KullĦadd_13.01.2019

www.kullhadd.com Il-Ħadd, 13 ta’ Jannar, 2019

Ħarġa Nru 1,331 Prezz €1

X’WIĊĊ TOST! DELIA SE JAGĦMILLU RAPPORT TAT-TELFA

• SIMON BUSUTTIL KELLU L-WIĊĊ JITLOB KUMPENS FI FLUS BĦALA PARTI MILL-BATTALJA LEGALI LI TILEF DWAR IL-KAWŻA TAL-PANAMA

F’mument fejn il-Partit Nazzjonalista jinsab maqsum min-nofs, Adrian Delia kkonferma li wara Ġunju li ġej se jagħmel rapport tat-telfa dwar l-aħħar elezzjoni ġenerali. Sfida ċara oħra lil Simon Busuttil.

• ĦASSU AGGRAVAT HU META MILL-QORTI RRIŻULTA LI MAR IĦAMMEĠ LIN-NIES BL-“ISPEKULAZZJONI” U “BLA PROVI”

TLIET KONSORZJI GĦALL-EWWEL 120 TRIQ RESIDENZJALI

Ara paġna 28

Ara paġna 13

Ara paġna 9

Ara paġni 14-15

FIL-KUNFLITT BIEX TGĦIN

02

13.01.2019

kullhadd.com

IT-TEMP GĦAL-LUM L-Ogħla Temperatura: 13°C L-Inqas Temperatura: 08°C L-Indiċi UV: 2 Is-Sitwazzjoni Ġenerali: Ċirkolazzjoni ta’ pressjoni baxxa fuq Korsika ser tiksi l-Baħar Tirren u testendi sa fuq il-Gżejjer Maltin It-Temp: Ftit jew wisq imsaħħab li jsir imsaħħab bil-ħalbiet iżolati tax-xita jew silġ Ir-Riħ: Qawwi mill-Majjistral li jsir qawwi għal qawwi ħafna mill-Punent Majjistru Il-Viżibilità: Tajba minbarra f’xi ħalbiet taxxita Il-Baħar: Qawwi li jsir qawwi ħafna L-Imbatt: Baxx għal moderat mill-Grigal It-Temperatura tal-Baħar: 17°C

Editur ALEANDER BALZAN email: aleander.balzan@partitlaburista.org

Reklamar u Distribuzzjoni KIMBERLY CUTAJAR email: sales@kullhadd.com tel: (+356) 2568 2570

Disinn tal-Paġni KIMBERLY CUTAJAR tel: (+356) 2568 2570

It-Tnejn

It-Tlieta

L-Erbgħa

Kuntatt Ġenerali KullĦadd email: editorial@kullhadd.com tel: (+356) 2568 2570

Indirizz Postali KullĦadd

15°C

UV 1

11°C

Il-Ħamis

15°C

UV 3

8°C

16°C

Il-Ġimgħa

UV 3

12°C

Is-Sibt

One Complex, A 28B, Industial Estate Il-Marsa MRS 3000

Sit Elettroniku KullĦadd

17°C

UV 3

11°C

15°C

UV 3

9°C

14°C

UV 3

8°C

kullhadd.com

SPIŻERIJI LI JIFTĦU LLUM IL-ĦADD

Mezzi Soċjali www.facebook.com/kullhadd

Id-Dipartiment tal-Protezzjoni Ċivili – 2393 0000

Empire Pharmacy (Branch), 46 Triq Melita, Il-Belt Valletta – 21225785 Fra Diego Dispensary, 94, Triq Villambrosa, Il-Ħamrun – 21224898 St. George’s Pharmacy, 21, Triq il-Kbira, Ħal Qormi – 21443045 St. Bartholomew Pharmacy, 30, Triq Fleur-De-Lys, Santa Venera – 21482558 St. Matthew’s Pharmacy, Triq ix-Xatt, Il-Gżira – 21311797 Spiżerija Kappara, Żbibu Lane, San Ġwann – 213811776 Remedies Pharmacy, 144, Triq Manwel Dimech, Tas-Sliema – 21344722 St. Joseph Pharmacy, 164, Triq Annibale Preca, Ħal Lija – 21414051 Rotunda Pharmacy, 7, Triq il-Kungress Ewkaristiku, Il-Mosta – 21411197 Parkes Pharmacy, 582, Triq San Pawl, San Pawl il-Baħar – 21571764 Distinction Pharmacy, 32, Pjazza Antoine De Paule, Paola – 21693412 Verdala Pharmacy, 57, Triq il-Gendus, Bormla – 21824720 May Day Pharmacy, Triq il-Vittorja, Ħaż-Żabbar – 21826529 Health Junction Pharmacy, Triq Alfred Cachia Zammit, Iż-Żejtun – 21898728 Prestige Pharmacy, 16, Triq San Ġużepp, Ħal Kirkop – 21641328 The Bypass Pharmacy, Triq Mikiel Azzoppardi, Is-Siġġiewi – 21461681 Anici Pharmacy, BLK A, Town Centre HOS, L-Imtarfa – 21452833

Il-Gwardjani Lokali – 2132 0202

Għawdex

Stampat Miller Distributors Ltd. Numri Importanti Is-Servizzi kollha ta’ Emerġenza​– 112​ Il-Pulizija ta’ Malta – 2122 4001-9​

L-Isptar ta’ Malta – 2545 0000 L-Isptar ta’ Għawdex – 2156 1600 Servizz Veterinarju ta’ Emerġenza – 5004 3888 Servizz ta’ Direttorju Telefoniku – ​1182

Fontana Pharmacy, Triq il-Għajn, Il-Fontana – 21566979 Joyce’s Pharmacy, Vjal it-8 ta’ Settembru, Ix-Xagħra – 21561486 Servizz ta’ tobba fiċ-ċentri tas-saħħa fil-Ħdud u l-festi pubbliċi Iċ-Ċentri tas-Saħħa tal-Mosta, tar-Raħal Ġdid u tal-Furjana jiftħu għall-emerġenzi 24 siegħa, sebat ijiem fil-ġimgħa. Fil-Ħdud u fil-festi pubbliċi, iċ-Ċentru tas-Saħħa tal-Gżira jiftaħ għallemerġenzi bejn it-8.00am u l-5.00pm. Ikun hemm ukoll servizz ta’ infermier bejn it-8.00am u t-8.00pm. Il-pubbliku jrid jattendi ċ-ċentru tas-saħħa tad-distrett tiegħu. Persuni mingħajr karta ta’ identità ma jiġux moqdija.

03

13.01.2019

kullhadd.com

KULLEĠĠI MEDIĊI MIR-RENJU UNIT B’KORSIJIET U EŻAMIJIET F’MALTA Il-Malta Postgraduate Medical Centre li jifforma parti mill-kumpless tal-Isptar Mater Dei ġie rikonoxxut bħala Ċentru tal-Eżamijiet organizzati mir-Royal College of Obstetricians and Gynaecologists tar-Renju Unit.

Dan ifisser li minn Ġunju ta’ din is-sena r-Royal College of Obstetricians and Gynaecologists se jingħaqad ma’ Royal Colleges oħrajn li joffru eżamijiet speċjalizzati għat-tobba f ’pajjiżna.

Dawn l-eżamijiet ikunu jistgħu jpoġġu għalihom kemm tobba Maltin kif ukoll tobba barranin li jkun aktar vijabbli għalihom li jkollhom l-eżamijiet f ’pajjiżna milli fir-Renju Unit.

Minbarra r-Royal College of Obstetricians and Gynaecologists Uk, f ’pajjiżna matul l-aħħar snin bdew isiru wkoll eżamijiet tar-Royal College of Surgeons of Edinburgh, saru wkoll eżamijiet kliniċi fl-Oftalmoloġija tar-Royal College of Physicinas and Surgerons of Glasgow, eżamijiet tar-Royal College of Physicians UK kif ukoll eżamijiet tar-Royal College of Surgeons of Ireland.

Sadattant matul is-sena li għaddiet ukoll sar għall-ewwel darba f ’Malta kors organizzat mir-Royal College of Surgeons ta’ Edinburgh li għall-ewwel darba wkoll organizzaw anke eżami għal dawk it-tobba li qegħdin jitħarrġu fil-kirurġija. Is-suċċess miksub miż-żewġ attivitajiet wasslu biex kemm il-kors kif ukoll l-eżami jibdew isiru fuq bażi regolari kull sena u jkunu miftuħin mhux biss għal tobba Maltin u Għawdxin imma wkoll barranin.

Mitlub jikkummenta dwar dawn l-iżviluppi fil-qasam tas-saħħa, id-Deputat Prim Ministru u Ministru għas-Saħħa Chris Fearne qal li “ma tistax ma tħossokx sodisfatt, aktar u aktar meta tikkun-

sidra li s-sena li għaddiet Malta ġiet klassifikata fost l-aqwa 10 pajjiżi fid-dinja fejn tirrigwarda s-saħħa. Meta tikkontempla ftit u tqis li pajjiżna jinsab fid-disa’ post fid-dinja għas-servizzi tassaħħa offruti u provduti lill-poplu tiegħu tara li din mhix ċajta. Dan huwa riżultat ta’ ħidma kollettiva fis-setturi kollha tas-saħħa u għandu jservi ta’ awgurju biex dak li bdejna u dak li ksibna nkomplu nsaħħuh.”

Il-Malta College of Obstetricians and Gynaecologists stabbiliet relazzjonijiet mill-qrib ħafna mar-Royal College of Obstetricians and Gynecologists f ’ħidmiethom fl-interess tal-kura għal saħħet il-mara u b’riżultat ta’ dan it-taħriġ ta’ tobba għal kura ta’ livell għoli lill-pazjenti.

Tul dawn l-aħħar snin rappreżentanti taż-żewġ kulleġġi kellhom l-okkażjoni jiltaqgħu biex jiddiskutu proġetti u skambji abbażi ta’ pjattaforma ġdida, il-Kulleġġ Ewropew. Madanakollu, għadha b’saħħitha ħafna u inkoraġġita mill-Kulleġġ Malti t-tradizzjoni li tobba Maltin ikomplu bit-taħriġ tagħhom fir-Renju Unit kif ukoll li joqogħdu għal eżamijiet post-

graduate fir-Renju Unit bħala parti mill-proċess ta’ speċjalizzazzjoni.

“Hija abbażi ta’ din it-tradizzjoni li ż-żewġ Kulleġġi ħadmu flimkien biex jistabbilixxu lil Malta bħala ċentru tal-eżamijiet tal-RCOG. Iċ-Ċentru magħruf bħala Malta Postgraduate Centre jifforma parti mill-kumpless mediku ta’ Mater Dei. Ninsabu ferm sodisfatti għal din il-faċilità peress li huwa ta’ vantaġġ sinifikanti li tagħmel l-eżamijiet fl-ambjent li tafu u mingħajr il-ħtieġa ta’ vjaġġar barra mill-pajjiż,” qal Mark Formosa, Konsulent mad-Dipartiment tal-Obstetrics & Gynaecology ta’ Mater Dei. MCOG huma kunfidenti li ċ-Ċentru jattira kandidati barranin, partikolarment minn pajjiżi ġirien u maż-żmien iċ-Ċentru jkun jista’ jipprovdi kemm il-possibbiltà ta’ eżamijiet kif ukoll ta’ korsijiet assoċjati magħhom.

Dan ikompli jgħolli l-prestiġju taċ-Ċentru għal livelli ta’ eċċellenza kif jixraq lill-professjoni medika Maltija kif ukoll lill-pazjenti.

Fil-jiem li għaddew delegazzjoni mir-Royal College of Obstetricians and Gynaecologists kellha

laqgħat f ’Malta mal-Malta College of Obstetricians and Gynaecologists u ħadet l-okkażjoni biex għamlet żjara ta’ korteżija lid-Deputat Prim Ministru u Ministru għas-Saħħa Chris Fearne.

Settur ieħor fil-qasam tas-saħħa li s-sena li għaddiet rreġistra żviluppi ġodda kien dak tal-kirurġija. Matul is-sena 2018 id-Dipartiment tal-Kirurġija introduċa f ’Malta kors organizzat mir-Royal College of Surgeons ta’ Edinburgh, teknikament magħruf bħala NOTSS Course, kif ukoll sar għall-ewwel darba f ’Malta eżami organizzat mir-Royal College of Surgeons li tiegħu huwa membru d-Dipartiment tal-Kirurġija.

Il-kors NOTSS (Non-Technical Skills for Surgeons) huwa l-mod ġdid maħsub biex itejjeb il-ħidma fit-teatru tal-operazzjoni bl-iżvilupp tal-abbiltajiet komunikattivi bejn il-membri tat-tim li jkunu qegħdin joperaw fuq il-pazjent.

Huwa mod ġdid meta kkumparat mat-taħriġ konvenzjonali fl-abbiltajiet waqt l-operazzjoni.

“Ninsabu ferm kuntenti bissuċċess kbir miksub minn dan il-kors. Fih ipparteċipaw 45 tabib

li kollha esprimew is-sodisfazzjon tagħhom għat-taħriġ li ngħataw, tant li se naraw li dan il-kors ikun wieħed regolari u ma jkunx biss speċifikament għal tobba Maltin u Għawdxin imma niftħuh ukoll għal tobba barranin,” qal iċ-Chairperson tad-Dipartiment tal-Kirurġija Gordon Caruana Dingli.

Ir-relazzjonijiet mill-qrib li d-Dipartiment tal-Kirurġija għandu mar-Royal College of Surgeons, wassal biex għall-ewwel darba eżami organizzat minn dan ilKulleġġ isir f ’Malta. Eżami bħal dan ma jkunx speċifikament għal kulleġġ partikolari imma jkun eżami komuni għall-membri kollha tar-Royal College of Surgeons.

Eżami bħal dak li sar f ’Malta huwa parti mit-taħriġ li jkunu qegħdin jingħataw il-kirurġi.

L-eżaminaturi kienu kemm Ingliżi kif ukoll Maltin u attira kandidati kemm Maltin kif ukoll barranin.

“Anke dan l-eżami kien ta’ suċċess kbir u bħalma se jsir fil-każ talkors li semmejt qabel se jsir ukoll f ’dan ir-rigward u b’hekk l-eżami se jibda jsir kull sena,” żied jgħid iċ-Chairperson tad-Dipartiment tal-Kirurġija.

Dan kollu kien possibbli b’riżultat tar-rabtiet mill-qrib li kirurġi Maltin għandhom mar-Royal College of Surgeons u huwa ttamat li dawn ir-rabtiet ikomplu jissaħħu biex tiżdied il-koperazzjoni, jogħlew il-livelli u l-provediment tal-ogħla livelli possibbli fil-kura kirurġika lill-pazjenti Maltin u Għawdxin.

Fi Frar tas-sena 2017 l-Assoċjazzjoni tal-Kirurġi Maltin u r-Royal College of Surgeons ta’ Edinburgh kienu laħqu ftehim li permezz tiegħu kirurġi Maltin li riedu jispeċjalizzaw setgħu jibdew jingħataw taħriġ u anke ċertifikazzjoni minn dan il-Kulleġġ f ’Malta stess.

04

13.01.2019

kullhadd.com

ŻEWĠ PUMPIERA JMUTU FI SPLUŻJONI F’PARIĠI

Żewġ pumpiera u mara Spanjola nqatlu wara splużjoni kbira f ’forn fil-kapitali Franċiża, Pariġi.

Is-servizzi ta’ emerġenza Franċiżi kienu qed jirrispondu għal ħruġ ta’ gass meta seħħet splużjoni drammatika. Dan skont il-Ministru għall-Intern Christophe Castaner. 47 persuna weġġgħu, 10 serjament, f ’din l-isplużjoni f ’Rue de Trèvise madwar id-disgħa ta’ filgħodu.

Din seħħet viċin il-Paris Opera, post turistiku ħafna, u nstemgħet f ’ħafna toroq.

L-isplużjoni ħalliet ħerba fil-madwar, filwaqt li

l-mara Spanjola mietet l-isptar.

Dawk li weġġgħu kienu evakwati b’ħelikopters, filwaqt li t-turisti bdew ikunu evakwati minn fuq il-post.

“Kont rieqed u qomt bl-isplużjoni,” qal resident li tkellem ma’ aġenzija tal-aħbarijiet.

“It-twieqi kollha tal-appartament splodew, il-bibien inqalgħu minn maċ-ċappetti, kelli nimxi minn fuq il-bieb biex noħroġ mill-kamra, it-tfal kollha bdew jippanikjaw... ma setgħux joħorġu mill-kamra tagħhom,” qal missier ta’ familja.

05

13.01.2019

kullhadd.com

JITFAĊĊA XHUD DWAR LAQGĦA BEJN BUSUTTIL U GAFFARENA • BUSUTTIL JIKKONFERMA LI LTAQA’ MIEGĦU, IŻDA JMERIH FUQ NUMRU TA’ PUNTI • IX-XHUD B’VERŻJONI FUQ L-ISTESS LINJA MA’ TA’ GAFFARENA L-Eks Kap Nazzjonalista Simon Busuttil din il-ġimgħa ġie mgiddeb minn xhud fil-Qorti meta tressaq fi proċeduri t’appell li nfetaħ wara sentenza li ngħatat seba’ xhur ilu b’rabta ma’ rapporti fil-midja fl-2015 u li ttrattaw laqgħa li saret fid-Dar Ċentrali lejlet l-Elezzjoni Ġenerali ta’ sitt snin ilu.

L-istorja oriġinali fil-gazzetta ItTorċa erba’ snin ilu kienet tat dettalji dwar laqgħa li saret sentejn qabel fil-kwartieri tal-Partit Nazzjonalista. Din ittrattat, fost l-oħrajn, il-kwistjoni tal-pompa tal-petrol f ’Ħal Qormi tal-familja Gaffarena.

Busuttil kien ħassu malafamat u fetaħ proċeduri ġudizzjarji kontra Josef Caruana, dak iż-żmien l-Editur tal-gazzetta. Fil-verità hu fetaħ ħames libelli, tlieta kontra l-istess Caruana, li llum hu kandidat Laburista għall-Elezzjoni tal-Parlament Ewropew, u tnejn kontra ONE News li kien irriproduċa l-istorja.

Waqt li l-gazzetta kienet qalet li Busuttil, bħala Delegat Speċjali tal-Prim Ministru Lawrence Gonzi, u l-Ministru għas-Saħħa ta’ dak iż-żmien Dr Joe Cassar, kienu ltaqgħu ma’ Joe Gaffarena u ibnu Marc, fil-Qorti kemm Busuttil kif ukoll Cassar ikkontestaw il-fatt li Marc Gaffarena qatt kien preżenti fid-Dar Ċentrali u wisq inqas fl-uffiċċju fejn saret il-laqgħa.

Minkejja dan, it-tnejn ikkonfermaw li kienet saret laqgħa simili f ’dak il-perjodu, iżda kkontestaw li fit-taħdita qasira wkoll kien tqajjem l-argument jew issemma fis-suġġett John Dalli u l-każ tad-Daewoo li seħħ diversi snin qabel, kif ingħad fl-artiklu.

Għalkemm ir-rapporti f ’ItTorċa kienu kkorroborati b’mod preċiż minn żewġ affidavits li saru minn Joe u Marc Gaffarena nfushom, b’mod mill-aktar stramb, Busuttil baqa’ qatt ma

fetaħ proċeduri ġudizzjarji kontrihom.

L-ewwel Qorti, preseduta mill-Maġistrat Francesco Depasquale, kienet ikkonkludiet li x-xhieda tal-missier u l-iben Gaffarena ma kinitx wisq affidabbli u allura emmnet il-verżjoni ta’ Busuttil u Cassar.

Minkejja dan, Mark Cassar, ix-xhud li ttella’ din il-ġimgħa fil-kawża tal-appell li sar minn Josef Caruana, tenna taħt ġurament li hu kien preżenti fid-Dar Ċentrali fl-istess jum u ħin u ra b’għajnejh stess lil Joe Gaffarena u lil ibnu Marc hemmhekk, kemm qabel telgħu għal-laqgħa inkwistjoni ma’ Busuttil u Cassar, kif ukoll wara li din spiċċat u niżlu mis-sular ta’ fuq.

Iżda l-iżjed li impressjonah kien il-baħħ fil-kwartieri tal-PN “qisu daħlu l-movers”

Marc Cassar qal li kien mar ukoll fil-kwartieri tal-PN biex jitkellem ma’ Busuttil dwar fondi Ewropej għall-biedja.

Quddiem l-Imħallef Anthony Ellul, is-Sur Cassar xehed li jiftakar li dan kien seħħ xi ftit tażżmien qabel l-Elezzjoni tal-2013, imma ma jafx id-data eżatta.

Dr Simon Micallef Stafrace, li fil-kawża qed jirrappreżenta lillEks Editur ta’ It-Torċa, staqsa lisSur Cassar kif sar jaf bl-istorja u x’ġara minn dakinhar ’l hawn.

Cassar spjega li jiftakar li wara post fuq il-midja soċjali minn Josef Caruana dwar is-sentenzi tal-Qorti fejn ingħad li ta’ Gaffarena ma twemmnux li kienu preżenti t-tnejn li huma, ikkuntattja lil Caruana biex jgħidlu b’dak li jaf għax hu kien preżenti fid-Dar Ċentrali proprju fl-istess ħin, għamel affidavit f ’dan ir-rigward u eventwalment intalab jitla’ jixhed.

