KullHadd_07.01.2018

70% TAT-TFAL BI SNIEN PROBLEMATIĊI

www.kullhadd.com Il-Ħadd, 7 ta’ Jannar, 2018

Ħarġa Nru 1,278 Prezz €1

IL-VELOĊITÀ ŻEJDA BL-IKTAR PUNTI Fl-ewwel xahar minn meta pajjiżna daħħal is-sistema tal-punti marbuta mal-abbużi mir-regoli tas-sewqan, kienet il-veloċità eċċessiva li b’mod predominanti wasslet biex ix-xufiera kellhom punti mnaqqsa. Sa issa kienu kważi 3,000 li kellhom il-punti mnaqqsa.

Ara paġna 13

Riċerka ta’ esperti fost tfal Maltin uriet li 70% tat-tfal bejn it-3 u l-15-il sena għandhom problemi fis-snien, li saħansitra mhumiex konxji tagħhom.

Għalhekk qed isir appell għal kampanja pubblika dwar is-suġġett.

Ara paġna 4

L-AUM FIT-TRIQ MIFTIEHMA L-Università Amerikana ta’ Malta, l-AUM, iddikjarat li l-proġett tagħha f’pajjiżna huwa miexi skont l-obbligi li joħroġu millkundizzjonijiet biex ingħatat liċenzja ta’ università mill-Kummissjoni għall-Edukazzjoni Ogħla (NCFHE) u awtoritajiet oħra.

Fi stqarrija l-AUM irreferiet għal rapport dwar bidliet fil-ħaddiema u qalet li minn din il-ġimgħa daħlu jaħdmu akkademiċi ġodda. “L-Università għandha full complement f’dan l-istadju talproġett,” qalet l-istqarrija tal-Università. “B’dan l-ingaġġ, l-AUM se tgawdi minn staff akkademiku tal-ogħla kalibru inkluż gradwati b’PhD minn universitajiet rinomati madwar l-Ewropa, irRenju Unit, l-Istati Uniti u l-Awstralja,” qalet l-AUM f’ġimgħa fejn l-Oppożizzjoni ressqet mozzjoni kontra l-proġett. Mozzjoni li, kif tanalizza din il-gazzetta din il-ġimgħa, tinjora r-rekwiżiti tal-kuntratt.

Tkompli f’paġna 10

KAMRA “TISWA” €80,000 F’SENA

NAQSU L-KAWŻI ĊIVILI PENDENTI Is-sena li għaddiet reġgħet kienet sena oħra fejn fil-Qrati Ċivili nqatgħu iktar kawżi milli daħlu. B’hekk komplew jonqsu l-kawżi ċivili pendenti, tant li meta mqabbla ma’ ħames snin ilu hemm 17% inqas.

Ara paġna 7

Studju li sar fl-aħħar xhur dwar il-boutique hotels fil-Belt Valletta u li qed ikun punt ta’ referenza għal diversi investituri juri li kamra waħda f ’Boutique Hotel fil-kapitali ta’ pajjiżna tista’ tħalli qligħ ta’ madwar €80,000 fis-sena. U dan meta jsiru stimi fuq prezzijiet medji u mhux biss fuq dawk magħrufa bħala high season. Dan jispjega l-ġirja li hemm biex fil-Belt Valletta jinkisbu palazzi u proprjetajiet kbar bil-għan li jinbidlu f ’dawn it-tip ta’ lukandi intimi u lussużi li dan ix-xahar mistennija jkunu wkoll imballati minħabba l-festival tal-barokk.

Ara paġna 3

02

07.01.2018

kullhadd.com

Editur ALEANDER BALZAN

L-Ogħla Temperatura: 19°C L-Inqas Temperatura: 15°C L-Indiċi UV: 2 Is-Sitwazzjoni Ġenerali: Firxa ta’ arja ta’ pressjoni baxxa testendi minn fuq Spanja sa fuq l-Alġerija.

It-Temp: Sabiħ bi sħab għoli.

Ir-Riħ: Ftit qawwi għal qawwi mil-Lbiċ li jsir qawwi.

Il-Viżibilità: Tajba.

Il-Baħar: Moderat li jsir qawwi.

L-Imbatt: Ftit li xejn.

It-Temperatura tal-Baħar: 17°C

email: aleander.balzan@partitlaburista.org

Reklamar u Distribuzzjoni KIMBERLY CUTAJAR email: sales@kullhadd.com tel: (+356) 2568 2572

Disinn tal-Paġni LEANNE ABELA GRECH tel: (+356) 2568 2571

Kuntatt Ġenerali KullĦadd

It-Tnejn

email: editorial@kullhadd.com tel: (+356) 2568 2570

It-Tlieta

L-Erbgħa

Indirizz Postali KullĦadd

One Complex, A 28B, Industial Estate Il-Marsa MRS 3000

19°C

UV 3

15°C

Il-Ħamis

18°C

UV 1

12°C

16°C

Il-Ġimgħa

UV 2

9°C

Is-Sibt

Sit Elettroniku KullĦadd kullhadd.com

Mezzi Soċjali www.facebook.com/kullhadd

16°C

UV 2

9°C

15°C

UV 2

11°C

15°C

UV 3

11°C

SPIŻERIJI LI JIFTĦU LLUM IL-ĦADD Stampat Progress Press Numri Importanti

20/21, Triq ir-Repubblika, Il-Belt Valletta - 21246051 Fra Diego Dispensary, 94, Triq Villambrosa, Il-Ħamrun - 21224898 Evans Pharmacy, 96/98, Triq San Bastjan, Ħal Qormi - 21487020 St. Bartholomew Pharmacy, 30, Triq Fleur-De-Lys, Santa Venera - 21482558

Pharmaland Dispensers, 5, Tagliaferro Mansions, Triq il-Prinċipessa Margerita, Ta’ Xbiex - 21346547

Potter Chemists Ltd, Triq Wilga, Paċeville - 21363244 Brown’s Pharmacy, Unit 22, Triq Tigne, Tas-Sliema - 21313233 112​ St. Catherine Pharmacy, Triq id-Dielja k/m Triq Santa Katerina, Ħ’Attard - 21413442 Naxxar Pharmacy, Vjal il-21 ta’ Settembru, In-Naxxar - 21411438 Il-Pulizija ta’ Malta Euro Chemist, Triq il-Kurazza, Il-Qawra - 21581876 2122 4001-9​ De Paola Pharmacy, 36, Pjazza Antoine De Paule, Raħal Ġdid - 21826408 Brown’s Pharmacy, 8, Misraħ l-Arċisqof Gonzi, Il-Kalkara - 21673811 Id-Dipartiment tal-Protezzjoni Ċivili ​ Mediatrix Plus Pharmacy, 7, Triq is-Santwarju, Ħaż-Żabbar - 27826685 2393 0000 Health Junction Pharmacy, Triq Alfred Cachia Zammit, Iż-Żejtun - 21898728 Qrendi Pharmacy, 6, Triq il-Kbira, Il-Qrendi - 21683781 Il-Gwardjani Lokali ​2132 0202 Plaza Pharmacy, 86, Triq il-Kbira, Ħaż-Żebbuġ - 21467459 Imtarfa Pharmacy, 207 Triq San David, L-Imtarfa - 21451261

Is-Servizzi kollha ta’ Emerġenza​

L-Isptar ta’ Malta 2545 0000

L-Isptar ta’ Għawdex ​2156 1600

Servizz Veterinarju ta’ Emerġenza ​ 5004 3888

Servizz ta’ Direttorju Telefoniku ​1182

Għawdxin Batu Pharmacy, 38, Triq il-Palma, Ir-Rabat, Għawdex - 21551841 Joyce’s Pharmacy, Vjal it-8 ta’ Settembru, Ix-Xagħra, Għawdex - 21561486 Servizz ta’ tobba fiċ-ċentri tas-saħħa fil-Ħdud u l-festi pubbliċi Iċ-Ċentri tas-Saħħa tal-Mosta, Raħal Ġdid u l-Furjana jiftħu għall-emerġenzi 24 siegħa, sebat ijiem fil-ġimgħa.

Fil-Ħdud u fil-festi pubbliċi, iċ-Ċentru tas-Saħħa tal-Gżira jiftaħ għall-emerġenzi bejn it-8.00am u l-5.00pm. Ikun hemm ukoll servizz ta’ infermier bejn it-8.00am u t-8.00pm. Il-pubbliku jrid jattendi ċ-ċentru tas-saħħa tad-distrett tiegħu. Persuni mingħajr karta ta’ identità ma jiġux moqdija.

03

07.01.2018

kullhadd.com

FTIT KMAMAR LI QED IĦALLU ĦAFNA ELUF • L-INVESTIMENT FIL-BOUTIQUE HOTELS FIL-BELT QED IRENDI BIL-KBIR • STUDJU JURI LI KAMRA TĦALLI MINN TAL-INQAS €80,000 FIS-SENA • BINJIET ANTIKI JIBQGĦU MFITTXIJA MILL-INVESTITURI

Diversi aġenti tal-proprjetà li fl-aħħar ġimgħat għamlet kuntatt magħhom il-gazzetta KullĦadd ikkonfermaw li investituri Maltin u barranin qed jibqgħu jfittxu djar kbar u palazzi fil-Belt hekk kif mhi taqta’ xejn il-ġirja għall-ftuħ ta’ iktar boutique hotels filbelt kapitali ta’ pajjiżna.

Jidher li studji li saru fl-aħħar xhur juru li l-ftit kmamar li jkollhom dawn il-lukandi lussużi jħallu l-eluf ta’ ewro kull lejl mhux biss għax ir-rati mhumiex irħas, iżda wkoll għax l-ispejjeż mhumiex kbar daqs dawk ta’ lukandi oħra ikbar u iktar tradizzjonali.

Tiftixa sempliċi fuq siti diversi juru li l-prezzijiet ta’ boutique hotels lussużi filBelt ivarjaw minn €160 kull lejl għal kważi €400 kull lejl u dan f ’perjodi li mhux bilfors huma l-iktar bieżla. Saħansitra dawn il-kmamar iġibu dawn il-prezzijiet f ’Novembru.

Studju li l-KullĦadd rat kopja tiegħu jgħid li kamra bażika b’90% okkupanza tħalli dħul ta’ madwar €80,000 fis-sena u dan meta wieħed ikejjel b’rati li huma medji u mhux l-iktar għaljin. Dan ifisser li boutique

hotel b’10 kmamar tħalli dħul ta’ madwar €800,000 fis-sena. “Huwa possibbli li taqbeż il-miljun ewro fis-sena minn lukanda bħal din,” qalilna investitur bl-istudju f ’idejh li tkellem magħhna. L-investitur xtaqt li ma jkunx individwat minħabba d-dettalji li kien qed jagħti u s-suq huwa wieħed kompetittiv.

L-istudju jgħid li boutique hotel li tkun għadha tiftaħ filBelt tibda b’rata ta’ okkupanza ta’ madwar 35% u li ftit ftit tibda tielgħa lejn id-90%.

Meta wieħed jara x’inhuma l-ispejjeż fis-sena dawn mhumiex eżorbitanti għax b’mod partikolari f ’boutique hotel fejn m’hemmx servizzi bħal restorant l-ispejjeż mhumiex kbar. “Hawn profitti enormi. Ħafna ma jinvestux fir-restoranti tagħhom għax it-turist irid l-esperjenza tal-belt kapitali. Irid imur fir-restoranti ta’ lussu li hawn. Mela filgħodu wieħed ħasiblu għal breakfast imbagħad minn hemm ’il quddiem matul il-jum x’aktarx ġie biex jistrieħ, biex jagħmel dik is-siegħa jaħdem anke forsi jżomm kuntatt mal-uffiċċju, imbagħad kom-

pla bil-btala tiegħu.

Dan kollu f ’ambjent mill-iktar lussuż,” kompla jkun spjegat.

Intqal lilna li l-ispejjeż huma l-ħasil tal-linen, id-dawl u l-ilma u l-manutenzjoni li fil-bidu ma tkunx daqshekk għolja, kif ukoll il-pagi. Fil-bidu għandek ukoll element ta’ reklamar.

