KullHadd_15.04.2018

L-

www.kullhadd.com Il-Ħadd, 15 ta’ April, 2018

Ħarġa Nru 1,292 Prezz €1

U L-

Ara paġna 3 u l-Editorjal f’paġna 17

GAME ON BIT-TAXXA Qalilna game over. Imma skoprejna li it’s game on. Wara li kxifnielu għawaru, il-Ħadd Adrian Delia qal li kien ħallas kollox f’dawk li kienu arretrati ta’ taxxa.

Però mistoqsi t-Tnejn qal li baqagħlu jħallas tal-2016.

Illum niżvelaw kif BAQAGĦLU PENDENTI IKTAR MILLI DIĠÀ ĦALLAS bi ħlasijiet li jmorru lura għall-2013, l-2014, l-2015 u l-2016. Delia se jkun ħallas iktar mit€80,000 li konna nafu bihom oriġinarjament bil-kont issa jlaħħaq il-€120,000.

Ara paġna 7

KATINA LI SE TKOMPLI TINGĦAQAD

Avviż bi ħlas

Il-ġimgħa d-dieħla se jitħabbar investiment ieħor fil-blockchain. €6 miljun u 200 impjieg ġdid b’uffiċini f’Tas-Sliema.

Ara paġna 6

02

15.04.2018

kullhadd.com

Editur ALEANDER BALZAN

L-Ogħla Temperatura: 22°C L-Inqas Temperatura: 15°C L-Indiċi UV: 7 Is-Sitwazzjoni Ġenerali: Firxa t’arja ta’ pressjoni baxxa fuq itTuneżija ser testendi lejn l-Italja, filwaqt li arja ta’ pressjoni għolja ser tkun fuq il-Gżejjer Maltin.

It-Temp: Pjuttost imsaħħab li jsir xemxi.

Ir-Riħ: Ħafif lokalment ħafif għal moderat mill-Grieg il-Lvant, li jdur lejn il-Lbiċ u jsir ħafif għal moderat, u iktar tard isir ħafif min-Nofsinhar għax-Xlokk.

Il-Viżibilità: Tajba.

Il-Baħar: Qawwi.

L-Imbatt: Baxx għal moderat mil-Lvant li jsir moderat.

It-Temperatura tal-Baħar: 16°C

email: aleander.balzan@partitlaburista.org

Reklamar u Distribuzzjoni KIMBERLY CUTAJAR email: sales@kullhadd.com tel: (+356) 2568 2572

Disinn tal-Paġni LEANNE ABELA GRECH tel: (+356) 2568 2571

Kuntatt Ġenerali KullĦadd

It-Tnejn

email: editorial@kullhadd.com tel: (+356) 2568 2570

It-Tlieta

L-Erbgħa

Indirizz Postali KullĦadd

One Complex, A 28B, Industial Estate Il-Marsa MRS 3000

19°C

UV 9

14°C

Il-Ħamis

19°C

UV 6

13°C

20°C

Il-Ġimgħa

UV 8

13°C

Is-Sibt

Sit Elettroniku KullĦadd kullhadd.com

Mezzi Soċjali www.facebook.com/kullhadd

20°C

UV 9

13°C

19°C

UV 6

4°C

20°C

UV 9

14°C

SPIŻERIJI LI JIFTĦU LLUM IL-ĦADD New British Dispensary, 109/110, Triq San Ġwann, Il-Belt Valletta – 21244813 Fra Diego Dispensary, 94, Triq Villambrosa, Il-Ħamrun – 21224898 Tal-Ħlas Pharmacy, Triq il-Ħelsien, Ħal Qormi – 21487739 St. Bartholomew Pharmacy, 30, Triq Fleur-De-Lys, Santa Venera – 21482558 D’Argen’s Pharmacy, 330, Triq D’Argens, Il-Gżira – 21330817 Numri Importanti Balluta Pharmacy, 30, Triq il-Kbira, San Ġiljan – 21317888 Is-Servizzi kollha ta’ Emerġenza​ Drug Store: Anglo Maltese Dispensary Ltd. 382, Triq Manwel Dimech, Tas-Sliema – 21334627 112​ St. Mary Pharmacy, 2, Triq Antonio Schembri, Ħ’Attard – 21436348 St. Mary Pharmacy, 14, Pjazza Rotunda, Il-Mosta – 21433833 Il-Pulizija ta’ Malta St. Simon Pharmacy, 8, Dawret il-Gżejjer, Buġibba – 21571649 2122 4001-9​ Brown’s Paola Square Pharmacy, 64/65, Pjazza Antoine De Paule, Raħal Ġdid – 21821646 Victory Pharmacy, 32, Triq il-Vitorja, L-Isla – 21801698 Id-Dipartiment tal-Protezzjoni Ċivili ​ Milia’s Pharmacy, Triq il-Qaliet k/m Triq il-Lampuka, Marsaskala – 27023322 2393 0000 Health Junction Pharmacy, Triq Alfred Cachia Zammit, Iż-Żejtun – 21898728 Kristianne Pharmacy, Triq iċ-Ċavi, L-Imqabba – 21683048 Il-Gwardjani Lokali ​2132 0202 De Rohan Pharmacy, Triq Sant’Antnin, Ħaż-Żebbuġ – 21464128 Spiżerija Carmen, 1, Triq Misraħ is-Suffara, Ħad-Dingli – 21457128

Stampat Progress Press

L-Isptar ta’ Malta 2545 0000

L-Isptar ta’ Għawdex ​2156 1600

Servizz Veterinarju ta’ Emerġenza ​ 5004 3888

Servizz ta’ Direttorju Telefoniku ​1182

Għawdex Palm Pharmacy, 2, Triq il-Palma, Ir-Rabat – 21566170 Joyce’s Pharmacy, Vjal it-8 ta’ Settembru, Ix-Xagħra – 21561486 Servizz ta’ tobba fiċ-ċentri tas-saħħa fil-Ħdud u l-festi pubbliċi Iċ-Ċentri tas-Saħħa tal-Mosta, Raħal Ġdid u l-Furjana jiftħu għall-emerġenzi 24 siegħa, sebat ijiem filġimgħa. Fil-Ħdud u fil-festi pubbliċi, iċ-Ċentru tas-Saħħa tal-Gżira jiftaħ għall-emerġenzi bejn it-8.00am u l-5.00pm. Ikun hemm ukoll servizz ta’ infermier bejn it-8.00am u t-8.00pm. Il-pubbliku jrid jattendi ċ-ċentru tas-saħħa tad-distrett tiegħu. Persuni mingħajr karta ta’ identità ma jiġux moqdija.

03

15.04.2018

kullhadd.com

IL-VERU U L-FALZ IL-BIDLIET FIL-LIĠI TAL-IVF

Iktar kmieni din il-ġimgħa d-Deputat Prim Ministru u Ministru għas-Saħħa, Chris Fearne, ressaq l-ewwel qari tal-bidliet li l-Gvern qed jipproponi għal-liġi talprotezzjoni tal-embrijun.

Bħal f ’kull bidla oħra l-opinjonijiet jistgħu jkunu diversi. Iżda, hemm fatt li ma jista’ jmerih ħadd.

Il-gazzetta KullĦadd tħares lejn uħud millargumenti, b’mod partikolari fil-midja soċjali u twieġeb jekk hux veru jew falz.

It-terminu ġenitur prospettiv mhux se jibqa’ jirreferi biss għall-koppji eterosesswali. VERU Se titneħħa d-diskriminazzjoni abbażi talorjentazzjoni sesswali tal-persuna u se tinkludi wkoll persuni single li jixtiequ jsiru ġenituri.

L-emendi l-ġodda fejn tista’ tagħti donazzjoni ċelloli tal-bajd f ’każ ta’ mara u sperma f ’każ ta’ raġel, mhumiex biss għall-persuni gay.

VERU Din il-bidla tindirizza wkoll il-ħtiġijiet ta’ familji eterosesswali. Pereżempju hemm każi fejn mara ma tkunx tista’ tipproduċi bajd. Dan minħabba diversi raġunijiet bħal età u kundizzjonijiet mediċi.

Donatur jista’ jagħti donazzjoni darba biss. VERU Din tassigura li l-każi jkunu ġenwini u ma jkunx hemm min jagħmilha regolarment b’riskji li pereżempju ssir għall-flus.

Iktar minn hekk kull donatur irid ikollu ’l fuq minn 18-il sena u l-identità tad-donatur, jekk mhux f ’każijiet ta’ donazzjoni diretta għandha tibqa’ kunfidenzjali.

L-embrijuni ffertilizzati mhux użati mhux se jinqerdu. VERU Il-ġenituri prospettivi jridu jiffirmaw kunsens mal-faċilità liċenzjata biex jagħmlu cryo-preservation (iffriżar tal-embrijuni), jintrabtu wkoll li jekk ma jużawx l-embrijuni ffertilizzati sal-età permessibbli li matulha jistgħu jagħmlu IVF, l-embrijuni jkunu jistgħu jingħataw għall-addozzjoni.

VERU

Il-Gvern għandu mandat elettorali biex jagħmel din il-bidla u għalhekk huwa obbligat li jwettaqha. VERU Dawn il-bidliet kienu fil-manifest elettorali tal-Partit Laburista għall-aħħar elezzjoni ġenerali u iktar minn hekk il-Partit Laburista kien ukoll ċar meta wieġeb kwestjonarji fuq suġġetti relatati fosthom dawk tal-MGRM.

FALZ

Kulħadd se jkollu jagħmel il-cryo-preservation. FALZ

Din il-liġi tiftaħ it-triq għall-abort.

FALZ

Il-ġenituri prospettivi jistgħu jagħżlu li ma jagħmlux użu mill-cryo-preservation f ’dan il-każ – żewġ bajdiet biss f ’kull ċiklu jkunu ffertilizzati.

Din hi liġi favur il-ħajja bil-ħsieb ewlieni tagħha hu li iktar nies ikollhom l-ulied.

Il-proposti fil-Parlament idaħħlu s-surrogacy b’mod immedjat. FALZ Se jkun hemm konsultazzjoni dwar il-proċess li bih mara ġġorr embrijun ta’ ġenituri prospettivi.

Huwa ċar mill-bidu li din tista’ tkun ikkunsidrata biss jekk issir b’mod altruwistiku. Pereżempju quddiem il-Parlament xehdet mara li bl-ebda mod ma setgħet iġġorr it-tarbija tagħha minħabba kundizzjoni ta’ saħħa. Iżda oħtha kienet lesta tagħmel dan.

Min-naħa l-oħra se jibqa’ illegali s-surrogacy għall-gwadann, qligħ ta’ flus.

Bil-bidliet wieħed jista’ jneħħi l-embrijun b’difetti ġenetiċi.

FALZ Ebda teknika li biha tista’ tiskopri jekk l-embrijun hux se jkollu difetti ġenetiċi mhu se tkun ikkunsidrata.

Lanqas ma tista’ ssir l-għażla tassess tat-tarbija.

Din il-liġi ddaħħal il-kunċett ta’ ffiriżar tal-embrijuni għall-ewwel darba f ’Malta.

FALZ Il-liġi tal-2012 diġà kellha filprinċipju l-iffirżar tal-embrijuni.

Tant li diġà hemm embrijuni ffriżati f ’Mater Dei. Bil-bidla se jingħata ċ-ċans lill-ommijiet li ma jgħaddux mill-proċess kollu mill-bidu.

04

15.04.2018

kullhadd.com

IL-LOW COST BIDLU Ż-ŻJARAT FIS-SITI STORIĊI

Il-fenomenu tal-low cost airlines fl-aħħar snin bidel ukoll iż-żjarat fis-siti storiċi ta’ pajjiżna. Dan jirriżulta mir-rapport annwali ta’ Heritage Malta li mmarka kif filwaqt li fl-imgħoddi kienu l-gruppi l-iktar li jagħmlu żjarat fis-siti tagħha, illum il-ġurnata huma l-individwi li jagħmlu dan. Sa 10 snin ilu 36% tat-turisti li jżuru s-siti storiċi kienu parti minn

gruppi u llum dan niżel għal 21% biss.

Heritage Malta kellha iktar minn 1,300,000 viżitatur bi ħlas is-sena li għaddiet. Numri importanti għaliex 85% tad-dħul ta’ din l-entità huwa marbut mad-dħul tal-viżitaturi. Il-pubblikazzjonijiet u l-ispejjeż ta’ konservazzjoni b’6% kull wieħed jagħmlu t-tieni sors tad-dħul l-iktar b’saħħtu.

It-tempji tal-Ġgantija f ’Għawdex baqgħu l-iktar sit popolari man-nies u warajhom it-tempji megalitiċi ta’ Ħaġar Qim. Tal-ewwel żaruhom iktar minn 200,000 persuna u f ’tat-tieni daħlu iktar minn 170,000 ruħ. L-Imnajdra wkoll kellhom numru kbir ta’ viżitaturi tant li qabżu l-117,000 persuna. Is-sena d-dieħla mistenni jiġbed interess kbir ukoll

il-mużew tal-arti MUŻA. Tliet siti popolari oħra li kellhom viżitaturi bejn 73,000 u 85,000 kienu l-Mużew tal-Arkeoloġija, il-mużew tal-gwerra u l-armerija. Fil-każ tal-mużew tal-arkeoloġija kellha rwol importanti ħafna l-wirja tax-xabla ta’ La Valette tant li l-viżitaturi żdiedu b’40% meta mqabbel mas-sena ta’ qabel.

JITĦAJRU JSARRFU Ċ-ĊAVETTA FI FLUS • L-ANZJANI JIEĦDU INTERESS FL-ISKEMA LI NIEDA L-GVERN FL-AĦĦAR JIEM Il-gazzetta KullĦadd hija mgħarrfa li kien hemm interess partikolari fid-dettalji tal-iskema li l-Gvern introduċa fl-aħħar jiem għal anzjani li jgħixu f ’residenza. Dan meta tnieda inċentiv volontarju li joffri opportunità lil dawk l-anzjani li għandhom post tal-Gvern u daħlu f ’res-

idenza tal-anzjani, li jgawdu minn 20% aktar tal-pensjoni jekk jirritornaw lura ċ-ċwievet tal-post lill-Awtorità tad-Djar.

B’dan ifisser li ser jibqgħalhom fi bwiethom bejn €1,500 sa €3,000 fis-sena, skont kemm hi l-pensjoni tagħhom.

Bil-għan ta’ dan l-inċentiv

huwa, li l-anzjan mhux biss igawdi minn aktar flus fil-but iżda anke li jiżdied l-istokk ta’ postijiet ta’ akkomodazzjoni soċjali. Miżura li kienet tħabbret fil-baġit u li minnha jistgħu jibbenefikaw mhux biss dawk l-anzjani li għadhom se jidħlu f ’dar tal-anzjani iżda anke dawk li diġà qed jgħixu fiha.

Inċentiv li fi kliem il-Kap Eżekuttiv tal-Awtorità tad-Djar, Steve McCarthy, se jkunu qed jiggwadanjaw minnu ż-żewġ naħat.

“Dan huwa stock li wara li individwu jkun użah għal għexieren ta’ snin, ladarba ma jkollux bżonnu iżjed, jirritornah lura biex ikun jista’ jibda jgawdi minnu dak l-individwu li huwa fil-bżonn ta’ din it-tip ta’ akkomodazzjoni. Għalhekk qed naraw li ż-żewġ partijiet involuti f ’dan l-inċentiv se jkunu qed jiggwadanjaw. Dan hekk kif l-anzjan se jifdallu iżjed flus, mhux biss għaliex igawdi minn persentaġġ akbar tal-pensjoni tiegħu iżda anke għax mhux se

jibqà jħallas il-kera li jkun hemm fuq din l-art, filwaqt li jiġu irkuprati aktar postijiet tal-Awtorità tad-Djar biex imorru għand dawk l-individwi li l-aktar huma fil-bżonn.”

It-tnedija saret mill-Ministru Michael Falzon u s-Segretarju Parlamentari Roderick Galdes fl-aħħar jiem u għal aktar informazzjoni wieħed jistà jagħmel kuntatt mas-sezzjoni tal-Customer Care fi ħdan l-Awtorità tad-Djar billi jċempel fuq il-freephone 80072232.

KIF SE JITĦADDEM DAN L-INĊENTIV: • Il-miżura ta’ dan l-inċentiv tapplika għal dawk l-anzjani kollha li qegħdin jew se jibdew jgħixu f ’San Vinċenz De Paul kif ukoll għall-anzjani li qegħdin jirresjedu fi djar tal-anzjani privati u tal-knisja u li qegħdin taħt Public-Private Partnership mal-Gvern.

• Jekk anzjani jagħtu lura ċ-ċavetta tal-post tal-Gvern li għandhom, jekk id-dar talanzjani qabel kienet qed taqtgħalhom 80% tal-pensjoni issa tibda taqtgħalhom 60%.

• Min-naħa l-oħra, dawk id-djar tal-anzjani li jaqtgħu 60% tal-pensjoni tal-anzjani li jirresjedu fiha, jekk japplikaw għal dan l-inċentiv tibda taqtgħalhom 40% tal-pensjoni.

• B’dan l-inċentiv se jiġi spjegat lill-anzjani, hekk kif matul il-jiem li ġejjin se tkun qed titqassam l-informazzjoni neċessarja mit-tmexxija ta’ dawn id-djar.

• Eżerċizzju li għandu jwassal biex kull anzjan li jesprimi l-interess tiegħu jiġi kkuntattjat direttament mill-Awtorità tad-Djar.

• Biex imbagħad timtela l-applikazzjoni li tgħaddi mill-proċess ta’ verifikazzjoni biex dawn il-postijiet ta’ akkomodazzjoni soċjali jibdew jiġu rilokati lil persuni oħra.

05

15.04.2018

kullhadd.com

JATTAKKAW L-ESPERTI GĦAX ĠABUHOM FIX-XEJN FUQ L-ISLAPP

In-nies ta’ madwar Jason Azzopardi u Simon Busuttil spiċċaw jattakkaw esperti rinomati u rispettati għax bil-pariri legali tagħhom ġabu fix-xejn il-proposta tal-Oppożizzjoni Nazzjonalista dwar l-islapp.