Dr Peter Fenech, l-avukat ta’ Simon Busuttil, talab lil Marc Cassar jispjega kif jaf lill-intimat Josef Caruana, kemm ilu jafu u x’konnessjonijiet għandu

miegħu, fost oħrajn.

Cassar wieġeb li jaf lill-Eks Editur biss għax hu “friend” miegħu fuq Facebook, bħalma hu ma’ kandidati oħrajn tal-Partit Laburista għall-Elezzjoni tal-Parlament Ewropew, u qatt ma kien kellmu personalment qabel dan il-każ.

Sussegwentement hu ntalab ukoll mill-Avukat Fenech biex jispjega fid-dettall l-intern tadDar Ċentrali, inklużi r-reception area, it-taraġ li kellu jitla’ biex imur għal-laqgħa, f ’liema uffiċċju saret il-laqgħa tiegħu, x’ra sakemm wasal fil-post, għarafx lil xi ħadd li seta’ kien preżenti u ħafna iżjed.

Is-Sur Cassar indika li, mill-memorja ta’ aktar minn sitt snin ilu, jiftakar ċar li Joe Gaffarena kien akkumpanjat minn ibnu Marc u li d-daħla tad-Dar Ċentrali kienet magħluqa tant li kellhom jistennew persuna tiġi tiftħilhom. Iżda l-iżjed li impressjonah kien il-baħħ fil-kwartieri tal-PN “qisu daħlu l-movers”.

Eżattament wara tela’ jixhed

l-Eks Kap Nazzjonalista Simon Busuttil li saħaq li meta qara l-affidavit ma setax jiftakar min kien Marc Cassar, iżda mbagħad meta rah fl-awla dakinhar għarfu u ftakar li kien iltaqa’ miegħu fid-Dar Ċentrali.

Minkejja dan, hu qal li s-Sur Cassar semma diversi ineżattezzi, inkluż f ’liema sular kien l-uffiċċju fejn kien jilqa’ n-nies hu (Busuttil), meta qal li kien fl-ewwel sular tad-Dar Ċentrali meta fil-verità l-uffiċċju tiegħu kien maġenb dak tal-Kap Nazzjonalista fit-tielet sular.

Busuttil qal ukoll li fil-post li indika x-xhud hemm biss kamra kbira fejn isiru l-konferenzi stampa u m’hemm l-ebda uffiċini.

Hu qal ukoll li ma jistax jifhem kif xi ħadd jista’ jgħid li lejlet elezzjoni d-daħla tad-Dar Ċentrali mhux biss tkun imsakkra, imma li wkoll tkun battala, bħalma spjega Cassar.

Il-każ se jissokta fil-25 ta’ Marzu li ġej meta l-Imħallef Ellul mistenni jagħti s-sentenza tiegħu.

06

13.01.2019

kullhadd.com

ISSA FIL-BUT TAL-ANZJANI

Ilbieraħ tħallsu l-pensjonijiet biż-żieda.

Biex issa l-miżura tal-baġit sabet ruħha fi bwiet il-pensjonanti.

Din id-darba 92,000 pensjonant ħadu żieda ta’ €4.50 fil-ġimgħa, fi kliem ieħor €18 kull erba’ ġimgħat.

Wara snin twal ta’ pensjonijiet iffriżati dawn il-pensjonijiet issa qabdu jiżdiedu ta’ kull sena hekk kif mal-mument li l-Gvern ta’ Joseph Muscat beda jġib fuq saqajhom il-finanzi tal-pajjiż, il-pensjonanti kienu fost tal-ewwel li gawdew.

Dan mhux l-uniku Sibt li se jara joħorġu pensjonijiet biż-żidiet.

Il-pensjonijiet tar-romol li l-ewwel pagament tagħhom se jsir isSibt li ġej ukoll se jkunu bir-rati l-ġodda, bħalma se jkunu l-pensjonijiet tal-invalidità li jitħallsu flaħħar Sibt tax-xahar.

Mitlub jikkummenta l-Ministru għall-Politika Soċjali, Michael Falzon, qal li l-għajnuna u ż-żidiet finanzjarji għall-anzjani huma

gradwali u huma parti mill-pjan tal-Gvern li jkompli jsaħħaħ il-pensjonijiet kollha fis-snin li ġejjin. “Dan huwa sforz l-għaqal u l-ippjanar ekonomiku fit-tul. Qed ngħixu żmien pożittiv, b’ekonomija b’saħħitha, li qed tisboq kull aspettattiva, u nistgħu ngħidu li Malta qed isservi ta’ mudell għal pajjiżi Ewropej oħra,” qal Falzon li tenna li l-impenn mhux se jieqaf hawn anzi rridu nkomplu ngħinu każijiet individwali, fejn hemm persuni li verament għandhom bżonn l-għajnuna.

“B’hekk il-Gvern se jkompli jkabbar l-inizjattivi u ż-żidiet finanzjarji, mifruxa minn fuq tfal sa anzjani. Fl-istess ħin se nkomplu nassiguraw li persuni vulnerabbli jkollhom aktar aċċess għal dawk il-benefiċċji addizzjonali.

Dan huwa l-kunċett ta’ prosperity with a purpose, fejn kulħadd jieħu parti mill-ġid u t-tkabbir ekonomiku li pajjiżna qed ikompli jikseb,” temm jgħid Falzon.

MALTA MUDELL GĦAD-DRITTIJIET TAT-TFAL “Ninsabu viċin li nimplimentaw liġi ħolisitika li tagħti aktar drittijiet lit-tfal u lill-vittmi ta’ vjolenza jew ta’ abbuż. Dan filwaqt li nieħdu azzjoni immedjata fil-konfront ta’ dik il-persuna li twettaq l-abbuż speċjalment fuq it-tfal,” qal il-Ministru Michael Falzon waqt li indirizza konferenza bit-tema Stop Sexual Violence on Children, f ’Pariġi, Franza.

Għall-konferenza attendew delegati minn Franza, mill-Belġju u mill-Awstrija fost oħrajn.

Il-Ministru Falzon tkellem dwar il-Liġi tal-Protezzjoni tat-Tfal li diġà għaddiet mill-ewwel qari mill-Parlament u li se tieħu post tliet liġijiet oħrajn eżistenti.

Qal li l-liġi l-ġdida se tiżgura li l-persuna li taġixxi b’mod vjolenti jew abbużiv tiġi indiriz-

zata immedjatament. Dan kuntrarju għal dak li jiġri llum meta fil-maġġoranza tal-każijiet huma t-tfal u l-ġenitur vittma li jispiċċaw ikollhom jitilqu mir-residenza.

Dawn il-bidliet għandhom jagħtu aktar direzzjoni u ħajja aktar serena lil dawk milquta. Fuq kollox huma l-interessi tat-tfal li se jingħataw prijorità f ’kull deċiżjoni li tittieħed.

Il-Ministru Michael Falzon spjega wkoll li l-liġi se tiżgura li tassenja persuna responsabbli lit-tfal l-aktar vulnerabbli minħabba s-sitwazzjoni partikolari li jkunu fiha. Il-liġi proposta tfasslet ukoll fit-tħaris tal-provedimenti tal-konvenzjoni tal-Ġnus Magħquda dwar id-drittijiet tattfal, ikkonkluda l-Ministru Falzon.

07

13.01.2019

kullhadd.com

RCC ILAQQA’ DEPUTATI NAZZJONALISTI Ma jidhirx wisq. Iżda, donnu dejjem hemm.

F’mument fejn il-Partit Nazzjonalista jinsab fl-agħar mumenti tiegħu, Richard Cachia Caruana, qed jiltaqa’ ma’ deputati Nazzjonalisti.

Il-KullĦadd tista’ tikkonferma li waħda minn dawn il-laqgħat inżammet fl-aħħar jiem f ’raħal fiċ-ċentru ta’ Malta fis-sigħat ta’ filgħaxija.

Minn meta ma baqax ir-Rappreżentant Permanenti Malti fi Brussell, Cachia Caruana, strateġist ewlieni ta’ Eddie Fenech Adami għal ħafna snin, ma baqax jidher wisq fl-għajn

pubblika. Iżda, dawk fil-politika jafu sew li Cachia Caruana qatt ma sparixxa mix-xena.

Fil-fatt, Simon Busuttil kien iżommu bħala punt ta’ referenza meta kien Kap għax dejjem kellu

“link” diretta ma’ Daphne Caruana Galizia.

Nies b’esperjenza fil-Partit Nazzjonalista kienu diġà indikaw li għandhom suspetti ċari li f ’dak li għaddej fil-PN huwa involut

dan magħruf bħala “l-Kardinal.”

Xi ħaġa li ma stajniex nikkonfermaw b’ċertezza, għalkemm min-naħa l-oħra nistgħu ngħidu b’ċertezza li RCC qed iżomm kuntatt ma’ numru ta’ membri

tal-grupp parlamentari tal-Partit Nazzjonalista. F’xi laqgħat kien hemm ukoll ġurnalisti.

Wieħed mill-membri parlamentari li deher magħhom f ’laqgħat filgħaxija kien l-Avukat Karol Aquilina li huwa element ewlieni fil-fazzjoni ta’ Simon Busuttil u li kien fost dawk li kemm ilu Kap Delia ħa pożizzjonijiet li jikkuntrastaw ma tiegħu pubblikament.

Imkejjen fid-Dar Ċentrali fissru kif hemm suspetti serji minnaħa tal-fazzjoni ta’ Adrian Delia li RCC reġa’ jinsab involut għax ismu huwa sinonimu mal-kumplotti għall-poter fl-istamperija u fil-pajjiż.

MA FELAĦX JISTENNA ĦAMES XHUR Wissejna minn dawn il-paġni ftit tal-ġimgħat ilu li s-sitwazzjoni għall-Partit Nazzjonalista fil-Kunsill Lokali tal-Belt xejn ma kienet feliċi. Iżda, is-sorsi tagħna kienu sorpriżi meta s-Sindku Alexei Dingli rriżenja b’mod immedjat iktar kmieni din il-ġimgħa u ma felaħx jistenna sal-elezzjoni tal25 ta’ Mejju biex jitlaq darba għal dejjem.

Din il-ġimgħa informa lill-Kunsill Lokali u lill-Partit Nazzjonalista li telaq minn Sindku u saħansitra anke minn kunsillier.

Kemm ilu Adrian Delia Kap tal-Partit Nazzjonalista, Alexei Dingli xejn ma kien komdu.

Is-sorsi tagħna jgħidulna li hu jagħmilha ċara li hu tal-fazzjoni Simon Busuttil.

Iżda, xorta waħda ma stenniex li minflok isir sforz biex jikkonvinċuh jibqa’ jagħti sehmu kienu se jibdew minn xhur qabel jipprovaw jimminawh. Minfloku qed ikun imbuttat Chris Micallef, Viċi Sindku, li diġà ddikjara li se jerġa’ jikkontesta. Nifhmu, anke minn kliemu, li dan għamilha l-missjoni tiegħu li jkun Sindku tal-Belt Kapitali ta’ pajjiżna. Dan anke għax jaf li Dingli ddiżappunta bil-kbir bħala Sindku tal-Belt Valletta.

Għalkemm il-problema tiegħu hi li hu kien Viċi Sindku ta’ dan il-Kunsill Lokali u n-nies jemmnu

li jaħti daqs Dingli għan-nuqqasijiet tal-Kunsill Lokali.

Intant, il-Professur Dingli ddeċieda li jaqtgħalha rasha f ’bidu ta’ sena ġdida biex ikun ħa ħsieb tiegħu nnifsu u sab il-mument opportun meta Delia jinsab jaffaċċja akkużi mill-iktar serji u l-Partit Nazzjonalista maqsum min-nofs.

Dan biex ir-riżenja tiegħu tkun ukoll statement politiku qawwi.

Dingli ilu Sindku tal-Belt għal dawn l-aħħar 10 snin u speċjalment kemm ilu Kap Delia l-aptit tiegħu telaq għalkollox. Kien b’xorti tajba li l-Belt setgħet tibqa’ miexja ’l quddiem bis-saħħa ta’ Valletta 2018 u l-investiment li għamel il-Gvern.

Jiġri dak li żvelajna ġimgħat ilu

08

13.01.2019

kullhadd.com

FOST TAL-EWWEL B’PASSAPORT GĦALL-PERSUNI NEQSIN MID-DAWL

• INVESTIMENT MINN IDENTITY MALTA LI JŻID L-INKLUŻJONI U S-SIGURTÀ L-investiment li se tkun qed tagħmel Identity Malta fil-produzzjoni tal-passaport il-ġdid se jwassal biex il-passaport Malti jkun fost l-aktar avvanzati kemm mill-aspett teknoloġiku u anke minn dak ta’ sigurtà. L-Aġenzija Identity Malta ħasbet ukoll biex din l-innovazzjoni fil-passaport tindirizza l-aċċessibilità u l-awtonomija tal-persuni neqsin middawl.

Fix-xhur li għaddew, Identity Malta kellha diskussjonijiet kemm mal-Kummissjoni Nazzjonali Persuni b’Diżabilità (KNPD) kif ukoll mal-Foundation for Information Technology Accessibility (FITA) dwar kif il-Passaport Malti jista’ jkun aktar aċċessibbli għall-persuni neqsin mid-dawl u kif dawn il-persuni jkunu jistgħu jużaw il-passaport mingħajr ma jiddependu fuq ħaddieħor. Ġaladarba dan isir, Malta se tkun fost l-ewwel pajjiżi fl-UE li se tipproduċi passaport aċċessibbli għall-persuni neqsin mid-dawl.

Fost ir-rekwiżiti li qed tinsisti fuqhom hemm li t-teknoloġija użata tkun kompatibbli u familjari ma’ dik diġà użata minn dawn il-persuni. Għal dan il-għan diġà qed isir ittestjar fuq din is-sistema.

Dan il-passaport se joffri digriet akbar ta’ indipendenza u privatezza, mingħajr ma jiddependu fuq ħaddieħor għall-ippjanar ta’ vaganza jew safriet.

Il-passaport il-ġdid, li mistenni jibda jkun iċċirkolat aktar tard din is-sena, se jkompli fuq dak ta’ qablu u permezz tal-aħħar teknoloġija se jkun aktar sigur, b’hekk tkun aktar diffiċli li wieħed jiffalsifika dan id-dokument. Fost elementi ta’ sigurtà oħra, l-informazzjoni personali tal-individwu se tkun laser engraved fuq polycarbonate card li se tkun mehmuża mad-dokument innifsu. Innovazzjoni oħra se tkun fil-paġni ta’ ġewwa

tal-passaport, minħabba li dawn se jkollhom xeni li juru l-identità kulturali u l-wirt patrimonjali Malti. Dawn l-elementi mhux se jsiru biss għal raġunijiet ta’ estetika, iżda aktar importanti minn hekk se jkunu stampati b’linka speċjali u d-disinji jinkorporaw elementi ta’ sigurtà moħbija.

Il-bidla se ssir b’mod gradwali lejn it-tielet u r-raba’ kwart ta’ din is-sena fejn min ikun se jġedded il-passaport tiegħu jew se jagħmel passaport għall-ewwel darba jinħariġlu dak ġdid mingħajr ebda ħlas addizzjonali. Sadanittant kull min huwa fil-pussess ta’ passaport validu, dan jista’ jibqa’ jintuża sad-data tal-iskadenza tiegħu, imbagħad jinħariġlu wieħed ġdid meta jmur biex iġeddu.

Waqt żjara li s-Segretarju Parlamentari għar-Riformi, Ċittadinanza u Simplifikazzjoni tal-Proċessi Amministrattivi l-Onor. Julia Farrugia Portelli għamlet fl-uffiċċju ewlieni tal-kumpanija De La Rue f ’Basingstoke u l-fabbrika li tipproduċi l-karta, Portals De La Rue, fir-Renju Unit, intwera l-proċess tal-istampar tal-karta speċjali li se tkun qed tintuża.

Innovazzjoni oħra se tkun filpaġni ta’ ġewwa tal-passaport, minħabba li dawn se jkollhom xeni li juru l-identità kulturali u l-wirt patrimonjali Malti

09

13.01.2019

kullhadd.com

BUSUTTIL INSISTA LI KELLU JIEĦU KUMPENS L-Eks Kap tal-Oppożizzjoni, Simon Busuttil, pretenda wkoll kumpens finanzjarju bħala parti mill-kawża “tal-Panama” li issa ngħalqet għalkollox din ilġimgħa. Kawża li kif jgħid ilMalti tilef bl-għeruq u x-xniexel.

Kollox imur lura għal Lulju 2017 meta Simon Busuttil mar il-Qorti jagħmel numru ta’ allegazzjonijiet fuq numru ta’ persuni fosthom il-Prim Ministru, il-Ministru għat-Turiżmu u ċ-Chief of Staff tiegħu.

Eventwalment dan il-proċess legali spiċċa quddiem l-Imħallef Antonio Mizzi. Simon Busuttil ma ried b’xejn li jiddeċiedi dan il-ġudikant u kien beda proċess legali fejn mhux biss talab li jitneħħa Antonio Mizzi minn Imħallef iżda saħansitra ried kumpens finanzjarju.

Biex minn din tal-Panama, Simon Busuttil ried idaħħal il-flus mill-Istat għax kien qed jilmenta li kellu d-drittijiet tiegħu miksura.

Dan anke jekk finalment il-Qorti qaltlu li dak kollu li għamel kien mibni fuq spekulazzjoni u ma kellux provi.

Kienet il-Qorti Kostituzzjonali, l-ogħla qorti tal-pajjiż, lejn tmiem is-sena li għaddiet iddeċidiet li l-Imħallef Antonio Mizzi kellu jkompli jmexxi l-każ.

Għalkemm iktar qabel l-Imħallef Joseph McKeon kien iddeċieda mod ieħor, id-deċiżjoni nbidlet b’appell quddiem tliet imħallfin li flimkien iddeċidew li Simon Busuttil ma kellux raġun.

Li kien hemm qbil dwaru l-ħin kollu u f ’kull stadju kien dak li Simon Busuttil ma kellu ebda dritt għalih kien il-kumpens. Xi ħaġa li ma setax iniżżilha tant li kien anke daħħal appell permezz tal-Avukat Jason Azzopardi biex jinsisti li ried il-flus mill-Istat.

“L-appellant (Simon Busuttil) jemmen li għandu dritt għal danni morali mill-Istat li kien hu responsabbli għall-ksur ta’ dritt fundamentali tiegħu f ’materja hekk sensittiva u serja,” kien argumenta għalih Jason Azzopardi f ’dak imsejjaħ appell inċidentali maħsub biex proprju jindirizza din il-kwistjoni.

L-Avukat Azzopardi kien kompla jinsisti li “l-esponenti (Simon Busuttil) umilment jissottometti li mill-provi prodotti mir-rikkorenti jeżistu l-elementi kollha sabiex din il-Qorti tilqa’ r-raba’ u l-ħames u s-sitt talbiet tiegħu fir-rikors promotur u teqleb

id-deċiżjoni tal-Ewwel Qorti billi tillikwida kumpens għad-danni sofferti,” kompla jkun argumentat.

Kien talab li l-Qorti “tordna lill-intimat (l-Avukat Ġenerali) iħallas il-kumpens hekk likwidat, tagħmel dawk l-ordnijiet, toħroġ dawk l-atti u tagħti dawk id-direttivi li tqis xierqa sabiex twettaq, jew tiżgura t-twettiq tad-dritt ta’ smigħ xieraq tal-appellant.”

Iżda, il-Qorti fl-ebda stadju ma ħasset li Busuttil kellu raġun.

Il-Qorti Kostituzzjonali mhux talli ma biddlitx l-imħallef kif ried hu iżda talli spjegat ukoll għalfejn ma kellu ebda dritt ta’ kumpens finanzjarju.

Għax fuq kollox irriżulta li mhux talli ma kienx vittma imma li l-vittmi kienu dawk li mar il-Qorti jagħmel spekulazzjonijiet dwarhom f ’każ li seta’ kellu konsegwenzi serji.

Tant li din il-ġimgħa l-Qorti Kriminali ċaħdet it-talba ta’ Simon Busuttil biex ikunu investigati numru ta’ persuni fosthom il-Prim Ministru, il-Ministru għat-Turiżmu u ċ-Chief of Staff tal-Prim Ministru. B’hekk Busuttil reġa’ tilef mill-Qorti.

Filwaqt li għal darb’oħra rriżulta li meta fl-2017 Simon Busuttil kien ġej u sejjer il-Qorti kien qed jagħmel dan mingħajr provi f ’idejh.

F’digriet finali tal-Imħallef Giovanni Grixti, il-Qorti nnotat kif ir-rikors li ressaq Busuttil biex ikunu investigati seba’ persuni kien biss il-fehma tiegħu u finnuqqas ta’ provi kien deskritt bħala li “jikkwalifika għal spekulazzjoni.”

Fil-fatt f ’mumenti diversi tas-sentenza tagħha l-Qorti qalet li Simon Busuttil “għamel biss allegazzjonijiet” u semma biss persuni mingħajr ma indika bid-dettall il-fatti tarreati li allega.

Saħansitra, innotat il-Qorti, Simon Busuttil prova jistrieħ ukoll fuq dikjarazzjonijiet taċ-Ċermen tal-Kumitat Pana tal-Parlament Ewropew, Werner Langen. Għalkemm hawn ukoll irriżulta li interpretahom ħażin.

Din id-deċiżjoni hija marbuta mat-talba li kien għamel fl-14 ta’ Lulju, Simon Busuttil, dakinhar Kap ta’ Partit fl-Oppożizzjoni li kien għadu kif tilef elezzjoni.

