: 23°C L-INQAS TEMPERATURA: 14°C UV INDEX: 3

HI

22°C

20°C

20°C

TEMP: Xemxi bi ftit s˙ab

LO

16°C

15°C

13°C

VIÛIBBILTÀ: Tajba

Il-Ìimg˙a

Il-Óamis

Is-Sibt

RIÓ: Ħafif u varjabbli li jsir mix-Xlokk BAÓAR: Ħafif g˙al moderat IMBATT: Baxx mil-Lvant

HI

20°C

20°C

14°C

LO

16°C

12°C

10°C

Aircraft carrier fil-Port il-Kbir waqt it-Tieni Gwerra Dinjija

TEMPERATURA TAL-BAÓAR: 23°C

SpiΩeriji li jift˙u llum il-Óadd

Ìimg˙a Ewropea g˙at-tnaqqis tal-iskart Fl-okkaΩjoni tal-Ìimg˙a Ewropea g˙at-Tnaqqis tal-Iskart li ser issir bejn is-16 u l-24 ta’ Novembru 2013, is-Soçjetà MuΩikali Madonna tal-Ìilju tal-Imqabba ser torganizza attività bit-tema ‘Ning˙aqdu Favur l-Ambjent’, illum 17 ta’ Novembru 2013, fl-10.00am. Din l-attività, bil-g˙an li tkompli tqajjem kuxjenza dwar il-˙arsien tal-ambjent ser issir fil-pjazza ewlenija tal-Imqabba quddiem is-Sede tasSoçjetà. Is-Soçjetà qieg˙da t˙e©©e© lill-pubbliku in©enerali sabiex i©ib tappijiet tal-plastik fejn ser ikun hemm reçipjent kbir apposta sabiex jintefg˙u fih. Ser ikun hemm posta (stand) u diversi boards li jippromovu dawn l-inizzjativi. Aktar dettalji jinkisbu fuq 7953 9542, fuq is-sit elettroniku uffiçjali tas-Soçjetà MuΩikali Madonna tal-Ìilju www.talgilju.com <http://www.talgilju.com> , jew www.ewwr.eu

Waterfront Dispensary, Forni 2I, Pinto Wharf, il-Furjana Thomas’ Pharmacy, 796, Triq il-Kbira San ÌuΩepp, il-Óamrun Pinto Pharmacy, 43, Triq San Bastjan, Óal Qormi Herba Pharmacy, 183, Triq il-Kbira, Birkirkara Tony’s Pharmacy, 100, Triq Sir Patrick Stuart, il-GΩira San Giorgio Pharmacy, Triq Manwel Buhagiar, Pembroke Drug Store: Anglo Maltese Dispensary Ltd, 382, Triq Manwel Dimech, Tas-Sliema St Michael Pharmacy, Misra˙ tat-Transfigurazzjoni, Óal-Lija St Mary Pharmacy, 14, Pjazza Rotunda, il-Mosta St Paul’s Bay Pharmacy, 504, Triq il-Kbira, San Pawl il-Ba˙ar Tarxien Pharmacy, 59, Triq Óal Tarxien, Óal Tarxien Victory Pharmacy, 32, Triq il-Vitorja, l-Isla San Gwakkin Pharmacy, 1 Triq Sant’Anna, Marsaskala Pompei Pharmacy, Xatt is-Sajjieda, Marsaxlokk Chrysantemum Pharmacy, Triq San Nikola, il-Qrendi De Rohan Pharmacy, Triq Sant’Antnin, ÓaΩ-Ûebbu© St Anthony Pharmacy, 18 Triq il-Kbira, ir-Rabat, Malta

BaΩar tal-Milied mill-Kummisjoni Nisa tal-Ìilju – lImqabba

G˙awdex Batu Pharmacy, 38, Triq il-Palma, ir-Rabat, G˙awdex Gozo Chemists, M©arr Road, ix-Xewkija

Lottu

71 46

Grand Lottery

1

53 02 02

8

65 54 56

Super 5

27

17

41

37

7

01 01 08 04 06

Din il-Ìimg˙a mill-Istorja

17.11.2000 – Alberto Fujimori jitne˙˙a minn president tal-Perù

17.11.1983 – Titwaqqaf l-armata Zapatista filMessiku

19.11.1975 – Ti©i mwaqqfa l-kumpanija The Libyan Arab Maltese Holding Company Limited 12.11.1972 – Ìie assassinat John F. Kennedy, President tal-Istati Uniti