Mistoqsi x’tip ta’ pagi jitħallsu l-investitur li tkellem magħna kien ċar. “Skont x’servizz trid.

Hawn fejn qed titħallas paga minima jew ftit iktar. Imma jekk iżżid ftit il-pagi biex ikollok l-aqwa servizz daqs tazza ilma żżid ir-rati b’mod li jrendulek ferm iktar miż-żieda fil-pagi,” kompla jkun spjegat.

Naturalment wieħed irid iżomm f ’moħħu li fil-bidu jkun sar investiment qawwi li f ’ċerti każi jlaħħaq il-miljuni ta’ ewro. “Biex ħadd ma jaħseb li dan qligħ biss.

Imma huwa investiment fittul. Fit-tul se jaqbillek u se ġġib sew l-investiment kapitali li tkun għamilt fil-bidu,” kompla jkun spjegat fil-bidu, bl-investitur jispjega li l-barranin huma attirati wkoll lejn Malta minħabba l-mod

kif tinħadem it-taxxa. “Kollox legali, iżda vantaġġjuż,” kompla jfiehem l-investitur li fisser kif bħalissa hawn ġirja biex fil-belt kapitali jinkisbu l-aqwa proprjetajiet. Fil-fatt bħalissa hemm madwar 40 applikazzjoni oħra għall-boutique hotels fil-Belt Valletta.

Anke għax huma mħeġġa minn dak li qed jisimgħu fejn fil-ġimgħat li ġejjin, pereżempju, qed tkun irrapportata okkupanza qawwija minħabba l-festival tal-mużika barokka. Festival li jsir kull sena u li jinvolvi knejjes, katidrali u teatri fil-Belt li jiġbdu lejhom turist ta’ kwalità li għal tmiem il-ġimgħa f ’Malta jkun lest jonfoq dak li għal ħafna b’paga medja jidher wisq.

Iżda, li għalih tkun tagħmel sens għax l-esperjenza li tagħtih il-Belt fejn fi ftit mijiet ta’ metri kwadri jsib minn kollox mhu se jeħodha mill-ebda belt kapitali oħra fl-Ewropa.

Fuq kollox is-sigriet ta’ dawn

il-boutique hotels huwa d-disinn u l-lussu.

Kull hotel ikollha l-karatteristiċi tagħha. “Trid toffri prodott li ma ssibx postijiet oħra. Jekk tidħol fil-boutique hotel ta’ ħdejk trid tara xi ħaġa totalment differenti,” kompla jispjegalna dan l-investitur li qed iħares ukoll lejn boutique hotels barra l-Belt.

Mistoqsi kemm huwa vijabbli dan it-tip ta’ investiment barra l-Belt wieġeb billi qal li ħafna, u ta lil Għawdex bħala eżempju. “Il-Belt trid tinvesti l-iktar u tagħtik l-iktar. Tagħtik iktar kemm bħala rati u kemm bħala okkupanza. Iżda, barra l-Belt issib proprjetajiet lussużi fil-qalba tal-irħula jew saħansitra f ’żoni kemxejn rurali fejn tista’ tibda b’investiment li hu ferm inqas mill-Belt fejn il-proprjetà qed tiżdied ma’ kull ġurnata li tgħaddi,” kienet ir-risposta skjetta.

Jirriżulta li dak li fil-Belt Valletta jinkiseb għal madwar żewġ miljun ewro jista’ jinkiseb għal kwart tal-prezz f ’xi żona rurali fejn jista’ jkun esplorat l-ekoturiżmu u n-nofs tal-prezz f ’xi qalba ta’ raħal.

04

07.01.2018

kullhadd.com

ESPERTI MĦASSBA BIL-PROBLEMI FIS-SNIEN TAT-TFAL MALTIN • JITLOB PROGRAMM PUBBLIKU LI JQAJJEM KUXJENZA • STUDJU ANALIZZA MIJIET TA’ TFAL

Studju ta’ esperti li kien ippubblikat fi Xjenza Online, il-ġurnal tal-Kamra tax-Xjentisti Maltin, wera tħassib bil-livell ta’ problemi fis-snien tat-tfal Maltin. L-istudju analizza iktar minn 2,500 tifel u tifla ta’ etajiet li jvarjaw bejn it-tliet snin u l-15–il sena u kkonkluda li l-problema ta’ dik magħrufa bħala erosive tooth wear hija xi ħaġa li dehret b’mod għoli fost it-tfal li jattendu l-iskejjel. Dan it-terminu jirreferi għall-“attakk” fuq is-sinna ħafna drabi kkawżat minn aċti li jiġu minn ħlewwiet u xarbiet ħżiena għas-saħħa u mimlija zokkor li eventwalment iwassal għal uġigħ u biex is-snien jitħassru.

L-awturi tal-istudju huma sitta u ġejjin mill-Università ta’ Malta u d-Dipartiment tad-Dentistrija fl-Isptar Mater Dei b’dak li għamlu huma huwa l-ewwel stħarriġ tat-tip tiegħu f ’pajjiżna. Għalkemm f ’pajjiżi oħra studji simili saru diversi drabi tant li ssir referenza għalihom ukoll. Fuq kollox fl-etajiet diversi magħquda f ’daqqa nstab li l-preżenza ta’ snien mhux f ’saħħa tajba nstabet f ’71% tat-tfal Maltin.

It-tfal kienu maqsuma f ’katergoriji differenti. Dawk ta’ tliet snin, dawk ta’ ħames snin, dawk ta’ tmien snin, dawk ta’12–il sena u dawk ta’ 15–il sena. L-istudju, li huwa wieħed

tekniku ħafna, janalizza wkoll x’impatt għandha d-demografija u l-fatturi soċjoekonomiċi fuq ir-riżultat aħħari. Biex sar l-istudju saru żjarat u testijiet fl-iskejjel waqt il-ħinijiet tal-iskola filwaqt li l-ġenituri u filkaż ta’ studenti ikbar, it-tfal, intalbu jwieġbu kwestjonarji.

Intqal li dan l-istudju għandu jgħin lil min ifassal il-politika biex jippjana interventi aħjar u juża r-riżorsi skont dak li rriżulta.

Fil-maġġoranza tal-etajiet ma kinetx innotata differenza bejn il-qagħda fi snien studenti subien u dawk bniet, għalkemm eċċezzjoni kienet l-età ta’ tmien snin fejn kienu nnotati iktar problemi fi snien is-subien milli f ’tal-bniet. Id-differenza għamlitha t-tip ta’ skola li l-istudenti jattendu, fejn fl-iskejjel pubbliċi kienu nnotati iktar diffikultajiet, bl-istudju jgħid preċiżament hekk: “The type of school attendent by the subjects was found to be statistically significant for both 8 and 15 year old age groups in relation to the incidence of erosion observed, the latter being highets for students attending public schools and lowest reported in students attending independent schools.”

B’mod konsistenti kienet innotata problema ikbar fost tfal li għandhom piż żejjed. Naturalment dan konsegwenza tal-fatt li dieta ħażina tinkludi

wkoll dawk l-elementi li mhumiex tajbin għal qagħda ta’ snien b’saħħitha. Fejn l-omm għandha livell ta’ edukazzjoni ogħla kien innotat li hemm sitwazzjoni ta’ saħħa ta’ snien aħjar.

Statistikament kienet innotata wkoll relazzjoni bejn il-livell fit-tħassir tas-snien u x-xogħol li jagħmel dak li hu meqjus bħala breadwinner tal-familja. Xi ħaġa li partikolarment dehret fost tfal fl-età ta’ tmien snin. Fis-sezzjoni tad-diskussjoni jingħad b’mod ċar: “This study found an association between the parental occupation and eroision

Possibbilment tindika li l-pazjenti li qed isofru minn tħassir ta’ snien mhumiex konxji jew ma japprezzawx il-problema

experience.”

Il-parteċipanti fl-etajiet minn tmien snin ’il fuq kienu mitluba jwieġbu dwar kif jaħsbu li hi s-sitwazzjoni tas-saħħa tagħhom f ’dak li għandu x’jaqsam il-ħalq u s-snien. Kien innotat li l-ogħla persentaġġ f ’kull kategorija qalu li s-sitwazzjoni hi tajba, segwiti minn dawk li qalu li hi tajba ħafna jew medja. Ftit kienu dawk li qalu li għandhom sitwazzjoni ta’ saħħa ta’ snien fqira jew ħażina ħafna. L-istudju juri li fil-maġġoranza tal-kategoriji din hi perċezzjoni żbaljata.

“Possibbilment tindika li l-pazjenti li qed isofru minn tħassir ta’ snien mhumiex konxji jew ma japprezzawx il-problema,” jiktbu l-esperti fir-riċerka tagħhom.

Finalment l-istudju jgħid li jekk xejn juri l-bżonn ta’ programmi pubbliċi ta’ saħħa li jinkludu firxa wiesgħa tas-soċjetà fejn jissemmew b’mod partikolari dawk li jaħdmu fiċ-ċentri għall-ħarsien tat-tfal, ħaddiema soċjali u dawk li jaħdmu fis-settur tas-saħħa u li għandu jsir sforz biex it-tfal ikollhom dieta aħjar filwaqt li jieħdu l-kura meħtieġa.

L-artiklu kien ippubblikat fl-edizzjoni tax-xahar li għadda ta’ xjenza online fuq xjenza.org (Xjenza Online Vol. 5 Iss. 2 - December 2017)

05

07.01.2018

kullhadd.com

DELIA B’IDU MARBUTA • IŻOMM L-ISTESS KELLIEMA TA’ SIMON BUSUTTIL BIEX MA JĊAQLAQX L-ILMIJIET • IL-PN GĦADU MINGĦAJR KELLIEM GĦALL-ENERĠIJA • IFITTXU L-ISKUŻA BIEX FORSI JKUN JISTA’ JIBDEL Erba’ xhur wara li sar Kap tal-Partit Nazzjonalista, Adrian Delia għadu ma ħatarx ix-shadow cabinet tiegħu.

Minflok ħalla kollox kif għamel il-kap ta’ qablu, Simon Busuttil, bil-biża’ tkun li aħjar ma jċaqlaqx l-ilmijiet għax bidla malajr tista’ turta xi wħud mid-deputati tiegħu u mal-grupp parlamentari qed jagħżel li jkun kawt. Dan bit-tama li ma jtuhx iktar inkwiet bħalma tawh tul is-sena li għaddiet fix-xhur ta’ wara li laħaq kap.

Però, ħafna fil-Partit Nazzjonalista qed jinterpretaw dan bħala sinjal ta’ dgħufija kbira fejn għalkemm jipprova jagħti impressjoni differenti, Adrian Delia għadu ma ħax kemm xtaq il-kontroll tal-partit li jmexxi.

Dan

b’mod partikolari tal-grupp parlamentari elett mill-poplu biex jirrappreżentah. Filfatt, fl-ewwel xhur tat-tmexxija tiegħu Adrian Delia diġà affaċja pożizzjonijiet kontra dawk tiegħu minn uħud mid-deputati ewlenin tiegħu.

Pożizzjonijiet li saħansitra kienu espressi b’vot jew binn u q q a s tiegħu fil-Parlament u bi stqarrijiet pubbliċi li umilj a w h bħalma ġara filkaż tal-avviż legali li ta 100

siegħa leave għall-IVF. L-Eks Kap Simon Busuttil għażel ix-shadow cabinet fit-22 ta’ Ġunju meta kien diġà qal li mhux se jibqa’ kap tal-partit u saħansitra kien jaf li l-Parlament kien baqagħlu jiltaqa’ ftit ġimgħat qabel il-btajjel tas-sajf. Għalhekk kien jaf li wara l-Parlament kien se jiltaqa’ b’kap ġdid.

Dak iż-żmien din xejn ma niżlet tajjeb ma’ nies fil-Partit Nazzjonalista li saħansitra kienu qed jgħidu li Simon Busuttil kellu jwarrab minn deputat parlamentari u mhux jibqa’ jieħu d-deċiżjonijiet.