Bl-għajnuna legali tal-Avukat Jason Azzopardi, ukoll Deputat Nazzjonalista, kien għamel numru ta’ allegazzjonijiet f ’rikors twil kontra l-Prim Ministru Joseph Muscat, il-Ministru Konrad Mizzi, iċ-Chief of Staff tal-Prim Ministru Keith Schembri, Brian Tonna u Karl Cini, Malcolm Scerri u Adrian Hillman.

Eventwalment il-każ spiċċa suġġett ta’ battalja legali. Dan b’mod partikolari wara li Busuttil beda proċeduri biex ineħħi l-Imħallef Antonio Mizzi li kellu jiddeċidih.

“Id-denunzjat kien tenut li jindika b’mod ċar ir-reat li hu jissuspetta li sar fl-assjem ta’ dak kollu minnu rakkontant,” qalet il-Qorti f ’dikjarazzjoni li tfisser li Busuttil kellu jmur il-Qorti jekk bil-provi u mhux sempliċiment bis-suspetti tiegħu u bl-istejjer li ħoloq hu.

Saħansitra l-aġir ta’ Busuttil kien deskritt

bħala wieħed inġust fuq il-Qorti u filwaqt li jaqbad iċ-ċirkostanzi li semma Busuttil l-Imħallef jistaqsi kif jistgħu iwasslu għarreat ta’ ħasil ta’ flus.

Eventwalment kien fil-konklużjonijiet tagħna li l-Qorti ddeskriviet l-aġir ta’ Busuttil għal “kwalifikabbli bħala spekulazzjoni.”

Iżda, il-Qorti fl-ebda stadju ma ħasset li Busuttil kellu raġun.

Il-Qorti Kostituzzjonali mhux talli ma biddlitx l-Imħallef kif ried hu iżda talli spjegat ukoll għalfejn ma kellu ebda dritt ta’ kumpens finanzjarju

10

13.01.2019

kullhadd.com

TIRBAĦ LILL-KANĊER BIL-QAWWA TAL-ISPORT SVETLANA MICALLEF -

tfajla li għadha kemm ingħaqdet fis-Sagrament taż-Żwieġ u li rebħet il-marda qerrieda tal-kanċer permezz ta’ terapija intensiva, iżda wkoll permezz tal-qawwa tal-isport speċjalment il-basketball, li rawwem fiha karattru sod biex tegħleb kull ostaklu fil-ħajja, fosthom il-mard.

Kif kienet it-tfulija tiegħek u kif bdiet l-imħabba tiegħek lejn il-basketball?

solazzjoni hi li nista’ naħdem, Kelli wkoll appoġġ nimxi u nsuq. mill-Community Chest Fund u appoġġ ieħor Kemm domt l-Ingilterra? morali mill-Assoċjazzjoni Kelli tfulija normali bħal kulħadd Maltija tal-Basketball. Jien u l-isport minn dejjem kont in- B’kollox domt erba’ ġimgħat. kont eżattament fiċ-ċenħobbu. Kont nieħu sehem f ’di- Kif wasalna hemmhekk dħalt tru tal-ortopedija ta’ Oxversi dixxiplini fosthom in-net- mal-ewwel l-isptar u jumejn wara ford u dan l-appoġġ kien ball, il-high jump, l-atletika u għamilt l-operazzjoni. Bdejt in- importanti għalija. ovvjament il-basketball. Fl-aħħar ħaddem sieqi ftit ftit u kien ikolli mill-aħħar għażilt il-basketball ħafna sessjonijiet mal-fiżjotera- Kemm taħseb li għenek għax rajtu sport li jgħodd għalija. pisti sabiex bil-mod jirregolawli l-isport biex bnielek karatKont ma’ diversi klabbs u l-aħħar sieqi. tru sod biżżejjed biex tirbaħ li lgħabt kelli 29 sena. InċidentalBla dubju li ma kienx xi żmien din il-marda? ment ir-raġel tiegħi Malcolm jil- faċli. Ir-raġel tiegħi Malcolm tela’ għab il-basketball u għalhekk im- miegħi u ma konniex nafu kemm Ifhem il-karattru sportiv jgħin morru naraw il-logħob ta’ xulxin. se ndumu. Hu kellu jieħu l-leave ħafna. Waqt logħba int trid Illum il-ġurnata ma nistax nilgħab mix-xogħol u ma kienx jaf jekk tibqa’ tiġġieled sal-aħħar seaktar minħabba l-operazzjoni li kienx se jservih dan iż-żmien bar- kondi. U l-istess il-marda, anke għamilt li xejn ma kienet faċli. ra l-post tax-xogħol. Għalhekk li kont fiżikament tajba għeni xi membri tal-familja kienu lesti ħafna. Fil-karattru tiegħi l-fatt Semmejt l-operazzjoni. Kif biex jitilgħu minfloku. li niġġieled sal-aħħar hi xi ħaġa bidlitlek ħajtek? fundamentali. Fil-verità bqajt Kif tħossok li llum il-ġurnata ukoll inżomm f ’moħħi kliem ilBidlitli ħajti ta’ taħt fuq. Kelli fiqt għalkollox? kowċ Adrian Mifsud. Darba kien mmur l-Ingilterra sabiex nagħmel hemm finali ta’ taħt it-23 sena u din l-operazzjoni minħabba Ovvjament li tħossok tieħu kienu rebħuha. Adrian ġie jgħanli Malta ma ssirx. Sfortunata- r-ruħ speċjalment wara li rċeve- naqni u qalli li jien kelli nibqa’ ment it-tobba qaluli li ma stajtx jt ir-riżultat. Kif wasalt Malta niġġieled sal-aħħar bħalma kont inkompli nilgħab u għalhekk dan komplejt is-sessjonijiet tal-kimo- nagħmel fil-court. Dan il-kliem kollu xejn ma kien faċli għali- terapija għax il-professuri riedu baqa’ mnaqqax ġo moħħi u għeja. Filli kont immur għat-taħriġ jkunu ċerti li l-kanċer ikun telaq ni sabiex naffronta xi sessjonijiet filli ma stajtx inkompli nilgħab għalkollox. Dawn l-istess profes- tal-kimoterapija b’ċertu kuraġġ. basketball. Wara dan it-tumur li suri ħadu ħsiebi ferm għax bidluli tfaċċali fl-għadma tal-koxxa u l-irkopa u għamluli plate minflok Kif indunajt li kellek kanċer? li eventwalment tneħħieli b’din l-għadma. Kelli għajnuna mhux l-operazzjoni, biss mit-tobba iżda anke Ifhem sakemm kont qed nilgħab il-konm i l l - a m b a x x a - il-partiti tal-basketball, kollox ta Maltija kien normali. Kienet il-ġimgħa f ’ L o n - tal-Milied tas-sena 2015 meta d r a . beda jdejjaqni wara rkoppti waqt li kont qed nilgħab. Jien f ’qalbi kont ngħid li m’għandi xejn u li Kont nistaqsi lili nnifsi: “Imma jien kollox se jgħaddi. Madankollu dan x’għamilt ħażin biex kien ħaqqni dan kollu baqa’ għaddej anke fil-jiem ta’ wara meta kont nittrenja u kollu?” Għall-ewwel sakemm tniżżilha ma nbidel xejn minn din l-iskumdità. Iddeċidejt li nara tbati ħafna, iżda mbagħad kont għedt fiżjoterapista u xi professm’hemmx x’tagħmel u ridt naffaċċja dan jonisti oħra iżda għall-bidu bdew jaħsbu li għandi kollu. Issa jien dejjem qgħadt attenta xi infjammazzjoni. Meta x’niekol u apparti check-ups regolari, l-uġigħ beda jiggrava u jien mort għand il-prokont għadni kemm nagħti d-demm. fessur tal-ortopedija dan Fil-verità waqt il-marda staqsejt ħafna issuġġerili li nagħmlu MRI. Jien lanqas biss imdomandi għax tgħaddi minn mument maġinajt li kien se jgħidli verament iebes li kelli kanċer. Minn hemm

b d e j na nagħmlu sensiela ta’ testijiet u saritli anke biopsy sabiex ikunu ċerti x’għandi eżatt. Wara ħames ġimgħat tawna risposta u kellna nibdew il-kimoterapija Malta. Imbagħad kien bagħat għalija min-naħa tad-dipartiment tal-onkoloġija Dr Refalo u komplejna l-proċeduri kollha li kien hemm bżonn.

pjaċir.

Għalija kienet diffiċli ħafna li kelli nieqaf hekk ħesrem.

Kif spiċċajt il-kimoterapija kont ninżel mat-tim fuq il-bank. Għalija kienet diffiċli immens iżda kont immur nissapportja lit-tim bħala team manager tad-Depiro.

Madanakollu din is-sena ddeċidejt li nara l-logħob u daqshekk.

Kif ħadtha din l-aħbar?

Iva mela dejjem immur narah.

Dik kienet xi ħaġa li għamilna emfasi fuqha li ma nitilfux logħba waħda ta’ xulxin. Minkejja li jien m’għadnix nilgħab, xorta bqajt immur narah.

Ma kinitx aħbar faċli. Meta mort wara l-ewwel MRI, il-professur tal-ortopedija qalli li ried ikellimni u fl-istess ħin ried jibbukjali testijiet oħra. Hemmhekk jien ħadt l-ikbar xokk għax bil-mod il-mod bdejt ninduna li kienet xi ħaġa serja. U peress li fuq it-telefown ma setax jitkellem kellna mmorru l-għada u hemmhekk kompla jgħidli li kelli nagħmel aktar testijiet.

Għaliex mort l-Ingilterra?

Jien mort l-Ingilterra għall-operazzjoni minħabba li hawn Malta ma ssirx. Din kienet operazzjoni kkumplikata minħabba li qatgħuli parti mill-għadma tal-koxxa.

Ma titħajjarx tilħaq kowċ jew inkella tidħol fil-kumitat ta’ xi tim tal-basketball?

Lir-raġel tmur tarah jilgħab?

Kien proprju l-basketball li laqqagħkom flimkien hux hekk?

Iva mela. Malcolm kien jilgħab mad-Depiro u meta jien mort ma’ dan it-tim hemmhekk sirna nafu lil xulxin. Meta mort hemm bdejna nitkellmu u mhux l-ewwel darba li attendejna għal xi laqgħat soċjali bħala tim irġiel u nisa. Imbagħad waqt waħda minn dawn il-laqgħat, tkellimna, inġbidna lejn xulxin, bdejna noħorġu flimkien sa ma żżewwiġna.

X’fisser għalik dan iż-żwieġ?

Wara dak kollu li għaddejna minnu din kienet ġurnata speċjali Le ma nitħajjarx. Jien xorta għad- għalina t-tnejn. Qabel dan kollu ni nitla’ nara l-logħob u nieħu lil Malcolm kont ngħidlu li l-għa-

11

13.01.2019

kullhadd.com

da ma kontx ħa nqum għax ma kontx qed niflaħ aktar. Kelli biża’ kbir li seta’ jiġri xi ħaġa. Meta kont nagħmel il-kimoterapija veru li kien jinqered il-ħażin iżda anke ċ-ċelloli tajbin u tħallik bla saħħa. U għalhekk dan iż-żwieġ kien l-inkurunazzjoni tat-tbatija kollha li għaddejna minnha. Ħaġa tal-iskantament iżda fi tliet xhur għamilna kollox u sibna l-knisja u s-sala. Fil-ġurnata tat-tieġ konna rilassati ħafna. Għalkemm kien il-maltemp u x-xita però għalina kienet ġurnata li mhux se ninsew.

Waqt il-marda, kellek biża’ li stajt tmut?

Iva bħal kulħadd kelli dik il-biża’ li seta’ jiġri xi ħaġa kerha. Bdejt ngħid wara dak ix-xogħol kollu tal-post u l-ħafna preparamenti li għamilna ma kienu se jiswew għalxejn.

Waqt il-kimoterapija tlift xagħrek ukoll?

Iva. Fil-fatt għandi ritratti fuq Facebook bla xagħar. Min jafni sew, jaf li jien dejjem inħawwad f ’xagħri. Daqqa jkun blu, xi kultant roża jew aħdar u peress li xogħli hairdresser, xagħri kien ikun daqqa twil u daqqa qasir. Niftakar li lil Dr Refalo kont saqsejtu jekk hux se nitlef xagħri u xħin qalli li iva ddeċidejt li nqaxxru. Ħadtha b’mod tajjeb għax lil sħabi kont ngħidilhom li xi darba xtaqt inqaxxar xagħri u bis-saħħa t’hekk ġieni ċ-ċans. Niftakar li sħabi ta’ Depiro kienu ġew is-salon bħala sapport u eventwalment qaxxartu xagħri.

Meta ħadtha l-aħbar tal-fejqan?

Meta ġejt lura Malta, kienu jkellmuni t-tobba u jinfurmawni b’dak kollu li kien qed jiġri. Huma qaluli li l-ġisem kien qiegħed iwieġeb ħafna. Wara l-operazz-

joni, il-professur qalli li t-tumur nixef u li neħħew kollox. Tista’ taħseb kemm kont ferħana wara dak kollu li għaddejt minnu. Xorta kelli nkompli ftit kimoterapija minħabba li riedu jkunu ċerti li telaq kollox. Issa ili sentejn li fiqt.

Xorta għadu jkolli check-ups kull tliet xhur. Qabel it-tieġ kelli l-aħħar riżultati u mnalla mort għax ħadt aħbar tajba.

Taqbel miegħi li din l-esperjenza għamlitlek aktar karattru b’saħħtu?

L-isport jgħin f’kollox. Jekk ikollok il-familja proprja tiegħek u l-ħbieb, se jkollok sapport kbir. Meta mbagħad jinqalgħu dawn l-affarijiet, trid tibqa’ tiġġieled sal-aħħar. U ħaġa oħra tal-aħħar. Toqogħdux tgergru fuq iċ-ċuċati għax ħdejn mard serju, il-problemi żgħar mhuma xejn

Iva nikkonferma. Issir bniedma li mbagħad ma tibqa’ tinkwieta għal xejn għax ċertu problemi huma biss ċuċata ħdejn marda sejra bħal dik.

Fix-xogħol tiegħi nisma’ ħafna nisa jgergru għax mhux se jlaħħqu jagħmlu ċerti affarijiet u f ’qalbi ngħid dawn huma ċuċati Waqt il-marda ġieli kellek ħdejn affarijiet iktar serji. Hawn rabja lejn Alla jew staqsejt ħafna nies li qed ibatu u jiġri għaliex kellek tkun int? x’jiġri llum il-ġurnata ma tantx L-ewwIva kont ngħidha. Kont nistaqsi għadni nħabbel rasi. el u qabel lili nnifsi: “Imma jien x’għamilt kollox l-isport ħażin biex kien ħaqqni dan kol- Nixtieqek tgħaddi messaġġ jgħin f ’kollox. Jekk lu?” Għall-ewwel sakemm tniżżil- ta’ kuraġġ għax dawk ikollok il-familja proprja ha tbati ħafna, iżda mbagħad kont il-persuni li għaddejjin tiegħek u l-ħbieb, se jkollok sapgħedt m’hemmx x’tagħmel u ridt minn xi tip ta’ problema port kbir. Meta mbagħad jinqal- tal-aħħar. Toqogħdux tgergru fuq naffaċċja dan kollu. Issa jien dejj- bħalma għaddejt għu dawn l-affarijiet, trid tibqa’ iċ-ċuċati għax ħdejn mard serju, em qgħadt attenta x’niekol u int. tiġġieled sal-aħħar. U ħaġa oħra il-problemi żgħar mhuma xejn. apparti check-ups regolari, kont għadni kemm nagħti d-demm.

Fil-verità waqt il-marda staqsejt ħafna domandi għax tgħaddi minn mument verament iebes.

Int temmen f ’Alla?

Iva nemmen f ’Alla. Kelli ħafna talb. L-ewwel ftit kelli ħafna rabja imma mbagħad għaddieli. Bdejt ngħid lili nnifsi: “Ejja mmexxu ħalli nfiqu!” Sakemm tawni r-riżultati kont nibża’ iżda t-talb qatt ma waqaf u għall-inqas it-tumur tneħħieli.

Barra l-isport kif tarah il-karattru tiegħek?

Jien bniedma allegra ħafna u ma nagħmel xejn bi kbir. Kif jgħid il-Malti jien tip ta’ persuna li mad-daqqa niżfen. Ċerti affarijiet ma jkollokx kontroll fuqhom.

Anke t-tieġ tiegħi nzerta li kien il-maltemp imma ma qgħadtx ngħaġġibhom. Għedt flok joqogħdu barra, in-nies jintasbu ġewwa. Xorta ħadna pjaċir wara kollox.

13

13.01.2019

kullhadd.com

JINTGĦAŻLU L-KONSORZJI GĦAT-TOROQ RESIDENZJALI • BIDLA KBIRA WARA BIEB IĊ-ĊITTADINI Tliet konsorzji, li kull wieħed minnhom huwa ffurmat minn numru ta’ kuntratturi, intgħażlu biex jagħtu bidu għax-xogħlijiet fuq l-ewwel 120 triq residenzjali li se jkunu qed jinbnew mill-ġdid matul din is-sena. Sadattant, Infrastructure Malta daqt tħabbar it-tieni lista ta’ 120 triq oħra madwar il-pajjiż li se jsegwu warajhom.

Il-konsorzji li pparteċipaw fis-sejħa għall-offerti li saret f ’Ottubru li għadda huma “120”, “RRMalta” u “Kosta”. Meta nhar it-Tlieta tħabbar ir-riżultat tal-aġġudikazzjoni tal-offerti li ntefgħu, irriżulta li kull wieħed mit-tliet konsorzji rebaħ parti mill-kuntratt biex b’hekk ix-xogħlijiet se jinqasmu bejniethom. Bħala valur, l-offerti tagħhom flimkien iġibu total ta’ €53.5 miljun.

“Fi ftit ġimgħat oħra, se naraw il-bidu tat-twettiq tal-ewwel parti mill-investiment multimiljunarju bla preċedent li fis-snin li ġejjin se jlaħħaq iċ-ċifra ta’ €700 miljun biex ikollna toroq ta’ kwalità ogħla, b’aktar sigurtà u effiċjenza u bil-faċilitajiet meħtieġa biex ilpajjiż iħejji għat-teknoloġiji, l-opportunitajiet u l-isfidi tal-futur.

Investiment li se jtejjeb 120 triq għall-benefiċċju ta’ eluf ta’ familji li minn din is-sena se jkunu jistgħu jibdew igawdu minn toroq ta’ kwalità aħjar u ambjent aħjar fil-madwar ta’ fejn jgħixu. Uħud minn dawn il-familji saħansitra se jaraw it-triq tagħhom tingħata wiċċ għall-ewwel darba għax, minkejja li ilhom bosta snin jabitaw fiha, din qatt ma kienet saret.

Din hija l-ħidma ta’ Gvern li fehem il-problemi li dawn il-familji kienu qed jaffaċċjaw, ħidma ta’ Gvern li wiegħed u ħidma ta’ Gvern li qed iwettaq,” qal f ’kumment lil din il-gazzetta, il-Ministru Ian Borg.

Imbagħad, sena wara sena, se jkun hemm eluf ta’ familji oħrajn li wkoll se jesperjenzaw l-istess titjib quddiem darhom. Fil-fatt, Infrastructure Malta tinsab filproċess biex tħabbar it-tieni lista ta’ 120 triq residenzjali oħra li se jibdew isiru wkoll din is-sena, u li għalihom sussegwentement se tinħareġ is-sejħa għall-offerti li jmiss. Bħalma kien il-każ tal-ewwel sejħa li saret, din se tkun tinkludi toroq minn kull lokalità.

Il-mod li bih saret is-sejħa għall-offerti biex jerġgħu jinbnew

it-toroq residenzjali huwa kunċett ġdid għal pajjiżna. Dan se jkun l-ewwel kuntratt tat-tip tiegħu f ’Malta li ġabar flimkien ix-xogħol meħtieġ biex jiġu rranġati ħafna toroq f ’lokalitajiet differenti, minflok ma sar proċess aktar fit-tul b’sejħiet separati għal kull triq li teħtieġ tinbena mill-ġdid.

Is-sistema l-ġdida tagħti lill-kuntratturi l-kapaċità li jipproponu servizzi u materjali ta’ kwalità ogħla, bi prezzijiet irħas. B’hekk, ix-xogħol li jsir ikattar il-valur tal-investiment u jagħti infrastruttura aħjar lir-residenti tat-toroq li jgħixu fihom.

Ix-xogħlijiet meħtieġa għall-bini mill-ġdid ta’ dawn it-toroq inqasam f ’ħames gruppi, b’kull wieħed jinkludi għadd ta’ toroq residenzjali. B’hekk, kif fil-fatt ġara, il-kuntratturi li jidħlu għal din il-ħidma setgħu jitfgħu offerti għal xi wieħed jew aktar minn dawn il-gruppi, jew għal kollha kemm huma. Madanakollu, biex jikkwalifikaw għall-kuntratt, dawk li tefgħu l-offerti ntalbu jikkonfermaw li għandhom ir-riżorsi u l-kapaċità teknika meħtieġa biex iwettqu x-xogħol mitlub fil-ħin u skont l-istandards stabbiliti ta’ kwalità u sigurtà. Dan jassigura li l-kuntratti jintrebħu minn kumpaniji jew konsorzji li verament kapaċi jlestu x-xogħol fil-ħin stabbilit minn Infrastructure Malta, biex jonqos ir-riskju ta’ dewmien u ta’ diffikultajiet oħrajn relatati għar-residenti.