Il-Kummissjoni Nisa fi ˙dan is-Soçjetà MuΩikali Madonna tal-Ìilju tal-Imqabba ser ittella’ baΩar tal-Milied bejn ilÌimg˙a 29 ta’ Novembru u l-Óadd l-1 ta’ Diçembru 2013, u bejn il-Ìimg˙a 6 u l-Óadd 8 ta’ Diçembru (jum il-festa tal-Immakulata Kunçizzjoni fl-Imqabba), fil-bini l-©did talKaΩin tas-Soçjetà MuΩikali Madonna tal-Ìilju, fil-pjazza ewlenija tal-Imqabba. Waqt dan il-baΩar ser ikun hemm g˙aΩla kbira ta’ o©©etti g˙all-bejg˙ li jvarjaw minn o©©etti u ˙elu tal-Milied, kotba, ©ugarelli, affarijiet g˙ad-dar, rigali u affarijiet o˙ra – kollox bi prezz moderat. Il-baΩar ikun miftu˙ il-©urnata kollha. Aktar informazzjoni tinkiseb missit elettroniku uffiçjali tas-Soçjetà MuΩikali Madonna talÌilju www.talgilju.com jew bil-mowbajl 7953 9542.

PreΩentazzjoni awdjo-viΩiva – Kunçetti li jg˙inuna nivviΩwalizzaw il-GΩejjer Maltin Fil-qosor din it-ta˙dita tispjega kif biex verament nifhmu s-soçjetà tag˙na je˙tie© ikollna stampa f’mo˙˙na tal-ambjent li ng˙ixu fih: kif kien fil-passat, kif inhu fil-preΩent u kif ser ikun fil-futur.

Il-kelliem ser jiffoka fuq id-diversi ambjenti: dak soçjali, dak fiΩiku u dak naturali, li jsawru r-realtà ta’ madwarna u jispjega kif kull bidla f’wie˙ed minn dawn l-ambjenti ©©ib bidla f’xi qasam ie˙or. Min-na˙a tag˙ha s-soçjetà taddatta kontinwament ru˙ha g˙all-bidliet li jse˙˙u kemm tul iΩ-Ωmien, u kemm fl-ispazju ta’ madwarha.

Dr Formosa jag˙tina ˙jiel tat-teknolo©iji ji qeg˙din ji©u uΩati biex nibnu din id-dinja di©itali; permezz tat-teknolo©ija l-bidliet ji©u analizzati b’xenarji differenti mibnija dejjem skont il-kuntest li fihom ise˙˙u. Dan forsi jista’ jinstema’ b˙ala su©©ett pjuttost diffiçli, imma niΩgurawkom li kul˙add se jkun jista’ jsegwi lil Dr Formosa bla diffikultà, b’interess u b’gost.

It-Tnejn, 18 ta’ Novembru, f’Dar l-Ewropa, Triq San Pawl, il-Belt Valletta(wara s-suq mg˙otti). Tibda fis6.00pm, imma ©entilment nitolbu l-pubbliku jkun f’postu sas-5.50 g˙ax fil-bieb kul˙add ji©i mitlub juri xi tip ta’ dokument tal-identità. Id-d˙ul hu bla ˙las.

36

Sports

17.11.2013

Il-leÌÌenda ta’ Manchester UnIted denIs IrwIn IÛUr Malta Segwaçi ta’ Manchester United f’Malta ˙adu l-a˙bar sabi˙a li l-le©©enda tal-klabb u rebbie˙ tat-Tazza taçChampions League Denis Irwin ser iΩur il-Manchester United Supporters Club (MUSC) bejn it-22 u t-23 ta’ Novembru fuq stedina ta’ Banif Bank (Malta) plc. Dan qalu l-Kap tal-Operat ta’ Banif Nuno Martins, waqt it-t˙abbir ta’ ftehim ta’ kollaborazzjoni bejn Banif u MUSC. Biex ti©i ççelebrata din iss˙ubija r-rebbie˙ tat-tliet tazzi fl-1999, Denis Irwin, ser jattendi g˙al attività fil-bini tasSupporters’ Club fit-22 ta’ Novembru. Din l-attività hi esklussivament miftu˙a g˙allmembri tal-istess klabb per-

mezz ta’ invit. Matul din isserata Denis Irwin ser ikun ukoll qieg˙ed jie˙u sehem f’sessjoni ta’ domandi u twe©ibiet minn ©urnalista lokali.

Dawk li ser jattendu ser ikunu wkoll jistg˙u jie˙du sehem f’kompetizzjoni unika bl-opportunità li jmorru jaraw lit-tim favorit tag˙hom jittrenja ©ewwa l-AON Training Complex fil-31 ta’ Diçembru 2013, u jaraw il-log˙ba talBarclays Premier League bejn Manchester United u Tottenham Hotspur li ser tintlag˙ab fl-1 ta’ Jannar 2014, flimkien ma’ mistieden tag˙hom. “Din l-esperjenza unika li ma tistax tinxtara hija eΩempju ta’ dak li hemm jistenna lis-segwaçi ta’ Manchester United f’Malta fiΩΩmien qrib,” kompla s-Sur Martins.