Kienu konxji li Busuttil kien qed jipprova jinfluwenza dak li kien għad irid jiġi anke għax kienu jafu li Simon Busuttil, li telaq it-tmexxija kontra qalbu minkejja telfa elettorali kbira, għamel dan konxjament.

Fost dawk li appellaw lil Busuttil biex iwarrab kien hemm il-kontestant għall-kap Frank Portelli u d-deputati Mario Galea u Herman Schiavone li tul ix-xhur tas-sajf appoġġjaw lil Delia. Busuttil ma warrabx u ħafna pretendew li mal-ħatra ta’ Delia kellu jkun hemm bidla fil-kompożizzjoni tax-shadow cabinet b’deċiżjoni tiegħu.

Iżda, din ma saritx.

Adrian Delia għadu lanqas biss ħatar kelliem għas-suġġetti li kellu Jean Pierre Debono, dak li ċedielu s-siġġu wara li ħadd iktar fil-PN ma ried iċedihulu. Jean Pierre Debono kien responsabbli mis-settur importanti tal-enerġija u l-ilma u llum il-PN għadu mingħajr kelliem dwar dan issuġġett minkejja li flaħħar snin u fiż-żmien li

ġej dan mistenni jibqa’ jkun suġġett importanti kemm minħabba x-xenarju lokali u anke dak internazzjonali.

Iktar minn hekk hu sigriet magħruf li hemm nies bħal Herman Schiavone li Delia jixtieq itihom rwol iktar ċentrali iżda għalissa qed joqgħod lura. Saħansitra lil Herman Schiavone ried jagħmlu whip iżda mbagħad kien ħaruf tas-sagrifiċċju għaliex intgħażel Robert Cutajar biex ilfrosta deher jafda għand deputat li fit-tellieqa għall-kap kien xi ftit jew wisq newtrali.

Dan bit-tama li Cutajar jikseb iktar ir-rispett ta’ nies bħal Chris Said u Therese Comodini Cachia u għalhekk il-whip ikun f ’pożizzjoni aħjar milli kien ikun Schiavone li fih ħafna deputati jaraw lil Delia minħabba l-mod ta’ kif appoġġjah bl-iktar mod qawwi.

Però ħafna fil-Partit Nazzjonalista qed jinterpretaw dan bħala sinjal ta’ dgħufija

06

07.01.2018

kullhadd.com

L-ENEMALTA QABŻET IS-7,000 APPLIKAZZJONI F’SENA • TIŻDIED ID-DOMANDA U TONQOS L-ISTENNIJA

Frederick Azzopardi

• L-2017 SENA TA’ REKORDS GĦALL-ENEMALTA Is-sena li għaddiet kienet sena ta’ rekords għall-Enemalta fejn fost oħrajn l-Enemalta daħlet 7,700 applikazzjoni f ’sena għal servizzi ġodda jew eżistenti.

Dan ifisser żieda ta’ aktar minn 12 fil-mija fuq is-sena ta’ qabel, kif ukoll l-ewwel darba fl-istorja li l-Enemalta qabżet is7,000 applikazzjoni f ’sena.

Ikkonfermat dan il-kumpanija għall-mistoqsijiet tal-gazzetta KullĦadd dwar ix-xejriet fit-talbiet tal-Maltin għasservizzi tal-elettriku f ’sena fejn l-Enemalta bdiet tiġġenera

l-elettriku mill-gass għall-ewwel darba.

L-Inġinier Frederick Azzopardi, Ċermen tal-Enemalta, qal li “s-sena 2017 ma kinitx biss waħda storika fil-qasam tal-enerġija għaliex pajjiżna temm id-dipendenza tiegħu fuq iż-żejt li jħammeġ. Kienet ukoll sena ta’ livelli rekord fil-konsum tal-enerġija, b’żieda li sal-aħħar tas-sena qabżet is-sitta fil-mija fuq is-sena ta’ qabel.”

Minkejja li d-domanda żdiedet u t-talbiet għas-servizzi

telgħu, iż-żmien ta’ stennija sabiex il-klijenti jinqdew, minflok tela’, niżel. “Dan b’aktar minn 60 fil-mija, hekk kif l-Enemalta ħadet diversi miżuri fit-tul sabiex iżżid l-effiċjenza tal-operat tagħha,” qal l-Inġinier Azzopardi li nnota kif minbarra ż-żieda fil-konsum tal-elettriku annwali, intlaħqu wkoll żewġ rekords ġodda f ’dak li huwa l-ogħla ammont ta’ elettriku li qatt ġie kkunsmat f ’ħin wieħed.

Fil-fatt, nhar it-Tnejn, 9 ta’ Jannar, għall-ħabta tat-tmienja ta’ filgħaxija, intlaħaq peak grid

load ġdid għax-xhur t a x - x i t wa , 410 megawatts, l-ogħla livell li qatt intlaħaq f ’dan l-istaġun f ’Malta.

F’Awwissu mbagħad, inqabeż għal tliet darbiet fi ftit jiem l-all-time peak grid load, jiġifieri r-rekord tal-ogħla ammont ta’ enerġija mqassam lill-klijenti f ’mument wieħed.

Din il-figura telgħet għal 469 megawatt nhar it-Tnejn, 7 ta’ Awwissu, żieda sostanzjali fuq ir-rekord ta’ qabel, 438 megawatt, li kien intlaħaq fl-2015.

Filwaqt li dawn huma kollha ċifri li jikkonfermaw issuċċess tal-kumpanija, l-Inġinier Azzopardi jsemmi kif matul l-2017 l-Enemalta bdiet tirċievi l-elettriku minn power station ġdida taħdem bilgass naturali f ’Delimara bħala wieħed mill-iktar importanti.

Dan minn impjant tad-ditta Siemens bl-ogħla livelli ta’ effiċjenza u bl-inqas livelli ta’ impatt ambjentali. “Fl-istess waqt, bniet mill-ġdid l-impjant Delimara 3 li kien mibni minn BWSC fl-2012, sabiex minflok jaħraq il-heavy fuel oil jaħdem bil-gass naturali wkoll. B’hekk, l-Enemalta waqqfet għalkollox l-użu tal-impjanti antiki tal-heavy fuel oil f ’Delimara u l-Marsa, sabiex nhar it-Tlieta 25 ta’ April 2017 sar l-ewwel jum, f ’aktar minn 80 sena, li Malta ġġenerat l-elettriku kollu li kellha bżonn mingħajr ma użat impjanti li jaħarqu ż-żejt,” qal iċ-Ċermen tal-Enemalta

li tenna kif kienet ukoll sena importanti għall-qagħda finanzjarja tal-Enemalta plc, hekk kif għat-tielet sena konsekuttiva rnexxielha tirreġistra profitti, sabiex issa l-Kumpanija tinsab fit-triq tas-sostenibbiltà. Qabel dawn it-tliet snin, l-Enemalta kienet qed tirreġistra telf, u żżid iddjun tagħha, sena wara l-oħra.

B’kuntrast, f ’dawn l-aħħar tliet snin, fl-2015, fl-2016 u fl-2017 il-Kumpanija rnexxielha tirreġistra total ta’ aktar minn €100 miljun fi profitti.

“It-trasformazzjoni tas-settur tal-ġenerazzjoni tal-elettriku għal taħlita ta’ sorsi diversifikati li ma jħammġux l-arja, u li joffru lil pajjiżna livell adekwat ta’ sigurtà ta’ provvista tfisser ukoll stabbiltà fit-tariffi, li fl2017 reġgħu ġew ikkonfermati fost l-irħas fl-Ewropa. Malta baqgħet iżżomm ir-rati mraħħsa tal-2014 minkejja li madwar l-Ewropa t-tariffi tal-elettriku għolew b’rati sostanzjali,” żied Azzopardi.

Iċ-Ċermen tal-Enemalta temm bl-impenn tiegħu li l-kumpanija tkompli tuża s-sorsi kollha disponibbli għaliha bl-aktar mod għaqli, mingħajr ma tiddependi wisq fuq sors wieħed biss, sabiex tibqa’ tipprovdi l-elettriku lill-klijenti bl-inqas impatt possibbli fuq l-ambjent waqt li tiżgura s-sigurtà tal-provvista u t-tariffi mraħħsa li toffri bħalissa.

Il-Prim Ministru jitfi l-magni tal-HFO

07

07.01.2018

kullhadd.com

IKOMPLU JONQSU L-KAWŻI ĊIVILI PENDENTI Il-backlog li wiret il-Gvern fl-2013 fil-Qrati Ċivili kompla jonqos. Issa niżel għal 9,458 kawża. Dan ifisser li llum hemm 17 fil-mija inqas kawżi pendenti milli kien hemm ħames snin ilu u hu mistenni li din ix-xejra pożittiva tissokta fis-snin li ġejjin.

Statistika li għandha l-gazzetta KullĦadd turi wkoll li għal sena oħra filkamp ċivili nqatgħu iktar kawżi milli daħlu. Fil-fatt waqt li daħlu 4,543 kawża ċivili, inqatgħu 4,816, ċjoè nqatgħu 273 kawża iktar milli daħlu.

Ir-rekord ta’ kemm inqatgħu iktar kawżi milli daħlu fil-kamp ċivili kien fl-2015 meta dik is-sena kienu nqatgħu 585 kawża iktar milli kienu daħlu. Sena qabel, fl-2014 kienu nqatgħu 80 kawża iktar milli daħlu, li jfisser li s-sena 2017 tikkompara tajjeb ħafna.

B’dan ir-riżultat fil-Qrati Ċivili s-sena 2017 immarkat ir-raba’ sena wara l-oħra li fiha l-Clearance Rate, jiġifieri r-rata ta’ kemm jinqatgħu kawżi kkumparati ma’ kemm jidħlu, qabżet il-100. Rata ta’ iktar minn 100 tfisser li qed jinqata’ l-backlog waqt li rata ta’ inqas minn 100 tfisser li l-backlog qed jiżdied. Filfatt ir-rata stabbilizzat għal 107 wara l-112 tal-2015 u l-102 tal-2014.

F’kummenti li ta lil din il-gazzetta, il-Ministru għall-Ġustizzja, Kultura u Gvern Lokali Owen Bonnici sostna li r-riżultat reġistrat fl-2017 ifisser li l-qasam tal-ġustizzja jinsab għaddej fit-triq it-tajba. Dan ma jfissirx li wieħed se jħalli li tidħol il-kompjaċenza, qal il-Ministru, għaliex xorta fadal xi jsir biex is-sistema tirrealizza l-massimu tal-potenzjal tagħha.

Bħala eżempju, il-Ministru semma li hu jemmen li f ’sena għandhom jinqatgħu iktar minn 5,000 kawża ċivili bħala benchmark u li l-Clearance Rate għandha tiżdied b’mod kostanti.

Huwa fakkar li dawn ir-riżultati ma ġewx b’kumbinazzjoni għaliex kien dan il-Gvern li alloka avukat full-time ma’ kull Imħallef taċ-Ċivil sabiex dawn jassistu fir-riċerka tas-sentenzi u appunta Imħallfin bil-għan li jindirizzaw speċifikament il-backlog ta’ ġudikanti li set-

għu waqgħu lura fl-effiċjenza tagħhom. Kien dan il-Gvern ukoll li implimenta numru ta’ riformi fil-proċeduri Ċivili biex iħaffef il-kawżi u jagħmilhom iktar aċċessibbli għall-poplu Malti u Għawdxi.

Il-Ministru Bonnici temm jgħid li l-Gvern se jkompli jimbotta għal iktar riżultati pożittivi għaliex dawn ir-riżultati jħallu impatt pożittiv fuq l-ekonomija tal-pajjiż u fuq kif Malta tikkumpara ruħha f ’eżerċizzji komparattivi bħal dawk tal-Justice Scoreboard u l-World Economic Forum.