Dawn riedu li ġurnalist ma jkunx responsabbli ta’ għemilu jekk kemm-il darba bniedem li jħossu inġurjat imur jiftaħ każ f ’xi pajjiż ieħor. Il-Gvern evalwa l-proposta bl-ikbar serjetà bħala parti mill-bidliet li kien qed jagħmel għal-liġi tal-midja u li tat iktar libertajiet lill-ġurnalisti. Dwarha talab il-parir ta’ erba’ ditti legali li huma meqjusa bħala awtorità fl-oqsma kostituzzjonali u tal-liġi Ewropea.

Saħansitra fost dawk li taw il-pariri kien hemm ditta legali internazzjonali.

Għax dawn il-pariri ma ntgħoġbux, Andrew Borg Cardona qal li l-Gvern ma talabx l-opinjoni ta’ espert kostituzzjonali. Dan meta n-nies midħla tal-Qorti Maltija jafu li l-Professur Ian Refalo, wieħed minn dawk li ta l-parir tiegħu, huwa wieħed mill-esperti kostituzzjonali ewlenin f ’pajjiżna. Fejn mhux biss jgħallem il-Kostituzzjonal fl-Università ta’ Malta iżda huwa wkoll l-avukat ta’ bosta entitajiet kostituzzjonali u pubbliċi fosthom il-Kummissjoni Elettorali u l-Parlament Malti. Andrew Borg Cardona, li bit-tweet tiegħu ried jimplika li Refalo ma jifhimx fil-kostituzzjonal, huwa wkoll l-avukat ta’ Jonathan Ferris li f ’awla tal-Qorti ftit tal-ġimgħat ilu kien agressiv u ostili fil-konfront tal-Professur Refalo. Saħansitra qallu “busli l-bajd” meta wara seduta tat-tribunal industrijali Ferris tilef kull sens ta’ dekor u ħareġ jattakka

lill-Professur li fil-Qorti hu meqjus bħala istituzzjoni.

Intant, dwar l-islapp ilGvern ippubblika l-pariri tiegħu iżda l-Oppożizzjoni ma ppubblikat ebda parir li juri xort’oħra.

Fost il-bidliet ewlenin illiġi l-ġdida tal-midja taħseb għat-tneħħija tal-libell kriminali. Xi ħaġa li f ’pajjiżna kienet ilha mwiegħda snin.

Kull libell kriminali pendenti li bħalissa jinsab quddiem il-qrati se jispiċċa ladarba

tgħaddi l-liġi mill-Parlament.

Għalkemm din hi bidla waħda minn 18 li issa qed jistennew biss l-aħħar vot parlamentari. Din hi wkoll bidla li ġabet it-tifħir ta’ istituzzjonijiet internazzjonali. Meta l-Gvern nediha, l-OSCE kellha kliem ta’ tifħir għall-bidliet fil-liġi tal-midja u l-libertà tal-espressjoni f ’pajjiżna.

“Very positive assesment,” qalet fi tmiem is-sommarju ta’ rapport li għamlet.

F’dokument li fih analizzat il-bidliet li l-Gvern ressaq għall-approvazzjoni tal-Parlament. F’din l-analiżi kien innotat kif l-ikbar bidla hi dik li se tneħħi l-libell kriminali.

L-esperti tal-OSCE jgħidu li “l-iktar importanti hu li l-att jelimina l-proċeduri kriminali ta’ bħalissa kontra l-ġurnalisti u l-midja.”

Fil-fatt id-dokument jispjega li t-tneħħija ta’ dawn il-proċeduri huwa impor-

tanti ferm għall-OSCE li dejjem qieshom bħala xkiel għal-libertà tal-espressjoni.

L-analiżi tal-OSCE tkompli tgħid li l-liġi tinkludi elementi ta’ importanza, “remarkable” jgħid id-dokument, għal dik li hi difiża f ’każ ta’ libell ċivili. Jinnota kif hemm limitu f ’dawk li huma danni ċivili u tqis bħala importanti li hemm kriterja li għandha tqis il-qorti meta tiġi biex tikkalkula d-danni.

06

15.04.2018

kullhadd.com

€6 MILJUN U 200 IMPJIEG • IL-ĠIMGĦA D-DIEĦLA SE JITĦABBAR INVESTIMENT ĠDID FIL-QASAM TAL-BLOCKCHAIN Kmieni l-ġimgħa d-dieħla mistenni jkun imħabbar investiment ieħor kbir fil-qasam tat-teknoloġija blockchain, disruptive technologies u exchanges, investiment li jaqbeż is-€6 miljun u li se jkun qed joħloq mal-200 post tax-xogħol ġdid f ’pajjiżna fi spażju ta’ sitt xhur.

Dan l-investiment isegwi investimenti kbar li diġà ħabbru li se jkunu qed jirrilokaw f ’pajjiżna, fejn proprju ftit talġimgħat ilu l-ikbar kumpanija fil-qasam tal-blockchain u l-exchanges, Binance, ħabbret li kienet se tiġi f ’Malta u aktar kmieni din il-ġimgħa l-kumpanija OKEx ibbażata f ’Hong Kong, it-tieni l-ikbar waħda fil-qasam tagħha, ukoll ħabbret li se tespandi l-operat tagħha f ’pajjiżna.

Il-kumpanija l-ġdida li mistennija tibda topera uffiċjalment minn Malta l-ġimgħa d-dieħla tinkorpora fi ħdanha diversi branki tat-teknoloġiji emerġenti f ’diversi kumpaniji differenti, fosthom kumpanija partikolari li l-qligħ tagħha jmur esklussivament għall-filantropija, biex tgħin għaqdiet volontarji fil-ħidma li jkunu qegħdin jagħmlu.

Din il-kumpanija se tkun qed tinvesti wkoll ħafna f ’dak li għandu x’jaqsam ma’ taħriġ għall-impjegati tagħha u qed tattira diversi esperti mid-dinja kollha sabiex ikunu jistgħu jassistuha u jżommu lill-kumpanija aġġornata bl-aħħar żviluppi f ’qasam li jispikka fih id-dinamiżmu u t-tibdil il-ħin kollu.

Il-kumpanija se tkun qed tiftaħ l-uffiċini tagħha f ’Tas-Sliema u diġà qed tipprovdi appartamenti għall-membri tal-kumpanija li jkunu ġejjin minn barra, fosthom id-diversi esperti li jiġu minn żmien għal żmien.

Mitlub jikkumenta mill-gazzetta KullĦadd is-Segretarju Parlamentari għas-Servizzi Finanzjarji, Ekonomija Diġitali u Innovazzjoni Silvio Schembri kkonferma din l-aħbar pożittiva u stqarr li hemm aktar kumpaniji li qed iħarsu lejn Malta sabiex jibdew joperaw minn hawn ukoll.

“Dan kollu seta’ jkun possibbli għax il-Gvern kien proattiv u ma qagħadx jistenna lil xi pajjiż ieħor biex joħroġ b’xi regolamentazzDan kollu seta’ jkun possibbli joni hu dwar teknoloġiji ġodgħax il-Gvern kien proattiv da iżda kienet avant-garde u kien fost tal-ewwel fid-dinja li u ma qagħadx jistenna lil xi ppubblika regolamentazzjoni serja u li toffri serħan il-moħħ pajjiż ieħor biex joħroġ b’xi mhux biss lill-konsumaturi regolamentazzjoni hu iżda anke lil dawn il-kumpaniji li qed jiġu f ’pajjiżna,” sostna Schembri.

Għal pajjiżna din il-ġimgħa kienet waħda pożittiva immens fil-qasam tat-teknoloġija u l-innovazzjoni mhux biss bit-tħabbira tal-kumpanija OKEx, iżda anke bid-data centre ġdid miftuħ fejn kienet qabel il-power station tal-Marsa, b’investiment iniżjali ta’ €5 miljun, bil-Memorandum of Understanding iffirmat bejn il-Gvern Malti u l-kumpanija Globali Microsoft li se jwassal mhux biss għal titjib fis-servizzi talGvern online iżda anke l-esplorazzjoni ta’ aktar servizzi fuq sistemi ġodda, u anke t-tibdil fil-liġi tal-logħob li se tassigura li dan is-settur tant importanti għall-ekonomija ta’ pajjiżna jkompli jkun salvagwardjat.

“Il-mira tagħna hija li nagħmlu minn Malta l-gżira tal-Blockchain, għax dan mhux biss se jassigura aktar tkabbir ekonomiku u aktar impjiegi fil-preżent, iżda anke li permezz tal-ħidma li qed issir f ’dan is-settur bħalissa, qed naħsbu fil-ġenerazzjonijiet li jmiss,” temm jgħid is-Segretarju Parlamentari responsabbli mis-Servizzi Finanzjarji, l-Innovazzjoni u l-Ekonomija Diġitali.

IL-PD F’DISKUSSJONIJIET MAL-PARTIT TA’ JOHN ZAMMIT Il-Partit Demokratiku ta’ Marlene u Godfrey Farrugia se jkun qed jikkopera iktar mal-Alleanza Libera ta’ John Zammit.

John Zammit ilu jikkontesta l-elezzjonijiet bħala indipendenti jew kap tal-istess partit, li rari jkollu kandidati oħra, għal diversi snin u dejjem għamel dan mingħajr suċċess.

Però fl-aħħar jiem saru laqgħat f ’Għawdex bil-għan li ż-żewġ naħat jifhmu iktar lil xulxin u fi kliem John Zammit iż-żewġ naħat tkellmu dwar iktar koperazzjoni. Fost oħrajn iż-żewġ partiti huma membri tal-ALDE il-partit tal-liberali

Ewropew. F’Għawdex John Zammit preżenta numru ta’ photocopies u dokumenti lill-membri tal-partit tal-PD li marru jiltaqgħu miegħu fosthom il-kap Anthony Buttigieg u Godfrey Farrugia. Mhux magħruf jekk għaż-żmien li ġej il-Partit Demokratiku hux se jibdel l-koalizzjoni li kellu mal-Partit Nazzjonalista f ’waħda ma’ John Zammit.

Anke għaliex il-karti mal-Partit Nazzjonalista llum tqattgħu għalkollox.

Li hu żgur li bejn John Zammit u l-Partit Demokratiku l-affarijiet huma tajbin bħal

ma kienu bejn Simon Busuttil u Marlene Farrugia tant li hemm min jemmen li Zammit ikun jista’ jieħu post Simon Busuttil bħala sieħeb f ’koalizzjoni fl-elezzjoni li jmiss.

Għalkemm Zammit ma jistax joffri partit kbir bħalma offra fl-aħħar elezzjoni l-Partit Nazzjonalista. Iżda, bin-nuqqas ta’ popolarità li qed igawdi l-Partit Demokratiku bħalissa jidher li kull qatra tgħodd.

Godfrey Farrugia kkummenta fuq din il-laqgħa bi kburija u qal lil Zammit: “Kien unur tiegħi li niltaqa’ miegħek.

Grazzi.”

07

DELIA GĦAD IRID IĦALLAS €65,000 15.04.2018

kullhadd.com

Meta l-Ħadd li għadda rrapportajna kif f ’salt wieħed ilKap tal-Partit Nazzjonalista Adrian Delia sab €55,000 biex jibda jħallas lid-Dipartiment tat-Taxxa, Adrian Delia ħareġ jgħid li issa l-gazzetta “ma tistax tgħid li Delia ma ħallasx it-taxxa” u prova jagħti l-impressjoni li kien solva l-kwistjonijiet kollha li kien hemm mad-Dipartiment tat-Taxxi Interni.

Saħansitra Net News irrapporta bi prominenza li Adrian Delia qal li “m’għadx hemm kwistjonijiet pendenti” dwar it-taxxa. Iktar minn hekk Delia ddeskriva s-sitwazzjoni bħala waħda ta’ game over.

Iżda, il-verità hi li Adrian Delia għad baqagħlu jħallas iktar minn kemm diġà ta, bil-pendenzi li għad baqa’ jlaħħqu l-€65,000. B’hekk it-€80,000 li kienu magħrufa oriġinarjament, fil-verità se jkunu jlaħħqu l-€120,000.

Hemm erba’ snin oħra li fihom Delia ma ħallasx ittaxxa bl-iskuża li dejjem ta kienet li kien ċittadin privat. U iktar minn hekk, jekk dwar il-perjodi l-oħra qal li kien hemm kwistjoni, fuq dawn żgur li m’hemmx.

Interessanti kif wara li l-Ħadd Adrian Delia qal li l-kwistjoni magħluqa, it-Tnejn prova jħalli tieqa mbexxqa. Mistoqsi dwar il-kwistjoni fil-programm Realtà Adrian Delia qal: “Jien ħallast id-disputa, tassnin ta’ wara kienu mħallsin, issa baqa’ l-aħħar sena fi-

nanzjarja tas-16 għax skont hux il-year of assessment jew il-year basis whatever it is. Dik titħallas ukoll.”

Sal-lum Delia għadu ma tax rendikont ċar u dettaljat ta’ kif ġab il-€55,000 u kif beħsiebu jiffinanzja l-kumplament. Dan għax il-Kap Nazzjonalista għażel li ma jiħux il-programm ta’ pagamenti bin-nifs bħalma jagħmlu ħafna nies iżda ħallas f ’daqqa minkejja li kien qal li kien hemm problema ta’ cash flow.

Iżda, din il-gazzetta tinsab f ’pożizzjoni li tikkonferma li Delia gideb. Is-snin ta’ wara mhux vera kienu mħallsin u għad irid iħallashom anke jekk riċenti sar magħruf li meta kien avukat kien jaqla’ €210 fis-siegħa u d-ditta legali tiegħu ħadet mijiet ta’ eluf ta’ ewro f ’konsulenzi tal-gvern.

Il-kwistjonijiet finanzjarji ta’ Delia u n-nuqqas ta’ trasparenza min-naħa tiegħu kienu suġġett għall-kritika ta’ bosta fil-Partit Nazzjonalista. Tul is-sajf li għadda saru allegazzjonijiet u nktibu ħwejjeġ li qatt ma

kienu ċċarati minn Delia u kien hemm esponenti talPN li semmew dawn fost ir-raġunijiet għar-riżenja tagħhom.

Delia jgħid li m’użax il-flus tal-maratona Fattwalment Adrian Delia beda jħallas ftit tal-jiem wara li l-Partit Nazzjonalista għamel ġbir ta’ fondi. Filwaqt li nnotat dan, din ilgazzetta qalet li ma kinetx qed tgħid li uża dawk ilflus. Iżda, Delia bħal donnu inkwetah ħafna dan il-fatt u bagħat ċaħda għal dak li wara kollox m’għedniex.

Delia qal hekk: Il-Partit Nazzjonalista jiċħad bl-aktar mod kategoriku l-fake news tal-ONE NEWS u l-gazzetta KullĦadd li flus tal-maratona ġbir ta’ fondi tal-Partit Nazzjonalista ntużaw sabiex jitħallsu xi kontijiet li mhumiex tal-Partit Nazzjonalista. Din il-gidba tal-midja Laburista hija biss reazzjoni fqira għas-suċċessi li kellu l-Partit Nazzjonalista fil-maratoni li għamel flaħħar ġimgħat.

10

15.04.2018

kullhadd.com

MALTA SE JKOLLHA L-EWWEL MUŻEW TAL-LETTERATURA Hemm il-ħsieb li fil-qalba talBelt Kapitali ta’ pajjiżna Malta jkollha l-ewwel mużew tal-letteratura. Fl-aħħar jiem id-Dipartiment tal-Artijiet iffirma ftehim mal-Ministeru għall-Edukazzjoni biex għadda bini f ’Old Mint Street li fost oħrajn għandu jintuża għal dan il-għan.

Ikkuntatjata mill-gazzetta KullĦadd, kelliema għall-Ministeru għall-Edukazzjoni spjegat kif dan il-bini ser iservi għas-sede tal-Kunsill Nazzjonali tal-Ktieb (KNK) li sal-lum ma kellux is- id-deċiżjoni l-Kunsill Nazzjonali statura ġdida u iktar awtonomi- uniku fil-Kunsill Nazzjonali talsit tiegħu minn fejn jopera. B’din tal-Ktieb se jkun qed jingħata ja. Ukoll, dan mhux investiment Ktieb li dan l-aħħar ra jissaħħaħ il-baġit tiegħu wkoll.

Imma mhux biss. Parti mill-binja se tintuża biex jinfetaħ mużew tal-letteratura u parti minnu se tkun imwellija lil kumpanija privata f ’public private partnership biex jinfetaħ ħanut tal-kotba li jservi bħala aġent kulturali.

“B’ħanut tal-kotba li jservi bħala aġent kulturali nifhmu ħanut tal-kotba li jkollu lista ta’ kotba interessanti u li jorganizza l-attivitajiet b’mod regolari,” spjegat il-kelliema għall-Ministeru għall-Edukazzjoni.

Dan il-bżonn ilu jinħass fiċ-ċrieki tal-letteratura u dawk kulturali għaliex f ’Malta għandna nuqqas kbir ta’ ħwienet tal-kotba li jservu bħala aġent kulturali u l-industrija lokali tiddeskrivi din ukoll bħala problema kbira.

“Ser nibbenefikaw bħala valur kulturali li ħa jkollna l-mużew tal-letteratura u ħa tibbenefika l-industrija tal-kotba billi ser niffaċilitaw il-ftuħ ta’ ħanut tal-kotba ġdid li ħa jservi ta’ aġent kulturali. Jiġifieri kemm kummerċjalment kif ukoll kulturalment dan il-proġett se jkollu valur kbir,” kompla jintqal lilna.

L-AĦĦAR ĊANS BIEX TINGĦAQAD MA’ ELUF Din il-gazzetta qed tippubblika għall-

aħħar darba llum l-avviż biex wieħed jingħaqad bħala parti mill-ktieb dwar l-10 snin fit-tmexxija tal-Partit Laburista ta’ Joseph Muscat.

