KullHadd_11.09.2016

ĦARSA LEJN IL-KAMPANJA GĦAS-SIGURTÀ FIT-TOROQ Ara paġna 7

www.kullhadd.com Il-Ħadd, 11 ta’ Settembru, 2016

Ħarġa Nru 1,209 Prezz €1

L-GĦOŻŻA U L-ISFIDA TAL-CARER

• SODISFAZZJON BIL-PROĠETT TAL-LIVE IN CARER • PROPOSTI ĠODDA BIEX IL-PROĠETT IKUN IMSAĦĦAĦ • L-IKBAR SFIDA TIBQA’ LI JINSTABU L-CARERS Qed ikun ikkunsidrat li l-proġett tal-live in carer ikun estiż għal iktar persuni u saret ukoll proposta li jiżdied l-ammont ta’ flus li jibbenefikaw minnu dawk li jagħżlu li jidħlu fl-iskema li permezz tagħha jkollhom carer id-dar. Bl-ispiża tal-carer tkun maqsuma bejn l-anzjan, jew il-familja tiegħu, u l-Gvern li jikkontribwixxi nofs paga minima.

Fil-fatt, sal-lum qed ikun meqjus bħala suċċess il-proġett tal-live

in carer li tnieda fil-baġit tas-sena li għaddiet. Dan għax l-interess kien wieħed sostanzjali. Però, l-ikbar sfida tibqa’ dik li jinstabu carers biżżejjed, bis-Segretarjat Parlamentari jara li jorganizza iktar korsijiet filwaqt li se ssir sejħa ta’ interess biex dawk il-carers li jixtiequ jagħmlu dan ix-xogħol iniżżlu isimhom għand id-Dipartiment tal-Anzjani.

Ara paġna 4

IL-PM MUSCAT F’LAQGĦAT MA’ IKTAR MEXXEJJA EWROPEJ

Ara paġna 3

11-IL ISQOF MALTI MADWAR ID-DINJA Il-ħatra ta’ Monsinjur Carmelo Zammit bħala Isqof ta’ Ġibiltà tfisser li llum hawn 11-il isqof Malti madwar id-dinja.

L-isqfijiet Maltin li huma mxerrdin ma’ kull kontinent juru kif, minkejja ċ-ċokon ta’ pajjiżna, huwa spiss li l-Vatikan jitfa’ ħarstu fuq saċerdoti Maltin biex ikunu ragħajja spiritwali ta’ komunitajiet diversi. Wieħed minn dawn l-isqfijiet, George Frendo, argumenta li dan juri li aħna l-Maltin għandna ħafna x’noffru lid-dinja Nisranija u l-Knisja Kattolika Maltija hija kbira ferm. “Meta aħna nsiru saċerdoti, inżommu quddiem għajnejna mhux biss il-Knisja f ’Malta, imma l-fatt li aħna membri ta’ Knisja waħda li hija l-istess madwar id-dinja,” iddikjara l-Isqof ta’ Durres u Tirana fl-Albanija.

Ara paġna 6

KIRJA BIL-METRU KWADRU • PROPOSTA TA’ PROFESSUR TAL-UNIVERSITÀ Il-Professur Vincent Buhagiar, Perit u Kap tad-Dipartiment tad-Disinn Ambjentali fi ħdan il-Fakultà talAmbjent Mibni fl-Università ta’ Malta, qed jipproponi li, quddiem l-isfida ta’ kirjiet dejjem jogħlew, tkun applikata rata għal kull metru kwadru. Bħalissa s-suq tal-proprjetà jinsab għaddej tajjeb ħafna, anke grazzi għall-klima ekonomika li hawn fil-pajjiż, iżda dan qed ippoġġi ċerti pressjonijiet fuq xi familji tant li saħansitra kien il-Prim Ministru li flaħħar xhur tkellem dwar il-ħtieġa li din

il-kwistjoni tkun indirizzata.

Hemm diversi proposti li qed isiru u kull waħda tiġi b’vantaġġi u żvantaġġi. F’dan il-każ, il-Professur Buhagiar qed jgħid li hemm diversi fatturi li jiddeterminaw il-kirja. Fost dawn hemm: il-post talakkomodazzjoni, jekk jinstabx fiċ-ċentru ta’ xi belt jew raħal; it-tip ta’ proprjetà, il-livell ta’ finishes u jekk l-għamara hix moderna jew antika; u l-Energy Performance Certificate (EPC).

Ara paġni 8 u 9

02 11|09|2016

kullhadd.com

LOKALI

ABBANDUN TA’ 700 TUNNELLATA • IL-WASTESERV TONFOQ L-ELUF BIEX TIRRIMEDJA S-SITWAZZJONI

Kitba ta’ jinsab imqassam f ’ċentri talKELLY PEPLOW iskart goff.

Biex ikun esportat kollu Seba’ mitt tunnellata ta’ skart l-WasteServ trid tonfoq goff li suppost kellu jkun madwar €150,000, b’ritratti li esportat għat-trattament qed tippubblika din il-gazzetta intefa’ fi mħażen fil-Marsa, juru s-sitwazzjoni li kienet biex għal diversi snin, tħalliet tiżviluppa għal bosta f ’amministrazzjoni preċedenti, snin. il-WasteServ ma kinitx qed Il-Kap Eżekuttiv taltosserva dak mitlub minn WasteServ, Tonio Montebello, regoli serji ta’ immaniġġjar tal- iddeskriva din il-problema iskart. bħala waħda massiva. Sfida li Fl-aħħar żminijiet l-imħażen sab quddiemu meta ħa l-kariga fil-Marsa kellhom jitbattlu u, fl-2014. sakemm ikun esportat, l-iskart “Biex tgħaxxaqha, kien

hemm ir-riġenerazzjoni tal-port għaddejja u kelli niżgombra l-post minkejja li l-materjal dejjem dieħel.

Battalna l-imħażen tal-Marsa u mexxejna l-iskart f ’siti oħrajn li mtlew,” spjega l-Kap Eżekuttiv.

Montebello rrimarka kif, anke biex tneħħa l-iskart u nġarr minn post għal ieħor, intefqu flejjes sostanzjali.

“Dawn huma fondi li setgħu intużaw għal affarijiet oħra,” saħaq Montebello, speċjalment meta wieħed iqis

li parti sostanzjali mill-iskart li nstab fil-Marsa kienu tubi talelettriku. Skart li, minħabba l-periklu tal-merkurju li fih, jiswa iżjed flus biex jitneħħa minn sit u jitpoġġa f ’ieħor.

Illum il-kumpanija qed taħdem b’mod differenti. Kull sena talloka mal-€200,000 biex il-WEEE (Waste of Electrical and Electronic Equipment) jintbagħat għat-trattament f ’ċentri ta’ riċiklaġġ u ta’ kontroll tat-tniġġis.

Montebello spjega kif direttiva li issa qed jintroduċi

l-Gvern preżenti flimkien ma Stati Membri oħrajn tal-Unjoni Ewropea se tippermetti proċess iktar effiċjenti ta’ esportazzjoni ta’ dan it-tip ta’ skart, għax issa se jkunu l-importaturi jew il-manifatturi ta’ dawn il-prodotti li se jieħdu ħsieb il-fondi tal-esportazzjoni meta dawn isiru skart. “BilWEEE il-WasteServ mhux se jibqa’ jkollha bżonn tesporta, għax tibda ssir mill-industrija stess u l-uniku ħaġa li jkun hemm hu l-monitoraġġ u ħruġ ta’ tenders,” temm jgħid.

LOKALI

kullhadd.com

11|09|2016 03

ILLUM MERKEL, GĦADA TUSK LAQGĦAT IMPORTANTI GĦALL-PM FTIT XHUR QABEL IL-PRESIDENZA MALTIJA

Joseph Muscat mal-PM tal-Greċja Alexis Tsipras

Joseph Muscat mal-PM tal-Italja Matteo Renzi Iktar tard illum f ’Berlin ilPrim Ministru Joseph Muscat jiltaqa’ mal-Kanċillier talĠermanja Angela Merkel u għada f ’Kastilja jilqa’ lill-President tal-Kunsill Ewropew Donald Tusk. Dawn huma lkoll diskussjonijiet maħsuba biex qabel summit informali tal-mexxejja kollha tal-pajjiżi tal-Unjoni Ewropea, l-istess mexxejja jiddiskutu f ’fora differenti.

Fl-aħħar jumejn il-Prim Ministru diġà kien il-Greċja jiddiskuti mal-mexxejja talpajjiżi tal-Mediterran u

f ’Malta laqa’ lill-President talIżvizzera. Fuq kollox qiegħed jiddomina l-ġejjieni tal-Unjoni Ewropea. Unjoni Ewropea li, skont osservaturi politiċi, tinsab f ’salib it-toroq.

Mal-KullĦadd il-Prim Ministru Joseph Muscat stqarr: “Fid-diskussjonijiet li kelli fl-aħħar jiem, illum malKanċillier Ġermaniż Angela Merkel u anke għada meta jkun f ’Malta l-President talKunsill Ewropew Donald Tusk, id-diskussjonijiet kollha qed iduru madwar il-futur tal-Unjoni Ewropea, l-isfidi

kbar li jeżistu fir-reġjun u l-problemi ekonomiċi li qed jikbru madwarna.”

Naturalment kull laqgħa jkollha l-aġenda tagħha għalkemm l-interess Malti jibqa’ l-istess kullimkien “Fil-laqgħa li kellna f ’Ateni bejn il-pajjiżi talMediterran, ħassejt b’mod ċar id-differenza fl-isfidi talpajjiżi tar-reġjun. Il-qagħda ekonomika ta’ Malta tispikka mhux biss fir-reġjun talMediterran, iżda fl-Ewropa.

Kellna diskussjonijiet dwar miżuri kontra l-awsterità u

favur tkabbir, Malta għandha l-ikbar rata ta’ tkabbir ekonomiku fl-Ewropa kollha.

Tkellimna dwar miżuri biex niġġieldu l-qgħad, f ’Malta għandna l-inqas rata tal-qgħad fl-Ewropa kollha. Tkellimna dwar investiment fiż-żgħażagħ tagħna u anke hawn Malta għandha l-inqas rata ta’ qgħad fost iż-żgħażagħ fl-Ewropa u anke fost l-ogħla rata ta’ gradwati li jsibu xogħol,” qal il-Prim Ministru.

Il-Prim Ministru fisser kif Malta tgawdi rispett kbir fost il-pajjiżi kollha Ewropej. “Il-

Valletta Summit għadu frisk fil-memorja tal-mexxejja Ewropej li qed iħarsu ’l quddiem lejn Presidenza Maltija tal-Kunsill Ewropew b’mod pożittiv ħafna. Se nidħlu għall-Presidenza b’riżultati b’saħħithom ħafna li qed issarraf f ’vot ta’ fiduċja mill-mexxejja kollha Ewropej li qed niltaqa’ magħhom. Irrwol tagħna fix-xhur li ġejjin se jkun ikbar għax irridu nitkellmu fuq l-issues li qed jiffaċċjaw in-nies fl-Ewropa kollha,” temm jgħid il-Prim Ministru.

L-IMMIGRAZZJONI FUQ L-AĠENDA MALTA ŻVIZZERA L-immigrazzjoni baqgħet tiddomina fil-laqgħat bilaterali li kellu fit-tieni u l-aħħar jum taż-żjara statali storika li għamel il-President tal-Iżvizzera f ’Malta.

F’laqgħa kmieni s-Sibt filgħodu f ’Kastilja, ilPresident Żvizzeru Johann Schneider-Amman u l-Prim Ministru Malti Joseph Muscat tkellmu fit-tul dwar ilkwistjoni.

L-Iżvizzera tinsab fi stadju li tiddeċiedi tirratifikax referendum kontroversjali li ġie approvat b’maġġoranza minima sabiex jikkontrolla l-moviment ħieles taċċittadini Ewropej f ’pajjiżha.

Kemm-il darba d-deċiżjoni li ħa l-poplu Żvizzeru sentejn ilu tidħol fis-seħħ, il-pajjiż ikun qed jipperikola ftehim bilaterali li l-Iżvizzera

għandha dwar l-aċċess mingħajr restrizzjonijiet għassuq Ewropew Fid-dawl ta’ dan ix-xenarju u l-fatt li fix-xhur li ġejjin Malta se jkollha f ’idejha l-Presidenza tal-Kunsill talUnjoni Ewropea, il-Prim Ministru Malti qal li se jagħti attenzjoni partikolari lil din ilkwistjoni.

L-Iżvizzera tinsab fi ġlieda kontra l-ħin biex tressaq proposti aħjar minn dawk imressqa qabel. Fost l-oħrajn qed tgħid li għandhom jiġu kkontrollati n-numri ta’ immigranti li jidħlu flIżvizzera, kemm-il darba l-pajjiż u l-Unjoni Ewropea jaqblu bejniethom li l-qgħad f ’ċertu setturi mfittxija mill-immigranti huwa ferm ogħla mill-medja. F’dan ilkuntest il-Prim Ministru

Malti rrikonoxxa l-isforzi tal-Iżvizzera li mxiet pass ’il quddiem u lesta biex issib soluzzjoni adegwata għallimmigrazzjoni li qed tolqotha direttament għax, għalkemm mhix Stat Membru, hija tinsab fiż-Żona Schengen.

Joseph Muscat tenna t-tħassib tiegħu għall-ħruġ tar-Renju Unit mill-Unjoni Ewropea u kif in-negozjar mal-Iżvizzera dwar ilmoviment taċ-ċittadini Ewropej se jolqot b’mod dirett dak li se jiġi miftiehem ukoll mar-Renju Unit wara r-referendum tal-Brexit.

“Malta tara l-vot tal-poplu Brittaniku bħal definizzjoni ġdida tal-moviment ħieles li qed isib l-għeruq ġodda fost l-Istati Membri,” saħaq Muscat.

Intant, iż-żewġ mexxejja

wrew l-interess tagħhom Fost l-oħrajn semmew biex iż-żewġ pajjiżi jsaħħu il-qasam tar-riċerka u kif r-relazzjoni tagħhom f ’diversi titkattar il-kompetittività, oqsma. f ’suq globali iżjed wiesa’.

04 11|09|2016

kullhadd.com

LOKALI

L-IKBAR SFIDA TAL-LIVE IN CARER HIJA L-CARER • ĦSIEB LI JINBIDLU L-KRITERJI U L-PROĠETT IKUN ESTIŻ Kitba ta’ PAULA CAUCHI Qed ikun meqjus bħala suċċess il-proġett tal-live in carer li tnieda fil-baġit tassena li għaddiet għax familji li għaddejjin minn din l-esperjenza jitkellmu dwar iddifferenza li ġab f ’ħajjithom.

Iżda dan ma jfissirx li m’hemmx diffikultajiet kif wara kollox ikun hemm f ’kull proġett pilota. Jirriżulta li l-ikbar sfida qed tibqa’ dik li l-anzjani jsibu l-carer.

Fil-baġit għal din is-sena, ilGvern alloka €1 miljun għal dawk l-anzjani li qegħdin jistennew li jidħlu f ’dar residenzjali tal-Gvern, biex minflok jagħżlu li jimpjegaw carer li tieħu ħsiebhom f ’darhom.

Iżda minkejja li l-iskema attirat ħafna anzjani, qed iddewwem il-proċess ilproblema ta’ nuqqas kbir ta’ carers li jissodisfaw il-kriterji tal-iskema.

Mill-figuri li kisbet il-gazzetta KullĦadd jirriżulta li mill-100 applikazzjoni li saru għal live in carer kienu 18 li ssodisfaw ilkriterji mfassla.

Mit-82 applikant li hemm pendenti għal live in carer, 12 mhumiex eliġibbli u 41 għadhom qed ifittxu carer kwalifikata. Sitta sabu carer

Filippina u għalhekk qed jistennew li l-kwalifiki barranin ikunu rikonoxxuti Malta.

Biex anzjan ikun eliġibbli għas-sussidju tal-paga tal-live in carer ried ikun fuq il-lista ta’ stennija biex jidħol f ’dar tal-anzjani, il-carer trid tkun kwalifikata u l-kuntratt ta’ impjieg offrut lill-carer għandu jinkludi kundizzjonijiet li jirrispettaw id-drittijiet talħaddiema. “Żewġ elementi li donnhom

qed joħolqu ċerti diffikultajiet huma l-fatt li l-applikanti qed isibu diffikultà biex isibu carers għax ma jkunux jafu minn huma dawn ilcarers kwalifikati. Min-naħa l-oħra, il-carers ma jafux min qiegħed japplika għal dan isservizz,” spjegat is-Segretarju Parlamentari responsabbli, Justyne Caruana.

Biex tissolva din il-problema, is-Segretarjat Parlamentari għad-Drittijiet ta’ Persuni

b’Diżabbiltà u Anzjanità Attiva se jagħmel sejħa ta’ interess biex dawk il-careres li jixtiequ jagħmlu dan ix-xogħol iniżżlu isimhom għand idDipartiment tal-Anzjani.

B’hekk, peress li huma l-anzjani li jagħżlu l-carer li jixtiequ tieħu ħsiebhom, ikun hemm lista ta’ carers disponibbli li jagħtu s-servizz u n-numru ta’ anzjani eliġibbli għall-iskema li ma jistgħux isibu carer tonqos.

Is-Segretarju Parlamentari Caruana saħqet li min-numru ta’ applikazzjonijiet li kienu sottomessi huwa ovvju li dan il-proġett kien suċċess.

Fuq kollox, dan il-proġett pilota serva ta’ opportunità biex tinkiseb l-esperjenza u l-informazzjoni għal titjib filfutur.

Caruana fakkret li huwa kruċjali li l-anzjani jibqgħu fillista ta’ stennija biex jidħlu fiddjar residenzjali sa ma jibdew jibbenefikaw mill-iskema tallive in carers biex ikunu eliġibbli għall-massimu ta’ €4,500 biex jiffinanzjaw parti mill-paga tal-carer.

Ma naqsitx ukoll referenza għat-titjib li mistenni jkun hemm. “Matul dawn l-aħħar xhur, peress li kien proġett pilota, stajna wkoll nivvalutaw kemm il-mod kif jingħata s-servizz kif ukoll il-kriterji.

Huwa ovvju li kien servizz mixtieq ħafna,” qalet Caruana.

Għal li ġej qed isiru proposti li, fost oħrajn, jibdlu l-kriterji.

Qiegħed ikun propost li l-ammont li jitħallas jiżdied iktar minn €4,500, kif ukoll ikun estiż il-kriterju tal-persuni li jistgħu japplikaw. “Dik irridu nirreveduha biex iktar nies jibbenefikaw mill-proġett.

Imbagħad, minflok proġett pilota jkun proġett sħiħ,” qalet is-Segretarju Parlamentari.

IL-PREMIER INGLIŻ JIKKONFERMAW IL-VERŻJONI GO • PERÒ XORTA WAĦDA TISSOKTA L-INVESTIGAZZJONI • KLIJENTI JINSISTU GĦAL SODISFAZZJON Għalkemm jidher li qalet il-verità, il-kumpanija GO xorta tinsab taħt l-iskrutinju tal-Awtorità Maltija għaddrittijiet tal-konsumatur. Dan wara li prattikament il-GO qed ixxandar waħda minn kull erba’ logħbiet li jintlagħbu filkampjonat Ingliż.

Wara li għas-snin l-imgħoddija l-GO xandret il-logħob tal-Premier League Ingliż mingħajr xkiel, minn dan l-istaġun id-dilettanti sportivi abbonati mal-GO mhux bilfors għandhom id-dritt sagrosant li jaraw il-benjamini tagħhom jilagħbu fl-aktar kampjonat segwit.

Il-GO kienet sostniet li kienu regoli imposti fuqhom middiriġenti tal-Premier League Ingliż li taw ordnijiet stretti li ma jxandrux b’mod dirett illogħob kollu tal-futbol Ingliż.

Imkejjen fi ħdan l-Awtorità għall-Konsumatur

ikkonfermaw ma’ din ilgazzetta li din hija l-verità u s’hawnhekk il-GO ma daħku b’ħadd. Eventwalment, dan kien ikkonfermat fi tweġiba uffiċjali.

Mill-banda l-oħra teżisti rabja kbira fost il-klijenti tal-GO li qed iħossuhom li ġew imqarrqa mill-kampanji ta’ reklamar li l-GO dejjem għamlet sabiex tħajjar aktar nies jabbonaw magħha u b’hekk jaraw il-

logħob tal-Premier League Ingliż mingħajr xkiel.

“Kieku konna nafu qabel ma konniex inħallsu għall-pakkett li talbuna l-GO,” qalilna wieħed mill-klijenti li qed iħossu ferm migdum mill-kumpanija.

Ieħor saħaq magħna: “Kerha wisq kienet, lejlet li jibda l-kampjonat intbaħt li hemm ċertu logħbiet li żgur mhux se narahom b’mod dirett.”

Minkejja li l-GO obdew

l-istruzzjonijiet li tawhom minn barra, l-istess sors fi ħdan l-Awtorità li tiddefendi l-interessi tal-konsumaturi kkonferma li l-kumpanija għadha taħt il-lenti talinvestigazzjoni.

Fil-fatt, qed jiġi investigat jekk il-GO kinitx konxja minn qabel li mhux se turi l-logħob kollu imma xorta baqgħet tħajjar u tpinġi sitwazzjoni li għandek bżonn il-kumpanija

biex tara t-tim Ingliż favorit tiegħek.

Il-GO qed tiddefendi l-pożizzjoni tagħha billi tgħid li kellha klawsola fil-kuntratt mal-abbonati u li fiha kienet miktub li m’hemmx garanzija li se jixxandar il-logħob kollu.

Madankollu, wieħed millklijenti li tkellimna miegħu saħaq li din hija skuża tajba biex il-kumpanija tiżloq minn taħt difrejn l-Awtorità permezz ta’ sempliċi klawsola xotta moħbija f ’kuntratt mimli artikoli.

B’hekk il-klijenti tal-GO jidher li se jibqgħu b’xiber imnieħer li jaraw ċertu logħob li xtaqu jaraw u qed jistennew bil-ħerqa x’se tkun id-deċiżjoni tal-Awtorità, li qed tgħarbel sew jekk inkisrux id-drittijiet tal-konsumatur. Jidher li wħud qed jippretendu li tal-inqas jingħataw il-fakultà li jinħallu mill-ftehim.

LOKALI

kullhadd.com

11|09|2016 05

WARA FITCH U MOODY’S… ISSA D-DBRS UKOLL!

been undertaken, after weak fiscal performances in the past’ filwaqt li jfakkru kif, fis-snin preċedenti, Malta kienet iddaħħlet tliet darbiet millKummissjoni Ewropea fil-proċedura tad-defiċit eċċessiv.

L-esperti barranin ifaħħru liġijiet ġodda li wettqet l-amministrazzjoni preżenti u li se jpoġġu l-finanzi ta’ pajjiżna fuq sisien sodi, fosthom it-twaqqif talKunsill Fiskali. Id-DBRS issemmi wkoll b’mod pożittiv ir-ristrutturar talkumpaniji pubbliċi, l-aktar fl-Enemalta u l-Air Malta, u ssostni li dan naqqas ir-riskji finanzjarji għal pajjiżna.

Barra minn hekk, l-esperti tad-DBRS isostnu li ‘the pension reform measures being implemented should help secure the long-term sustainability of the system’. Dan ir-riżultat jirrifletti s-sitwazzjoni finanzjarja tajba tal-familji Maltin u l-bilanċ pożittiv fil-pagamenti internazzjoni ta’ pajjiżna.

Il-finanzi jinsabu sisien sodi

DBRS, il-qasam tax-xogħol se jibqa’ b’saħħtu, sostnut mid-domanda domestika qawwija.

Minbarra analiżi pożittiva fuq l-ekonomija tagħna, l-esperti internazzjonali sostnew li ‘Malta enjoys relatively sound public Il-qasam tax-xogħol se institutions’.

Bil-kontra jibqa’ b’saħħtu tal-messaġġ negattiv li qed tipprova tmexxi Minkejja li fl-2015 Malta l-Oppożizzjoni, DBRS diġà kellha t-tieni l-ogħla tgħid li ‘the government is tkabbir ekonomiku fl- making additional efforts Unjoni Ewropea, id-DBRS to improve governance and qed tbassar li l-ekonomija further reduce the scope for ta’ pajjiżna tikber b’4.2% corruption, including by passing din is-sena. Din hija a Whistleblower’s Act and reviżjoni ’l fuq mit-3.6%, li removing the prescription period kienet tbassar ftit tax-xhur for cases of corruption involving ilu. Skont l-esperti tad- Members of Parliament.’

supported by higher tax revenues, which have benefitted from rising wages, strong corporate profits and increased investment into Malta’.

Ir-rapport tad-DBRS jinnota kif, wara li kien laħaq 70% tal-ġid nazzjonali, ilpiż tad-dejn pubbliku issa naqas taħt l-64% u sa tmiem din il-leġiżlatura se jonqos L-Oppożizzjoni fl- taħt is-60%. L-aħħar darba għama li Malta kellha rata ta’ dejn nazzjonali daqshekk baxx Filwaqt li l-Oppożizzjoni kien fl-1998. Id-DBRS tgħid li l-qagħda ta’ pajjiżna tinnota li dan it-tnaqqis hija mwiegħra, l-esperti huwa frott miżuri li ttieħdu tad-DBRS jgħidu li ‘the biex titjieb il-qagħda reduction of the fiscal deficit finanzjarja tal-Gvern. is also progressing. The deficit L-analisti tad-DBRS jgħidu fell to 1.5% of GDP in 2015 li ‘important improvements from 4.2% in 2008, largely in fiscal management have Id-DBRS tgħid ukoll li dan il-Gvern qed juri impenn biex jirranġa nuqqasijiet li ddominaw fil-passat b’rabta mal-governanza u li din il-politika tagħti ferm aktar stabbiltà lir-rating ta’ pajjiżna. L-istess messaġġ pożittiv dwar il-finanzi pubbliċi.

fuq

L-esperti barranin ifaħħru l-liġijiet ġodda li wettqet l-amministrazzjoni preżenti u li se jpoġġu l-finanzi ta’ pajjiżna fuq sisien sodi, fosthom it-twaqqif talKunsill Fiskali. Barra minn hekk, l-esperti tad-DBRS isostnu li ‘the pension reform measures being implemented should help secure the long-term sustainability of the system.’

Quddiem ċertifikat ieħor pożittiv għal pajjiżna, ilGvern itenni r-rieda tiegħu li jżid il-pass ta’ riformi u bidliet ħalli l-qagħda ekonomika u soċjali ta’ pajjiżna tkompli tissaħħaħ għall-ġid tal-familji tagħna.

Il-Gvern iqis it-titjib filfinanzi pubbliċi, fil-qagħda ekonomika u fil-governanza li nnuttat id-DBRS bħala bażi soda għal aktar suċċess fiż-żmien li ġej.

JIFTĦU L-AĊĊESS GĦAL MANOEL ISLAND Kitba ta’ NICOLE BUTTIGIEG Il-pass li ħa l-Kunsill Lokali tal-Gżira, bil-għan li jerġa’ jinfetaħ l-aċċess għal Manoel Island, instiga persuni oħra biex huma wkoll jagħtu s-sehem tagħhom f ’dan l-attentat.

Tista’ tgħid li llum l-attivisti mill-Kamp talEmerġenza Ambjent ħadu l-liġi f ’idejhom biex għamlu dak li ma sarx għal ħafna snin; jiġifieri li n-nies jidħlu u jgawdu dan il-post storiku.

Fi kliem ieħor, dak li ma sarx f ’16-il sena, dawn l-attivisti għamlu fi ftit minuti.

Bis-sewwa jew biddnewwa ħadu dak li riedu Is-Sibt filgħodu attivisti mill-Kamp Emerġenza Ambjent fetħu l-gradi li mbarraw l-aċċess għal Manoel Island u daħlu jgawdu l-post.

Dawn saħansitra kkampjaw bil-għan li jgħaddu tmiem il-ġimgħa fil-post li l-konsorzju Midi

ilu jċaħħad lin-nies milli jgawduh għal 16-il sena.

Dan l-aġir wassal biex ilKunsill Lokali tal-Gżira jieħu l-azzjoni.

Andre Callus, mill-Kamp Emerġenza Ambjent, jaqbel ma’ dan il-pass, tant li sostna li Manoel Island hija ftit mill-ispazji miftuħa li jeżistu fiż-żona tal-Gżira, l-Imsida u Tas-Sliema, għax kullimkien bini u traffiku.

“Din hija ftit miż-żona li n-nies jistgħu jgawdu u jieħdu ftit arja.”

Protest ġudizzjarju millKunsill Lokali Il-Kunsill Lokali tal-Gżira fetaħ protest ġudizzjarju quddiem il-qrati biex l-aċċess għal Manoel Island jinfetaħ. Ir-residenti pprotestaw ukoll u talKamp Emerġenza Ambjent qed jgħidulhom jingħaqdu magħhom.

“Qed nistiednu lillpubbliku biex hawnhekk jiġu n-nies jgħumu u jgawdu l-post magħna,” saħaq Callus.

Din is-sensiela ta’ azzjonijiet differenti

seħħew hekk kif, proprju din il-ġimgħa, il-poplu Gżirjan mar isemma’ leħnu quddiem l-entratura ta’ Manoel Island.

Fit-talbiet tagħhom irresidenti Gżirjani talbu biex din l-art terġa’ tingħata lura lilhom għax fil-preżent m’għandhom l-ebda aċċess biex ikunu jistgħu jmorru jgħumu. Ħafna minnhom qalu li għandhom ħafna għal qalbhom din iż-żona u wħud stqarrew ukoll li trabbew hemm u saħansitra tgħallmu jgħumu hemmhekk ukoll fi tfulithom.

06 11|09|2016

kullhadd.com

LOKALI

MALTIN BIL-BAKLU MAD-DINJA KOLLHA Kitba ta’ KELLY PEPLOW Din il-ġimgħa rajna lil Monsinjur Carmelo Zammit jinħatar Isqof ta’ Ġibiltà, wara li ntgħażel mill-Vatikan lura f ’Ġunju. Kienu ħafna dawk li baqgħu mistagħġba bilfatt li pajjiż barrani se jkollu Isqof Malti jmexxi d-djoċesi tiegħu, iżda din mhix xi ħaġa li żanżanha Monsinjur Zammit.

Zammit huwa, fil-fatt, wieħed minn 11-il isqof Malti li qed imexxi djoċesi barranija. Dan filwaqt li tnejn oħra issa rtiraw f ’pajjiżna stess, Monsinjur Silvestru Magro li serva f ’Bengażi filLibja, u Monsinjur Francesco Adeodato Micallef li huwa l-Isqof Emeritu tal-Kuwajt.

B’ħarsa lejn it-tabella wieħed jista’ jara li l-Kenja u l-inħawi tal-Amerika Latina huma l-iktar postijiet okkupati minn isqfijiet Maltin, fejn attwalment hemm tlieta f ’kull pajjiż. Wieħed jistenna li l-esperjenza ta’ dawn l-isqfijiet barra minn xtutna mhux dejjem tkun waħda faċli. It-tliet isqfijiet li qed iservu fil-Kenja jesperjenzaw kontinwament it-tbatija ta’ dan il-poplu, li ta’ sikwit naraw fuq l-aħbarijiet mondjali b’xeni ta’ faqar estrem. Monsinjur Silvestru Magro kien ilu jservi f ’Bengażi fil-Libja mill-1997, fejn kellu jadatta għal kultura u stil ta’ ħajja kompletament differenti, f ’pajjiż maħkum

Monsinjur George Frendo minn tensjoni politika.

Interessanti nkunu nafu fuq l-esperjenza ta’ dawn l-isqfijiet fil-ħidma tagħhom barra minn xtutna, għalhekk tkellimna ma’ Monsinjur George Frendo,

l-Isqof Awżiljarju ta’ Tirana- nżommu quddiem għajnejna Durres fl-Albanija. Lura fl- mhux biss il-Knisja f ’Malta, 1997, il-Vatikan sejjaħlu biex imma l-fatt li aħna membri jibda jokkupa din il-kariga. ta’ knisja waħda li hija l-istess Naturalment l-ewwel domanda madwar id-dinja.” li wieħed tiġih f ’moħħu Fl-istess ħin, dan ifisser hija s-sinifikat li li l-kandidat ikun Malti jkollu rwol se jibda ħajja daqshekk ġdid f ’kultura Pajjiżek huwa importanti differenti u, dejjem pajjiżek, fi knisja skont l-Isqof barranija.

Frendo, imma nħoss “ H u w a tajjeb li interessanti w i e ħ e d responsabbiltà g ħ a x , jgħarraf enormi lejn dan minkejja lilu nnifsu ċ-ċokon ta’ dwar ilil-poplu Malta, għandna pajjiż. Qalilna ħafna x’noffru li tgħallem waħdu lid-dinja Nisranija, u l-lingwa Albaniża, l-Knisja Kattolika Maltija hija lingwa diffiċli ferm, kif ukoll kbira ferm.” Skont Monsinjur qara dwar l-istorja u l-kultura Frendo, il-fatt li saċerdoti tal-pajjiż. Bi tbissima qalilna Maltin jimpressjonaw lill- kif in-nies li llum għadu jgħix Vatikan tant li jispiċċaw u jaħdem magħhom laqgħuh isqfijiet f ’pajjiżi oħra, juri tajjeb ferm u mill-ewwel qisuh il-kompetenza li għandhom bħala ħuhom. Minkejja li u kemm dawn jagħmlu jinsab kuntentissimu bid-dar xogħolhom b’dedikazzjoni il-ġdida tiegħu, Frendo stqarr: kemm f ’pajjiżna u anke barra, “Pajjiżek huwa dejjem pajjiżek, “Meta aħna nsiru saċerdoti imma nħoss responsabbiltà

enormi lejn dan il-poplu.

Kuntent ħafna hawnhekk u l-poplu integrani u qatt ma ddispjaċieni li ġejt.” Ammetta wkoll li fiż-żjarat qosra li jagħmel f ’Malta, għalkemm iħoss in-nuqqas ta’ qrabatu, ikollu ħeġġa kbira biex jerġa’ jerħilha lejn l-Albanija!