“Banif Bank huwa onorat li ser ikun assoççjat mal-eqdem u wie˙ed mill-aktar klabbs attivi f’Malta,” ikkummenta Nuno Martins. “Permezz ta’ din il-kollaborazzjoni l-membri ta’ MUSC ser igawdu minn inçentivi u opportunitajiet li ser iqarr-buhom aktar lejn ittim favorit tag˙hom!”

“MUSC Malta huma kburin li Ωiedu lil Banif Bank mal-lista ta’ s˙ab kummerçjali ta’ dan il-klabb storiku. Ser ikun ta’ unur g˙alina li nilqg˙u plejer daqshekk professjonali u leali b˙al Denis Irwin fil-klabb tag˙na. Fil-bijografija riçenti tieg˙u, Sir Alex Ferguson qal li l-eksplejer tar-Repubblika IrlandiΩa huwa l-ewwel isem li jkun fuq l-ewwel ˙dax ta’ kull Ωmien ta’ Manchester United ming˙ajr eççezzjoni.

G˙alhekk ser ikun ta’ unur kbir g˙alina li nippreΩentawh lill-membri tag˙na,” ikkummenta l-President tal-klabb, Joseph Tedesco.

G˙al aktar informazzjoni dwar iΩ-Ωjara ta’ Denis Irwin f’Malta, Ωuru l-pa©na Facebook Manchester United Red Arena – Malta.

Sports

17.11.2013

37

gÓaJdut

andy murray iÛomm mal-hiBs

Andy Murray, l-aqwa tenista Brittaniku fil-preΩent Andy Murray, l-aqwa tenista Brittaniku fil-preΩent u kklassifikat ir-raba’ l-aqwa tad-dinja fir-rankings tat-tenis mondjali, huwa SkoççiΩ. Huwa g˙andu rabta speçjali mat-tim tal-futbol minn Edinburgh, Hibernians Football Club. Innannu tieg˙u kien jilg˙ab mal-Hibs fil-˙amsinijiet! Filfatt, Murray iΩomm mal-Hibs, u ta’ min wie˙ed isemmi li lim˙abba tieg˙u lejn dan ilklabb hija tant kbira li meta kien iΩg˙ar kellu offerta ming˙and Glasgow Rangers biex jibda jilg˙ab il-futbol mag˙hom; offerta li ma aççettax appuntu g˙ax hu ma kienx sapporter tag˙hom.

Interessanti wie˙ed ikun jaf li diversi atleti kbar g˙andhom ukoll il-favoriti tag˙hom fi sports differenti milli jie˙du sehem fih huma.

Il-konçentrazzjoni ta’ plejers professjonali tbeg˙edhom milli jkunu partitarji jew li jit˙alltu ma’ partitarji fli sports tag˙hom, imma mhux minn ta’ sports ie˙or. Fi sports ie˙or huma b˙al kull partitarju ie˙or. Fil-fatt, la semmejna lit-tenista Murray, nistg˙u ng˙idu wkoll li Rafel Nadal, in-numru wie˙ed tad-dinja, iΩomm mat-tim ta’ Real Madrid, filwaqt li t-tenista lie˙or, Roger Federer, iΩomm ma’ FC Basel.

Eku tal-partita ChElsEa kontra WBa fi stamford BridgE

Jonas Olsson u José Mourinho argumentaw fit-Tunnel dwar il- penalty taç-Chelsea fl-a˙˙ar mumenti tal-partita B˙alma jafu d-dilettanti talfutbol, is-Sibt li g˙adda West Brom kienu jinsabu biss ftit sekondi bog˙od milli jiksbu lewwel reb˙a tag˙hom fi Stamford Bridge g˙al tletin sena, meta l-avversarji tag˙hom Chelsea ng˙ataw penalty li kien ferm ikkontestat.

Ramirez, il-plejer ta’ Chelsea, waqa’ fil-kaxxa avversarja meta kellu kuntatt Ωg˙ir ˙afna u Hazard kiseb id-draw mill-11-il metru. Ilplejers ta’ West Brom irrabjaw ˙afna dak il-˙in, iΩda qed jing˙ad li l-argumenti ma waqfux fil-grawnd g˙ax dawn komplew meta l-plejers kienu de˙lin fid- dressing room mit-tunnel u jidher li lplejer ta’ West Brom, Jonas Olsson, kellu sessjoni tg˙ajjir b’˙afna kliem ˙aΩin mal-

kowç famuΩ ta’ Chelsea, José Mourinho.

Qed jing˙ad li dawn it-tnejn kienu involuti f’argumenti qliel mumenti biss wara t-tisfira tar-referee Andre Mamner g˙al penalty li kiseb id-draw g˙al Chelsea.