Eluf diġà għamlu dan fl-aħħar ġimgħat u l-jum tal-lum kien immarkat bħala l-aħħar wieħed fejn se jintlaqgħu l-applikazzjonijiet. Però jekk l-avviż li qed noħorġu llum ma’ din il-gazzetta jintbagħat tul il-jiem li ġejjin is-Sensiela Kotba Soċjalisti se taċċettah xorta waħda.

Iżda, imbagħad se jkun diffiċli li wieħed ikun bħala parti mill-proġett. Fis-City Theatre il-Belt, illum se jkun hemm ukoll il-volontiera tas-Sensiela Kotba Soċjalisti jimlew il-formoli.

11

15.04.2018

kullhadd.com

BIEX JITOLBU APOLOĠIJA RIDUHA TMUR L-ISTAMPERIJA Għaddewha minn martirju u wara li kien ħaddieħor li solva d-dwejjaq li kienet għaddejja minnu riduha tmur id-Dar Ċentrali biex jitolbuha apoloġija.

Din hi l-istorja ta’ Joanne Cassar, il-persuna transgender li fi żmien Gvernijiet Nazzjonalisti spiċċat il-Qorti għax riedet tiżżewweġ. Titkellem dwarha f ’pubblikazzjoni ġdida ta’ Simon Bartolo bl-isem A Seat At The Table. Pubblikazzjoni li titkellem ma’ diversi persuni dwar il-bidliet li pajjiżna għadda minnhom fl-aħħar snin b’rabta mad-drittijiet ta’ persuni LGBTIQ. Cassar tkellmet ħafna dwar kif Gvern Ġdid Laburista tal2013 waqqa’ b’mod immedjat kawża li kienet spiċċat quddiem il-Qorti Ewropea għad-Drittijiet tal-Bniedem. Anke għax wara li f ’Malta rebħet id-dritt li tiżżewweġ fl-ewwel qorti tilfet l-appell li kien għamlilha Gvern Nazzjonalista.

Iżda, il-bidla fil-Gvern kienet ġabet bidla f ’ħajjitha u fil-ktieb ta’ Simon Bartolo tgħid li tibqa’ grata għal dejjem lil Joseph

Muscat, Prim Ministru filwaqt li tqis lil Helena Dalli, il-Ministru għad-Drittijiet Ċivili bħala t-tieni omm tagħha.

Tgħid li wara li dawn solvew il-problema tagħha u saħansitra bidlu l-liġi, ċemplitilha d-Deputat Nazzjonalista Claudette Buttigieg li infurmatha li l-Partit Nazzjonalista riedu jitolbu apoloġija u għalhekk xtaquha li tattendi biex tirċievi l-apoloġija personalment.

Joanne Cassar tgħid li apprezzat il-ġest iżda insistiet li jekk tassew riedu jiskużaw ruħhom kellhom imorru huma d-dar tagħha u mhux jippretendu li hi tmur f ’tagħhom. Qalet ukoll li l-kumepns finanzjarju li tatha t-tmexxija ġdida tal-pajjiż kellu jingħata wkoll mill-Partit Nazzjonalista li wara kollox kien dak li għaddiha minn diffikultà.

“Dan qatt ma ġara,” jikteb l-awtur li jgħid li l-iktar mument ta’ kburija għal Joanne kien meta ngħatat l-unur prestiġjuż ta’ Ġieħ ir-Repubblika biex l-Istat Malti rrikonoxxa d-determinazzjoni u l-perseveranza tagħha.

12

15.04.2018

kullhadd.com

TAGĦMEL L-ILBIESI LI ĦADD MA JIXTIEQ

Kitba ta’ x’tivvinta.

L-idea ta’ Dress an Angel RAMONA PORTELLI Malta bdiet sentejn ilu, wara Huwa ġest ferm sabiħ li jekk li kienet rat post fuq Facexi lbiesi ma jibqgħux jiġuna book li teżisti organizzazzjew sempliċiment m’għand- joni li tagħmel ilbiesi għal niex użu aktar minnhom, nir- trabi li sfortunatament ikunu referuhom għal terzi persuni. telqu minn din id-dinja kmieDawn jistgħu jkunu ta’ gwa- ni wisq, minn ilbiesi tat-tieġ.

Wara dan, il-pass li kien dann għal min jakkwistahom.

Għall-intervista tal-lum, sirt imiss għaliha kien li staqsiet naf b’organizzazzjoni li tiġ- midwife ħabiba tagħha jekk bor ilbiesi tat-tieġ u minn- teżistix xi tip ta’ organizhom jinħarġu lbiesi ċkejkna zazzjoni hawn Malta u qagħal trabi li jkunu ħallew din ltilha li ma teżistix. “Hemm id-dinja. Sabiex insir naf ak- iddeċidejt li trid issir xi ħaġa, tar dwar din l-organizzazz- u kont ser nagħmel l-almu joni, tkellimt ma’ Candace tiegħi biex dan iseħħ. Il-Bereavement Officer Mrs SanVella Bencini.

Għandha 40 sena, tgħix dra Castillo u ħabibti Nail-Mellieħa, u taħdem bħala tasha Micallef (il-midwife), receptionist fl-isptar tal-ann- qaluli eżatt x’għandhom imali. Il-passjoni tagħha hija bżonn u bdejt minn hemm. l-annimali. Tgħin ċerti sant- Il-problema kienet li jien ma warji billi tagħmel fostering kontx naf inħit! Allura bdejt ta’ puppies u ssibilhom saqaf nara vidjows fuq YouTube u u affarijiet oħra. Għandha bdejt nitgħallem kif nagħmel erbat itfal, u erbat iklieb, u dawn l-ilbiesi u l-pockets. tieħu ħsieb Dress an Angel Ħloqt Facebook page - Dress – Malta. Hija wkoll mara im- an Angel - Malta biex noħloq kuxjenza u biex in-nies joffru penjata ħafna.

Tiddeskrivi lilha nnifi- l-ilbiesi tagħhom. Kelli rissha bħala persuna li tħobb pons qawwi ħafna. Ix-xogħol tgħin lil min għandu bżonn, kien jeħodli ħafna ħin, peress kemm bnedmin, u kemm li m’għandix esperjenza jew l-annimali. Tħobb in-natura. tagħlim fil-ħjata, kif ukoll Hija bniedma attiva ħafna u familja kbira x’nieħu ħsieb. m’għandhiex kwiet, anzi kif In-nies bdew jaraw ix-xogħol tkun ftit sekondi kwieta tara tiegħi fuq il-paġna, u iktar

kelli rispons, u fl-aħħar bdew ikellmuni nisa li jixtiequ jħitu u xtaqu jgħinuni, u hekk għaqqadna grupp,” bdiet tgħid Candace.

Sirt naf li bħala Dress an Angel – Malta, mhumiex reġistrati bħala NGO, però jinsabu fil-proċess tiegħu.

Bħalissa hija organizzazzjoni biss. Għandhom group chat fuq Facebook fejn jitkellmu, jiddiskutu u jippjanaw flimkien.

Ta’ min jgħid li din l-organizzazzjoni ntlaqgħet tajjeb ħafna mill-pubbliku. “Ġieli rċivejt messaġġi minn xi omm, fejn tirringrazzjana tax-xogħol li qed nagħmlu, u li t-tarbija tagħha tkun għadha kemm indifnet b’libsa minn tagħna. Dawn it-tip ta’ messaġġi jimlewna b’kuraġġ biex nibqgħu naħdmu għal dan il-għan.”

L-ilbiesi tat-trabi jingħataw b’xejn lil kull min ikollu bżonn L-ilbiesi u l-pockets li jippreparaw għat-trabi jintużaw għall-korrimenti u anke għal trabi li sfortunatament jitwieldu mejta f ’Mater Dei u l-Isptar Ġenerali t’Għawdex.

Dawn jingħataw b’xejn għal kull min ikollu bżonn.

Naturalment biex dan kollu jibqa’ fis-seħħ, Dress an Angel – Malta jitolbu għajnuna mill-pubbliku inġenerali sabiex ikunu jistgħu jżommu din l-organizzazzjoni għaddejja. “Nilqgħu donazzjonijiet ta’ lbiesi tat-tieġ, però daqskemm kellna rispons tajjeb dan l-aħħar, għalissa ma nistgħux naċċettaw iktar, għax m’għandniex biżżejjed spazju,” aġġornatni Candace.

Bħalissa fl-organizzazzjoni Dress an Angel – Malta hemm b’kollox seba’ membri. Dawn huma persuni ta’ esperjenza fil-qasam tal-ħjata u huma persuni ddedikati, kreattivi u b’qalb tad-deheb.

Il-ħajjata fil-fatt huma Nadia Caruana, Doris Caruana, Elaine Galea, Rose Cassar, Casingena Louise Felice, Mary Carmen Bonnici u Romina Agius. “Tassew bravi. Mingħajrhom ma kontx nilħaq nagħmel dawk kollha li kien hemm bżonn. Infatti jien waqaft inħit għax ma nistax nikkumpara x-xogħol tiegħi ma tagħhom, kif ukoll kelli nibda naħdem u allura m’għandix dak il-ħin. Meta l-ilbiesi jkunu lesti, intuhom lill-Bereavment Officer talisptar, u hi tqassam mas-swali li għandhom bżonn. Però ma qtajtx qalbi, għax qed nip-

prova nitgħallem il-ganċ, billi nara vidjows fuq Facebook,” żvelat miegħi Candace.

It-tip ta’ lbiesi li joħolqu huma kemm għall-bniet u anke għas-subien, kif ukoll pockets għall-korrimenti, u tip ta’ gverta. Primarjament jużaw ilbiesi tat-tieġ, però ġieli kellhom ilbiesi talpreċett u evening dresses.

Min dawn tal-aħħar, jużaw id-drapp biex joħolqu gost fuq il-libsa, jew il-pocket.

Ridt inkun naf xi kemm normalment joħorġu lbiesi minn kull libsa tat-tieġ. Filfatt, skoprejt li din tvarja skont is-sizes li nħadmu, ġieli tmienja, ġieli għaxra.

Bħala organizzazzjoni, minbarra l-ilbiesi, toffri wkoll sapport ieħor lill-ġenituri li jkunu għadhom kif tilfu t-tarbija tagħhom. Għalkemm bħalissa qed joffru l-ilbiesi biss, però jgħinu wkoll ġenituri tal-NPICU billi jagħmlu xi xogħol żgħir għalihom ukoll. Ladarba jkunu reġistrati hemm iktar li jixtiequ jagħmlu fil-futur.

Minn informazzjoni li ksibt mingħand Candace, sirt naf li bejn wieħed u ieħor bħala organizzazzjoni jkollhom bżonn madwar 60 pockTkompli f’paġna 23 >>

kullhadd.com

<< Tkompli minn paġna 22

et u xi 150 libsa fis-sena, li dawn jinkludu lil Għawdex.

Ta’ min jgħid ukoll li ma’ kull donazzjoni ta’ libsa tattieġ, l-organizzazzjoni tieħu ħsieb li tibgħat ritratti lil min ikun provdilhom il-libsa, kif kienet qabel u kif ġiet wara.

Il-membri kollha jaħdmu fuq bażi volontarja Ta’ min iżid li l-membri kollha ta’ Dress an Angel – Malta jaħdmu kollha kemm huma b’mod volontarju. “Naħdmu fil-ħin tagħna, ħadd m’għandu xi miri partikolari, għax skont l-individwu kif ikun fil-ħin privat tiegħu. Qatt ma tlabna flus għal xogħolna, nagħmluh b’mod volontarju, u biex ngħinu u noffru sapport lill-ġenituri li jiġu bżonn. Fil-Milied li għadda għamilna xi 45 qalb u anġlu għall-ġenituri tal-NPICU sabiex ikunu jafu li qed naħsbu u nitolbu għalihom. Waħda mill-ħajjata tagħna Nadia Caruana għamlet xi 80 qalb għall-istaff tas-swali li naħdmu viċin tagħhom.”

Lejn l-aħħar tal-intervista, Candace xtaqet tgħaddi messaġġ lill-qarrejja ta’ din ilgazzetta. “L-ewwel nett biex jitolbu għal dawn il-familji li għaddew minn din l-esperjenza kiefra biex jekk jafu lil xi ħadd li għadda minn din l-esperjenza, joffru l-għajnuna u jtuhom is-sapport kollu li għandhom bżonn. It-tieni jekk hawn xi ħadd jixtieq iħit, jew jaf jaħdem il-ganċ jew jaf xi tip ta’ crafts ieħor u jixtieq jingħaqad magħna, kemm jibgħatli messaġġ fuq il-paġna tagħna. Napprezza jekk tagħmlu likes fuq Facebook għal Dress an Angel – Malta, ħalli taraw ix-xogħol tagħna u biex tkunu tafu xi jkollna bżonn biex naqdu l-isptar u anke ħalli meta jkollna bżonn iktar ilbiesi, jew xi tip ta’ għajnuna oħra, tkunu tistgħu tgħinuna,” temmet tgħidli Candace.

13

15.04.2018

14

15.04.2018

kullhadd.com

F’BINI MAJESTUŻ U F’NOFS ELUF TA’ KOTBA Kbar u żgħar spiss jidħlu l-Belt Valletta biex b’xi mod jagħmlu tiftix mill-Biblijoteka Nazzjonali, fejn hemm ġabra enormi ta’ kotba li jmorru lura għal żmien l-Ordni ta’ San Ġwann f’Malta. F’dan il-bini antik, wieħed isib dak kollu li kien u għadu jiġi ppubblikat f’Malta u f’Għawdex, minn ġurnali, gazzetti, magazins, kotba u manuskritti. Iżda biex insiru nafu aktar fuq din il-Biblijoteka Nazzjonali, il-KullĦadd intervistat lil Cheryl Falzon, CEO tal-Libreriji.

1776 tlaqqa’ l-Kapitlu Ġenerali tal-Ordni, ilGran Mastru ta’ dak iż-żmien Fra Emmanuel de Rohan Polduc ħaseb biex jibni binja ġdida apposta biex tkun tista’ tilqa’ l-kollezzjoni li baqgħet tiżdied. Ħareġ digriet fejn ħabbar li kienet se tinbena biblijoteka pubblika għall-użu l-iktar tal-kappillani konventwali tal-Ordni li ġeneralment kienu jkunu Maltin. Inġieb Malta perit magħruf Taljan ta’ nisel Pollakk, Stefano Ittar, u dan għamel pjanta tal-biblijoteka l-ġdida li kellha tinbena fil-pjazza tat-Teżor, maġenb il-Palazz tal-Gran Mastru.

minn CHARLES B. SPITERI

Meta beda x-xogħol u kemm ħa żmien biex tlesta?

Kif taf il-bidu tagħha l-Biblijoteka Nazzjonali?

Il-Biblijoteka, bħala kollezzjoni, taf il-bidu tagħha lill-Gran Mastru tal-Ordni ta’ San Ġwann, Fra Claude de la Sengle, li fl-1555 ħareġ digriet li permezz tiegħu ordna li l-kotba kollha li jkunu ħallew il-kavallieri mejtin kellhom jiġu depożitati fit-Teżor Komuni tal-Ordni.

Fit-tieni nofs tas-seklu 18, Kavallier Franċiż - il-Balliju Fra Jean-Louis Guérin de Tencin – ra mitmuma l-ħolma tiegħu li jwaqqaf biblijoteka pubblika għal sħabu l-kavallieri, għax ilmenta li l-livell ta’ kultura tagħhom kien pjuttost baxx.

De Tencin kera post fit-triq ewlenija tal-Belt Valletta, li dak iż-żmien kien jisimha Strada San Giorgio.

Il-bini, li kienu jsibuh bħala Il Forfantone, kien spazjuż u b’hekk il-kotba setgħu joqogħdu tajjeb. De Tencin beda bil-kollezzjoni privata tiegħu, li kienet tinkludi għadd ta’ kotba rari, uħud minnhom stampati fl-Istamperija Rjali f ’Pariġi.

Kif bdiet tikber il-kollezzjoni fil-Biblijoteka u min kien jieħu ħsiebha?

Meta l-Kardinal Spanjol Fra Joaquín Portocarrero, li wkoll kien Kavallier tal-Ordni, miet fl-1760, de Tencin xtara l-kollezzjoni tiegħu mit-Teżor tal-Ordni u għaqqadha ma’ tiegħu. B’dawn iż-żewġ kollezzjonijiet imdaqqsa bdiet l-ewwel Biblijoteka Pubblika, li biex imexxiha, de Tencin sejjaħ minn Għawdex lill-ħabib tiegħu, l-istudjuż magħruf Gian Pietro Francesco Agius de Soldanis, li ġie Malta fl-1763.

Agius de Soldanis sar l-ewwel biblijotekarju u beda jgħix fil-Biblijoteka stess. Il-Biblijoteka bdiet tissejjaħ Bibliotheca Tanseana ad unur ta’ de Tencin. Fl-1766 de Tencin miet, iżda l-Biblijoteka baqgħet tiffjorixxi taħt it-tmexxija għaqlija ta’ Agius de Soldanis u warajh ta’ biblijotekarju studjuż ieħor, l-Abate Gioacchino Navarro.

Ix-xogħol fuq il-bini nbeda fl-1786 u tlesta 10 snin wara. Dan il-bini maestuż kellu jkun l-aħħar wieħed li bniet l-Ordni ta’ San Ġwann f ’Malta, għax sentejn wara, fl-1798, il-kavallieri tkeċċew minn Malta mill-Franċiżi.

Huma ma kinux laħqu ġarrew il-kotba mill-Forfantone.