Biex fasslet il-listi tat-toroq u ddeċidiet dwar liema minnhom għandhom jingħataw prijorità, l-aġenzija kkonsultat mal-Kunsilli Lokali u entitajiet oħrajn konċernati, waqt li kkunsidrat ukoll talbiet għall-għajnuna li sarulha direttament minn ħafna residenti.

L-għażla saret wara li ġew meqjusa l-istat preżenti tat-toroq u fatturi oħrajn, bħall-konnessjonijiet ta’ triq ma’ toroq jew inħawi oħra fil-lokalità, kif ukoll il-frekwenza ta’ kemm jintużaw.

14

13.01.2019

kullhadd.com

MILL-PAĊI GĦALL-QALBA Kemm-il darba nisimgħu bil-kelma volontarjat però forsi huwa inqas ti, gwerer, sparar u mwiet. Dwar dan, Ronald Vassallo tkellem ma’ komuni li niltaqgħu ma’ xi ħadd li jagħmel dan f’pajjiż mimli kunflit- Lisa Caruana, tfajla Maltija ta’ 21 sena li nibtet fiha ħajra biex tgħin

Min hi Lisa?

Lisa hija tfajla ta’ 21 sena, tfajla avventuruża.

Tħobb tivvjaġġa ħafna. Taf tmur man-nies, kemxejn mistħija wkoll fl-istess ħin.

Ftit ilu għaddejt minn esperjenza mhux tas-soltu. X’għamilt eżattament?

Jiena u erba’ min-nies oħra Maltin iddeċidejna bejnietna li mmorru l-Lebanon biex nagħmlu xogħol volontarjat. Aħna għidna li ħa nagħmlu ġimagħtejn imma jiena ddeċidejt li nibqa’ hemmhekk u għamilt ġimagħtejn oħra jiġifieri b’kollox xahar, ġejt hawn għamilt ġimagħtejn u ddeċidejt li nerġa’ mmur u għamilt xahar ieħor.

Minn fejn nibtet l-ewwel ħajra?

Onestament kien hemm wieħed li tela’ magħna l-Lebanon u ġie fuqi u qalli: “Isma jien imħajjar immur il-Lebanon, jiena u tlieta oħra.”

Hu jaf li jien nitħajjar għal dawn l-affarijiet.

Barra minn hekk, naf li l-Lebanon ma jinstemax daqshekk mal-poplu Malti bħala xogħol volontarjat u hekk, ma tantx imorru nies, niddubita jekk qattx marru nies minn Malta u ak-

tar u aktar ħajritni jiġifieri u ddeċidejt li mmur.

B’mod aktar speċifiku, forsi tispjegalna ftit minn xiex għaddejt f ’din l-esperjenza.

dawk jibqgħu fil-kampijiet u ma jitgħallmu xejn bażikament però kollha għandhom ir-rieda li jitgħallmu.

Bażikament konna ngħixu ma’ familja Sirjana u konna qegħdin ngħixu mal-fruntiera tas-Sirja.

Konna mmorru ġo kampijiet fejn ikun hemm familji Sirjani, ngħinuhom, it-tfal nagħmluhom l-Ingliż, nagħmlu l-crafts magħhom biex jieħdu pjaċir, ġieli nsajru wkoll mal-ġenituri u affarijiet hekk u anke xogħol fl-iskejjel. Konna mmorru fi skejjel fejn hemm tfal Sirjani biss u konna ngħallmuhom l-Ingliż.

Minħabba l-gwerra, il-familji telqu mis-Sirja u marru fil-pajjiż ta’ maġenbu, il-Lebanon, għaliex huma għandhom f ’moħħhom li ladarba l-gwerra tispiċċa, jerġgħu jmorru lura s-Sirja biex jerġgħu jibnuha mill-ġdid. Però ifhimni, huma familji fqar, m’għandhom xejn bażikament. Jekk familja m’għandhiex ir-raġel ma jafux minn fejn ħa jġibu l-flus għaliex irraġel huwa dak li jmur jaħdem hemmhekk. Dik hija l-mentalità tagħhom – il-mara tibqa’ d-dar tieħu ħsieb ħafna tfal, jiġifieri għax huma jġibu ħafna tfal ukoll u ġieli ma jkollhomx flus lanqas biex jibagħtu t-tfal l-iskola. Għalhekk ġieli minn tlett itfal jibagħtu wieħed u ma jkollhomx flus biex jibagħtu t-tnejn l-oħra, allura

Semmejt il-kelma faqar. Nassumi li l-kundizzjonijiet f ’dan il-pajjiż ma tantx kienu mill-ifjen. X’tikkummenta dwar dan fejn effettivament ġejt milquta minnhom int ukoll f ’dawk ix-xahrejn li domt hemmhekk?

Il-familja li kont ngħix magħha tal-inqas kienu jgħixu ġo dar. Iva l-kundizzjonijiet ma tantx kienu tajbin jiġifieri ridt sempliċement induq ftit minn kif jgħixu huma, barra li anke tgħallimt il-lingwa u ħafna affarijiet oħra. Però dawn tal-kampijiet m’għandhomx fejn jinħaslu, u l-ikel huwa skars ħafna.

Meta mort il-Lebanon, pajjiż li jmiss mas-Sirja, fejn ilkoll nafu, anke mill-aħbarijiet li nsegwu u mill-midja soċjali, li għaddej minn diffikultajiet kbar bħalissa. Ma ħassejtx li ħa tmur f ’ambjent perikoluż?

Jien inħobb nieħu naqra riskji onestament, jiġifieri aktar ma smajt li huwa qrib is-Sirja ak-

tar qisni tħajjart u jien nidħol is-Sirja jiġifieri. ijiem biex iġġib il-Visa u ji u anke s-suldati li tar għax huma kemxejn ke limt magħhom u naħseb jirnexxili nidħol is-Sirja Mhux ġew mumenti n għaddejt minn affarijiet mort f ’belt ġol-Lebano jiġifieri jkabbru l-ħaxixa la li kienu għadhom q waħda nisimgħu ħafna s hemm xi ġlieda żgħira tal-mument qabad pisto il-ħin tibża’ imma jiena iridek isibek.

Anke jekk naf li ħa na li f ’ħajti mort is-Sirja fi l-affarijiet b’għajnejja, g ħaġa li ma ninsieha qatt

Kien hemm xi raġuni għaliex ma dħaltx is-S

Onestament għax trid kapitali ta’ Beirut, u diffi Kieku kont immur żgur

15

13.01.2019

kullhadd.com

TAL-KUNFLITT B’GĦAŻLA tfal illitterati li ħarbu mis-Sirja u spiċċaw il-Lebanon, pajjiż ferm viċin naraw kif Lisa ma beżgħetx tieħu riskju bħal dan, għalkemm kien tas-Sirja. Minkejja l-kundizzjonijiet ħżiena u l-ambjent perikoluż, se hemm drabi fejn ukoll kien hemm theddida għal ħajjitha.

na kont qed nippjana li Għandek qisu xi erbat u tidħol. Hemm ir-riskra tipprendihom xi ftit, esħin, Imma jiena tkelb li kieku nerġa’ mmur, a. ngħid li ħa mmut perà t żgħar eżempju darba on u sa ħaxixa kellhom a, u darba dħalt ġo skoqed jibnuha u f ’daqqa sparar, jiġifieri dan kien u dak li jkun fis-saħna ola u beda jispara. Dak a nemmen li Alla fejn

ara bini mwaqqa’ imma fi żmien il-gwerra u rajt għalija xi ħaġa sabiħa, xi t.

i partikolari Sirja?

toqgħod tmur fil-belt fiċli biex tagħmel hekk. r. Però mort il-border u

staqsejt x’għandi nagħmel biex nidħol u kien.

06:58... 07:40 – Meta mort fejn il-fruntiera qisek qed tistenna l-vapur t’Għawdex, kollha karozzi jistennew biex jitilgħu s-Sirja.

Li kieku dħalt fis-Sirja, kien ikollok diffikultajiet biex tkun tista’ terġa’ tiġi lura Malta?

Li beżżgħuni ftit fuqha hija li kieku nidħol, imbagħad nerġa’ lura l-Lebanon u niġi Malta, qaluli li Malta jafu ma jdaħħlunix għax jaraw it-timbru tal-visa Sirjana fuq il-passaport.

Il-fatt li int mara u mort f ’dan il-pajjiż b’mentalità konservattiva, għamlitlek effett personalment? Ħa ngħidu hekk, aħna nisimgħu ħafna affarijiet u dejjem nisimgħu n-negattiv. Jiena hemmhekk mort u rajt b’għajnejja u għext magħhom u rajt ħafna pożittiv, jiġifieri vera li jeżistu dawk il-familji fejn ir-raġel huwa dominanti fuq il-mara però l-mara wkoll tgħidlu eżempju: “Mur ġibli hekk, mur għamilli hekk.”

Kif inhi s-sitwazzjoni f ’Damasku preżentament?

F’Damasku ma kienx hemm gwerer. Il-gwerra kienet tmien sigħat ’il bogħod bil-karozza u f ’belt waħda. Aħna fl-aħbarijiet ħa nisimgħu l-gwerra, ħa nisimgħu l-affarijiet il-ħżiena.

Mhux ħa nisimgħu li eżempju f ’Damasku m’hemm xejn u Damasku vera hemm sabiħ jiġifieri jiena rajthom ir-ritratti bħalissa, żejnu għall-Milied u kollox u hemm il-Kristjani mhux biss Musulmani. L-istess il-Lebanon. Jien mort ġo bliet fil-Lebanon li huma kollha Kristjani, jiġifieri aħna ngħidu forsi dawn kollha Musulmani jew hemmhekk gwerra biss hemm. Aħna naraw biss il-ħażin, illi juruna, fuq it-televixin eżempju, imma dan mhux minnu. Jiena nemmen li jekk ma tkunx mort hemm u ma tkunx rajt b’għajnejk, ma tistax bħal speċi temmen.

Teżisti dik iċ-ċerta biża’ mill-Kristjani fis-Sirja, speċjalment meta tqis li dawn qegħdin f ’minoranza assoluta?

Jiena ngħid u mill-affarijiet li rajt illi t-terroristi huma estremisti, mhumiex Musulmani. FlIżlam huwa dnub li toqtol in-nies u t-terroristi qatlu wkoll Musulmani. Issa billi jgħidulek “Allah Hu L-Akbar” xorta waħda qatlu l-Musulmani, jiġifieri l-estremisti mhumiex Musulmani.

Il-fatt li wara li għaddew dawk ix-xahrejn ridt tħalli warajk dawk it-tfal, x’kienet l-ewwel reazzjoni tiegħek? Ħafna biki u tħossok imdejqa ovvjament għax speċi minn dawk tal-kampijiet li tkun rajthom darba jew darbtejn, ma tkunx ċerta x’se jsir minnhom, avolja hawn min ikollu Facebook u tikkomunika miegħu hem, imma hemm ħafna ma tafx x’se jsir minnhom. Nibda ngħid, imma jekk nerġa’ niġi ħa narahom jew mhux ħa narahom? Kien hemm tifla jiġifieri ratni fuq bankina t-tieni darba ġiet tiġri, qabżet fuqi, waqqgħatni u ma riditx titlaq. Qaltli: “Ħudni miegħek Malta.”

Il-messaġġ tiegħek lil dawk li jixtieq jagħmlu esperjenza simili bħal tiegħek Jiena nħeġġiġhom li jekk jixtiequ, kien hemm min avviċinani jiġifieri, li jixtieq jagħmilha din l-esperjenza u jixtieq imur il-Lebanon u nħeġġeġ li min huwa mħajjar, anke jekk iridu jkellmu lili, jiena qas jekk nitla’ magħhom. Qed nippjana li nerġa’ mmur.

L-istorja ta’ Liża tixxandar fil-programm ONE BREAKFAST fil-jiem li ġejjin. ONE Breakfast jixxandr kuljum fis-6.45am.

17

13.01.2019

kullhadd.com

DEMOKRAZIJA SĦIĦA Editorjal

U filwaqt li l-allegazzjonijiet jiġru mad-dinja f’tebqa t’għajn, il-verità trid tistenna proċess twil u meta toħroġ donnha ma ssibx min ixerridha bl-istess żelu ta’ min ikun xerred il-gideb taħt xi forma ta’ motiv jew ieħor

Malta qed iżżomm soda r-reputazzjoni tagħha madwar id-dinja. Ma nistennewx mod ieħor.

Għax hekk jixraqlu pajjiżna.

Iżda, irridu ninnutaw li r-riżultati b’saħħithom baqgħu jinkisbu minkejja t-tfixkil, l-allegazzjonijiet u t-tfigħ ta’ tajn li saru minn esponenti tal-Partit Nazzjonalista b’mod partikolari l-fazzjoni ta’ Simon Busuttil.

Fl-aħħar ħames snin spikkaw l-isforzi kontinwi biex l-MEPs tal-Partit Nazzjonalista jgħidu li Malta hawn theddida għad-demokrazija. Magħhom fl-attakk hemm nies tal-grupp Occupy Justice li meta ma kinux qed jiġġieldu miegħu, Adrian Delia saħansitra attenda attivitajiet tagħhom. Saħansitra sejħulhom fid-Dar Ċentrali biex jingħaqdu flimkien fl-attakk kontra l-Gvern.

Kienet “The Economist”, rivista tant influwenti li tista’ tkun deskritta bħala istituzzjoni, li għal darb’oħra reġgħet poġġiet lil pajjiżna mal-unika 20 demokrazija sħiħa fid-dinja. Filfatt, skont dan l-istħarriġ huma

inqas minn 5% tal-popolazzjoni madwar il-globu li jgħixu f ’dik li hi meqjusa demokrazija sħiħa.

Dan differenti ħafna mill-impressjoni li jippruvaw jagħtu dwar Malta xi Roberta Metsola, David Casa u Adrian Delia.

Malta tkompli tispikka meta titqabbel ma’ pajjiżi oħra. Ir-rapport ta’ Euronews dwar is-suġġett kien jgħid li “Democracy in Europe has declined more than any other region.” Biex għal darb’oħra tlajna, fejn ħaddieħor niżel.

Fil-fatt kien innotat ukoll kif “However, the statistics weren’t all negative. Despite the three-year deterioration overall in western Europe, Finland, Germany and Malta did increase their scores in 2018.”

Pajjiżna mar tajjeb fil-kategoriji kollha.

Mill-elezzjonijiet sad-drittijiet ċivili. Jaqa’ lura f ’waħda meta mqabbel ma’ pajjiżi oħra. Dik fejn għad hemm bżonn titjib sostanzjali u li titlob għal rappreżentanza usa’ fid-dinja politika. Xi ħaġa li ktibna dwarha fid-dettall nhar il-Ħadd li għadda u li spjegajna kif il-Gvern għan-

du jiskeb kull appoġġ biex jaġixxi u jimplimenta.

Ma nistgħux ma nfakkrux li r-reputazzjoni ta’ pajjiżna f ’rapporti bħal dawn setgħet kienet taħt theddida għal diversi snin.

L-Eks Kap tal-Oppożizzjoni, Simon Busuttil, appoġġjat minn dak li għal snin twal kien l-establishment tal-pajjiż ivvinta konġetturi u spekula kemm felaħ biex ħammeġ lill-Prim Ministru u oħrajn. Ried ibigħ l-idea li Malta mhux pajjiż normali. Ried jgħid li hawn art ta’ ħasil ta’ flus. Ried jgħid li dan hu pajjiż tal-mafja.

U filwaqt li l-allegazzjonijiet jiġru mad-dinja f ’tebqa t’għajn, il-verità trid tistenna proċess twil u meta toħroġ donnha ma ssibx min ixerridha bl-istess żelu ta’ min ikun xerred il-gideb taħt xi forma ta’ motiv jew ieħor.

Iżda, meta toħroġ tkun ukoll sors ta’ riflessjoni. Hekk kienet is-sentenza tal-Qorti Kriminali fl-aħħar jiem f ’każ fejn Simon Busuttil ried investigazzjoni dwar seba’ persuni b’rikors fejn qabad lista twila ta’ ċirkostanzi li

skont hu meta meħudin flimkien setgħu jfissru biss affarijiet illegali u li kemm-il darba qal li kellhom jitfgħu n-nies il-ħabs. Iżda, il-Qorti qaltlu li dak li kien qed jgħid ma kellux provi dwaru u kien qiegħed biss jallega fil-vojt.

Simon Busuttil irid jifhem li quddiem dawn il-kundanni għandu jerfa’ nitfa reponsabbiltà politika. Nafu li min jafu sew se jgħidilna ninsewha għax hu bniedem minfuh bih innifsu b’element ta’ arroganza li ftit rajna bħalha fil-politika Maltija.

Iżda, m’għandux għażla oħra.

Għax filwaqt li dawk kollha li prova jniżżel hu baqgħu telgħin ’il fuq, għax iż-żmien ta parir li kienu vittmi ta’ konġuri, hu baqa’ nieżel ’l isfel għax ħareġ ċar li hu kien protagonist fihom. In-nies li ma fdawhx illum reġgħu kkonfermaw kemm kellhom raġun u l-maġġoranza ta’ dawk li emmnuh beda jiddispjaċihom.

Sadanittant, Malta baqgħet miexja ’l quddiem. Iktar minn pajjiżi oħra. Kif rajna wkoll fl-indiċi tad-demokrazija.

18

13.01.2019

kullhadd.com

GĦOMRU AFFAXXINAT BIT-TRITONI

Minn Charles B. Spiteri

Il-funtana tat-Tritoni hi binja monumentali li għal naqra ma twarrbitx minn postha minħabba nuqqas t’għarfien u apprezzamment lejn l-eċċellenza artistika, arkitettonika, ta’ inġinerija mekkanika u elettrika tagħha. Kien meta l-awtoritajiet irrealizzaw il-preġji mistura li twaqqaf kollox, iżda kellha tibda ħidma ta’ salvazzjoni meta saru rapporti li l-ilma tagħha kien kontaminat. Dan it-tagħrif f’forma ta’ stqarrija, ġbartu mingħand Kenneth Cauchi Uffiċjal tal-Awtorità tal-Ippjanar u tas-Sovrintendenza tal-Patrimonju Kulturali, li ta ħinu u saħħtu biex qed nerġgħu ngawdu l-funtana fl-istat oriġinali li kienet fih 60 sena ilu.

Jien trabbejt l-Imsida, iżda sa minn età żgħira kont man-nanniet. In-nannu spiss kien joħodni l-Belt u ta’ tifel ċkejken li kont, kienet ħaġa affaxxinanti tara l-funtana tat-Tritoni f ’dak il-kobor u l-maestà tagħha, tarmi l-ilma. B’hekk, il-ħarġa tiegħi lejn il-Belt kienet dejjem mistennija b’ħerqa liema bħalha. Iżda d-destin ta’ din il-funtana ma kienx xi ħaġa li kellu jibqa’ jitgawda, għax jum minnhom inkisret.

Niftakar kelli xi tliet snin u seba’ xhur meta ġara dan kollu u forsi xi ħadd jistaqsini kif niftakar daqshekk dettall f ’età daqshekk bikrija. Nistqarr bla tlaqliq li tibqa’ tiftakar, għax meta tkun xi ħaġa għal qalbek, tibqa’ marbuta mal-memorja tiegħek.

Inkisret b’liema mod?

restawrata kif jixraq.

Inqasmu l-istatwi, inkiser il-plattin, eċċ, u ta’ tifel li kont, kienet xi ħaġa li impressjonatni bilkbir. Niftakar lin-nannu (li fiżżmien kien fitter it-Tarzna) jgħidli “imxi malajr ħa mmorru l-Belt, għax inkisret il-funtana.”

Niftakarni naraha ċara daqslikieku kienet ilbieraħ, avolja għaddew 41 sena.

Funtana ma taħdimx u mkissra, imdawra bil-barrikati, eċċ., li ta’ żgħir, l-istess xena baqgħet stampata f ’moħħi. In-nannu miet 13-il xahar wara u l-funtana baqgħet imkissra. Bqajt nikber b’dik l-għafsa ta’ qalb u aktar ma jgħaddi ż-żmien bdejt nifhem aktar. Kull darba li nidħol il-Belt nibda nġib quddiem għajnejja l-mawriet man-nannu u issa nsib tilqagħni l-funtana miksura, tifkira dejjiema ta’ dawk il-mawriet sal-Belt.

L-ewwel snin ma’ nannuwi nista’ ngħid li kienu l-pedamenti tiegħi, għax iffurmawli l-karattru. Bdejt nikber u l-funtana baqgħet hemm imkissra, dejjem tnissilli diqa għall-memorja glorjuża tal-passat. U dejjem kelli x-xewqa li xi darba, din il-funtana nerġa’ naraha msewwija u

Jibda r-restawr Kien appuntu fit-23 ta’ Jannar tal-1986, il-jum li fih niftakar li kelli l-Parents’ Day bħala student ta’ Form I, li wara ż-żjara lill-għalliema, ommi ħaditni l-Belt fuq xi qadi li ftit kien ta’ interess għalija. Iżda ma ninsa qatt il-ferħ li ħassejt hekk kif wasalna fit-terminus u rajt il-funtana mdawra bl-armar. Ir-restawr kien se jsir minn ħaddiema tat-Tarzna.