Fost tg˙ajjir ie˙or Mouinho nstema’ jg˙ajjar lil Olsson li hu plejer tal-micky mouse, filwaqt li l-IΩvediΩ bag˙at lil Mourinho jixxejjer bi kliem vulgari g˙all-a˙˙ar. Dan linçident bejn dawn it-tnejn qajjem ta˙wida s˙i˙a fit-tunnel ta’ Stamford Bridge, li fiha da˙lu mal-20 plejer miΩ-Ωew© na˙at qabel ma l- istewards u membri tal- coaching ikkalmaw l-affari-jiet. Hu mifhum li qabel Olsson tela’ fil-karozza biex imur lura ddar huwa kien irran©a l-affarijiet ma’ Mourinho.

l-aÓÓar kandidati tal-isportiva tas-sEna 2013 fl-ingiltErra Il-kandidati tal-a˙˙ar (shortlist ) g˙at-titlu tal-isportiva tas-sena tal-2013 g˙adhom kif t˙abbru fl-Ingilterra.

Dawn huma sitta: Charlotte Dujardin li tie˙u sehem flequestrian, il-plejer tal-cricket Heather Knight, iç-çiklista Becky James, l-atleta Christine Ohuruogu, Shelley Rudman tal- bobsleigh, u ttriatleta Non Standord.

Din hija s-26 edizzjoni ta’ dan it-titlu li huwa organizzat mit-Times tal-Londra.

Titli o˙ra li jing˙ataw huma l-Isportiva Ûag˙Ωug˙a ta˙t il-21 sena, il-Persuna Sportiva b’DiΩabbiltà, Titlu ta’ Ispirazzjoni, u t-titlu msejja˙ Lifetime Achievement.

It-titlu ewlieni, ji©ifieri dak

L-atleta IngliΩa Christine Ohuruogu, kandidata g˙all-Isportiva tas-Sena 2013 fl-Ingilterra tal-Isportiva tas-Sena, fl-2012 intreba˙ mill-atleta Jess Ennis; fl-2011 mit- taekondo Sarah Stevenson; fl-2010 kienet Maggie Alphonsi tar-

rugby union; u sena qabel, fl-2009, Chrissie Wellington it-triatlonista; filwaqt li fl2008 ç-çiklista Nicole Cooke.

38

Sports

17.11.2013

Formula 1

VETTEL JIBDA L-EWWEL FL-AMERIKA Is-sewwieq taâ&#x20AC;&#x2122; Red Bull Mark Webber tilef minn taË&#x2122;t Ë&#x2122;alqu laË&#x2122;jar Ë&#x2122;in wara li sieË&#x2122;bu Vettel kiseb l-aqwa Ë&#x2122;in fl-aË&#x2122;Ë&#x2122;ar dawra.

Is-sewwieq taâ&#x20AC;&#x2122; Lotus, Romain Grosjean kiseb it-tielet l-aqwa Ë&#x2122;in. Fir-rabaâ&#x20AC;&#x2122; u l-Ë&#x2122;ames poâ&#x201E;Śizzjonijiet se jkun qed jibdew Nico Hulkenberg taâ&#x20AC;&#x2122; Sauber u Lewis Hamilton tal-Mercedes.

Fernando Alonso lbieraË&#x2122; kiseb l-aqwa Ë&#x2122;in mill-aË&#x2122;Ë&#x2122;ar erbaâ&#x20AC;&#x2122; tiŠrijiet biex bâ&#x20AC;&#x2122;hekk se jkun qed jibda

mis-sitt poâ&#x201E;Śizzjoni. Warajh se jitlaq is-sewwiewq tal-McLaren Sergio Perez. Is-sewwieq l-ieË&#x2122;or tal-McLaren se jibda it-12-il poâ&#x201E;Śizzjoni.

L-aqwa Ë&#x2122;ames Ë&#x2122;inijiet: Vettel: Webber: Grosjean: Hulkenberg: Hamilton:

1.36.338 1.36.441 1.37.155 1.37.296 1.37.854

Employment Aid Programme Over â&#x201A;Ź1.9 million of funds For Gozo Need to Employ?