Sadanittant, l-Abate Navarro kien ikkonfondut mhux biss għax ma kellux post għal aktar kotba fil-Biblijoteka tiegħu, li f ’dak iż-żmien kienet tgħodd mat-80,000 ktieb, iżda l-iktar għax beda jara d-dokumentazzjoni arkivistika li kienu ħallew il-kavallieri qed tiġi sparpaljata ’l hawn u ’l hemm. Hu talab lill-awtoritajiet Franċiżi biex jagħtuh id-dokumenti l-iktar prezzjużi u antiki taż-żmien meta l-Ordni kienet fl-Art Imqaddsa, kif ukoll il-volumi tal-Kunsill tal-Ordni u tad-digrieti tal-Gran Mastri. B’hekk dawn ġew salvati u saru parti mill-kollezzjoni tal-Biblijoteka wkoll.

Allura maż-żmien x’beda jinġabar u jinżamm fil-Biblijoteka?

Il-Biblijoteka Nazzjonali ta’ Malta għandha l-missjoni li takkwista, tikkataloga u tippreserva kotba stampati kif ukoll manuskritti, perjodiċi u ġurnali li joħorġu fil-gżejjer Maltin.

L-Att Numru. II tal-1925 li waqqaf id-Depożitu Legali, jobbliga lil kull awtur u editur Malti, li jippubblika f ’Malta jew barra minn Malta, biex jiddepożita żewġ kopji b’xejn tal-pubblikazzjonijiet tiegħu, waħda fil-Biblijoteka Nazzjonali ta’ Malta u l-oħra f ’ta’ Għawdex.

Ladarba l-Kavallieri tal-Ordni kienu tkeċċew, liema amministrazzjoni kompliet taħdem b’risq ilBiblijoteka l-moderna u kemm kien hemm kotba s’issa?

Il-post kien kbir biżżejjed għall-kotba li kienu nġabru s’issa?

Meta l-affarijiet ikkwitaw mal-bidu tas-seklu 19, l-amministrazzjoni l-ġdida Ingliża bdiet taħseb għall-ġarr tal-kotba mill-Forfantone għall-bini l-ġdid li kien ilu li tlesta iktar minn 10 snin. Iżda xi 30,000 ktieb biss sabu ruħhom fil-bini l-ġdid peress li l-bqija, xi 50,000 ktieb, sfortunatament kienu nsterqu fi żmien l-imblokk tal-Franċiżi, jew kienu ddeterjoraw meta kienu fil-Forfantone.

Le, maż-żmien, il Forfantone ma baqax jesa l-kwantità kbira ta’ kotba li kienu dejjem qed jiżdiedu. Għalhekk meta fl-

Meta kienet inawgurata l-Biblijoteka l-Ġdida u minn min?

L-inawgurazzjoni tagħha saret fl-4 ta’ Ġunju tal-1812, mill-Kummissarju Ċivili Ingliż, Sir Hildebrand Oakes, li mbagħad fetħet il-bibien għall-pubbliku. Minn dak iż-żmien ’il quddiem, il-Biblijoteka baqgħet tistagħna lilha nnifisha b’għadd ta’ kotba ġodda kif ukoll manuskritti.

Għal xi żmien il-Biblijoteka kienet magħrufa bħala l-Biblijoteka Rjali ta’ Malta. Meta sar dan u minn min?

Kien fl-1925, li l-Biblijoteka, b’Att tal-Parlament, ingħatat ir-rwol ta’ depożitarju legali u fl-1936, ingħatat it-titlu uffiċjali ta’ Biblijoteka Rjali ta’ Malta mir-Re Ġorġ V. Is-sena ta’ wara, il-Biblijotekarju ta’ dak iż-żmien, Sir Hannibal Scicluna, ħa ħsieb jittrasferixxi l-Arkivju tal-Ordni ta’ San Ġwann li matul l-aħħar nofs tas-seklu 19 kien reġa’ nġabar u ngħaqad, mir-Reġistru Pubbliku għall-Biblijoteka, fejn għadu sal-lum.

Meta twaqqfet il-Librerija Pubblika tal-Furjana fl-1976, dik tal-Belt ġiet mogħtija r-rwol uffiċjali ta’ Biblijoteka Nazzjonali, bl-iskop li tkun ċentru ta’ referenza u riċerka.

Illum il-ġurnata xi kemm nistgħu ngħidu li hemm kotba fil-Biblijoteka Nazzjonali u min jista’ jagħmel użu minnha, ladarba nfetħet il-Librerija Pubblika?

Il-Biblijoteka, li llum għandha mal-1,000,000 volum, hija miftuħa għal kulħadd biex iżuruha, inklużi t-tfal. Iżda għal skopijiet ta’ riċerka, tfal ta’ taħt il-11-il sena mhumiex ammessi. Dawk li għandhom bejn il-11 u t-13-il sena jridu jkunu akkumpanjati minn adult, filwaqt li dawk li għandhom ’il fuq minn 14-il sena jingħataw aċċess.

U dawn iż-żgħażagħ jingħataw faċilità bħall-kbar għad-dħul?

Hemm bżonn li wieħed iġib il-Karta tal-Identità biex ikun jista’ jidħol fis-Sala tal-Qari.

Din hija miftuħa mit-Tnejn sal-Ġimgħa bejn it-8.15 ta’ filgħodu u l-5.00 ta’ filgħaxija u s-Sibt sas-1.00 ta’ waranofsinhar. Ir-riċerkaturi jistgħu jordnaw sa tmien volumi f ’kull sessjoni u dawk li jkollhom bżonn jikkonsultaw manuskritti oriġinali jew materjal rari għandhom iġibu ittra uffiċjali minn istitut akkademiku fejn turi li huma riċerkaturi bona fide u x’tip ta’ riċerka qegħdin jagħmlu.

Naturalment, mhux il-Maltin biss jagħmlu użu mill-Biblijoteka. U xi kemm nistgħu ngħidu li jkun hawn barranin li jagħmlu użu mid-dokumenti u x’jitolbu l-aktar?

15

15.04.2018

kullhadd.com

Jiġu bosta riċerkaturi barranin, l-iktar biex jikkonsultaw l-Arkivju tal-Ordni ta’ San Ġwann, kif ukoll studenti li jkunu qed jaħdmu fuq it-teżi li jkollhom. Ġeneralment, ir-riċerkaturi jgħoddu mas-6,000 fis-sena.

X’jista’ jingħad għar-rigward tal-ħarsien tal-kotba kollha li jinstabu fil-Biblijoteka?

Il-bżonn tal-ħarsien tal-materjal prezzjuż tal-Biblijoteka dejjem inħass u l-kapijiet li kienu fit-tmexxija maż-żminijiet dejjem raw kif jiżguraw iż-żamma ta’ dan il-materjal bl-aħjar mod possibbli.

U biex ikun żgurat u mħares dan il-materjal kollu miġbur x’sar fl-aħħar snin?

Il-kunċett ta’ konservazzjoni dejjem kien prijorità ewlenija. Fis-sena 2000, ġiet installata sistema sofistikata ta’ detezzjoni u soppressjoni tan-nar mal-Biblijoteka kollha. Dan sar grazzi għall-għajnuna finanzjarja tal-gvernijiet ta’ Malta u tal-Italja permezz tar-Raba’ Protokoll bejn Malta u l-Italja.

Fl-istess waqt, kull Biblijoteka tkun teħtieġ xi tip ta’ restawr tal-kotba.

Dan isir filBiblijoteka Nazzjonali?

Iżda kemm taħseb li l-Biblijoteka Nazzjonali hi aċċessibbli għal kulħadd, l-aktar għal nies anzjani li jkollhom jitilgħu tliet sulari taraġ? Tħoss li xi mkien għandu jsir lift biex jiffaċilitalhom l-aċċessibbiltà?

Bħalissa qegħdin naħdmu biex il-Biblijoteka tkun iżjed aċċessibbli għal kulħadd. Għalhekk din is-sena ser nibdew naħdmu biex isir lift li jagħti għas-sala tar-riċerka. Apparti minn hekk, importanti li biex il-Biblijoteka tinżamm f ’kundizzjoni tajba jrid ikun hemm manutezzjoni kontinwa bħal iffumigar u restawr kemm tal-binja nnifisha kif ukoll tal-kollezzjonijiet.

Minbarra l-konservazzjoni tal-wirt stampat, għal xiex hi l-aktar magħrufa l-Biblijoteka?

Naturalment hi iktar magħrufa għall-arkivji tal-Ordni ta’ San Ġwann, li ilhom miżmumin fiha sa mill-1937. Qabel kienu jinżammu f ’diversi postijiet u qabel ma nġabu l-Biblijoteka mil-librar ta’ dak iż-żmien Sir Hannibal Scicluna, kienu fil-bini tar-Reġistru Pubbliku.

Dan l-arkivju jikkonsisti f ’dokumenti miktubin jew riċevuti mill-Kavallieri ta’ San Ġwann sa mill-perjodu ta’ meta kienu f ’Ġerusalemm fis-seklu 12, sat-tkeċċija tagħhom minn Malta minn Napuljun fl-1798. L-arkivju jikkonsisti fi kważi 7,000 volum u fih insibu l-parċmini antiki u l-privileġġi li ngħataw lill-Ospedalieri meta kienu fl-Art Imqaddsa, il-korrispondenza u dokumenti oħra li jikkonċernaw lill-awtorità ċentrali tal-Ordni, jiġifieri l-Gran Mastru u l-Kunsill, il-Kapitoli Ġenerali, il-Prijorati, il-Kommendi u kavallieri individwali.

Kemm imorru lura l-kotba li għandkom?

Bħala kollezzjonijiet ta’ kotba, insibu ġabra żgħira ta’ incunabula, jiġifieri kotba stampati qabel is-sena 1500. Minn dawn hemm 60 ktieb, fosthom il-Cosmographia ta’ Ptolomeus, stampat f ’Ruma fl-1490 li fiha mappa li turi l-Mediterran bil-gżejjer Maltin fiċ-ċentru. Hemm ftit incunabula li jikkonċernaw lill-Ordni ta’ San Ġwann, fosthom il-ktieb rari ħafna Privilegia Ordinis Sancti Joannis Hierosolymitani a Summis Pont. concessa (Cologne, 1495) u Obsidionis Rhodiae urbis descriptio ta’ Guillaume Caoursin (Venezja, 1480).

Il-proċess ta’ restawr tal-kotba għaddej kontinwament u l-Biblijoteka għandha laboratorju ta’ restawr attrezzat għal kull neċessità.

Peress li l-klima ta’ riħ, trab u umdità tikkawża ħsara konsiderevoli fil-karta, ix-xogħol tal-Laboratorju tar-Restawr huwa ta’ importanza ewlenija fil-Biblijoteka.

L-istruttura Libreriji Maltin minflok xiex saret?

F’Awwissu tal-2011, inħolqot din l-istruttura ġdida – Libreriji Maltin – li ħadet post id-Dipartiment tal-Libreriji.

B’hekk, l-aġenzija l-ġdida, li xorta taqa’ taħt il-Ministeru tal-Edukazzjoni, hija waħda awtonoma b’responsabbiltajiet għall-Biblijoteka Nazzjonali, il-Librerija Pubblika Ċentrali, il-Biblijoteka Nazzjonali f ’Għawdex, kif ukoll il-Libreriji Reġjonali u tal-Fergħat, kemm f ’Malta kif ukoll f ’Għawdex.

U fejn jidħlu l-parċmini, xi nsibu?

Ta’ min igħid li l-ewwel sezzjoni tal-Manuskritti tal-Biblijoteka hija magħmula minn grupp ta’ kodiċi fuq parċmina magħmulin fis-sekli 14 u 15, li fosthom insibu manuskritt prezzjuż maħdum f ’Pariġi fl-1426 li juri l-ħajja ta’ San Anton Abbati f ’196 minjatura. Dan il-manuskritt mill-isbaħ mimli tpinġijiet fuq il-parċmina sab ruħu Malta meta l-librerija tal-patrijiet tal-Ordni Franciż ta’ Saint Antoine de Viennes ngħatat lill-Ordni ta’ San Ġwann fl-1776.

Kodiċi iehor, li kien parti mill-kollezzjoni tal-Balliju de Breteüil, huwa volum żgħir tal-Liturġija tas-Sigħat talVerġni Marija. Dan huwa ktejjeb mill-isbaħ bil-minjaturi tad-deheb u ħafna kuluri vivaċi. Fra Jacques-Laure Le Tonnellier de Breteüil (1723-1785), kien kavallier Franciż ta’ kultura kbira u kien kollezzjonist ta’ manuskritti u kotba rari.

Meta nirriferu għall-Melitensia, xi nkunu qed ngħidu?

Dik hi l-iktar kollezzjoni importanti tal-Biblijoteka. Melitensia, tfisser il-kotba li jittrattaw fuq Malta, imma mhux neċessarjament fuq Malta jew bil-Malti jew miktubin minn Maltin.

Din il-kollezzjoni vasta tinkludi materjal stampat bħal kotba, pamphlets, gazzetti, perjodiċi jew fuljetti, kif ukoll recordings awdjo jew viżivi. Skont il-liġi tad-Depożitu Legali, il-Biblijoteka tingħata b’xejn kopja ta’ kull pubblikazzjoni f ’Malta. Kopja oħra tintbagħat il-Biblijoteka Nazzjonali f ’Għawdex. Il-Biblijoteka ta’ Malta ħafna drabi tixtri kopji addizzjonali biex tiffaċilita l-konsultazzjoni u r-riċerka.

Barra minn hekk, il-Biblijoteka tagħmel mill-aħjar biex tixtri materjal ta’ Melitensia ppubblikata barra minn Malta.

Tispeċjalizza wkoll f ’pubblikazzjonijiet dwar l-Ordni ta’ San Ġwann. Oġġetti rari u antiki ta’ Melitensia, bħal mapep u pjanti, huma wkoll ta’ interess kbir għall-kollezzjoni tal-Biblijoteka u għalhekk xi kultant jinxtraw minn irkantijiet jew minn ħwienet tal-antikitajiet barra minn Malta.

F’dawk li huma gazzetti, kemm tmorru lura?

Il-Biblijoteka għandha kollezzjoni kważi kompluta tal-gazzetti li ħarġu f ’Malta sa mill-1798 meta l-amministrazzjoni Franċiża bdiet toħroġ il-Journal de Malte, l-ewwel gazzetta stampata f ’Malta. Għandha wkoll il-kollezzjoni ta’ perjodiċi u magazins. Fost l-eqdem insibu dawk li ħarġu bil-bidu tal-amministrazzjoni Ingliża bħal Foglio d’Avvisi (1803-1804), L’Argo (1804), Il Cartaginese (1804-1807) u Il Giornale di Malta (1812-1813) li għadu joħroġ sal-ġurnata tal-lum bħala l-Gazzetta tal-Gvern.

Apparti l-letteratura perjodika lokali, il-Biblijoteka tabbona għal numru ta’ perjodiċi barranin li jittrattaw arti jew storja.

Bħal ħafna biblijoteki nazzjonali Ewropej, il-Biblijoteka Nazzjonali ta’ Malta, għarfet il-bżonn li timmodernizza l-faċilitajiet li toffri?

Iva. Fil-fatt, fl-2009, il-Biblijoteka Nazzjonali ta’ Malta, bħal ħafna oħrajn fl-Ewropa, għarfet il-bżonn li timmodernizza l-faċilitajiet li toffri lir-riċerkaturi u lill-pubbliku inġenerali u għalhekk nediet programm ta’ diġitalizzazzjoni tal-materjal tagħha. Bl-għajnuna tal-Fondi Ewropej għall-Iżvilupp Reġjonali (ERDF), il-Biblijoteka Maltija rnexxielha tixtri makkinarju mill-aqwa li jagħmel scanning u tistabbilixxi struttura biex ix-xogħol ikun jista’ jinbeda u jitkompla b’ritmu mgħaġġel.

L-iskop tal-proġett kien li jipprovdi aċċess diġitali lil kulħadd għall-kollezzjonijiet tal-Biblijoteka. B’hekk, kull min jagħmel użu mill-Biblijoteka, ikun fejn ikun, ikun jista’ jkollu aċċess dirett għall-materjal, li wara li jiġi diġitalizzat, jitqiegħed online permezz tal-portal Digivault (www.digivault.maltalibraries.gov.mt).

ji kif ukoll katalogi tal-kollezzjonijiet oriġinali tal-Kardinal Portocarrero u tal-Balliju de Tencin li ffurmaw il-qofol tal-Biblijoteka Tanseana. Naturalment, il-kollezzjoni tal-Manuskritti tal-Biblijoteka għadha tiżdied, grazzi ghall-akkwist ta’ manuskritti ġodda li jinxtraw jew li jingħataw lill-Biblijoteka bħala donazzjonijiet minn persuni privati.

Hemm xi kollezzjoni importanti oħra?

Iva, hemm dik tal-manuskritti tal-Biblijoteka li tikkonsisti f ’1,600 volum. Dawn il-manuskritti ġew akkwistati mill-Biblijoteka bħala donazzjonijiet, jew permezz ta’ wirt jew anke xiri. Ħafna minnhom huma ta’ importanza partikulari għall-istorja ta’ Malta.

Fosthom hemm serje ta’ 24 volum magħrufa bħala Stromata Melitense, miktubin minn Ignazio Saverio Mifsud (17221773) li fihom materjal dwar aspetti differenti tal-istorja ta’ Malta. Hemm iktar personalitaijiet Maltin li x-xogħlijiet tagħhom jinsabu fil-Biblijoteka, fosthom Giovanni Antonio Ciantar (16961780), Giuseppe Demarco (1712-1789) u Giovanni Pietro Francesco Agius de Soldanis (1712-1770).

Dawn il-manuskritti jittrattaw suġġetti varji, bħal-letteratura, il-mużika, l-istorja, l-arti, il-ġeografija, il-matematika, il-fiżika, il-kimika u l-ġeometrija.

Manuskritti oħra ta’ min jinnutahom jinkludu diversi djar-

16

15.04.2018

kullhadd.com

JIEM KULTURALI TAL-ARMENJA F’MALTA MIT-18 SAT-30 T’APRIL 2018

Il-European Foundation for Support of Culture (EUFSC) bil-kollaborazzjoni tal-Ministeru għall-Kultura ta’ Malta, il-Ministeru għall-Kultura tal-Armenja, Arts Council Malta u l-Fondazzjoni Valletta 2018 ser ittella’ l-Armenian Cultural Days ġewwa Malta mit-18 sat-30 t’April.