Il-Ministru Owen Bonnici

08

07.01.2018

kullhadd.com

L-ISKEJJEL TAL-POLZA FOST L-IKTAR IMFITTXIJA Sa minn żmien imbiegħed, f’Malta kellna l-iskejjel amministrati mill-Knisja, li kienu jitqiesu għattfal tas-sinjuri, peress li kienu jitħallsu miżati li mhux kulħadd seta’ jħallas. L-iskejjel tal-Knisja kienu jagħmlu dak li jistgħu sabiex iżommu l-miżati baxxi u diversi ġenituri għamlu sforz u għalkemm ma kellhomx dħul kbir kienu jibagħtu lil uliedhom fi skola tal-Knisja. Sistemi ta’ boroż ta’ studju kienu wkoll jgħinu sabiex studenti b’inqas mezzi jattendu l-iskejjel tal-

Knisja. Dan imbagħad sar aktar possibbli meta fl-1991 intlaħaq ftehim sabiex il-Gvern iħallas issalarji tal-impjegati tal-iskejjel tal-Knisja. Illum għadna naraw li bosta jirsistu biex uliedhom jiddaħħlu fl-iskejjel tal-Knisja. Dan jista’ qed jiġri wkoll minħabba li l-Gvern iħallas hu l-pagi talgħalliema u b’hekk flok miżati, il-ġenituri jintalbu jagħtu biss donazzjoni. Biex insiru nafu aktar fuq dan, il-KullĦadd tkellmet ma’ Fr Charles Mallia, Delegat għall-Edukazzjoni Nisranija.

Minn Charles B. Spiteri

Ħafna nies, inklużi kapijiet ta’ skejjel governattivi jsostnu li l-aqwa għalliema jkunu ingaġġati fl-iskejjel talGvern. Madankollu, bosta u bosta ġenituri jkunu jixtiequ li l-formazzjoni edukattiva ta’ wliedhom tingħata mill-iskejjel tal-Knisja u dawk Privati.

X’taħseb li jwassal għal dan il-fenomenu?

Dan probabbli kien jgħodd għall-passat, meta l-għalliema kellhom salarju inqas.

Illum igawdu mill-istess salarju. Illum ta’ min jinnota li għalkemm l-għalliema jistgħu jiċċaqilqu mill-iskejjel tal-Knisja u viċi-versa mingħajr ma jitilfu mis-salarju tagħhom, naraw li ftit għamlu dan u anki kien hemm xi ftit li minn mal-Gvern ġew mal-iskejjel tal-Knisja.

Nixtieq ngħid grazzi kbira lill-għalliema li jagħżlu li jgħallmu fl-iskejjel tal-Knisja.

Fihom, l-għalliema għandhom ftit aktar libertà u għalhekk aktar responsabbiltà kif imexxu t-tagħlim fil-klassijiet tagħhom. Nirringrazzjahom tal-impenn u l-attenzjoni li huma jagħtu lill-istudenti tagħhom.

Wieħed mill-vantaġġi tal-iskejjel tal-Knisja, u li għalih in-nies tippreferihom huwa li huma iżgħar minn

Id-dħul fl-iskejjel tal-Knisja jsir permezz tal-polza għar-raġuni li m’hemmx post għal kulħadd

dawk tal-Istat. Dan iwassal għal immaniġġjar aħjar u attenzjoni kemm hija possibbli għall-bżonnijiet ta’ kulħadd. Ħafna drabi, l-amministraturi u l-edukaturi jkunu jafu lil ħafna mill-istudenti u wkoll lill-ġenituri tagħhom. Dan jgħin sabiex jibnu relazzjonijiet tajba u sens ta’ komunità.

Fattur ieħor li n-nies isemmu u li japprezzaw huwa l-formazzjoni fil-fidi Nisranija.

Għal ħafna nies għadu importanti li t-tfal jikbru fir-reliġjon Nisranija u japprezzaw l-attenzjoni li dan jingħata fl-iskejjel tal-Knisja.

L-iskejjel tal-Knisja jduru fuq il-perm Nisrani li minn għeruqha żgur ma taqbilx ma’ kompetizzjonijiet u lotteriji. Allura għaliex l-istess skejjel u Knisja jaqblu li d-dħul talistudenti jsir bil-polza?

Id-dħul fl-iskejjel tal-Knisja jsir permezz tal-polza għarraġuni li m’hemmx post għal kulħadd. Dan ġej mill-fatt li hemm numru limitat ta’ skejjel, klassijiet u postijiet. Għalhekk tingħata opportunità ndaqs lill-applikanti. Huwa wkoll parti mill-ftehim talGvern Malti mas-Santa Sede li ma jkunx hemm diskriminazzjoni.

Bħalissa ħarġu l-applikazzjonijiet għaddħul tal-istudenti fl-iskejjel tal-Knisja u l-ġenituri ta’ tfal li jixtiquhom jattendu fihom, jintalbu jħallsu dritt ta’ €15. Min ifittex isib kemm fil-verità jkun hemm postijiet vakanti.

Iżda ħadd ma jkun jaf ilveri vakanzi; għax l-ewwel ma jidħlu mingħajr polza jkunu dawk it-tfal li diġà għandhom ħuthom jattendu hemm; imbagħad it-tfal tal-għalliema u wara t-tfal tal-immigranti.

Jista’ dan kollu jfisser li

l-ġenituri ta’ tfal ġodda, jkunu qed iħallsu dritt għal vakanzi li lanqas biss ikunu jeżistu, għax ikunu diġà mimlija b’dawk imsemmija?

Fir-regolament tad-dħul li ppubblikajna f ’Novembru hemm miktub kemm hemm postijiet vakanti f ’kull skola.

Ir-regolamenti, bl-informazzjoni kollha, huma fuq is-sit tal-Kurja, www.thechurchinmalta.org.

Sabiex ninfurmaw lil kulħadd kemm se jkun hemm postijiet wara li jidħlu t-tfal tal-ewwel kriterju, nippubblikaw żewġ dokumenti bl-informazzjoni neċessarja. L-ewwel nippubblikaw il-lista bl-ismijiet ta’ dawk li applikaw bl-ewwel kriterju.

L-ismijiet ta’ din il-lista jkunu mqassmin skont l-iskola li jkunu rreġistraw fiha lit-tfal. B’din l-informazzjoni, il-pubbliku jkun jaf kemm tfal deħlin f ’kull skola u jkun jista’ jnaqqas dan in-numru min-numru ta’ postijiet vakanti li ppubblikajna fir-regolamenti. Hekk l-applikanti jkollhom idea ta’ kemm baqa’ postijiet.

Barra minn hekk, f ’Jannar u Frar nippubblikaw ċirkulari fejn nindikaw kemm ikun għad fadal postijiet vakanti.

Din iċ-ċirkulari, barra li tintbagħat lill-midja u tkun fuq il-website tal-Kurja, tingħata wkoll lill-applikanti qabel japplikaw.

wieħed. Barra minn hekk, ħafna drabi, it-tfal ikunu ta’ sess differenti u peress li għandna diversi skejjel ta’ sess wieħed, l-aħwa l-oħra li mhumiex ta’ sess bħall-kbir, ma jidħlux b’mod awtomatiku fi skola tal-Knisja.

Min-naħa l-oħra nara li jagħmel ħafna sens li l-aħwa jmorru fl-istess skola. Allaħares ma nagħtux dan iċċans, għax inkunu qed inżidu d-diffikultajiet fil-familji; jiġifieri jkollhom ħafna ġiri u skariġġ minn skola għall-oħra.

Il-fatt li xi tfal ma jirnexxilhomx jidhlu fi skola tal-Knisja huwa aktar dovut għan-numru limitat ta’ postijiet. L-ideali huwa li jkollna post għal kull min jixtieq jattendi fl-iskejjel tal-Knisja.

X’jiġri minn dawk l-istudenti li jkunu fi skejjel primarji tal-Knisja li m’għandhomx sekondarji?

Dawn l-istess studenti japplikaw u jintrefgħalhom post.

Ma jiħdux sehem fl-ewwel polza li ssir, għax ikollhom post merfugħ fit-tieni polza u skont ir-riżultat tat-tieni polza jagħmlu l-għażla tagħhom.

Dan jgħodd għall-istudenti mill-primarja għas-sekondarja u għandna wkoll mill-kinder II għall-ewwel sena primarja.

Kif tħares lejn il-fatt li l-Knisja Kattolika tasal tagħżel u tagħmel preferenzi fid-dieher ma’ studenti mhux kattoliċi Tħoss il-Knisja jew meta tiġi biex iddaħħal l-iskejjel tagħha, li hu studenti ġodda? Dan diskriminatorju l-fatt li għax milli jidher, studenti għax xi tifel jew tifla, li Musulmani jingħataw ‘b’xi mod’ ikunu ddaħħlu preferenza u aktarx ma fl-iskola, dan ifisser blank jidħlux għall-għażla bilcheque għal ħuthom l-oħra polza. u mhux xkiel għal tfal ta’ familji ġodda li jsibu Jista’ jkun li hawn il-perċez‘closed shop’? zjoni li studenti Musulmani qed jingħataw preferenza Tajjeb niftakru li llum, ħaf- u jaqbżu l-polza, iżda dan na ġenituri jkollhom wild mhux korrett. Probabbli din

Ladarba l-Arċisqof aċċetta li jagħti l-permess, kull skola setgħet tagħżel tibqax għas-subien jew għall-bniet biss, jew jingħaqdu flimkien. Din hi deċiżjoni li kull skola se teħodha hi u s-superjuri tagħhaw

il-perċezzjoni hija dovuta għall-kriterju soċjali tar-refuġjati.

Filwaqt li ħafna mir-refuġjati huma Musulmani hemm ukoll diversi refuġjati Nsara u b’reliġjonijiet oħrajn. Fil-fatt, ftit huma r-refuġjati li japplikaw biex jidħlu fl-iskejjel tal-Knisja u minn dawn, ħafna huma Nsara.

Jista’ jkun li studenti blLSAs qed jaslu jnaqqsu bosta postijiet għal tfal li huma ferm aktar kapaċi għall-iskola?

L-iskejjel tal-Knisja ma għandhomx ikunu għat-tfal l-aktar kapaċi. Mill-punt di vista numeriku, it-tfal fil-klassijiet naqsu għax huwa obbligatorju li fil-primarja u fis-sekondarja ma jkunx hemm aktar minn 26 meta hemm LSA, u fejn ma hemmx jista’ jitla’ sa 30.

Niftakru li ftit tas-snin ilu żidna tliet skejjel primarji u qabel kienet żdiedet oħra se-

09

07.01.2018

kullhadd.com

Fr Charles Mallia kondarja f ’Għawdex. Fortunatament f ’Malta għandna biżżejjed skejjel sabiex nilħqu lit-tfal kollha. Ġieli kont f ’pajjiżi fl-Amerka Latina fejn kien hemm is-sistema ta’ żewġ turni u darba anki ltqajt ma’ skola bi tliet turni, jiġifieri filgħodu jidħol grupp ta’ studenti, għalliema u amministraturi u waranofsinhar jidħol grupp ieħor ta’ studenti, għalliema u amministraturi fl-istess skola.

Jien pjuttost naraha bħala prattika sabiħa fejn minn kmieni nitgħallmu li m’aħniex ilkoll l-istess. Is-sitwazzjoni saret ftit aktar diffiċli għax ftit ilu tneħħa l-istreaming, jiġifieri li t-tfal jiġu mqassma fil-klassijiet skont il-ħiliet tagħhom. Għalhekk illum, l-għalliema għandhom sfida akbar u għandhom jingħataw kull appoġġ u għajnuna possibbli.

L-iskejjel tal-Knisja jaqblu li jkun hemm subien u bniet imħallta flimkien?

la setgħet tagħżel tibqax għas-subien jew għall-bniet biss, jew jingħaqdu flimkien.

Din hi deċiżjoni li kull skola se teħodha hi u s-superjuri tagħha.

Innutajna wkoll x’qed jiġri fl-iskejjel tal-Knisja barra minn Malta, fejn laqgħu subien u bniet flimkien. Jiġifieri m’hemmx diffikultajiet kbar.

Li nnutajna hawn Malta hu l-fatt li peress li l-iskejjel ma tantx għandhom kobor fil-bini tagħhom, ma joffrux dak l-ambjent mixtieq.

B’liema raġuni?