Gozitan Enterprises and Employers, including those Ç Ĺ&#x161;Ĺ˝Ć?Ä&#x17E; Ĺ˝Ć&#x2030;Ä&#x17E;Ć&#x152;Ä&#x201A;Ć&#x;ŽŜÄ&#x201A;ĹŻ Ä?Ä&#x201A;Ć?Ä&#x17E; Ĺ?Ć? Ć&#x2030;Ä&#x201A;Ć&#x152;Ć&#x161;ĹŻÇ&#x2021; Ĺ?Ĺś 'Ĺ˝Ç&#x152;Ĺ˝ Ä&#x201A;ĹśÄ&#x161; Ć&#x2030;Ä&#x201A;Ć&#x152;Ć&#x161;ĹŻÇ&#x2021; in Malta, take advantage of the Employment Aid WĆ&#x152;Ĺ˝Ĺ?Ć&#x152;Ä&#x201A;žžÄ&#x17E; Ć&#x161;Ĺ&#x161;Ä&#x201A;Ć&#x161; Ĺ?Ć? Ä?ŽͲĎŜÄ&#x201A;ĹśÄ?Ä&#x17E;Ä&#x161; Ä?Ç&#x2021; Ć&#x161;Ĺ&#x161;Ä&#x17E; ĆľĆ&#x152;Ĺ˝Ć&#x2030;Ä&#x17E;Ä&#x201A;Ĺś ^Ĺ˝Ä?Ĺ?Ä&#x201A;ĹŻ &ƾŜÄ&#x161;Í&#x2DC; ĹľĆ&#x2030;ĹŻĹ˝Ç&#x2021; Ä&#x201A;Ĺś Ä&#x17E;ĹŻĹ?Ĺ?Ĺ?Ä?ĹŻÄ&#x17E; Ć&#x2030;Ä&#x17E;Ć&#x152;Ć?ŽŜ Ç Ĺ&#x161;Ĺ˝ ĹŻĹ?Ç&#x20AC;Ä&#x17E;Ć? Ĺ?Ĺś 'Ĺ˝Ç&#x152;Ĺ˝ Ä&#x201A;ĹśÄ&#x161; Ç&#x2021;Žƾ Ç Ĺ?ĹŻĹŻ Ć&#x152;Ä&#x17E;Ä?Ä&#x17E;Ĺ?Ç&#x20AC;Ä&#x17E; Ä&#x201A; Ć?ĆľÄ?Ć?Ĺ?Ä&#x161;Ç&#x2021; ŽŜ Ć&#x161;Ĺ&#x161;Ä&#x17E; Ä?Ä&#x201A;Ć?Ĺ?Ä? Ç Ä&#x201A;Ĺ?Ä&#x17E; Ä?Ĺ˝Ć?Ć&#x161; Ä&#x201A;ĹśÄ&#x161; ŽŜ Ć&#x161;Ĺ&#x161;Ä&#x17E; Ä&#x17E;ĹľĆ&#x2030;ĹŻĹ˝Ç&#x2021;Ä&#x17E;Ć&#x152;Í&#x203A;Ć? ĹśÄ&#x201A;Ć&#x;ŽŜÄ&#x201A;ĹŻ Ĺ?ĹśĆ?ĆľĆ&#x152;Ä&#x201A;ĹśÄ?Ä&#x17E; Ä?ŽŜĆ&#x161;Ć&#x152;Ĺ?Ä?ĆľĆ&#x;ŽŜ ĨŽĆ&#x152; a period of 52 weeks*.

Gareth Bale jaË&#x2122;seb li Christiano Ronaldo gË&#x2122;andu jirbaË&#x2122; il-ballun tad-deheb u mhux Franck Ribery.

Il-plejer nazzjonali taâ&#x20AC;&#x2122; Wales sostna li Ronaldo huwa l-aqwa plejer tad-dinja u huwa taâ&#x20AC;&#x2122; privileŠŠ li qed jilgË&#x2122;ab mal-istilla Portugiâ&#x201E;Śa, fâ&#x20AC;&#x2122;Real Madrid.

Ronaldo huwa t-tieni plejer l-aktar favorit li jirbaË&#x2122; il-ballun tad-deheb taâ&#x20AC;&#x2122; din is-sena.

L-attakkant Françiâ&#x201E;Ś u taâ&#x20AC;&#x2122; Bayern Munich, Franck Ribery, huwa l-aktar plejer favorit li jirbaË&#x2122; dan l-unur prestiŠjuâ&#x201E;Ś.

Arjen Robben, plejer ieË&#x2122;or taâ&#x20AC;&#x2122; Bayern Munich, u Messi wkoll jinsabu mal-lista tal-favoriti li jirbË&#x2122;u dan l-unur. Messi rebaË&#x2122; il-Ballon dâ&#x20AC;&#x2122;Or gË&#x2122;al erbaâ&#x20AC;&#x2122; darbiet konsekuttivi.

BRooKLyn BEcKhAM IssA JIppRoVA AnKI MAâ&#x20AC;&#x2122; FuLhAM

&Ĺ˝Ć&#x152; žŽĆ&#x152;Ä&#x17E; Ĺ?ŜĨŽĆ&#x152;ĹľÄ&#x201A;Ć&#x;ŽŜ Ä?Ä&#x201A;ĹŻĹŻ ĆľĆ? ŽŜ ĎŽĎŽĎŽĎŹĎ­ ϾϹϳ Ĺ˝Ć&#x152; Ć?Ä&#x17E;ĹśÄ&#x161; ĆľĆ? Ä&#x201A;Ĺś Ä&#x17E;ĹľÄ&#x201A;Ĺ?ĹŻ ŽŜ Ä&#x17E;Ä&#x201A;Ć&#x2030;Í&#x2DC;Ä&#x17E;Ć&#x161;Ä?Î&#x203A;Ĺ?Ĺ˝Ç&#x20AC;Í&#x2DC;ĹľĆ&#x161; Ĺ˝Ć&#x152; Ç&#x20AC;Ĺ?Ć?Ĺ?Ć&#x161; ŽƾĆ&#x152; Ç Ä&#x17E;Ä?Ć?Ĺ?Ć&#x161;Ä&#x17E; www.etc.gov.mt.