L-attivitajiet kulturali ser jibdew b’kunċert iddedikat lill-kompożitur ta’ fama dinjija Aram Khachaturian

fl-okkażjoni tal-115-il anniversarju mit-twelid tiegħu. Il-programm jinkludi Kunċert bil-vjolin f ’D minor mir-rettur ta’ Kazakh National University of Arts Aiman Mussakhajayeva akkumpanjat mill-Orkestra Filarmonika ta’ Malta taħt id-direzzjoni tal-famuż artist mir-Repubblika tal-Armenja Sergey Smbatyan.

Il-programm ser jinkludi wkoll fost l-oħrajn kunċert bla preċedent mill-pjanist

Armenjan ta’ fama Nareh Arghamanyan li ser ikun akkumpanjat minn mużiċisti Maltin.

Sabiex il-pubbliku jiffamiljarizza ruħu maċ-ċinema tal-Armenja, ser jintwerew films ta’ diretturi Armenjani.

Wirjiet iddedikati għal kompożituri Armenjani ta’ fama Komitas u Aram Khachaturian.

Għal dawk kollha interessati li jsiru jafu iktar fuq l-Armenja, il-festival jipprovdi opportunità għal dan: il-wirjiet “Khachkars” u “The Mystery of Stones” huma maħsuba sabiex iġibu n-nies eqreb lejn dan ilpajjiż; il-muntanji, is-sigrieti u l-ispirtu tiegħu.

Punt importanti tal-Armenian Cultural Days ser ikun il-kollaborazzjoni bejn l-Orkestra Filarmonika ta’ Malta u l-Armenian State

Orchestra fejn għall-ewwel darba ser idoqqu “Images of the Great siege”, simfonija mill-kompożitur Alexey Shor, iddedikata għall-Assedju l-Kbir ta’ Malta fl-1565.

Tfal Maltin b’talenti mużikali u rebbieħa ta’ boroż ta’ studju mill-Fondazzjoni Arti u Kultura mill-Armenja ser jippreżentaw Kunċert uniku.

Fost il-parteċipanti hemm il-kumpanija taż-żfin mill-Armenja ARAXE li tgħaqqad elementi ta’ żfin tradizzjonali Armenjani ma’ korjografija moderna.

Bl-appoġġ tal-Public Broadcasting Services (PBS), ser jieħdu sehem kontestanti tal-Junior Eurovision mill-Armenja u minn Malta.

It-trio ta’ fama mondjali Khachaturian ser itellgħu kunċert waqt dan il-festival. L-Armenian Cultural Days in Malta jagħlaq bilkunċert “The Magic Cello”.

L-artist Armenjan ta’ fama, rebbieħ tal-International Tchaikovsky Competition, Narek Hakhnazaryan ser ikun akkumpanjat mill-Armenian State Symphony Orchestra taħt id-direzzjoni ta’ Tigran Hakhnazaryan.

L-Armenian Cultural Days in Malta ser jiġbed l-attenzjoni tal-midja internazzjonali.

L-avveniment ser ikun imxandar minn diversi stazzjonijiet u aġenziji tal-aħbarijiet fosthom l-istazzjon nazzjonali tal-Armenja, Television Malta, Russia-K Television, Euronews u Medici TV.

kullhadd.com

TAMA U MĦABBA EDITORJAL

Tweġġa’ tkun omm jew missier prospettiv li tgħaddi minn martirju biex tagħti ħajja ġdida u jkun hawn min jakkużak li trid toqtol

Il-bidliet proposti għal-liġi tal-IVF nistgħu niġbruhom fiż-żewġ kelmiet li jidhru fit-titlu ta’ dan l-editorjal.

Hawn mijiet ta’ koppji li issa ilhom wisq ibatu fis-silenzju u li l-Gvern kellu u għandu mandat elettorali ċar kristall biex jgħinhom.

Biex jagħtihom it-tama li huma wkoll jibnu familja fejn ikunu jistgħu jaqsmu l-imħabba tagħhom anke mal-ulied.

U rridu nkunu ċari kristall, hawn mhux qed nirreferu biss għal koppji tal-istess sess. Li wkoll għandna nkunu kburin li qed inħarsu li nagħtuhom iktar drittijiet, inkluż b’dawn il-bidliet.

Ftit tal-ġimgħat ilu kien hemm kumitat parlamentari fejn proprju ddiskuta dan is-suġġett. Quddiem il-membri ta’ dan il-kumitat qamu jitkellmu koppji u persuna wara oħra li rrakkontaw minn xiex tgħaddi meta tixtieq ikollok l-ulied imma sfidi ta’ infertilità jew ta’ saħħa ma jħallukx tagħmel dan b’mod natu-

rali. Bkew. Emozzjonaw ruħhom u l-karba tagħhom instemgħet u dehret ġenwina tant li kważi ħallew lil kulħadd bla kliem. Il-ġurnali rrapportaw l-istejjer tagħhom. L-istazzjonijiet tat-televiżjoni kkuntattjawhom u għamlulhom l-intervisti u min segwa empatizza u tħassar.

Iżda, mhux biżżejjed li dan il-pajjiż jitħassar. Mhix għażla li ngħidu miskin u ma nagħmlu xejn u għalhekk huwa għaqli l-pass tal-Gvern li din il-ġimgħa propona numru ta’ bidliet għal-liġi tal-protezzjoni tal-embrijun. Il-forzi konservattivi dlonk ħarġu jisparaw fuqha. Minn naħa l-oħra għandek min jgħidlek li mxejna ’l quddiem imma mhux biżżejjed u saħansitra jkellmuk fuq l-esperjenzi tagħhom barra minn xtutna. Iva, barra minn xtutna, għaliex din tfakkarna fid-dibattitu li kellna dwar id-divorzju ftit tas-snin ilu. Kien hawn min kien kuntent jiftaħar li

KATINA WAĦDA MIRIAM

DALLI

MEP

Bħala poplu, aħna l-Maltin qatt ma ddejjaqna mix-xogħol.

Dejjem ħdimna u morna fejn morna dejjem ibbażajna fuq il-bżulija tagħna. Kienu l-eluf li ppakkjaw ħwejjiġhom u telqu lejn l-Amerka, l-Awstralja u l-Kanada bit-tama li jsibu x-xogħol wara l-gwerra biex b’hekk ikunu jistgħu jibagħtu l-flus lil qrabathom f ’Malta.

Kienu n-nuqqas ta’ opportunitajiet ta’ xogħol fil-pajjiż, u l-ambizzjoni personali għal ħajja aħjar, li wasslet lil dawn il-persuni biex jaqbdu ħwejjiġhom u jagħmlu l-vjaġġ twil lejn art barranija, ħafna minnhom mingħajr ċertezza ta’ x’se jsibu jew ma jsibux.

Sal-1921, madwar 3,000 Malti u Maltija kienu qed jgħixu l-Awstralja. Bejn l-1946 u l-1974, kienu aktar minn 137,000 persuna li ħallew il-gżejjer tagħna.

Dan il-fluss ta’ emigrazzjoni lejn orizzonti ġodda naqas bil-bosta fid-disgħini-

jiet, sakemm id-dħul ta’ Malta fl-Unjoni Ewropea ta opportunitajiet ġodda ta’ studji u xogħol lil Maltin filpajjiżi membri oħra tal-Unjoni Ewropea, fejn xi Maltin marru.

Bħalma l-Malti kien u għadu kapaċi jaħtaf opportunitajiet aħjar ta’ xogħol, l-istess qed jagħmlu nazzjonalitajiet oħra; bħalma ż-żgħażagħ Maltin qed ifittxu opportunitajiet ta’ studji u xogħol barra minn xtutna, l-istess qed jagħmlu żgħażagħ barranin li qed jiġu jfittxu dawn l-opportunitajiet f ’pajjiżna wkoll.

L-ekonomisti jispjegaw kif il-kontribuzzjoni tal-ħaddiema barranin qiegħda tgħin biex nindirizzaw il-problema tal-pensjonijiet mingħajr ma ġġiegħel lil Maltin iħallsu aktar; il-popolazzjoni Maltija qiegħda tikber fl-età u inqas tfal qegħdin jitwieldu. Għandna livell baxx ta’ qgħad, iżda min jimpjega jgħid li mhux qed isib biżżejjed nies għax-xogħol.

Skont JobsPlus, in-numru ta’ ħaddiema barranin f ’Malta jammonta għal 42,000, fejn aktar minn nofs huma ċittadini tal-Unjoni Ewropea. Madwar 12,000 ġejjin minn pajjiżi terzi, l-aktar mill-Asja u mil-Lvant tal-Ewropa.

F’dawn l-aħħar tliet snin, iż-żieda fin-numru ta’ barranin kienet ta’ bejn 7,000 u 8,000

fis-sena. F’intervista li ta lillThe Malta Independent, iċ-Ċermen ta’ JobsPlus Clyde Caruana qal li jekk Malta żżomm r-ritmu ta’ tkabbir ekonomiku ta’ 6% u 7%, x’aktarx li rridu nkomplu nżidu l-istess ammont ta’ ħaddiema fis-sena biex infornu s-suq tax-xogħol.

Skont Caruana, l-istatistika tal-JobsPlus turi li minn kull 100 barrani li jiġi Malta, 30 minnhom jitilqu matul l-ewwel 12-il xahar, sa ma 70 minnhom ikunu telqu sat-tielet sena.

Fl-istess ħin, stħarriġ tal-opinjoni pubblika tal-MaltaToday jerġa jpoġġi “barranin li jgħixu Malta” bħalha t-tielet l-akbar preokupazzjoni għall-Maltin.

Dan it-tħassib kien eżaminat separatament “mill-immigrazzjoni illegali”.

Iżda jidher ċar li t-tħassib talMaltin huwa relatat mal-pressjonijiet li popolazzjoni li qed tikber f ’daqqa ġġib magħha: bħal mhuma kwistjonijiet ta’ housing, fejn tiżdied il-kostruzzjoni biex in-nies ikollhom fejn joqogħdu u jaħdmu; iż-żieda fil-kirjiet u l-prezz tal-bini; it-traffiku fejn aktar nies jiċċaqalqu minn lokalità għall-oħra; u aktar.

F’lokalitajiet oħra, it-tħassib tan-nies idur fuq is-sigurtà.

Din il-problema iżda ma tiġix indirizzata “bil-biża’ mill-barrani”, iżda b’infurzar tal-ordni f ’kull lokalità fejn il-liġi

17

15.04.2018

Malta m’għandniex divorzju biex juri kemm aħna kattoliċi, iżda mbagħad min felaħ iħallas u min kellu r-riżorsi ġera barra l-pajjiż biex iġib dak li fuq kollox kien tiegħu bid-dritt. L-istess qed jiġri f ’dan il-każ.

Dak li l-liġi ma tippermettix li jsir Malta, isir f ’pajjiżi oħra tal-Unjoni Ewropea bid-differenza li familji tal-ħaddiema u middle class kważi jitfaqqru biex jgħaddu minn proċessi li jiswew l-eluf u mhuma faċli xejn.

Mela dik hi waħda millgħażliet li għandna quddiemna. Jekk nagħlqux għajnejna għar-realtajiet ġodda li għandna quddiemna jew jekk nindirizzawhomx.

Naturalment l-għażla l-kbira tibqa’ dik dwar jekk aħniex se nagħtu tama ġdida lil mijiet ta’ familji Maltin li saħansitra nkunu nafuhom imma ma nkunux nafu minn xiex għaddejjin.

Għax ngħiduha kif inhi ċerti kummenti estremi ma tantx jgħinuhom jitkellmu

fil-miftuħ. Tweġġa’ tkun omm jew missier prospettiv li tgħaddi minn martirju biex tagħti ħajja ġdida u jkun hawn min jakkużak li trid toqtol. Din ikun jonqoshom mad-diffikultajiet li jkollhom! U għalhekk ħafna drabi jgħixu l-esperjenza tagħhom fis-silenzju bejn l-erba’ ħitan ta’ djarhom b’għafsa ta’ qalb kull darba li jgħaddu minn ħdejn dik il-kamra li jkunu fasslu għal dak it-tifel jew tifla li jkunu jħobbu anke jekk għadu ma ġiex fosthom. Iżda, li lesti jgħaddu minn proċessi ibsin biex iħaddnuh magħhom.

Lil dawn l-Istat għandu kull dmir li jgħinhom.

Il-mexxejja għandhom jindirizzaw il-biżgħat li forsi jistgħu jitnisslu fis-soċjetà, iżda għandhom ikunu ibsin quddiem biżgħat fiergħa maħsuba biex iħallu fostna diskriminazzjoni.

Dan hu l-pajjiż tal-ugwaljanza. Dan hu l-pajjiż tat-tama u l-imħabba. Dik hi Malta li rridu.

ma tiġix imħarsa - irrelevanti minn jekk hux Malti jew barrani. M’għandhiex tkun kwistjoni ta’ Maltin jew barranin iżda l-prinċipju bażiku li meta tgħix f ’komunità hemm regoli li trid tosserva u attitudni li ma toħloqx fastidju jew problemi għal residenti oħra.

Riċentement kellna każ klassiku ta’ kif ċertu stereotipiċi jrewħu kummenti u attitudni razzista li jista’ jkollhom konsegwenzi serjissimi. Ir-rapporti li kienu ħarġu mill-midja dwar il-mewt ta’ ġuvni Malti f ’Paceville ma għinux, u ġuvni Bulgaru għadda minn public trial – meta mbagħad l-awtopsja kkonfermat li ma kienx hemm sinjali ta’ vjolenza fuq iż-żagħżugħ Malti.

Ir-reazzjoni immedjata ta’ ħafna kienet assoċjata man-nazzjonalità tal-barrani.

Ir-realtà hi li dak li jagħmlu xi wħud m’għandux ikun riflessjoni ta’ komunità sħiħa. L-infurzar tal-ordni jassigura li dak li jagħmel il-ħażin iwieġeb għalih, mingħajr differenzi ta’ nazzjonalità.

Hemm imbagħad il-kwistjoni ta’ kompetizzjoni u xogħol. Filwaqt li investimenti fl-infrastruttura bħalma huma t-toroq, l-iskejjel u ċentri tassaħħa huma neċessarji biex nirrispondu għall-popolazzjoni li qed tikber u nnaqqsu l-bottlenecks li qed jinħolqu,

aktar ħidma trid issir biex intejbu l-edukazzjoni u t-taħriġ tal-Maltin stess biex ikunu l-Maltin li jimlew l-aktar impjiegi li jirrikjedu ħiliet għolja.

Biex nerġa’ nikkwota lil Clyde Caruana, illum għandna sitwazzjoni fejn 40% tal-barranin u 40% tal-Maltin għandhom “ħiliet speċjali għolja”.

Iżda fl-istess ħin, peress li r-rata ta’ fertilità hi dik li hi, huma biss 2,500 żagħżugħ u żagħżugħa Maltin u Għawdxin li jingħaqdu fid-dinja tax-xogħol kull sena, f ’ekonomija b’żieda netta ta’ 10,000 impjieg fis-sena.

Dan il-fatt isaħħaħ il-punt li ż-żgħażagħ iridu jkunu mħarrġa f ’setturi differenti għolja, b’ħiliet diversi.

Huwa ċar li rridu nżommu l-momentum ekonomiku li qbadna jekk bħala Maltin irridu nkomplu ngħixu kwalità ta’ ħajja aħjar, anke permezz ta’ kwalità ta’ xogħol aħjar. Il-benefiċċji li qed niksbu minn dan it-tkabbir iridu jkomplu jitqassmu ma’ min hu l-aktar batut.

Fl-istess ħin, biex inkomplu nirrispondu għas-suq tax-xogħol u dak kollu li jġib miegħu rridu nkomplu nindirizzaw l-elementi kollha infrastrutturali li jħallu pajjiż miexi ’l quddiem mingħajr ħadd ma jinqata’ lura, anzi rridu naċċertaw dejjem kwalità ta’ ħajja aħjar.

18

15.04.2018

kullhadd.com

L-GĦENEB QARES

Mid-Djarju ta’

CATHERINE

FENECH

Nazju n-Nazzjonalist Il-Ħamis, 5 ta’ April Ma kontx naf biha l-protesta tal-Graffitti fl-Awtorità talIppjanar, għax kieku hemm kont inkun, għax jien dejjem minn ta’ quddiem fil-protesti li jsiru kontra l-Gvern u kontra kull min imiss miegħu.

M’għandniex xi ngħidu, dan nagħmlu meta fil-gvern ikun hemm il-Partit Laburista, għax meta fil-gvern ikun hemm ilpartit glorjuż tagħna la jsiru favuri, la jkun hawn abbużi, permessi għal bini barra ż-żoni ta’ żvilupp ma jingħataw qatt, korruzzjoni ma jkunx hawn għax kif kien darba wegħedna Eddie l-kbir, bil-partit tagħna fil-gvern il-korruzzjoni tinqered bl-għeruq u x-xniexel. Insomma bil-partit tagħna fil-gvern, kollox perfett ikun. Barra minn hekk, kont immur biex nuri lil kulħadd li mhuwa veru xejn li ħadd mhu jagħti kas l-Eks Kapo Simon Busuttil li fl-aħħar ġabra li għamilna, qalilna ċar u tond li mhux biss oppożizzjoni b’saħħitha nagħtu lil dan ilgvern, imma wkoll reżistenza b’saħħitha. Ovvjament jien naqbel miegħu u billi jien l-akbar Nazzjonalist f ’pajjiżna, mill-kliem ngħaddi għall-fatti u mhux noqgħod b’idejja fuq żaqqi.

Il-Ġimgħa, 6 ta’ April Aktar ma jgħaddu ġranet, ġimgħat u xhur, aktar qiegħed nikkonvinċi ruħi li fl-elezzjonijiet tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsilli Lokali tas-sena d-dieħla se nagħtuhom tkaxkira. Imbagħad nagħtuhom tkaxkira akbar fl-elezzjoni ġenerali.