Forsi ma jkunx hemm toilets adekwati, gym u dressing rooms għall-istudenti ta’ sess differenti. Iżda maż-żmien l-affarijiet jafu jinbidlu u jkollna wkoll klassijiet ta’ subien u bniet. Aħna la ninsabu kontra li l-iskejjel ikunu għall-bniet u għas-subien u lanqas kontra li jkunu mħalltin.

Il-Gvern qed jgħin finanzjarjament lilliskejjel tal-Knisja. Barra minn hekk, dawn jitolbu donazzjonijiet li f ’ħafna każi jistgħu jitqiesu b’miżati. Allura għaliex ta’ kull sena l-knejjes jagħmlu l-ġabra għall-Iskejjel talKnisja?

Fil-passat kellna aktar klassijiet tal-primarja mħallta b’subien u bniet. Id-diffikultà tinqala’ ftit meta naslu għas-sekondarja. Fil-fatt, is-sena li għaddiet għamilna sena ta’ diskussjonijiet bejnietna, il-kapijiet tal-iskejjel u s-superjuri u qbilna li tal-Gvern ladarba l-Arċisqof aċċetta Il-finanzjament li jagħti l-permess, kull sko- huwa konsiderevoli u ta’ min

jiftakar li l-Knisja tat ħafna mill-proprejtà tagħha sabiex wasalna għall-ftehim li għandna llum. Barra minn hekk il-Knisja tgħin ukoll billi r-reliġjużi jieħdu salarju inqas mill-kollegi tagħhom u l-Knisja tagħti terz milli jidħol mill-bejgħ tal-proprjetà lill-iskejjel tal-Knisja.

Il-flus li jagħti l-Gvern imorru għas-salarji tal-impjegati tal-iskejjel tal-Knisja. Iżda l-iskejjel għandhom ħafna aktar spejjeż u għalhekk jintalbu d-donazzjonijiet.

Nirringrazzja minn qalbi lill-ġenituri li jagħtu d-donazzjoni tagħhom għax huwa kontribut lill-iskola li jirriżul-

ta f ’edukazzjoni aħjar għal uliedhom. Kulħadd jista’ jara l-iżvilupp kbir li sar fl-iskejjel tal-Knisja. Dan huwa dovut grazzi għad-donazzjoni li jagħtu l-ġenituri u l-ħidma għaqlija tal-kapijiet tal-iskejjel. L-edukazzjoni tiswa l-flus iżda tagħti ħafna u ħafna frott.

10

MHUX VERU LI MA NTLAĦQUX IL-MIRI 07.01.2018

kullhadd.com

<< Minn paġna 1 Fl-istqarrija tagħha l-AUM għamlitha ċara li n-numri li qed jissemmew bħala miri li ma ntlaħqux ma jirriflettux il-ftehim tal-kuntratt li huwa pubbliku u aċċessibbli għal kulħadd. “Ir-realtà hi li l-AUM kienet suġġetta għallproċess ta’ akkreditazzjoni u kisbet il-liċenzja biex topera u gradwalment se tibda l-ewwel sena tagħha ta’ promozzjoni barra minn Malta biex tikseb rikonoxximent ukoll fi swieq ewlenin barranin,” qalet l-istqarrija bl-Università tispjega li f ’dan l-istadju bikri tal-proġett l-Università xorta waħda bdiet iddaħħal l-ewwel studenti f ’dik li sejħet ‘soft launch’.

“Dawn l-istudenti diġà kienu assessjati u r-riżultati tal-ewwel semestru kienu sottomessi mill-fakultajiet. It-tagħlim għat-tieni semestru se jkompli fil-15 ta’ Jannar bis-sehem ta’ akkademiċi ġodda,” qalet l-AUM. L-AUM tenniet li wara l-iskrutinju li għaddiet minnu telqet b’mod immedjat biex tikseb livelli għolja saħansitra qabel it-tnedija formali. “L-AUM diġà investiet ħafna fix-xogħol ta’ restawr u kostruzzjoni f ’Baċir Numru Wieħed b’impenn reżolut biex tipprovdi opportunitajiet ta’ studju eċċellenti ta’ tagħlim u riċerka,” kompliet tgħid l-AUM. L-AUM żiedet ukoll li fil-ġimgħat li ġejjin se tniedi inizjattivi ġodda. L-AUM qalet li hi fiduċjuża li dak li se jsir se jirriżulta f ’Università ta’ suċċess bl-ogħla reputazzjoni.

IL-MOZZJONI TAL-PN TINJORA L-KUNTRATT • L-4,000 STUDENT F’ERBA’ SNIN MINN META L-PROĠETT IKUN LEST • EBDA DUBJU LI KOLLOX SE JSIR GĦAL SKOP EDUKATTIV Il-kuntratt li ffirma l-Gvern mal-Università Amerikana ta’ Malta, l-AUM, jitlob li jkun hemm 4,000 student fis-sena sa erba’ snin minn meta l-proġett ikun lest minn kollox.

B’hekk il-mozzjoni tal-Partit Nazzjonalista li trid li jirtira l-ftehim għax għad m’hemmx 4,000 student hija bbażata fuq premessi żbaljati ta’ min ma qarax jew qed jinjora l-kuntratt li saħansitra kien approvat mill-Parlament Malti wara diskussjoni ta’ diversi sigħat.

Il-kuntratt kien imfassal ukoll wara konsultazzjoni pubblika wiesgħa.

Il-kuntratt jgħid li l-proġett għandu jitlesta jew fi żmien 73 xahar minn meta jkunu ħarġu l-permessi kollha jew fi żmien 24 xahar minn meta jibda x-xogħol wara li jkunu ħarġu dawn il-permessi. Dejjem skont il-kuntratt approvat mill-Parlament, il-Gvern għandu jagħti wkoll perjodu ta’ 12-il xahar imsejjaħ bħala ‘grace period’. Mela jekk wieħed jgħodd dan kollu, l-ewwel data ta’ meta l-proġett

għandu jkun lest minn kollox hi l-11 ta’ April 2025. B’hekk l-erba’ snin minn meta għandu jkun hemm l-4,000 student jibdew minn hemm.

Il-kuntratt jitkellem ċar ukoll fuq l-użu ta’ art b’mod uniku u esklussivament għal skop edukattiv u hemm ċar ħafna x’jinkludu l-faċilitajiet għal skop edukattiv. B’hekk jaqa’ mill-ewwel l-argument tal-Oppożizzjoni li l-art fiż-Żonqor tista’ tintuża għal spekulazzjoni.

Fuq kollox il-kuntratt jgħid li jekk dan ma jsirx jew jekk l-investituri ma jżommux mad-dati stabbiliti fil-kuntratt, il-Gvern ikun jista’ jtemm il-ftehim.

Il-liċenzja tal-Università ngħatat mill-NCFHE fis-16 ta’ Settembru 2016, inqas minn sena u nofs ilu u l-ewwel permessi ħarġu wkoll fl-istess żmien.

Dan hu investiment barrani dirett ta’ iktar minn €100 miljun.

Huwa l-ikbar investiment barrani dirett fin-Nofsinhar ta’ Malta fl-istorja u meta lest skont it-termini tal-kuntratt, spjegati

iktar ’l isfel, għandu jiġbed lejn pajjiżna 4,000 student fis-sena, ħafna minnhom barranin.

Kif spjegat iktar ’l isfel l-AUM għaddew minn proċess rigoruż ħafna biex kisbu l-liċenzja ta’ Università u l-proġett huwa meqjus bħala wieħed importanti wkoll għall-pluraliżmu fil-qasam edukattiv.

Dan hu investiment li seta’ faċilment mar f ’pajjiż ieħor bl-investituri kienu diġà qegħdin iħarsu lejn Spanja.

Il-proġett hu maqsum fuq żewġ siti. Deċiżjoni meħuda wara li l-Gvern sema’ u kkonsulta u bidel il-pożizzjoni oriġinali li jsir kollu kemm hu fiż-Żonqor.

Fiż-Żonqor se jintużaw 31,000 metru kwadru u f ’Bormla qed jintuża Baċir Numru Wieħed li kulħadd jista’ jara kif ġie restawrat u qed ikun riġenerat.

Il-pjan jaħseb għal tliet kulleġġi f ’Marsaskala u żewġ kulleġġi f ’Bormla.

F’Marsaskala għandu jkun hemm il-kulleġġi tal-inġinerija, il-komunikazzjoni u t-te-

knoloġija tal-informatika kif ukoll dak tax-xjenzi marbuta mas-saħħa.

F’Bormla se jkun hemm ilfakultà tan-negozju u l-immaniġġjar kif ukoll l-arti u l-edukazzjoni.

Il-liċenzja ta’ Università lillAUM ma ngħatatx kif ġieb u laħaq.

Fil-fatt l-AUM għaddiet minn proċess rigoruż ħafna qabel ingħatat il-liċenzja mill-NCFHE dak iż-żmien immexxi minn Martin Scicluna li spiċċa attakkat mill-Eks Kap tal-Oppożizzjoni Simon Busuttil. Dan minkejja l-esperjenza, l-indipendenza u l-ħiliet ta’ Scicluna u l-membri l-oħra tal-bord.

Il-kummissjoni ħarġet il-liċenzja tal-American University of Malta wara proċess trasparenti li beda f ’Mejju 2015 u dam għaddej għal 12-il xahar.

Fl-istess ħin il-kummissjoni inkarigat għall-ewwel darba lill-kumpanija tal-awditjar Price Waterhouse Coopers sabiex tagħmel due diligence tal-assi tal-investituri Saaden Education

Investment.

Bl-American University of Malta ngħatat ċertifikati pożittivi kemm fl-edukazzjoni kif ukoll dwar l-assi u l-finanzi tal-investituri.

Il-kummissjoni tibqa’ tagħmel moniteraġġ tal-Università biex jiġi assigurat li qiegħda tilħaq il-kriterji stabbiliti.

L-investituri ngħataw numru ta’ kundizzjonijiet li jridu jimxu magħhom, għaldaqstant il-kummissjoni għall-edukazzjoni ogħla se tara li dan isir, għax jekk ma jsirx dan l-American University of Malta tista’ titlef il-liċenzja.

Fattur importanti li wassal għal din l-akkreditazzjoni huwa s-sħubija li l-American University of Malta għandha mażżewġ Universitajiet fl-Istati Uniti, li huma d-De Paul University f ’Chicago u Clemson University f ’South Carolina.

L-Universitajiet ta’ De Paul u Clemson qed jipprovdu garanzija ta’ kwalità fit-tagħlim f ’livell universitarju lill-Università Amerikana f ’Malta.

11

07.01.2018

kullhadd.com

SPIĊĊAW JIĠĠIELDU FUQ IL-CAFÉ PREMIER UKOLL • ADRIAN DELIA U DAVID AGIUS JIPPRUVAW JINTGĦOĠBU MA’ KULĦADD • IL-KLIKKA TA’ BUSUTTIL FUQ L-ATTAKK L-inawgurazzjoni tal-Café Premier kif restawrat għall-użu tal-Kunsill Lokali tal-Belt Valletta kompla jiftaħ il-feriti bejn fazzjonijiet differenti fil-Partit Nazzjonalista. Ftit wara li s-sindku tal-Belt Valletta ħa f ’idejh iċ-ċwievet ta’ din il-binja li qatgħet ix-xewqa ta’ post ċentrali u xieraq għall-Kunsill Lokali dlonk bdew l-attakki minn dawk li fil-Partit Nazzjonalista huma meqjusa bħala parti mill-klikka ta’ Simon Busuttil.

Din il-pressjoni kienet riflessa wkoll fir-reazzjonijiet tal-Viċi Kap David Agius li f ’sagħtejn l-ewwel faħħar ir-riżultat talproġett imbagħad kien kostrett joħroġ stqarrija jgħajjar lill-Gvern, Il-Café Premier inkiseb lura mill-gvern fi proċess li kien ikkritikat ħafna mill-Partit Nazzjonalista ta’ Simon Busuttil.

Fuq quddiem nett ta’ dawn l-attakki kien hemm ukoll id-deputati Jason Azzopardi u Beppe Fenech Adami. Iżda, ir-riżultat aħħari ta raġun lill-Gvern li kien l-ewwel wieħed li żamm kelmtu mal-Kunsill Lokali tal-Belt Valletta li kien ilu snin twal jibki għal sit aħjar min fejn jopera.