Kont nittawwal mix-xquq u nieħu diversi ritratti li għadhom għandi b’għożża, għalkemm l-affarijiet li rajt ma bdewx jogħġbuni; fosthom li sar appoġġ ċentrali taħt il-plattin – li qatt ma kien hemm – u ta’ tifel innutajtu u dejjaqni.

Meta tneħħa l-armar, il-funtana dehret bit-tibdil li sarilha. Kien hemm ukoll rapporti fil-gazzetti li dan l-appoġġ sar fuq l-insistenza tal-artist innifsu; il-Kavallier Ċensu Apap, biex it-Tritoni jingħataw is-saħħa ħalli l-funtana terġa’ tibda taħdem.

Għalkemm din il-ħaġa ma għoġbitnix, għedt li la l-iskultur tal-funtana ddeċieda hekk, min

kont jien biex immerih? Iżda għalkemm din il-ħaġa aċċettajtha bil-mod, dejjem baqgħet in-nikta, għax emmint li lill-funtana kienu irrovinawha artistikament.

U fi ċrieki tal-arti u tar-restawr kont dejjem inqajjem l-istess dibattitu, fuq l-għaliex ma sarx ir-restawr kif suppost, peress li fil-fehma tiegħi, intilfet is-sbuħija tagħha. Iżda kulħadd speċi beda jaċċetta, li la din il-ħaġa saret u daħlet bħala parti mill-istorja, m’hemmx x’tagħmel, għalkemm xi wħud qablu li s-sbuħija li kellha, kienet intilfet. Ħtieġa ta’ soluzzjoni teknika Madankollu qatt ma setgħet tinżilli li ma kienx hemm soluzzjoni teknika għat-tiswija tal-funtana b’mod li terġa’ tidher bħal fl-oriġinal. Jien, li bħala professjoni oħra tiegħi, għandi l-ispeċjalizzazzjoni fuq ir-restawr tal-bronż u tiswijiet ta’ bronż maqsum bin-non ferrous welding technique, qatt ma stajt naċċetta li l-grupp skultorju tal-funtana tat-Tritoni ma setax jissewwa bla ma ssirlu kolonna fin-nofs. U apparti kollox, it-teżi tiegħi hi fuq kif issewwi bronż imfarrak u terġa’ tagħmlu strut-

turalment b’saħħtu, appuntu billi hom idejhom marbutin x’jistgħu tuża din it-teknika speċjalizzata jagħmlu, għax id-deċiżjonijiet ta’ ta’ welding. qabel iddettawlhom dak li riedu jagħmlu.

Tiswija mingħajr U l-istess meta bdejt nargumensodisfazzjon ta ma’ ħbiebi, kienu jispiċċaw jgħiduli: “iva, iżda l-istorja hi li hi Kien fl-1999 li ddeċidejt li u ma tistax tbiddel l-istorja.” U nkompli l-Università fuq kors f ’għajnejja ma kont nara lil ħadd tar-restawr tal-bronż u niftakar li li jara għajn m’għajn mal-fehmiet kif bdejt, qajjimt dan l-argument tiegħi. fuq it-tiswija tat-Tritoni, u kemm ħbiebi kif ukoll il-letturi, kienu Żjara lil Ċensu Apap bl-istess argument: “Le, issa dik saret parti mill-istorja tagħha,” Dak iż-żmien, kont għadni fl-ewjew “issa l-funtana għandha wel sena tal-Università u għaldak l-appoġġ ċentrali, li għamlu daqstant mimli ħeġġa u enerġija. l-artist, u allura la għamlu l-art- L-ewwel ħaġa li għamilt, mort ist innifsu trid taċċettaha.” Iżda inżur lil Ċensu Apap, li kellu 92 nerġa’ ngħid, dan assolutament sena u kien f ’dar tal-anzjani; ħadt tape recorder miegħi biex nirrema stajt inniżżlu qatt.

Kont naf li l-etika kienet qiegħ- kordjah u biex ikolli prova li ma da hemm, iżda meta l-etika tkun kinitx ix-xewqa tiegħu li jsir dan qed tiġi kkwotata biex tiġġusti- l-appoġġ ċentrali tat-tmeninijiet.

B’diżappunt kbir sibt li l-età fika ċirkustanzi mbażwrin; għax it-tiswijiet li saru fit-tmeninijiet kienet għamlet tagħha, tant li kienu biss tiswijiet temporanji, rrealizzajt li jekk nirrekordjah, kien se jkolli evidenza storika li ma stajt naċċettaha qatt.

Biex inkunu ġusti, id-deċiżjoni kienet ser taħdem preċiżament li ttieħdet fit-tmeninijiet kienet bil-kontra tad-direzzjoni teknika minħabba deċiżjonijiet ħżiena ġusta li kont u għadni nemmen li oħra, li saru waqt l-installazzjoni kellha ssir.

B’din is-sitwazzjoni fattwali, oriġinali, li minħabba fihom, bit-triq ’il quddiem li kellhom niftakarni li kont emmint li ħbatt il-ħaddiema tat-Tarzna, kell- wiċċi ma’ ħajt sod u li sa ċertu

19

13.01.2019

kullhadd.com

punt ma tantx kien hemm x’ jinkoraġġini li nkompli nitħabat biex nirrealizza din il-ħolma. Ċensu miet sentejn wara, proprju fis-16 ta’ Frar, 2003. Jien iggradwajt fl-2005 u kont qtajt qalbi kompletament li xi darba l-funtana stajna narawha rrestawrata mingħajr dan l-appoġġ ċentrali, li ma kien xejn mid-disinn oriġinali.

Fl-2010 bdejt naħdem fl-Awtorità tal-Ippjanar u kont responsabbli direttament mill-iskedar tal-monumenti.

Fost il-monumenti li ressaqt għall-iskedar kien hemm proprju l-funtana tat-Tritoni. Iżda ma stajtx inressaq din biss.

Kelli bilfors inressaq numru ta’ monumenti oħra moderni biex intellgħuhom flimkien għall-approvazzjoni tal-iskedar.

Kien f ’dan l-intervall li kienet saret konferenza stampa millGvern ta’ dak iż-żmien li l-Uffiċċju tal-Arkitett rinomat Renzo Piano kien qed jirrakkomanda li l-funtana tiċċaqlaq minn postha b’madwar 50 metru.

Nuqqas ta’ informazzjoni tad-dettalji Niftakarni nimmolla għal din l-aħbar, għax għaraft li f ’dan ir-rigward il-Gvern ta’ dak iżżmien kien miżinfurmat bil-kbir fuq il-funtana.

Fi ftit kliem, il-problema kienet li jekk iċċaqlaq il-funtana (imqar b’ċentimetru) minn postha, kellna naħsbu għall-funtana tat-Tritoni ġdida; mhux għall-istatwi qed ngħid, iżda għall-bażi u s-sotterran u l-mini li hemm taħtha. Dawk kienu se jinqerdu kollha – għax minnu nnifsu, il-monument għandu ħafna aktar taħt l-art milli fuq l-art, u dawn ħadd ma beda jarahom.

B’hekk deher ċar li l-proposta tal-ispustament tagħha kienet waħda b’riskji reali.

Min-naħa tiegħi bħala parti mill-Awtorità tal-Ippjanar, ġejt mibgħut inkellem u nagħti parir lill-Ministru ta’ dak iż-żmien Austin Gatt, fuq is-sitwazzjoni vis-a-vis l-perspettiva tiegħi ta’ x’inhi s-sitwazzjoni fil-post.

U meta ppreżentajtlu l-problemi li hemm fil-bronż; problemi li hemm fit-travertin, li hu biex ngħid hekk tip ta’ rħam Ruman; il-problemi fil-konkos li hemm; is-sala tal-pompi taħt l-art u l-mini, il-Ministru kien ċar kristall, u spiċċa qabel mal-proposta li ppreżentajt jien - li l-Funtana tat-Tritoni tibqa’ fejn hi.

Fi ftit kliem kull nitfa enerġija li tfajt fuq il-funtana matul is-sena 2011 ma kinitx immirata lejn proġett ta’ restawr ħolistiku iżda primarjament biex titħalla fejn hi. Niftakar li kien żmien ta’ ansjetà kbira u l-futur kollu ta’ din il-binja storika u monumentali

kienet tiddependi kollha kemm hi fuq l-andament ta’ jekk issirx jew le din il-proposta.

Ma ninsa qatt il-jum tal-Ġimgħa 9 ta’ Diċembru 2011 meta ntlabt mill-Ministru Gatt biex waqt Konferenza Stampa nagħti l-verdett tekniku u artistiku tiegħi għaliex il-Funtana tat-Tritoni għandha tibqa fejn hi. Ħidma għal proġett ta’ restawr intensiv Mill-mument li rrealizzajt li l-Gvern kien kommess li jċaqlaqha minn postha pperswadejt lili nnifsi biex nirsisti kemm niflaħ għal restawr intensiv. Dejjem emmint li la l-Gvern kien kommess li jċaqlaq il-funtana kollha, il-proposta li titneħħa l-kolonna minn taħt il-plattin bħala paragun kellha tkun ħmerija. Jiġifieri dak li għall-bidu, meta kont għadni student, bdejt narah bħala impossibbli, fhimt li la ċ-ċaqliq tal-funtana ma kienx se jkun problema; li nneħħu l-appoġġ tan-nofs kellha tkun faċli.

Minn dak il-mument użajt issaħħa u d-determinazzjoni tiegħi biex nipperswadi lill-awtoritajiet - dejjem billi nkun insistenti, konsistenti u perseveranti filkawża tiegħi.

Eventwalment dan wassal biex tintefa’ applikazzjoni fil-MEPA, bil-konsultazzjoni ta’ kulħadd, ħalli eventwalment jingħata permess u lill-funtana nżarmawha biċċa biċċa, inneħħulha d-dnubiet mejta tal-passat, u nreġġgħu d-dinjità lura lill-monument nazzjonali wara iktar minn 40 sena ta’ abbandun.

Niftakar il-ħidma ta’ Chris Ciantar, is-Segretarju Permanenti ta’ dak iż-żmien tal-Ministeru tax-Xogħlijiet taħt il-Ministru ta’ dak iż-żmien, George Pullicino, li ħadu interess u ssottomettew l-applikazzjoni għall-proġett għal restawr skont is-sengħa u l-arti, li ġiet approvata fit-18 ta’ Frar tal-2013; xahar qabel l-elezzjoni.

Preżentazzjonijiet ma’ Ministri Laburisti Tela’ l-Partit Laburista x-xahar ta’ wara, u jien, bil-permess f ’idi, (għalkemm ma kontx it-titular li nżommu, iżda ħadd ma kellu interess fih) spiċċajt għamilt mhux inqas minn 31 preżentazzjoni ta’ siegħa l-waħda lil Ministri u nies differenti biex nipperswadihom li dan il-proġett kien fattibbli u jirrendi f ’ġieħ il-kultura ta’ pajjiżna.

Bla tlaqliq ngħid li ma ħassejtnix fir-rwol ta’ restawratur, iżda iktar ta’ promutur ta’ proġett nazzjonali ovvju li għal xi raġuni ħadd ma ried jaddottah. Nammetti li din is-saga biex inħajjar lil xi ħadd jaddottah kienet l-iktar fażi iebsa. U l-problema kienet li l-funtana qiegħda f ’post ċentra-

li, iżda f ’post dubjuż ma’ min taqa’; hux mal-Belt jew mal-Furjana. M’aħniex nitkellmu fuq konfini ta’ Kunsilli Lokali, għax bħala konfini jagħmel mal-Belt, iżda qed nitkellmu fuq perċezzjoni tan-nies, inkluż il-politiċi ta’ x’jaħsbu fuq il-funtana. Ħadd ma jaf fejn taqa’: jekk hux filBelt jew fil-Furjana.

Apparti minn hekk qiegħda f ’nofs bus terminus bilkarozzi jduru magħha. Jiġifieri anki l-aċċess fiżiku għaliha, trid toqgħod attent li ma ttajrekx xi karozza.

Kienet f ’post altru maħmuġ u mġiddem. Jiġifieri ma kien hemm l-ebda ħaġa li taddottaha bħala proġett prospettiv. Kien hemm mumenti fejn tara linnies jiskantaw bik meta jkunu jafu li trid tiddefendi din il-biċċa ħmieġ.

Suspett ta’ ilma kontaminat U nistqarr li biex tipperswadi lill-mexxejja, li dan kien proġett sabiħ, kienet l-ikbar problema u wġigħ ta’ ras. Finalment, f ’Settembru 2013, kważi manNotte Bianca, il-funtana kienet suspettata li kellha ilma li kien kontaminat. Ċempluli u qaluli li għan-Notte Bianca riduha titħaddem. Kien impossibbli li niffiltraw l-ilma, għax il-pajpijiet kienu kollha kontaminati, imsaddin u misdudin. Riduha taħdem b’mod nadif. Kienet operazzjoni li se tieħu ġimgħa biex titbattal meta f ’qagħdiet normali kellha tieħu sagħtejn. B’hekk żmien ma kienx hemm. Għalhekk infetħu d-drains, tbattlu xi 30 ċentimentru ta’ ilma u żiduh b’ilma ġdid, biex il-kontaminazzjoni naqset ftit. Ħadmet għal dik l-okkażjoni, instabet li kienet għadha kontaminata u l-awtoritajiet iddeċidew li l-funtana tingħalaq. Jiġifieri titbattal kompletament mill-ilma u jibda pjan ta’ azzjoni konkret fuq ir-riabilitazzjoni tagħha. Minn hemm bdejna mexjin. (tkompli darb’oħra)

Xquq fit-Tritoni

Kenneth b’parti minn gazzetta li tgħid li l-funtana hi bil-ħsara

Kenneth ta’ età ċkejkna man-nannu fuq il-funtana tat-Tritoni

Kenneth fuq il-lemin tar-ritratt mal-artist tal-funtana, il-Kavallier Ċensu Apap

20

13.01.2019

kullhadd.com

reċensjoni tal-ktieb

FRASCATI Leħen Ġdid fin-Narrattiva Maltija – Charles Briffa

Qabel xejn nibda billi ngħid li Therese Vella tidħol (għall-ewwel darba) fl-attenzjoni pubblika bl-immaġinazzjoni kreattiva ta’ dan ir-rumanz li jifrex erja ta’ ħsieb fuq kif u xi tkun il-vera mħabba fid-dinja tal-lum. Il-qafas tan-narrattiva jagħtina żewġ żgħażagħ, Silvio u Chiara, li jiltaqgħu fl-imħabba ħajja żagħżugħa li twassalhom għal żwieġ wara esperjenza ta’ namur ferħan f ’ambjent kontemporanju. Wara seba’ snin, l-hena f ’din ir-relazzjoni tbatti ftit u din il-koppja jidħlu f ’konflitt li jispiċċa kriżi l-aktar minħabba nuqqas ta’ ftehim fil-kwistjoni tal-fabbrika meta daħlu fi sħubija industrijali ma’ Marco u Cristina. F’dan il-qafas jidħlu xi temi sekondarji bħar-rispett tal-familja, il-ħbiberija tassew, u l-ingann tal-ħbieb.

Fir-rumanz tagħha, Vella torganizza l-elementi tan-narrattiva (bħall-istruttura, il-karatterizzazzjoni, u l-atmosfera) b’ċertu mod li jqanqal l-interess fl-istorja. L-arranġament ta’ dawn l-elementi jidħlu f ’relazzjoni ma’ xulxin biex jipproduċu l-effetti mixtieqa, ħalli jikkonvinċuna fuq l-aspett reali tagħhom, u biex iċaqalquna lejn dak li jogħġobna jew li ma jogħġobniex. Hemm diversi proċessi li Vella tinqeda bihom biex tagħti ordni lil dawn l-elementi tal-istorja.

Ngħidu aħna, fejn tidħol l-istruttura l-avvenimenti tirranġahom f ’sekwenza li tvarja mis-sekwenza kronoloġika u lill-qarrejja tibgħathom mill-preżent għall-passat. L-użu tal-flashbacks f ’dan ir-rumanz huwa teknika stilistika li tkattar id-drama tal-preżent

għax, minbarra li tipprovdi tagħrif neċessarju għall-karatterizzazzjoni b’mod speċjali, torbot il-preżent mal-passat. Bil-flashbacks hemm estensjoni tat-tifsir narrattiv u lill-qarrejja joffrulhom iċ-ċans li jifhmu attitudni daqqa mill-preżent u daqqa mill-passat. U ma’ din it-teknika nsibu li r-rumanziera ddaħħal fin-narrattiva tagħha l-bidla min-narrazzjoni fl-ewwel persuna singular għan-narrazzjoni fit-tielet persuna singular. Il-ġrajjiet jiġu ppreżentati minn perspettivi differenti sabiex il-fokalizzazzjoni li tirriżulta tifrex ir-relazzjoni bejn min ikun qed jipperċepixxi u l-ħaġa li tkun fil-mira tal-perċezzjoni; b’hekk l-istorja titlewwen bis-soġġettività.

L-atturi jingħataw karatteristiċi distinti u b’hekk isiru individwalizzati u trasformati f ’karattri. Il-karatterizzazzjoni Vella torbotha kemxejn mad-djaloġika femminista li tiċċalinġja l-kultura tradizzjonali. Fost aspetti oħrajn insibu l-argument ta’ Chiara ta’ żwieġ bla tfal. L-idea konvenzjonali li kull min jiżżewweġ għandu jkollu t-tfal ma togħġobhiex lil Chiara, u Silvio jaqbel magħha; u għalhekk hi u Silvio jibqgħu bla tfal minkejja li l-ħbieb tagħhom ippruvaw juruhom il-ġmiel fil-hena tat-tfal. Jiġifieri, l-argument ta’ żwieġ bla tfal huwa tat-tnejn: tal-mara u tar-raġel flimkien. Id-djaloġika femminista, hawnhekk, tressaq il-prinċipju tal-ugwaljanza tal-ġender, u s-suġġett tar-rumanz jidħol fil-qasma pubblika-privata.

It-tradizzjoni tikkonċepixxi qagħda hienja ta’ żwieġ bit-tfal imma għarfien dirett ta’ din il-qagħda mhuwiex possibbli għall-protagonisti fid-dinja kuntestwali ta’ dan ir-rumanz.

Hija qagħda li tkun tollerabbli sakemm id-dinja privata tikkoopera magħha. Chiara, li bosta drabi f ’dan ir-rumanz hija l-fomm ta’ moħħ Vella, u Silvio jifirdu r-razzjonalità pubblika mill-intersoġġettività privata – intersoġġettività għax f ’dawn il-karattri hemm perċezzjoni komuni għal żgħażagħ kontemporanji. Jiġifieri, Vella tressqilna l-konflitt bejn l-individwalità u r-razzjonalizzazzjoni biex l-aspett privat u l-aspett pubbliku jixxerjaw etika flimkien.

L-inħawi fejn iseħħu l-ġrajjiet jingħataw karatteristiċi partikulari għax huma post speċifiku: Frascati fejn hija ssettjata l-biċċa l-kbira tal-istorja ta’ Vella. L-istorja tagħtina ħjiel żgħir tas-sens ta’ dan l-ispazju għax l-għan ewlieni tan-narrattiva huwa t-tema u din tiddependi l-aktar fuq l-atmosfera tal-kontemporanjetà li fil-fatt setgħet kienet f ’xi post ieħor. Imma l-post, li jillinkja ma’ ċerti punti tal-perċezzjoni, jagħti bixra ta’ realtà (eż. il-kafetterija fil-pjazza ta’ Frascati) u jorbot il-kontemporanjetà mal-karattri. U fil-frejm spazjali nsibu ċ-ċaqliq għall-Afrika.

L-ispazju jiffunzjona differenti f ’din l-istorja: Frascati huwa l-post tal-azzjoni u l-Afrika hija l-post ta’ ħsieb sielem. U hekk it-tnejn jidhru spazji tematizzati. Barra minn hekk, fil-kontemporanjetà nsibu lil Chiara tipprova tagħmel sens mill-ħajja miżżewġa tagħha.

Kellha ġibda fiżika għal żewġha; kellha qbil intellettwali ma’ żewġha; kellha klaxx ma’ żewġha fuq is-safar tiegħu b’xogħol u fuq il-fabbrika; u kellha kriżi fir-relazzjoni ma’ żewġha tant li ttradietu meta qalbithielu.

Dawn huma kollha xejriet kontemporanji komuni ħafna. Imma Vella lil Chiara tagħ-

tiha milja ta’ ħsieb pożittiv li mhuwiex komuni fil-kontemporanjetà: tagħtiha l-għaqal li tmur lura bl-onestà lejn żewġha u tagħtiha l-maturità li żejnet imħabbitha għal żewġha sabiex fl-aħħar tifhem bi sħiħ li ż-“żwieġ trid taħdem u tinvesti fih” (p.227). U dan forsi huwa l-aktar messaġġ li Vella tixtieq twasslilna minkejja li forsi ma tantx huwa moda fil-ħsieb tal-lum.

Ir-rumanz jagħtina sitwazzjoni ta’ seven year itch – terminu psikoloġiku li jissuġġerixxi li l-hena f ’relazzjoni tonqos wara perjodu ta’ seba’ snin. Imma r-rumanz għandu targit partikulari li jistieden lill-qarrejja jagħtu l-ġudizzju tagħhom.

B’dawn il-ħsibijiet Therese Vella ddeċidiet tagħmel id-debutt tagħha biex tidħol filġrajja tan-narrattiva Maltija.