Ix-xogħol li isqof jagħmel jiddependi mill-pajjiż li jkun qed iservi fih. Fil-każ ta’

Frendo, il-ġurnata tiegħu hija varjata ħafna minħabba li l-Albanija huwa pajjiż partikolari ħafna: “Min isqof sa qassis, kollox irrid nagħmel; ngħin lil min hu filbżonn l-iżjed. Bħalissa għandi mara quddiemi li ġiet titlob l-għajnuna għax il-ġimgħa d-dieħla wliedha jibdew l-iskola u ma għandhiex flus.

Jien attiv ħafna, m’iniex it-tip li nitlef il-ħin.”

Is-sejħa għal isqof ġdid fi kwalunkwe pajjiż toħroġ malli jonqos isqof mid-djoċesi; ħafna drabi minħabba li dan ikun issejjaħ mill-Vatikan biex iservi f ’xi pajjiż ieħor.

Informazzjoni li ksibna mill-Kurja f ’Malta tgħid li m’hemmx żmien fiss ta’ kemm jista’ jdum dan il-proċess għax mhux kull djoċesi l-istess. Il‘kandidati’ għal din il-kariga jkunu bbażati fuq għarfien tan-nunzju (hekk imsejjaħ ambaxxatur tal-Vatikan) dwarhom, li jissuġġerixxi kandidati lil Ruma. Wara żmien ta’ teħid tad-deċiżjonijiet f ’dan ir-rispett, il-Papa joħroġ mandat li jikkonferma l-ħatra tal-isqof il-ġdid, bħalma rajna din il-ġimgħa fiċ-ċerimonja ta’ Monsinjur Zammit.

Monsinjur Frendo qal li għandu kull fiduċja fl-Isqof Carmelo Zammit, li issa ngħata l-Baklu ta’ Ġibiltà: “Nawguralu minn qalbi li jkun ragħaj fuq il-mudell ta’ Kristu, u biex ikun gwida spiritwali anke mill-aspett uman.”

ISQFIJIET MALTIN

PAJJIŻ

Kardinal Prospero Grech

Ruma

Mons. Carmelo Zammit

Ġibiltà

Mons. Joe Alessandro

Garissa, il-Kenja

Mons. Peter Baldacchino

Miami, Florida, l-Amerika

Mons. Emmanuel Barbara

Malindi, il-Kenja

Mons. Vincent Costa

Jundiai, SP, il-Brażil

Mons. Joe Bonello

Juticolpa, il-Honduras

Mons. Robert Camilleri

Comayagua, il-Honduras

Mons. Paul Darmanin

Garissa, il-Kenja

Mons. George Frendo

Tirana-Durres, l-Albanija

Mons. Joseph Spiteri

Serta, il-Portugall

LOKALI

kullhadd.com

11|09|2016 07

ĦIDMA KONĠUNTA BIEX JITNAQQSU L-INĊIDENTI LIAM GAUCI liam@kullhadd.com Sfortunatament, l-inċidenti tattraffiku ilhom pjaga kostanti għal pajjiżna għal diversi snin. Iż-żieda sostanzjali finnumru ta’ karozzi fit-toroq Maltin u Għawdxin qiegħda kulma tmur taċċentwa din ilproblema.

Fil-fatt, skont l-Uffiċċju Nazzjonali tal-Istatistika, fl-ewwel kwart ta’ din issena l-inċidenti tat-traffiku laħqu 3,713 – żieda ta’ 3.9% ikkumparat mal-istess perjodu tas-sena l-oħra. Dawn l-inċidenti ħallew 467 persuna mejta jew midruba – żieda ta’ 29% kkumparat mal-ewwel kwart tal-2015.

Fit-tieni kwart tal-2016 is-sitwazzjoni kompliet tisserja hekk kif in-numru ta’ inċidenti tela’ għal 4,331 – żieda ta’ 5.9% ikkumparat mal-istess perjodu fl-2015; filwaqt li l-vittmi telgħu għal 498, jiġifieri żieda ta’ 8.7%.

Fid-dawl ta’ dawn l-istatistiki, Transport Malta qiegħda żżid l-intensità tal-ħidma tagħha fejn jidħlu l-kampanji ta’ edukazzjoni u infurzar. Ilgazzetta KullĦadd ħadet il-kummenti ta’ kelliem ta’ din l-entità biex tifhem aħjar x’tinvolvi din il-ħidma u x’għandna nistennew f ’dan irrigward tul ix-xhur li ġejjin.

kampanji edukattivi mhumiex se jsolvu l-problemi, riċerka turi li l-kampanji edukattivi jħallu impatt. “Jekk il-kampanja tgħin biex tevita mqar inċident wieħed, diġà tkun suċċess.”

Koperazzjoni fl-infurzar

Kampanja edukattiva ġdida Il-kelliem għal Transport Malta spjega li bħalissa qiegħda filqrib li tagħti bidu għal kampanja edukattiva, bil-kollaborazzjoni tal-Malta Road Safety Council, li se tkun waħda estensiva li tieħu numru ta’ xhur u li se tiżvolġi fuq mezzi differenti, mitteleviżjoni, għar-radju u online.

Huwa qalilna wkoll li l-għan prinċipali tal-kampanja huwa li tħeġġeġ iżjed rispett fit-triq, b’mod partikolari f ’aspetti differenti marbuta mal-imġiba tagħna fit-toroq.

“L-ewwel fażi tal-kampanja

Fit-tieni kwart tal-2016 se tindirizza Tr a n s p o r t in-numru pjaga li Malta huwa ta’ inċidenti naraw kuljum li l-kampanja (tat-traffiku) tela’ fit-toroq tiġi indirizzata tagħna, l-użu faxex għal 4,331, żieda lejn tal-mowbajl differenti tasta’ 5.9% mis-sewwieqa. soċjetà skont ilTransport Malta se tindirizza din il-problema billi titqajjem kuxjenza dwar il-konsegwenzi li jista’ jkun hemm meta sewwieqa jħarsu lejn il-mowbajl meta jkunu qed isuqu, imqar għal ftit sekondi.

Il-messaġġ prinċipali tal-ewwel fażi huwa ‘Żomm Għajnejk Fuq it-Triq’,” tenna l-kelliem ta’ Transport Malta. L-għan ta’

messaġġ u l-enfasi partikolari.

Meta tissemma kampanja edukattiva, ġeneralment ikun hemm min jistaqsi x’effett ikollhom fil-verità hekk kif l-inċidenti tat-traffiku baqgħu jiżdiedu matul is-snin.

Madankollu, meta staqsejna lill-kelliem x’jaħseb dwar dan, huwa sostna li, għalkemm il-

Din l-entità sservi wkoll ta’ gwida fit-tfassil ta’ liġijiet biex jiżdied l-infurzar fit-toroq ta’ pajjiżna. “L-Awtorità qed tħarreġ aħjar lin-nies tagħha b’kollaborazzjoni mal-Korp talPulizija. Fil-qasam leġiżlattiv, riċentament il-penali għal aġir irresponsabbli żdiedu, fosthom, pereżempju, il-multi għal min juża l-mowbajl waqt li qed isuq.

Għaddejjin diskussjonijiet biex jiżdiedu penali oħra. Transport Malta kontinwament tgħaddi suġġerimenti u tagħti pariri biex jinbidlu l-liġijiet permezz tat-tekniki tagħha.”

Il-kelliem temm jgħid li, anke fl-infurzar, Transport Malta tikkollabora mal-Pulizija u l-aġenzija tal-gwardjani lokali b’mod konsistenti. Eżempju ta’ dan hija s-serje ta’ spezzjonijiet li qed tagħmel Transport Malta bl-għajnuna tal-Pulizija biex tnaqqas l-abbuż. Barra minn hekk, l-Awtorità tinsab f ’kuntatt kontinwu mal-kunsilli lokali fuq diversi aspetti, mill-immaniġġjar tat-traffiku għal permessi ta’ xogħlijiet u parkeġġ.

JAF NIĠU NAQGĦU U NQUMU QUDDIEM KAŻI TA’ CYBERBULLYING • JIXHED DAN RAPPORT TAL-PARLAMENT EWROPEW Kitba ta’ PAULA CAUCHI Bħal Erbgħa fost il-ġimgħa Sandra* bdiet tirċievi għexieren ta’ messaġġi u emails, uħud minnhom pastażi, oħrajn jinsulentawha u wħud b’theddid li nisslulha biża’. Għamlet ġimgħat tinjorahom sakemm il-ġenituri tagħha innotaw li binthom bdiet tingħalaq fiha nfisha u ma riditx titħallat ma’ żgħażagħ oħra. Wara ħafna mistoqsijiet, iż-żagħżugħa fetħet qalbha u wriethom madwar disgħin messaġġ mingħand persuna misterjuża.

Uħud b’messaġġi bħal: “Kif ma tistħix toħroġ mid-dar?” u oħrajn li eskalaw sa: “Se nsibek, u nistuprak.”

Messaġġi bħal dawn żgur ħadd ma jixtieq jirċivihom hu, u wisq anqas uliedu. Iżda r-realtà hi li dan il-fenomenu – magħruf bħala cyberbullying – qiegħed kulma jmur jolqot, u saħansitra

jeqred, ħajjet ħafna persuni b’mod speċjali tfal li jisfaw vittma ta’ dan il-ġeneru ġdid ta’ bullying.

Iżda jekk tkun taf li xi ħadd qed jgħaddi minn din l-esperjenza, tirrapporta?

Studju kkummissjonat millParlament Ewropew dwar iscyberbullying fost iż-żgħażagħ Ewropej juri li f ’Malta għandek ċans kbir li terza persuna li ssir taf li vittma qed tesperjenza

cyberbullying tgħaddas rasha u ma tgħid xejn. 49.5% talMaltin irrispondew li jekk ma jkunux jafu lill-vittma sew ma jirrappurtawx is-sitwazzjoni, iżda n-numru ta’ nies li ma jagħmlu xejn jinżel għal 20% jekk ilvittma tkun ħabib/ħabiba kbira tiegħu/tagħha.

Pront tqum il-mistoqsija: f ’ liema ħin messaġġ jieqaf jitqies ‘kattiv’ u jsir forma ta’ cyberbullying?

Din id-distinzjoni hi possibbli permezz ta’ definizzjoni ta’ x’inhu cyberbullying.

F’pajjiżna, id-definizzjoni ta’ dan il-ġeneru ta’ bullying fuq l-internet ingħata definizzjoni fl-2014 meta l-Ministeru għall-Edukazzjoni u x-Xogħol nieda politika li tindirizza l-bullying fl-iskejjel.

Cyberbullying huwa deskritt bħala fastidju li jingħata bl-użu ta’ teknoloġija u/jew mezzi ta’ komunikazzjoni online, kemm jekk fil-pubbliku jew b’mezzi privati. Definizzjoni pjuttost

ġenerali, iżda tirrikonoxxi li dan l-aġir huwa inaċċettabbli.

L-istudju Ewropew wera kif mill-24 Stat Membru tal-Unjoni Ewropea huma biss 14-il Stat li jagħtu definizzjoni ta’ cyberbullying.

Sitwazzjoni li l-istituzzjonijiet Ewropej mhumiex kuntenti biha u għalhekk jixtiequ li tintuża definizzjoni ġenerali uffiċjali flIstati Membri kollha biex l-att ikun illegali, ikun f ’liema Stat ikun il-vittma u l-persuna li tagħti fastidju. Il-Kummissjoni qed tipproponi wkoll li s-cyberbullying minn adulti fuq tfal ikun kriminalizzat.

Id f ’id mas-cyberbullying hemm ukoll l-istalking. L-istudju jinnota kif f ’pajjiżna huwa kkunsidrat bħala stalking kull tip ta’ attività li biha persuna tosserva l-emails, l-użu tal-internet jew ta’ apparat elettroniku ta’ persuna oħra. Filfatt, id-definizzjoni Maltija ta’ stalking hija fost l-iktar speċifiċi fl-Unjoni Ewropea.

08 11|09|2016

kullhadd.com

LOKALI

L-ISFIDI TAL-ĠEJJIENI GĦAS-SUQ TAL-PROPRJETÀ • PROFESSUR JIPPROPONI RATA GĦAL KULL METRU KWADRU FIL-KIRJIET • JGĦID LI S-SISTEMA DIĠÀ TINTUŻA F’PAJJIŻI OĦRA • L-EKONOMIJA B’SAĦĦITHA TGĦIN L-INVESTIMENT GLEN FALZON tad-Disinn Ambjentali fi ħdan glen@kullhadd.com il-Fakultà tal-Ambjent Mibni fl-Università ta’ Malta, isIl-kelma fuq fomm kulħadd soluzzjoni għal din ir-realtà bħalissa hija r-rata li biha ġdida hija waħda sempliċi u qegħdin jogħlew il-prezzijiet ġusta, dik li tiġi applikata rata tal-kirjiet. Il-privat li qiegħed għal kull metru kwadru abbażi iżid il-prezz tal-kirjiet ta’ erba’ fatturi importanti minħabba li d-domanda żdiedet li jawguraw tajjeb għassforz it-tkabbir ekonomiku bla sostenibbiltà tal-kera. Huwa qal preċedent li ra pajjiżna, kif dan ukoll fl-isfond ta’ statistika ukoll in-numru ta’ barranin li ppubblikata mill-Awtorità talqed jiġu jaħdmu Malta. Dan Ippjanar dwar it-tipi differenti kollu qed iwassal għal tħassib ta’ akkomodazzjoni li ġew serju fost dawk il-familji approvati matul ix-xhur ta’ Maltin u Għawdxin li jikru Ġunju u Lulju għal dawn u li m’għandhomx dar fuq l-aħħar tliet snin. isimhom.

Filwaqt li sostna li tali miżura Għall-Professur Vincent diġà tintuża f ’pajjiżi Ewropej Buhagiar, li apparti li jħaddan u anke l-Amerika, il-Professur il-professjoni ta’ perit, huwa Buhagiar fisser li f ’din ir-rata wkoll il-Kap tad-Dipartiment għandhom jidħlu erba’ fatturi

kruċjali. Dawn il-fatturi jinkludu l-post tal-akkomodazzjoni jekk jinsabx fiċ-ċentru ta’ xi belt jew raħal, it-tip ta’ proprjetà, il-livell ta’ finishes u għamara jekk hux moderni jew antiki, u anke l-Energy Performance Certificate (EPC) ċertifikazzjoni li tindika kemm jikkonsma enerġija l-unit partikolari.

“Dawn huma l-linji gwida li, fil-fehma tiegħi, għandu joħroġ bihom il-Gvern permezz talAwtorità tad-Djar. Apparti minn hekk, fejn jidħlu l-kirjiet kummerċjali, jiġifieri dawk ta’ uffiċini u anke ħwienet, l-istess proċedura tista’ tiġi segwita, biss dawn jiġu indikati millKamra tal-Kummerċ.” Żieda fenomenali filmaisonettes u l-appartamenti Intant, mill-istatistika talAwtorità tal-Ippjanar jirriżulta li fl-aħħar tliet snin, inkluż din issena, fix-xhur ta’ Ġunju u Lulju kien hemm żieda ta’ 116% flapprovazzjoni għall-bini ta’ maisonettes u oħra ta’ 223% fejn jidħlu l-appartamenti, filwaqt li fl-approvazzjonijiet għatterraced houses kien hemm tnaqqis ta’ 5%, fost tipi differenti ta’ akkomodazzjonijiet oħra.

Mill-applikazzjonijiet mixħuta s’issa, jidher ċar li dawk li ġew validati din is-sena se jaslu għallapprovazzjoni (90-95%) din issena stess jew fil-bidu tad-dieħla.

“Għalhekk, hawn wieħed jista’ jħoss il-polz tal-iżvilupp kif se jkun fix-xhur li ġejjin, inkluż l-attività kummerċjali assoċjata magħhom flimkien malinkonvenjenzi u l-kwistjonijiet li dan l-iżvilupp iġib miegħu,” qal il-Professur Buhagiar.

Il-ħaddiem ibati b’kera li spjega l-Perit Buhagiar, qed dejjem qed togħla iwassal għal domanda akbar għal kirjiet ġodda, kif diġà Mitlub jgħid x’jaħseb li qed tinħass, iżda dan mhuwiex wassal għal dawn iż-żidiet fil- sostenibbli soċjalment. “Aktar proprjetà, il-Professur Buhagiar kemm togħla l-kera fix-xahar, elenka numru ta’ possibbiltajiet anqas se jkun jista’ jaffordjaha fosthom li dan jista’ jindika li l-ħaddiem bil-paga minima li “hawn ġirja sfrenata għal ma jiflaħx jissellef biex tkabbir fl-iżvilup jixtri daru.” tal-proprjetà Fattur ewlieni kemm mibnija li qed iżid ilIl-permessi kif ukoll fuq kirjiet talhuma art li mhux proprjetà mibnija, b’rati kbar importanti, però l-iżvilupph u w a l-proġetti jsiru a t u r i l-fatt li żdiedu f ’pajjiżna meta l-investitur jew l-istess h a w n isib il-finanzi żviluppaturi numru ta’ għandhom barranin għalihom aktar flus li jaħdmu f ’idejhom biex f ’impjiegi li jidħlu għal proġett jrendu tajjeb u akbar, fejn il-kwantità għalhekk jifilħu jħallsu u mhux bilfors tfisser kwalità, qed iżidu d-domanda għal iktar kif ukoll infetħu aktar artijiet proprjetà. għall-iżvilupp.” Fil-fatt, f ’żewġ F’dan ix-xenarju jidħol ukoll illeġiżlaturi kienu estiżi ż-żoni kunċett tal-iżvilupp sostenibbli, ta’ żvilupp, b’ħafna minn tant li l-Professur Buhagiar qal dawn l-artijiet qed jitlestew li “biex inkunu sostenibbli, il-proġetti fuqhom f ’dan il- ma jfissirx li għandna nnaqqsu perjodu. Kemm għax ikun l-iżvilupp, iżda għandna tlesta l-proċess burokratiku ta’ nirrikorru għall-iżvilupp flpermessi u ppjanar kif ukoll irħula u dan billi naqilbu għal għax diversi kuntratturi qed dak li jissejjaħ retrofitting of iħossu li huwa dan il-mument existing building stock, kif diġà li jinvestu. Xi ħaġa li meta qed jagħmlu barra minn Malta, l-ekonomija kienet staġnata ftit speċjalment fiċ-ċentri storiċi tas-snin ilu ma setgħux jagħmlu. fl-Ewropa.” Dan ifisser li bini, Il-Professur qal ukoll li ż-żidiet minflok jitħalla abbandunat, jiġi fin-numru ta’ appartamenti ‘riċiklat’ biex ikun jista’ jintuża approvati ma jfissirx li n-nies mill-ġdid. jippreferu dan it-tip ta’ units, anzi Il-Professur Buhagiar spjega probabbli kulħadd jippreferi li dan il-kunċett jittratta li jkollu tal-inqas terraced house tliet aspetti kruċjali li huma jew għall-inqas maisonette għax r-restawr, bħal dak fuq xi il-Maltin huma magħrufa ta’ faċċata; ir-rinovar, li jinkludi kemm huma house proud u li tibdil u l-immodernizzar minn jridu bieb għalihom. Dan kollu, ġewwa b’rispett lejn il-karattru

STATISTIKA TAL-AWTORITÀ TAL-IPPJANAR

LOKALI

kullhadd.com

11|09|2016 09

Il-Professur Vincent Buhagiar

u l-istorja tal-binja partikolari; u l-użu mill-ġdid tal-binja fejn, jekk tirrestawra bini u ma terġax tużah, dan jerġa’ jsir dilapidat u jmur lura għall-istat li kien qabel. “Ħafna mill-binijiet storiċi anke f ’Malta qed nagħmlulhom hekk, fejn l-aqwa u l-ifjen eżempji huma l-Forti Sant’Anġlu filBirgu u l-Forti Sant’Iermu filBelt Valletta,” spjega b’reqqa l-Professur Buhagiar.

Fl-aħħar nett, il-Professur Buhagiar appella biex, qabel ma jkunu approvati binjiet għoljin, l-Awtorità tal-Ippjanar għandha tagħmel pjan strateġiku fuq l-infrastruttura ġenerali tal-post, l-elettriku, l-ilma, id-drenaġġ, ilparkeġġ li jakkomoda n-numru ta’ residenzi, it-trasport pubbliku u anke r-rotot ġodda, kif ukoll għandha trażżan l-iżvilupp sfrenat għal aktar flats jew units żgħar Dawn tal-aħħar diġà huma regolati mill-istess Awtorità tal-Ippjanar.

Mument tajjeb ħafna Intant, din il-gazzetta tkellmet ukoll mal-President tal-Malta Developers’ Association (MDA) Sandro Chetcuti li min-naħa tiegħu kkonferma li s-sentiment bħalissa huwa li s-settur tal-proprjetà għaddej minn mument tajjeb ħafna.

Chetcuti sostna li, għalkemm

dawn il-permessi kollha huma saħansitra spiċċaw jixtru. importanti, dan ma jfissirx li Qal ukoll li, fil-fehma tiegħu, dawn il-binijiet ta’ tipi differenti ma tantx hawn fejn tinvesti ta’ akkomodazzjoni se jkunu qed aktar ħlief fil-proprjetà għax jinbnew kollha f ’daqqa. “Mhux saħansitra l-banek jiddejqu bidbilfors li l-applikazzjonijiet li jiġu depożiti. Filwaqt li sostna li approvati mill-Awtorità għall- MDA temmen li, jekk naħdmu Ippjanar ikun ifisser li dawn se bil-għaqal, jista’ jkompli jsiru kollha f ’salt. Il-permessi jinħoloq aktar ġid u nistgħu huma importanti, però nagħmlu qabża oħra fill-proġetti jsiru kwalità, Chetcuti meta l-investitur temm jgħid li isib il-finanzi wieħed irid Biex inkunu għalihom.” jifhem li se Iljkun hemm sostenibbli, President ż m i e n ma jfissirx t a l - M DA fejn is-suq rrimarka se jilħaq li għandna mill-ġdid ċertu peak. li l-kuraġġ “Għalhekk nnaqqsu li hawn irridu nkunu l-iżvilupp bħalissa f ’dan kawti sabiex is-settur huwa ma jittiħdux wieħed pożittiv deċiżjonijiet ferm “għax bis-saħħa li jistgħu jnaffru tal-iskema ssuġġerita mill-MDA l-investiment.” tal-1st time buyers, kien hawn “Fl-aħħar nett, raġuni oħra bejgħ fenomenali li konna ilna hija li ħafna negozjanti kienu ħafna ma naraw bħalu”. qegħdin jistennew id-DC 2015 Żied jgħid li, minkejja li li ġie approvat f ’Novembru kien hemm ħafna proprjetà li li għadda sabiex ċerti kienet ilha fuq is-suq, din issa applikazzjonijiet setgħu jiġu inbiegħet ukoll, u d-domanda pproċessati,” fisser Chetcuti. xorta waħda baqgħet b’saħħitha Dan id-dokument, li ġie ħafna. Fil-fehma ta’ Chetcuti, approvat wara tmien snin, fih dan ġej minn diversi fatturi regoli ta’ kif wieħed jista’ jibni fosthom li ħafna nies ġejjin u jaffettwa ħafna d-disinn taljinvestu f ’pajjiżna u, dawk li bini kemm minn barra u anke għall-ewwel kienu jikru, issa minn ġewwa.

Ħafna mill-binijiet storiċi anke f ’Malta qed nagħmlulhom hekk, fejn l-aqwa u l-ifjen eżempji huma l-Forti Sant’Anġlu fil-Birgu u l-Forti Sant’Iermu fil-Belt Valletta

10 11|09|2016

kullhadd.com

AĦBARIJIET

KWALITÀ MALTA 2016:

F’REALTÀ DIFFERENTI B’OPPORTUNITAJIET ĠODDA Kommess li jkompli jsaħħaħ u jkabbar l-ekonomija billi jipprovdi pjattaforma fejn l-imprenditur Malti jkollu l-opportunità biex jippromovi l-prodotti u s-servizzi tiegħu, il-Partit Laburista se jkun qed jerġa’ jorganizza l-edizzjoni ta’ Kwalità Malta f ’Novembru għan-negozji u l-imprendituri lokali. Pajjiż frisk minn rekord wara ieħor bħala l-aqwa flEwropa fejn jidħol it-tkabbir ekonomiku u l-qgħad, din l-attività ma setgħetx waslet fi żmien aħjar. Dan kollu kien possibbli permezz tan-numru ta’ miżuri li daħħal dan ilGvern li permezz tagħhom mhux biss issaħħet l-ekonomija tal-pajjiż, iżda nħolqu aktar postijiet tax-xogħol u s-settur tal-industrija kompla jissaħħaħ. Għalhekk illum qed ngħixu f ’realtà differenti b’opportunitajiet ġodda, grazzi għallħidma tal-Gvern f ’dawn l-aħħar tliet snin. GLEN FALZON tkellem mas-Segretarja tal-Eżekuttiv Nazzjonali tal-Partit Laburista LYDIA ABELA fuq it-tħejjijiet li qed isiru għal din l-attività biex terġa’ tkun suċċess bħalma kienet fl-ewwel edizzjoni tagħha lura fl-2011.

Qabel xejn, x’inhu l-prospetti ta’ kummerċ fi l-ħsieb wara dan il- swieq barranin b’mod aktar proġett bl-isem ta’ iffukat u effettiv.

Kwalità Malta?

Matul dawn l-aħħar tliet snin rajna numru ta’ skemi Kwalità Malta huwa lkoll intiżi biex joffru proġett intiż biex għajnuna kompatibbli maliservi ta’ pjattaforma bżonnijiet tal-industrija g ħ a l l - i m p r e n d i t u r i fosthom għajnuna fuq Maltin biex jippromovu progetti ta’ riċerka mwettqa l-prodotti u s-servizzi minn kumpaniji bbażati tagħhom. Waqt din l-attività f ’pajjiżna. Dawn jinkludu se jkun qed jiġi ċċelebrat dak l-iskema MicroInvest kif kollu li hu Malti, l-identità ukoll l-iskema Business Start Maltija u t-talent Malti. Dan Up, li ġiet imnedija s-sena il-proġett ta’ Kwalità Malta li għaddiet u li se tkun qed jesponi l-ħila u l-kapaċità ta’ toffri għajnuna permezz ta’ intrapriżi lokali, kemm kbar grants u sservi lill-investituri kif ukoll dawk iżgħar. sabiex ikollhom aktar viżjoni fit-tul u tindirizza problemi X’se jkun qed isir ta’ cash flow, l-assistenza għal differenti din is- trasferiment tal-għarfien sena meta mqabbel fl-intrapriża biex il-ħiliet mal-edizzjoni li eżistenti tal-impjegati saret fl-2011? jkunu jistgħu jiġu trasferiti għall-impjegati l-ġodda, Wara s-suċċess li l-assistenza għall-użu aktar kisbet din l-attività effiċjenti fl-enerġija, fost fl-ewwel edizzjoni ħafna oħrajn. It-traħħis filtagħha fl-2011, ġie kontijiet tad-dawl u l-ilma deċiż li terġa’ tittella’ u favur in-negozji kien pass din id-darba meta l-Partit pożittiv immens li ħalla Laburista jinsab fil-Gvern. aktar minn €50 miljun linB’sodisfazzjoni ngħid li negozji. l-Gvern Laburista żamm Fis-sena 2011 ilil-wegħdiet tiegħu anke Partit Laburista kien flf ’dak li għandu x’jaqsam Oppożizzjoni, u dakinhar mal-industrija f ’pajjiżna. Il- anke permezz ta’ Kwalità Gvern ħadem mhux ftit biex Malta wera biċ-ċar l-impenn jagħti għajnuna lin-negozji u tiegħu li jistimula t-tkabbir l-attitudni tiegħu li jkun pro- ekonomiku u jżid ixbusiness għamlet kuraġġ biex xogħol. Din kienet waħda l-imprenditur Malti jkabbar mill-wegħdiet ewlenin filu jinvesti fin-negozju tiegħu. manifest elettorali tal-Partit Il-ħolqien ta’ Trade Malta Laburista u matul dawn itkienet inizjattiva pożittiva, tliet snin rajnieha ssir realtà. li permezz tagħha se jkun Fi kliem ieħor, Kwalità Malta qed jiġi msaħħaħ l-impenn 2016 se tkun qed tirrimarka u b’hekk ikunu megħjuna u tirrifletti l-impenn taln-negozji billi jkabbru Gvern fis-settur industrijali.

Hemm xi aspetti ġodda li huma filħsieb li jiġu ttrattati din is-sena?

Wara l-konkorrenza qawwija li kellna fis-sena 2011, jidher li għal din issena l-parteċipazzjoni se tkun waħda aktar wiesgħa u se jkollha esibizzjoni ta’ prodotti u servizzi minn setturi aktar varji.

Għaliex huma importanti li l-prodott lokali jingħata aktar spazju biex jippromovi lilu nnifsu?

Il-Partit Laburista jemmen fil-prodott lokali, jemmen li l-prodott Malti huwa l-aqwa u għalhekk din l-attività se tkun qed tiċċelebra dak kollu li hu Malti u dak kollu li jkabbar l-identità Maltija.

Tul l-organizzazzjoni ta’ din l-attività kelli l-opportunità li nżur diversi negozji kemm f ’Malta kif ukoll f ’Għawdex u laqtitni l-imħabba u d-dedikazzjoni li għandu l-produttur Malti lejn ilprodott tiegħu. Il-produttur Malti jaħdem b’ċertu orgolju u jagħti l-mija fil-mija tiegħu biex il-prodott finali jkun l-aqwa possibbli. Huwa proprju għalhekk li dawn il-karatteristiki jagħmlu l-prodott Malti prodott uniku u ta’ kwalità.

Ftit snin ilu l-konsumatur Tkompli Paġna 11

AĦBARIJIET

kullhadd.com

11|09|2016 11

Id-Deputat Mexxej tal-Partit Laburista Chris Cardona jniedi Kwalità Malta Malti kien jemmen li biex takkwista prodott tajjeb irid ikun prodott ta’ barra. Iżda, minkejja kollox, l-imprenditur Malti kien kapaċi jidħol għallisfida li kellu quddiemu, investa fin-negozju tiegħu u fil-marketing tal-prodott tiegħu b’għaqal kbir, u għaraf juża l-għodda li qed jagħtih u jipprovdilu l-Gvern, u llum ilġurnata l-prodott lokali huwa verament l-aqwa prodott fissuq.

Huwa importanti li ngħid ukoll li l-proġett Kwalità Malta mhux se jkun xi attività politika iżda, bħala Partit, għal darb’oħra se nkunu qed noffru r-riżorsi tagħna biex nagħtu spazju lill-produttur Malti u nippromovu l-intrapriża lokali kif jixraq.

maħsub li l-attività Kwalità Malta sservi wkoll biex l-imprenditur Malti jsir aktar konxju ta’ dawn l-iskemi li qed joffri l-Gvern billi tagħti informazzjoni adegwata u tgħin lin-negozjanti biex dawn jagħmlu użu aħjar millgħodda li qed joffrilhom ilGvern. Huwa inutli li l-Gvern joħroġ skemi ġodda u minnaħa l-oħra ma jkollokx l-industrija li tagħmel użu minnhom.

B’dan kollu f ’moħħna, għalhekk, din is-sena l-attività ta’ Kwalità Malta se jkollha wkoll information desk apposta biex dan l-għan li tkellimna dwaru jintlaħaq.

X’attivitajiet huma ppjanati sabiex jintlaħqu kemm X’inizjattivi jista’ jkun setturi mistennija li jkun u persuni ta’ etajiet hemm biex iservu differenti? ta’ għajnuna għannegozji u l-imprendituri Il-parteċipanti huma Maltin? produtturi Maltin minn diversi setturi Fl-edizzjoni ta’ fosthom ikel u xorb, din is-sena huwa interior design, ħwejjeġ u

X’inhi Kwalità Malta?

–

Opportunità għall-imprenditur Malti biex jippromovi s-servizzi u l-prodotti tiegħu fis-swieq lokali u dawk barranin

–

Pjattaforma biex jinħolqu aktar opportunitajiet ta’ xogħol fis-settur industrijali

–

Parteċipazzjoni minn setturi varji fosthom ikel u xorb, interior design, ħwejjeġ u moda, inbid u birra, għamara, dgħajjes, krafts u oħrajn.

–

Ċelebrazzjoni innovattiva ta’ dak kollu li huwa Malti

moda, inbid u birra, għamara, dgħajjes, krafts u oħrajn.

Permezz tal-parteċipazzjoni minn setturi diversi, minbarra li din il-parteċipazzjoni wiesgħa tagħti aktar kulur lill-attività nnifisha, tiġbed aktar interess u tolqot faxxa aktar wiesgħa ta’ persuni ta’ etajiet differenti li ġejjin minn setturi differenti wkoll.

X’inhu l-appell tiegħek għallpubbliku dwar din l-attività?

Din l-attività se tkun qed tittella’ fl-MFCC

f ’Ta’ Qali bejn il-11 u t-13 ta’ Novembru fuq l-istess stil tal-ewwel edizzjoni li ttellgħet fis-sena 2011 f ’forma ta’ EXPO Nazzjonali, fejn ilprodutturi lokali u n-negozji se jingħataw l-opportunità li jippromovu u jesibixxu l-prodotti tagħhom. Għalhekk nistieden lill-pubbliku inġenerali biex jattendi bi ħġaru għal din l-attività li se tkun ta’ interess għal nies ta’ kull età. Nixtieq nappella wkoll lil dawk il-produtturi lokali li pparteċipaw fledizzjoni Kwalità Malta fl2011 kif ukoll lil dawk li ma pparteċipawx, sabiex ikunu

parti minn din l-attività f ’Novembru li ġej biex flimkien niċċelebraw il-ħiliet Maltin, il-prodott Malti, kif ukoll il-kwalità għolja ta’ dak kollu li hu Malti u l-identità Maltija.

Nieħu wkoll din l-opportunità biex, f ’isem ilPartit Laburista, nirringrazzja lil dawk il-voluntiera kollha u lil kull min qed jaħdem sabiex din l-attività terġa’ tikseb issuċċess li kisbet fl-ewwel edizzjoni tagħha lura fl-2011.