Però dlonk bdew l-attakki. David Griscti Ċermen tal-AŻAD u qrib ħafna ta’ Simon Busuttil tella’ ritratt tal-Café Premier u qal “meta tarmi ruħek, il-konsistenza u l-kredibbiltà tkun tlift kollox!” Jekk kien hemm xi dubju għal min kien qed jgħid malajr neħħieh Paul Borg Olivier li wkoll kiteb fuq Facebook u semma lis-Sindku Alexiei Dingli. “From Città Umilissima to Citta Umiliata,” kiteb l-Eks Sindku tal-Belt u Eks Segretarju Ġenerali tal-Partit Nazzjonalista.

Il-Viċi Sindku tal-Belt ma jaqbilx ma’ Borg Olivier. Chris Micallef kiteb fuq Facebook ukoll u qal li “l-Gvern fehem dak li aħna l-kunsilliera, rappreżentanti tar-residenti, konna qed nitolbu biex noperaw aħjar.” Iżda, dlonk wieġbu Borg Olivier li qal li “l-kunsill, fis-sena tal-kultura Ewropea dejjem kien jixraqlu aħjar.” L-Eks Sindku tal-Belt kompla jinsisti li “dan huwa kompromess” li ma jogħġbux.

Iżda, dan ma kienx biżżejjed.

Anke David Thake kiteb. Għax skont hu l-PN qed jilgħaq.

“Please stop licking arse,” kiteb David Thake fuq il-Facebook tiegħu.

Dan id-diżgwid kien rifless

fil-mod kif ikkomunika l-Partit Nazzjonalista. Meta attenda għaċ-ċerimonja tal-ftuħ, il-Viċi Kap tal-Partit Nazzjonalista David Agius tkellem b’mod ċar kif dan il-proġett kien suċċess.

Fi ftit kliem tkellem mal-midja fuq l-istess linja li kiteb Chris Micallef, il-Viċi Sindku. Iżda, għadda ftit ħin u ttieħdet deċiżjoni li toħroġ stqarrija tattakka l-Gvern fuq korruzzjoni. Dan bil-għan li jipprova jpaċi xi ftit mal-klikka ta’ Simon Busuttil li ħarġet tattakka l-pożizzjoni

tal-Partit Nazzjonalista.

Mitlub jirreaġixxi għal dan, il-Partit Laburista qal li fil-Partit Nazzjonalista kompliet tirrenja l-konfużjoni fejn għal darb’oħra minn fuq qed jispiċċaw biss in-negattivi.

“Il-Viċi Kap tal-Partit Nazzjonalista kellu joħroġ stqarrija ta’ kundanna dwar Café Premier sagħtejn biss wara li kkummenta mal-ġurnalisti dwar kif il-bidla li saret f ’Café Premier hija suċċess. Jidher biċ-ċar li fil-Partit Nazzjonalista għad-

hom jirbħu n-negattivi fejn rikonoxximent ta’ xi ħaġa tajba tqajjem konfużjoni. Bl-aħħar stqarrija tal-Partit Nazzjonalista jidher biċ-ċar li reġa’ rebaħ Simon Busuttil. Adrian Delia jew għad irid jibda jmexxi jew huwa l-istess bħal ta’ qablu,” qal kelliem għall-Partit Laburista.

Investiment sostanzjali Ix-xogħol kollu fuq il-binja sar mid-Direttorat tar-Restawr fi ħdan il-Ministeru għall-Ġus-

tizzja, Kultura u Gvern Lokali b’investiment ta’ €330,000.

Apparti l-uffiċini tal-amministrazzjoni, il-binja tipprovdi wkoll żewġ swali kbar li fihom jistgħu jittellgħu diversi attivitajiet u laqgħat mill-kunsill lokali u mill-għaqdiet tal-lokalità. Dan ix-xogħol kollu hu turija ċara tal-impenn tal-Gvern biex il-komunità tingħata dak li ħaqqha.

Is-Sindku Alexiei Dingli qal li mhux faċli ssib post bħal dan u żied li “l-Gvern mhux biss għaddielna din il-binja iżda għenna nirrestawrawha. Ta’ dan nixtieq minn qalbi nirringrazzja lill-Ministru Owen Bonnici għax naf anke kemm segwa x-xogħlijiet li saru hawn.”

Issa se tinbeda t-tieni fażi talproġett li tikkonsisti fil-Berġa tas-Saħħa, li issa se tkun aktar ċentrali u spazjuża minn dik li hemm bħalissa f ’Evans Building. Se jinbeda wkoll xogħol li se jsir flimkien mal-Malta Libraries biex isir lift pubbliku li mill-bini jagħti għal-Librerija Nazzjonali. Se jkun hemm ukoll librerija lokali minflok dik li hemm bħalissa fl-iskola primarja biex b’hekk jingħata servizz aħjar u b’għażla aktar wiesgħa ta’ kotba għar-residenti u għall-pubbliku.

12

07.01.2018

kullhadd.com

VOT IVA, KANDIDATURA LE? • MALTA TISTA’ TKUN IT-TIENI PAJJIŻ FL-UNJONI EWROPEA LI DDAĦĦAL DAN ID-DRITT • IL-MAĠĠORANZA FAVUR LI L-ETÀ TAL-VOTAZZJONI TINŻEL GĦAL 16-IL SENA, IŻDA HEMM KAWTELA FUQ LI TA’ 16-IL SENA JINĦATRU SINDKI • IL-BIDLIET FIL-LIĠI DISKUSSI FIL-PARLAMENT DAN IX-XAHAR

Il-gazzetta KullĦadd tinsab infurmata li minn konsultazzjoni li saret mis-Segretarjat Parlamentari għar-Riformi, Ċittadinanza u Simplifikazzjoni, il-maġġoranza assoluta huma favur li żgħażagħ ta’ 16-il sena jivvutaw għall-elezzjonijiet ġenerali u tal-Parlament Ewropew. Iżda l-istess konsultazzjoni rriżultat f ’kawtela biex żgħażagħ jikkontestaw l-elezzjonijiet tal-Kunsilli Lokali bil-possibbiltà li jiġu eletti Sindki.

Jekk din il-liġi biex iżżgħażagħ jivvutaw f ’dawn l-elezzjonijiet ukoll, kif imwiegħed fil-manifest elettorali tal-Gvern, tgħaddi mill-Parlament, pajjiżna ser ikunu it-tieni pajjiż fl-Unjoni Ewropea li niżżel l-età tal-votazzjoni għal 16-il sena. Ilbieraħ kien hemm qbil fil-kumitat għax-xogħol tal-kamra li d-diskussjoni tibda dan ix-xahar.

L-Awstrija hija l-pajjiż l-ieħor li għandha l-età tal-votazzjoni ta’ 16-il sena. Il-Greċja sentejn ilu niżżlet l-età tal-votazzjoni għal 17-il sena, filwaqt li fil-Kroazja u fis-Slovenja żgħażagħ ta’ 16 jistgħu jivvutaw jekk jaħdmu biss u fl-Ungerija jekk ikunu miżżewġin.

Skont ir-reġistru elettorali ta’ Ottubru 2016, jekk din l-inizjattiva tiġi introdotta, ser ikun hawn 8,500 ċittadin ieħor biddritt tal-vot.

Is-Segretarju Parlamentari

Julia Farrugia Portelli f ’kummenti lil din il-gazzetta qalet li dan hu “pass storiku f ’pajjiżna.” “Hi mixja li meta nħarsu lura ngħidu kemm kienet importanti għaliex se tkompli ssaħħaħ is-sisien tad-demokrazija. Hu parti minn mekkaniżmu li se juri l-veru spirtu ta’ pajjiż li hu inklussiv f ’kull aspett, u se jkompli jikkonferma li Malta hi pajjiż immexxi mir-rule of law ... imsejjes fuq il-punt li jagħti aktar opportunità lil aktar nies biex jagħżlu lil min iridu jmexxi lil dan il-pajjiż. “Dan il-Gvern ma jibżax mill-ġudizzju tal-poplu u jemmen li dan hu l-pass li jmiss biex inkomplu nsaħħu d-demokrazija ta’ pajjiżna,” kompliet tisħaq Farrugia Portelli.

Kien dan il-Gvern li fl-2015 ta l-opportunità għall-ewwel darba lil min kellu 16 u 17-il sena biex jivvota fl-elezzjonijiet tal-Kunsilli Lokali. F’dawk l-elezzjonijiet minn 4,485 żgħażugħ li kienu eleġibbli, aktar minn 62% ivvutaw.

Mistoqsi dwar dan is-suġġett id-Dekan tal-Fakultà għatTisħiħ tas-Soċjetà fl-Università ta’ Malta, Andrew Azzopardi, wera fiduċja sħiħa fil-proċess li għaddej għalkemm tenna li minkejja dak li wriet konsultazzjoni hu mhux konvint li n-nies konvinti mill-vot.

“Jien naħseb lanqas li jiv-

vutaw m’għadhom konvinti n-nies, speċjalment fejn jidħlu l-elezzjoni ġenerali u l-MEPs. Imma l-Istat huwa importanti biex anke dak li mhux popolari jsir. Il-poplu b’mod ġenerali jara liż-żgħażagħ bħala storm and stress kif kien qal Stanley Hall - u li l-ħiliet tażżgħażagħ ma jeżistux, anzi ħafna nies iqisuhom bħala mhux kapaċi jew mhux interessati. Iżda, dan mhux ilkaż,” qal Azzopardi li tenna kif iż-żgħażagħ huma ta’ ħila inkredibbli, għandhom viżjoni, jafu xi jridu u m’għandhomx inibizzjonijiet. “Ħadd ma emmen fiżżgħażagħ kif ma emmnux li n-nies ta’ 18 għandhom jivvutaw jew li n nisa għandhom jivvutaw. Il-verità hija li hemm biża’ għax iż-żgħażagħ ma nistgħux nikkontrollawhom bir-remote control kif jiġri ħafna drabi fil-każ tal-adulti,” qal Azzopardi.

Il-konsultazzjoni pubblika iżda wriet ukoll tħassib biex żgħażagħ ta’ 16 u 17-il sena jiġu mgħobbija bir-responsabbiltà ta’ Sindki. Jidher li anke studenti universitarji u ta’ istituzzjonijiet oħra esprimew dan it-tħassib.

Dr. Jonathan Attard, konsulent legali fuq din ir-riforma qal li jekk il-pajjiż jiddeċiedi li jippermetti li Sindki jkollhom 16 u 17-il sena, irid ikun hemm bdil legali maġġuri fis-siste-

ma tagħna.

“Persuna li tkun għadha ma għalqitx 18-il sena, hija kkunsidrata bħala minuri li m’għandhiex il-kapaċità legali li tidħol f ’kuntratti, u fuq kollox li hija suġġetta għall-awtorità tal-ġenituri. Jekk kemmil darba persuna ta’ din l-età tiġi eletta bħala Sindku, il-liġi trid tipprovdi mekkaniżmu li jemanċipa lil din il-persuna biex tkun f ’pożizzjoni taqdi l-funzjoni ta’ Sindku, li bħala kariga ġġorr ir-responsabbiltà legali tal-Kunsill. Wieħed però jrid iżomm quddiem għajnejh li t-tali emanċipazzjoni iġġorr konsegwenzi legali fuq il-minuri, inkluż dik li jkun espost legalment għal danni ċivili f ’età daqshekk żgħira,” qal Attard.

Andrew Debattista, iċ-Chairperson tal-Vot 16, qal li apparti l-konsultazzjoni online, saret konsultazzjoni wkoll permezz ta’ laqgħat ma’ entitajiet u persuni li għandhom x’jaqsmu ma’ dan il-qasam, qabel sar it-tfassil tal-liġi.

“Din il-liġi, nixtiequ li tkun waħda mill-ewwel liġijiet li tiġi diskussa fil-Parlament la jerġa’ jiftaħ fi ftit tal-jiem oħra, u hemm l-impenn tal-Prim Ministru biex iż-żgħażagħ jivvutaw għall-elezzjonijiet li jmiss

tal-Parlament E w r o p e w,” kompliet tispjega s-Segretarju ParlamentaJulia ri .