It pays to employ!

Î&#x17D;dÄ&#x17E;Ć&#x152;ĹľĆ? Ä&#x201A;ĹśÄ&#x161; ŽŜÄ&#x161;Ĺ?Ć&#x;ŽŜĆ? Ä&#x201A;Ć&#x2030;Ć&#x2030;ĹŻÇ&#x2021;

Beckham Senior u Junior flimkien maâ&#x20AC;&#x2122; â&#x201E;ŚewŠt itfal oË&#x2122;ra taâ&#x20AC;&#x2122; Fulham

Operational Programme II â&#x20AC;&#x201C; Cohesion Policy 2007-2013 Empowering People for More Jobs and a Better Quality of Life $LG 6FKHPH SDUW ÂżQDQFHG E\ WKH (XURSHDQ 8QLRQ (XURSHDQ 6RFLDO )XQG (6)

&R ÂżQDQFLQJ (8 )XQGV 1DWLRQDO )XQGV DQG 3ULYDWH )XQGV Investing in your future

Ă&#x201C;mistax ilu semmejna li ttifel taâ&#x20AC;&#x2122; David Beckham, Brooklyn setaâ&#x20AC;&#x2122; kellhom interess fiË&#x2122; Manchester United, semmejna wkoll li dan it-tifel taâ&#x20AC;&#x2122; 15-il sena diŠaâ&#x20AC;&#x2122; kellu provi minbarra maç-Champions renjanti Ingliâ&#x201E;Śi, maâ&#x20AC;&#x2122; LA Galaxies, Chelsea u QPR. Issa sirna nafu li daË&#x2122;al tim ieË&#x2122;or - Fulham. Filfatt nhar il-Ă&#x201C;add li gË&#x2122;adda Brooklyn lagË&#x2122;ab fâ&#x20AC;&#x2122;partita

taâ&#x20AC;&#x2122; Ë&#x2122;biberija maâ&#x201E;Ś-â&#x201E;ŚgË&#x2122;aâ&#x201E;ŚagË&#x2122; taâ&#x20AC;&#x2122; Fulham bil-bibien magË&#x2122;luqa. Il-Ë&#x2122;ajra taâ&#x20AC;&#x2122; Brooklyn Beckham li jimxi fuq il-passi taâ&#x20AC;&#x2122; missieru bË&#x2122;ala plejer tal-futbol professjonali tidher li hija kbira.

Flimkien maâ&#x20AC;&#x2122; David, nhar il-Ă&#x201C;add jaraw lil Brooklyn kien hemm ukoll ommu Victoria. Qed jingË&#x2122;ad li Brooklyn se jqattaâ&#x20AC;&#x2122; xi jiem jittrenja maâ&#x20AC;&#x2122; Fulham.

Sports

17.11.2013

39

karoZZi u muturi

Ritratti:- DA IMAGES

Zammit, abela u l-aÓwa Camilleri jiddominaw l-awtokross u l-motokross Nhar il-Óadd li g˙adda lAssoçjazzjoni Sport Muturi u Karozzi kompliet bl-attivitajiet tal-ista©un ASMK Pasta Poiatti 2013/14. Is-Sezzjoni awtokross organizzat it-tielet avveniment fil-waqt li l-motokross g˙amlu lewwel attività uffiçjali tal-kampjonat. Il-programm beda fl10.00 ta’ filg˙odu b’Quddiesa ççelebrata fuq il-post li ilha ssir tmien snin. Din id-drawwa talQuddiesa issa da˙let sew mal-

membri.

Il-programm beda bis-sessjoni ta’ ta˙ri© g˙all-muturi u wara saret l-ewwel heat tal-©urnata kif ukoll il-bidu tal-kampjonat 2013/14. Fi klassi A rajna lewwel reb˙a g˙al Clatyon Camilleri fuq KTM bit-tliet postijiet ta’ wara jispiççaw l-a˙wa Muscat, Paul, Chris u Trevor fuq muturi KTM. Kollha taw dehra spettakolari g˙all-fatt li sewwieqa fil-motokross jag˙mlu

Futbol tan-nisa riΩultati: Birkirkara

vs

Gozo

4-0

Hibernians

vs

M©arr

3-0

Luxol

vs

Pembroke

3-0

Ûwiemel

ikomplu l-heats ta’ tliet taZZi Illum fil-korsa tal-Marsa jkollna l-45 laqg˙a tal-ista©un b’g˙axar ti©rijiet, kollha heats ta’ tliet tazzi: Prix de Cagnes Sur Mer, Prix d’Enghien u Prix de Cabourg, kollha fuq distanza ta’ 2640 metru. Il-programm jibda fis-13.15.