Kull min huwa interessat li jipparteċipa jista’ jibgħat email lil info@kwalitamalta. com

12 11|09|2016

kullhadd.com

SEA MALTA: DESTIN PREMEDITAT

X’WETTAQ IL-GVERN… SENA ILU Informazzjoni miġbura minn EMANUEL CUSCHIERI 05 ta’ Settembru

Ġiet reġistrata żieda ta’ 15% fin-numru ta’ Maltin li siefru u ġiet reġistrata żieda ta’ 16.8% fin-nefqa tagħhom

MARLENE MIZZI Membru Parlamentari Ewropej

Meta waqt il-qari tad-Diskors tal-Baġit għal din is-sena smajt lill-Ministru tal-Finanzi l-Professur Edward Scicluna jiddikjara pubblikament li “il-Gvern jinsab f ’negozjati avvanzati mal-eksħaddiema tas-Sea Malta biex darba għal dejjem tiġi konkluża l-pendenza li għandhom quddiemi il-Qrati” ħadt irruħ u qalbi ngħafset fl-istess ħin! Ħadt ir-ruħ għax dawn ilħaddiema kienu ilhom is-snin jiċċaħħdu minn dak li kien tagħhom, imma qalbi ngħafset ukoll għax quddiemi reġa’ nfetaħ ktieb bi storja tal-biki għal pajjiżna li jmissha ġġiegħel lil min jaf x’inhi mistħija, jistħi.

Qalbi ngħafset ukoll għax kien fi żmien meta għattmexxija tas-Sea Malta kont iċ-Chairman tal-Bord jien, u forsi ħadd daqsi ma jista’ jgħid kemm kien hemm min fassal speċifikament id-destin kiefer ta’ din il-kumpanija. Ma kienx destin konsegwenzjali imma destin premeditat, ippjanat bi skop li din il-kumpanija statali tkun tifforma biss parti millistorja marittima ta’ pajjiżna.

Il-ħolqien tal-linja nazzjonali marittima Sea Malta fis-sena 1972 kien strumentali għal aktar minn ħaġa waħda. Ilvapuri tas-Sea Malta ma servewx biss biex kien faċilitat il-kummerċ ta’ gżiritna malkumplament tal-Ewropa u ma’ pajjiżi min-naħa ta’ fuq tal-Afrika. Is-Sea Malta ma servietx biss biex l-industrija u n-negozjant Malti, kemm jekk mill-qasam ta’ importazzjoni kif ukoll ta’ esportazzjoni, ikollhom assigurazzjoni għallwasla u t-tluq tal-merkanzija.

Is-Sea Malta serviet biex fetħet opportunitajiet ġodda għal għadd kbir ta’ żgħażagħ Maltin u Għawdxin biex jibdew karriera marittima f ’kull livell: minn baħrin sa kaptani, sa chief engineers mill-aqwa.

Personnel li serva wkoll bħala għalliem fil-livell akkademiku u prattiku ta’ għadd kbir ta’ kadetti Maltin, li kienu jieħdu

l-ewwel esperjenzi marittimi tagħhom fuq il-vapuri tas-Sea Malta. Kadetti li maż-żmien laħqu l-quċċata tal-karriera tagħhom billi servew ma’ linji marittimi ferm u ferm akbar mis-Sea Malta, il-kumpanija żgħira li serviet ta’ benniena, li rawmet u kabbret lil dawn iżżgħażagħ tagħna.

Ried iqarraq min kien jgħid li l-linja marittima tagħna ma kellhiex futur, u ried iqarraq bi skop. Il-verità sagrosanta hija li l-Gvern Nazzjonalista, fuq quddiem l-eks-Ministru Austin Gatt, kien determinat li lis-Sea Malta jagħlaqha. Però, din ma kinetx l-intenzjoni talGvern taħt il-Prim Ministru Fenech Adami u li kien wera xewqa li din il-kumpanija tiġi megħjuna biex tirpilja. Dan kollu nbidel taħt il-Gvern ta’ Gonzi u l-Ministru Gatt. Jien naf minn xiex għaddejna bħala Bord ta’ Tmexxija tas-Sea Malta. Jien naf kemm il-pjan tfassal mill-Bord ta’ Tmexxija tas-Sea Malta u kemm skolli sab kull pjan imressaq.

Jien, fost oħrajn, naf kif finanzjament statali għal din il-kumpanija mwiegħed minn Gvern Nazzjonalista fis-sena 2002 baqa’ ma wasal qatt. Sa ma finalment is-Sea Malta tgħerrqet malajr malajr fissena 2005 – sena, fost snin oħra ta’ qligħ, li għamlet aktar minn tliet kwarti ta’ miljun ewro profitt. U ġiet mgħarrqa malajr malajr għax ukoll issena ta’ wara (2006) is-Sea Malta kienet se terġa’ tagħmel il-qligħ, u b’hekk kienet se twaqqa’ għaż-żufjett, biex ma ngħidx tgiddeb, kliem ilMinistru responsabbli li filParlament Malti ġġustifika t-tkissir tal-linja nazzjonali għax qal “is-Sea Malta mhix kapaċi tagħmel qligħ”.

Ingħalqet malajr malajr għax kien aktar importanti nsalvaw wiċċ il-Minstru milli l-futur u l-impjiegi tal-ħaddiema u l-familji Maltin!

Dak li welldet, kabbret u wenset tul 33 sena ħidma,

ingħadda fuq platt tal-fidda lill-barrani mingħajr ma dan ħallas ċenteżmu, u hekk tkisser prinċipju fundamentali talekonomija għaqlija li servizz importanti qatt m’għandu jkun monopolju f ’idejn il-privat.

Veru każ ta’ ‘only in Malta’ !

Kull meta ngħaddi mix-Xatt tal-Marsa, minn quddiem ilbinja li kienet isservi ta’ Head Office tas-Sea Malta, taqbiżli demgħa. Taqbiżli demgħa għax naf, għax konvinta li dak il-post ma jixraqlux li jkun mitluq u vojt kif inhu llum. Taqbiżli demgħa għax naf kemm tfasslu pjanijiet wara l-bibien ta’ dak il-post maħsubin biex ikabbru u jiftħu opportunitajiet għal żgħażagħ Maltin u Għawdxin, kemm konna ta’ għajnuna għallindustrija Maltija u kemm kien hemm nies iddedikati u b’esperjenza wiesgħa fil-qasam marittimu li ntremew.

Imma le, kien hemm min kien determinat li s-Sea Malta ma tibqax tbaħħar u li xogħolha jieħdu ħaddieħor li, hu min hu u kien min kien, ma seta’ qatt iħoss dak li konna nħossu aħna. Aħna konna naħsbu kif se ngħinu fl-esportazzjoni u flimportazzjoni, kif se ngħinu l-ekonomija ta’ pajjiżna, anke jekk mhux bi qligħ daqskemm wieħed forsi jippretendi meta l-għan hu biss kummerċjali.

Aħna konna naħdmu b’mod li nservu ta’ ħolqa f ’katina li l-ġid li toħloq mhux bilfors jispiċċa kollu għandek. Is-Sea Malta taħtna kellha viżjoni nazzjonali; kellha missjoni nazzjonali; kellha obbligu nazzjonali.

Meta l-Ħadd li għadda qrajt f ’din il-gazzetta li ntlaħaq ftehim mal-eksħaddiema tasSea Malta – ħaddiema li kien ilhom 11-il sena jistennew ġustizzja, jissieltu biex jieħdu dak li kien tagħhom, fraħt fuq li fraħt. Ħajr mistħoqq lillMinistri Bonnici u Zammit Lewis li għarfu jsolvu din il-problema, u lill-Gvern Laburista li żamm kelmtu.

U jalla l-flus li ħadu dawk li għaddew minn dan il-kalvarju twil ta’ stennija jkunu mberkin.

Dan kien l-aħħar att ta’ storja pjetuża, ta’ kif tkisser kapriċċjożament dak li hu talpoplu. Almenu att li spiċċa b’wiċċ il-ġid!

RUBRIKA

06 ta’ Settembru Ġie deċiż li jingħataw laptops ġodda għall-għalliema fl-iskejjel tal-Gvern, u għall-ewwel darba kien deċiż li jingħataw laptop ukoll l-LSAs u l-kindergarten assistants

07 ta’ Settembru

Ġiet reġistrata żieda ta’ 5.2% fin-numru ta’ turisti li ġew Malta u żieda ta’ 6.7% fl-infiq tagħhom

08 ta’ Settembru

Fit-trasport pubbliku tħabbru rotot ġodda u ġew imtejba rotot eżistenti

09 ta’ Settembru

Ġew impjegati 138 infermiera u qabliet ġodda fil-qasam tas-saħħa

10 ta’ Settembru

Il-ġimgħa ta’ Santa Marija għan-negozji Għawdxin ħalliet madwar €2.4 miljun

11 ta’ Settembru

Malta żiedet l-esportazzjoni ta’ prodotti b’16% meta t-tkabbir fl-esportazzjoni fl-Unjoni Ewropea kien ilaħħaq 5% biss

EDITORJAL

kullhadd.com

11|09|2016 13

www.kullhadd.com agħmel kuntatt magħna KullĦadd, ONE Complex A 28 B, Industrial Estate, il-Marsa, MRS3000 editorial@kullhadd.com |+ 356 2568 2571

EDITUR

ĠURNALISTI

Aleander Balzan aleander.balzan@one.com.mt +356 2568 2500

Liam Gauci liam@kullhadd.com +356 2568 2572

Glen Falzon glen@kullhadd.com

SALES U DISTRIBUZZJONI

DISINN TAL-GAZZETTA

Alan Saliba sales@kullhadd.com +356 2568 2573

Leanne Grech

QED JITLEF UKOLL L-AWTORITÀ MORALI Li Simon Busuttil huwa Kap li t-tmexxija tiegħu għandha problemi ta’ awtorità rajnieh dan l-aħħar meta segwejna kif fil-Partit Nazzjonalista kibru l-vuċijiet kontra tiegħu. Iżda mhux dan ittip ta’ awtorità biss qiegħed jitlef.

Għal diversi xhur, il-Kap tal-Oppożizzjoni, Simon Busuttil, tkellem fit-tul dwar l-ambjent u b’konvinzjoni, bħal Idea Ambjent, protesti u għadd ta’ diskorsi oħra ta l-impressjoni li dan se jkun wieħed mill-oqsma li jipprova jiddefinixxi l-Partit Nazzjonalista minn forzi politiċi oħra f ’pajjiżna.

M’għandniex xi ngħidu, Simon Busuttil kien qed jitlaq minn punt ta’ żvantaġġ.

Kien jagħmel parti minn

partit u gvern li fil-qasam ambjentali għamel sfreġji kbar bħal, ngħidu aħna, l-estensjoni taż-żoni ta’ żvilupp b’ammont rekord fi żmien li l-Ministru kien George Pullicino, li sal-lum għadu spalla ma’ spalla ma’ Busuttil. Għalkemm Simon Busuttil jista’ jgħid li ma kienx parti mill-Kabinett, żgur ma jistax jgħid li ta xi kontribut biex dawn ilħniżrijiet ma jiġrux, anke jekk fil-Partit Nazzjonalista kien fil-qalba – delegat speċjali u awtur ta’ żewġ manifesti elettorali – lanqas qatt lissen kelma dwar dan.

Illum jinsab f ’pożizzjoni differenti: imexxi partit, u għalhekk għandu l-ikbar influwenza fuq iddeċiżjonijiet li jieħu l-istess partit. Għal darba wara oħra qed naraw li hemm

differenza kbira bejn dak li jgħid u dak li jagħmel, blaħħar każ kien il-kwistjoni tal-fish farms.

Fl-aħħar jiem, quddiem l-Awtorità tal-Ippjanar kien hemm id-deċiżjoni għarrevoka tal-permess, iżda r-rappreżentant tal-Partit Nazzjonalista ma qabilx.

Il-Prim Ministru kien diżappuntat li l-Bord talAwtorità tal-Ippjanar ma ddeċidiex u dlonk iddikjara dan; xi ħaġa li forsi kien hemm min ma fehemx.

Għaliex l-Awtorità għamlet bil-kontra ta’ dak li qal ilPrim Ministru?

Fil-fatt, wara snin imdorrijin b’awtoritajiet bl-ebda awtonomija, ikun hemm min isibha iebsa li l-Gvern u l-Awtorità ma jaħsbuhiex l-istess.

Min-naħa l-oħra, Simon

Busuttil qal li din kienet deċiżjoni ġusta u ħalla lil kulħadd bla kliem.

Anke hawn rajna differenza bejn iż-żewġ partiti.

Il-Gvern qed jagħmel regolamenti ċari; jinforza filwaqt li daħħal tariffi għax min iniġġes irid iħallas. Dawn mhumiex affarijiet faċli, għax l-iktar ħaġa faċli hi li ma tiddeċidix kif jipprova jagħmel Simon Busuttil billi jitfa’ sieq naħa u oħra n-naħa l-oħra. Jipprova jilgħab il-logħba fejn jidher li qed jagħmel dak li hu sewwa meta fil-verità jkun irid jiddefendi l-interessi tal-elite, għax hu parti minnhom. Għalhekk, kull jum li qed jgħaddi, Simon Busuttil qed jitlef l-awtorità morali li jitkellem għal u f ’isem il-poplu.

KULL QATRA TGĦODD

Naomi Cachia Koordinatur Politiku FŻL

Ħamsin borża kuljum. Dan hu l-ammont ta’ demm li jkun hemm bżonn f ’ġurnata biex tintlaħaq id-domanda flisptarijiet.

Nhar is-Sibt, 17 ta’ Settembru, il-Forum Żgħażagħ Laburisti se jkun qed jorganizza blood drive fejn kulħadd mistieden jingħaqad magħna fis 2.30pm quddiem iċ-Ċentru tal-Għoti tad-Demm, fi Gwardamanġa.

Il-Forum Żgħazagħ Laburisti b’hekk qed jagħżel li jwieġeb is-sejħa tan-National Blood Transfusion Service sabiex min jista’ jagħti d-demm jagħmel dan, speċjalment min għandu demm O Negative u A Negative, li huma inqas komuni.

Fir-Renju Unit, is-Servizz Nazzjonali tas-Saħħa (NHS) nieda l-kampanja Missing Type, u din għamlet suċċess kbir fuq il-midja soċjali hekk kif ħafna kumpaniji kbar immodifikaw illogo tal-kumpanija biex ineħħu l-ittri A, B u O mill-isem;

riflessjoni tal-bżonn li jiżdiedu d-donaturi tad-demm ta’ dan it-tip. Issa din l-istess kampanja qed tiġi rrepplikata f ’pajjiżna.

Dawn id-donazzjonijiet imorru sabiex tintlaħaq it-talba ta’ kuljum u għal ċirkustanzi mhux previsti, bħal aċċidenti.

Waħda mill-karbiet għallgħajnuna li kien hemm wara t-terremot f ’Amatrice ftit

ġimgħat ilu kienet proprju dik għad-donazzjonijiet tad-demm.

Persentaġġ inkoraġġanti ta’ Maltin jagħmlu donazzjoni kull sena iżda d-domanda tibqa’ waħda kostanti u perpetwa u b’hekk hija ta’ importanza kbira li pajjiżna jkollu riserva nazzjonali tad-demm li tkun immedjata u sostenibbli.

Din tibqa’ possibbli biss bil-

ġenerożità li aħna bħala poplu tant magħrufin għaliha.

Huwa faċli li meta wieħed ikun b’saħħtu jinsa li għal ħaddieħor id-donazzjoni tiegħek, ġest żgħir iżda nobbli, taf tfisser iddifferenza bejn ħajja u mewt.

L-għotja tkun żgħira, iżda l-investiment kbir.

Allura b’hekk nistaqsik: is-Sibt li ġej, lest tiġi ħa ssalva ħajja?

kullhadd.com

14 11|09|2016

OPINJONI

SKIET PERFETT FIL-KONFRONT TA’ MICHAEL FENECH ADAMI MARIO FAVA President Sezzjoni Kunsilliera PL

Minkejja li issa għaddew iktar minn ħmistax minn meta l-eksSindku Nazzjonalista fil-Kunsill Lokali ta’ Birkirkara, Michael Fenech Adami, ġie kkundannat dwar l-operat tiegħu fl-istess Kunsill, kemm Simon Busuttil kif ukoll ħuh Beppe għadhom siekta u għadhom iżommu mal-pożizzjoni tagħhom li jiddefendu ksur tal-liġijiet finanzjarji tal-kunsilli lokali.

Agħar minn hekk, Beppe, ġimgħa ilu kellu l-wiċċ joħroġ jattakka għal darb’oħra l-istituzzjonijiet, minflok idur dawra madwaru u jara x’għamel ħuh fil-Kunsill Lokali ta’ Birkirkara. Għal darb’oħra, Beppe fetaħ attakk fuq istituzzjonijiet bħallKummissarju tal-Pulizja, l-Avukat Ġenerali u l-Bord tal-Governanza u, bħalma hu mdorri jagħmel, ipprojetta lilu nnifsu bħala l-prosekutur, ilmaġistrat u l-ġurija ta’ diversi każi li huma mdawra biss b’allegazzjonijiet u xejn provi.

Kieku jien minflok Beppe, nistħi nidher quddiem in-nies b’dak li seħħ fil-Kunsill Lokali ta’ Birkirkara, aħseb u ara kemm nattakka istituzzjonijiet li fosthom hemm nies li jgawdu, jew aħjar, kienu jgawdu r-rispett ta’ kulħadd. Nagħmel referenza partikolari għal Dr Noel Bartolo, li hu ċ-Chairman talBord tal-Governanza. L-istess persuna li, sa fejn naf jien u sakemm faqqa’ l-każ ta’ ħu Beppe, kienet tgawdi l-fiduċja tal-Partit Nazzjonalista.

Beppe Fenech Adami, jekk jaf x’inhi diċenza politika, għandu jieqaf jipponta subgħu lejn ħaddieħor u jdur dawra madwaru biex jara kif, pereżempju, fl-istess waqt li l-Partit Nazzjonalista kien qed ikeċċi u jwaqqaf ħaddiema milli jkomplu jaħdmu fi-Dar Ċentrali, dan xorta waħda jrexxielu jsib post għal ħuh Michael u daħħlu jaħdem hemm. Beppe għandu, jekk irid jittieħed bisserjetà, ikollu d-diċenza li jagħti

spjegazzjoni ta’ dan lil dawk ilħaddiema li, wara snin twal ta’ servizz lill-Partit, li hu issa huwa vici kap tiegħu, spiċċaw bħal lumija magħsura u mormija.

Xi ngħidu għal Simon Busuttil? Dan ma nirreferux għalih Double Standards għalxejn. Simon, meta ħareġ jattakka l-Bord tal-Governanza fuq ir-rapport fil-konfront ta’ Michael Fenech Adami, kien qed jattakka lill-midja tiegħu stess. Ħa ngħidilkom għaliex.

Fit-8 ta’ Lulju 2014, il-midja Nazzjonalista ħarġet rapport u storja li kien fiha madwar tliet paġni, biex tkisser lil eks-Sindku Laburista Quentin Scerri, wara rapport li ħareġ l-istess Bord li hi llum trid tiskredita. L-istess Bord li dak iż-żmien kellu fih ukoll lil Ronnie Pellegrini, li fl-istqarrija tagħhom sabiex jiddefendu lil Michael, attakkaw.

Mela sewwa, meta l-Bord tkellem b’mod negattiv filkonfront ta’ Sindku Laburista, dan kien tajjeb u mexa b’ ġustizzja u meta l-istess Bord, bl-istess nies, tkellem b’ mod negattiv u kkundanna sindku nazzjonalista, hemm saret vendikazzjoni.

Meta kellek Bord bl-istess nies li hemm illum u ħareġ jikkritika operat ta’ sindku Laburista,

l-Partit Nazzjonalista ikkwotah kelma b’kelma fl-istorja li qed insemmi filwaqt li meta, millġdid, l-istess bord bl-istess membri, sabu ħati lil sindku Nazzjonalista b’ aġir simili, dawn allura saru nies mhux kredibbli u skredidati.

La qed nidħol fil-kriterju ta’ meta l-bord iddeċieda kontra Quentin u lanqas filkonklużjonijiet tiegħu filkonfront ta’ Michael. Qed nagħmel distinzjoni netta filmod kif il-media tal-partit nazzjonalista, immexxi minn Simon Busuttil, idawwru u jinterpretaw l-affarijiet kif jaqbel lilhom.

Għall-Partit Nazzjonalista, meta Quinton Scerri ħatar action team biex imexxi attivitajiet kulturali fil-lokal bla ma ġab l-ewwel il-konferma u approvazzjoni tal-kunsill, dan kien kundannabli. Meta, iżda, sindku tiegħu jagħmel ftehim verbali u bla approvazzjoni tal-kunsill tiegħu fuq eluf ta’ ewro, dik vendikazzjoni. Jekk hija gravi li twaqqaf action team mingħajr il-kunsens tal-kunsill, li ma jiswa l-ebda ewro, kemm hija iktar gravi meta tagħmel ftehim verbali minn wara dahar il-kunsill fuq eluf ta’ ewro fixxahar? Xi jgħid Simon Busuttil

dwar dan? X’ħasbuna hu u Beppe? Li twelidna l-bieraħ?

Jekk għall-Partit Nazzjonalista huwa gravi li Quinton Scerri żbalja meta ta ordnijiet diretti lill-ħaddiema assenjati lillKunsill Lokali ta’ Ħaż-Żabbar u li, skont huma, “dan nesa l-proċedura u r-regolamenti kollha ta’ tmexxija ta’ Gvern Lokali”, b’liema mod jista’ Simon Busuttil u bħalu Beppe jiddefendu l-aġir ta’ Michael Fenech Adami meta dan xtara oġġetti u servizzi bla ma kien hemm approvazzjoni tan-nefqa tagħhom mill-Kunsill waqt seduta uffiċjali? Fejn hi din ilkwotazzjoni li għadni kemm għamilt mill-midja tal-Partit Nazzjonalista fil-konfront ta’ Michael Fenech Adami?

Kien hemm diversi każijiet oħra fejn kunsilliera u sindki rriżenjaw għax kien hemm rapporti inqas pertinenti filkonfront tagħhom. Ma rridx nidħol fil-każ tal-eks-Sindku Nazzjonalista ta’ Sta Venera imma, anke hemm, jidher biċċar li fuq każ inqas gravi din ġiet mitluba tirreżenja. Hawn joħroġ biċ-ċar id-double standards tal-Partit Nazzjonalista, anke ma tiegħu stess. Dawn jiddiskriminaw ma tagħhom stess, bejn tagħhom stess.

FUNTANA GĦALL-GĦAWM? Sur Editur, Is-Sibt 3 ta’ Settembru fil-5.00pm dħalt il-Belt u bqajt sejra sa pjazza San Ġorġ u skantajt mhux ftit b’dak li rajt: tfal bil-malja jaqbżu u jitmiegħku fl-ilma talfuntana. Milli rajt, naħseb li ilha ssir din il ħaġa għax, f ’ħin minnhom, ġiet koppja barranija b’żewġt itfal lesti bil-malja, neżgħu, u marru mat-tfal li diġà kien hemm.

Sa tifla żgħira bil-ħarqa kien hemm. Tifel ieħor, bi trakter tal-logħob ftit kbir, beda għaddej minn ġol-funtana qisu mhux hu. Ma naħsibx li dan hu sewwa. Naħseb li għandu jkun hemm xi ħadd biex jara li dan ma jsirx.

RB, IL-QRENDI

PARTIT ĠDID NAZZJONALISTA, L-GĦAWI HU L-ĠENN L-UNIKA SOLUZZJONI Sur Editur, Sur Editur, Nagħmel referenza għall-artiklu ‘Dak li Nkiteb Ma Jħassru Ħadd’ ta’ Aleander Balzan, li kien dwar is-sitwazzjoni prekarja li jinsab fiha l-PN u l-Kap tiegħu Simon Busuttil u li ġie ppubblikat fil-ħarġa tal-Ħadd 28 ta’ Awwissu 2018.

Is-sitwazzjoni mwiegħra, konfuża u mħawda li jinsab fiha l-partit talPatria et Religio żgur li mhux se tkun solvuta billi wara t-telfa elettorali tal-2018 jinbidel il-Kap Simon Busuttil.

Il-problemi kbar politiċi, finanzjarji u ta’ organizzazzjoni li hemm filPN żgur li mhux se jkunu solvuti mill-klikka li ħatfet il-PN. Għalhekk, l-unika soluzzjoni li għandhom il-kunsilliera sinċiera tal-PN kif ukoll il-partitarji Nazzjonalisti diżappuntati hu li jwaqqfu partit ġdid Nazzjonalista li jkun ħieles minn kull problema li jinsab fiha l-PN. Ikun hemm Nazzjonalisti li jaraw it-twaaqqif ta’ partit ġdid bħala impossibbli, iżda meta jiftakru li Nerik Mizzi, il-Professur Ġużè Hyzler u Herbert Ganado kollha waqqfu partiti ġodda Nazzjonalisti meta flistess żmien kien hemm partit Nazzjonalista ieħor, u kollha kellhom membri parlamentari u l-ġurnali tagħhom. Jintebħu li l-ħolqien ta’ partit ġdid Nazzjonalista mhux impossibbli.

Partit ġdid Nazzjonalista jkun ħieles għalkollox mill-iżbalji kbar talimgħoddi, kemm dak imbiegħed kif ukoll dak riċenti.

L-Arċisqof Charlie Jude Scicluna, fil-festa ta’ San Ġiljan qal li min qed juża l-blogs u l-internet biex ixewwex irid jagħti kont quddiem Alla. Qal li l-għawi hu l-ġenn.

Prosit. Fl-aħħar qam mir-raqda. Wara snin sħaħ ta’ tkissir tal-persuna, issa għax dan il-kleriku qed isib min ma jibżax jirrispondih dwar il-kummenti (politiċi) tiegħu qed jheddidna bil-kont quddiem Alla. Nesa li Alla hu barka ta’ ħniena?

Tajjeb mela, hu jista’ jnemmes fuq kulħadd u jikkummenta, waqt li ħaddieħor, għax jirrispondih, ikun qed ixewwex. Dak Vanġelu! Nippretendi li dan il-kleriku, meta jara lil xi ħadd jagħmel il-ħażin, għandu jmur isib lil dak responsabbli u flimkien u bil-kwiet f ’rokna jiddiskuti daqslikieku fi qrar.

Tkellem ukoll dwar l-ambjent u Paceville. “Tajba u taħraq,” kien jgħid il-mibki Lino Cassar. L-ewwel l-għaqdiet reliġjużi għamlu tant miljuni mill-proprjetajiet li ġew fdati lilhom mil-fidili għall-quddies wara mewthom, u issa qed ixerred id-dmugħ tal-kukkudrilli għax Paceville hija belt li ma torqodx. Ma qalx li l-belt li ma torqodx parti sew minnha hija mibnija fuq art miljunarja tal-Knisja.

L-Arcisqof Charlie Jude aħjar jara fejn qed jiġu investiti l-flus tal-ordnijiet reliġjużi u ż-żewġ kurji tal-Gżejjer Maltin. Tkellem ukoll dwar l-ambjent, għax se jinbnew xi torrijiet. Fejn kienu hu u ta’ qablu meta l-benjamini tiegħu reliġjużi investew il-miljuni f ’torrijiet oħra. Issa jrid jibża’ għall-ambjent. Kristu kien uża żewġ kelmiet għal Fariżej, O _ _ _ _ M _ _ _ _ _.

Nagħmel rasi taħt mannara li l-Arcisqof Charlie Jude Scicluna se jidħol fil-lista ma’ wieħed mill-predeċessuri tiegħu tas-sittinijiet, Mikiel Gonzi, is-Sir. Anke dak kien werwer lil missirijietna, is-suldati tal-azzar, bin-nar tal-infern u l-ħaqq t’Alla.

PARTITO NEGATO, RAĦAL ĠDID

L-ISTORJA TIRREPETI RUĦHA, IL-ĦAMRUN

TA’ BARRA

kullhadd.com

11|09|2016 15

PAROLI ŻEJJED, PROBLEMI KBAR LIAM GAUCI liam@kullhadd.com

li ma kienx iż-żmien it-tajjeb biex issir laqgħa kostruttiva mal-mexxej Filippin.

Bosta staqsew jekk ilkummenti ta’ Duterte kinux jindikaw il-bidu tat-tmiem tar-relazzjoni tajba li kellhom iż-żewġ pajjiżi matul dawn l-aħħar snin. Kien hemm min saħansitra spekula li l-President Filippin kellu l-intenzjoni li jressaq lil pajjiżu qrib iċ-Ċina politikament.

Il-Gvern tal-Filippini qatta’ l-aħħar jiem jipprova jsewwi kwistjoni diplomatika li nqalgħet bejnu u l-Istati Uniti.

Dan wara li l-President Filippin Rodrigo Duterte rrefera għallPresident Amerikan Barack Obama bħala “son of a bitch” meta kien qiegħed jagħmel diskors f ’pajjiżu.

Il-konsegwenzi ta’ dan l-insult kienu mmedjati u poġġew fil-periklu r-relazzjoni bejn iż-żewġ pajjiżi li fl-aħħar snin kienu alleati leali ta’ xulxin u front wieħed kontra l-ambizzjonijiet territorjali taċĊina.

Kampanja brutali Rodrigo Duterte ilu jidher b’mod prominenti fil-midja internazzjonali minn qabel ma kien elett bħala president tal-Filippini f ’Ġunju li għadda. Din il-fama kisibha grazzi għall-metodi ibsin ta’ infurzar tiegħu li dehru b’mod ċar meta kien għadu sindku ta’ Davao City. Taħt ittmexxija tiegħu, din il-belt rat tnaqqis sostanzjali fil-livell ta’ kriminalità, speċjalment fejn jidħol it-traffikar tad-droga.

Fl-elezzjoni presidenzjali ta’ din is-sena huwa wiegħed li juża l-istess metodi brutali biex jeradika l-kriminalità fuq livell nazzjonali. Din il-kelma millewwel beda jżommha għax

Sforz diplomatiku

mal-elezzjoni tiegħu huwa ta bidu għal kampanja brutali biex joqtol, jarresta jew jumilja kull traffikant tad-droga li jiġi għal idejn il-Forzi tal-Ordni ta’ pajjiżu.

Minħabba l-ħeffa ta’ din il-kampanja, qiegħda tkun diffiċli għall-osservaturi internazzjonali biex jieħdu kont tal-impatt uman tal-politika ta’ Duterte. Madankollu, l-awtoritajiet Filippini sostnew li nqatlu mad-900 traffikant minn Ġunju ’l hawn.

L-oppożituri ta’ Duterte, però, isostnu li hemm tal-inqas 1,500 persuna oħra li mietu f ’ċirkustanzi suspettużi matul l-istess perjodu. Għaldaqstant, in-numru tal-vittmi tas-sistema ta’ infurzar il-ġdida taf tkun

ferm akbar milli rrappurtat.

Il-bidu tat-tmiem?

Kif wieħed jistenna, ilbrutalità ta’ din il-kampanja wasslet għal diversi kundanni internazzjonali. Fost dawn kien hemm dik tal-President Obama li ta x’jifhem li kien se jqajjem il-kwistjoni direttament ma’ Duterte f ’laqgħa li kellha ssir waqt l-ASEAN (Association of Southeast Asian Nations) Summit f ’Laos nhar it-Tlieta li għadda. Madankollu, meta Duterte kien mgħarraf blintenzjonijiet ta’ Obama f ’konferenza li saret tard il-ġimgħa l-oħra, huwa uża l-espressjoni msemmija qabel biex jiddeskrivi lill-President

Amerikan.

Barra minn hekk, Duterte sostna li Obama m’għandu l-ebda dritt li jindaħal fi kwistjonijiet interni bħal dawn għax il-Filippini huwa pajjiż indipendenti. Għaldaqstant, Duterte esprima l-fehma li huwa m’għandu bżonn jiġġustifika ruħu ma’ ħadd ħlief mal-poplu Filippin.

Ir-reazzjoni Amerikana għallmod kif tkellem il-President Filippin kienet diplomatika, imma immedjata. Nhar itTnejn li għadda, il-kelliema għall-President Obama żvelaw li l-laqgħa bilaterali li kellha ssir ma’ Duterte kienet ikkanċellata. Ir-raġuni uffiċjali tagħhom kienet li t-ton li bih tkellem Duterte kien jindika

Madankollu, fil-jiem li segwew il-kanċellazzjoni tal-laqgħa, sar sforz diplomatiku qawwi mill-Gvern Filippin biex jimminimalizza s-serjetà ta’ dak li qal Duterte sakemm fl-aħħar anke l-President stess talab apoloġija, kemxejn imqanżħa, għall-kummenti li għamel.

L-apoloġija tal-President Filippin waslet fil-ħin biżżejjed biex hu jkollu l-opportunità li jiltaqa’ b’mod informali ma’ Obama waqt issummit f ’Laos fejn il-President Amerikan ħadlu b’idu u kellu konverżazzjoni qasira miegħu.

Għaldaqstant, għalissa jidher li l-kriżi diplomatika bejn iżżewġ pajjiżi ġiet ikkontrollata grazzi għall-isforzi talkorpi diplomatiċi rispettivi tagħhom. Madankollu, blilsien ħafif li għandu Duterte, m’għandniex indumu wisq qabel ma naraw xi inċident ieħor!

L-UKRAJNA TISTA’ ‘TINSA’ LILL-KRIMEA GLEN FALZON glen@kullhadd.com Il-President tar-Repubblika Ċeka Milos Zeman kien ikkwotat jgħid li l-Ukrajna tista’ tinsa li tieħu taħt idejha l-kontroll tal-peniżola talKrimea mill-ġdid, minkejja li r-Russja ħadet il-kontroll ta’ din il-belt billi invadietha fl-2014. Il-qawwiet Russi ħadu taħt idejhom din il-belt kruċjali, li tinkludi wkoll il-port strateġiku ta’ Sevastopol, fejn l-istess pajjiż għandu l-flotta tal-Baħar l-Iswed ibbażata hemmhekk. Apparti minn hekk, l-istess Zeman kien appella mill-ewwel lill-Unjoni Ewropea biex din taċċetta l-għaqda tar-Repubblika talKrimea mal-Federazzjoni Russja, fejn reġa’ sostna li ħadd m’għandu jistenna li dan ir-reġjun jingħaqad mill-ġdid mal-Ukrajna.