Mistoqsija: Il-ġrajjiet kif jiġu ppreżentati?

Ibagħtu r-risposta tagħkom lil: Kompetizzjoni Ktieb, KullĦadd, ONE Complex A 28B, Industrial Estate, il-Marsa MRS 3000, u tidħlu biċ-ċans li tirbħu l-ktieb FRASCATI Ir-rebbieħ jitħabbar nhar il-Ħadd 13 ta’ Jannar.

Ir-rebbieħa huma mitluba jiġbru l-ktieb mill-ONE Complex, il-Marsa, billi jippreżentaw il-karta tal-identità, flimkien mal-ittra li se tintbagħtilhom minn din il-gazzetta, mit-Tlieta sal-Ġimgħa bejn id-09.00 u t-15.00, u s-Sibt bejn l-10.00 u l-16.00, festi pubbliċi esklużi.

Intant, ir-rebbieħ tal-kotba LUPU LUPETTU huwa: MRS. M ROE - TA’ XBIEX

IDĦOL BIĊ-ĊANS LI

TIRBAĦ €100

02

Ġemma’ l-kupuni ta’ ħames ġimgħat wara xulxin kif ukoll wieġeb il-mistoqsija marbuta mal-aħbarijiet. Ibgħathom f’daqqa lil: KOMPETIZZJONI €100, KullĦadd, ONE Complex, A 28 B, Industrial Estate, Il-Marsa MRS 3000 Xi pretenda li jieħu Simon Busuttil mill-kawża tal-”Panama”?

Tweġiba:

Isem:

Indirizz:

Numru tat-telefown:

21

13.01.2019

kullhadd.com

GVERN LI JAĦDEM GĦALL-ĠUSTIZZJA

Mid-Djarju ta’ Nazju n-Nazzjonalist Il-Ħamis, 3 ta’ Jannar Ma nistax nifhem kif fil-partit glorjuż tagħna għandna nies li qegħdin jeħduha kontra Pierre Portelli sempliċement għax qiegħed jagħmel minn kollox biex jiddefendi lill-Kap Adrian Delia. Pierre Portelli huwa wieħed millftit li qiegħed joħroġ għonqu għal Adrian Delia għax oħrajn qegħdin jippreferu joqogħdu lura. Jien konvint li Pierre Portelli m’għandu l-ebda interess personali u li l-għan tiegħu huwa li naraw lil dan il-partit glorjuż tagħna fil-gvern b’Adrian Delia Prim Ministru f ’Kastilja. Kemm nixtieqha, man! Kemm nixtieq li nkun nista’ nidħol il-Belt u ndur il-ministeri, b’kollha kemm huma jilqgħuni bħala l-akbar Nazzjonalist li hawn f ’pajjiżna. U jilqgħuni wkoll għal kull riċeviment li jkollhom.

Il-Ġimgħa, 4 ta’ Jannar Le, le, man, mhux se jpaxxihom. Anzi għamilha aktar minn ċara li m’għandu l-ebda ħsieb li jwarrab kif iriduh jagħmel dawk li ma jimpurtahomx minnu. Jien ħaġa waħda ma togħġobnix, u meta niltaqa’ ma’ Pierre Portelli, (illum, aktar minn qatt qabel, l-id il-leminija ta’ Adrian Delia), ngħidlu biex ma joqgħodx jiddejjaq u jgħidilna min huma dawk il-ġakbini li ħlief ħsara lill-partit tagħna mhumiex jagħmlu. Mhix ħaġa sewwa li resqin lejn l-elezzjoni tal-Parlament Ewropew u ma nafux jekk fost il-kandidati hemmx minn dawn il-ġakbini. Imisshom jgħidulna biex ma nivvutawlhomx.

Anzi, li kont jien, lanqas biss naċċettahom bħala kandidati. Il-ġakbini m’għandhomx post f ’dan il-partit glorjuż tagħna. Insomma, jien għal Dione Borg se nivvota, għax dak żgur li mhux ġakbin!

Is-Sibt, 5 ta’ Jannar Dalgħodu mort s’għand Ġorġ tal-ħanut ta’ ħdejna.

Sibtu waħdu u biex niġbidlu saqajh, għedtlu: “kwieta, Ġorġ”. Pront weġibni li kien għaqqadhom biżżejjed u ma-

lajr dawwar id-diskors. Beda jgħidli dwar dak li qegħdin jirrappurtaw huma, jiġifieri, skont hu, dawk li ta’ kull xahar ilaqqgħuna l-Belt quddiem il-Qorti biex inpoġġu l-fjuri, nixegħlu x-xemgħat, u nisimgħu dak li għandhom xi jgħidu. Lanqas ridt nemmen lil widnejja meta qalli li l-flus li qegħdin jiġbru, ħadd ma jaf x’inhu jsir minnhom għax sa fejn naf jien, dawn huma nies li jemmnu b’għajnejhom magħluqa fit-trasparenza. Ħallieni mbellah, imma mbagħad għedtlu li darb’oħra anke jien nagħmel ġabra u l-flus li ndaħħal nonfquhom f ’xarba birra!

Il-Ħadd, 6 ta’ Jannar Veru tpaxxejt illum naqra l-ġurnali! Mimlijin artikli fuq l-għażiż Kap tagħna Adrian Delia. Spiċċajt ngħorok idejja naqra lil dak u lill-ieħor jgħidu li Adrian Delia m’għandux jirriżenja. Għoġbuni ħafna l-kummenti ta’ dawk li, bħal Pierre Portelli, qalu li allaħares jirriżenja għax bħalu, bħalissa, f ’dan il-partit glorjuż tagħna m’għandniex.

Anzi tawni x’nifhem li jridu jgħaddu numru ta’ snin mhux ħażin biex ikollna lil xi ħadd kapaċi jmexxi l-partit bħalu.

U komplejt nikkonvinċi ruħi dwar dan meta qrajt x’kiteb il-bravu ġurnalista tagħna Joe Mikallef (bil-‘k’ mhux bis-‘c’) dwar kemm xogħol għamel Adrian Delia tul is-sena li għaddiet. M’għandi l-ebda dubju li fis-sena l-ġdida se jaħdem aktar għax irid iwassalna għal rebħa kbira fl-elezzjoni tal-Parlament Ewropew.

It-Tnejn, 7 ta’ Jannar X’jirriżenja, jirriżenja, man!

Sewwa qal Pierre Portelli li m’hawn ħadd kapaċi daqs ilkap tal-partit glorjuż tagħna, Adrian Delia, biex imexxina bħalissa. Anzi jien naħseb li qatt ma kellna kap daqshekk ħabrieki u bieżel. U kuraġġuż ukoll. Mhux ħabrieki, bieżel u kuraġġuż trid tkun biex tibgħat messaġġ fil-ħamsa ta’ filgħodu u tiddikjara battalja.

Issa kemm hu, u kemm Pierre Portelli u Clyde Puli għand-

hom jgħidulna min huma dawk li qegħdin jagħmlulu l-ħsara u jfixkluh, biex meta jasal il-waqt, nagħtuhom tweġiba. Pereżempju, fost dawn hemm xi ħadd li se jikkontesta l-elezzjoni tal-Parlament Ewropew? Ikolli ngħid li kemm Casa u kemm Metsola huma fost dawk li qegħdin mat-“tradituri” kif sejħilhom hu. Jekk hu hekk jien ma nivvutalhomx, imma xi ħadd irid jgħidilna.

It-Tlieta, 8 ta’ Jannar It-taħwid iħawwadni bilkbir. Kultant nagħmel kuraġġ ta’ sur, u kultant, proprju minħabba t-taħwid, il-moral kollu jispiċċali. Hekk ħassejtni llum meta smajt lill-Kap Adrian Delia jgħid li l-partit tagħna huwa magħqud. Għax filli lbieraħ għajjar lil dawk li qegħdin jippruvaw iwarrbuh bħala “tradituri” u ddikjara battalja magħhom, u filli joħroġ jgħid li aħna magħqudin. Imma stenna naqra, ħej!

Jista’ jkun li llum saru xi laqgħat u l-affarijiet irranġaw u allura, jekk ilbieraħ kellna “t-tradituri” ma saqajna, illum ninsabu magħqudin.

Kont se nibda nkanta l-innu, imma għedt aħjar ma ngħaġġilx.

L-Erbgħa, 9 ta’ Jannar Ħadt gost, għalkemm mhux għalkollox, insegwi dak li kellu xi jgħid il-Kap tal-partit glorjuż tagħna Adrain Delia fil-programm Iswed fuq l-Abjad. Ħadt gost nisimgħu jisfida lil dawk kollha li qegħdin ixerrduha li mhux jaqdi dmiru bħala Kap tal-Oppożizzjoni u kap tal-partit, biex jgħidulu liema appuntament ma żammx, liema tema ma ddiskutiex b’mod pubbliku u ffukat, jew liema attività falla. Ma ħadtx gost għalkollox għax kont qiegħed nistenna li se jsemmi lil dawk li nhar it-Tnejn, fil-ħamsa ta’ filgħodu sejħilhom “tradituri” u ddikjara battalja magħhom. Jien irrid inkun naf min huma, u bħali ħafna Nazzjonalisti oħrajn, għax min hu Nazzjonalist ġenwin, għandu dritt ikun jaf min qiegħed jagħmel il-ħsara lill-Kap tagħna.

Fleur Vella Kandidata għall-Elezzjonijiet tal-Parlament Ewropew

Jiena persuna li nobgħod l-inġustizzji u nemmen li Partit Laburista fil-Gvern biss jaħdem tabilħaqq biex jġib il-ġustizzja f ’dan il-pajjiż.

Kienu rranġati ħafna inġustizzji taħt Gvern Laburista, nistgħu ngħidu lista li ma tispiċċa qatt. Ħaġa li laqtitni ħafna fi Gvern Laburista, li forsi ftit jagħtu kas, hija l-kwistjoni tal-maternity leave li issa qed titħallas permess ta’ maternity fund. Minkejja l-bosta opportunitajiet li żdiedu tul is-snin, is-settur privat baqa’ jħares lejn l-impjieg tan-nisa bħala piż.

Dan għaliex wieħed irid iħallas mhux biss lil min hu fuq il-maternity leave iżda anki lil minn iddaħħal biex jagħmel ix-xogħol. Għalhekk, faċli ħafna, operaturi fis-settur privat kien jiddeċiedu li nisa ma jimpjegawx kemm jista’ jkun.

Il-Partit Laburista kien l-uniku partit li ħaseb biex ineħħi din id-diskriminazzjoni.

Però żgur li għad hawn inġustizzji. L-iktar waħda li tkiddni bħalissa hija l-kwistjoni tal-immigrazzjoni illegali. Il-Maltin esperti fuq is-suġġett tal-immigrazzjoni għax tista’ tgħid f ’kull familja kien hemm min kellu jara x’jagħmel u jitlaq art twelidu biex isib xogħol ’il bogħod minn daru. Però l-Maltin jafu wkoll li meta l-Maltin emigraw kellhom qabelxejn ikollhom post fejn jgħixu u xogħol. Għalhekk l-Awstraljani li laqgħu lillMaltin f ’pajjiżhom kienu jafu li minn hemm magħhom għandu xogħol kif ukoll fejn joqgħod.

Fl-istess ħin għandek immigranti li sabu sitwazzjoni kompletament differenti minn dik li immaġinaw u li ġegħlithom jitilqu minn pajjiżhom. Għalhekk, bla dubju tirriżulta tensjoni soċjali li niżbaljaw jekk ma nirrikonoxxuhiex, għax inkella kif nindirizzawha?

Hemm bżonn proċeduri legali biex immigranti jidħlu fl-Unjoni Ewropea. Aġenziji apposta għandhom ikunu impjegati biex f ’kampijiet tar-refuġjati

jgħarrfu lil min ma jistax jgħix iktar f ’pajjiżu dwar opportunitajiet fl-Unjoni Ewropea.

Hemm bżonn ukoll Unjoni Ewropea li bis-serjetà ma tħallix iktar gwerer iseħħu biex jitħaxxnu l-bwiet ta’ min jimmanifattura l-armi.

Ma nistax inneħħi minn quddiem għajnejja tfal jaħdmu f ’minjiera fil-Kongo, kesħin u jibku bl-uġigħ wara ġuranta xogħol. Dan kollu biex jieħdu mineral li jintuża għall-produzzjoni tal-iSmart Phones.

Allura minn jixtri Smart Phone għandu jkun kompliċi ma’ min qed jikser id-drittijiet umani bażiċi tat-tfal? Mela l-Unjoni Ewropea għandha liġijiet dwar ingredjenti li jrid ikollu prodott u dwar il-performance tal-prodott waqt l-użu tiegħu, u hekk għandu jkun. Imma jekk kienx hemm ksur ta’ drittijiet umani biex jsir il-prodott, dak mhux importanti li jkun ivverifikat?

Aħna l-Maltin għadna nemmnu kemm nistgħu nkunu ta’ influwenza pożittiva biex l-affarijiet fl-Unjoni Ewropea u l-bqija tad-dinja jitjiebu.

Għandna ferm x’ngħallmu lil pajjiżi oħra membri tal-Unjoni Ewropea li tabilħaqq iħarsu lejna b’ammirazjoni. Hija verità li Malta rnexxielha tasal fejn pajjiżi oħra joħolmu biss li jaslu: l-akbar tkabbir fir-ritmu ekonomiku, l-akbar tkabbir fl-impjiegi u l-ikbar surplus fil-finanzi pubbliċi. Dawn ovvjament huma grazzi għallPrim Ministru tagħna Joseph Muscat u t-tim formidabbli li flimkien miegħu jmexxi pajjiżna.

Hija verità li Malta rnexxielha tasal fejn pajjiżi oħra joħolmu biss li jaslu: l-akbar tkabbir fir-ritmu ekonomiku, l-akbar tkabbir fl-impjiegi u l-ikbar surplus fil-finanzi pubbliċi

22

13.01.2019

kullhadd.com

INKOMPLU FEJN ĦALLEJNA Marlene Mizzi Membru Parlamentari Ewropew

Kważi kważi diġà ninsabu f ’nofs l-ewwel xahar ta’ sena ġdida, li nittama li bdejtuha bil-mod li ppjanajtu li ttemmu s-sena 2018 u tibdew is-sena 2019. X’aktarx ukoll li diġà dħaltu fr-rutina tassoltu wara l-btajjel, bit-tfal bdew l-iskejjel u l-postijiet tax-xogħol, f ’kull forma tagħhom, jidħlu fin-normalità tagħhom. X’aktarx ukoll li fl-ewwel jiem ta’ sena ġdida bħal donnu tagħti titwila lejn is-sena li tkun għadha kif intemmet filwaqt li tesklama li “sena oħra għaddiet bħal ħolma, taret mar-riħ.”

Dan iwassalni għall-ewwel kliem tal-Prim Ministru Joseph Muscat fil-messaġġ tiegħu lill-poplu

fl-okkażjoni ta’ bidu ta’ sena ġdida. Kliem dirett u assigurattiv: Is-sena l-ġdida se tkun waħda aħjar għall-poplu, aħjar għallpajjiż. U waqt li tisma’ kliem bħal dan, trid jew ma tridx, tagħti ħarsa lejn dak li tkun għaddejt minnu mhux int biss personalment imma wkoll il-pajjiż.

Ovvjament jekk l-abjad tkun trid issejjaħlu iswed ħadd u xejn mhu se jżommok, imma fil-ġewwieni tiegħek tkun taf li ma tkunx qed tgħid il-verità. Għax tul is-sena 2018 tant sar xogħol min-naħa tal-Gvern, tant iddaħħlu miżuri, li b’xi mod jew ieħor affettwawk għat-tajjeb. B’xi mod tejbulek il-pożizzjoni. Fuq bażi ta’ pajjiż l-istampa hija ferm u ferm aktar ċara. Kollettivament il-poplu mar ferm ’il quddiem.

Jekk toqgħod tirrifletti mqar għal ftit minuti dwar x’sar tul fis-sena 2018 faċilment tasal għall-konklużjoni li kull faxxa tal-popolazzjoni bbenefikat. U ma ninsewx li l-ġid ġdid tas-sena 2018 kien b’żieda ma’ dak li kien ingħata fis-snin preċedenti sa mis-sena 2013 lil hawn. Li rrid infisser hu li dak li ngħata tul dawn l-aħħar ħames snin ma kinux affarijiet ta’ darba, imma

miżuri li baqgħu jkunu sostnuti sena fuq oħra, ġid akkumulat. Ġid rifless f ’kull qasam talħajja. Ibda mnejn trid. Il-qasam tax-xogħol. Kien hawn xi żmien fejn l-ilment ta’ min iħaddem huwa li jinsab mifqugħ bix-xogħol u ma jistax isib biżżejjed min jaħdimlu? Il-qasam tas-saħħa.

Miżura waħda fuq oħra, titjib fil-faċilitajiet tal-isptarijiet, titjib fis-servizzi offruti miċ-Ċentri tas-Saħħa u l-bereġ fil-lokalitajiet, żidiet ta’ mediċini fuq il-formularju tal-Gvern biex il-poplu jkun jista’ jeħodhom b’xejn, teknoloġiji mill-aktar avvanzati fis-swali tal-operazzjonijiet u tista’ tibqa’ għaddej. Il-qasam edukattiv, kemm smajna min jipprova jbeżżagħna li l-istudenti universitarji tagħna kienu se jispiċċaw mingħajr jew jitnaqqsulhom l-istipendji?! Staqsuhom lill-istudenti universitarji jekk għaddewx minn dawn l-esperjenzi jew jekk hux għall-kuntrarju bbenefikaw minn żidiet fihom u ngħataw anke lil dawk li sfortunatament ikollhom jirrepetu l-ewwel sena. Il-qasam tasservizzi soċjali. Ħemel ta’ miżuri biex jittejbu s-sitwazzjonijiet ta’ min jinqabad lura fil-ħajja. U

nista’ nibqa’ għaddejja b’qasam wara l-ieħor.

Imma allura skont jien kollox perfett f ’pajjiżna? Żgur li le, u żgur li mhux se nkun jien li ngħid li ma fadalx xi jsir. Imma filwaqt li nirrikonoxxi li fadal xi jsir ma nistax ma nħossnix ottimista li l-Gvern immexxi minn Dr Joseph Muscat se jkompli fejn ħalla fis-sena 2018. Se jkompli jtejjeb u jgħolli l-livell ta’ kull settur. Ħarsa lejn il-Baġit għas-sena 2019, u li issa bdew jidħlu fisseħħ il-miżuri mħabbra fih, hija aktar minn biżżejjed biex jitkattarlek l-ottimiżmu.

Sadattant ma nistax ma nagħtix ħarsa lejja nnifsi bħala Membru Parlamentari Ewropew f ’isem il-Partit Laburista. Il-pożizzjoni tiegħi hija magħrufa. Mhux se nkun qiegħda nikkontesta l-Elezzjoni tal-Parlament Ewropew f ’Mejju li ġej. Imma ma jfissirx li fil-ftit xhur li baqagħli nservi se nnaqqas mir-ritmu li kont għaddejja bih b’risq il-poplu Malti u Għawdxi. Se nkompli nagħmel l-almu tiegħi kollu b’risq pajjiżi. Se nkompli, flimkien ma’ Alfred Sant u Miriam Dalli, niddefendi bil-qawwa kollha lil Malta u Għawdex tagħ-

na, anke jekk, sfortunatament, l-akbar sfida għal dan kienet ġejja minn Maltin bħalna. Imma issa dak jarah ukoll il-poplu meta anke dawn iridu joqogħdu għall-ġudizzju tal-poplu.

Dak li twettaq tul is-sena li għaddiet, kemm fix-xena lokali kif ukoll f ’dik Ewropea, se jservina ta’ bażi soda biex fuqu nkomplu nibnu b’risq il-poplu Malti u Għawdxi kollu. Nawguralkom sena ġdida mimlija risq, hena u saħħa.

Ħarsa lejn il-Baġit għas-sena 2019, u li issa bdew jidħlu fis-seħħ il-miżuri mħabbra fih, hija aktar minn biżżejjed biex jitkattarlek l-ottimiżmu

META Ż-ŻEJT JIBDA TIELA’ F’WIĊĊ L-ILMA

Catherine Fenech Membru fl-Eżekuttiv Nazzjonali PL

F’nofs din il-ġimgħa l-Qorti Kriminali ċaħdet it-talba ta’ Simon Busuttil biex ikunu investigati 7 persuni fosthom il-Prim Ministru, il-Ministru għat-Turiżmu u ċ-Chief of Staff tal-Prim Ministru. Stagħġeb l-Eks kap tal-Oppożizzjoni. Ħasra li laħaq għadda l-Milied għax konna nsibulu post fil-presepju. ‘’Unbelievable’’, qalilna. Marlu l-blaff li mexa bih tul Triq ir-Repubblika fi triqtu lejn il-Qorti bil-box files.

U wara li l-Qorti reġgħet qaltlu li m’għandux raġun, reġa’ wriena li ma tgħallem xejn għax reġa’ ħareġ jikkritika lill-Qorti. Meta fil-Qorti tiġi favurih joħroġ pront jitwitja jiġri kemm tatu raġun il-Qorti.