Qiegħed dejjem nikkonvinċi ruħi aktar għax ta’ spiss qegħdin insiru nafu li l-aħħar żewg elezzjonijiet, Joseph Muscat rebaħhom blingann. Pereżempju llum sirna nafu li l-kumpanija Henley & Partners li qiegħda tbigħ ilpassaporti Maltin, tindaħal direttament jew indirettament fl-elezzjonijiet f ’pajjiżi li daħħlu jew kienu se jdaħħlu skemi ta’ bejgħ ta’ passaporti. M’għandix dubju li din il-kumpanija ndaħlet direttament jew indirettament fl-aħħar żewġ elezzjonijiet f ’pajjiżna u kien għalhekk li dawn iż-żewġ elezzjonijiet rebaħhom Joseph Muscat. U mela joqogħdu jiftaħru li flistorja ta’ pajjiżna qatt ma kellna mexxej ta’ partit kapaċi daqs Joseph Muscat, x’kull waħda!

Le, le, żgur żgur niġru bihom issena d-dieħla, man!

Is-Sibt, 7 ta’ April Biex inkun ċert li Ġorġ tal-ħanut ta’ ħdejna ma ħax għalih billi din is-sena s-seba’ viżti għamilthom mal-partit u mhux miegħu, stedintu biex illum immorru flimkien għall-festa l-kbira fil-belt kapitali tagħna. U ma

jiddispjaċinix man li stedintu, u aktar u aktar li aċċetta għax veru ħadna gost! Qatt ma kont rajt xena bhal dik, purċissjoni b’erba’ statwi f ’daqqa. U b’żewg baned idoqqu flimkien minkejja li, biex ngħid hekk, jitqiesu bħala avversarji. Is-soltu piki jkollna fil-festi u mhux ningħaqdu ħaġa waħda kif kienet din l-okkażjoni.

U biex inpattilu talli aċċetta l-istedina, lil Ġorġ tal-ħanut ta’ ħdejna għedtlu biex immorru nieklu f ’xi restorant u nħallas jien. Malli għedtlu hekk, qalli li jkollu jaċċetta ladarba kont ibbukkjajt. Imma meta għedtlu li ma kontx ibbukkjajt, bagħatni nixxejjer għax skont hu, tant hawn ġid fil-pajjiż li kull nhar ta’ Sibt filgħaxija, m’għandekx ċans issib post f ’restorant il-Belt jekk ma tkunx ibbukkjajt qabel.

Xorta waħda ppruvajna, imma kif qalli hu ġara, għax imkien ma sibna post.

Il-Ħadd, 8 ta’ April Kont inkwetat ftit li għal-lum ma kellna l-ebda attività f ’xi wieħed mill-każini tagħna, imma issa fhimt li ma kellix għalfejn. L-ewwel u qabel kollox lill-Kapo Adrian Delia smajnieh jitkellem fuq ir-radju tagħna u serrħilna rasna li m’għadx għandu dejn ma’ tal-Income Tax, anke jekk ma ħa xejn milleluf kbar li ġbarna bħala partit.

U mbagħad komplejt nifhem għaliex ma għamilniex attività meta nzertajt lill-Kapo fl-Imġarr fejn, bħal ħafna eluf ta’ Maltin oħra, mort għall-festa tal-frawli.

Ovvjament, kif rajtu bdejt niġri warajh kull fejn imur u tgħidx x’merħba tawh l-Imġarrin Nazzjonalisti, speċjalment filkażin tagħna. Kien hemm anke immigranti Maltin li qegħdin bil-vaganzi hawn Malta li tgħidx kemm ferħu bih. Kienu qegħdin jistennewh għax bħali konvinti li lil tal-Labour se nagħtuhom żewġ tkaxkiriet is-sena li ġejja.

Li inkwetajt ftit kien minħabba l-fatt li fost dawk li kellem filpjazza, ħadd ma qallu li għandu xi problema, u din donnu li qiegħda tiġri kull fejn imur!

It-Tnejn, 9 ta’ April Tgħidli xejn, man, sirt nieħu gost insegwi l-laqgħat talParlament. Tista’ tgħid li f ’kull laqgħa qiegħed jispikka Simon Busuttil li bil-mistoqsijiet u bid-diskorsi tiegħu, la lil Joseph Muscat u lanqas lil sħabu mhu jħalli bi kwiethom. Minkejja dak li ddeċieda l-Ispeaker ftit tal-gimgħat ilu, illum Simon Busuttil baqa’ jinsisti biex ilPrim Ministru jgħidlu jekk iċChief of Staff tiegħu, Keith Schembri, kienx ukoll mistieden għat-tieġ tal-kbir ta’ Pilatus Bank. U bilħaqq, ma kontx naf li dan il-mniefaħ ta’ Pilatus Bank kien fetaħ ukoll l-Ingilterra. Jien kont qiegħed naħseb li dan mhu bank xejn u kien sempliċiment

taparsi bank jopera f ’pajjiżna.

Insomma, hu x’inhu, l-aqwa li sidu issa ġie arrestat fl-Amerka u b’hekk il-partit glorjuż tagħna għandu xalata biex jattakka lill-Gvern u b’mod partikolari lil Joseph Muscat. Insomma proprju proprju, mhux il-partit qiegħed jagħmel xalata, għax l-aktar li qegħdin jitkellmu dwaru huma Simon Busuttil u Jason Azzopardi. U donnu li l-inqas wieħed li qiegħed jitkellem huwa l-Kapo Adrian Delia.

It-Tlieta, 10 ta’ April X’ma nagħmilx kuraġġ li flelezzjonijiet tas-sena d-dieħla nagħtuhom tkaxira! Issa anke fil-Parlament intqal li talLabour xtraw il-voti fl-aħħar elezzjoni bl-għoti ta’ impjiegi fil-WasteServe.

X’għarukaża hux! Imma fl-istess ħin turi kemm konna ċwieċ aħna. Jien niftakarni niġri ma nafx kemm wara ministri tagħna biex jimpjegaw lin-Nazzjonalisti, imma l-ministri tagħna lanqas biss kien jgħaddilhom minn moħħhom li b’xi mod jabbużaw.

Ma tarax man! Kieku kienu jabbużaw, kieku l-Freeport kien isir fortizza Laburista?! U mela jiġi dak Saviour Balzan jippubblika emails biex jipprova jgħid li anke aħna konna abbużajna fil-WasteServe, x’kull waħda! Le, le! Żgur niġru bihom anke jekk issa jkolli naqta’ qalbi li fl-union tat-tobba jista’ jkun hemm xi ħadd li jipprova jagħti xi gambetta lill-Gvern, għax illum dawn ftehmu.

Insomma m’għandna bżonn lil ħadd jgħinna biex nagħtuhom tkaxkira. Kif jgħidu l-Ingliżi “the writing is on the wall”!

L-Erbgħa, 11 ta’ April Ma nafx x’fettillhom il-Viċi Kap Robert Arrigo u Pierre Portelli joqogħdu jitgħajru bil-miktub.

L-aktar minn dan tal-aħħar, affarijiet bħal dawn ma kontx nistenniehom. Bilkemm ma jridx jgħid li minflok jissaħħah, dan il-partit glorjuż tagħna, qiegħed jiddgħajjef. Tgħid mhux hekk, man! Barra minn hekk, jien ngħid li għandu jkollu l-kuraġġ u jgħidilna min huma dawk iddeputati li skont hu, qegħdin ifixklu lill-Kapo Adrian Delia.

Qabel l-aħħar elezzjoni wkoll kien hemm min qalilna li kellna deputati li kienu qegħdin ifixklu lil Simon Busuttil biex jeħdulu postu, imma qatt ma ssemmew b’isimhom.

L-istess ħaġa qiegħed jagħmel Pierre Portelli.

Imissu jgħidilna min huma ħalli nkunu nafu min huma dawn ilġakbini. Ara Robert Arrigo ma ddejjaq xejn jgħidilna li Kristy Debono u Herman Schiavone huma problema, għalkemm jien ma naqbilx miegħu. Nispera li l-Kapo Adrian Delia ma jiħux għalih. Wara kollox lilu Robert Arrigo faħħru.

Membru fl-Eżekuttiv Nazzjonali PL

Ħidmet dan il-Gvern hi bla qies. Ħidma f ’kull qasam, f ’dak li hu ekonomiku, finanzjarju, soċjali, edukattiv, saħħa u drittijiet.

It-twettiq tal-manifest elettorali huwa tassew importanti għallGvern preżenti u bir-raġun. Dan għaliex il-manifest huwa l-wegħdi u l-proposti li l-elettorat ivvota għalihom fl-aħħar elezzjoni ġenerali u allura l-poplu jistenna li jitwettqu. U hekk qed isir fuq pjan imfassal u kkoordinat bi preċiżjoni u b’viġilanza liema bħala sabiex il-proġetti u l-miżuri jiġu implimentati mad-deadline u jilħqu l-istandards mitluba.

Dan il-Gvern għandu d-don tal-perseveranza, jaf jisma’, jemmen tassew li bid-djalogu kapaċi jingħeleb kull ostaklu u naslu għall-ftehim. Minkejja l-ostakli u minkejja l-ostilità ta’ dawk li taħraqhom qalbhom għal ġid li qed jissawwar f ’pajjiżna, ir-riżultati pożittivi qed jitkellmu waħidhom u jiġu rikonoxxuti minn fora u aġenziji barranin.

U dawn il-konfermi internazzjonali jagħtuhom ġewwa wisq l-għeżież tal-Oppożizzjoni u l-kumplament tal-karru trijonfali negattiv. Jippretendu li l-ħmieġ li jitfgħu għandu jittieħed b’vanġelu barra minn Malta u għalhekk jibqgħu sorpriżi li l-pajjiż igawdi fiduċja f ’fora bħal Kunsill tal-Ewropa u l-Kummissjoni Ewropea.

Għax ngħiduha kif inhi, kif jaslu biex forsi joħolqu xi kwistjoni politika, din iddur boomerang għal wiċċhom. Ipprovaw jirkbu għall-punti politiċi fuq kwistjonijiet bħal tal-Airmalta u tal-għalliema. Ipprovaw irewħu sabiex jibqa’ ma jintlaħaqx ftehim. Għax dawn mhux vera għandhom għal qalbhom il-ġid ta’ kumpanija bħall-Airmalta u jitmejlu mill-ħaddiema li jitilfu l-impjieg. L-importanti li jirkbu l-karru politiku u jipprovaw joħolqu xi kwistjoni biex forsi jaqbdu tarf u jibdew jiskurjaw xi punti politiċi. L-istess ġara dan l-aħħar fil-kwistjoni mal-unjin tat-tobba. Rewħu kemm felħu u għajtu kontra l-ftehim ta’ Public Private Partnership li għamel ilGvern ma’ Steward Health Care.

Issa l-ftehim mal-MAM seħħ.

Issa x’se jgħidu l-Oppożizzjoni?

S’issa skiet perfett qed nisma’.

Għax dawn ħelwin wisq ta’ l-Oppożizzjoni. Il-Kap tagħhom ikun l-ewwel wieħed li joħroġ jikkritika u jgħid, imbagħad tgħaddi ġimgħa u jdawwar id-diska. Imma basta li jkun ħareġ jgħid xi ħaġa li ma jaqbilx u mbagħad kif jiġi daru mal-ħajt fuq xi kwistjoni jispiċċa jiddikjara li għadu bla pożizzjoni. Dan qed narawh fuq suġġetti serji bħall-problema kbira tal-iskart, l-art ODZ, fuq il-liġi tal-vjolenza

domestika u fuq it-twessigħ talliġi li tirregola l-IVF. Ma tismax li l-PN għandu xi pożizzjoni komuni u mod magħqud ta’ kif se jirreaġixxu bħala Grupp Parlamentari fl-Oppożizzjoni meta se jiġu mressqa dawn il-liġijiet u proposti fil-Parlament. Dan juri kemm il-Grupp Parlamentari Nazzjonalista u l-partit kollu huwa maqsum f ’ħafna fazzjonijiet u l-Kap m’għandux is-saħħa morali li jgħaqqadhom sabiex ikollhom pożizzjoni waħda li taqbel jew inkella kif għandhom id-dritt li jopponu għal dak propost mill-Gvern. Lanqas s’hawn mhuma kapaċi jaslu.

Kulħadd jaħdem għall-iskopijiet ta’ moħħu u addio l-għaqda.

Mhux ta’ b’xejn jinqabdu l-ħin kollu jisparaw fuq xulxin anki ma’ profil falz.

Allura mhux ta’ b’xejn li wiċċhom jiqras meta jaraw industriji ġodda jiftħu f ’pajjiżna partikolarment fil-qasam tal-mediċina u l-fenomini tal-blockchain u l-cryptocurrency. Ma jiħdux gost jaraw li s-surplus qed jiġi reġistrat sena wara sena. Gonzi kien ilu jwegħedna surplus mill-2007 meta qalilna li kien qed jistenna li kellna nagħmlu surplus fl-2010. Imma minflok, għamilna defiċit kull sena wieħed ikbar minn tas-sena ta’ qabel u daħħluna fl-Excessive Deficit Procedure, rigal mill-isbaħ li sab Gvern ġdid Laburista f ’Marzu 2013 hekk kif rebaħ ilgvern. U għalhekk ma jistgħux jemmnu u jniżżlu l-fatt li l-faqar qed jonqos sew u mhux jiżdied kif ipprova jikkonvinċi l-Kap tal-Oppożizzjoni.

Jistaqsu l-ħin kollu fejn hu s-surplus u fejn hu l-ġid, imbagħad kif il-Prim Ministru ħabbar li l-Gvern iddeċieda li jagħti donazzjoni ta’ €5 miljun lil Puttinu Cares mill-qligħ li ġġenera l-Programm ta’ Ċittadinanza b’investiment, ħadu skandlu u għajtu x’għarukaża għax qalu li huma flus ġejjin minn skema maħmuġa u b’riħa ta’ korruzzjoni. Tahom dillirju kif semgħu l-aħbar. Qas kellhom id-diċenza li jifirħu lil din l-NGO li issa ġew f ’pożizzjoni li jibnu dawn l-appartamenti ġewwa ċ-ċentru ta’ Londra għall-benefiċċju tal-pazjenti ħutna Maltin. Il-Programm taċ-Ċittadinanza b’investiment huwa l-uniku programm bit-timbru tal-UE. Minkejja l-kritika u l-akkużi, il-PN stess fl-aħħar manifest elettorali tagħhom ma qalux li se jwaqqfu dan il-programm. Il-PN għandu vera wiċċu tost li jakkuża l-Gvern fuq programmi li minnhom ilpajjiż idaħħal il-flus b’investiment meta huma stess iħaddmu skemi li jduru dawra mejt malliġi tal-finanzjament tal-partit bħall-iskema ċedoli, l-iskema tal-maduma u l-famuża l-iskema pagi fejn kienu joħorġu rċevuti taparsi reklamar ta’ Sky Gourmet fuq il-bezzun tal-Airmalta u l-ikel tal-isptar sabiex iħallsu l-pagi eżorbitanti tal-impjegati tal-qalba. Dawn huma fi żgur skemi oskuri u saru bi ħsieb li jgħawġu l-liġi għax jinsabu filqiegħ mhux biss politikament imma wkoll finanzjarjament.

20

15.04.2018

1

MADWAR kullhadd.com

L-AMERKA

FIL-QOSOR

2 1

ZUCKERBERG QUDDIEM IL-KUNGRESS AMERIKAN

Il-fundatur u Kap Eżekuttiv ta’ Facebook Mark Zuckerberg qal lis-Senaturi Amerikani li l-kumpanija tiegħu tinsab fi ġlieda kontinwa m’operaturi Russi li qed ifittxu li jisfruttaw l-informazzjoni miksuba minn fuq il-midja soċjali. Il-fundatur ta’ Facebook żvela wkoll li Robert Mueller li jmexxi l-Kunsill Speċjali li qed jinvestiga l-allegat indħil mir-Russja fl-elezzjoni Presidenzjali tal-Istati Uniti ta’ sentejn ilu, investiga lil xi ħaddiema ta’ Facebook. Zuckerberg qal ukoll li l-kumpanija tiegħu għaddejja b’ħidma fuq programm li mistenni jibda jagħraf aħjar profili foloz fuq Facebook.

2

L-INGILTERRA

3

L-ALĠERIJA

ŻIEDA QAWWIJA FIL-PREZZ TAL-FUEL

British Gas, il-kumpanija ewlenija li tipprovdi l-enerġija firRenju Unit, ħabbret żieda ta’ 5.5% fil-fuel fl-Ingilterra. Filfatt, din iż-żieda ser taffettwa lil 4.1 miljun familja Ingliża, u ser tfisser żieda ta’ 60 sterlina f ’sena. Il-kumpanija qalet li dawn il-prezzijiet qegħdin jiżdiedu minħabba żieda fl-ispejjeż tal-bejgħ. Hi kompliet tgħid li kien il-Gvern Ingliż li qed jitfa’ l-piż ta’ din iż-żieda fuq il-familji. Apparti minn hekk, iżżieda ġejja wkoll mill-fatt li l-politika tal-Gvern li jittrasforma s-sistema tal-enerġija għal waħda iktar rinovabbli, qed titfa’ l-piż fuq il-kontijiet taċ-ċittadini Ingliżi. Fil-fatt, il-kumpanija appellat sabiex il-Gvern jikkunsidra li jitfa’ dawn l-ispejjeż f ’sistema ta’ tassazzjoni u tkun ta’ piż anqas għaċ-ċittadini.

250 MEJTA WARA LI ĠĠARRAF ARJUPLAN

Għadd ta’ persuni huma maħsuba mejta wara li ġġarraf ajruplan militari fl-Alġerija. Aġenziji tal-aħbarijiet tal-pajjiż qalu li huwa maħsub li hemm aktar minn 250 suldat li tilfu ħajjithom.