Dawn l-azzjonijiet wasslu biex l-Unjoni Ewropea u l-Istati Uniti bdew jimponu għadd ta’ sanzjonijiet ekonomiċi u politiċi fuq numru ta’ kumpaniji u uffiċjali li jippartienu lir-Russja. Din l-istqarrija waslet fl-isfond

li Zeman innifsu kemm-il darba tkellem kontra dawn l-istess sanzjonijiet imposti mill-Unjoni Ewropea u mhux l-ewwel darba li filberaħ esprima l-appoġġ tiegħu għall-kawża Russa.

Fil-fatt, Zeman kien l-uniku President mill-Punent li attenda ċ-ċelebrazzjonijiet li jimmarkaw it-tmiem tat-Tieni Gwerra Dinjija f ’Mejju tassena l-oħra.

Aktar riċenti, waqt il-ftuħ taċ-ċerimonja annwali f ’Ceska

Budejvoce, lejn l-aħħar ta’ Awwissu, Zeman ħeġġeġ lillGvern ta’ pajjiżu biex jipprova jsib modi ta’ kif jista’ jgħin lir-Russja biex din tirreżisti s-sanzjonijiet imposti fuqha, u saħaq li l-embargo tal-Istati Uniti fuq Kuba wera li dan ittip ta’ miżuri huma ineffettivi.

Meta mitlub jelabora dwar dan, Zeman qal li annessjoni tfisser li jkun hemm ksur gravi tal-ftehimiet internazzjonali u m’hemmx dubju li l-ftehimiet li jiggarantixxu l-integrità

territorjali tal-Ukrajna ma kinux irrispettati. Iżda, minnaħa l-oħra, il-President tarRepubblika Ċeka sostna li jaqbel mat-teorija li l-mexxej Sovjetiku Nikita Khrushchev kien għamel xi ħaġa stupida għall-aħħar u l-politiċi taddinja jirrikonoxxu l-fatt li llum il-ġurnata l-Krimea ma tistax tingħata lura lill-Ukrajna.

Minkejja din l-istqarrija b’saħħitha, Zeman għażel li ma jgħidx għal min qed jirreferi meta qal li hemm

politiċi madwar id-dinja li jemmnu li l-Ukrajna ma tistax tieħu l-kontroll tal-Krimea mill-ġdid.

Fir-referenza li għamel għal Khrushchev, Zeman ried jgħid li jfakkar l-avveniment storiku meta dan il-mexxej ta l-Krimea lill-Ukrajna fl-1954, meta dan il-pajjiż kien għadu jagħmel parti mill-Unjoni Sovjetika. IlGvern tar-Repubblika Ċeka, li għandu l-aħħar kelma fejn tidħol il-politika barranija ta’ dan il-pajjiż, għażel li jsegwi l-pożizzjoni komuni tal-pajjiżi eks-Unjoni Sovjetiċi fejn jidħlu l-fehmiet dwar is-sanzjonijiet imposti fuq ir-Russja.

L-Istati Uniti espandiet issanzjonijiet tagħha minħabba l-invażjoni tal-Krimea fil-bidu ta’ dan ix-xahar fuq numru ta’ persuni u kumpaniji oħrajn, li wħud minnhom inzertaw li qed jaħdmu fuq il-bini ta’ pont multi-biljunarju li għandu jwassal biex ikun hemm konnessjoni diretta bejn irRussja u l-Krimea stess. Intant, proprju din il-ġimgħa stess, ir-Russja involviet xejn inqas minn 12,500 suldat f ’eżerċizzji militari bejn it-truppi tal-Baħar l-Iswed u dawk ta’ Kaspju.

16 11|09|2016

1

kullhadd.com

MINN MADW

IRIDUH IŻOMM IEBES

1

L-Ispeaker tal-Kungress Amerikan Paul Ryan jidher li għandu wġigħ ta’ ras kbira quddiemu. Dan hekk kif l-aktar membri konservattivi fi ħdan il-Partit Repubblikan diġà qegħdin jagħtuh sinjali ċari li qed jistennew li jżomm iebes lill-president il-ġdid tal-Istati Uniti, speċjalment jekk din tkun Hillary Clinton. Il-predeċessur ta’ Ryan, John Boehner, tilef postu hekk kif dawn il-konservattivi kienu mxebbgħin bilmod kif, fil-fehma tagħhom, huwa kien iħalli lill-President Barack Obama jimponi l-aġenda tiegħu fuq il-Kungress.

Dawn l-istess nies issa qegħdin jistennew lil Ryan iżomm mal-wegħda tiegħu li ma japprovax infiq għal proġetti li jistgħu jpoġġu l-finanzi pubbliċi fil-periklu anke jekk dan iwassal biex ma jgħaddix il-baġit.

2

TA’ BARRA

INĊIDENT BIL-FERROVIJA

3 Nhar il-Ġimgħa filgħodu inċident bil-ferrovija li seħħ qrib irraħal ta’ Porrino fl-istat Spanjol ta’ Galicia, qatel erba’ persuni u ħalla 47 oħra midruba. Id-dinamika tal-inċident għadu mhuwiex ċar, però jidher li għal xi raġuni l-ferrovija ħarġet minn fuq il-linji tagħha u ħabtet ma’ pont li kienet qiegħda tgħaddi minn taħtu qabel ma spiċċat mal-ġenb tal-istess linja.

Il-ferrovija telqet mil-belt Spanjola ta’ Vigo u kienet serja lejn Porto, il-Portugall. Meta seħħ l-inċident kien hemm sewwieq u impjegat tal-kumpanija, flimkien ma’ 63 passiġġier abbord il-ferrovija. L-investigazzjonijiet dwar ir-raġuni li wasslet għall-inċident għadhom għaddejjin.

IRIDHOM JIEĦDU RESPONSABBILTÀ Il-Ministru għall-Intern tal-Awstrija Wolfgang Sobotka għamel pubblika l-intenzjoni ta’ pajjiżu li jieħu passi legali kontra l-Ungerija jekk din tirriffjuta li tieħu lura l-immigranti irregolari li qegħdin jaqsmu mill-fruntiera ta’ bejniethom. Huwa qal dan hekk kif l-Ungerija qiegħda f ’nofs kampanja referendarja li fittmiem tagħha l-votanti se jiddeċiedu humiex se jaċċettaw il-pjan ta’ rilokazzjoni tal-Unjoni Ewropea.

Skont il-liġijiet Ewropej, ir-responsabbiltà li jipproċessa l-applikazzjoni għall-ażil ta’ immigrant irregolari taqa’ fuq l-ewwel Stat Membru li jidħol fih. Madankollu, l-Ungerija qiegħda ssostni li l-parti l-kbira tal-immigranti li jaslu għandha qegħdin jiġu minn Stati Membri oħra, fosthom l-Italja u l-Greċja.

2

TA’ BARRA

kullhadd.com

WAR ID-DINJA 6

3

4

5

6

AKKUŻA SERJA

L-eks-Prim Ministru Ġappuniż Junichiro Koizumi akkuża lill-Prim Ministru attwali Shinzo Abe li ġideb meta qal li d-diżastru nukleari ta’ Fukushima kien ġie kkontrollat.

Koizumi, li għadu figura popolari fil-Ġappun, kien qiegħed jirreferi għal kummenti li għamel Abe meta dan kien qiegħed jipprova jikkonvinċi lill-Kumitat Olimpiku Internazzjonali jagħti lil Tokyo l-unur li tospita l-Logħob Olimpiku tal-2020.

L-impjant nukleari ta’ Fukushima kien ġarrab ħsarat sostanzjali fl-2011 b’riżultat ta’ terremot u tsunami li wasslu għall-ħruġ ta’ materjal tossiku fiż-żona tal-madwar. L-inċident kien tant serju li l-Ġappun waqqaf l-operazzjoni ta’ ħafna mill-impjanti nukleari tiegħu minħabba l-biża’ li jseħħu inċidenti oħra simili.

5

4

11|09|2016 17

TEST IEĦOR

ERA ĠDIDA Bosta osservaturi internazzjonali qegħdin jistaqsu min se jieħu f ’idejh it-tmexxija tal-Użbekistan wara l-mewt ta’ Islam Karimov, li kien ilu jmexxi l-pajjiż b’id tal-ħadid miż-żmien meta kien għadu jagħmel parti mill-Unjoni Sovjetika. Id-dubji dwar is-suċċessjoni qamu hekk kif Karimov ma għażel lil ħadd biex jeħodlu postu minkejja li kien ilu jesperjenza problemi ta’ saħħa.

F’dan l-istadju jidher li t-tranżizzjoni għal sistema demokratika hija eskluża. Minflok hija mistennija ġlieda għall-poter bejn il-familja Karimov u fazzjonijiet oħrajn li akkumulaw ammont ta’ flejjes u poter sostanzjali taħt il-gvern preċedenti.

Nuqqas ta’ stabbiltà fil-pajjiż qiegħda titqies bħala possibbiltà perikoluża hekk kif il-pajjiż huwa espost għall-influss ta’ militanti Iżlamiċi estremisti.

Nhar il-Ġimgħa li għadda l-Korea ta’ Fuq wettqet il-ħames test nukleari tagħha, fejn qiegħed jiġi kkalkulat li seħħet splożjoni ta’ bejn 10 u 12-il kiloton. Madankollu, mhijiex il-qawwa tal-isplużjoni li qiegħda tinkwieta lil bosta pajjiżi, imma l-fatt li l-Gvern tal-Korea ta’ Fuq sostna li f ’dan it-test irnexxielu jasal għal standard tal-kostruzzjoni tal-munizzjon nukleari li se jippermetti l-installazzjoni fuq missili ballistiċi.

Dan il-fatt għadu ma kienx ikkonfermat minn sorsi oħra, però diversi pajjiżi, fosthom l-Istati Uniti, iċ-Ċina u r-Russja, ikkundannaw dan l-att ostili filwaqt li din tal-ewwel diġà tat x’tifhem li se tqajjem quddiem in-Nazzjonijiet Uniti l-possibbiltà li jiġu imposti sanzjonijiet ġodda fuq il-Korea ta’ Fuq.

18 11|09|2016

kullhadd.com

MILL-ISTORJA

WARDA QALB L-GĦOLLIEQ

MILL-ISTORJA

Tifkira tal-White Rose barra mill-Università Ludwig Maximilian fi Munich

Kitba ta’

MARY

CHETCUTI

bil-posta fuljett li kien jgħid xi ħaġa hekk: “Hux veru li kull Ġermaniż onest jistħi mill-gvern tal-lum?

Min minna jista’ jimmaġina l-kobor tal-mistħija li se tinżel fuqna u fuq uliedna meta jaqa’ l-għamad minn fuq għajnejna u l-aktar delitti li jwaħħxu – delitti li jmorru lil hinn minn dak kollu li hu uman, joħorġu fid-dawl?” (iffirmat) Warda Bajda.

Bdew jidhru graffitti bl-għajta ‘Ħelsien’ imħażżin mal-ħitan viċin l-Università u wara ftit tfaċċa t-tieni fuljett b’dan ilkliem: “Mill-ħakma tal-Polonja ’l hawn, 300,000 Lhudi ġew maqtula bl-aktar mod bestjali.

Il-poplu Ġermaniż jibqa’ rieqed raqda stupida filwaqt li jinkoraġġixxi kriminali faxxisti.

Kulħadd irid ħelsien mill-ħtija, kulħadd irid ikompli fi triqtu b’kuxjenza safja. Imma ħadd ma jista’ jinħeles mill-ħtija; kulħadd huwa ħati, ħati, ħati!” (iffirmat) Warda Bajda.

Sat-12 ta’ Lulju b’kollox tqassmu erba’ ħarġiet oħra ta’ fuljetti ffirmati minn Weisse Ħelsien Rose jew Warda Bajda. Uħud Iżda f ’jum sajfi ta’ Ġunju 1942, minnhom tpoġġew ġo gabini tatżgħażagħ studenti u letturi fl- telefown u oħrajn sabu ruħhom Università ta’ Munich irċivew f ’universitajiet oħra madwar Għar-Reġim Nażista l-kelma ‘kontroll’ kienet il-qofol tassuċċess li beda jikseb. Minn meta ħataf il-poter f ’idejh, ilPartit Nażista mmexxi minn Adolf Hitler impona kontroll assolut stil faxxista fuq ilpulizija, il-forzi armati, issistema ġudizzjarja, midja u komunikazzjoni, istituzzjonijiet kulturali u reliġjużi, vjaġġar u partikolarment fil-livelli kollha tas-sistema edukattiva: millkindergarten sal-università.

Il-ħasil tal-imħuħ b’indottrinazzjoni politika kien jibda min-nieqa u jkompli fi ħdan għaqdiet taż-żgħar u adoloxxenti li kienu jġibu ismijiet bħal Hitlerjugend, Deutsches Jungvolk u Bund Deutscher Madel (din tal-aħħar għall-bniet), kollha bil-motto ta’ ‘Blut und Ehre’jew ‘Demm u Unur’. Moħħ it-tfal tant kien ikkontrollat li ħafna waslu biex xlew mal-awtoritajiet ġenituri u qraba li mqar lissnu l-iċken kritika fil-konfront tal-Fuhrer jew l-ideoloġija Nażista.

il-Ġermanja. Meta raw hekk ilGestapo bdew investigazzjoni frenetika sabiex mill-aktar fis jinqabdu t-‘tradituri’ li kienu qed joħolqu rabja u disprezz bilpinna velenuża tagħhom.

Grupp ta’ studenti talmediċina mill-Università ta’ Munich ħassewhom ittraduti min-Nażiżmu meta matul waqfa ta’ rutina mill-istudju ntbagħtu jagħmlu dmirhom bħala suldati/ infermiera waqt il-gwerra masSovjetiċi fuq il-front Russu u raw b’għajnejhom mases ta’ rġiel, nisa u tfal Lhud imneżżgħin għarwenin u maqtula kiesaħ u biered mis-suldati Ġermaniżi sħabhom. Wara, il-vittmi ndifnu f ’ħofra komuni bħall-bhejjem; xena tal-waħx li qajmithom b’theżżiża mir-raqda li kienu mitlufin fiha.

Reżistenza mingħajr vjolenza L-istudenti riedu jwasslu din il-verità lill-poplu Ġermaniż.

Ingħaqdu u bdew grupp sigriet ta’ reżistenza mingħajr vjolenza.

L-ewwel membri kienu Willi Graf, Christof Probst, Alex Schmorell u Hans Scholl; aktar tard ingħaqad magħhom illettur tal-Filosofija Kurt Huber.

Inge, oħt Hans Scholl, kienet tgħin fid-distribuzzjoni talfuljetti u ngħaqdet magħhom oħthom oħra, Sophie Scholl ta’ 21 sena, li malli ntebħet x’kienu qed jagħmlu hutha l-kbar riedet tipparteċipa bis-saħħa kollha.

Kopji tal-ħames fuljett bittitlu ta’ “Appell lill-Ġermaniżi Kollha” tfaċċaw f ’Saarbrucken, Stuttgart, Kolonja, Freiburg, Chemnitz, Amburgu, Innsbruck, Berlin u bliet oħra.

Kien stmat li ġew stampati

aktar minn 9,000 fuljett u kollha tqassmu fl-aħħar ta’ Jannar 1943. F’pajjiż fejn il-passi taċċittadin kienu kkontrollati lejl u nhar, kienet ħaġa perikoluża ferm saħansitra li wieħed jixtri karti f ’ammonti kbar għax millewwel jiġbed suspetti fuqu.

L-istudenti kuraġġużi kienu jafu sew x’kienu l-konsegwenzi jekk jinqabdu u xorta kienu determinati li jikxfu r-realtà mostruża moħbija wara ħafna paroli ta’ kobor u glorja.

Fl-għodwa tat-18 ta’ Frar 1943, l-aħwa Hans u Sophie Scholl daħħlu magħhom bagalja mimlija fuljetti fil-bini taluniversità. Bdew iferrxu fuljetti mal-kurituri kollha imma riedu jħaffu biex jilħqu jlestu qabel jibdew ħerġin l-istudenti millawli. Meta waslu fis-sular ta’ fuq nett, Sophie ttawlet għal isfel u, kif ma rat lil ħadd, battlet ilbagalja u l-fuljetti li kien fadlilha taru bħal weraq tal-ħarifa għal ġol-entratura prinċipali.

Jakob Schmid, purtinar taluniversità, inzerta kien fis-sular t’isfel u ra kollox. Ikkonfronta liż-żewġ aħwa u huma ma ċaħdux li tefgħu l-karti. Schmid ħass li bħala Nażista leali kellu jagħmel dmiru u rrappurtahom lill-Gestapo. Dakinhar stess Hans u Sophie Scholl ġew arrestati; magħhom ġie arrestat seħibhom Christof Probst meta fl-appartament ta’ Hans instabet it-taħżiża ta’ fuljett miktub minnu.

Il-Gestapo interrogawhom u huma ammettew ħtijiethom mingħajr ma kixfu lill-oħrajn.

Jumejn wara tressqu quddiem il-Prim Imħallef Roland Freisler tal-Qorti Nażista tal-Poplu, li qabad jitmasħan u jinbaħ kliem

ta’ ċanfir u tgħajjir fil-konfront taż-żgħażagħ minflok ma qagħad jisma’ sabiex jiġġudika.

Sophie Scholl irritaljat għattgħajjir ta’ Freisler u weġbitu: “Wara kollox, xi ħadd ried jibda. Dak li ktibna huwa dak li jemmnu ħafna oħrajn imma ma jissugrawx jesprimu ruħhom bħalna.” Aktar tard akkużatu: “Inti taf li l-gwerra mitlufa.

Għalfejn ma għandekx il-kuraġġ tiffaċċja r-realtà?”

Kundanna għall-mewt Hans, Sophie u seħihom Christof instabu ħatja ta’ tradiment kontra l-istat u ġew ikkundannati għall-mewt. Aktar tard waranofsinhar tat-22 ta’ Frar 1942 ħajjithom intemmet taħt ix-xafra tal-giljottina.

Qabel miet, Hans Scholl għajjat “Freiheit! (Ħelsien!).

Sħabhom Willi Graf, Alex Schmorell u Kurt Huber inqabdu u ngħataw il-mewt ftit xhur warajhom filwaqt li żgħażagħ oħra involuti filWeisse Rose ġew arrestati u ntefgħu f ’kampijiet talkonċentrament.

Membru tal-Kreisauer Kreis (grupp ieħor ta’ reżistenza kontra n-Nażismu), l-Avukat Helmut Graf von Moltke, irnexxielu joħroġ millĠermanja u jwassal bil-moħbi t-taħżiża tal-fuljett ta’ Christof Probst lill-alleati fir-Renju Unit.

F’Lulju 1943, ajruplani talalleati tefgħu mijiet ta’ eluf ta’ karti stampati fuq il-Ġermanja li niżlu qishom xita malirkejjen kollha; kien l-aħħar fuljett tal-Weisse Rose intitolat ‘Il-Manifest tal-Istudenti ta’ Munich’.

PERSONAĠĠ

kullhadd.com

L-AĦĦAR BEGWINA

11|09|2016 19

EMAN BONNICI

Dwar P. Emiliano Piergentili u P. Mariano Pichelli

Il-Begwini Il-Begwini kienu nisa li għażlu li jgħixu għamla ta’ ħajja reliġjuża ffurmata bejn is-sekulari li lura fiż-żmien kienet imfittxija minn bosta u mferrxa sew madwar il-Pajjiżi l-Baxxi. Il-membri kienu jgħixu ħajja semiklawsurali iżda ma kienu jintrabtu blebda vot. Ir-rwol vokazzjonali tagħhom kien dak li jimitaw lil Kristu fil-faqar waqt li jieħdu ħsieb tal-emarġinati, il-morda u jxerrdu fl-istess waqt il-ħeġġa reliġjuża permezz tal-istess eżempju tagħhom. It-terminu ‘Begwina’ ilu sekli jiġi disputat.

Għal xi wħud huwa kkombinat mill-kelma Sassonika ‘beggen’ li tfisser ‘titlob’ jew ‘tittallab’; oħrajn jgħidu li ġej minn isem Santa Begga, qaddisa tas-seba’ seklu li, għalkemm ma kellha xejn x’taqsam mattwaqqif tal-moviment, kienet hija wkoll fundatriċi ta’ diversi knejjes u kunventi fil-belt ta’ Ardenne fil-Belġju; waqt li għal oħrajn ġej minn isem saċerdot Belġjan mill-belt ta’ Liège, ċertu Lambert le Bègue, li nsibuh ikkomemorat ma’ diversi oħrajn mal-faċċata tal-Palazz Provinċjali tal-belt imsemmija. Madankollu, ħadd ma jaqbel wieħed mal-ieħor.

Hi x’inhi l-istorja preċiża wara t-terminu ‘Begwini’, ittwaqqif tagħhom kien dak li, qabelxejn, ix-xebbiet jitħarsu mill-isfruttar: il-membri ma kienu jipprofessaw l-ebda vot u filwaqt li setgħu jżommu fil-kustodja tagħhom il-beni kollha appartenenti lilhom, kienu liberi li jirritornaw lura fi djarhom jew jiżżewġu meta jridu. Jekk imbagħad waħda mill-membri ma kien ikollha xejn tagħha, bl-ebda mod ma kienet tiddependi fuq l-oħrajn imma kienet taqla’ l-għajxien tagħha billi teduka t-tfal jew taħdem iddrapp. Hekk kull mara kienet indipendenti waħda mill-oħra.

Inkuraġġiti biex jistudjaw, l-irġiel ma kellhomx sehem fit-tmexxija tagħhom u lkoll kienu jgħixu fi nħawi msejħa Begwinaġġi. Bejniethom kienu jeleġġu waħda minnhom bħala superjura – imsejħa l-Gran Dama – waqt li mill-qligħ tagħhom kienu jikkontribwixxu għaż-żamma tal-Begwinaġġ rispettiv tagħhom. Fil-bidu, l-Isqof ta’ Liège fassal regola għallBegwini fis-sede tiegħu, iżda eventwalmnent mażżmien adottaw ir-regola tat-Terz’Ordni Franġiskan għall-istat tal-ħajja tagħhom.

Matul is-snin sabu rwieħhom ippersegwitati mill-Knisja – inkluż minn għadd ta’ papiet – u xi wħud ġew saħansitra maħruqa ħajja bħala eretiċi.

Fl-1311, il-Papa Klement V akkużahom li kienu qegħdin ixerrdu l-ereżija u warajh komplew jopressawhom Ġwanni XXII, Urbanu V u Gregorju XI. Filwaqt li l-Papa Ewġenju V irriabilitahom fis-seklu ħmistax, ir-Riforma Protestanta wasslet imbagħad għas-soppressjoni ta’ bosta minn dawn il-Begwinaġġi u, bil-mod il-mod mal-milja taż-żmien, bdew jagħlqu wieħed wara l-ieħor malimwiet tal-membri tagħhom.

Mal-mewt tal-aħħar Begwina fl-2013, dan il-moviment ta’ ħajja reliġjuża daħal fl-istorja u llum m’għadux aktar. Ilħarsa tagħna llum sejra tmur appuntu fuq din il-mara, iżda qabel ngħaddu għal dan tajjeb insemmu li għall-irġiel kien jeżisti wkoll moviment simili bil-membri tiegħu msejħa ‘Begardi’ li, bħall-Begwini, illum ukoll spiċċaw għalkollox.

Il-Begardi L-istess bħall-Begwini, ilBegardi ma kienu jintrabtu bl-ebda vot, bid-differenza iżda li l-beni tagħhom kienu komuni u kienu jgħixu taħt saqaf wieħed u jieklu flimkien.

Il-qligħ tagħhom kienu jqegħduh f ’kaxxa waħda u s-superjur kien jieħu ħsieb ikopri l-ispejjeż minnha. Filparti l-kbira tagħhom kienu nissieġa u ħafna minnhom kienu jissieħbu flimkien f ’età avvanzata, meta għalihom ma kien jibqa’ ħadd mill-membri tal-familja biex jieħdu ħsieb tagħhom. Huma wkoll kienu marbuta li jkunu ta’ eżempju għall-oħrajn u jagħmlu attivitajiet karitattivi fost ilproxxmu. Ikkundannati minn għadd ta’ sinodi djoċesani, sakemm in-nuqqas ta’ ftehim ġie ċċarat mill-Papa Ġwanni XXII fl-1321, minkejja dan fis-sekli li segwew xorta waħda ssuktaw jiffaċċjaw għadd ta’ kundanni misSanta Sede, l-episkopat talĠermanja u l-Inkwiżizzjoni.

Umberto Eco, infatti, filkapolavur tiegħu Il Nome della Rosa, permezz tal-figura ta’ Bernardo Gui, jirreferi bosta drabi għall-Begardi bħala eretiċi. Il-Begardi ġew fi tmiemhom b’mod naturali qabel il-Begwini, għax sal1856 kien għad fadal biss għoxrin wieħed minnhom filBelġju.

Marcella Pattyn Imwielda Thysville fil-Kongo Belga fit-18 ta’ Awwissu 1920, ta’ tifla Marcella Pattyn kellha x-xewqa li tmur taħdem flartijiet tal-missjoni, iżda peress li l-vista ta’ għajnejha kienet batuta ħafna, meta maż-żmien fittxet li tissieħeb f ’kongregazzjonijiet reliġjużi diversi, sabet il-bibien magħluqin. Finalment, grazzi għal zija tagħha li kienet tattajjeb, fl-1941 daħlet malBegwini fil-Begwinaġġ ta’ Santa Eliżabetta ta’ SintAmandsberg f ’Ghent filBelġju, wara li pprovditilha d-dota hi. Fl-1960, meta l-Begwinaġġ għalaq, ittrasferiet ruħha għal dak ta’ Santa Eliżabetta ta’ Kortrijk li dik il-ħabta kien jgħodd disa’ membri. Matul is-snin Marcella ssuktat għaddejja blistess mestieri tal-Begwini li baqgħu bla mittiefsa sas-seklu wieħed u għoxrin, l-istess kif mibdija fil-Medjuevu. Maddħul tagħha kienet assenjata tagħmel xogħol ta’ knitting għax meta fdata bit-tisjir

sforz tal-vista limitata tagħha ma rrealizzatx li l-ħalib kien għala u ħalliet kemxejn straġi fil-kċina. Madankollu, kienet mara li tħobb tmidd idejha u għall-ħasil kienet tkun minn tal-ewwel li tgħin.

Parti kbira mill-ġurnata kienet tgħaddiha fit-talb, iktar u iktar meta spiċċat biex tilfet iddawl għalkollox. Madankollu, dan l-impediment ma waqqafhiex milli tissokta għaddejja bir-ritmu tagħha minn ġurnata għal oħra. Meta l-kumplament tal-Begwini mietu, kienet hi li tieħu ħsieb issajjar għaliha, iddoqq l-orgni fil-kappella, iżżomm ruħha aġġornata bil-qari permezz tal-Braille u tilqa’ l-viżitaturi tal-Begwinaġġ. Aktar ma beda għaddej żmien, dawn tal-aħħar bdew kulma jmur jiżdiedu, b’mod speċjali ġurnalisti minn inħawi diversi, ilkoll interessati li jiġbru kemm jista’ jkun materjal dwar stil ta’ ħajja li ma kienx se jdum biex jgħaddi għall-istorja.

Kienet tagħmel pupi lebsin ta’ Begwini li mill-bejgħ tagħhom lit-turisti u l-viżitaturi kienet

tkopri l-ispejjeż għall-ħajja.

Magħrufa sew man-nies ta’ Kortrijk, l-aħħar Begwina li għexet magħha, Laura Deconinck, mietet fit-18 ta’ April 1990 fl-età ta’ 85 sena.

Wara li għaddiet għadd ta’ snin weħidha għalkollox, Marcella kienet rikoverata fid-dar ta’ San Ġużepp tal-istess belt, fejn mietet ta’ 92 sena fl-14 ta’ April 2013. Bosta kienu dawk li marru jagħtuha l-aħħar tislima waqt li kienet esposta, imkeffna fl-abitu iswed u l-velu abjad tradizzjonali tal-Begwini. Wara l-funeral, indifnet fiċ-Ċimiterju ta’ San Ġwann tal-lokalità li fiha għexet l-aħħar 53 sena tagħha. Hekk, mal-mewt tagħha, ġew fi tmiemhom 71 ta’ ħajja Begwina għal Marcella u 800 sena ta’ storja għall-moviment li ħaddnet.

Madankollu, il-Begwini matul is-snin seħħilhom jidħlu filqlub ta’ bosta ċittadini talPajjiżi l-Baxxi u llum, b’tifkira tagħhom, insibu monumenti diversi mferrxa fil-bliet u l-inħawi li fihom għexu u ħadmu darba dawn ix-xebbiet.

KALEJDOSKOPJU

20 11|09|2016

kullhadd.com

Fatti miġbura minn

KURŻITAJIET

SEJBA TA’ RIKKEZZI F’QABAR ĊINIŻ

Madwar 1,500 sena ilu, mara jisimha Farong – li kienet mart maġistrat Ċiniż – indifnet fid dehbijiet u r-rikkezzi kollha

tagħha.

Il-fdalijiet tagħha, li kienu

għadhom imkeffna, flimkien

mal-ġojjellerija mill-isbaħ,

ittellgħu minn qabarha fiċ Ċina.

Fost il-ġojjelli nstabet

kullana ta’ 5,000 żibġa u par imsielet sbieħ immens. Din is-sejba kienet rappurtata millarkeologi.

Il-lapida ta’ fuq qabarha kienet taqra: Han Farong, mart il-Maġistrat Cui Zhen.

Il-qabar instab fil-belt Datong, fl-2011, u jmur lura 1,500 sena.

Minn dak li nstab jirriżulta li l-mara kellha xagħar innukklat, għajnejn profondi u mnieħer wiesa’, li kien meqjus bħala sbuħija fil-pajjiżi Ażjatiċi.

1906: Mahatma Gandhi joħroġ bil-kelma ‘satyagraha’ biex Ma’ din l-istorja qed jidhru

jikkaratterizza l-moviment nonvjolenti fl-Afrika l-imsielet misjubin.

t’Isfel.

1922: Jibda l-mandat Ingliż tal-Palestina.

1929: James Rolph, is-Sindku ta’ San Francisco, jinawgura

sistema ġdida ta’ pedestrian traffic bid-dawl.

1930: Il-Vulkan Stromboli fi Sqallija jispara blat ta’ żewġ

tunnellati għal żewġ mili tul.

1939: Is-sottomarin Ingliż Triton jittorpedina lis-sottomarin Il-Barrakka ta’ Isfel

Ingliż Oxley.

1939: L-Iraq u l-Arabja Sawdija jiddikjaraw gwerra kontra Wara ħafna talb, il-Gvern fl l-Ġermanja Nażista. aħħar xtara erba’ papri. B’hekk 1940: Il-Palazz ta’ Buckingham iġarrab ħsara mill-bombi almenu, flok li wieħed joqgħod

Ġermaniżi.

1940: George Stibitz ikun il-pijunier tal-ewwel tħaddim bir- iħares lejn l-ilma mdardar tal-vaska, joqgħod jara lil

remote ta’ kompjuter. dawn l-erba’ papri jgħoddsu.

1941: Charles Lindbergh jakkuża lill-Ingliżi, lil-Lhud u lill- Issa jonqos ħaġ’oħra, ċjoè

amministrazzjoni ta’ Roosevelt, li qed jippruvaw li l-pulizija tieħu ħsieb ta’

idaħħlu lill-Istati Uniti fit-Tieni Gwerra Dinjija. dik il-klikka ġuvintur li ma 1941: It-Tieni Gwerra Dinjija: in-Navy Amerikana ordnata

tattakka l-U-boats Ġermaniżi.

1941: Jibda l-bini tal-Pentagon. Jitlesta fil-15 ta’ Jannar tal-

1943.

1944: Roosevelt u Churchill jiltaqgħu għat-tieni Konferenza

ta’ Quebec fil-Kanada.

1945: It-Tabib Willem J. Kolff iwettaq b’suċċess l-ewwel

djaliżi tal-kliewi permezz tal-magna artifiċjali tal-

kliewi tiegħu, fl-Olanda.

1946: Issir l-ewwel konverżazzjoni f ’distanza twila ferm,

minn karozza għal oħra, permezz ta’ ċellulari.

1950: Murija l-ewwel typesetting machine, li se twarrab

għalkollox l-użu taċ-ċomb.

1962: Id-drummer Ringo Starr jieħu post Pete Best tal-

Beatles.

1963: It-tifun Gloria jolqot lit-Tajwan, joqtol 330 persuna u

jagħmel ħsara li tammonta għal $17.5 miljun

Amerikan.

1964: Il-kuntratt ta’ 20 sena minn Gilette ma’ Madison

Square Garden u ABC biex jixxandru l-ġlidiet tal- Kultant sewwa jgħidu li

boxing b’mod televiżiv u bla ħlas, jintemmu b’dik fejn

Dick Tiger jirbaħ lil Don Fullmer fl-Awditorju Cleve. x-xjaten jabbużaw imorru 1973: Salvador Allende, President taċ-Ċilì, imwarrab f ’kolp fejn l-anġli jibżgħu jkunu. U din l-istorja turi kemm dan

militari.

1986: Il-President Eġizzjan Hosni Mubarak jagħti merħba hu minnu, għax waqt li tim professjonali tas-salvataġġ

lill-Prim Ministru Iżraeljan Shimon Peres f ’pajjiżu.

1998: L-avukat indipendenti Kenneth Starr jibgħat rapport beża’ jsalva turista permezz tal-ħelikopter tagħhom, pilota

lill-Kungress Amerikan, jakkuża lill-President Bill privat wettaq il-missjoni

Clinton bi 11-il offiża ta’ tradiment. minflokhom.

2001: Jinħatfu żewġ ajruplani tal-passiġġieri, li t-terroristi

jħabbtuhom fil-World Trade Towers u jeqirduhom fi F’manuvra li tqieset bħala estrema u intensa, il-pilota

New York. Joqtlu 2,752 persuna. eroj Constantin Apavaloaei 2001: Terroristi oħra jaħtfu ajurplan ieħor tal-passiġġieri u

jibqgħu deħlin bih fil-Pentagon. Jinqatlu 125 persuna. rnexxielu jsalva mara feruta ta’ 44 sena li kienet imwaħħla 2012: Il-konsulat tal-Istati Uniti f ’Bengażi, il-Libja, jiġi

attakkat, misruq u maħruq. Jinqatlu ħamsa min-nies 2,000 metru ’l fuq mill-art mal-Muntanji Carpathian.

inkluż l-ambaxxatur Amerikan.