Ti©rija 1

Klassi Bronze, tibda fis-13.15 – Prix de Cagnes Sur Mer, heat 4

Ti©rija 2

Klassi Gold, tibda fis-13.35 – Prix d’Enghien, heat 1

Ti©rija 3

Klassi Bronze, tibda fis-14.00 – Prix de Cagnes Sur Mer, heat 5

Ti©rija 4

Klassi Gold, tibda fis-14.20 – Prix d’Enghien, heat 2

Ti©rija 5

Klassi Silver, tibda fit-14.45 – Prix de Cabourg, heat 4

Ti©rija 6

Klassi Bronze, tibda fit-15.10 – Prix de Cagnes Sur Mer, heat 6

Ti©rija 7

Klassi Gold, tibda fit-15.35 - Prix d’Enghien, heat 3

Ti©rija 8

Klassi Silver, tibda fl-16.00 – Prix de Cabourg, heat 5

Ti©rija 9

Klassi Gold, tibda fl-16.25 – Prix d’Enghien, heat 4

Ti©rija 10 Klassi Silver, tibda fil-16.50 – Prix de Cabourg, heat 6

˙afna ta˙ri© matul il-©img˙a u dan deher çar mil-lat fiΩiku ta’ kull sewwieq. Camilleri, li millewwel heat tieg˙u deher tajjeb, spiçça biex reba˙ il-kumplament tal-heats kollha waqt li kien segwit dejjem minn Paul Muscat, tant li dan g˙alaq il-©urnata fittieni post biex it-tielet spiçça Stefan Dimech fuq Honda. Chris u Trevor Muscat tilfu heat kull wie˙ed matul il-©urnata min˙abba ˙sara teknika.

Fi klassi B rajna lil Kyle Camilleri fuq Suzuki RM 85cc jiddomina l-©urnata. Minkejja li ma reba˙x il-heats kollha xorta wa˙da kellu punti biΩΩejjed biex jirba˙ din il-klassi u spiçça b’70 punt minn 75. It-tieni spiçça Pierre Jourdan fuq KTM 150cc 2T li huwa sewwieq ©did f’din il-klassi li rnexxielu jtella’ 64 punt. Jourdan kien segwit min Hughston Ciantar fuq Kawasaki 250cc li spiçça l-©urnata b’54 punt.

It-tielet ti©rija tal-kampjonat awtokross kienet fuq korsa b’direzzjoni kontra l-arlo©©. Din kienet iddominata minn kompetizzjoni qawwija, tant li Matthew Borg biss fuq Opel Nova rnexxielu jirba˙ il- heats kollha tal-©urnata biex ˙a postu awtomatikament fil-finali klassi A. Mieg˙u kkwalifikaw Vince Farrugia fuq VW Polo, Melo

Zammit fuq Ford Escort MK3, Josef Grech fuq Ford Fiesta MK3 u Mario u Andreas Scicluna, ittnejn fuq Opel Corsa.

Mat-tluq ta’ din il-finali rajna lil Farrugia jo˙ro© tajjeb ˙afna, qrib tieg˙u kien hemm Zammit u Mario Scicluna fejn sal-ewwel kantuniera waslu biex kienu ras imb ras. Zammit li kellu l-a˙jar poΩizzjoni spiçça biex ˙a t-tmun tat-tellieqa segwiet minn Farrugia u Scicluna. Ftit qabel tmiem l-ewwel dawra Borg g˙adda lil Scicluna li kellu jkompli t-tellieqa fir-raba’ post sakemm wara kuntatt li kellu ma’ Borg kellu jirtira min˙abba li nfeta˙lu l-bonnet. L-attenzjoni kienet kollha fuq Borg fejn millewwel beda jag˙mel pressjoni fuq Farrugia, iΩda wara Ωball min-na˙a tieg˙u meta mess ittyres mal-©enb tal-korsa ©ie fuq Ωew© roti b’Farrugia jkun strumentali biex Borg jer©a’ ji©i fuq l-erba’ roti. It-tellieqa kompliet, fejn l-ewwel tliet poΩizzjonijiet Ωammew posthom b’vanta©© Ωg˙ir bejniethom, bir-riΩultat finali jkun li Zammit jirba˙ din il-finali ta’ disa’ laps, it-tieni Farrugia u Borg it-tielet.

Fl-awtokross Klassi B kellna lil Gordon Johnson fuq Peugeot 205, Malcom Borg u Ryan Scerri, it-tnejn fuq Opel Corsa; Andrew Pisani, Josef Abela u Philip Joe

Vella, it-tlieta fuq Opel Nova.