14-il ambulanza marru fuq il-post u ħadu lil dawk midruba l-isptar. L-inċident seħħ l-Erbgħa filgħodu fl-ajruport militari ta’ Boufarik f ’bażi tal-ajru biswit il-kapitali Algiers. Erba’ snin ilu, inċident simili b’ajruplan militari bis-suldati u qrabathom abbord iġġarraf u ħalla 77 persuna bla ħajja.

R ID-DINJA

21

15.04.2018

kullhadd.com

6

L-INDJA

4 5 3

6

MALTEMPATA TIKKAWŻA ĦSARAT LIT-TAJ MAHAL Fl-Indja maltempata kkawżat ħsarat f ’wieħed mis-seba’ meravilji tad-dinja. Riħ b’qawwa ta’ 130 kilometru fis-siegħa waqqa’ żewġ minaretti m’għola erba’ metri: wieħed jinsab fuq il-bieb ewlieni u l-ieħor fuq entrata fin-naħa t’isfel tat-Taj Mahal. L-awtoritajiet ikkonfermaw li diġà beda x-xogħol ta’ restawr tal-minaretti. Il-mażulew tas-seklu 17 jattira madwar 12,000 viżitatur kuljum. Magħmul minn rotundi tal-irħam abjad u minaretti miżgħuda b’ħaġar prezzjuż huwa attrazzjoni unika fid-dinja. L-istruttura storika tinsab f ’riskju li titlef ilpreġju tagħha kawża tal-livelli għolja ta’ tniġġis li hemm filbelt ta’ Agra li tinsab fit-Tramuntana tal-Indja.

5 4

IS-SIRJA

IL-ĠERMANJA

OPERAZZJONI MILITARI KONĠUNTA

ARRESTATI WARA PJAN T’ATTAKK TERRORISTIKU

Il-Pulizija Ġermaniża arrestat sitt persuni minħabba allegat pjan sabiex iwettqu attakk terroristiku waqt il-maratona ta’ Berlin li tattira aktar minn 36,000 ruħ. Fi stqarrija l-pulizija qalet li l-persuni għandhom bejn 18 u 21 sena. Il-ġurnal Ġermaniż Die Welt rrapporta li s-suspettat prinċipali kien qed jippjana li jattakka b’sikkina lill-ispettaturi u l-parteċipanti talmaratona. L-istess ġurnal qal li l-mottiv wara dan il-pjan seta’ kien il-qtil ta’ Anis Amri li fl-2016 kien responsabbli għall-attakk fuq Christmas Market ġewwa Berlin. Huwa kien ħarab millĠermanja wara dan l-attakk u kien maqtul mill-Pulizija Taljana ftit tal-jiem wara.

Kmieni s-Sibt filgħodu l-Istati Uniti, ir-Renju Unit u Franza ibbumbardjaw bosta siti governattivi fis-Sirja f ’operazzjoni mmirata lejn allegati postijiet fejn qed jinżammu armi kimiċi.

Dan bi tweġiba għall-attakk kimiku suspettat fuq il-belt Sirjana ta’ Douma fl-aħħar ġimgħa. L-ibbumbardjar laqat il-kapitali, Damasku, kif ukoll żewġ lokalitajiet ħdejn il-belt ta’ Homs, qal il-Pentagon. L-ambaxxatur tar-Russja għall-Istati Uniti qal li l-attakk fuq l-alleat tiegħu “mhux se jibqa’ mingħajr konsegwenzi”. F’indirizz għan-nazzjon mill-White House il-President Trump sostna li r-Renju Unit, Franza u l-Istati Uniti użaw il-poter iġġustifikat tagħhom kontra l-barbariżmu u l-brutalità bl-għan li jiġi stabbilit deterrent qawwi kontra l-produzzjoni, il-firxa u l-użu ta’ armi kimiċi. Dan kien l-iktar attakk sinifikanti kontra l-Gvern tal-President Bashar al-Assad mill-poteri tal-Punent f ’seba’ snin tal-gwerra ċivili tas-Sirja.

22

15.04.2018

kullhadd.com

GĦEN RUĦU U RNEXXA Noel Aquilina - bniedem li għalkemm twieled bi spina bifida qatt ma qata’ qalbu, anzi d-determinazzjoni u l-perseveranza tiegħu xprunawh biex ma jħallix din id-diżabilità tkissru, iżda kompla jħares ‘il quddiem u llum jeċċella fil-wheelchair basketball.

Meta kbirt u ħriġt fil-ħajja t’hemm barra rrealizzajt li mhux fil-lezzjonijiet talPE biss iżda fejn jidħol l-isport għandna xorti li jsir għal persuni li mhux diżabbli aħseb u ara għall-persuni li huma diżabbli.

Għalkemm jien it-terminu ‘persuni b’diżabilità’ jdejjaqni xi ftit minħabba li l-isport u l-kelma diżabilità ma narahomx imorru id f ’id. Jien inħobb nuża l-frażi persuni b’abbiltajiet differenti minħabba li f ’kull tip ta’ sport, wieħed irid ikun kapaċi juri l-ħiliet tiegħu.

Semmejt illi kont tiġi eskluż waqt il-lezzjonijiet tal-edukazzjoni fiżika. Żgur illi għalkemm għad fadal xi jsir għamilna avvanzi kbar ma’ persuni b’diżabilità.

X’tikkummenta?

Kellimni ftit dwar it-tfulija tiegħek. Naf illi Jien twelidt bi spina bifida fl-1978 fiż- int żmien meta dak persuni b’diżabilità għamma kellhom l-ebda opportunità jinte- ilt xi riċerka graw ma’ tfal oħra.

Qed ngħid dan għax niftakar illi per- partikosuni bħali waqt il-lezzjonijiet tal-PE lari bħala kienu jgħidulhom jew biex imorru l-li- parti mill-kors brerija biex joqogħdu jaqraw ktieb jew illi qed tagħmel. ikomplu jistudjaw fil-klassi sakemm X’kien jittratta dan sħabhom jiġu lura. Jien kont wieħed l-istudju? minn dawn it-tfal illi peress illi kellhom kundizzjoni fiżika kienu jgħidulna biex Iva jien kont għamilt riċerka bħala parti mill-kors tiegħi ta’ Youth Studies. Qsamt nagħmlu hekk.

Madankollu jien kont bniedem illi din ir-riċerka fi tnejn, waħda fuq il-lezsfida nikolha u kont nagħmel minn zjonijiet tal-Edukazzjoni Fiżika fejn kollox sabiex nagħmel dak kollu li hawn ħareġ ħafna l-karattru tal-bniedem kienu jagħmlu l-ħbieb tiegħi. Fil-fatt, kemm jiġi inkluż kif ukoll eskluż waqt jien la kont immur fil-klassi u lanqas dawn il-lezzjonijiet. fil-librerija iżda kont noħroġ nilgħab Ħareġ illi bniedem fuq ruħu ħa jkampa ma’ sħabi bil-mod kif naf jien. Meta sew u jinkludi ruħu mingħajr problemi kienu jilagħbu futbol, kont nippro- waqt dawn il-lezzjonijiet filwaqt illi tifel va nagħti daqqa ta’ ballun filwaqt illi kwiet li ftit jazzarda jitkellem jew jaġixxi meta kien ikun hemm il-basketball ser joqgħod lura u eventwalment ma kont nieħu l-ballun u kif naf jien nitfa’ jiġix inkluż kontinwament fil-logħba. l-ballun fiċ-ċirku. Jien min-naħa tiegħi Dan l-istudju sar kemm fi skejjel primarkont nipprova nintegra ruħi mill-aħjar ji kif ukoll fis-sekondarji fejn anke hawn is-sitwazzjoni ftit tinbidel għalkemm li nista’.

Ladarba s-soċjetà toħloq barrieri għal ikun hemm titjib fis-sitwazzjoni. ċertu faxxa ta’ nies, jien nipprova nk- F’dan il-każ tifel tas-sekondarja qed jikisser dik il-barriera u nagħmel li nista’ ber, jimmatura, jibda jieħu l-istat tiegħu sakemm nilħaq l-għanijiet tiegħi. Meta u jirraġuna b’mod differenti. Hawnhekk jkun hemm xi tip ta’ sfida dik naraha fejn tifel jew tifla partikolari jiddeċiedi bħala motivazzjoni biex nirnexxi f ’dak illi jipprova għallinqas jinteraġixxi ma’ sħabu. li nkun ippjanajt.

Iva nemmen illi sar xi tip ta’ progress.

Jekk nitkellmu fuq sport ftit tas-snin ilu, jien flimkien ma’ tliet persuni oħra waqqafna assoċjazzjoni ġdida, il-Malta Wheelchair Basketball Association.

M i n n dak iżżmien ’l hawn qed nara li skejjel inklużi l-Università u skejjel postsekondarji qegħdin jinteressaw ruħhom fil-wheelchair basketball. Biex inġibu eżempju fl-Università isiru tliet avvenimenti ta’ wheelchair basketball kif ukoll anke fi skola post-sekondarja bħal St Edwards. Anke l-Malta Olympic Committee interessat ruħha f ’dan l-attivitajiet illi qed norganizzaw.

Issa biex inkun għedtlek kollox kien hemm min prova jaqtgħalna qalbna billi jgħidilna illi f ’Malta dan l-isport m’hawnx postu.

Issa jonqos biss illi l-midja tagħtina wkoll aktar spazju fl-irkejjen sportivi tagħhom sabiex verament dak li norganizzaw jasal għand in-nies. Irridu ngħallmu lin-nies li jeżisti dan l-isport ħalli jkompli jżid fil-popolarità.

Ngħidilhom illi teżisti wkoll paġna fuq Facebook li tissejjaħ Malta Wheelchair Basketball.

Inkomplu nitkellmu fuq ilwheelchair basketball. Dan l-isport jgħodd biss għal persuni b’diżabilità jew inkella jista’ jipprattikah kulħadd?

Dan l-isport jista’ jieħu sehem fih kulħadd. Fil-fatt, aħna nilqgħu anke dawn l-individwi li jixtiequ jipprattikawh għax nemmnu fl-inklużjoni sħiħa fis-soċjetà.

Bħalissa qegħdin sitt persuni b’diżabilità flimkien ma’ erba’ individwi oħra li m’għandhom l-ebda tip ta’ diżabilità.

Kull nhar ta’ Tnejn niltaqgħu għattaħriġ fil-kumpless tal-basketball f ’Ta’ Qali bejn il-ħamsa u nofs u s-sebgħa ta’ filgħaxija.

Aħna nipprovdu l-wheelchair sabiex dak li jkun ikun jista’ jilgħab magħna hekk kif bħalissa għandna f ’idejna 10 minnhom.

Għandna l-ħsieb illi jekk inkomplu nikbru inġibu aktar minnhom sabiex nagħtu ċans lil kull min jixtieq jipparteċipa.

Fil-fatt minn hawn nixtieq nirringrazzja lil Malta Basketball Association illi ġentilment tagħtina ħafna sapport sabiex nipprattikaw dak li verament inħobbu.

Jidher mela li r-relazzjoni bejnkom u bejn l-MBA mmexxija minn Paul Sultana hija waħda ferm tajba...

Iva hemm relazzjoni tajba ħafna tant illi nsibu ħafna għajnuna min-naħa tagħhom. Meta jkun hemm xi siegħa jew tnejn fejn il-court ikun vojt mal-ewwel jagħtuna spazju sabiex nitħarrġu u nieħdu pjaċir nilagħbu flimkien.

Semmejt li għandkom xi wheelchairs biex titħarrġu. Issibu xi għajnuna minn xi entità sportiva sabiex tkopru l-ispejjeż illi jkollkom?

Fil-verità il-wheelchairs illi għandna f ’idejna nxtraw minn Jonathan Shaw illi madwar sitt snin ilu meta kien ser ikun hemm logħba ta’ esibizzjoni fejn anke ġew xi membri parlamentari ried jgħinna finanzjarjament sabiex dan l-isport jidħol f ’pajjiżna.

Fis-siegħa u l-ħin dawn il-wheelchairs ġew ordnati u nxtraw u minn hemm bdejna nilagħbu u nipprattikaw il-wheelchair basketball. Ġieli ħassejt xi rabja lejn is-soċjetà jew forsi lejn Alla minħabba illi forsi tixtieq tagħmel aktar iżda minħabba l-kundizzjoni fiżika tiegħek ma tistax?

Nista’ nassigurak illi lejn Alla żgur illi m’għandix rabja! Meta fl-2011 tlift sieqi, nammetti illi kelli xi ftit tal-biża’ x’jista’ jiġrili iżda qatt ma ħassejt xi rabja partikolari fuq il-kundizzjoni tiegħi. Anzi b’mod metaforiku kont ngħid illi Alla ħadli sieq għax forsi ħaddieħor għandu bżonnha.

Jien bħala karattru qalbi tajba, inħobb nagħti u rrid nara lil ħaddieħor ferħan.

Mhux it-tip illi naħseb fija biss anzi!

Dan l-aħħar qed jingħad illi persuni b’diżabilità qed ifittxu iktar opportunitajiet u fuq kollox ugwaljanza. Jekk

23

15.04.2018

kullhadd.com

insemmi każijiet bħal meta xi ħadd jaqbeż il-kju jew inkella jipparkja minflok xi ħadd bħal qisu m’hemmx ugwaljanza. X’tikkumenta fuq dan kollu?

Ifhem il-kundizzjoni tagħna ma tippermettilniex illi nipparkjaw ’il bogħod għalkemm jien meta nara parking abjad vojt u jkun viċin naqbad u nieħu dak mingħajr ma nieħu vantaġġ minn parkeġġ riservat. Jekk ma jkunx hemm fejn tipparkja jkolli mmur għal dak li jien intitolat għalih.

Ma nħossx illi qed nieħdu vantaġġ billi nużaw parkeġġ riservat għalina wara kollox.

Int flimkien ma’ Oliver Scicluna kontu l-fundaturi ta’ Breaking Limits, organizzazzjoni mhux governattiva. Kellimni dwar il-fondazzjoni ta’ din l-assoċjazzjoni.

Jien inqis lil Oliver qisu ħija għax inħobbu ħafna ngħinu lil xulxin. Fil-fatt lanqas nilħaq inċempillu li ma tarahx jipprova jgħinni mill-aħjar li jista’. Dan ma jagħmlux miegħi biss iżda ma kulħadd għax huwa bniedem qalbu tajba u mhux ta’ b’xejn illi n-nies ifaħħruh.

Niftakar illi konna għażilna t-tema ‘breakinglimits’ għax l-isem nnifsu jgħid kollox dwar ir-raġuni li twaqqfet din l-assoċjazzjoni. Xtaqna nneħħu ċerti barrieri soċjali illi kienu għadhom magħna u li ridna litteralment inkissruhom.

Aħna nemmnu illi m’għandna l-ebda diżabilità. Fil-fatt hija s-soċjetà illi toħloqilna d-diżabilità. Jekk kelli nsemmilek eżempju ma nistax ma ninkludix in-nuqqas ta’ rampi li jeżistu għalina li nużaw is-siġġu tar-roti.

Semmejt in-nuqqas ta’ rampi.

Taħseb li fadal xi jsir iktar sabiex ikollkom aktar aċċessibilità?

fazzjon li nħoss meta nkun qed nilgħab fil-court u kemm irnexxieli niżviluppa l-ħiliet tiegħi.

Kif għedtlek aħna għandna relazzjoni tajba mal-Malta Basketball Assocation u mhux darba jew tnejn illi ġejna mistiedna li nilagħbu fl-intervall ta’ logħba taħraq tal-Ewwel Diviżjoni u dan isir b’mod regolari. Hemmhekk aħna nħossu li verament ninsabu iktar inklużi f ’dan l-isport.

L-unika ħaġa li nixtiequ hi li jkollna aktar ħin biex nilagħbu sabiex nuru l-ħiliet tagħna sabiex in-nies jarawna bħal persuni abbli mhux diżabbli.

hom kienu jafuni għax ġieli pparteċipajt fit-triathlons.

Jien nara li s-soċjetà tal-lum il-ġurnata saret tħares lejna ftit aħjar milli kienet tħares qabel. Nemmen illi bl-inklużjoni fl-isport, b’mod partikolari l-wheelchair basketball, u fid-dinja tax-xogħol jista’ jkun hemm tibdil fil-mentalità tas-soċjetà li ngħixu fiha llum. Fis-sens illi s-siġġu tar-roti m’għadux dak it-tabù illi konna narawh lura fis-snin 70 u 80. Anzi s-siġġu tar-roti huwa għodda illi biha tista’ tilgħab logħba basketball b’differenza. Wieħed jista’ anke jilgħab sport ieħor bħall-handball u rugby. Jien qed insemmihomlok għax kollha pruvajnihom aħna.

Naf li tipprattika wkoll il-canoeing.

Kellimni ftit dwar din l-esperjenza li tagħmel f ’dan l-isport differenti.

Fabio huwa bniedem mill-aħjar u kien bis-saħħa tiegħu li beda l-wheelchair racing hawn Malta. Ħadna ħsieb naħdmu s-siġġijiet tar-roti hawnhekk stess sabiex persuni bħali li għandhom xewqa jipprattikaw xi tip ta’ sport, ikunu jistgħu jagħmlu dan b’mod liberu. Fil-fatt kemm jien kif ukoll Oliver irnexxielna nagħmlu d-distanza mill-Imdina sa Spinola.

Fis-sena 2016 int ħadt Il-Premju Soċjetà Ġusta. X’fisser għalik dan kollu?