Bniedem li kien fil-post

CHARLES B.

SPITERI

ĠRAW BĦAL-LUM

MINN ‘DR XECCHEC’ 13 ta’ Lulju, 1929 għandhomx x’jagħmlu ħaġa oħra ħlief jagħtu fastidju, jaqtgħu l-morra u jitkellmu ħażin.

Il-ħobż Bosta drabi tkellimna fuq ilħżunija tal-ħobż. U tlabna l-attenzjoni tas-Sanità.

Madankollu, il-ħobż, baqa’

ħażin kif kien, jekk mhux xi ħaġa agħar. Iżda s’hawn mhux kollox. Il-kbira hi li, meta wieħed jaqsam ħobża, isib fiha xagħar, spag, imsiemer, eċċ.

Dan l-aħħar, wieħed ħabib tagħna, f ’biċċa ħobż sab biċċa sapuna li qallgħetlu l-istonku tiegħu. Il-poplu għandu jew m’għandux lil min jirrigwardah?

META L-PRIVAT HU AQWA MINN TAL-GVERN

irnexxielu jiġbed filmat ta’ din id-dehra impressiva.

Fih jidher Constantin millkumpanija privata Corbex Helicopters, qed isib l-aqwa pożizzjoni għas-salvataġġ.

B’ħila tal-għaġeb isuq ilħelikopter b’lura lejn itturista minn Bukarest, biddenb iħares lejn il-muntanja, imbagħad jieqaf totalment minkejja r-riħ u jniżżel lin-nies tas-salvataġġ lejn it-turista, li waqgħet 30 metru minn qasma fil-blat.

B’attenzjoni kbira refgħuha u f ’inqas minn minuta l-pilota wassalha f ’post sigur u salvaha.

Intqal li t-tim ta’ salvataġġ SMURD ma setax itemm ilmissjoni li ntbagħat għaliha.

Issa tnediet investigazzjoni mid-Dipartiment tal-Qagħdiet ta’ Emerġenza, wara li għallewwel Constantin ma ngħatax il-permess li jwettaq issalvataġġ hu stess. Madankollu, il-pilota privat faħħar il-ħidma ta’ SMURD u qal li setgħu ma salvawx lit-turista minħabba r-restrizzjonijiet li għandhom.

Iżda hu magħruf li din ma kinitx l-ewwel darba li ekwipaġġ privat ma ngħatax permess jintervieni f ’qagħdiet ta’ salvataġġ fir-Rumanija.

KUN AF

kullhadd.com

11|09|2016 21

KUN AF

IT-TRAFFIKAR TAD-DROGA Kurżitajiet minn hawn u minn hemm Kitba ta’

SAVIOUR

MAMO

L-iktar negozju illegali fiddinja, wara dak tal-armi, huwa t-traffikar tad-droga. Tista’ tgħid li l-kultivazzjoni, ilmanifattura u d-distribuzzjoni u bejgħ tad-droga huwa pprojbit skont il-liġijiet tal-pajjiżi kollha fid-dinja, bl-eċċezzjoni li ċerta droga tinħadem għal skop ta’ fejqan.

Fl-istorja nsibu li l-ewwel pajjiz li beda jesperimenta biddroga kien iċ-Ċina. Id-droga kienet tkun forma ta’ loppju li jitpejjep. Fil-bidu tas-seklu dsatax kien inqala’ xi inkwiet bejn ir-Renju Unit u d-dinastija ta’ Qing minħabba l-kummerċ tal-loppju bejn iż-żewġ pajjiżi.

L-użu tal-alkoħol, għal min ma jafx, kien ipprojbit fl-Istati Uniti bejn l-1920 u 1933 minħabba l-kriminalità organizzata kbira li kienet taħkem f ’dan il-kontinent, magħrufa aħjar bħala l-American Mafia. Illum sar popolari aktar it-tipjip talhashisha (kannabis) Tant din il-problema tad-droga nfirxet mad-dinja kollha, illi sar impossibbli tikkontrollaha. Ħafna pajjiżi kbar, bħallAmerika ta’ Isfel u l-Lvant Imbiegħed, iħaddmu l-eluf filbiedja biex ikabbru id-droga.

Għal dawn il-kultivazzjoni taddroga hija il-ħobża ta’ kuljum.

Pajjiz imsemmi għad-droga L-Afganistan huwa l-iktar pajjiz fejn hemm l-iktar kriminalità, ħasil ta’ flus, frodi, korruzzjoni, kuntrabandu u, aktar minn kull ħaġa oħra, it-traffikar taddroga. F’dawn l-aħħar snin l-Afganistan sar l-iktar pajjiż fid-dinja li jkabbar il-pjanta tal-peprin li minnha jsir illoppju. B’din il-kultivazzjoni

tal-peprina l-pajjiż qed ikabbar sew l-ekonomija tal-pajjiż. Miżżerriegħa tal-peprin tittieħed sustanza bażika biex tinħadem l-eroina. Minn mindu telqu s-Sovjetiċi, dan il-kummerċ sploda ’l fuq. Ħafna millMujahideen kienu jitħallsu ta’ dan in-negozju bil-moħbi millfinanzi militari. Għalkemm it-Talibani ma kinux jaqblu mas-sustanzi narkotiċi, kienu jagħlqu għajnejhom, basta jidħlu l-finanzi lejn il-pajjiż.

Għalqa miżrugħa peprin iġġib flus daqs disa’ darbiet aktar minn kemm tiswa għalqa qamħ.

Fl-1999, għalkemm qabel kien jipproduċi ħafna iktar, l-Afganistan ipproduċa madwar 4,581 tunnellata metrika ta’ loppju. Grazzi għal sforz li sar mid-dinja kollha biex dan il-kummerċ jonqos, fis-sena 2000 it-Taliban naqqas il-produzzjoni b’mod sinifikanti. Illum il-folja nqalbet u impossibbli tikkalkula l-ammont ta’ loppju li qed jinħadem. Sar kollox mingħajr kontroll ta’ xejn. Minn l-34 provinċja, 28 huma involuti b’xi mod mal-industrija taddroga. Hu masħub ukoll li dan il-pajjiż jagħmel mat-$3 biljun Amerikan profitt fis-sena mittraffikar tad-droga. Dan ifisser li l-kultivazzjoni u l-kummerċ tal-loppju qiegħed fl-aqwa tiegħu. Il-pajjiż sar konfoffa waħda f ’dik li hi korruzzjoni u kriminalità organizzata. Dan seħħ bil-barka ta’ xi uffiċjali talgvern u l-militar. Minħabba dan il-fattur, il-gvern hu dgħajjef biex imexxi u għalhekk teżisti instabbiltà kbira.

Studju li sar fl-2007 millUnited Nation Office of Drugs

Kultivant tal-peprin intervistat minn reporter Amerikan fl-Afganistan and Crime, tgħid li kważi 87% tal-loppju fid-dinja jinħadem illegalment fl-Afganistan, u bejn 80% u 90% tal-eroina kkunsmata fl-Ewropa tigi minn dan il-pajjiż.

rapporti, f ’Kabul biss, kull sena jsiru madwar 50 omiċidju, 80 serqa iggravata, u 12-il ħatfa ta’ persuni. Dan juri li, fejn tidħol id-droga, il-kriminalità tiżdied minn kull angolu.

Kriminalità

Penali ħorox

Ħafna mill-kriminalità f ’dan ilpajjiż hi konnessa mat-traffikar tad-droga. Minħabba n-nuqqas ta’ aħbarijiet li jaslu minn dan il-pajjiż, ftit li xejn nisimgħu kemm isiru delitti, ħtif ta’ persuni, serq u kull xorta ta’ kriminalità oħra. F’Kabul, ilbelt kapitali tal Afganistan, spiss il-ħwienet jiġu assedjati mill-ħallelin armati fejn jidħlu jisparaw bl-addoċċ u joqtlu lil kull min isibu quddiemhom bla skruplu ta’ xejn. Skont

Għall-maġġoranza tal-pajjiżi fid-dinja kollha, it-traffikar taddroga huwa offiża serja ħafna.

Uħud mis-sentenzi jingħataw skont il-kwalità ta’ droga, valur u l-ammont maqbud.

Penali oħra tiddependu wkoll mill-età tal-persuna li xtrat jew ittraffikat id-droga. Ċerti pajjiżi għandhom pieni ħorox, saħansitra anke kundanna għall-mewt bħal f ’Singapore, il-Malasja l-Indoneżja u oħrajn. Fl-20 ta’ Marzu

2004, Van Tuong Nguyen, ġuvni Vjetnamiż ta’ 25 sena b’dixxendenza Awstraljana, inqabad fl-ajruport ta’ Singapore bi 392.2 gramma ta’ eroina. F’Singapore għandhom liġi li, jekk tinqabad b’iktar min 15-il gramma eroina, tista’ tingħata l-piena tal-mewt. Fit2 ta’ Diċembru 2005, Tuong ingħata l-piena tal-mewt bittgħalliq mill-Qorti Suprema ta’ Singapore fil-ħabs ta’ Changi. Kienu saru protesti minn għaqdiet internazzjonali favur id-drittijiet tal-bniedem minħabba dan il-każ. Fl2013, l-SBS TV ħadmet film fuq dan iż-żagħżugħ.

L-Awstralja damet żmien twil b’relazzjonijiet ħżiena ma’ Singapore bħala protesta għallmewt ta’ Nguyen.

22 11|09|2016

kullhadd.com

MADWARNA

IX-XJENZA FIL-BELT 2016

L-AĦĦAR XJENZA DWAR IL-MOĦĦ TISPIKKA FIL-BELT VALLETTA L-għeġubijiet u l-problemi talmoħħ se jkunu l-qalba tal-attività ta’ kull sena Ix-Xjenza fil-Belt Valletta – Lejlet ir-Riċerkaturi Ewropej (Science in the City – European Researchers’ Night) fejn se tingħata spjegazzjoni dwar l-aktar xjenza avvanzata ispirata minn riċerka dwar ilmoħħ tal-bniedem permezz ta’ wirjiet interattivi, xogħlijiet talarti, esperimenti, mużika, teatru u simpożji. Il-ħames edizzjoni tal-festival dwar ix-xjenza blarti se ssir fil-Belt Valletta nhar il-Ġimgħa 30 ta’ Settembru mis-6.00pm sa nofsillejl. Ilparteċipazzjoni hi bla ħlas.

Il-festival Ix-Xjenza fil-Belt Valletta hu parti minn Lejlet ir-Riċerkaturi Ewropej u jaħbat ma’ aktar minn 300 attività oħra li jinżammu madwar l-Ewropa.

Għandu l-appoġġ ewlieni tal-Proġett Horizon 2020, (H2020, 2014-2020) ta’ Marie Skłodowska-Curie Actions tal-Kumissjoni Ewropea għarRiċerka u l-Innovazzjoni.

Science in the House se ssir fid-29 ta’ Settembru u tkun ospitata mill-Ispeaker talKamra Dr Anglu Farrugia, fejn membri tal-Parlament Malti u MEPs jiltaqgħu u jitkellmu ma’ riċerkaturi Maltin. Ix-xogħol ta’ Malta Neuroscience Network, u l-kontribut ta’ xjentisti u speċjalisti mediċi, psikjatri u newrologi Maltin, tal-lum u talpassat, se jintwerew fil-bini talParlament il-ġdid.

Il-programm kien ippreżentat waqt konferenza għall-midja fil-Valletta Campus talUniversità ta’ Malta. Dawk

preżenti ngħataw idea tal-livell tal-attivitajiet meta Moveo Dance Company taw sorpriża.

L-organizzaturi tal-attività, il-konsorzju mmexxi millUniversità ta’ Malta, il-Kamra Maltija tax-Xjentisti, il-Fond tar-Riċerka (RIDT), l-imsieħba korporattivi, u s-Segretarju Parlamentari għar-Riċerka, Innovazzjoni, Żgħażagħ u Sport Chris Agius, attendew għal din it-tnedija.

Meta waqt din l-attività tkellem il-Professur Alex Felice (Università ta’ Malta u l-Kamra Maltija tax-Xjentisti) qal: “Ilmoħħ hu interssanti kemm bħala struttura, kif ukoll bilmiljuni ta’ ċelloli li hemm f ’kull ras ta’ bniedem. L-imġiba, il-memorja, il-konjizzjoni talmoħħ huma l-ikbar misteru

għax-xjenza tal-lum. Din hi sfida kbira. Hemm proġetti ġodda ta’ riċerka fl-Unjoni Ewropea u l-Amerika ta’ Fuq li qed jistħarrġu dan. F’Malta wkoll għandna Neuro-Science Network ġdid. Irridu naraw kif din ir-riċerka tista’ sservi biex ilkundizzjoni umana titjieb.”

Il-Fond tar-Riċerka RIDT qed jappoġġja Ix-Xjenza fil-Belt għall-ħames sena konsekuttiva. Il-Kap Eżekuttiv ta’ RIDT, Wilfred Kenely, qal: “Ix-Xjenza fil-Belt Valletta hi pjattaforma li twassal għand ilpubbliku proġetti interessanti ħafna ta’ riċerka. Se jkun hemm firxa ta’ attivitajiet affaxxinanti dwar riċerka kurrenti fil-qasam tas-saħħa u dak mediku – partikolarment il-moħħ.” RIDT attivament

tfittex sorsi ta’ flus u appoġġ minn istituzzjonijiet privati u korporattivi, individwi privati, u alumni tal-Università biex iwessgħu l-istudji ta’ riċerka talUniversità.

L-attivitajiet ewlenin talfestival huma mifruxa middaħla tal-Belt Valletta, tul Triq ir-Repubblika sa Pjazza San Ġorġ. Se jkun hemm attivitajiet f ’postijiet oħra ċentrali filBelt Valletta. L-esibizzjonijiet se jintegraw xjenza, tagħrif u divertiment, fejn viżitaturi ta’ kull età jistgħu jieħdu sehem hands-on.

Il-Maniġer tal-Proġett Dr Edward Duca ta dettalji dwar il-programm sħiħ li jipprova jilħaq firxa kbira ta’ udjenzi, fosthom familji, żgħażagħ studenti u adulti.

Ix-Xjenza fil-Belt hu rikonoxxut bħala festival mill-organizzazzjoni Ewropa għall-Festivals u Festivals għallEwropa (EFFE). Għandu l-appoġġ tas-Segretarjat Parlamentari għar-Riċerka, Innovazzjoni, Żgħażagħ u Sport; Jugs Malta; Studio 7; MEUSAC; MCST; il-Kunsill Lokali tal-Belt Valletta; ilKulleġġ Malti tal-Arti, Xjenza u Teknoloġija; PBS; Notte Bianca; Spazju Kreattiv; Pjazza Teatru Rjal; u General Soft Drinks b’Coca Cola.

Il-programm jinsab fuq is-sit elettroniku ta’ Ix-Xjenza fil-Belt www.scienceinthecity.org.mt, jew għal aktar aġġornamenti riċenti fuq il-paġna ta’ Facebook www.facebook. com/ScienceInTheCityMalta

ĠBIR TA’ FLIEXKEN TAL-ĦĠIEĠ B’XEJN MINN BARS U RISTORANTI GreenPak Coop Society qed tmexxi servizz ta’ kuljum biex jinġabru fliexken talħġieġ vojta fi tliet lokalitajiet. Dan qed isir fuq bażi ta’ prova sat-2 ta’ Ottubru. Isservizz, disponibbli għall-bars u ristoranti matul il-front, jibda bejn Manoel Island, jgħaddi minn The Strand, Qui-Si-Sana, Triq it-Torri, il-Bajja tal-Balluta, u jibqa’ sejjer sat-telgħa ta’ Spinola.

GreenPak issieħbet mal-Kunsilli Lokali tal-Gżira, Tas-Sliema u San Ġiljan, flimkien mad-Dipartiment tas-Servizzi Tindif, biex tmexxi dan il-proġett pilota.

Fl-ewwel tliet ġimgħat inġabru aktar minn 20,000 flixkun vojt tal-ħġieġ permezz ta’ dan is-servizz speċjali.

“Fix-xhur tas-sajf, il-konsum ta’ xorb fil-bars u ristoranti jkun fl-ogħla tiegħu,” qal il-Kap Eżekuttiv ta’ GreenPak, l-Inġ. Mario Schembri. “ Kienet sfida interessanti għalina li, għal dan il-proġett pilota, iffukajna fuq promenade mill-aktar prominenti f ’Malta. Dan għax il-loġistika kellha tkun ibbilanċjata bl-aktar mod korrett. Qed immexxu dan is-servizz ta’ kuljum mingħajr ma naggravaw il-qagħda tat-traffiku f ’dawn it-toroq, bl-inqas inkonvenjent possibbli għall-pubbliku, u bl-inqas effett fuq in-negozju għal dawn l-istabbilimenti. Dawn l-aspetti kollha kienu elementi importanti li qed nieħdu inkunsiderazzjoni waqt dan il-proġett pilota. GreenPak hi kuntenta ħafna li, bil-kollaborazzjoni mill-qrib ta’ msieħba oħra fil-proġett, dan qed ikun suċċess. Aktar importanti minn hekk, permezz ta’ dan il-proġett, tunnellati ta’ skart qed ikunu riċiklati, u fl-istess waqt qed jitnaqqas iż-żibel mit-toroq.”

Is-servizz, li hu b’xejn, qed ikun ta’ kuljum u jsir fis-1.00am, inklużi l-Ħdud.

GreenPak tnaqqas il-problema tal-iskart tal-ħġieġ mit-toroq

MADWARNA

kullhadd.com

11|09|2016 23

MANUSKRITT KORALI TAT-18-IL SEKLU JINGĦATA L-ĦAJJA MILL-ĠDID

Qabel ir-restawr

Mix-xellug għal-lemin: Charles Azzopardi, Simon Dimech u Fr Robin Camilleri Il-Bank of Valletta appoġġja r-restawr ta’ ktieb korali miktub bl-idejn tat-18il seklu li jifforma parti mill-arkivji talknisja parrokkjali tal-Isla.

Charles Azzopardi, Kap tal-PR u l-Marketing fil-Bank of Valletta, iltaqa’ mar-Rev. Kan. Robin Camilleri, Arċipriet tal-knisja parrokkjali tal-Isla, u mal-konservatur Simon Dimech minn Atelier del Restauro matul l-istadji finali tal-proġett ta’ restawr.

“Il-manuskritt kien sofra ħsara estensiva minħabba infestazzjoni talinsetti, tbajja’ tal-ilma u ħmieġ tal-

wiċċ minħabba l-mess bl-idejn ripetut fil-passat.” qal is-Sur Dimech. “Wara d-diżinfestazzjoni, it-toqob fil-karta mtlew b’karta Ġappuniża u t-tqattigħ ġie sostnut b’tessut Ġappuniż biex tiġi żgurata l-integrità tal-paġni; madankollu, il-partijiet imsewwija baqgħu viżibbli b’mod ċar. Il-kopertura oriġinali wkoll ġiet ikkonservata u d-dokument kollu reġa’ ngħaqad mill-ġdid. Id-dokument ġie wkoll iddiġitalizzat biex jiġi mminimizzat il-bżonn tal-mess bl-idejn u b’hekk titnaqqas il-ħsara fil-futur. Se tinbena wkoll kaxxa protettiva għall-

Wara r-restawr finijiet ta’ konservazzjoni aħjar.”

“Huwa interessanti li wieħed jinnota li fil-manuskritt instab manuskritt separat li jġib id-data tat-23 ta’ Mejju 1917,” qal Fr Camilleri. “Minkejja li dan iddokument huwa separat mill-ktieb korali, dan ġie restawrat u ngħaqad mal-oriġinali. Aħna nieħdu din l-opportunità biex nirringrazzjaw lillBank of Valletta għall-appoġġ tagħhom u lil Atelier del Restauro għar-restawr tagħhom li ta’ min ifaħħru. Dan ilmanuskritt jifforma parti minn arkivju kbir fil-knisja parrokkjali tal-Isla li

jinsab fil-bżonn ta’ restawr, u għalhekk nixtieq nappella lill-pubbliku inġenerali biex jgħinna fir-restawr ta’ dawn iddokumenti imprezzabbli.”

“Huwa bi pjaċir għalina li għal darb’oħra qed nassoċjaw ruħna ma’ proġett li jipproteġi l-wirt kulturali għani tagħna,” qal Charles Azzopardi.

“Il-Bank of Valletta ħa sehem f ’numru kbir ta’ inizjattivi ta’ restawr ta’ profil għoli matul is-snin u ninsabu kuntenti li qed naraw parti oħra mill-istorja tagħna tiġi restawrata għas-sbuħija li kellha qabel.”

24 11|09|2016

kullhadd.com

MADWARNA

TRIDU L-GPS?

Fr Mario Attard OFM Cap

Kemm barkiet fih ħej dan l-imbierek ta’ GPS! Imma int u jien, anke jekk ma nsuqux, taf li għandna wkoll aċċess għall-GPS! U l-GPS tagħna hija l-Kelma ta’ Alla!

Isuquni u mhux insuq! Karozza m’għandix. Patri jien! Imma l-Mulej, fil-ħniena bla tarf tiegħu, dejjem ipprovdieli dak il-lift.

Li kieku kelli ngħodd il-karozzi li rkibt s’issa fihom, żgur li ma ngħoddhomx. Kemm irkibt f ’karozzi! Darba minnhom irkibt f ’waħda li l-isticker malwindscreen tagħha kien jgħid: I love sex. Taf li hi kienet l-unika karozza li waqqfittli meta kont sejjer għand is-sorijiet talmonasteru! Imbagħad karozza li kellha fuqha l-isticker I love Jesus u oħra warajha bl-isticker Jesus loves me komplew jagħfsu l-gass!

U ħasluni wkoll tafux! Eh Patri!

Kemm fil-ħajja ma trid tiġġudika lil ħadd! Għax il-Mulej malajr iwaqqgħek offside! Ħaġa sabiħa li ninnota f ’ħafna karozzi li rkibt fihom hija l-magħrufa GPS. Jew, kif isibuha b’mod tekniku, Global Positioning System. X’isem sabiħ u modern! Il-GPS hija sistema tan-navigazzjoni li titħaddem minn satellita. Hi magħmula minn network ta’ mhux anqas minn 24 jew, normalment, 30 satellita li huma mpoġġija fl-orbita mid-Dipartiment Amerikan tad-Difiża. L-għan primarju tal-GPS kien għallazzjoni militari. Madankollu, fissnin tmenin, il-Gvern Amerikan iddeċieda li jħalli l-programm tal-GPS jintuża min-nies ċivili.

L-informazzjoni tas-satellita hija mingħajr ħlas u taħdem f ’kull post fid-dinja.

Id-device tal-GPS għandu

għadd ta’ kapaċitajiet. Huwa jindika t-toroq possibbli. Juri l-konġestjoni tat-traffiku u rotot alternattivi. Jagħti wkoll toroq li jistgħu jintagħżlu biex wieħed jasal għad-destinazzjoni mixtieqa. Jekk xi toroq huma iffullati, il-GPS jagħtik l-aħjar rotta li għandek tieħu biex tasal fejn tkun ippjanajt li għandek tasal. Il-GPS jaħsiblek ukoll għal żaqqek minħabba li jurik minn fejn tista’ tixtri l-ikel.

Inkella fejn tista’ tuża flusek fil-banek, jew fejn toqgħod fillukandi. Jurik fejn għandek tisqi l-vettura tiegħek bil-fjuwil, u anke biex tasal fl-ajruport bilgħan li ssiefer jew biex tilqa’ lil xi ħadd li jkun ġie mis-safar. IlGPS jurik wkoll postijiet oħra ta’ interess. Dan id-device jgħinek tagħżel l-iqsar rotta minn żewġ lokazzjonijiet, kif ukoll jagħtik għażliet differenti biex issuq fuq il-highway jew toroq oħra bħal side streets.

Kemm barkiet fih ħej dan

l-imbierek ta’ GPS! Imma int u jien, anke jekk ma nsuqux, taf li għandna wkoll aċċess għall-GPS! U l-GPS tagħna hija l-Kelma ta’ Alla! Il-Bibbja! U għaliex dan?

Għax il-Bibbja turina liema triq għandna niġbdu fil-ħajja.

It-Tieni Ittra ta’ San Pawl lil Timotju tgħidilna li “l-Iskrittura kollha hija mnebbħa minn Alla, u tiswa biex wieħed jgħallem, iċanfar, iwiddeb u jrawwem fissewwa, biex hekk il-bniedem ta’ Alla jkun perfett, imħejji għal kull ħidma tajba” (2 Tim 3:1617). Il-Bibbja hija GPS meta ddawwal il-mixja ta’ ħajjitna.

Kif jgħid Salm 119: “Fanal għal riġlejja l-kelma tiegħek, u dawl filmogħdija tiegħi” (Salm 119:105).

Il-Bibbja hija GPS meta toqrosni waħda tajba fil-laħam il-ħaj ħalli nqum mir-raqda tal-indifferenza, inxammar il-kmiem, u nibda ngħixha. Hekk tħeġġiġni l-Ittra ta’ San Ġakbu: “Kunu intom dawk li jagħmlu l-kelma, u mhux tisimgħuha biss u hekk tqarrqu

bikom infuskom” (Ġak 1:22).

Il-Bibbja hija GPS meta turini li, fost l-imħabbiet li għandi f ’ħajti, imħabbet il-Mulej biss hija garanzija li se tibqa’ għal dejjem.

Bħalma jgħid il-Profeta Iżaija: “Il-ħaxix jinxef, u l-ward jidbiel, iżda l-kelma tal-Mulej tibqa’ għal dejjem” (Iża 40:8). Il-Bibbja hija GPS għalija meta, quddiem l-imħabba tal-Mulej Ġesù għalija li wasslitu biex jitwieled, ibati, imut u jqum minn bejn l-imwiet minħabba fija, jien, biex nirrispondi għaliha b’ġenerożità, niddeċiedi li ninqala’ mill-ħażen tiegħi u ngħix għalih bis-saħħa ta’ kelmtu. Bħalma tgħidli l-ittra ta’ San Ġakbu: “Neħħu għalhekk minn fuqkom kulma hu mniġġes u kull fdal ta’ ħażen, u ilqgħu bilħlewwa l-kelma mħawla fikom, li tista’ ssalvalkom ruħkom” (Ġak 1:21).

Qawwija din il-GPS li jisimha Bibbja sieħbi! Min jimxi magħha “isir jixbah lil bniedem għaqli li bena daru fuq il-blat” (Mt 7:24).

QADDIS LI KIEN ITTANTAT MIX-XITAN

Fr Hermann Duncan O. Carm

Kulħadd kien jaf kemm kien bniedem ta’ penitenza u mhux l-ewwel darba li ġie attakkat mix-xitan, tant li darba jingħad li ħaraqlu s-sodda

Ħafna minnha għandhom imħabba lejn San Ġwann Marija Vianney, magħruf bħala l-Kurat t’Ars, minħabba l-ħajja sempliċi tiegħu u għall-kapaċità tiegħu li jiġbed in-nies lejn Alla.

Dan il-qaddis magħruf maddinja kollha twieled f ’Dardilly fi Franza, fit-8 ta’ Mejju 1786 min Mattew u Maria, imwielda Beluse. Il-familja tiegħu kienet familja ta’ bdiewa. Huwa kien ir-raba’ wild minn sitta u twieled ftit ’il bogħod min Lyons. Fl1804, meta kellu 18-il sena kien wera lil missieru x-xewqa li jsir saċerdot. F’dak iż-żmien huwa kien jaħdem fir-razzett li kellha l-familja.

Sentejn wara Abbè Balley fetaħ skola għall-abbatini u għalhekk hu beda jattendi din l-iskola.

Meta ġabruh bil-lieva, ftit wara rnexxielu jaħrab.

Meta ntemmet ir-Rivoluzzjoni Franċiża sar trattat mal-Knisja u b’hekk is-saċerdoti setgħu jkolmpu jwettqu l-appostolat tagħhom fil-beraħ. Meta kellu 27 sena, Ganmarie Vianney daħal fis-seminarju.

Billi l-istudju kien kollu bil-Latin huwa sabha wisq bi tqila biex jitgħallem. Bosta drabi ma kienx jifhem x’kienu jgħidu l-għalliema u għalhekk ma setax iwieġeb għall-mistoqsijiet

tagħhom. Għalkemm kellu dawn id-diffikultajiet fl-istudju, ma qatax qalbu.

Kellu mħabba kbira lejn ilMadonna u meta kien jistudja kien ipoġġi quddiemu xbieha tal-Madonna u, b’fidi kbira, kien iħobb jgħidilha: “Għad inġibha żewġ.” Fl-ewwel term talbuh jitlaq mis-seminarju iżda l’Abbè Balley għenu jkompli jistudja.

Qabel ma ġie ordnat saċerdot weħel fl-eżami tal-aħħar, iżda meta għamlulu eżami privat wera li l-kwalitajiet morali tiegħu kienu jpattu ħafna għal kull nuqqas li seta’ kellu fil-memorja jew fil-ħila akkademika. Meta ġie eżaminat, wieħed eżaminatur instema’ jgħid minn taħt l-ilsien: “X’se nagħmlu b’dan il-ħmar?”

Meta l-qaddis Ganmarie semgħu qallu li “Sansun b’xedaq ta’ ħmar kien qatel elf Filistew, aħseb u ara x’jista’ jagħmel Alla bi ħmar sħiħ”. Huwa ġie ordnat saċerdot nhar it-13 ta’ Diċembru 1815.

Wara li sar saċerdot ġie magħżul bħala kappillan ta’ Ars, li kien raħal kemxejn imwarrab bi 370 ruħ b’kollox. Hemmhekk huwa wera l-fama tiegħu bħala konfessur u direttur spiritwali tal-erwieħ, tant li sar magħruf mad-dinja kollha.

Tajjeb li ngħidu li Ars, fi

Franza, kien qisu s-Siberja u meta l-Vigarju Ġenerali bagħtu hemm kien qallu: “Ma tantx hemm imħabba f ’dik ilparroċċa; inti trid titfa’ xi ftit fiha.” Meta telaq huwa lanqas kien jaf fejn qiegħed il-post, iżda wara li staqsa rnexxielu jasal.

Xħin wasal Ars, l-ewwel ma staqsa kien fejn qiegħda l-knisja.

Huwa sab knisja abbandunata li kienet ilha ma tintuża aktar minn sena. Meta ra hekk huwa ddeċieda li jirranġaha kif jista’, għalhekk naddaf u ħejja għallewwel quddiesa tiegħu f ’dan irraħal.

Billi f ’din il-parroċċa kien hemm ħafna injoranza reliġjuża minħabba r-Rivoluzzjoni Franċiża, Dun Ganmarie għamel minn kollox biex jiġġildilha. Il-prietki kienu ta’ prova kbira għalih billi l-memorja tiegħu kienet batuta wisq. Huwa kien iqatta’ sigħat sħaħ jipprova jitgħallem l-omelija tal-Ħadd, tant li nafu mill-istorja ta’ ħajtu li ġieli dam seba’ sigħat biex jitgħallimha.

Huwa kien jipprietka b’ħeġġa kbira u b’ton għoli. Infatti kien jispiċċa għajjien mejjet meta jasal fi tmiemha.

Il-Kurat t’Ars, Ganmarie, kien fetaħ skola b’xejn għall-bniet li iktar tard saret boarding school.

Wara ftit żmien beda jdaħħal biss tfal abbandunati bħala boarders. Huwa kien jemmen ħafna fil-providenza t’Alla.

Kulħadd kien jaf kemm kien bniedem ta’ penitenza u mhux l-ewwel darba li ġie attakkat mix-xitan, tant li darba jingħad li ħaraqlu s-sodda. Kien magħruf għall-għeġubijiet li kien jagħmel, fosthom li kien joħroġ ix-xjaten min-nies. Kien maħbub minn kulħadd, iżda kellu sempliċità tat-tfal. Meta darba l-isqof mar f ’Ars bla ma kien mistenni u libbes il-Kurat t’Ars bil-muzzetta ta’ kanonku, huwa ma ħassux komdu biha u pprova jneħħiha.

Huwa meqjus illum bħala xbieha ħajja tas-saċerdot umli marbut biss mal-Qalb ta’ Ġesù.

Kien iqarar għal 16-il siegħa kuljum lil nies mid-dinja kollha.

Huwa mar jiltaqa’ mal-Mulej nhar l-4 ta’ Awwissu 1859 u kien kkanonizzat fl-1925 millPapa Piju XI. Erba’ snin wara intgħażel mill-Knisja kollha bħala l-qaddis patrun talkappillani u tas-saċerdoti.

Ejjew ħuti nitolbu lil dan ilqaddis biex is-saċerdoti tagħna jkollhom l-istess spirtu ta’ dan il-qaddis ħalli aħna wara l-mewt tagħna naslu magħhom fil-ħajja ta’ dejjem.

XJENZA

kullhadd.com

11|09|2016 25

PJANTI KARNIVORI CLAYTON CUTAJAR B.Ed (Hons.), M.Ed. fix-Xjenzi

Il-ħdura, ix-xemx, l-ilma u l-ħamrija huma xi ftit millaffarijiet li probabbilment jiġu f ’moħħna meta nisimgħu l-kelma ‘pjanta’. Proprju għax il-maġġoranza tal-pjanti li niltaqgħu magħhom huma ħodor, jgħixu fil-ħamrija, jużaw l-ilma u xi nutrijenti oħra mill-ħamrija, u d-dawl taxxemx sabiex jipproduċu l-ikel tagħhom. Qatt xi darba rajna xi pjanta tiġri wara l-priża tagħha?

Nispera li le! Però, dan ma jfissirx li fid-dinja ma jeżistux pjanti karnivori li jieklu l-annimali.

Minflok jiġru wara l-priża dawn evolvew b’tali mod li jattiraw lill-priża, u jistennewha sakemm tiġi viċin biżżejjed sabiex ikunu jistgħu jagħtuha s-salt.