Imma meta l-Qorti ma taqtax favurih, joħroġ jattakka saħansitra s-sistema ġudizzjarja ta’ pajjiżna, l-istess sistema ġudizzjarja li drabi qabel tkun qatgħet xi kawża favurih jew rebbħitu xi libell. Għax dawn in-nies ma jinbidlu qatt u ma jitgħallmu qatt. Jibqgħu jaħsbu li huma ’l fuq minn kull istituzzjoni u liġi. Iridu li jakkużawk u fl-istess ħin jiġġudikawk. Tagħhom biss tajjeb. Jekk ma tiġix favurihom isabbtu saqajhom. Kif jaraw li se jitilfu jaraw kif se jħassru l-logħba.

Hekk kienu, hekk għadhom, hekk jibqgħu. X’arroganza.

Din il-ġimgħa l-qorti ddikjarat li l-Eks Kap tal-PN ried iqarraq, li spekula u li akkuża mingħajr provi. Lagħab logħba eżatt ftit wara l-elezzjoni ta’ Ġunju 2017, elezzjoni li l-poplu tah tkaxkira żul minn hemm. U bħala tpattija lagħab din il-logħba u tela’ l-Qorti bil-boxfiles. Illum forsi nitbissmu meta niftakru f ’dan l-avveniment però lil hinn miċ-ċajt u mis-satira politika, proprjament din kienet sitwazzjoni tassew miskina li għandha tibqa’ tissemma’ bħala sħaba sewda fl-istorja politika Maltija għaliex kienet tassew sitwazzjoni perikoluża. Immaġinaw illi kieku l-poplu emmen lil Simon

Busuttil u tah il-fiduċja u sena u nofs wara sibna li Egrant hi gidba b’saħansitra b’dokumenti foloz.

Ftit tal-ġranet ilu rajna lill-qrati jiddikjaraw li l-inkjesta li talab Simon Busuttil kienet ibbażata fuq xhieda spekulattiva. Kieku ma kienx ikollna sitwazzjoni fejn il-pajjiż kien ikun immexxi minn Gvern Nazzjonalista ta’ qerq, gvern giddieb u gvern li seraq u tmejjel bl-elettorat għall-kilba tal-poter?

Imma dan ma ġarax għax il-poplu li hu sovran, għaraf minn qabel kull istituzzjoni min vera qiegħed fuq in-naħa tas-sewwa u min qed jipprova jingannah għax ma jiflaħx joqgħod minuta fuq il-bankijiet ta’ l-Oppożizzjoni. U tassew iż-żejt jitla’ f ’wiċċ l-ilma.

Għax għalkemm tefgħu daqs dak tajn, każbru u ħammġu lil pajjiżna, żebilhuna u ppruvaw ikissru l-ekonomija ta’ pajjiżna u r-reputazzjoni tagħna mal-investituri u l-gvernijiet barranin, għajtu u ħambqu li d-demokrazija u r-rule of law ma jeżistux f ’pajjiżna. Din il-ġimgħa stess The Economist iddikjarat lil Malta mal-lista fost l-20 pajjiż l-aktar demokratiċi fid-dinja kollha u saħansitra tejjibna l-indiċi tagħna u konna fost l-uniċi tliet pajjiżi tal-Punent tal-Ewropa li

żidna l-punteġġi tagħna.

Imma ma tistenniex aħjar millPN. Dan huwa partit li lanqas jilqa’ l-bidla fi ħdanu stess. Iridu jibqgħu l-istess klikka li jibqgħu jaħkmu u jmexxu. Mhux ta’ b’xejn li qegħdin fis-sitwazzjoni li qegħdin. Kuntenti jkissru lil xulxin basta ma jarawx bidla fiċ-ċirku tal-istess nies li jippretendu li jibqgħu jmexxu. Din il-mentalità arroganti applikawha għat-tmexxija tal-pajjiż u kienu lesti u għadhom lesti li akkost ta’ kollox jippruvaw ikissru u jħammġu lil pajjiżna basta mingħalihom jerġgħu jkunu fil-poter huma.

Lanqas huma kapaċi jżommu filwiċċ lill-partit tagħhom stess fuq livell finanzjarju. Ilhom sitt snin jikkumbattu u jiġbru l-flus kull tliet xhur, biegħu diversi każini, għamlu skemi mċajpra bħal dik taċ-ċedoli, għamlu fieri, teatrini, tombli, coffee mornings, lotteriji, biegħu figolli, ħobż biż-żejt u bigilla u xorta skont Pierre Portelli stess finanzjarjament qajla jkampaw, flimkien mad-djun kbar li għandhom. Aħseb u ara kemm ta’ min jafdahom biex imexxu l-finanzi tal-pajjiż. M’għandhomx l-awtorità morali li jmexxu dan il-pajjiż meta tara l-mod kif qed imexxu lill-partit tagħhom stess. Stalletti

ġo dahar xulxin, konfoffi u konġuri bejniethom stess, aħseb u ara xi jkunu lesti li jagħmlu lil min mhux meqjus parti mill-familja tagħhom.

Il-poplu Malti jrid il-kontinwità u s-serenità. Il-poplu seren bl-ekonomija, bil-policies u bit-tmexxija ta’ Joseph Muscat. Il-poplu żied il-fiduċja sena u nofs ilu. Fi ftit xhur oħra ser jerġa’ jintalab jagħti fiduċja millġdid u konvinta li l-fiduċja se tkun b’mod b’saħħtu favur it-tmexxija tal-gvern attwali. Il-poplu hu u se jivvota se jistaqsi lilu nnifsu, jien illum il-ġurnata qed ngħix aħjar minn sitt snin ilu? Konvinta li t-tweġiba tal-maġġoranza kbira tal-elettorat se tkun ‘’iva’’. Ħaddieħor ġa ddikjara li qed inizzel in-noti ta’ x’se jikteb fir-rapport tat-telfa wara l-elezzjonijiet ta’ Mejju li ġej.

Marlu l-blaff li mexa bih tul Triq ir-Repubblika fi triqtu lejn ilQorti bil-box files

23

13.01.2019

kullhadd.com

INTERKONNETTIVITÀ Joe Sammut Kandidat għall-Elezzjonijiet tal-Parlament Ewropew

Il-ħolma li Malta tkun l-aqwa fl-Ewropa llum saret realtà u magħha ġabet neċessitajiet kbar. Żgur illi jekk nikseb il-fiduċja tiegħek, ser niddedika ħafna mill-ħin tiegħi sabiex inkompli nsaħħaħ dak miksub u niffaċilita aktar l-aċċess tal-Maltin, Għawdxin u ta’ dawk il-barranin li għoġobhom jestabbilixxu r-residenza tagħhom Malta jew Għawdex.

Illum Malta hija waħda mis-27 pajjiż li jagħmlu parti mill-Unjoni

Ewropea. Mhux talli hekk iżda pajjiżna llum huwa xempju ta’ żvilupp ekonomiku qawwi li qed iħabbatha ma’ pajjiżi ferm u ferm akbar minnu.

Illi tnejn mill-prinċipji fundamentali tal-Unjoni Ewropea huma d-dritt ta’ kull ċittadin li jivvjaġġa b’mod liberu minn stat għal ieħor u d-dritt tal-istess ċittadin illi jittrasferixxi ħwejġu minn stat għal ieħor.

Iżda daqstant ieħor, kull Malti u Għawdxi, bħal kull ċittadin Ewropew ieħor, għandu d-dritt li jżur il-kontinent Ewropew.

Id-diffikultà qiegħda hawn. Sabiex wieħed iħalli dawn il-Gżejjer, hi x’inhi r-raġuni, wieħed irid juża jew l-ajru jew il-baħar bil-konsegwenza tkun spiża konsiderevoli peress illi jekk jivvjaġġa bl-ajru, wara jrid jew jikri karozza jew jinqeda b’mezzi ta’ trasport alternattiv u jekk jivvjaġġa permezz tal-baħar, il-prezz sabiex jitla’ bil-vettura tiegħu, huwa konsiderevoli.

Jiena nemmen li la għelibna

d-diffikultà li nikkompetu malkbar għandha tinstab soluzzjoni għal din is-sitwazzjoni u nistgħu nkunu aħna l-pijunieri ta’ din il-bidla.

L-Unjoni Ewropea hija konxja mil-fatt illi jekk trid tibqa’ magħquda, irid jitkattar ix-xogħol u tkun kompetittiva. Tant hija konxja li l-Unjoni Ewropea toħroġ u ħarġet għajnuna monetarja kbira lil Stati Membri sabiex jinvestu f ’sistema ta’ toroq li jgħaqqdu lill-pajjiżi membri bħalma huma progammi ta ĊEF u ERDF biex tijieb l-infrastruttura fuq ir-rotta Ten-T u bħall-progett ambizzjuż tal-EVA+ Electric Vehicles Arteries bejn l-Italja u l-Awstrija.

Anke Malta bbenefikat minn dawn il-fondi u programmi però, filwaqt li fuq il-kontinent, ċittadini Ewropej jistgħu jużaw il-vettura tagħhom sabiex jaqsmu minn pajjiż għal ieħor, aħna, il-Maltin u l-Għawdxin, jagħtuna kemm jagħtuna fondi u nibnu toroq tajbin kemm nibnuhom tajbin, ġol-

baħar nispiċċaw.

Issa wieħed mil-prinċipji futuristiċi Ewropej huwa dak ta’ ekwità (fairness) u ninsab konvint illi sabiex dan il-prinċipju verament jitħaddem ma nistgħu qatt nibqgħu niġu meqjusa bħala turisti meta niġu sabiex immorru fuq il-kontinent Ewropew. Jekk ħutna l-Ewropej għandhom iddritt u l-faċilità li jivvjaġġaw minn stat għal ieħor bil-lussu tal-vettura tagħhom bi prezz baxx hekk wkoll għandu jkollna aħna.

Mhux talli hekk iżda pajjiżna llum huwa xempju ta’ żvilupp ekonomiku qawwi li qed iħabbatha ma’ pajjiżi ferm u ferm akbar minnu

IMPENN ELETTORALI NoelSara Cassar Marija Vella

Is-sena li għadha kemm bdiet se tkun waħda mill-aktar importanti għax-xena politika Maltija għaliex fiha, proprju qrib nofs il-leġiżlatura tat-tieni Gvern Laburista wara r-rebħa storika ta’ sitt snin ilu, il-poplu Malti u Għawdxi kollu qed jissejjaħ biex jagħmel l-għażliet tiegħu għal min irid jirrappreżentah fil-Parlament Ewropew u anke f ’kull belt u raħal ta’ Malta u Għawdex.

L-appuntament elettorali tal-25 ta’ Mejju li ġej għandu jingħata l-importanza li jistħoqqlu minn kull ċittadin, mhux l-inqas minn eluf ta’ żgħażagħ li din is-sena se jkunu qed jivvutaw għall-ewwel darba f ’elezzjoni nazzjonali bis-saħħa tal-liġi mgħoddija millGvern Laburista biex iż-żgħażagħ ta’ 16-il sena jkunu jistgħu jivvutaw mhux biss fl-elezzjonijiet għall-Kunsilli Lokali imma wkoll

fl-elezzjonijiet nazzjonali bħal- Mil-lat pożittiv imbagħad kellna ma huma dawk tal-Parlament lid-Deputati Laburisti Ewropej Ewropew u anke Elezzjoni Ġen- Maltin imexxu ’l quddiem kwistjonijiet bħalma huma l-kontroll erali. tat-tniġġis mill-karozzi, il-ħtieġa li l-pajjiżi Ewropej kollha jżomL-elezzjoni għall-Parlament mu s-sovranità assoluta f ’dawk Ewropew li huma liġijiet finanzjarji u ta’ L-għażla li jridu jagħmlu l-Maltin taxxi u anke regolamenti ġodda u l-Għawdxin għas-sitt deputati dwar it-telefonija bil-mobile u Maltin fil-Parlament Ewropew r-roaming tad-data b’rati komuhija importanti ħafna. Irridu ni għall-Ewropa kollha. F’bosta nagħżlu bejn min tassew imur mill-inizjattivi li ħadu d-Deputati Brussell u Strasburgu biex jir- Laburisti Ewropej Maltin inkiseb rappreżenta l-interessi tagħna suċċess.

Dan kollu juri kemm huwa lkoll u min jirsisti biex jiġi elett ħalli jkun f ’pożizzjoni li jagħmel importanti li l-elettorat Malti u kemm jiflaħ ħsara lir-reputazz- partikolarment il-ġenerazzjoni joni ta’ pajjiżna għax mingħalih li żagħżugħa, f ’Mejju li ġej jipb’hekk ikunu qed jagħmlu ħsara parteċipaw bis-sħiħ f ’din l-elezlill-Partit Laburista fil-Gvern bil- zjoni għall-Parlament Ewropew għan li jirbħu lura l-poter li tilfu ħalli lkoll niżguraw li nibgħatu tort it-tmexxija ħażina tagħhom. f ’din l-istituzzjoni Ewropea Min bħali segwa ftit ħidmet l-aqwa rappreżentanti tagħna li id-Deputati Laburisti Maltin jkunu denji li jirrappreżentawna. fil-Parlament Ewropew fl-aħħar ħames snin seta’ jifhem kemm Ma nagħtux kas it-tbassir it-tlieta li huma wettqu ħidma imma naħdmu bis-sħiħ mill-aktar siewja favur kwistjonijiet li jolqtu lil pajjiżna mill-viċin. Nafu li minn żmien għal żmien Kellna lid-Deputati Laburis- diversi mezzi tal-midja jxandru ti Ewropej Maltin jiddefendu stħarriġ tal-opinjoni pubblika mill-aħjar li jistgħu lil Malta tagħ- dwar kif ikunu qed jaħsbuha na mill-attakki kontinwi u bla politikament iċ-ċittadini Maltin fi rażan ta’ Deputati Ewropej Naz- żmien partikolari. Ħafna jkollhom it-tentazzjoni zjonalisti f ’konfoffi ċari ma’ ċerti deputati oħra Ewropej biex iħam- jaħsbu li għax il-Partit tagħna jkun qed jidher li sejjer tajjeb mġu isem Malta kemm jifilħu.

f ’dik li hija opinjoni pubblika, allura għandna b’xi mod nillaxkaw fil-ħidma tagħna biex fil-25 ta’ Mejju li ġej naraw li kemm jista’ jkun votanti eliġibbli, filfatt joħorġu jivvutaw u jagħtu l-preferenza tagħhom lill-kandidati kollha tal-Partit Laburista kemm f ’dawk li huma elezzjonijiet tal-Parlament Ewropew u anke f ’dawk għall-Kunsilli Lokali kollha ta’ Malta u Għawdex.

Irridu nkunu ċerti li l-messaġġ tagħna jasal għand kulħadd biex ħadd ma jibqa’ lura milli jaqdi d-dmir tiegħu biex jivvota.

Għandna żmien biżżejjed biex min bħali huwa attiv fil-Partit Laburista u qed joffri li jkun ta’ servizz għar-residenti tagħna, jit-

L-appuntament elettorali tal-25 ta’ Mejju li ġej għandu jingħata l-importanza li jistħoqqlu minn kull ċittadin

Sabiex ikun hemm ekwità Ewropea f ’dan is-sens, irid ikun hemm aċċess għalina wkoll fejn jidħlu policies ta’ interkonnettività u għalhekk, jekk ningħata l-fiduċja tiegħek ser inkun qed nistinka qatigħ sabiex l-ivvjaġġar permezz ta’ vettura minn stat għal ieħor għandu jkun wieħed fiss u ugwali għal kulħadd.

Illi fil-każ ta’ Malta, u stati bħalna, għandu jiġi applikat mekkiniżmu bħalma diġà jeżisti bejn Malta u Għawdex u b’hekk id-differenza fil-prezz bejn dak li għandu jitħallas u dak li jiġi stabbilit applikabbli għal kull pajjiż jiġi ssussidjat jew imħallas minn fond mibni apposta mill-Unjoni Ewropea.

Din hija soluzzjoni li għandha tiġi studjata fil-fond ġaladarba mhux tant konċepibbli li jkollna mina minn Malta li tgħaqqadna mal-Ewropa.

Ma jistax ikun li nħossuna Ewropej daqs ħutna l-Ewropej l-oħra jekk aħna mhux ser niġu mogħtija l-istess faċilitajiet ta’ interkonnettività bħalhom.

kellem ma’ kemm jista’ jkun nies fl-ibliet u fl-irħula ħalli nkunu nafu x’inhuma l-affarijiet li qed idejquhom u nippruvaw insolvulhom il-problemi tagħhom.

Issa huwa ż-żmien li nagħmlu dan bl-akbar ħeġġa u nżommu f ’moħħna li l-aqwa stħarriġ tal-opinjoni pubblika, biex inkunu nafu eżatt kif qed iħossu l-poplu Malti f ’nofs din il-leġiżlatura, isir dakinhar li nintalbu mmorru nixħtu l-vot tagħna fl-elezzjoni tal-25 ta’ Mejju.

Għandna nibdew minn issa aħna l-kandidati għall-Kunsilli Lokali infiehmu lir-residenti tagħna x’se jkunu l-prijoritajiet tagħna li nwettqu fil-leġiżlatura l-ġdida tal-Kunsilli Lokali u nisimgħu x’inhuma x-xewqat u l-aspirazzjonijiet tan-nies għat-titjib li kull belt u raħal tagħna jkunu jixtiequ li jaraw biex inkomplu ntejbu l-kwalità tal-ħajja ta’ kulħadd.

Għaldaqstant nappella biex jekk għad hemm żgħażagħ li jixtiequ jersqu ’l quddiem biex jagħtu sehemhom fil-komunità tagħhom, jagħmlu dan minnufih billi jinfurmaw lill-Partit Laburista ħalli jiġu kkunsidrati bħala kandidati.

B’ħidma kollettiva ta’ din ix-xorta nkunu qegħdin niżguraw li l-Partit Laburista f ’Mejju li ġej jerġa’ jikseb rebħiet importanti li jkomplu jikkonsolidaw is-suċċessi li kiseb pajjiżna fis-sitt snin li għaddew.

24

13.01.2019

kullhadd.com

ĦAJJA TA’ MUDELLI Katrina Pavia u Tiffany Pisani - żewġ mudelli Maltin li m’għandhom bżonn ebda introduzzjoni hekk kif tal-ewwel rebħet il-konkors Miss World Malta lura fl-2015 waqt li Pisani li llum il-ġurnata hija wkoll DJ, rebħet il-konkors Miss Universe Malta fl-2017.

Kif bdiet l-imħabba tiegħek għall-immudellar?

Ma bdejtx l-immudellar bi pjaċir u lanqas kont naf li jeżisti. Ta’ 13-il sena, il-ġenituri rrealizzaw li kont mistħija ħafna u saru jafu li se jkun hemm kors tal-immudellar ġewwa Għawdex u ħasbu li jista’ jgħin. Fl-aħħar tal-kors, l-għalliema kienet se torganizza konkors żgħir u riedet li nipparteċipa. Jiena, nieħu sehem u ma niħux sehem, ma kienet se tagħmilli l-ebda differenza! Kollox kien iħoll u jorbot skont xi tgħid il-mamà għax għall-bidu ma riditx peress li ħasbet li jekk ma nieħu xejn abbli jaffettwani mentalment u emozzjonalment. Imma l-għalliema qaltilha li għandi potenzjal u b’hekk qaltli: “Tista’ tidħol iżda jekk tirbaħ, trid iżżomm saqajk mal-art inkella jekk titkessaħ inkeċċik ’il barra, u jekk ma tirbaħx ma jfisser xejn.”

Imbagħad kont qiegħda f ’xi fashion show ta’ konkors f ’Malta u ratni Marisa Grima ta’ Supernova Model Management u minn hemmhekk bdejt il-karriera tal-immudellar.

Indunajt li sirt inħobbu meta tkun lesta li tqum fl-4 ta’ filgħodu, tagħmel ġurnata f ’jum xitwi, tiffriża bil-malja biex tieħu erba’ ritratti u minflok tgħid kemm iddejjaqt, tgħid irrid nerġa’ nagħmilha!

X’ġiegħlek tipparteċipa fil-konkors Miss World Malta lura fl-2015?

ħol full-time.

Dawn il-konkorsi kważi kollha jkollhom limitu ta’ età sa meta tista’ tieħu sehem u peress li jiena kelli 24-25 sena, kont qiegħda fil-limitu biex nieħu sehem filMiss World! U litteralment għedt, jew issa, jew qatt. Ngħid almenu dak kollu li tgħallimt u esperjenzajt nużah għal dan il-konkors. U hekk kien.

Katrina Pavia

Iddeskrivi l-esperjenza tiegħek meta rbaħt dan ilkonkors ta’ sbuħija. Ħassejt responsabbiltà kbira taqa’ fuqi iżda kont naf li se tkun esperjenza mill-isbaħ.

U meta rrappreżentajt lil Malta barra minn xtutna...

Qabel ma mort kont anzjuża, għax kelli nipprepara proġett beauty with a purpose u jiena ridt nagħmilha differenti. Meta kont hemm, kont anzjuża iktar però! Kemm hi ħaġa sabiħa li tirrappreżenta lil pajjiżek u taf li se jarawha madwar id-dinja kollha, u kemm hi sabiħa li tfajla minn kull pajjiż tad-dinja qegħdin nitgħallmu ż-żifna tradizzjonali tal-pajjiż tagħhom kollha taħt l-istess saqaf.

Tħoss li d-dinja qiegħda kollha ġo kamra waħda. Hija emozzjoni mill- isbaħ.