Farrugia “Nemmnu li ż-żgħażagħ se jkomplu jagħtu nifs ġdid lill-politika Maltija u għalhekk bdejna diskussjonijiet ukoll mal-Ministeru tal-Edukazzjoni biex l-għarfien tal-politika jkun inkluż fil-kurrikulu tal-edukazzjoni Maltija. Dan biex mhux biss nagħtu d-dritt talvot liż-żgħażagħ ta’ 16 u 17-il sena, iżda jkun hemm livell ta’ preparazzjoni u għarfien qabel ma jiġi espress dan id-dritt,” temmet tgħid Farruġia Portelli.

Andrew Azzopardi jemmen li l-vot u l-kandidatura huma differenti u għalhekk huwa fiduċjuż fit-tnejn li huma. “Jien ċertissimu li l-filtru tal-partiti, tal-istrutturi tal-partiti kif ukoll l-intelliġenza tal-votant għandha tkun li tiddeċiedi jekk żagħżugħ/a humiex kapaċi jikkontestaw.

Irridu naħdmu aktar, li huwa vera, fl-edukazzjoni politika fl-iskejjel, fl-istorja kulturali, fil-ħila li tikkritika u tanalizza - imma b’li għandna llum, bil-kapaċitajiet li hemm iżżgħażagħ ta’ 16-il sena jistgħu jagħmlu l-grad u jġorru r-responsabbiltà,” qal Azzopardi.

13

07.01.2018

kullhadd.com

IL-VELOĊITÀ L-IKTAR LI TTELLEF PUNTI • KWAŻI 3,000 TILFU L-PUNTI FL-EWWEL XAHAR • TLIET LIĊENZJI RTIRATI, IŻDA… Fl-ewwel xahar sħiħ minn meta f ’pajjiżna daħlet is-sistema talpunti kien hemm 2,836 sewwieq li tilfu l-punti minħabba kontravenzjonijiet li għamlu. Dan jirriżulta minn tagħrif li kisbet il-gazzetta KullĦadd bl-istess tagħrif juri wkoll b’mod mill-iktar ċar li l-maġġoranza ta’ dawk li tilfu l-punti tilfuhom minħabba sewqan eċċessiv. Fil-fatt minn dawn kien hemm 2,132 li qabżu l-limitu sa inqas minn 15il kilometru fis-siegħa iktar, filwaqt li 289 għamlu dan b’iktar minn 15-il kilometru fis-siegħa.

Kategorija oħra li rat diversi sewwieqa jitilfu l-punti għalkemm b’numri ferm inqas hija ta’ dawk li ma tawx każ is-sinjali tat-traffiku u jew għamlu u-turn jew inkella daru lejn in-naħa fejn mhux suppost għamlu dan. Kwistjoni oħra

li toħloq periklu u għalhekk telf ta’ punti. Minn dawn kien hemm 211.

Dawk li l-punti tilfuhom għaliex inqabdu fuq il-mobile kienu 109, li jfisser ftit inqas minn erbgħa kuljum.

Meta wieħed iqis li f ’Malta għandna iktar minn 250,000 sewwieq liċenzjat, in-numri ta’ dawk li tilfu l-punti jistgħu jidhru mhux tant, għalkemm fil-każ tas-sewqan kull każ jista’ jiswa ħajja. Fil-fatt, nies li jsegwu s-settur mill-qrib spjegaw kif is-sistema tal-punti ħalliet impatt minnufih fejn daħlet ċertu dixxiplina u għalkemm l-abbuż diffiċili jinqata’ għalkollox, anke r-riżultati li kellha l-pulizija fi żminijiet ta’ festi juru li hawn iktar kuxjenza. Minn dawk li tilfu l-punti, 131 għad għandhom liċenzja bi probation.

Li jfisser ma jkunux ilhom li għaddew mit-test iktar minn tliet snin. Dawn it-tip ta’ sewwieqa issa ilhom bis-sistema talpunti żmien. Il-kumplament, 2,705 huma dawk li l-liċenzja tagħhom ma kinetx suġġetta għall-punti sa Novembru li għadda.

Minn tagħrif mhux uffiċjali li ksibna minn Transport Malta jirriżulta li kien hemm tliet każi fejn fl-ewwel xahar intilfet liċenzja. Għalkemm jirriżulta li t-tlieta li huma nzertaw sidien ta’ kumpaniji b’ħafna vetturi u ma kinux konxji ta’ kif taħdem is-sistema, biex minflok kitbu jew infurmaw li l-vetturi tagħhom isuquhom xufiera differenti, ħallsu ċ-ċitazzjonijiet mal-ewwel kif għamlu dejjem. Dan sakemm tellgħu t-12-il punt u kienu mgħarrfa

li se jkollhom il-liċenzja rtirata, biex issa huwa mistenni li f ’dan il-każ ikun hemm appell. Dan ikun ifisser li fl-ewwel xahar ma kien hemm ebda xufier individ-

wali li qabeż it-12-il punt. It-12il punt li fl-imgħoddi kienu assoċjati ma’ xi ħaġa sabiħa, anke minħabba l-Eurovision, u llum ma jridhom ħadd!

IL-GVERN IRID L-IKTAR DISKUSSJONI IMPORTANTI DWAR IS-SAĦĦA Il-Gvern qal li dwar is-saħħa u l-investiment fis-settur irid l-iktar diskussjoni importanti. Ilbieraħ kien maqbul li fis-17 ta’ dan ix-xahar il-Parlament jiddiskuti l-Public Private Partnership fis-settur tas-saħħa li se jara mibdula l-isptarijiet Karin Grech, San Luqa u dak ta’ Għawdex. Iżda, il-Partit Nazzjonalista argumenta li d-diskussjoni kellha ssir f ’kumitat u attakka lill-Gvern għaliex ma ħax din id-direzzjoni.

Permezz ta’ stqarrija, il-Partit Laburista kien ċar: “Id-diskussjoni fil-plenarja hija l-ogħla waħda fil-Parlament Malti u għalhekk ma

jagħmel ebda sens l-argument tal-Oppożizzjoni Nazzjonalista meta tgħid li l-Gvern irid jevita diskussjoni dwar l-investiment mill-privat fil-qasam tas-saħħa.”

Il-Partit Laburista kompla jispjega li l-Gvern tella’ d-diskussjoni fl-iktar stadju importanti u segwit tal-ogħla istituzzjoni ta’ pajjiżna. “Dan biex filwaqt li hu jkun jista’ jispjega għaliex dan l-investiment, issa bis-sehem ta’ kumpanija rinomata Amerikana, se jibdel għall-aħjar il-qasam tas-saħħa, l-Oppożizzjoni jkollha ċ-ċans kollu tgħid għaliex kienet u għadha kontra

l-proġett. Dan bit-tama li xi ħadd jibda jifhem għaliex l-Oppożizzjoni ma tridx li sptarijiet li hi ħalliet mitluqa, meta fil-gvern, illum jingħataw il-ħajja b’mod li pazjenti Maltin jieħdu l-aħjar servizz b’xejn u pajjiżna jattira wkoll turiżmu mediku,” qal il-Partit Laburista.

Il-Partit Laburista tenna jgħid li sa issa l-unika ħaġa li qed jifhem kulħadd fl-ewwel jiem ta’ sena ġdida hi dik li l-Kap tal-Oppożizzjoni, Adrian Delia, għamel l-istess riżoluzzjoni tal-Kap ta’ qablu Simon Busuttil. “Dik favur in-negattività,” iddikjara l-Partit Laburista.

KONSULTAZZJONI DWAR IL-PROĠETT TAL-PJAZZA TAX-XEWKIJA Il-Ministru għal Għawdex Justyne Caruana nediet ilproċess ta’ konsultazzjoni dwar il-Pjazza tax-Xewkija.

Waqt laqgħa apposta li saret fix-Xewkija stess, ġew ippreżentati d-disinni preliminari tal-proġett għall-kummenti u s-suġġerimenti tal-pubbliku.

“Dawn ix-xogħlijiet ilhom mistennija li jsiru u issa wasal iż-żmien li dan ilproġett jitwettaq, mhux biss biex ix-Xewkija u Għawdex ikollhom pjazza li tixraq, imma wkoll għaliex f ’din il-pjazza hemm sfidi diversi u perikli oħra relatati mal-in-

fluss enormi ta’ traffiku li jirrikjedi mmaniġġjar tajjeb,” qalet il-Ministru Caruana.

Għal din il-laqgħa kien hemm preżenti l-membri tal-Kunsill Lokali, l-istakeholders u l-kumitati tar-raħal, fejn flimkien mar-residenti, ġew diskussi l-proposta, il-kunċett, id-disinn u l-isfidi li jinvolvi dan il-misraħ. Dan il-proċess ta’ konsultazzjoni huwa mistenni li jiġi konkluż fl-aħħar ta’ Frar biex malli jitlesta, il-Ministeru għal Għawdex ikun jista’ jissottometti l-applikazzjonijiet tal-awtoritajiet

ikkonċernati. Il-Ministru Justyne Caruana fakkret li matul dan ix-xahar se jibda wkoll il-proċess ta’ konsultazzjoni dwar il-Pjazza ta’ San Franġisk, li tinsab fir-Rabat, Għawdex.

Il-Ministru Justyne Caruana qalet li l-Ministeru għal Għawdex matul din is-sena, se jkun qed jaħdem fuq diversi proġetti fix-Xewkija, fosthom fi Triq il-Knisja u Triq il-Ħamrija. Dawn iżżewg toroq huma fost il-lista twila ta’ xogħlijiet infrastrutturali li se jsiru madwar Għawdex bħala parti minn ‘Proġett Għawdex’.

14

07.01.2018

kullhadd.com

JIPPREFERI JOĦLOM U JO Kitba ta’ RAMONA PORTELLI Il-personalità li intervistajt illum sirt naf bih permezz ta’ ħabiba li rreferietni għalih, wara li infurmatni li għandu ħafna x’jirrakkonta miegħi rigward il-qari u l-kitba ta’ kotba. Ngħid iddritt il-kitba tiġri f ’demmi, allura ħadt l-opportunità sabiex insir nafu aktar u nintroduċih lilkom il-qarrejja. Qed nirreferi għall-awtur John Bonello.

Twieled fl-1976, miżżewweġ lil Karen u għandhom żewġt itfal, Luke u Ben. Jgħixu Ħad-Dingli u bħala passatempi John għandu ħafna fosthom il-qari (kotba fantasy u crime), it-table tennis, il-mixi, il-mużika (progressive rock), iċ-ċinema (l-aktar science fiction) u jħobb ukoll l-agrikoltura. Bħala xogħol full-time jaħdem ma’ kumpanija Żvediża bħala kittieb kreattiv.

Xogħlu huwa li joħloq artikli għallblog tal-kumpanija, joħloq kontenut għall-midja soċjali (Facebook, Instagram, Twitter) kif ukoll kitbiet relatati m’attivitajiet ta’ reklamar.

In-nies li jafuh sew jgħidu li jgħix fil-qamar, u jaf li huwa veru. Fil-fatt iħobb ikun aljenat minn dak li jkun qed jiġri madwaru, għax l-affarijiet li jisma’ fl-aħbarijiet mhux li jinteressawh wisq. “Nippreferi noħlom u noħloq l-istejjer tiegħi. Inħoss li jien bniedem kalm, u għalkemm ir-repetizzjoni ddejjaqni, għandi r-rutini u r-ritwali tiegħi li nħossni komdu ħafna bihom, bħall-mixja li nagħmel kuljum, jew il-ħin li nagħmel nikteb kull filgħodu kmieni. Minn dejjem kont kreattiv, u għadni sal-lum nivvinta proġetti ġodda, mhux ta’ kitba biss, iżda ħafna affarijiet differenti. Inħobb nisma’ l-istejjer tan-nies ta’ madwari, u nemmen li kulħadd għandu storja x’jirrakkonta,” beda jgħidli John.