Normalment, pjanti karnivori jgħixu f ’ambjent fejn ma jkunux jistgħu jassorbu biżżejjed riżorsi mill-ħamrija li jkunu fiha, partikolarment in-nitroġenu li hu parti importanti millproteini sabiex il-pjanti jikbru b’saħħithom. B’hekk dawn

il-pjanti jduru fuq l-annimali sabiex jiksbu l-bqija tannutrienti li għandhom bżonn.

Sabiex pjanta tillixka annimal, issakkru, iddawru b’kimiki li jiddiġeruh u tassorbi xi nutrijenti minnu, tuża ħafna enerġija, tant li pjanta tista’ tmut jekk jaqgħu ħafna insetti fuqha. Dan ifisser li, fejn jistgħu, il-pjanti jgħaddu mingħajr dan il-proċess u jużaw biss in-nitroġenu li jsibu fil-ħamrija. Ħafna mill-pjanti karnivori jaqbdu annimali żgħar bħall-insetti u xi drabi żrinġijiet u mammiferi żgħar ħafna.

It-tliet tipi ta’ pjanti karnivori L-aktar tliet tipi ta’ pjanti karnivori magħrufa evolvew ilweraq tagħhom bħala nassa ta’ tip pitfall, flypaper jew snap. Pjanti tat-tip pitcher pitfalls għandhom weraq speċjali b’għamla partikolari ħafna li tixbah tazza tawwalija. Dawn il-weraq jitremblu u jiffurmaw kanal jiżloq mimli b’kimiki diġestivi

u huma wkoll mgħammra binnektar fin-naħa ta’ fuq tagħhom fejn jifforma l-għonq tal-kanal.

Meta xi żring jew insett jersaq lejn in-nektar hemm ċans kbir li dan jiżloq għal ġol-kanal finnofs tal-werqa u jegħreq fillikwidu li jkun hemm fil-qiegħ.

Minħabba li l-ħitan tan-naħa ta’ ġewwa tal-kanal huma miksija b’kimika oħra li tiżloq, it-tama li l-annimal isalva tkun żgħira jekk mhux impossibbli.

Il-Venus flytraps jiffurmaw parti minn grupp ieħor ta’ pjanti karnivori. Dawn huma fost l-aktar magħrufa mannies għax għandhom weraq avvanzati ferm u jqanqlu ċertu interess. Din il-pjanta tifforma weraq mitni fi tnejn li jinfetaħ u jingħalaq. Man-naħa ta’ ġewwa ta’ dawn il-weraq hemm xagħar fin u sensittiv li malli tnejn jew aktar minnhom jintmessu, iż-żewġ partijiet tal-werqa jingħalqu u jsakkru l-ħlejqa ġon-nofs tal-werqa.

Il-pjanta ħasbitlu wkoll sabiex tgħammar in-nofs tal-werqa b’kuluri jgħajtu u t-trufijiet binnektar sabiex tattira l-insetti. Ġaladarba l-insett jissakkar bejn iż-żewġ partijiet tal-werqa, glandoli fin-naħa ta’ ġewwa jarmu likwidu b’kimiki diġestivi li jħollu l-insett sabiex il-pjanta

tkun tista tassorbi n-nutrijenti li għandha bżonn.

Wieħed mill-gruppi bl-ikbar numru ta’ pjanti karnivori li jeżiżtu madwar id-dinja hu dak tat-tip flypaper, bħas-sundews.

Infatti waħda mill-akbar speċi ta’ pjanti karnivori, li tlaħħaq il-1.5m, instabet fl-2015 fuq muntanja fil-Brażil u hi proprju tip ta’ sundew bl-isem xjentifiku ta’ Drocera magnifica. Dan ittip ta’ pjanti għandhom bħal xewk żgħir u rqiq fuq il-weraq b’kimika li twaħħal u fl-istess ħin tiddiġerixxi l-insetti. Meta xi insett jinżel fuq il-werqa, jeħel u jiġi ddiġerit bil-mod il-mod waqt li l-werqa ddur miegħu sabiex tkun tista’ tassorbi dawk in-nurtijenti li jkollha bżonn.

Dawn il-pjanti għandhom isimhom magħhom – nida tax-xemx, minħabba li l-weraq tagħhom jidhru qishom binnida l-ġurnata kollha.

Ekosistemi differenti Ħafna mill-pjanti li naraw madwarna mhumiex pjanti karnivori minħabba li jikbru f ’ħamrija nutrittiva. Però, ilpjanti kollha huma l-bażi ta’ kull ekosistema f ’Malta u fiddinja. Ekosistemi bħax-xagħri, foresta, makkja u għaram tar-

ramel, fost l-oħrajn, jiddependu primarjament mill-pjanti sabiex isostnu l-annimali u fatturi oħra li hemm fihom. L-ekosistema msejħa ‘għaram tar-ramel’, bħarRamla l-Ħamra f ’Għawdex, tikkonsisti f ’għoljiet żgħar tarramel. Dawn l-għoljiet tar-ramel jinżammu milli jtiru bir-riħ jew jinġarru bix-xita permezz talgħeruq ta’ ċertu pjanti li, mhux talli kapaci jitkattru fir-ramel, iżda jissaportu l-imluħa wkoll.

L-għeruq ta’ dawn il-pjanti jassorbu l-melħ u, biex il-pjanta teħles minnu, tarmih mill-weraq fejn jinħall fin-nida ta’ filgħodu u jqattar bil-mod il-mod għal mal-art.

Dan kollu jurina l-varjetà u d-diversità tal-pjanti. Irriċerka turina li aħna l-annimali nqisu l-pjanti bħala ħlejqa minuri għalina u lanqas biss ninnutawhom fl-ambjent ta’ madwarna – fenomenu identifikat mill-botanisti Amerikani James Wandersee u Elizabeth Schussler fl-1998 bħala ‘plant blindness’. Dan innuqqas ta’ għarfien u interess fil-pjanti ta’ madwarna hu inkwetanti ferm għax, kif spjegajna hawn fuq, il-pjanti huma kruċjali għal kull tip ta’ ħajja fid-dinja u huma l-bażi għal ħajja sostenibbli.

26 11|09|2016

kullhadd.com

PERSONALITÀ

PASSJONI GĦALL-BODYBUILDING RAMONA

PORTELLI TINTERVISTA LIL

RAPLH DECELIS

Sit elettroniku: www.ramonaportelli.com Email: ramonaportelli@hotmail.com

Lil Ralph Decelis ilni nafu s-snin peress li aħna tampar xulxin fl-età kif ikoll għandna xi ħbieb inkomuni.

Għalkemm konna ilna ma niltaqgħu, kont naf li qed imur tajjeb fl-isport tiegħu, u kont naf ukoll li dan l-aħħar qed jokkupa l-kariga ta’ president tal-istess dixxiplina li tant iħobb b’passjoni: il-bodybuilding. Il-karriera tiegħu f ’dan l-isport hija ta’ suċċess, b’riżultati sbieħ ħafna.

Ralph għandu 37 sena, jgħix Santa Venera mas-sieħba tiegħu Blanche Coppola u, apparti l-bodybuilding u l-fitness li jeħdulu ħafna ħin, iħobb iqatta’ ftit ħin mat-tliet French bulldogs li għandhom.

Jiddeskrivi lilu nnifsu bħala persuna b’passjoni, tipikament Mediterranju u li juri rispett kbir, però jippretendi li jiġi rrispettat lura.

Meta kien iżgħar, Ralph kien jilgħab il-futbol, imbagħad, meta kellu 18-il sena, waqaf u ddeċieda li jibda sport ieħor, però qatt ma kien joħlom li se jasal fejn wasal illum. Filfatt, beda jittrenja fl-1998, u kkompeta l-ewwel darba tliet snin wara, fis-sena 2001, u minn hemm tista’ tgħid li beda jibni l-karriera tiegħu fil-bodybuilding b’riżultati sbieħ ħafna. “It-triq kienet diffiċli ħafna, però bl-għajnuna u l-appoġġ tan-nies ta’ madwari nħoss li għollejt isem Malta kemm bħala atleta u issa bħala

President tal-Federazzjoni,” beda jgħidli Ralph.

Sab l-imħabba f ’gym lokali Ta’ min jgħid li t-tfajla tiegħu, Blanche Coppola, hija wkoll bodybuilder ta’ suċċess lokali; għalhekk, b’kumbinazzjoni, it-tnejn li huma għandhom għal qalbhom l-istess sports.

Xtaqt inkun naf aktar fuq din il-passjoni tagħhom u, fuq kollox, kif u fejn iltaqgħu.

“Iltqajna fl-2007 f ’gym lokali. Inħoss li mmotivajt lil Blanche, li dak iż-żmien ma kellha l-ebda ħsieb tikkompeti.

Illum nistgħu ngħidu li, bla dubju, Blanche Coppola hija l-iktar atleta femminili li qatt kisbet suċċessi fl-istorja talbodybuilding u l-fitness Malti, apparti x-xogħol li tagħmel bħala segretarja ġenerali talgħaqda,” sostna Ralph.

Illum il-ġurnata Ralph huwa l-President tal-IFBB Malta. L-IFBB hija l-ikbar u

l-iktar għaqda prestiġġjuża tal-bodybuilding u l-fitness fiddinja b’iktar minn 180 pajjiż imseħbin magħha. Ta’ kull sena torganizza mijiet ta’ kompetizzjonijiet madwar iddinja kollha. “Il-pożizzjoni tiegħi tirrikjedi li ta’ kuljum naħdem sabiex insaħħaħ l-għaqda lokalment, kif ukoll fuq bażi internazzjonali.”

Issa li Ralph huwa l-president ta’ dan l-isport, staqsejtu jekk kellux iwaqqaf it-taħriġ tiegħu fil-bodybuilding, jew jekk xorta għadu jipparteċipa u jikkompeti. “Wara li ġejt elett bħala president fl-2012, ikkompetejt diversi drabi xorta waħda u t-taħriġ ma waqaf qatt. Issa li l-Federazzjoni qed tkompli tikber, il-prijorità tiegħi hija dejjem il-lat amministrattiv tal-għaqda.

Madankollu, ma nistax niċħad li l-ħajra li nerġa’ nikkompeti tibqa’ hemm.”

Tlabt lil Ralph jgħidli jekk, minn dak li jinnota madwaru, jarax interess biżżejjed fil-bodybuilding fost il-Maltin. “L-interess żdied drastikament f ’dawn l-aħħar snin, speċjalment kemm ilhom li ġew introdotti l-klassijiet talbikini fitness u men’s physique.

Sa ħames snin ilu kien ikollna madwar 15-20 kompetitur fil-kampjonati nazzjonali. Issena l-oħra kellna 59 u din is-sena dan ir-rekord se jerġa’ jinkiser,”sostna Ralph.

Riżultati tajbin barra minn xtutna Ta’ min jgħid ukoll li l-kumitat kollu, inkluż Ralph bħala president, jaħdem fuq bażi volontarja. Għalihom hija passjoni u mhux xogħol u

m’għandhom l-ebda interess finanzjarju mill-għaqda. “Issodisfazzjon tagħna huwa li naraw iktar atleti jissieħbu u jikkompetu fl-għaqda tagħna u li nkomplu niksbu riżultati tajbin barra minn Malta kif għamilna f ’dawn l-aħħar snin,” sostna Ralph.

Ftit xhur ilu, proprju fit-23 u l-24 ta’ April, saru l-kampjonati nazzjonali tal-bodybuilding. Filfatt, is-Sibt 23 April, waqt il-kampjonati nazzjonali kien hemm 70 kompetitur, li fosthom kien hemm kważi 30 tfajla, u għalhekk kienu ferm sodisfatti b’dan in-numru li permezz tiegħu kisru r-rekord tas-sena l-oħra.

L-aqwa 22 atleta Malti misSibt għaddew għall-Ħadd u kkompetew ma’ madwar 25 atleta barrani li ġew minn pajjiżi Ewropej. “Kellna attendenza ta’ madwar 1000 ruħ u għalhekk stajna faċilment

ngħidu li dan kien l-ikbar avveniment relatat malbodybuilding u l-fitness li qatt sar f ’pajjiżna,” sostna b’sodisfazzjon Ralph.

Meta mistoqsi jekk hemmx xi nuqqasijiet li hu jixtieq li jiġu rranġati rigward bodybuilding lokali, Ralph fisser li x-xena tal-bodybuilding u l-fitness kibret b’rata mgħaġġla f ’dawn l-aħħar snin. “Il-kumitat kuntent ħafna bl-appoġġ li jsib mill-gyms, ħwienet tal-health food u oħrajn. Nistgħu ntejbu f ’ċerti affarijiet bħal għajnuna finanzjarja li tingħata millIstat. Din tidher evidenti meta titkellem ma’ atleti u delegati li ġejjin minn pajjiżi oħra, speċjalment mill-eksblokk Sovjetiku.”

Għal aktar informazzjoni fuq il-federazzjoni IFBB Malta, tista’ żżur s-sit elettroniku www.mfbbf.org jew il-paġna ta’ Facebook IFBB Malta.

SKEDA

kullhadd.com

11|09|2016 27

103 06.30 Aħbarijiet 08.00 Skorfina (R) 09.00 Paperscan 10.05 Multisport (R) 10.35 Il-Missjoni Bżonnok 12.30 Aħbarijiet 12.35 Better Living (R) 14.00 Telebejgħ 15.00 Il-Missjoni Bżonnok 17.30 Aħbarijiet 17.35 Hazzzard Daily 17.45 Telebejgħ 18.00 Il-Missjoni Bżonnok 18.50 Fresh & Funky 19.30 Aħbarijiet 20.15 Sketches mad-Dulli 20.25 Il-Missjoni Bżonnok 23.30 Aħbarijiet

101 07.00 Aħbarijiet 08.30 Mill-Arkivji 08.45 Ħadt l-Aħbar 10.00 X’Joffri l-Kunvent 10.30 Fil-Ġnien ma’ Melo 11.00 Ħadd Għalik 14.00 Materjal Promozzjonali 15.00 Simpatiċi 17.05 Ninvetigaw x’Qed Nieklu 18.00 Aħbarijiet 18.15 Għawdex Illum 18.45 Ħallih Iħabbat!

19.30 Mill-Imħażen tal-Festa 20.00 Aħbarijiet 20.45 Pageant of the Seas 23.15 Aħbarijiet 23.30 Smack Down WWE

151 06.00 Aiuto, se le Mangiato il Cane!

06.30 Memex.

07.00 Sea Patrol 08.30 Heartland 09.00 Paralimpiadi Rio 2016 10.00 Dream Hotel 11.25 La Nave Dei Sogni 13.00 Tg2 Giorno 13.30 Tg2 Motori 13.40 Meteo 2 13.45 Quelli Che Aspettano 15.30 Quelli Che il Calcio 17.00 90simo Minuto 19.00 Spia e Lascia Spiare 20.30 Tg2 21.00 Tg2 Flash 21.05 NCIS 21.50 NCIS – New Orleans 22.40 Domenica Sportiva 23.25 Appuntamento al Cinema 23.30 Paralimpiadi Rio 2016

152 06.00 Rai News 06.30 Rassegna Stampa 08.00 Zorro 08.25 Cronache di Poveri Amanti 10.05 Sembra Ieri 10.40 Camera Con Vista 11.15 I Magnifici Sette 12.12 Tg3 Fuori Linea Estate 12.25 Colpo di Scena 13.00 Sfide 14.00 Tg Regione 14.15 Tg3 14.35 Tg3 L.I.S. 14.40 Lerba Dei Vicini 16.25 Perception 18.00 Kilimangiaro Magazine 18.55 Meteo 3 19.00 Tg3 19.30 Tg Regione 20.00 Blob 20.10 I Dieci Domandamenti 21.05 Cera Una Volta il West

162 06.00 Media Shopping 07.00 Una Vita 08.50 Media Shopping 09.05 Una Vita 13.25 Hemlock Grove 14.20 Girlfriends Guide to Divorce 16.15 Linas Hair 17.15 Rosamunde Pilcher 19.15 Royal Pains 21.10 Girlfriends Guide to Divorce 23.00 Modamania 23.10 Royal Pains 23.40 Hemlock Grove

372 06.00 Roadtrip With G. Garvin 07.00 Chopped 08.00 Amazing Wedding Cakes 09.00 The Pioneer Woman 10.00 Sibas Table 11.00 Barefoot Contessa 12.00 Diners, Drive-Ins and Dives 14.00 Chopped 15.00 Guys Grocery Games 16.00 Amazing Wedding Cakes 17.00 Sibas Table 18.00 Andy Bates Brazilian Street Feasts 19.00 Cutthroat Kitchen 20.00 Kitchen Casino 21.00 Man Fire Food 22.00 Mystery Diners 23.00 Man Fire Food 23.00 Cutthroat Kitchen 23.30 Man Fire Food

410 06.00 House Hunters International 08.00 Mega Mansions 09.00 Durban Beach Rescue 10.00 Salvage Dawgs 11.00 Hotel Impossible 12.00 House Hunters International 13.00 Building Alaska 14.00 The Treehouse Guys 15.00 Salvage Dawgs 17.00 Epic Attractions 18.00 Hotel Impossible 19.00 Building Off the Grid 20.00 Mysteries at the Museum 21.00 Mysteries at the Hotel 22.00 Building Alaska 23.00 Mysteries at the Museum 23.00 Durban Beach Rescue

300 06.00 Gigglebiz 06.15 Mr Blooms Nursery 06.55 Gigglebiz 07.10 Mr Blooms Nursery 07.50 Doctors 09.45 EastEnders 11.45 Absolutely Fabulous 13.45 Bargain Hunt 16.00 Doctor Who 17.30 The Paradise 20.15 Father Brown 21.00 Orphan Black 21.45 DCI Banks 23.15 Sherlock 23.30 DCI Banks

104 06.00 Euronews 07.00 Ninvestigaw x’Qed Nieklu 08.00 Aħbarijiet 08.45 Kelma għall-Ħajja 09.00 Quddiesa 09.45 Maratona Missjoni 17.00 BOV Premier – St Andrews vs

Tarxien 19.00 Maratona Missjoni 20.30 Aħbarijiet għal persuni b’nuqqas

ta’ smigħ 20.40 Ħallih Iħabbat!

21.10 Maratona Missjoni

153 06.50 Tg4 Night News 07.10 Media Shopping 07.40 Superpartes 08.15 Mondo Sommerso 10.00 Santa Messa 10.50 Mondo Sommerso 11.30 Tg4 Telegiornale 12.00 Don Franco e Don Ciccio

nell’Anno Della Contestazione 14.00 Donnavventura 14.20 Oceans Twelve 17.00 La Frustata 18.50 Anteprima Tg4 18.55 Tg4 Telegiornale 19.35 Dentro la Notizia 19.55 Tempesta d’Amore 21.15 Il Burbero 23.30 L’Onorevole con l’Amante Sotto

il Letto

306 06.00 Keeping Up With the Kardashians 11.00 WAGS 15.00 Keeping Up With the Kardashians 21.00 Hollywood Medium With Tyler

Henry 22.00 Catching Kelce 22.30 Botched. Post Op 23.00 Famously Single 23.00 Hollywood Medium With Tyler

Henry

400 06.00 How Do They Do It? 06.25 Misfit Garage 07.15 Fast N Loud 08.10 Wheeler Dealers 09.05 For the Love of Cars 09.55 Junkyard Empire 10.50 Railroad Alaska 11.40 Storage Hunters UK 12.35 Property Wars 13.30 The Liquidator 14.25 Dallas Car Sharks 15.20 Driving Wild 16.15 For the Love of Cars 17.10 How Its Made. Dream Cars 18.05 Wheeler Dealers 19.00 Alaskan Bush People 20.00 Men, Women, Wild 21.00 Dark Woods Justice 22.00 American Chopper. Shaq Bike 23.00 River Monsters 23.50 Men, Women, Wild

412 06.00 Teleshopping 09.00 Pawn Stars 15.00 Counting Cars 16.00 Alaska Off-Road Warriors 17.00 Ice Road Truckers 18.00 Pawn Stars 19.00 The Human Calculator 20.00 Mountain Men 21.00 Pawn Stars 22.00 15 Septembers Later 23.00 9/11. 102 Minutes That Changed

America

403 06.00 Kitchen Boss 09.30 Fat Chance 13.10 Separated At Birth 14.05 Cake Boss 15.00 Psychic Matchmaker 15.30 Say Yes to the Dress 15.55 Say Yes to the Dress: Bridesmaids 16.25 Happily Ever Laughter 16.50 Curvy Brides 17.20 Something Borrowed, Something

New 17.50 Bride by Design 18.15 Say Yes to the Dress Canada 18.45 Say Yes to the Dress: Randy

Knows Best 19.10 Randy to the Rescue 20.05 My Big Fat American Gypsy

Wedding 21.00 Say Yes to the Dress 21.55 Sex Hospital 22.50 Separated At Birth 23.35 Love, Lust or Run

452 07.05 Blaze and the Monster Machines 07.25 PAW Patrol 07.55 Winx Club 08.50 The Fairly OddParents 09.30 Sanjay and Craig 10.00 Alvinnn!!! and the Chipmunks 10.25 The Loud House 10.55 Kung Fu Panda 11.20 Lost in the West 12.05 Sam and Cat 12.30 Victorious 13.00 Alvinnn!!! and the Chipmunks 16.30 Lost in the West 17.15 SpongeBob SquarePants 18.10 Teenage Mutant Ninja Turtles 18.35 The Penguins of Madagascar 18.55 Henry Danger 19.25 The Thundermans 19.50 Bella and the Bulldogs 20.20 100 Things to Do Before High

School 20.45 SpongeBob SquarePants

102 07.00 Aħbarijiet 09.00 Mill-Familja Rjali 09.15 Missjoni 10.15 Telebejgħ 11.15 Quddiesa mis-Santwarju Ta’ Pinu 12.00 Telebejgħ 14.20 Maratona b’Risq il-Missjoni 18.00 Aħbarijiet 18.05 Flusek (R) 18.35 Maratona b’Risq il-Missjoni 19.30 Aħbarijiet 20.30 Maratona b’Risq il-Missjoni 00.00 Aħbarijiet

154 05.45 Media Shopping 06.00 Prima Pagina 08.00 Tg5 Mattina 09.10 Shackleton – Morte o Gloria 12.00 Melaverde 13.00 Tg5 13.40 Larca di Noe 14.00 Forum Presenta – I Nuovi Diritti 18.45 Il Segreto 20.00 Tg5 20.40 Paperissima Sprint 21.10 Il Segreto 23.30 Tg5 Notte 23.30 Segui il Tuo Cuore

307 06.50 Giada at Home 07.40 Healthy Gourmet 08.30 Kitchen Cousins 09.25 Caribbean Life 09.50 Hawaii Life 10.15 Rehab Addict 11.10 Flip or Flop 12.00 House Hunters 12.50 Fixer Upper 13.45 Platinum Weddings 14.35 Tiny House, Big Living 15.25 Fixer Upper 16.15 Restoration SOS Detroit 17.05 Platinum Weddings 18.00 Island Hunters 18.55 House Hunters 19.45 Hawaii Life 20.10 Caribbean Life 20.35 Island Life 21.00 Vacation House for Free 21.55 Tiny House, Big Living 22.45 Caribbean Life

312 06.20 Robot Jox 07.45 One More Time 09.20 Sharks Treasure 10.55 The Manchu Eagle Murder Caper

Mystery 12.20 Ski Patrol 13.50 The Apple 15.15 Pork Chop Hill 16.50 The Real Howard Spitz 18.35 Bank Shot 20.00 Layer Cake 21.45 Into the Blue 23.20 Run 23.35 Layer Cake

600 07.00 U.S. Open Tennis 08.30 FIFA World Cup Futsal 10.00 FEI Global Champions Tour

Equestrian 11.00 FIS Summer Grand Prix Ski

Jumping 12.45 WATTS 13.00 U.S. Open Tennis 14.30 La Madrid Challenge by La Vuelta

Cycling 16.30 Vuelta a Espanaa 17.10 Eurosport2 News 17.15 Vuelta Extra 17.30 Vuelta a Espanaa 20.45 Vuelta Extra 21.10 Eurosport2 News 21.15 U.S. Open Tennis 21.45 Game, Set and Mats 22.00 US Open Tennis 23.30 Game, Set and Mats 23.45 WATTS

150 06.00 Rai News 07.05 Overland 14 08.00 Tg1 08.20 Passaggio a Nord-Ovest 09.05 Dreams Road 10.00 Easy Driver 10.25 A Sua Immagine 10.55 Santa Messa 11.50 A Sua Immagine 12.00 Recita dell’Angelus 12.10 A Sua Immagine 12.20 Linea Verde Estate 13.30 Telegiornale 14.00 Wind Music Awards 2016 17.20 Un Estate in Grecia 18.45 Reazione a Catena 20.00 Telegiornale 20.35 Donne 20.45 Techetechete – Stasera Con Noi 21.25 Don Matteo 23.05 Che Tempo Fa 23.10 Applausi

155 06.30 Media Shopping 07.00 Superpartes 07.35 I Puffi 08.05 Tom and Jerry 08.20 The Looney Tunes Show 09.15 Mila e Shiro 10.30 Una Mamma Per Amica 12.25 Studio Aperto 13.00 Sport Mediaset Extra 14.00 I Simpson 14.25 Mr. Bean – L’Ultima Catastrofe 16.15 Adele e l’Enigma Del Faraone 18.20 Camera Cafè 18.30 Studio Aperto 19.00 Due Uomini e Mezzo 19.24 Rush Hour – Missione a Parigi 21.25 Mission Impossible III 23.55 Transporter – The Series

406 06.00 Big Fish, Texas 07.00 Yukon Gold 08.00 Genius by Stephen Hawking 09.00 Cosmos. A Spacetime Odyssey 10.00 Sinkholes. Swallowed Alive 11.00 Beyond Magic With DMC 12.00 Car S.O.S 13.00 Generation X 14.00 Last Secrets of the Third Reich 16.00 Nazi Megastructures 17.00 Air Crash Investigation 18.00 Ice Road Rescue 19.00 Air Crash Investigation 20.00 9/11. The Plane That Hit The

Pentagon 21.00 9/11 Rescue Cops 22.00 Inside 23.00 Air Crash Investigation

405 07.15 Yankee Jungle 08.10 Zoltan the Wolfman 09.05 Australia Doesnt Just Want to

Kill You 10.00 Rugged Justice 10.55 Austin Stevens. Snakemaster 11.50 Deadly Islands 12.45 Village Vets 13.40 Dr. Dee: Alaska Vet 14.35 The Lion Queen 15.30 Biggest and Baddest 16.25 Saving Africas Giants With Yao

Ming 17.20 Tanked 18.15 Zoltan the Wolfman 19.10 Australia Doesnt Just Want to

Kill You 20.05 Dr. Jeff: Rocky Mountain Vet 21.00 Tanked 21.55 Austin Stevens. Snakemaster 22.50 Gator Boys 23.35 Village Vets

603 06.00 P1 Superstock Series Powerboat

Racing 07.00 MLBs Best 07.30 Q-Sport 08.00 Live – NRL Rugby League 10.30 NCAA College Football 13.00 IFSC Climbing Monthly 13.30 MLBs Best 14.00 Q-Sport 14.30 Americas Cup World Series

Yachting 16.00 Major League Baseball 18.30 Gillette World Sport 19.00 NFL Football

28 11|09|2016

kullhadd.com MIĊ-

ĊINEMA

RAPPORT TA’

ĊINEMA

CARMEL BONNICI

HELL OR HIGH WATER

ATMOSFERIKU

IKKALKULAT, INTELLIĠENTI U SUPERB Atturi Ewlenin: Jeff Bridges, Chris Pine, Ben Foster, Gil Birmingham, Katy Mixon Direttur: David Mackenzie Distributur: Studiocanal Ltd Films Maħruġ minn KRS Releasing Jekk qatt dan is-sajf ħriġt miċ-ċinema sodisfatt bil-kbir u ferħan internament, kien wara li rajt Hell Or High Water.

Barra r-reċtar implakabbli tat-tliet protagonisti, l-atmosfera vivida rurali ta’ iżolament palpabbli ta’ kważi disperazzjoni tal-wesgħat bla tarf tal-kampanja ta’ West Texas laqtuni bil-kbir u, flimkien mal-mużika evokattiva ta’ Nick Cave u Warren Ellis, b’xi kanzunetti a la Leonard Cohen, tassew aġevolaw din il-produzzjoni.

Minkejja li l-film fih diversi serqiet ukoll b’xi azzjoni vjolenti, bi tmiem li jixbah lil High Sierra (1941, bl-attur Humphrey Bogart), id-direttur David Mackenzie iżjed enfasizza fuq il-karattri diversi tal-aħwa kriminali li jinsabu f ’sitwazzjoni fiskali ddisprata.

Toby (Pine) u Tanner Howard (Foster) huma żewġ aħwa li, biex iħallsu ħalli jibqgħu

Ħin. 102 min. Ċert. 15

jżommu r-razzett tagħhom, jibdew jikkommettu diversi serqiet mill-banek.

Qed jagħmlu hekk ta’ malajr għax bir-razzett f ’idejhom ikunu jistgħu jbigħu l-art billi f ’dawk l-inħawi hemm iżżejt. Toby hu aktar miġbur, però ddivorzjat u jixtieq jara lil uliedu jgħixu ħajja futura aktar komda; waqt li Tanner, moħħu fuq il-grillu, kien serva żmien fil-ħabs fuq xi qtil. Isusu warajhom hemm żewġ Texas Rangers, Marcus Hamilton (Bridges) u Alberto Parker (Birmingham) ta’ nisel Indjan.

Dawn jobsru x’inhi t-tattika tal-aħwa u jlestulhom nassa.

Hell Or High Water, bħal diversi oħrajn simili tas-snin sebgħin, għandu parti minnu road movie, fil-ġeneru ta’ Western modern. Eċċellenti hija s-sekwenza finalissima li toħloq tensjoni tant taħraq li tassew ammirevoli, tant li ’l film kellu l-premiere tiegħu filwieħed jiskanta kif se tispiċċa. quddiem tista’ tieħu t-timbru festival ta’ Cannes f ’Mejju li Id-direttur solvieha b’mod ta’ great movie moments. Dan il- għadda.

KIDS IN LOVE

REALISTIKU

ŻAGĦŻUGĦ DIŻILLUŻ U F’DILEMMA Atturi Ewlenin: Will Poulter, Alma Jodorowski, James Blackley, Preston Thompson, Sebastian De Souza, Cara Delevigne, Gala Gordon Direttur: Chris Foggin Ħin: 83 min.

Distributur: Signature Ent. Films Maħruġ minn Side Street Films, Eden Cinemas

Ċert. 15.

Kids In Love, id-debutt taddirettur Chris Foggin dwar grupp ta’ studenti żgħażagħ f ’Londra, li jitilqu mid-dar biex jgħixu ħajja libera bejniethom mingħajr l-indħil tal-adulti, ma naħsibx li jagħti stampa eżatta ta’ din it-tendenza. Dan ix-xogħol jidher timidu wisq għall-ġibdiet li jħossu dawn l-adoloxxenti u, b’hekk, iddirettur minn fuq screenplay ta’ Sebastian De Souza u Preston Thompson, tnejn mill-atturi stess, jibqa’ ftit diskret firrelazzjonijiet sesswali u attrazzjonijiet fiżiċi oħra.

Jack (Poulter), żagħżugħ ta’ madwar 18-il sena u student f ’Londra, mhux konvint millħajja li l-ġenituri tiegħu jriduh jagħżel. Meta hu jiltaqa’ ma’ Evelyn (Jodorowski), xebba żagħżugħa, din tintroduċih mal-ħajja marġinali tal-belt.

Hu jagħmel ħbieb, permezz

tagħha, ma’ ħafna oħrajn taletà tiegħu; kollha inklinati lejn l-arti u li jgħixu għalihom f ’appartamenti separati.

Meta jibda jħoss ġibda ġenwina lejn Evelyn, din ma tidhirx li trid tikkommetti ruħha billi sikwit tiltaqa’ u toħroġ ma’ Milo (De Souza) anke meta tkun flimkien ma’ Jack. Hu mhuwiex matur biżżejjed għal dawn l-intriċċi u jsib ruħu f ’dilemma kbira u mhux ċert kif se jirreaġixxi.

Kids In Love hu ġenwin fliskop tiegħu, bil-maġġoranza tal-atturi żgħażagħ kompetenti ferm. Din il-produzzjoni, li ġiet miġbuda f ’diversi lokalitajiet magħrufa tal-belt kapitali Ingliża, l-aktar ħdejn ix-xmara Thames, tinkludi wkoll diversi attivitajiet bħal discos bi żfin movimentat u anke l-karnival ta’ Notting Hill.

ĊINEMA

kullhadd.com

11|09|2016 29

BEN-HUR

EPIKU

IS-SAGA KOLOSSALI TA’ ĦBIBERIJA U RIVALITÀ

tip tal-komiks u logħbiet Atturi Ewlenin: Jack Huston, Toby Kebbell, Morgan vidjows), qalbi għamlet tikk.

Freeman, Rodrigo Santoro, Nazanin Boniadi, Ayelet Zurer Ben-Hur il-ġdid hu xogħol sodisfaċenti ħafna, restritt Direttur: Timur Bekmambetov Ħin: 123 min. minn kull esaġerazzjoni, fejn Distributur: Paramount/MGM id-direttur ta prominenza u Maħruġ minn KRS Releasing Ċert. 12A ffoka l-aktar fuq r-relazzjoni ta’ żewġt iħbieb, aħwa adottivi, Ben-Hur (1959) kien film il unur; rekord milħuq minn bil-vendetta u r-redenzjoni ta’ kolossali u monumentali Titanic u The Lord Of The Rings: wara. li kważi impossibbli li The Return Of The King. Meta Judah Ben-Hur (Huston), l-eċċellenza tiegħu terġa’ wieħed iqis li dawn it-tnejn tal- prinċep żagħżugħ Lhudi, ikun tintlaħaq. Dan il-blockbuster aħħar kellhom aktar kategoriji akkużat bi tradiment minn assolut żvolġa bi preċiżjoni għad-dispożizzjoni tagħhom Messala (Kebbell), meqjuż eżatta, sekwenzi varji jintegraw biex jintrebħu, is-suċċess ta’ bħala ħuh mill-familja Benf ’xulxin b’intelliġenza, Ben-Hur hu iżjed straordinarju. Hur, issa uffiċjal kburi u djalogu li jagħmel sens tassew, Meta smajt li dan il-fenomenu arroganti fl-armata Rumana. spettaklu gwapp, sentimenti li se jerġa’ joħroġ għall-wiri u, Hu jintbagħat bħala lsir jaqdef jmissu l-qlub, azzjoni, vendetta aktar li d-direttur se jkun ir- fuq vapur tal-gwerra, u meta, u redenzjoni. Spiċċa biex fis- Russu Timur Bekmambetov wara ħames snin ta’ tbatija serata tal-Oscars kaxkar 11- (li jispeċjalizza f ’azzjoni enormi, jerġa’ jsib ruħu liberu,

moħħu biss f ’vendetta spjetata, ikollu xi inkontri qosra ma’ Ġesù li jħawdulu ħsibijietu.