Iddeskrivilna ġurnata tipika tiegħek.

qegħdin juru minn kollox. Ġieli nħobb xħin ikolli ċans inIl-ġurnata ideali jew inqatta’ l-ħin mal-annimali, ġurnata Għawdex qabbel il-ħwejjeġ biex nagħmel Ngħidlek il-verità, fl-2010 kont mal-familja, u ikla tajba f ’nofsin- tibdila differenti. irbaħt it-titlu ta’ Miss Europe- har fejn l-inbid aħmar ma jonX’inhi l-isbaħ ħaġa an fil-Belġju u li għalija, ħassejt qosx! fl-immudellar? li lħaqt dak li dejjem immirajt għalih, li nirbaħ barra minn Mal- X’tagħmel fil-ħin liberu L-isbaħ parti fl-immudellar hija ta u nagħmel unur għal Malta tiegħek? wara li tkun lestejt mix-xogħol! u Għawdex. U qisni ma bqajtx nieħu sehem f ’dawn l-affarijiet, Jiena nħobb nirrilassa billi nara Li tkun taf li għamiltha tajba jew apparti li ffukajt iktar fuq ix-xog- t-televixin fejn jistgħu ikunu ħriġt li xtaq il-fotografu jew l-istilist, għalija huwa ta’ sodisfazzjon

kbir.

Fejn tarak minn hawn u ħames snin oħra?

Dak li qiegħda naħseb bħalissa għal ħames snin oħra, se tarani nagħmlu. Jista’ jkun li ndum inqas, u jista’ jkun li ndum iktar biex nirrealizzah.

Min huwa l-ispirazzjoni tiegħek?

Il-ġenituri tiegħi.

Ħa ssib min se togħġbu kif inti u ħa ssib min jgħidlek dawk li jarawhom difetti f’wiċċek bla ma jaħsibha darbtejn. F’dan il-qasam sfortunatament ħa ssib ħafna aktar kritika u ħa jgħidulek iktar minn xiex inti nieqsa milli jikkumplimentaw

U min kien l-ispirazzjoni tiegħek biex tibda tieħu sehem f ’konkorsi tas-sbuħija?

Prattikament, nista’ nkomplilek l-istorja li kelli hawn fuq. Minn dak il-konkors ta’ meta kelli 13il sena u rbaħt, dħalt f ’konkors ieħor wara din id-darba f ’Malta, u rbaħt ukoll, u minn hemm in-nies bdew jgħiduli biex nieħu sehem

f ’konkorsi oħra u nirbaħ wieħed wara l-ieħor u bqajt għaddejja.

X’taħseb li hija l-akbar qawwa tiegħek?

Il-mixja tipika tiegħi u l-pożi. Filfatt, riċentament, irbaħt it-titlu ta’ Miss Top Model fl-Italja.

Min hija l-Miss World favorita tiegħek ta’ kull żmien u għaliex?

Ashwarya Rai. Wieħed jista’ jinduna li apparti s-sbuħija tagħha li ma tpinġihiex, għandha wkoll qalb tad-deheb.

X’inhuma d-delizzji u l-interessi tiegħek?

Inħobb ngħum ħafna. Fil-fatt, meta kelli 11-il sena kont irbaħt erba’ tlielaq tal-għawm.

Inħobb il-baħar, is-sea-shells, niġbor iċ-ċagħaq li jogħġobni, nimxi fil-kampanja u nieħu ħsieb

25

13.01.2019

kullhadd.com

l-annimali.

Xi tħoss dak il-ħin li titla’ fuq il-palk meta taf li kollox iħoll u jorbot fuq dawk il-ftit minuti?

Tħoss minn kollox dak il-ħin u fl-istess ħin ma tħoss xejn! Biex nikkalma lili nnifsi ngħid, dak li għandu jiġri, jiġri, filkas m’hemmx x’tagħmel - Better luck next time!

Huwa kemm tkun sabiħa l-figura li jagħmlu l-bniedem komplut jew hemm xi

Kulħadd ikun jixtieq li jwettaq X’jogħġbok l-aktar fid-dinja ix-xewqat tiegħu, għax li tippro- tal-moda? va qatt mhu ħażin, u taqta’ qalInqabbel u ġieli ma nqabbel xejn bek qatt. u nilbes li rrid. Inħobb il-kuluri!

X’hemm fil-qalb tal-bniedem hija X’inhi l-filosofija tas-sbuħija l-iktar ħaġa importanti.

Bħala persuna ta’ suċċess, tiegħek? għaddi messaġġ lil dawk Temmen li persuna sabiħa Il-mod ta’ kif tittratta lil ħad- it-tfal u/jew żgħażagħ li għandha x’toffri aktar milldieħor jagħmlek sabiħ minn bħalek jixtiequ jimbarkaw figura u x’taħseb dwar aktar fuq karriera ta’ suċċess flġewwa. ċans biex mudelli li forsi immudellar. huma xi ftit qawwijin fil-piż X’taħseb li hija l-akbar jagħmlu kuraġġ biex xorta Nemmen li dejjem għandek qawwa tiegħek? jressqu quddiem il-ġurija iżżomm f ’moħħok li, “mitt bniel-karatteristiċi distintivi dem mitt fehma” u li għalhekk L-għerf. tagħhom ? karatteristiċi oħra li jagħmlu l-bniedem komplut b’mod ħolistiku?

bħalma jgħid il-Malti, “il-baqra tinbiegħ kollha”. Ħa ssib min se togħġbu kif inti u ħa ssib min jgħidlek dawk li jarawhom difetti f ’wiċċek bla ma jaħsibha darbtejn.

F’dan il-qasam sfortunatament ħa ssib ħafna aktar kritika u ħa jgħidulek iktar minn xiex inti nieqsa milli jikkumplimentaw. Kulma nista’ ngħid li jrid ikollok karattru sod, li ħadd ma huwa perfett u li dejjem tista’ tgħin u tieħu ħsieb lilek innifsek b’ikel sustanzjuż u bl-eżerċizzju fiżiku, iżda l-aktar ħaġa importanti hi li taċċetta lilek innifsek kif int.

TiffanyPisani

Kif bdiet l-imħabba tiegħek lejn l-immudellar?

Brażil. Tista’ tgħidilna iktar dwarha?

Kollox beda meta kont insegwi Iddeċidejt li din il-linja ta’ malħafna l-programm American’s ji tiġi mmanifatturata fil-Brażil minħabba l-kwalità ta’ ħwejjeġ li Next Top Model. jipproduċu. Minn hemm dawn il-malji bdew jinbiegħu f ’Malta, Kellimni dwar l-esperjenza tiegħek meta rbaħt Britain’s fir-Renju Unit u f ’Hong Kong.

Fil-ħanut ta’ Piccinino Malta Next Top Model fis-sena tista’ ssib dawn il-malji.

2010.

Din l-esperjenza fetħitli l-bibien beraħ għal iktar opportunitajiet. Bis-saħħa ta’ din ir-rebħa ltqajt ma’ nies ġodda u ħdimt f ’diversi pajjiżi.

X’kienet dik il-ħaġa li ħeġġitek tipparteċipa f ’Miss Universe Malta fis-sena 2017?

Dejjem għandek issegwi l-ħolm tiegħek u taħdem bla heda biex twettaqhom. Iktar ma tipprattika iktar ser tkun faċli għalik li jirnexxielek. Għandek tpoġġi l-edukazzjoni l-ewwel u qabel kollox għax minn hemm tibda triq li twasslek għall-karriera li tixtieq

Normalment immur il-gym, nisma’ l-mużika, nieħu l-kolazzjon, naħdem fuq il-laptop u nibda nipprepara għall-programm Ridt ngħin lill-organizzazz- tiegħi fuq XFm. joni Animal Guardians Malta li Kif għenitek din jeħtieġu ħafna għajnuna. Kelli Xi tħobb tagħmel fil-ħin l-esperjenza biex takkwista kurżità u anke ċerta ħerqa sa- liberu tiegħek? fama internazzjonali? biex nesperjenza dan l-avveniDin ir-rebħa għamlitni aktar ment.

Inħobb nivvjaġġa. magħrufa fil-qasam tal-moda u għallmitni wkoll ħafna affarijiet. Kellimni dwar l-esperjenza Kellimni dwar l-aqwa parti li kellek meta rbaħt dan fl-immudellar. l-avveniment.

Int immudellajt f ’diversi pajjiżi madwar id-dinja Li jkolli l-opportunità li nivDin l-esperjenza għallmitni vjaġġa u niltaqa’ ma’ nies ġodda. u kellek il-privileġġ li l-importanza u r-responsabbiltà taħdem ma’ diversi rivisti u disinjaturi ta’ fama mondjali. li jkollok titlu bħal dan. Stajt Kif tara lilek innifsek ħames Tista’ tagħtina aktar dettalji? ninnota wkoll kemm fid-dinja snin oħra? hawn nisa ta’ ċertu faxxinu u Kont ixxurtjata biżżejjed li intelliġenza.

Ifhem għadu daqsxejn kmieni ħdimt ma’ diversi rivisti interiżda għalija l-importanti hu li nazzjonali u anke disinjaturi ta’ Imbagħad irrappreżentajt lil nkun b’saħħti u ferħana. ċerta fama fejn ħadt sehem f ’di- Malta barra minn xtutna. versi Fashion weeks u f ’riklami Min hi l-persuna li tispirak Din hija memorja li nibqa’ f ’ħajtek? ta’ ditti famużi. nġorrha għal dejjem.

Lura għal 2012, int nedejt ilOħti tispirani ħafna.

Kellimni dwar il-ġurnata tiplinja tal-malji tiffanypisani. com li tiġi manifatturata fil- ika tiegħek.

Riċentement bdejt karriera

ġdida, dik ta’ DJ. Kif bdiet din il-ħajra?

Kont ili ndoqq erba’ snin u jien ġejja minn familja fejn il-mużika hija kollox. Ommi ispiratni ħafna u l-gost u l-pjaċir tiegħi meta nara n-nies jiżfnu għall-mużika li ndoqq.

X’tippreferi l-aktar li tkun DJ jew li timmudella?

ħafna.

Xi tħobb l-aktar fid-dinja tal-moda?

Togħġobni ħafna d-diversità.

Liema hu l-aktar parir li influwenzak?

Li qatt m’għandek taqta’ qalbek.

Inħobbhom it-tnejn minħabba Nixtieqek tgħaddili raġunijiet differenti. messaġġ lil dawk it-tfal u ż-żgħażagħ li jixtiequ Taħseb li xi ħadd jista’ jagħmlu karriera fljitwieled bħala mudell jew immudellar jew fix-xogħol DJ? ta’ DJ. Bla dubju li dawn l-affarijiet ikunu ġo fik iżda mbagħad il-prattika u x-xogħol iwassluk ’il bogħod u jgħinuk biex tilħaq l-għanijiet tiegħek.

Jien ngħidilhom li dejjem għandek issegwi l-ħolm tiegħek u taħdem bla heda biex twettaqhom. Iktar ma tipprattika iktar ser tkun faċli għalik li jirnexxilek. Għandek tpoġġi X’inhi l-iktar kwalità li l-edukazzjoni l-ewwel u qabel tqisha b’saħħitha fik? kollox għax minn hemm tibda t-triq li twasslek għall-karriera L-ambizzjonijiet tiegħi jgħinuni li tixtieq.

26

13.01.2019

kullhadd.com

] SUDOKU SPONSORJATA MINN WELLA

Irbaħ shampoo u conditioner tad-ditta Wella.

Aqta’ din il-logħba u ibgħatha lil: KOMPETIZZJONI WELLA, KullĦadd, ONE Complex, A 28 B, Industrial Estate, Il-Marsa MRS 3000 Isem: Indirizz:

TISLIBA 258

RICHARD AZZOPARDI - BORMLA

Mimdudin:

Bi 3 Numri 055 097 302 574 686 716 765 787 900 938 B’4 Numri

0357 0860 1302 1531 1900 2095 2165 2167 2236 2433 3097 3219 3308 3565 3723 3870

4519 4538 4690 5428 5768 6072 6090 6300 6528 7072 7352 7393 7949 8075 8441 8940

9730 9840 B’5 Numri 00967 09222 14714 15815 21669 22632 22879 29082 29583 30401

37431 48019 50679 53386 57292 57338 58090 70356 77129 82829 90800 B’6 Numri 295886

446286 583715 725246 837498 867132 942202 970232 B’7 Numri 2385758 3166791 4805501 5397248 6269433

Bi 8 Numri 07826395 60897886

1.

4.

7.

9.

10.

12.

16.

Kompli l-qawl: F’......... id- dubbiena tagħmel żinn u s-sħaba tmur lil hinn (5) Titlaq (4) Ara 2 Nofs kaħħal (3) Uża l-munqar (6) Tintuża fiz-zalza għal mal-ħut (6) Ilmaħ (3)

18,19.

19.

20.

21.

23.

24.

Il-vokali kollha wara xulxin ħlief dik magħmula minn 2 ‘ittri’ (5) Ara 18 Hemm ħafna bħalu Ħad-Dingli (5) Ingrid Trigona Randon (1,1,1) Għarbi bl-Ingliż (4) Kunjom (5) Weqfin:

1.

Xilja (6) 2,7. Villaġġ (5) 3,11. Dgħajsa? (5) 5,17. Ikun mimli

bit-tamal (6) 6,21W. Mhux komuni (6) 8.

Gżira

Mediterranja (9) 11.

Ara 3 12,22. Niktbu fuqha (5) 13.

Tnejn (3) 14. ’Il bogħod (6) 15.

Tajjeb fil-minestra (6) 17.

Ara 5 21.

Ara 6 22.

Ara 12 wieqfa

SOLUZZJONI TAL-AĦĦAR TISLIBA Mimdudin: 1.Baħar, 4.Ċajt, 7,21W. Abbuż, 9,11.

Nejja, 10.Taħlit, 12.Baruni, 18,19.

Ammen, 20.Isbaħ, 21.BIO, 23.Żgur, 24.Adami

Weqfin: 1.Bennej, 2,16.Ħajjar, 3.Rat, 5.All, 6.Tut, 8.Barumbara, 12,22.Brodu, 13.Ras, 14.Imħara, 15.Snieni, 17.Ali

27

13.01.2019

kullhadd.com

GĦAQQAD IL-KAXXI

Għaqqad skont kemm hu l-valur li hemm fil-kaxxi.

Eżempju: Jekk f’waħda mill-kaxxi hemm valur ta’ 10, trid tgħaqqad 10 kaxxi żgħar li jridu jkunu jmissu ma’ xulxin u f’forma ta’ kaxxa jew rettanglu. Ilkaxxi kollha jridu jintużaw u kaxxa tista’ tintuża darba biss. In-numru huwa indikazzjoni tat-total ta’ kaxxi żgħar u mhux neċessarjament juri minn fejn għandha tibda l-kaxxa.

SIB IL-VALUR

Kull ittra fiha valur, uħud mill-valuri huma diġà mpoġġija. Uża dawn il-ħjilijiet biex issib il-kumplament tal-valuri tal-ittri.

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

28

13.01.2019

kullhadd.com

X’QED JGĦID DELIA? • NARAW X’QED JGĦID IL-KAP TAL-PARTIT NAZZJONALISTA F’WIEĦED MILL-AGĦAR MUMENTI TIEGĦU

Il-Kap tal-Oppożizzjoni Adrian Delia lbieraħ kien in- takki ġejjin minn kullimkien, kemm mill-midja tradizz- it-tmexxija tiegħu fil-Partit Nazzjonalista u l-iskop wara ċerti dikjarazzjonijiet. tervistat minn Andrew Azzopardi fuq Radju Malta. jonali, kif ukoll mill-midja soċjali. Ħaġa waħda tibqa’ ċerta. Il-Partit Nazzjonalista jibqa’ Bl-appelli biex iwarrab ma jonqsu xejn, nisiltu dawk Kienet l-aħħar intervista minn sensiela f ’ġimgħa li matulha prova jidher kemm jista’. Dan biex iwieġeb għall-at- il-punti li juru kif bħalissa Adrian Delia qed iħares lejn maqsum u hu spiċċa vittma tal-fazzjoni li prova jogħġob.

1

MHUX MGĦAĠĠEL ILAQQA’ L-ISTRUTTURI

Adrian Delia qal li mhux mgħaġġel biex ilaqqa’ l-istrutturi tal-Partit Nazzjonalista. Il-preżentatur tal-programm fakkru li l-Presidenti tal-Amministrattiv u tal-Eżekuttiv it-tnejn talbuh ilaqqa’ l-istrutturi. Iżda, hu donnu ma tantx jimpurtah. “Sa fejn naf jien ma nqala’ xejn ta’ urġenza kbira,” qal Delia.

2

4 JINSISTI LI ĦALLEWH BLA FLUS

Sal-bieraħ stess ma tilifx okkażjoni li jfakkar kif ta’ qablu ħallielu sitwazzjoni finanzjarja ħażina fil-Partit Nazzjonalista. Battuti ċari lejn il-fazzjoni ta’ Simon Busuttil biex ifakkar li hu kellu jibda minn pożizzjoni agħar li beda minnha hu. Fi ftit kliem ieħor jgħidlu li ma mexxiex tajjeb. Kien ċar li ta’ qablu l-unika ħaġa li ra kienet li jitfa’ fuq ta’ warajh.

Naturalment, kemm ilu Kap is-sitwazzjoni ma tantx marret għall-aħjar.

5 JGĦID LI DAĦAL GĦAL MISSJONI Qal li telaq mill-komfort ta’ dak li kien jaf u għalhekk qed jagħmel missjoni. “Ma tistax tiddeskriviha mod ieħor,” qal Delia. “Missjoni li jien irrid inbiddel b’mod drastiku kif jaħseb u jaġixxi l-Partit Nazzjonalista,” qal Delia.

ATTAKK FUQ MIN KIEN RIESAQ LEJH

“Mela Mark Anthony jiddeċiedi?” iddikjara Adrian Delia meta saret referenza għalih b’rabta mat-talba biex jiltaqgħu l-istrutturi tal-Partit.

Kulħadd jaf li Mark Anthony Sammut huwa wieħed minn dawk li kien ma’ Simon Busuttil u wara li laħaq il-Kap il-ġdid ħadem kemm felaħ għalih. Iżda, issa l-Kap wissieh għax dak li qal Sammut jidher li m’għoġbux. “Il-kumitati ma jikkmandawx u jiddeċiedi Mark Anthony skont int!”

3

8

JATTAKKAWH GĦAX ĠABAR IL-FLUS Skont Adrian Delia l-attakk fuqu kien riżultat talfatt li kien hemm min iddejjaq għax il-Partit Nazzjonalista ġabar il-flus. “Kien hemm min bdiet tuġgħu żaqqu,” qal Delia. Naturalment, il-preżentatur qallu: “Jiġifieri l-Partit Laburista qed jagħmillek hekk?” “M’għedtx il-Partit Laburista,” qal Delia li saħansitra tenna li kien hemm min gideb.

9

6 ATTAKKA L-VOT SIGRIET Il-Kumitat Lokali ta’ Tas-Sliema ma ddikjarax fiduċja f ’Adrian Delia u dan wara li ħa vot sigriet. Fuq ir-radju Delia qalilhom li din “siege mentality”. D e l i a kkonferma li recordings li xxandru minn laqgħat li suppost iltaqgħu b’appoġġ lejh kienu awtentiċi. Biex hu stess ikkonferma li fejn suppost tawh l-appoġġ kienu qed jillikjaw l-affarijiet lill-midja. Dak appoġġ! Jirriżulta li anke l-Għawdxin ma kinux komdi jagħmlu din id-dikjarazzjoni ta’ Għawdex.

7 MA JIMPURTAHX MIR-RIŻENJI

XOGĦLU MHUX JIPPERSWADI LID-DISSIDENTI

Andrew Azzopardi fakkar lil Adrian Delia dwar kemm telqu nies kemm ilu Kap tal-PN hu. “X’jiġifieri fi żmieni?” wieġbu Delia bħal donnu sorpriż.

Nistgħu nsemmu eks kandidati, preżentaturi u kunsilliera prominenti fakkru l-preżentatur. Iżda, għal Delia dawn ma jfissru xejn. “Jien ma nkejjilx bl-ismijiet il-kbar u li n-nies jarawhom minn barra,” qal Delia.

Mistoqsi dwar id-deputati Simon Busuttil, Beppe Fenech Adami u Jason Azzopardi li ma kinux għal-laqgħa fejn suppost ingħata l-appoġġ, Adrian Delia qal li mhux xogħlu jipperswadihom. “Qisha din il-mentalità tal-istars. Xogħli mhux li nipperswadi lil dawn it-tliet persuni,” qal Delia li tenna wieħed irid jara jekk fl-elezzjoni li ġejja jibqgħux jirrappreżentaw lill-istess numru. Qal ukoll li l-perjodu tal-Milied m’għaddiehx jisma’ “tgergir ta’ ftit MPs biss”.

PROBLEMA MAT-TIMES OF MALTA Adrian Delia jikkonferma li llum il-Partit Nazzjonalista għandu problema mat-Times of Malta, tradizzjonalment alleata tal-istess partit. “Jew it-Times of Malta għandha problema bija,” qal Delia biex inpoġġuha eżatt.

10

SE JAGĦMLU RAPPORT TAT-TELFA TAL-2017 Adrian Delia qal li l-Partit Nazzjonalista, wara Ġunju li ġej, se jagħmel rapport tat-telfa tal-elezzjoni ġenerali li għaddiet. Attakk ieħor lejn ta’ qablu.