Mat-tluq ta’ din il-finali rajna lil Abela jo˙ro© tajjeb ˙afna ma©enb Pisani u Johnson, fejn wara l-ewwel kantuniera Abela ˙a l-ewwel poΩizzjoni b’Johnson u Vella warajh rispettivament. Ittellieqa kompliet b’Johnson jipprova jag˙mel l-ewwel attakk tieg˙u fuq Abela imma Vella kien pront jirrispondi g˙al din lazzjoni tant li ˙a post Johnson biex dan tal-a˙˙ar kellu jaqa’ poΩizzjoni. It-tellieqa kompliet bl-ewwel tliet sewwieqa juru l˙iliet tag˙hom fis-sewqan tant li baqg˙u imwa˙˙lin flimkien salbandiera tal-a˙˙ar.

Ir-riΩultat finali kien li Abela g˙amel l-ewwel reb˙a tieg˙u b’Vella u Johnson warajh rispettivament. Fir-raba’ post da˙al Pisani, wara Borg u Scerri fil˙ames u sitt post.

Intant l-attivitajiet tal-ASMK ikomplu llum. Is-sezzjoni Moto – Trials sa jsuqu t-tieni attività talkampjonati ASMK Pasta Poiatti li ser tittella’ g˙all-ewwel darba filbarriera msej˙a tas-Sg˙ajtar, limiti tan-Naxxar. Dan seta jkun possibbli grazzi g˙al Blokrete Ltd u Thomas Smith Insurance. L-attività tibda fid-9.00 ta’ filg˙odu u tkun imqassma fuq sitt sezzjonijiet. D˙ul huwa bla ˙las. G˙al aktar informazzjoni Ωur is-sit elektroniku www.asmk.org.mt

Matthew Saliba f’Escort

40

A˙barijiet

17.11.2013

Il-MedIÇInI Out-Of-StOck JOnqSu BIn-nOfS In-numru ta’ mediçini out-ofstock naqas b’iktar min-nofs mill-elezzjoni ©enerali ’l hawn.

Dan ˙are© minn statistika mi©bura mill-iskema tal-IspiΩjar tal-G˙aΩla Tieg˙ek (PoYC), li turi li din il-figura, li kienet ta’ 88 mediçina sat-8 ta’ Marzu, issa naqset g˙al 35. L-istatistika tal-PoYC turi b’mod çar li lGvern qieg˙ed jindirizza din ilkwistjoni b’mod effettiv, minkejja l-fatt li l-isfida li g˙andu quddiemu hija kbira.

F’intervista li kien ta lil din ilgazzetta ftit tal-©img˙at ilu, ilMinistru g˙as-Sa˙˙a Godfrey Farrugia qalilna li minkejja lfatt li l-problema tal-mediçini out-of-stock mhix se tissolva biss billi tiΩdiet l-effiçjenza fissistema l-antika, il-lista nnifisha kienet qieg˙da titnaqqas. Dan irriΩulta mill-implimentazzjoni ta’ sistema tas-sa˙˙a li t˙ares b’mod ˙olistiku lejn l-aççessibbiltà tal-pazjent, id-drittijiet tal-

ispiΩjar u tat-tabib, u li fl-a˙˙ar mill-a˙˙ar tkun kontabbli

g˙as-servizz tas-sa˙˙a nniffsu.

Dan is-suççess juri kemm hi

kbira d-differenza bejn Gvern Laburista u dak Nazzjonalista

fejn fil-le©iΩlatura li g˙addiet ilproblema t˙alliet tiggrava g˙al livell inaççettabbli. Ag˙ar minn hekk, meta Simon Busuttil kien ikkonfrontat b’din il-problema matul il-kampanja elettorali huwa qabbel il-mediçini outof-stock mal-prodotti li ssib, jew ma ssibx, g˙and tal-istationery, b˙allikieku sa˙˙tek tista’ toqg˙od ming˙ajrha.

Il-mod insensittiv kif Busuttil jittratta din il-problema baqg˙et g˙addejja anke wara li la˙aq kap tal-PN, hekk kif ipprova jxerred il-biΩa’ fost ilpoplu billi jg˙id li l-Gvern il©did naqqas in-nefqa tieg˙u fis-settur tas-sa˙˙a. Fir-realtà nnefqa ta’ dan il-Gvern filqasam tas-sa˙˙a Ωdiedet bi €38 miljun. Minn €406 fl-2013, fla˙˙ar ba©it imfassal mill-Partit Nazzjonalista, dan l-investiment tela’ g˙al €444 miljun fl2014 meta l-Gvern Laburista ressaq l-ewwel ba©it tieg˙u.

Grafika li turi kif l-ammont ta’ mediçini out-of-stock naqas sostanzjalment mill-bidu tas-sena s’issa