Din il-produzzjoni ġdida, xi siegħa u nofs inqas minn ta’ qabilha, fiha diversi tibdiliet, imma l-essenza tal-istorja ta’ Lew Wallace, miktuba fissena 1880, għadha hemm.

Il-battalja ħarxa navali bilpriġunieri marbutin bil-katina jaqdfu b’ħilithom kollha għal ħajjithom, it-tiġrija fantastika bil-karrijiet (tajba daqs tal-film tal-1959), il-Passjoni ta’ Sidna Ġesù Kristu (hawn ftit imtawla) u ċ-ċella tal-imġiddmin familja ta’ Judah Ben-Hur, huma riprodotti b’ħila kbira, Ittmiem ta’ dan il-blockbuster ta’ żmienna jikkumplimenta

l-ideal tal-awtur, il-Ġeneral Lew Wallace, li ġietu l-idea li jikteb dan ir-rakkont meta kien iddispjaċut ħafna jara l-ħruxija użata kontra ċittadini talistess pajjiż fil-Gwerra Ċivili Amerikana.

L-effetti speċjali viżwali huma tajbin ħafna. Ix-xogħol ta’ kważi ħamsin sena ilu għandu miljuni ta’ ammiraturi ta’ età matura li forsi se jkemmxu xufftejhom li dan ilkapolavur reġa’ nħadem, imma nassigurahom li m’għandhomx għalfejn. Il-paraguni huma odjużi u wieħed jagħmel tajjeb li għal ftit ħin iwarrab il-memorja tal-ieħor u jieħu gost b’dan il-film ukoll b’atturi tajbin.

L-AQWA ĦAMES FILMS Bejn il-31.08.2016 u l-04.09.2016

1.

2.

3.

4.

5.

Finding Dory Pete’s Dragon War Dogs Mechanic: Resurrection Suicide Squad

KOMPETIZZJONI EMPIRE CINEMA

Mistoqsija għal din il-ġimgħa:

F’liema sena ħareġ l-ewwel darba l-film Ben-Hur?

Ibgħat it-tweġiba tiegħek lil: Kompetizzjoni Films, KullĦadd, KullĦadd, ONE Complex, A 28 B, Industrial Estate, il-Marsa, MRS3000 Rebbieħa tal-ġimgħa l-oħra: L. AZZOPARDI – Wied il-Għajn

30 11|09|2016

kullhadd.com

AVVIŻI KLASSIFIKATI ­­­­SERVIZZI

mara, fajjenza, arloġġi, figurini, muniti, midalji, u kull ħaġa Investigazzjoni privata: żwiġi- oħra tad-dar.Ċemplu fuq jiet, għerusija u relazzjonijiet 2147 0128/2123 7597/9986 oħra, DNA forensic tests, tfal 9519. maħtufin minn Malta, każijiet ċivili, każijiet oħra fil-Qor- Għamara għall-bejgħ f ’ti, problemi f ’kumpaniji jew kundizzjoni tajba. Kċina talnegozju. Nagħmlu xhieda oak bil-mejda u sitt siġġijiet. fil-Qorti. Naħdmu f ’Malta u Kamra tas-sodda. Wall unit anke barra. Għal appuntam- u vetrina tal-kawba kollha ent ċemplu 7959 0000. Email: ħġieġ. Ċempel 2731 2977. info@privateinvestigationmalta.com Għandna varjetà kbira ta’ arloġġi bħal Tissot, Citizen, Korsijiet f ’Livell Ordi- Casio, Michael Kors, Fossil, narju f ’diversi suġġetti Esprit, Festina u Q&Q. Issibħall-Matematika, Ingliż, bilna wkoll arloġġi ta’ mal-ħaMalti, Franċiż, Fiżika u oħra- jt, żveljarini u selezzjoni ta’ jn. Noffru wkoll korsijiet cuckoo clocks mill-Black Fortal-ECDL. Prezz €35 kull est. Noffru servizzi rigward module. Noffru wkoll korsiji- tiswija ta’ kull tip ta’ arloġġ et bażiċi fil-kompjuter, €50. kif ukoll nibdlu batteriji, Ċempel 2166 2241 jew 7766 ċineg, naqtgħu kull forma ta’ 2241 jew żur is-sit elettroni- ħġieġa, eċċ. Għal dawk l-arku www.tudorinsti- loġġi tajbin għall-ilma, noffru tute.com s-servizz ta’ water pressure test waqt li tistennew għalih. NiLezzjonijiet taż-żfin fuq stil speċjalizzaw ukoll fuq tiswija ballroom jew Latin-Amer- ta’ grandfather clocks u kull tip ikan. Lezzjonijiet taż-żfin ta’ clock. It-tiswija hija bil-gagħall-beginners u kompetizz- ranzija. jonijiet minn Imperial Qual- Għal aktar informazzjoni żur ified Dance Teacher (ISTD) is-sit: www.expresswatchreIbgħat SMS fuq 7925 3015 pairs.com jew irrikorru 110, jew ċempel 2138 6818 sa Triq il-Kungress Ewkaristiku, 12.00pm. il-Mosta. Ċempel 2141 7235.

Care and Cure Group Ltd: infermiera mħarrġa, caring assistants, nannies, nies imħarrġin biex iżommu kumpanija, għajnuna fid-djar u night sitters.

Servizz ta’ 24 siegħa, Għandna wkoll għall-kiri: wheelchairs, hoists, commodes, walking frames u hospital beds. Għal aktar informazzjoni ċempel fuq dawn in-numri: 2137 6946/9947 0178.

AFFARIJIET GĦALL-BEJGĦ Aħna nixtru kollox, bħal għa-

li tal-ilma, ċangatura qadima jew ġdida, kantun qadim, lavur ta’ kull tip. Ċempel lil Jason fuq in-numru 2143 2352 jew 9947 7167.

Għal kull tip ta’ problema ta’ moffa jew bjut jagħmlu l-ilma aħna għandna s-soluzzjoni.

Nispeċjalizzaw f ’waterproofing membrane u liquid membrane fuq bjut, appoġġi, btieħi, basements, eċċ. Nużaw materjal ta’ kwalità kollu ċċertifikat b’10 snin garanzija. Għal stima b’xejn ċempel 7908 6715.

Għal kull tip ta’ kisi bil-ġibs, ramel u siment, graffiato, żebgħa, xogħol fuq l-antik, xogħol fuq il-pont, madum, membrane, dawl u ilma. Ċempel fuq 7928 5444.

Tiswija u installazzjoni ta’ estensjonijiet tat-telefowns għal kull tip ta’ linji fissi. Ċempel fuq 7993 0419.

Varjetà ta’ ħwat, ħoroż, kanali tal-ilma, ċangatura qadima jew ġdida, kantun qadim, lavur ta’ kull tip. Ċempel lil Jason fuq in-numru 2143 2352 jew 9947 7167.

WP Ltd ta’ Triq ix-Xitwa, Ħal Qormi, jispeċjalizzaw f ’xogħol ta’ waterproof membrane, XOGĦOL U damp proofing u rubberised paint.

MANUTENZJONI 25 sena esperjenza. Stimi b’xejn u prezz moderat. ĊemInstallazzjoni u tiswija ta’ aeri- pel 2148 8972, 2143 8326, als tat-televiżjoni. Offerti van- 9944 5527 jew 7981 2784 jew taġġużi fuq sistemi tas-satelli- żur is-sit www.wpmalta.com ta u fuq l-Android TV Boxes. Ċempel fuq 2148 6211.

Jason Gatt għal kull xogħol AVVIŻI OĦRA ta’ tibjid u tikħil, kisi normali, fuq il-fil, fuq xogħol antik u Paul & Waters – The bil-pont, kisi bil-ġibs u graffi- Perfumery. Għall-aqwa ditti ato. Kiri ta’ cherry picker (tower ta’ fwejjaħ, oriġinali u blladder). Ċempel fuq 9945 4235 orħos prezzijiet f ’Malta, żur jew 2180 5811. il-ħwienet ta’ Paul & Waters – The Perfumery. Il-ħwienet Varjetà ta’ ħwat, ħoroż, kana- tagħna tal-Fgura, il-Mosta,

Ħal Qormi u Raħal Ġdid ikunu miftuħin kuljum mid9.00am san-12.30pm u mill4.00pm sas-7.00pm. Paul & Waters Free Delivery Service. Ċempel 2766 3361.

MUSIC LINK: Issibilna kull tip ta’ strumenti mużikali, fosthom drums kemm akustiċi u elettriċi, cymbals, percussion, pjanijiet diġitali, baby grand pianos, sound mixers u sound cards. Apparat ta’ DJ sound systems, kitarri klassiċi u akustiċi, bass guitars, strumenti tar-ram, wood winds, vjolini, spare parts u aċċessorji oħra.

Issib ukoll kotba tal-mużika tat-tagħlim.

Mur Music Link, 262, Triq Fleur-de-Lys, B’Kara. Ċempel 2148 2796.

AGR AUTO JAPANESE PARTS għall-karozzi: Inbigħu kull tip ta’ parts ta’ karozzi Ġappuniżi u Koreani, fosthom Kia, Toyota, Isuzu, Daewoo, Mitsubishi, Honda, Subaru. Huma wkoll importaturi ta’ żjut u air filters, shock absorbers, brake pads, clutches, eċċ. Parts ġenwini.

Għal aktar informazzjoni ċempel 2144 6839 jew 9947 4504. Fax: 2147 0295. Email: alex@agrautoparts.com Nigret Night Club and Restaurant, Labour Ave, irRabat, Malta. Naċċettaw riservazzjonijiet għal coffee mornings, lunches u dinner

ISEM, KUNJOM, NRU TAT-TELEFOWN/MOWBAJL U INDIRIZZ

dances u kull okkażjoni oħra.

Miftuħin fil-weekends, lejla Maltija b’differenza kull nhar ta’ Ġimgħa. Nhar ta’ Sibt mużika għal kulħadd ma’ Franz Grech. Inservu wkoll take-away fil-weekends.

Naċċettaw riservazzjonijiet għal kull okkażjoni. Għal aktar informazzjoni ċempel 2145 4858/2145 4908/7945 4908.

Tistgħu żżuru s-sit elettroniku www.nigretnightclub.com jew www.nigretnc.com TALBA LILL-ISPIRTU S-SANTU: Int li ssolvi l-problemi kollha, dawwal it-toroq kollha tiegħi biex nikseb dak li neħtieġ. Inti li tajtni d-don divin biex naħfer u ninsa d-deni kollu li jsir kontra tiegħi, li f ’kull mument ta’ ħajti tkun maġenbi.

F’din it-talba qasira nixtieq nirringrazzjak ta’ dan kollu, waqt li nikkonferma mill-ġdid li qatt ma ninfired minnek, anke quddiem l-illużjonijiet materjali. Nixtieq li nkun miegħek fil-glorja ta’ dejjem.

Grazzi għall-ħniena tiegħek lejja u lejn dawk li jiġu minni.

Din it-talba għandha tingħad tlett ijiem wara xulxin. Wara tlett ijiem it-talba tkun maqlugħa, anke jekk għallbidu tidher diffiċli. It-talba għandha tkun ippubblikata mill-ewwel wara li tinqala’ l-grazzja, bla ma tissemma’ x’kienet.

Is-Soc. Fil. La Stella tal-Gudja, qiegħda tbiegħ biċċa art fl-inhawi ta’ Rażżat, limiti tal-Gudja.

KUPUN AVVIŻI KLASSIFIKATI IKTEB L-AVVIŻ F’DAN L-ISPAZJU

AVVIŻI

Aktar dettallji jinkisbu billi ċċempel fuq 79062813

Offerta 1: Ġimagħtejn Offerta 2: 5 ġimgħat Offerta 3: 2 avviżi għal 5 ġimgħat Offerta 4: 13-il ġimgħa Offerta 5: 26 ġimgħa Offerta 6: 52 ġimgħa

€5 €10 €15 €30 €56 €93

ĦLAS B’CASH JEW CHEQUE LIL: Avviżi Klassifikati, KullĦadd, ONE Complex, A 28 B, Industrial Estate, il-Marsa, MRS3000

AVVIŻI

kullhadd.com

AVVIŻI ĠENERALI Kunċert minn DCapitals Band fiċ-Ċittadella #CittadellaGozo fi ħdan il-Ministeru għal Għawdex jippreżentaw il-kunċert DCapitalsLive@Cittadella illum il-Ħadd 11 ta’ Settembru 2016, fit-8.00pm – kunċert mużikali mill-band Għawdxija DCapitals bil-parteċipazzjoni tal-kantanti rinomati Ludwig Galea u Nadine Axisa flimkien mal-kantanti residenti tal-band Francesca Sciberras, Fabian Galea u Jolene Samhan. Il-kunċert ikun taħt id-direzzjoni ta’ George Apap.

Il-kunċert, li se jsir fil-foss taċ-Ċittadella, huwa wieħed millavvenimenti organizzati fl-għeluq tal-istaġun inawgurali wara l-proġett kbir ta’ restawr tal-istess Ċittadella.

Il-band se ddoqq mużika mill-isbaħ mir-repertorju tagħha ta’ mużika pop, jazz u anke rock, flimkien ma’ kanzunetti oħra popolari lokali. Id-dħul għal dan il-kunċert huwa mingħajr ħlas.

Wieħed jista’ jżur il-paġni uffiċjali ta’ DCapitals Band jew ta’ Cittadella Gozo fuq Facebook għal iktar informazzjoni.

Barbecue kbir fil-kumpless tan-nar Madonna tal-Ġilju, l-Imqabba L-Għaqda tan-Nar fi ħdan is-Soċjetà Mużikali Madonna tal-Ġilju tal-Imqabba, b’kollaborazzjoni mal-Kumitat Amministrattiv talistess Soċjetà se torganizza l-barbecue annwali biswit il-kumpless tan-nar Madonna tal-Ġilju li jinsab f ’Ta’ Kandja, limiti tas-Siġġiewi, nhar il-Ġimgħa 16 ta’ Settembru 2016, mis-7.30pm ’il quddiem.

Il-menù jikkonsisti f ’majjal jew tiġieġ. Divertiment huwa wkoll ipprovdut. It-trasport jitlaq mill-pjazza tal-Imqabba fis-7.00pm.

Din l-attività hija miftuħa għal kulħadd.

Riservazzjonijiet isiru fuq in-numru 7985 3044 u għal aktar informazzjoni żur is-sit elettroniku uffiċjali tas-Soċjetà Mużikali Madonna tal-Ġilju www.talgilju.com FestArti L-Għaqda Filantropika Talent Mosti bi pjaċir tippreżenta FestArti b’inizjattiva ta’ Patrick Muscat u li fiha se jieħdu sehem mat-30 artist.

Il-wirja qed tittella’ fiċ-Ċentru ta’ Kultura Nazzjonali, fir-Razzett tal-Markiż Mallia Tabone, Triq Wied il-Għasel, il-Mosta Il-ħinijiet tal-ftuħ huma: il-Ġimgħa 16 ta’ Settembru 2016, 8.00pm-10.30pm; is-Sibt 17 ta’ Settembru 2016, 7.00pm-10.30pm; u l-Ħadd 18 ta’ Settembru 2016, 9.30am-12.00pm u 5.30pm9.00pm.

F’din l-esibizzjoni kollettiva wieħed jista’ jsib ġeneri differenti ta’ arti mifruxa mal-post kollu, kemm ġewwa u kif ukoll fil-btieħi u fuq is-setaħ.

L-istil tal-wirja huwa wieħed informali ħafna fejn, permezz tal-arti nagħtu pjaċir li kull min jattendi.

Dħul bla ħlas u parkeġġ mhux problema. Għal aktar tagħrif żur is-sit elettroniku www.talentmosti.com jew il-paġna ta’ Facebook Razzett tal-Markiż Din l-attività għandha l-kollaborazzjoni sħiħa tal-Kunsill Skolastiku tal-Iskola Sekondarja Bniet fi ħdan il-Kulleġġ Maria Reġina Kunċert L-Għaqda Filantropika Talent Mosti flimkien ma’ Fondazzjoni Nazareth tippreżenta kunċert bl-isem Mill-Qalb tar-Razzett, għall-Għożża ta’ Nazzarett, b’mużika popolari minn selezzjoni ta’ mużiċisti mill-Banda tal-Forzi Armati ta’ Malta Nhar il-Ġimgħa 23 ta’ Settembu fis-7.30pm fir-Razzett tal-Markiż Mallia Tabone, Triq Wied il-Għasel, il-Mosta, b’risq il-Fondazzjoni Nazareth Il-missjoni ta’ Talent Mosti hi li, permezz tal-kultura u l-arti, tgħin istituzzjonijiet Maltin li jħabirku b’risq ċittadini li jeħtieġu appoġġ u għajnuna finanzjarja. Fil-fatt il-motto tagħna jiġbor dan kollu fi ftit kliem: Għall-ġid u l-ferħ tal-proxxmu. Il-Kumitat talGħaqda Filantropika Talent Mosti xtaq li wara li bosta għaqdiet u istituzzjonijiet trejqu xi ftit mill-ġenerożità tagħhom, wasal issa ż-żmien li jdawru ħarsithom fuq il-Fondazzjoni Nazareth.

Dakinhar tal-kunċert se jkunu preżenti xi uffiċjali mill-Fonadazzjoni Nazareth biex lejn it-tmiem issir ġabra mill-udjenza preżenti.

Kulħadd huwa mistieden

Workshop għaż-żgħażagħ fl-Imqabba Is-Sezzjoni Żgħażagħ fi ħdan is-Soċjetà Mużikali Madonna talĠilju tal-Imqabba se torganizza workshop għaż-żgħażagħ fil-każin tal-Ġilju, fil-pjazza tal-Imqabba, nhar l-Erbgħa 14 ta’ Settembru 2016, fis-7.00pm.

L-għan ta’ dan il-workshop huwa li jlaqqa’ żgħażagħ membri u jiġu pprovduti b’informazzjoni utli filwaqt li ssir diskussjoni dwar l-iskop u l-ħidma taż-żgħażagħ fi ħdan is-soċjetà tagħna.

Għal informazzjoni ċempel 7740 6720 jew żur is-sit elettroniku uffiċjali tas-Soċjetà Mużikali Madonna tal-Ġilju www.talgilju.com

11|09|2016 31

32 11|09|2016

kullhadd.com

TEMP GĦAL-LUM

It-Tnejn

It-Tlieta

L-Erbgħa

30°C

29°C

29°C

22°C

21°C

21°C

06

06

06

Il-Ħamis

Il-Ġimgħa

Is-Sibt

29°C

30°C

28°C

21°C

23°C

22°C

06

07

06

ALMANAKK

RITRATT MILL-ANTIK

L-OGĦLA TEMPERATURA: 29°C L-INQAS TEMPERATURA: 22°C INDIĊI UV: 07 SITWAZZJONI ĠENERALI: Arja ta’ pressjoni għolja fuq il-Punent talMediterran se testendi lejn il-Libja u l-Eġittu, filwaqt li firxa t’arja ta’ pressjoni baxxa se testendi mit-Turkija sal-Italja ta’ fuq.

UV

TEMP: Ftit imsaħħab Ritratt: Bay Retro

RIĦ: Ħafif għal moderat mill-Majjistral VIŻIBBILTÀ: Tajba BAĦAR: Ħafif għal moderat li jsir ħafif IMBATT: Ftit li xejn TEMPERATURA TAL-BAĦAR: 27°C

UV

SPIŻERIJI LI JIFTĦU LLUM IL-ĦADD Floriana Dispensary,29, Triq Vincenzo Dimech, il-Furjana – 2123 3034 Fra Diego Dispensary, 94, Triq Villambrosa, il-Ħamrun – 2122 4898 Anici Pharmacy, Triq Anici, Ħal Qormi – 2148 7162 St Jude Pharmacy, 213, Triq il-Wied, Birkirkara – 2149 2151 St. Anthony Pharmacy, 56, Triq San Ġużepp, Tal-Pietà – 2123 7327 Spiżerija Merħba, Shop 2, Triq Lapsi, Ta’ Giorni – 2133 3886 Remedies Pharmacy, 133, Triq Rudolfu, Tas-Sliema (eks-Rudolph Pharmacy) – 2134 4722 M4 Pharmacy, Triq il-Linja, Ħ’Attard – 2143 6531 St Albert Pharmacy, Triq l-Oratorju, Ħal Għargħur – 2141 3402 St Simon Pharmacy, 8, Dawret il-Gżejjer, Buġibba – 2157 1649 Sonren Pharmacy, Triq iż-Żejtun, Ħal Tarxien – 2167 2757 Vittoriosa Pharmacy, 9, Triq il-Mina l-Kbira, il-Birgu – 2180 7529 Fgura Pharmacy, Triq il-Koppla, il-Fgura – 2167 5250 Health Junction Pharmacy, Triq Alfred Cachia Zammit, iż-Żejtun – 2166 1644 Central Pharmacy, 6, Triq San Ġużepp, Ħal Luqa – 2169 2546 The Bypass Pharmacy, Triq Mikiel Azzoppardi, is-Siġġiewi – 2146 1681 Santa Marija Pharmacy, Misraħ Frenċ Abela, Ħad-Dingli – 2145 2447 Għawdex

Ritratt tat-Tieqa tad-Dwejra li jmur lura għall-1880

DIN IL-ĠIMGĦA MILL-ISTORJA

13.09.1985 Tiġi mnedija il-logħba Super Mario Bros fil-Ġappun, li bdiet is-serje ta’ logħob Super Mario

Abela Pharmacy, 42, Triq G. P. F. Agius De Soldanis, ir-Rabat, Għawdex – 2155 6170 Joyce’s Pharmacy, Vjal it-8 ta’ Settembru, ix-Xagħra, Għawdex – 2156 1486 Servizz ta’ tobba fiċ-ċentri tas-saħħa fil-Ħdud u l-festi pubbliċi Iċ-ċentri tas-saħħa tal-Mosta, Raħal Ġdid, u l-Furjana jiftħu għall-emerġenzi – 24 siegħa, sebat ijiem fil-ġimgħa.

Fil-Ħdud u fil-festi pubbliċi, iċ-ċentru tas-saħħa tal-Gżira jiftaħ għall-emerġenzi bejn it-8.00am u l-5.00pm, ikun hemm ukoll servizz ta’ infermier bejn it-8.00am u t-8.00pm. Il-pubbliku jrid jattendi ċ-ċentru tas-saħħa taddistrett tiegħu. Persuni mingħajr karta ta’ identità ma jiġux moqdija.

NUMRI REBBIEĦA SUPER 5 GRAND LOTTERY

07 43 40 12 11 04 06 08 00 07 09 05

15.09.1981 Il-John Bull issir l-eqdem locomotive tal-isteam fid-dinja

KOMPETIZZJONI KTIEB

kullhadd.com

11|09|2016 33

KOMPETIZZJONI KTIEB Jekk ma tantx għandek ħin biex issajjar, dan hu l-ktieb ideali għalik! Ir-riċetti mogħtijin f ’dan il-ktieb huma turija ċara li biex issajjar u tiekol tajjeb ma hemmx għalfejn iddum għal ħin twil fil-kċina; speċjalment fis-sħana tassajf. Madankollu, ir-riżultat xorta jpaxxi l-għajn u jintiegħem tajjeb. Tisjir ta’ malajr ma jfissirx tħejjija ta’ ikel ta’ kwalità inferjuri. Li lkoll nieklu ikel imsajjar frisk bi prodotti ġenwini jibqa’ dejjem aspett importanti f ’ħajjitna.

Hekk biss niżguraw irwieħna li, minbarra li nkunu qed nieklu ikel sustanzjuż, inkunu wkoll qed nibżgħu għal saħħitna billi nevitaw ċertu mard bħal pressjoni għolja fid-demm, dijabete u kolesterol għoli.

Il-ħelu hu suġġett partikulari u tassew interessanti! Huma ħafna dawk li jħobbu jħejjuh u jaħmuh, filwaqt li huma ferm aktar dawk li jippreferu jikluh! Is-sabiħ tal-ħelu jinsab fil-fatt li jista’ jkun ferm aktar varjat minn ikel ieħor.

Suċċess fil-preperazzjoni tal-ħelu jitlob l-osservazzjoni ta’ ċertu regoli.

Aqra u ifhem sew. Ixgħel il-forn qabel tibda. Uża t-temperatura indikata.

Ifrex l-ingredjenti fuq il-mejda biex ma tinsa xejn. Tippruvax tnaqqas minnhom. Iżinhom sew. Riżultat tajjeb jissarraf f ’togħma bnina u prosit.

Mistoqsija: Ta’ min huma r-riċetti?

Ibagħtu r-risposta tagħkom lil: Kompetizzjoni Ktieb, KullĦadd, ONE Complex A 28 B, Industrial Estate, il-Marsa, MRS3000, u tidħlu biċ-ċans li tirbħu l-kotba: Fil-Kċina ma’ Anton (Volum 10 u 11). Ir-rebbieħ jitħabbar nhar il-Ħadd 18 ta’ Settembru.

Ir-rebbieħa huma mitluba jiġbru l-ktieb mil-ONE Complex, il-Marsa billi jippreżentaw il-karta tal-identità, flimkien mal-ittra li se tintbagħtilhom minn din il-gazzetta, mit-Tlieta sal-Ġimgħa bejn id-09.00 u t-15.00, u s-Sibt bejn l-10.00 u l-16.00, eskluż festi pubbliċi.

Intant, ir-rebbieħ tal-ktieb Il-Kmandament Numru Ħdax – Ħobb lill-Ħolqien huwa: C. SALIBA – Ħal Qormi

34 11|09|2016

kullhadd.com

LOGĦOB

TISLIBA BIN-NUMRI POĠĠI N-NUMRI F’POSTHOM Bi 3 Numri 124 145 184 334 677 734 795 844 923 975 B’4 Numri 0085 0093 0405 0654 0759 0848 1131 1166 2490 2704 2969 3114 3416 3440 4115 4221 4614 5208

5278 5325 5537 5615 5974 5986 6262 6311 6436 7064 7373 7454 7939 8092 8495 8557 8729 8787 9067 9707 9916 9956

34570 40258 41602 43880 46377 50045 56465 62680 74938 76043 81804 84033 89218 97203

793815 858733 B’7 Numri 3758090 7004139 Bi 8 Nurmi 02693461 18278726

B’6 Numri 340474 724712 IR-RIŻULTAT TAL-ĦADD LI GĦADDA

B’5 Numri 06103 06601 06681 07351 20054 23262 25287 33175

] SUDOKU SPONSORJATA MINN WELLA

Irbaħ xampù u conditioner tad-ditta Wella.

Aqta’ din il-logħba u ibgħatha lil: KOMPETIZZJONI WELLA, KullĦadd, ONE Complex, A 28 B, Industrial Estate, il-Marsa, MRS3000 Isem: Indirizz:

Rebbieħ tal-ġimgħa l-oħra: P. CARUANA – l-Imsida

WWW.KULLHADD.COM B’DISINN ĠDID U AKTAR INFORMAZZJONI

LOGĦOB

11|09|2016 35

kullhadd.com

IRBAĦ €25 FI FLUS

140

Ibgħat dawn iż-żewġ kompetizzjonijiet f ’daqqa fl-indirizz: IRBAĦ €25 FI FLUS, KullĦadd, ONE Complex, A 28 B, Industrial Estate, il-Marsa, MRS3000 Idħol biċ-ċans li tirbaħ magħna.

TISLIBA Mimdudin:

1.

4.

7,11.

9.

10.

12.

16.

18.

19.

20.

21.

23.

24.

Kompli l-qawl: April jagħmel il-fjuri u ..... jieħu l-unuri (5) Ġranet (4) Raħal żgħir (4) Vażett Ingliż (3) Wieħed mit-tlett irħula (6) Menswalità (6) Ara 5 Rokku Kelly (1,1) Taxxa (3) Ħut żgħir (5) Daqqa ta’ ponn Ingliża? (3) Isem (4) Kelma jkun fiha aktar minn waħda (5)

Weqfin:

1. Ħanżir (6) 2,12 wieqfa. Ma jżommx (5) 3. l-Istati Uniti (1,1,1) 5,16. Jagħmel bħall-

Għarab (6) 6,21 wieqfa. Għandu jgħati

(6) 8.

Aggrediti (9) 11.

Ara 7 12.

Ara 2 13,22. Jintlibsu fis-saqajn

(6) 14.

Xogħlu l-qorti (6) 15.

Tara ħafna bħalha fil-knejjes (6) 17. Kunjom (3) 21. Ara 6 22. Ara 13

SOLUZZJONI TAL-ĠIMGĦA L-OĦRA Mimdudin:

Weqfin:

1. Mejju, 4. Ħawħ, 7,15.Rrabjata, 9. Sum, 10. Tipiku, 12.

Matur, 16. NBU, 20. Qatel, 21.Val, 24. Igara

1. Mostin, 2. Jum, 3,5. Urtati, 6,23. Ħruxija, 8. Riżultati, 11,18. Ħall, 12,22. Mulej, 13,19. Tlaleb, 14. Allura, 17.

Bla, 21. Vox

QED TAGĦRAFHOM? Fir-ritratt hemm żewġ uċuħ f ’wiċċ wieħed.

Qed tagħrafhom? Ħjiel: Atturi Amerikani; waħda ħadmet f’Ironman u l-oħra f’X-Men Personalità 1: Personalità 2: Isem: Indirizz: Nru tat-telefown:

IDĦOL BIĊ-ĊANS LI

TIRBAĦ €100

Kull l-aħħar Ħadd tax-xahar il-premju ta’ €25 jiżdied għal €100! Sabiex tipparteċipa ibgħat din il-paġna bħas-soltu. Apparti minn hekk żomm il-logos tal-KullĦadd tal-ġimgħat ta’ qabel, billi tqasqashom mill-ewwel paġna tal-gazzetta bid-data tal-ħarġa tidher, u tibgħathom flimkien ma’ din il-paġna.

Eżempju: ibagħtu l-paġna ta’ din il-logħba tal-Ħadd 25 ta’ Settembru flimkien mal-logos tal-ħarġiet tal-4, 11, u 18 ta’ Settembru.

RIŻULTATI TAL-ĠIMGĦA L-OĦRA

Neil Patrick Harris

Ir-rebbieħ tal-ġimgħa l-oħra: N. DALLI – il-Gudja L-ittri rebbieħa jintbagħtu fix-xahar ta’ wara li tkun intrebħet il-kompetizzjoni.

Jason Segel

36 11|09|2016

kullhadd.com

SPORTS

ALESSIA CRISTINA – L-ISTILLA ŻAGĦŻUGĦA MALTIJA FL-ATLETIKA Għalkemm ħafna entużjasti Maltin fuq l-atletika għadhom impressjonati bir-riżutalti brillanti li reġa’ kiseb l-atleta Ġamajkan Usain Bolt fl-Olimpjadi li għaddew, huwa tajjeb li wieħed jiffoka wkoll xi fuq ix-xeni lokali. Wara kollox, huwa fatt magħruf li l-għan aħħari tal-wiri tal-isports huwa li l-ġenerazzjonijiet il-ġodda jitħajru aktar bissħiħ ifittxu triq f ’dan ilqasam; sport li jirrikjedi kull persuna li tipprattika tkun aktar dixxipplinata magħha nnifisha u fuq kollox b’saħħitha.

F’pajjiżna l-atletika ilha tiġi organizzata uffiċjalment kważi 90 sena u, sena wara sena, ifiġġ talent li, għalkemm ma rebbaħniex xi medalji fl-Olimpjadi, xorta spikka kemm fuq ixxena lokali kif ukoll fuq livell internazzjonali. Għaddiriġenti, klabbs, kowċis u ġenituri, xejn ma jagħti sodisfazzjon aktar milli naraw dan il-fjur ta’ talent jiftaħ meta l-atleti jkunu żgħar. Dan speċjalment meta t-talent tagħhom saħansitra jissupera, bosta drabi u

Potenzjal qawwi ħafna

mhux xi kultant, talent minn pajjiżi oħra.

Dan narawh meta l-Assoċjazzjoni Maltija, hekk kif jagħmel bosta sport ieħor, tfittex kompetizzjonijiet internazzjonali bit-tama dejjiema li xi darba dan ittalent jestendi ruħu fuq ix-xena internazzjonali filqasam tal-kbar u fl-aħħar jibdew jaslu dawk il-mumenti sbieħ ta’ midalji.

Riżultati mill-aqwa Għal dawn l-etajiet ta’ bejn il-11 u l-14-il sena, kull sena l-Assoċjazzjoni tibgħat tim fir-Repubblika Ċeka, f ’Brno.

Medalji ta’ kull lewn qatt ma naqsu u din is-sena ma kinitx eċċezzjoni. Ta’ 13-il sena, Alessia Cristina ilha tispikka fix-xena lokali b’wirjiet eċċellenti fis-60m, 150m u 300m, tant li waqqfet ħinijiet li huma l-aqwa ta’ kull żmien għall-età tagħha. Fil-fatt, din kienet l-ewwel sena tagħha li qed tikkompeti fuq dan il-livell internazzjonali u pattiet bil-kbir għan-nuqqas tagħha s-sena l-oħra meta, minħabba injury, kellha tibqa’ Malta.