Kollox beda wara li għamilt tliet parteċipazzjonijiet fl-Ability Challenge l-Italja, Franza u l-Awstrija. Jien kont intellaq fil-handbike u fis-sena 2010 mort Sqallija fejn għamilt distanza bejn Messina u Pozzallo fi tlett ijiem. Lura Malta għamilt ukoll tellieqa bil-wheelchair racer mill-Imdina sa Spinola. Kelli wkoll iċċans illi nagħmel in-nofs maratona fejn nista’ ngħid illi kien suċċess kbir filwaqt illi ħassejtni kburi li rnexxieli nagħmilha sal-aħħar. Issa fil-verità kien hemm xi organizzaturi li ma ridunix nipparteċipa u kelli niffirma xi karti li jekk inweġġa’ lil xi ħadd irrid inħallas xi spejjeż. Jien bniedem rasi iebsa u minn hawn u minn hemm tiegħi għaddiet għax irnexxieli nieħu sehem.

Nista’ ngħid illi kelli esperjenza ferm sabiħa mal-atleti l-oħra li ħafna minn-

biżżejjed. Jien inġib eżempju ta’ student partikolari. Dan ikun ġab l-eżamijiet tal-livell ordinarju, dawk ta’ livell avvanzat u jkun daħal l-università fejn jikseb il-gradwazzjoni. Iżda mbagħad dan x’se jagħmel? Jieqaf hemm jew ikompli javvanza? U l-istess l-aċċessibilità tagħna.

Mhux qed ngħid li ma sarx progress. Altru minn hekk! Iżda issa wasalna f ’punt fejn irridu mmorru għal tarġa oħra u ntejbu fuq dak li sar tajjeb.

Kif taħseb illi tħares is-soċjetà Maltija lejn persuna b’diżabilità?

Għalija dan kollu jfisser responsabbiltà ikbar għax issa għajnejn in-nies huma kollha fuqi. F’dik is-sena għamilt xi ħaġa tajba u kont ferm kburi li ġejt rikonoxxut.

Jien nista’ ngħid illi ser inkompli naħdem aktar minn qatt qabel sabiex ikomplu jiżdiedu aktar opportunitajiet għall-persuni b’diżabilità.

Meta tara logħba basketball hawn Malta jew inkella xi partita tal-kampjonat NBA tal-Istati Uniti fuq it-televixin tħoss xi ftit ta’ rimors il int ma tistax tkun bħalhom?

Ħa ngħidu l-verità saru affarijiet u r-rampi żdiedu iżda bħalma ngħidu qatt mhu Le lanqas xejn. Anzi kieku taf is-sodis-

Iva jien nieħu sehem fil-canoeing u ġieli mort ukoll barra minn Malta fejn ħadt sehem fl-Ability Challenge.

Dan l-isport narah tajjeb ħafna għal bniedem li ma jafx jgħum bħali u nqisha bħala esperjenza fantastika.

Int ħadt sehem ukoll fi speċi ta’ tlielaq bil-wheelchair. Tkellimna xi ftit dwarhom?

Kif irnexxielek tagħmel it-triathlon?

Fil-verità konna tliet individwi fejn jien għamilt ir-rota, Oliver Scicluna għamel il-parti tal-għawm u persuna oħra l-ġiri.

Personalment jogħġobni ħafna l-isport ma’ tim għax tista’ taqsam dak li tħoss ma’ ħaddieħor.

Rajtek ukoll ma’ Fabio Spiteri.

Iddeskrivili dan il-bniedem fil-qosor.

Int iddoqq ukoll il-pjanu. Kif tiddeskriviha l-imħabba tiegħek lejn il-mużika?

Iva jien indoqq il-pjanu u naħseb illi l-mużika kien l-ewwel talent illi żviluppajt ġewwa fija. Naħseb illi l-mużika toqgħod ħafna fil-ħajja tiegħi.

Illum il-ġurnata ngħid illi ħajti naqsamha bejn l-isport u l-mużika u dawn iżżewġ passatempi huma parti kbira għal dak li ngħix għalih.

Nixtieqek tgħaddi l-aħħar appell lil dawk il-ġenituri tat-tfal li qegħdin f ’siġġu tar-roti sabiex jieħdu vantaġġ minn opportunità bħalma huwa l-wheelchair basketball.

Jien ħaġa waħda ngħid. Jiġri x’jiġri filħajja dejjem għandna narawha bħala sfida mhux bħala ħajt jew barriera li ser twaqqafna. Ejja nkunu rasna iebsa li jkollna dik il-perseveranza li jekk ma tirnexxix ma ġara xejn iżda terġa’ tipprova.

25

15.04.2018

kullhadd.com

reċensjoni tal-

KTIEB

IR-ROTA DARET DAWRA (KWAŻI) SĦIĦA Din l-istorja ta’ Abigail.

Le, żomm.

Din l-istorja ta’ Abigail u Aron; Abigail u Sonia; Abigail u Vince; u fuq kollox, ta’ Abigail u ommha. Għad li, teknikament, din l-istorja hija ta’ Abigail skont ommha.

Ir-Rota Daret Dawra (kważi) Sħiħa (pubblikazzjoni Merlin Publishers) hija storja tmiss il-qalb, tad-dinamika bejn omm u bintha, esplorazzjoni tar-rabta materna u kif dir-rabta tinfluwenza d-direzzjoni li jieħdu filħajja kemm l-omm kemm il-bint. Ir-rumanz jiftaħ b’introduzzjoni tant reali u diretta li tħossok li l-awtriċi kważi qiegħda f ’darek.

It-tifla – għadha ċkejkna – qed tagħmel xenata, tibki u teqred qabel l-iskola għax għandha kalzetta qed titberfel. Dettalji żgħar huma deskritti mingħajr kantunieri – bħal pereżempju rqaqat dwar it-tqala, jew dwar il-mewt ta’ persuna qrib in-narratriċi, dettalji li jaf jagħraf u jittrasmetti fuq karta biss awtur ta’ stoffa.

U dan hu preċiż dak li

tagħmel Nadia Mifsud. Dan ir-rumanz-debutt tagħha huwa wieħed tant b’saħħtu li faċli wisq issejjaħlu “rollercoaster” emozzjonali.

Tħossha qed tidħol b’zoom bil-kamera mentali tagħha u ttina plott ibbażat fuq nies li jgħixu ħajja normali, bħali u bħalek. Imbagħad taqbad din l-istorja u ddawwarha, b’kapaċità enormi, fi drama ta’ relazzjonijiet, mimlija suspans. Il-qarrejja mhux se jitilqu l-ktieb minn idejhom huma u jistaqsu: X’ġara?

Min? Meta? Fejn?

Il-lingwaġġ użat f ’dal-ktieb huwa dirett u aċċessibbli imma magħżul b’reqqa.

L-awtriċi tqis kull konsonanti, tħoss għar-ritmu u l-melodija ta’ kull frażi u sentenza. M’hemmx frilli żejda jew lingwaġġ pompuż – imma l-lingwaġġ li nużaw ilkoll fil-ħajja ta’ kuljum, bid-differenza li taħt il-maġija ta’ Mifsud isir poetiku għall-aħħar.

Is-saħħa ta’ Ir-Rota Daret Dawra (kważi) Sħiħa forsi ħierġa mill-fatt li l-awtriċi ġejja minn familja b’narrattiva matrilineali ħafna. “Jiena

kbirt imdawra b’nisa – għandi dal-memorji sbieħ sa minn tfuliti ta’ erba’ ġenerazzjonijiet ta’ nisa mgezzin ġewwa kċina Bormla, jiċċaċċraw, jidħqu, jiċċajtaw bejniethom, jinku lil xulxin, u ġieli anki jargumentaw,” qalet Mifsud. Wieħed mill-passatempi favoriti tagħha kien sar li tosservahom waħda waħda kif ukoll kif jinteraġixxu ma’ xulxin. Hi u tikber imdawra bihom, ippruvat tinnota u ssegwi dak li kull mara kienet qed tgħaddi lill-ġenerazzjoni ta’ warajha filwaqt li tqis dak li għandu jitħalla jmut.

Imbagħad, hi stess kellha t-tfal, bniet, tagħha u sabet ruħha “direttament nesperjenza l-maternità fl-ambigwitajiet kollha tagħha,” u tipprova tgħaqqad flimkien l-istorja personali tagħha mal-letteratura u teorija femminista li kienet għexet meta kienet għadha studenta.

Ir-Rota Daret Dawra (kważi) Sħiħa kien rebaħ il-kompetizzjoni letterarja #abbozz 2014 organizzata mill-Merlin Publishers.

Il-ktieb jinsab għall-bejgħ mill-ħwienet tal-kotba kollha

jew online direttament minn merlinpublishers.com Nadia Mifsud twieldet Malta fl-1976. Ta’ 22 sena, marret tgħix Franza fejn spiċċat l-istudji tagħha u bdiet tgħallem il-lingwa u l-letteratura Ingliża. Tgħix Lyon fejn taħdem bħala traduttriċi

letterarja. Hija ppubblikat żewġ antoloġiji ta’ poeżiji, Żugraga u Kantuniera ’l Bogħod u dan huwa r-rumanz debutt tagħha. L-addattament għallFranċiż ta’ Fl-Isem tal-Missier (u tal-Iben) ta’ Immanuel Mifsud, ġie ppubblikat minn Gallimard, Franza, fl-2015.

Mistoqsija: Għal xiex qiegħda tagħmel xenata t-tifla?

Ibagħtu r-risposta tagħkom lil: Kompetizzjoni Ktieb, KullĦadd, ONE Complex A 28B, Industrial Estate, il-Marsa MRS 3000, u tidħlu biċ-ċans li tirbħu l-ktieb IR-ROTA DARET DAWRA (KWAŻI) SĦIĦA. Ir-rebbieħ jitħabbar nhar il-Ħadd 22 ta’ April.

Ir-rebbieħa huma mitluba jiġbru l-ktieb mill-ONE Complex, il-Marsa, billi jippreżentaw il-karta tal-identità, flimkien mal-ittra li se tintbagħtilhom minn din il-gazzetta, mit-Tlieta sal-Ġimgħa bejn id-09.00 u t-15.00, u s-Sibt bejn l-10.00 u l-16.00, festi pubbliċi esklużi.

Intant, ir-rebbieħ tal-ktieb ADELAIDE huwa: C. SALIBA - QORMI

IDĦOL BIĊ-ĊANS LI

TIRBAĦ €100

01

Ġemma’ l-kupuni ta’ ħames ġimgħat wara xulxin kif ukoll wieġeb il-mistoqsija marbuta mal-aħbarijiet. Ibgħathom f’daqqa lil: KOMPETIZZJONI €100, KullĦadd, ONE Complex, A 28 B, Industrial Estate, Il-Marsa MRS 3000

Huwa minnu li ser titneħħa d-diskriminazzjoni għall-koppji omosesswali bil-liġi tal-IVF? Ir-Rebbieħ: M. GALEA - ĦAL SAFI

It-tweġiba: Isem: Numru tat-telefown:

Indirizz:

26

15.04.2018

kullhadd.com

] SUDOKU SPONSORJATA MINN WELLA

Irbaħ xampù u conditioner tad-ditta Wella.

Aqta’ din il-logħba u ibgħatha lil: KOMPETIZZJONI WELLA, KullĦadd, ONE Complex, A 28 B, Industrial Estate, Il-Marsa MRS 3000 Isem: Indirizz:

V. MIFSUD - MOSTA

TISLIBA 221

Mimdudin:

Bi 3 Numri

B’4 Numri

012 061 140 267 374 514 521 587 593 601 655 752 770 811 883 904 911 915 994

0308 0397 0561 0715 0777 2000 2170 2272 2404 2609 2806 3912 4084 4115 4687 5095 5476 5594 5824

6096 6148 6189 6836 6974 7101 7147 7500 7969 8548 8603 8777 9210 9418 9947

35537 47886 54075 58781 59956 61206 75068 77419 82378 82847 87465 88900 89899 97682

B’5 Numri

B’6 Numri

17168 25680 27981

017234 150584 226531

277312 357920 427806 472771 549304 676373

733237 759626 846922 915974 930042

IR-RIŻULTAT TAL-ĦADD LI GĦADDA

1.

4.

7,6.

9.

10.

12.

16,18.

18.

19.

20.

21.

23.

24.

Jitpoġġa l-likwidu fih (5) Kompli l-qawl: Dak li f ’........ ix-xiħ iredden bih (4) Kapaċi (5) Ara 3 Sieħbi (6) Jinqata’ fit-twelid (6) Inżomm? (5) Ara 16 Mhux issa (3) Ħaleb! (5) Nikol Attard Inguanez (1,1,1) Ħares lejh (4) Id-Dottore tilef siequ (5)

Weqfin:

1.

2,11.

3,9.

5,21W. 6.

8.

11.

12,22.

13.

14.

15.

17.

21.

22.

Ħaddiema fuq il-baħar (6) Waqqgħu (5) Wieħed li jrabbi l-bhejjem (6) Ħuta mqadda (6) Ara 7 Tintuża fil- purċissjonijiet (9) Ara 2 Temp? (5) L-ewwel tlieta ta’ rqiq (3) Inressqu lejja? (6) Sebat ijiem (6) Mhux le (3) Ara 5 Ara 12 wieqfa

SOLUZZJONI TAL-AĦĦAR TISLIBA Mimdudin:

Weqfin:

1.Baram, 4.Ħolm, 7,17.

Unuri, 9,18.Sferi, 10.Saħħar, 12.Friska, 16.Rue, 19.Ras, 20.Pagun, 21.Fil, 23.Leli, 24.Audit

1.Bassar, 2.RAE, 3,6.Musmar, 5,11.Onħor, 8.Nassigura, 12,22.Felul, 13.Ira, 14.Arnold, 15.Ħsarat, 21.Ful

27

15.04.2018

kullhadd.com

GĦAQQAD IL-KAXXI

Għaqqad skont kemm hu l-valur li hemm fil-kaxxi.

Eżempju: Jekk f’waħda mill-kaxxi hemm valur ta’ 10, trid tgħaqqad 10 kaxxi żgħar li jridu jkunu jmissu ma’ xulxin u f’forma ta’ kaxxa jew rettanglu. Il-kaxxi kollha jridu jintużaw u kaxxa tista’ tintuża darba biss. Innumru huwa indikazzjoni tattotal ta’ kaxxi żgħar u mhux neċessarjament juri minn fejn għandha tibda l-kaxxa.

SIB IL-VALUR

Kull ittra fiha valur, uħud mill-valuri huma diġà mpoġġija. Uża dawn il-ħjilijiet biex issib ilkumplament tal-valuri tal-ittri.

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10 11 12

13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26

28

15.04.2018

kullhadd.com

LAQGĦAT WARA LI ŻBROFFA ARRIGO • FOST OĦRAJN ILTAQGĦU TA’ MALAJR IL-BELT CLYDE PULI U KRISTY DEBONO L-iżbroff ta’ Robert Arrigo fuq Facebook kontra n-nies ta’ madwar Adrian Delia wassal biex saru laqgħat immedjati fis-sigħat ta’ wara. Dan għax il-kummenti tiegħu kienu meqjusa bla preċedent għax qatt fl-istorja tal-partit ma kellek viċi kap li pubblikament jgħid li mhux kuntent kif mexjin l-affarijiet u kif dawk l-iktar fdati mill-kap qed jagħmlu ħsara lill-istess partit. Fost l-ewwel laqgħat li saru, wara li l-kummenti ta’ Arrigo saru pubbliċi u bdew jiġru fil-midja, kien hemm dik bejn is-Segretarju Ġenerali Clyde Puli u l-President tal-Kunsill Ġenerali tal-Partit Nazzjonalista Kristy Debono. It-tnejn, li ilhom għal snin twal kollegi ta’ Arrigo fil-Parlament, iltaqgħu f ’kafetterija l-Belt u sabu post fuq in-naħa ta’ ġewwa biex ma jtellifhom ħadd. Iżda, appena bdew jiddiskutu s-suġġett tellfithom mara li bdiet tgħidilhom kif ma tistax tifhem l-aġir tal-Kap tal-Partit Nazzjonalista Adrian Delia u kif jippretendu li jiksbu l-fiduċja tan-nies. Din il-mara li minn kliemha dehret li tappoġġja l-fazzjoni ta’ Simon Busuttil użat it-tattika ta’ provokazzjoni li jużaw in-nies li jissejħu s-soċjetà ċivili tant li Debono u Puli ma setgħux jitkellmu u kellhom ilebbtu l-barra mill-kafetterija. L-imkejjen tagħna spjegaw kif id-diskussjoni ssoktat fis-sigħat ta’ wara d-Dar Ċentrali u l-kummenti fil-konfront ta’ Arrigo f ’ċerti laqgħat u fil-kurituri xejn ma kienu ħelwin.

Anke Adrian Delia għamilha ċara li pubblikament ma kienx se juri li Arrigo jista’ jkollu xi farka raġun u meta mistoqsi minn ONE News fl-aħħar jiem Delia qal li mhux veru li n-nies ta’ madwaru huma problema. Dan anke jekk f ’kon-

verżazzjoni fuq il-midja soċjali ma’ partitarju Nazzjonalista, Robert Arrigo esprima l-frustrazzjoni tiegħu dwar tliet esponenti ewlenin li ddawwar bihom il-Kap Nazzjonalista fosthom Kristy Debono, Jean Pierre Debono u Herman Schiavone. “Ma naħsibx li l-problema tiegħi hija n-nies ta’ madwari,” qal Delia.

Saħansitra għall-kuntrarju ta’ dak li ddikjara l-Viċi Kap Nazzjonalista, il-Kap Nazzjonalista Adrian Delia qal li n-nies ta’ madwaru jgħinuh u jappoġġjawh.

“Jien in-nies ta’ madwari jgħinuni, jappoġġjawni u jaħdmu qatigħ minn filgħodu sa filgħaxija,” qal Delia fi sfida ċara għal Robert Arrigo.

Pubblikament Kristy Debono u Herman Schiavone provaw jagħtu l-impressjoni li dak li jgħid il-Viċi Kap għalihom ma jfisser xejn. Imma nafu li internament d-diskors kien differenti.

Li fl-istamperija l-inkwiet kien u għadu hemm ħadd mhu sorpriż. Imma li l-Viċi Kap tkellem kif tkellem pubblikament, qalu s-sorsi tagħna, juri li l-inkwiet żdied u mhux naqas.