Fis-60m, barra li ħalliet lil kulħadd warajha, għamlet l-aqwa ħin ta’ kull zmien għall-età tagħha meta waqqfet l-arloġġ f ’ħin ta’ 7.87 sekondi. Dan il-ħin, fil-fatt, huwa rekord assolut

f ’dawn il-kompetizzjonijiet f ’Brno, magħrufa bl-isem ta’ European Kids Athletics Festival. L-istess għamlet Alessia fil-150m, fejn spiċċat l-ewwel fuq kulħadd f ’ħin ta’ 19.19 sekonda.

Biex għaqqdet kollox, meta ma’ sħabha l-oħra, Sarah Chouhal, Kayleigh Chetcuti u Rachel Pace, spikkaw fuq kulħadd fir-relay ta’ 4 x 60m meta għamlu ħin aħjar mir-relay tal-kbar. Fil-fatt, f ’din l-għaxar edizzjoni, l-Assoċjazzjoni rebħet għaxar medalji b’kollox. Barra t-tlieta deheb li semmejna, Sean Spiteri rebaħ it-300m u Kurt Zahra dik tas-60m; total ta’ ħamsa fl-ewwel post.

Sean rebaħ ukoll il-bronż fis60m u s-subien ġew it-tielet ukoll fir-relay ta’ 4 x 60m.

It-tewmin Omar u Jacob Elaida kienu protagonisti flindividwali wkoll fejn Omar ġie t-tieni fit-300m quddiem ħuh, u għat-tieni midalja tiegħu spiċċa t-tielet fis-60m.

X’se jiġri fil-futur ħadd ma jista’ jbassar. Dak li hu żgur hu li t-talent f ’pajjiżna jeżisti.

Bil-għaqal, b’entużjażmu u b’dixxiplina għandna dover li verament nagħmlu l-almu tagħna – kulħadd bla eċċezzjoni – biex, kif għamlet f ’oqsma oħra, Malta tirbaħ post xieraq fl-isport tal-atletika wkoll.

SPORTS

kullhadd.com

11|09|2016 37

PREMIER INGLIŻ

LOGĦOB TAL-BIERAĦ 1-2 1-0 2-1 1-1 1-2 0-4 2-4 Tard

Manchester United AFC Bournemouth Arsenal Burnley Middlesbrough Stoke City West Ham United Liverpool

Manchester City West Bromwich Albion Southampton Hull City Crystal Palace Tottenham Hotspur Watford Leicester City

*Ir-riżultat kien magħruf wara li morna għall-istampar

LOGĦOB GĦAL-LUM 17.00

Swansea City

vs

Chelsea

LOGĦOB GĦAL GĦADA 21.00

Sunderland

vs

Everton

KLASSIFIKA TIM

L

R

D

T

F

K

PT

1

Manchester City

4

4

0

0

11

4

12

2

Chelsea

3

3

0

0

7

2

9

3

Manchester United

4

3

0

1

7

3

9

4

Tottenham Hotspur

4

2

2

0

7

2

8

5

Arsenal

4

2

1

1

8

6

7

f ’kontrattakk il-ballun wasal fil-linja għand Kyle Walker li l-pass tiegħu għan-nofs sab lil Alli li tefa’ ġewwa. L-ewwel gowl għal Harry Kane wasal ukoll meta kien dan il-plejer li ssiġilla r-rebħa wara li mill-viċin għamilhom 4-0 b’rebħa stupenda għall-Ispurs.

Episodju interessanti f ’din il-logħba kien li l-kowċ ta’ Stoke Mark Hughes intbagħat fl-istands wara numru ta’ argumenti li kellu mar-referee tal-logħba.

6

Hull City

4

2

1

1

5

3

7

7

Everton

3

2

1

0

4

2

7

8

Middlesbrough

4

1

2

1

4

4

5

9

Leicester City *

3

1

1

1

3

3

4

10

Watford

4

1

1

2

7

8

4

11

Liverpool *

3

1

1

1

5

6

4

12

Crystal Palace

4

1

1

2

3

4

4

13

West Bromwich Albion

4

1

1

2

2

3

4

14

AFC Bournemouth

4

1

1

2

3

5

4

15

Burnley

4

1

1

2

3

5

4

16

Swansea City

3

1

0

2

2

4

3

17

West Ham United

4

1

0

3

5

9

3

18

Southampton

4

0

2

2

3

6

2

19

Sunderland

3

0

1

2

3

5

1

JISTA’ JIDDEBUTTA MILL-ĠDID

20

Stoke City

4

0

1

3

2

10

1

Il-plejers ta’ Manchester City fi tmiem il-logħba GUARDIOLA TRIJUNFANTI F’OLD TRAFFORD Manchester City huwa l-ewwel tim li tappan iċ-ċansijiet ta’ Manchester United għarrebħ tal-Kampjonat Ingliż meta lbieraħ, barra minn daru, għeleb lir-rivali eterni tiegħu bl-iskor ta’ 2-1. Kevin de Bruyne fetaħ l-iskor għal City meta x-xutt tiegħu minn barra l-kaxxa tefa’ l-ballun wara David de Gea. Kelechi Iheanacho żied ieħor ftit wara meta x-xutt tal-istess de Bruyne ħabat mal-lasti bil-ballun jispiċċa għand iżżagħżugħ Niġerjan li mill-viċin għamilhom 2-0 fis-36 minuta.

Intant, fid-debutt tiegħu, ilgowler il-ġdid ta’ City Claudio Bravo falla milli jżomm ballun mill-għoli wara cross millfond li spiċċa għand Zlatan Ibrahimovic, b’dan tal-aħħar iġib wieħed lura b’xutt perfett fil-lasti vojta. Fit-tieni taqsima, li kienet movimentata ferm, de Bruyne reġa’ laqat il-lasti filwaqt li t-tim ta’ United kellhom ukoll ċansijiet biex iġibu l-gowl tad-draw. Fi kliem ieħor, dan ir-riżultat ifisser li t-tim ta’ Guardiola għadu ma tilifx logħba waħda u flistess ħin irnexxielu jirbaħ lirrivali tiegħu Jose Mourinho, għat-tmien darba minn 17-il konfront.

ISIBUH FL-AĦĦAR! Fil-logħba li kien hemm ilbieraħ fl-Emirates Stadium, it-tim ta’ Arsenal rebaħ din il-logħba fl-aħħar bl-iskor ta’ 2-1. L-ewwel gowl tal-logħba wasal mit-tim ta’ Claude Peul fit-18-il minuta wara li Nacho Monreal waqqa’ lil Nathan Redmon f ’tarf il-kaxxa l-kbira. Minn dan il-freekick, Dusan Tadic ra l-ballun tiegħu

jaħbat mal-lasta qabel ma dan ħabat ma’ Petr Cech u daħal ġewwa. Arsenal ġabu d-draw fid-29 minuta meta minn corner insidjuż, Southampton fallew milli jbiegħdu l-periklu u pront kien hemm Laurent Koscielny, li fl-għeluq tal31 sena tiegħu, tefa’ l-ballun ġewwa b’rovexxata sabiħa bilgowler tas-Saints megħlub. Fittieni taqsima, Southampton mhux darba u tnejn kellhom ċansijiet tad-deheb biex isibu l-gowl vantaġġ, iżda f ’numru ta’ opportunitajiet l-attakkant Shane Long falla milli jagħmel dan. Mat-tokk tad-90 minuta r-referee ordna penalty wara li Oliver Giroud inġibed minn Jose Fonte. Minkejja t-tfixkil evidenti tal-plejers ta’ Southampton, il-plejer Spanjol Santi Cazorla kellu biżżejjed kuraġġ u tefa’ l-ballun fixxibka biex ta rebħa kruċjali lit-tim ta’ Arsene Wenger; l-ewwel waħda fl-Emirates Stadium dan l-istaġun.

XALATA TA’ GOWLS Fil-Brittania Stadium ilbieraħ it-tim ta’ Tottenham għeleb b’kumdità kbira lil Stoke barra minn darhom bl-iskor kbir ta’ 4-0. Minkejja l-pressjoni kontinwa ta’ Stoke, kien ittim ta’ Mauricio Pocchettino li mar fil-vantaġġ fil-41 minuta meta minn cross ta’ Christian Eriksen mil-lemin, il-ballun wasal għand Heung-Min Son li b’xutt mill-ewwel fir-rokna tax-xibka, ħalla lil Shay Given iħares fil-ġurnata li dan ilgowler Irlandiż qed jagħmel l-450 apparenza tiegħu filKampjonat Ingliż. Fit-tieni taqsima, Tottenham komplew jippressaw meta fil-55 minuta reġa’ kien Son li minn angolu dejjaq mix-xellug huwa dawwar il-ballun fix-xibka. Dele Alli żied ieħor fit-58 minuta meta

David Luiz jista’ jkun qed jagħmel id-debutt tiegħu ma’ Chelsea għat-tieni darba filkarriera tiegħu llum wara nofsinhar kontra Swansea wara t-trasferiment tiegħu mingħand Paris St Germain.

Dan il-plejer reġa’ ngħaqad mat-tim minn Londra fi trasferiment ta’ £34 miljun u llum huwa eliġibbli li jilgħab.

Ir-ritorn tal-Brażiljan ma’ dan it-tim se jwitti t-triq biex ilkowċ Antonio Conte jilgħab bi tliet difensuri ċentrali fuq wara; tattika li ilha favorita tiegħu minn mindu beda jikkowċja fl-Italja. Min-naħa l-oħra, it-tim ta’ Swansea qed jittama li t-trasferiment rekord tiegħu Borja Baston jagħmel id-debutt tiegħu mat-tim minn Wales, minkejja li dan l-attakkant beda jbati minn injury fil-koxxa minn mindu ngħalaq it-trasferiment tiegħu għas-somma ta’ £15.5 miljun mingħand it-tim Spanjol ta’ Atletico Madrid. Għal Chelsea, jista’ jiddebutta wkoll iddifensur il-ġdid xellugi Marcos Alonso li wasal mingħand Fiorentina hekk kif iddifensur ċentrali Kurt Zouma għadu mweġġa’ minħabba injury persistenti fl-irkoppa.

Ir-reazzjoni ta’ Jose Fonte wara li ngħata l-penalty

38 11|09|2016

kullhadd.com

SPORTS

SERIE A L-ISTORJA FAVURIHOM Hekk kif illum se jilqgħu f ’darhom lit-tim ta’ Udinese, it-tim ta’ Milan jinsab mifni b’sospensjonijiet u injuries differenti.

Madankollu, l-istorja tinsab fuq innaħa ta’ Milan fejn jidħlu konfronti bejn dawn iżżewġ timijiet. It-tim taħt Vincenzo Montella għadu qed jiżviluppa bir-ritmu tiegħu u bħalissa, għalkemm qed jiskurja ħafna gowls, qed jaqla’ ħafna wkoll. Fil-fatt, ir-Rossoneri diġà skurjaw ħamsa imma qalgħu sitta oħra fl-ewwel ġimagħtejn minn mindu beda l-istaġun il-ġdid fl-Italja. L-ewwel rebħa għal Milan kienet iffortunata u mnalla kien Gigio Donnaruma. Iddifetti ta’ Milan fid-difiża kienu esposti kontra Napoli bit-telfa ta’ 4-2. Għalhekk, Montella għandu biċċa xogħol iebsa x’jagħmel millat difensiv.

Il-plejer il-ġdid ta’ Gianluca Lapadula jista’ wkoll jagħmel id-debutt mat-tim il-ġdid tiegħu.

Għall-viżitaturi, il-kowċ Giuseppe Iachini mistenni jkun kawt ħafna waqt din il-logħba. Jidher li dan it-tim sab saqajh wara l-ewwel telfa kontra Roma, b’rebħiet kontra Empoli u f ’logħba ta’ ħbiberija kontra Olimpia Ljubljana.

Iachni wkoll għandu biċċa xogħol iebsa taħt idejh hekk kif se jkun qed jara min huma l-aqwa ħdax tiegħu, bl-attakkant Kroat Stipe Perica qiegħed kulma jmur dejjem jimbotta biex ikun inkluż. Madankollu, Duvan Zapata u Cyril Therau huma mistennija li jibdew fl-attakk.

JIDDEBUTTA JOE HART Il-waqfa internazzjonali għamlet ħsara lil Torino hekk kif Joe Hart mistenni jagħmel id-debutt tiegħu llum wara nofsinhar kontra Atalanta barra minn darhom. Għal Torino, kemm Andrea Belotti u Josef Martinez mhux se jkunu disponibbli wara li sofrew injuries li se jħalluhom barra għal diversi ġimgħat. Filfatt, Belotti għandu madwar tliet ġimgħat barra filwaqt li għadu mhux stabbilit kemm se jdum barra Martinez.

Apparti minn hekk, Adam Ljajic diġà għandu barra xahrejn b’injury fil-koxxa u Maxi Lopez mhuwiex filforma. Dawn l-aħħar injuries għal Torino ma jħallu l-ebda għażla ħlief li jibdew Iago

Falque u Lucas Boye fuq l-attakk.

Belotti huwa daqqa ta’ ħarta kbira għat-tim tiegħu wara li diġà skurja ħames gowls fl-ewwel żewġ logħbiet.

Min-naħa l-oħra, it-tim ta’ Atalanta ma tantx beda tajjeb dan l-istaġun tant li l-unika xaqq ta’ tama huwa Yannick Kessie, iżda l-kowċ Gian Piero Gasperini jeħtieġ li Alberto Paloschi u Papu Gomez ikunu fl-aqwa forma possibbli. Jekk mhux se jiġri, Atalanta se jirriskjaw li jispiċċaw f ’ħofra li tul l-istaġun se tkun diffiċli biex jitilgħu minnha.

SORPRIŻA BĦASSENA L-OĦRA? It-tim ta’ Chievo se jkun qed jittama li jirrepeti r-riżultat stupend tas-sena l-oħra meta għeleb lill-istess tim bl-iskor kbir ta’ 4-0.

Tista’ tgħid li dawn iż-żewġ timijiet bdew b’rekord simili dan l-istaġun, fejn rebħu l-ewwel logħba tagħhom u tilfu t-tieni waħda bl-iskor minimu ta’ 1-0. Chievo kienu strumentali fl-ewwel konfront kontra t-tim ta’ Inter meta għelbuhom f ’darhom bl-iskor ta’ 2-0 u mbagħad tilfu bi żbrixx kontra Fiorentina. It-tim minn Ruma beda dan l-istaġun f ’rebħa b’xita ta’ gowls kontra Atalanta barra minn darhom bl-iskor ta’ 4-3, qabel il-logħba iebsa li kellhom kontra Juventus.

Min-naħa l-oħra, it-tim ta’ Simone Inzaghi, irnexxielu jżomm pussess ta’ 53% kontra Juventus, u għalhekk wettaq 569 pass matul illogħba. Madankollu, kienu fraġli ħafna għal fuq ilkontra attakk. L-istaġun li għadda, it-tim ta’ Lazio wkoll kien irnexxielu jegħleb b’mod komdu lil dan it-tim f ’daru meta għelbu bl-iskor ta’ 4-1 f ’Jannar.

Chievo taħt Rolando Maran mistenni jżomm l-istess stil ta’ logħob dirett, b’xuttijiet diretti minn barra l-kaxxa, u mhuwiex interessat filpussess tal-ballun. Dan huwa l-pjan tagħhom u m’għandhom l-ebda raġuni għalfejn ibiddluh.

KONFRONT IEBES IEĦOR It-tim ta’ Luciano Spalletti għandu test ieħor diffiċli quddiemu hekk kif din id-darba se jkun qed jilqa’ f ’daru lit-tim ta’ Sampdoria, tim li kulma jmur qed juri titjib kbir. Roma, s’issa, kellhom prestazzjonijiet frustranti ħafna u, fl-istess ħin, lagħbu logħob sabiħ

ukoll. Rebħu faċilment kontra Udinese, konfront li kien segwit minn prestazzjoni brillanti kontra Porto barra minn darhom, iżda kemm fit-tieni leg u l-logħba ta’ wara kienu Roma differenti. Fi kliem ieħor, Spalletti għadu jrid isib il-formazzjoni ideali għal dan it-tim.

Minkejja li kemm Bruno Alves u anke Alessandro Florenzi joffru ħafna flattakk, it-tnejn huma dgħajfa meta jiġu biex jiddefendu mal-linji. It-trio fin-nofs ta’ Radja Nainggolan, Kevin Strootman u Daniele de Rossi għandhom potenzjali kbir meta jilagħbu flimkien, iżda għadhom ma sabux saqajhom.

Sampdoria, imbagħad, irnexxielhom jibnu tim sod u diġà wera li huwa kapaċi mil-lat difensiv kif ukoll fuq quddiem. Dan it-tim minn Ligurja rebaħ tnejn minn tnejn s’issa u, jekk jirnexxilhom iżommu din il-konsistenza, dan Joe Hart isellem lill-parl-istaġun jista’ jkun għalihom titari ta’ Torino wieħed memorabbli.

LOGĦOB TAL-BIERAĦ

L-EWWEL REBĦA GĦAL DE BOER? Inter għadhom qed ifittxu l-ewwel rebħa tagħhom dan l-istaġun u jridu jegħlbu lil Pescara barra minn darhom biex dan ikun possibbli, tim li jista’ jkun diffiċli li tegħlbu f ’daru.

De Boer kellu jesperjenza bidu kajman dan l-istaġun billi s’issa akkwista biss punt minn żewġ logħbiet.

Dan jista’ jiġi mill-fatt li l-Olandiż għadu ma sabx ilformazzjoni adattata għattim il-ġdid tiegħu. Ever Banega qal pubblikament li jixtieq li jilgħab firrwol ta’ trequartista u jidher li se jkun qed jieħu l-pożizzjoni wara Mauro Icard f ’formazzjoni ta’ 4-2-3-1. Dan il-plejer jista’ jkun li għandu raġun għax s’issa huwa l-aktar plejer li ħoloq ċansijiet ta’ gowl b’ammont ta’ għaxra. Ivan Perisic u Antonio Candreva mistennija jappoġġawh tul il-linji. Sadanittant, it-tim ta’ Pescara għandu kunfidenza għolja wara li rnexxielu jżomm it-tim ta’ Napoli fi draw ta’ 2-2 fl-ewwel logħba tal-istaġun. Intant, dan ittim instab ħati li lagħab plejer ineliġibbli, Antonio Ragusa, għalhekk ir-rebħa tagħhom kontra Sassuolo ttieħdet mingħandhom u marret għand it-tim ta’ Massimo Oddo. Taħt dawn il-kundizzjonijiet, huma se jkunu aktar imħeġġa biex illum iġibu riżultat tajjeb kontra Inter f ’darhom.

Tard Tard

Juventus Palermo

Sassuolo SSC Napoli

*Ir-riżultati kienu magħrufa wara li morna għall-istampar

LOGĦOB GĦAL-LUM 18.00 20.45 20.45 20.45 20.45 20.45 20.45

Bologna AC Milan Atalanta ChievoVerona Genoa Roma Pescara

vs vs vs vs vs vs vs

Cagliari Udinese Torino Lazio Fiorentina Sampdoria Inter

LOGĦOB GĦAL GĦADA 20.45

Empoli

vs

Crotone

KLASSIFIKA TIM

L

R

D

T

F

K

PT

01

Genoa

2

2

0

0

6

2

6

02

Juventus *

2

2

0

0

3

1

6

03

Sampdoria

2

2

0

0

3

1

6

04

Roma

2

1

1

0

6

2

4

05

Pescara

2

1

1

0

5

2

4

06

Napoli *

2

1

1

0

6

4

4

07

Torino

2

1

0

1

7

4

3

08

Chievo

2

1

0

1

2

1

3

09

Lazio

2

1

0

1

4

4

3

10

Fiorentina

2

1

0

1

2

2

3

11

Milan

2

1

0

1

5

6

3

12

Udinese

2

1

0

1

2

4

3

13

Sassuolo *

2

1

0

1

1

3

3

14

Bologna

2

1

0

1

2

5

3

15

Palermo *

2

0

1

1

1

2

1

16

Cagliari

2

0

1

1

3

5

1

17

Internazionale

2

0

1

1

1

3

1

18

Atalanta

2

0

0

2

4

6

0

19

Crotone

2

0

0

2

1

4

0

20

Empoli

2

0

0

2

0

3

0

FORMULA 1

kullhadd.com

11|09|2016 39

ANALIŻI U RAPPORT TA’ LIAM GAUCI

LIL HINN MIĊ-ĊIRKWIT Din il-ġimgħa se nagħtu ħarsa lejn tliet aħbarijiet importanti għall-Formula 1 illi qegħdin joħolqu inċertezza kbira rigward il-futur ta’ dan l-isport. Filwaqt li wieħed minnhom joffri inċertezza pożittiva li tagħmel ilfutur interessanti għad-dilettanti tal-F1, it-tnejn l-oħra huma wġigħ ta’ ras għal min hu involut direttament.

Sidien ġodda Bla dubju, l-akbar aħbar ta’ din il-ġimgħa hija l-ftehim bejn CVC u Liberty Media biex dawn talaħħar jieħdu sehem ta’ kontroll tal-Formula 1. Din l-akkwiżizzjoni għandha valur total ta’ madwar €7 biljun u mistennija ssir f ’diversi fażijiet. Liberty Media s’issa investiet biss madwar €700 miljun bl-akkwist tal-bqija tal-ishma ppjanat li jsir sa kmieni s-sena d-dieħla.

Kif jindika l-isem ta’ din il-kumpanija Amerikana, l-ispeċjalità tagħha hija l-midja.

Dan il-fatt huwa importanti għallFormula 1 għax huwa aspett li ma kienx sfruttat tajjeb mis-CVC – speċjalment fejn tidħol il-midja diġitali, settur li fih l-isport ftit li xejn għandu preżenza. Bosta jħossu li dan kien wieħed mill-

fallimenti l-kbar ta’ CVC. Fil-fatt, taħt l-amministrazzjoni tagħhom, minkejja li rajna tkabbir fl-isport f ’termini ta’ ġenerazzjoni ta’ flus, rajna wkoll deklin sostanzjali flammont ta’ spettaturi li jaraw ittlielaq mid-dar.

Iċ-Chairman il-ġdid tal-Formula 1, Chase Carey, huwa mistenni li jindirizza dan in-nuqqas hekk kif huwa familjari sewwa ma’ aspetti differenti tal-midja moderna, grazzi għall-involviment amministrattiv tiegħu f ’kumpaniji bħal 21st Century Fox u Sky plc.

Sadanittant, Bernie Ecclestone mistenni jżomm ir-rwol tiegħu bħala CEO għal tliet snin oħra hekk kif is-sidien il-ġodda jixtiequ jużaw l-esperjenza tiegħu biex iżommu ftit tal-kontinwità f ’dan il-perjodu ta’ bidla.

L-effett ta’ din it-tranżizzjoni fuq it-timijiet għadu mhux ċar.

Liberty Media diġà esprimew l-intenzjoni tagħhom li jħallu lit-timijiet jixtru sehem fl-isport. Żvilupp ta’ din ix-xorta jaf jindika li t-timijiet se jkollhom vuċi aktar b’saħħitha fil-proċess tat-teħid tad-deċiżjonijiet. Iddaqs ta’ dan is-sehem għadu ma kienx speċifikat. Però, Liberty Media sostnew li n-negozjati mattimijiet m’għandhomx jieħdu fittul.

Sfida legali

Jitolbu kjarifika

Minn kapitlu ta’ negozjati qrib ilkonklużjoni nduru għal wieħed li reġa’ nfetaħ beraħ hekk kif ilfutur tal-Gran Premju ta’ Monza reġa’ sar inċert wara sfida legali li għamlu l-amministraturi taċċirkwit ta’ Imola. It-tellieqa f ’Monza bħalissa qiegħda flaħħar sena tal-kuntratt tagħha u kien biss il-ġimgħa li għaddiet li l-amministraturi rnexxielhom jiksbu estensjoni ta’ tliet snin mingħand Bernie Ecclestone.

Dan il-ftehim sar realtà grazzi għad-deċiżjoni tal-Gvern Taljan li jaħfer it-taxxi dovuti millamministraturi biex dawn imorru għall-ħlas tal-miżati tal-Formula One Management, flimkien ma’ investiment infrastrutturali fiċċirkwit.

Madankollu, l-amministraturi taċ-ċirkwit ta’ Imola, li kienu interessati li jospitaw il-Gran Premju tal-Italja minflok Monza, issa ressqu l-każ il-qorti. Dan hekk kif huma qegħdin isostnu li l-amministraturi ta’ Monza ngħataw trattament preferenzjali min-naħa tal-Gvern Taljan. Il-każ huwa mistenni li jidher quddiem il-qrati Taljani fis-26 ta’ Ottubru.

Sadanittant, il-futur ta’ din ittellieqa se jibqa’ inċert.

Fl-aħħar ta’ min isemmi li l-Pirelli għadhom ma kinux infurmati dwar x’forma se tieħu l-iskeda tat-testijiet ta’ qabel l-istaġun li ġej. Li dan il-punt ikun iċċarat huwa ta’ importanza partikolari fl-2017 hekk kif din se tkun issena tad-debutt ta’ settijiet ġodda ta’ roti li se jikkumplimentaw vetturi sostanzjalment differenti.

Fix-xhur li għaddew il-kumpanija Taljana kellha l-okkażjoni tipprova dawn ir-roti l-ġodda f ’diversi ċirkwiti Ewropej. Dawn it-testijiet Ewropej mistennijin li jkomplu anke fl-2017 hekk kif hija tradizzjoni li jkun hemm xi provi fuq dan il-kontinent minħabba li jagħmilha aktar faċli għattimijiet f ’termini loġistiċi biex iġibu biċċiet ġodda mill-fabbriki tagħhom f ’każ ta’ bżonn.

Madankollu, il-Pirelli jixtiequ li jkollhom l-opportunità li jagħmlu xi provi fuq traċċat tal-Lvant Nofsani bħall-Bahrain għax dan joffri kundizzjonijiet partikolari li ma jinsabux fl-Ewropa. Jekk din it-talba ma tintlaqax, ilPirelli se jkollhom jiddependu fuq it-testijiet li se jsiru f ’Abu Dhabi f ’Ottubru u Novembru biex jiġbru kemm jista’ jkun informazzjoni.

REBĦA FAĊLI GĦAL ROSBERG Wara tellieqa interessanti fil-Belġju kellna waħda diżappuntanti ferm fl-Italja fejn kull ċans ta’ battalja interna bejn Rosberg u Hamilton kienet distrutta fl-ewwel metri meta dan tal-aħħar kellu tluq ħażin li kkompromettielu l-prestazzjoni tiegħu. Żball jew problema teknika?

Maż-żelqa ta’ Hamilton, Rosberg ħarab fuq quddiem u rnexxielu jibni vantaġġ komdu b’serje ta’ dawriet veloċi. Wara t-tellieqa, il-kampjun taddinja sostna li t-tluq ħażin tiegħu ma kienx frott ta’ żball, imma problema

fil-vettura li wasslet biex ir-roti jduru fil-vojt malli ntfew il-bozoz il-ħomor.

Din il-problema, li rrelegatu fissitt post mat-tluq, ikkumplikatlu l-ħajja għax ma sabhiex faċli biex jirkupra l-pożizzjonijiet li tilef. Filfatt, sakemm beda l-ewwel rawnd ta’ pit stops huwa kien qabeż biss lil Ricciardo u lil Bottas, filwaqt li Rosberg u ż-żewġ Ferraristi kienu għaddejjin komdi fuq quddiem.

Madankollu, strateġija ta’ waqfa waħda min-naħa tal-Mercedes, li mxew mis-Softs għall-Mediums, dawru s-sitwazzjoni hekk kif Hamilton irnexxielu jispiċċa quddiem iż-żewġ Ferraristi.

KLASSIFIKA: ITALJA POŻ.

01 02 03 04 05 06 07 08 09 10

SEWWIEQ Rosberg Hamilton Vettel Räikkönen Ricciardo Bottas Verstappen Perez Massa Hulkenberg

TIM Mercedes Mercedes Ferrari Ferrari Red Bull Williams Red Bull Force India Williams Force India

L-istrateġija tal-Ferrari setgħet ħadmet kieku t-tellieqa kienet ftit itwal għax Vettel kien fuq sett ta’ Softs li bdew jippermettulu jnaqqar xi ftit mill-vantaġġ ta’ Hamilton fl-aħħar dawriet. Però, dan ma kellux ikun u Vettel temm it-tellieqa 5.9 sekondi wara l-Brittaniku. Ċaqliq fil-klassifika Aħbar tajba għat-tim minn Maranello huwa li bit-tielet u r-raba’ pożizzjonijiet li kisbu huma resqu qrib ir-Red Bull fil-klassifika talkostrutturi fejn id-differenza ta’ bejniethom issa hija biss ta’ 11-il punt.

KLASSIFIKA: SEWWIEQA ĦIN 1:17:28.089 +15.070s +20.990s +27.561s +45.295s +51.015s +54.236s +64.954s +65.617s +78.656s

POŻ.

01 02 03 04 05 06 07 08 09 10

SEWWIEQ Hamilton Rosberg Ricciardo Vettel Räikkönen Verstappen Bottas Perez Hulkenberg Massa

PUNTI 250 248 161 143 136 121 70 62 46 41

Sadanittant, ħarsa aktar ’l isfel fil-klassifika turi li l-Williams irnexxielhom jerġgħu jaqbżu lil Force India f ’din l-istess klassifika fejn irritornaw fir-raba’ post. Wara t-tim Indjan insibu lill-McLaren li ħarġu minn Monza b’idejhom vojta minħabba d-defiċit fir-rendiment tal-magna Honda tagħhom.

Madankollu, huma ma ħallewx dan il-fatt iwaqqgħalhom il-moral u taw lil Alonso l-opportunità li jieħu ftit pjaċir fl-aħħar dawriet billi jimbotta lill-karozza tiegħu kemm jiflaħ grazzi għal sett ġdid ta’ roti Supersofts li ppermettewlu jikseb l-aktar dawra veloċi fl-aħħar minuti.

KLASSIFIKA: KOSTRUTTURI POŻ.

01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11

KOST. PUNTI Mercedes 498 Red Bull 290 Ferrari 279 Williams 111 Force India 108 McLaren Honda 48 Toro Rosso 45 Haas Ferrari 28 Renault 6 MRT 1 Sauber 0

40 11|09|2016

kullhadd.com

LOKALI

B’INQAS KANDIDATI MILLI XTAQU ĦAFNA BAQGĦU JGĦIDU LE LIL SIMON BUSUTTIL

Il-Partit Nazzjonalista se jkun qed iħabbar lista oħra ta’ kandidati għall-elezzjoni ġenerali qabel il-festi talIndipendenza.

Iżda l-Kap tal-Partit u l-Kummissjoni tal-Għażla tal-Kandidati, li jmexxi l-eksKummissarju Ewropew u eks-Ministru Joe Borg, mhuma kuntenti xejn binnumru ta’ kandidati li se jkunu mħabbra.

Fl-istess ħin, fil-Partit Nazzjonalista għadha teżisti x-xewqa li jkun hemm iktar kandidati ta’ profil li jikkommettu isimhom; xi ħaġa li saħansitra se terġa’ tkun diskussa fil-laqgħa ta’ tmexxija tal-ġimgħa d-dieħla.

Issa ilu għal dawn l-aħħar tliet snin li, qabel l-Indipendenza, il-Partit Nazzjonalista jħabbar ammont ta’ kandidati u, b’Simon Busuttil jgħid li l-elezzjoni ġejja dalwaqt, kibret il-pressjoni biex filgrupp ta’ kandidati li se jħabbar il-ġimgħa d-dieħla jkun hemm ismijiet ta’ profil.

Minkejja dan jirriżulta li l-lista se tkun iddominata minn persuni li diġà kienu kandidati jew kunsilliera talPartit Nazzjonalista. “Biex jidher li għandna ħafna

kandidati ġodda se jkollna ħafna kunsilliera kandidati għall-elezzjoni ġenerali.

Ma fiha xejn ħażin, imma din tixhed kif il-Partit Nazzjonalista qed ibati biex jiġbed kandidati ġodda lejn il-partit.” Skont l-imkejjen tagħna, din hi waħda minn diversi dikjarazzjonijiet li saru fid-Dar Ċentrali dwar is-sitwazzjoni preżenti.

Intqal li, filwaqt li kulħadd għandu potenzjal, il-Partit Nazzjonalista dejjem kien magħruf li jiġbed ċertu ismijiet u hija ta’ dwejjaq meta tara li hemm uħud, fost il-kandidati approvati, li biex jorganizzaw attività u jimlewha jridu jingħaqdu tnejn jew saħansitra tlieta minn distretti differenti.

Intant, ninsabu infurmati li hemm numru ta’ professjonisti li rrifjutaw saħansitra meta mar għandhom il-Kap talPartit Nazzjonalista Simon Busuttil u anke l-Kap talKummissjoni Kandidati Joe Borg. Għawdex jibqa’ eżempju ċar kristall ta’ din is-sitwazzjoni, tant li l-Partit Nazzjonalista huwa ddisprat biex Samuel Azzopardi, li nstab ħati li

saq xurban, jikkonferma li se jkun kandidat. Sal-aħħar jiem Azzopardi kien qed jgħid li għadu qed jaħsibha, iżda mid-Dar Ċentrali qalulu biex jieħu deċiżjoni u juri apprezzament għal dak li għamel il-Kap meta ddefendieh wara l-każ li kellu.

Irrifjutaw ukoll li jkunu kandidati numru ta’ persuni li l-Partit Nazzjonalista daħħal fil-fora li suppost qed ifasslu l-politika f ’oqsma differenti.

Imkejjen jgħidu li l-kandidati l-iktar ġodda ta’ profil se jispiċċaw ikunu tal-membri tal-Parlament Ewropew, Therese Commodini Cachia u Roberta Metsola, li diġà dabbru kritika għal kif qed iservu ta’ shadow ministers meta lejn il-Parlament Malti ma jersqux u f ’Malta ftit li xejn ikunu.

Biex ma jiffaċċjax kritika ġdida Simon Busuttil se jgħid li baqa’ iktar kandidati x’jitħabbru, iżda dawk li filPN ma jitilfux okkażjoni biex jikkritikawh diġà qed ixerrduha li, la skont hu l-elezzjoni dalwaqt, kienu qed jippretendu l-aqwa grupp ta’ kandidati possibbli minn issa.