Ridt inkun naf kemm ilu jinteressa ruħu fil-kitba, u fil-fatt sirt naf li l-istejjer dejjem kienu parti importanti f ’ħajtu. “Meta kont żgħir kont nissaħħar ħafna bir-rakkonti li kien jgħidli n-nannu, u kliemu kien jirnexxili nimmaġinah qisni qed nara xi film.

Kien narratur tajjeb wisq in-nannu u kellu l-ħila jaqbad jirrakkonta spirtu pront, joħloq karattri u sitwazzjonijiet ispirati mill-istejjer li kien sema’ u

qara. Id-dar t’ommi u ta’ missieri kien hemm librerija kbira ta’ kotba minn fejn nagħżel u kont inqatta’ s-sigħat naqra u ngħix fid-dinjiet diversi maħluqin minn awturi famużi u oħrajn le. Naħseb li minn hemm nibtet ix-xewqa li xi darba fuq dawk l-ixkafef tal-kotba jkun hemm ktieb tiegħi.”

Sirt naf ukoll li meta kellu 15il sena kien kiteb l-ewwel novella tiegħu. “Kont ktibtha bl-Ingliż, iżda qatt ma ppubblikajtha. Ħafna żmien wara, meta kelli 23 sena, kont qiegħed nagħmel kors tal-informatika u l-lezzjonijiet kienu jdumu sad-disgħa u nofs ta’ billejl. Darba minnhom, tant kont għajjien, li biex ma norqodx qbadt nikteb fuq il-ktieb tal-kors.

Ktibt paragrafu dwar stampa li kien ilha tiġri ġo moħħi snin. Eventwalment, dak il-paragrafu spiċċa l-qofol tat-triloġija tiegħi Il-Logħba tal-Allat.

L-ewwel ktieb fit-triloġija, It-Tielet Qamar, ippubblikajtu fl-2008,” infurmani John.

jkunu ħarġu matul is-sena ta’ qabel.

S’issa rebaħ dan il-premju b’L-Aħħar Ħolma fl-2012, b’Is-Sitt Aħwa fl-2013, Il-Każ Manduca fl-2016 u ieħor b’Irvin Vella: Il-Każ tas-Serqiet Strambi fl-2017.

Sirt naf ukoll li f ’Malta bħalissa qed jiġu pubblikati medja ta’ 80 ktieb ġdid fis-sena. Dawn jinqasmu f ’kategoriji, eżempju, proża għall-adulti, proża għall-adolexxenti, poeżija, kotba għattfal t’etajiet differenti u traduzzjonijiet. Jingħataw premjijiet ukoll għallaqwa illustrazzjonijiet fil-kategoriji differenti. “Huwa unur kbir li tirbaħ dan il-premju għax tħoss li xogħlok u s-sigħat twal li tkun qattajt tirfina u torqom kitbietek qegħdin jiġu apprezzati. Ħafna drabi l-kompetizzjoni tkun ħarxa u għalhekk s-sodisfazzjon ikun enormi. Nista’ ngħidlek li kull darba li nkun nominat u mmur għas-serata nkun eċitat ħafna.”

Rebaħ il-Premju Nazzjonali tal-Ktieb għal erba’ darbiet

S’issa John iffoka fuq kotba bil-Malti u ppubblika seba’ kotba f ’disa’ snin.

Iżda din is-sena ddeċieda li jipprova jippubblika għal rasu, u rnexxielu jippubblika l-ewwel darba bl-Ingliż fuq Amazon Kindle. Ħallejt f ’idejh sabiex jelabora aktar dwar din l-avventura ġdida. “Wara li tkellimt ma’ ħafna awturi barranin ħbieb tiegħi, li diġà għandhom diversi kotba fuq Amazon, iddeċidejt li nesplora dan is-suq jien ukoll. Id-deċiżjoni għamiltha għax nixtieq nesplora x’opportunitajiet joffru s-swieq barranin. Fejn jidħlu eBooks inħoss li hawn Malta għadna m’aħniex wisq familjari magħhom u ħassejt li qiegħda nitlef ħafna opportunitajiet. Ta’ min ngħid però li Amazon ma joffrux biss eBooks, iżda Print-On-Demand ukoll, jiġifieri tista’ tixtri l-kotba bħala paperback tradizzjonali, fejn jien bħala awtur m’għandix għalfejn inżomm ħażna ta’ kotba. Jiġu pprintjati biss il-kotba li jiġu ordnati.

“Irid ikollok numru ta’ kotba ppubblikati fuq Amazon biex ix-xerrejja jibdew jiskopruk. Trid ukoll ħin, enerġija u flus biex tirreklama l-kotba tiegħek

Mistoqsi x’ħajru eżattament jiżviluppa fil-kitba u eventwalment jibda jippubblika, stqarr miegħi li bil-mod il-mod ħassu jitbiegħed dejjem aktar mill-pittura u beda jippreferi jesprimi ruħu fil-kitba. “Ridt noħroġ l-istejjer li kien hemm ġo fija, u l-kitba sibt li kienet mezz aħjar biex nagħmel dan. Meta bdejt nikteb It-Tielet Qamar kont qed nagħmel proprju hekk, għax għalkemm hija storja ta’ fantażija, il-qofol tal-istorja hija r-rapport tiegħi man-nannu tiegħi u l-ħbiberiji b’saħħithom li għamilt tul iż-żmien.

Sal-2006 kont nikteb, iżda kont għadni ma ffissajtx wisq. Meta twieled Luke, f ’Jannar tal-2007, inbidel kollox. Ħassejt enerġija kbira biex dak il-manuskritt li kelli mibdi nlestih u nippubblikah, u bdejt nikteb u naħseb fuq il-kitba l-ħin kollu. Minn ktieb saru tnejn, imbagħad tlieta u aktar,” żvela miegħi kuntent John.

Bħala awtur John rebaħ il-Premju Nazzjonali tal-Ktieb erba’ darbiet.

Il-Premju Nazzjonali tal-Ktieb huwa premju annwali li jingħata mill-Kunsill Nazzjonali tal-Ktieb lill-aħjar kotba li

Iddeċieda li jipprova jippubblika għal rasu

kontinwament. Però lanqas jien qalbi maqtugħa. Fassalt pjan ta’ ħames snin, fejn se nipprova nippubblika kotba kemm nista’. Peress li Amazon għadhom ma jaċċettawx kotba bilMalti fuq il-pjattaforma tagħhom, qed ikolli nagħfas aktar fuq kotba bl-Ingliż, iżda din fiha l-benefiċċji tagħha wkoll, għax l-udjenza li nista’ nilħaq hija ħafna aktar wiesgħa,” stqarr miegħi John.

Bħalissa John qed jaħdem ukoll biex wieħed mill-kotba tiegħu jinqaleb bl-Ispanjol, u jekk imur tajjeb, jikkunsidra lingwi oħrajn ukoll.

Għamel xi xogħol ta’ editjar għal kotba ta’ awturi oħrajn Din is-sena għamel ukoll xi xogħol ta’ editjar għal kotba ta’ aw-

15

07.01.2018

kullhadd.com

OĦLOQ L-ISTEJJER TIEGĦU turi oħrajn, xogħol li għalkemm iebes, jitgħallem ħafna minnu. Wieħed minn dawn il-kotba, It-Tawmaturgu ta’ Mark-Anthony Fenech, għadu kemm ġie ppubblikat. Ridt inkun naf x’differenza jara minn meta jikteb għal meta jeditja. “Ix-xogħol tal-editjar mhux ħafif u fih responsabbiltà.

L-għan tal-editur huwa li jgħin lill-awtur itejjeb il-ktieb tiegħu b’mod li l-kwalitajiet tajbin li jkun hemm fih jispikkaw aktar u jiġu apprezzati mill-qarrejja. Bħala xogħol inħossni nitgħallem ħafna minnu. Nibda nara affarijiet li jdejquni u ninduna li jkunu żbalji li nagħmel jien ukoll fil-kitba tiegħi. B’hekk nitgħallem ukoll kif nevitahom. L-editjar huwa xogħol li jieħu ħafna ħin u ma tistax tkun għajjien meta tagħmlu. Mhux xogħol kreatt i v,

għax fil-verità m’inti toħloq xejn ġdid, u għalhekk qatt ma nista’ nqabblu ma meta nkun qed nitkeb xi storja ġdida,” stqarr miegħi John.

Bħalissa, apparti li qed jikteb novella ġdida għat-tfal bil-Malti (fis-serje ta’ Irvin Vella Investigatur Virtwali), qed jaħdem ukoll fuq serje ġdida ta’ stejjer għal tfal iżgħar biex f ’kollaborazzjoni mal-artist Derek Fenech joħorġu sett ta’ kotba illustrati. “Xi ftit taż-żmien ilu kont ktibt storja qasira għat-tfal jisimha It-Tifla li Qalbet il-Muntanja Rasha ’l Isfel. Din kont ktibtha biex ngħin organizzazzjoni taż-żgħażagħ li ħolqu app biex iħajru t-tfal jaqraw. L-app jisimha Mestories u kienet ġiet ippubblikata kemm fl-Apple Store u anke fis-suq tal-Android. L-istorja tiegħi kienet waħda minn dawk li ntgħażlu għall-proġett. Aktar kmieni din is-sena, kont qed nitkellem mal-ħabib tiegħi Derek Fenech, disinjatur u illustratur li għadu kif ħadem fuq il-qoxra tal-ktieb il-ġdid tiegħi The Taàr. Konna qed niddiskutu jekk nistgħux naħdmu fuq xi proġetti ta’ kitba flimkien. Urejtu din l-istorja u għoġbitu mmens.

Ftehemna li nibdew biha u noħolqu ktieb illustrat għat-tfal, però l-idea ma waqfitx hemm. Peress li t-tifla f ’din l-istorja għandha ħafna x’tirrakkonta, ħsibna li noħolqu serje, u nfatti diġà ktibt it-tieni storja fis-sensiela.”

Immaġinajt li ħajjet John iddur biss mal-kitba. Fil-fatt fejn tidħol il-kitba ta’ novelli, jipprova jikteb imqar ftit kuljum.

Bl-Ingliż jgħidu li practice makes perfect, u bħal affarijiet oħra, jekk trid ittejjeb lilek innifsek trid taħdem fuq il-ħiliet tiegħek kemm tista’.

“Fl-imgħoddi kont għamilt snin inqum billejl nikteb u nagħmel bejn siegħa u sagħtejn, imbagħad nerġa’ norqod. Illum bdilt ftit is-sistema u minflok, fost ilġimgħa sirt inqum fil-ħamsa u nofs ta’ filgħodu u nikteb dak il-ħin. Ġieli nagħmel siegħa, ġieli tnejn, skont fi xħin inkun irrid immur ix-xogħol. Is-Sibt u l-Ħadd ikolli ħafna aktar ħin u ġieli nagħmel sigħat twal għaddej. Ta’ min ngħid

li l-kitba mhux dejjem hija xi ħaġa li taqbad u tibqa’ għaddej. Tinvolvi ammont enormi ta’ riċerka, u dik tieħu ħafna ħin ukoll. Ir-riċerka nagħmilha kemm minn kotba, kemm billi mmur fuq il-post u ħafna drabi online.”

Rigward ħsibijiet, ridt inkun naf jekk jiġuhx naturali, jew jekk ikunx hemm ħafna meditazzjoni u osservazzjoni qabel ma jibda jikteb. Fil-fatt stqarr miegħi li l-mixja li jagħmel kuljum isservih biex jaħseb fuq xiex ikun qed jaħdem. “Pereżempju, jekk inkun qed nikteb ktieb ġdid tal-Investigatur Virtwali, waqt il-mixja nkun qed nippjana l-kapitlu li jmiss. Wara l-mixja ġeneralment inniżżel xi noti ta’ dak li nkun ħsibt, imbagħad mal-ewwel ċans li jkolli nikteb il-kapitlu. L-ideat ma jiġux dejjem mill-istess post jew bl-istess mod. Ġieli kont f ’sitwazzjoni fejn xi ħaġa li jgħid xi ħadd ħdejja tkebbes ġamra li nispiċċa nikteb storja minnha bħalma ġrali fit-tieni ktieb tal-Investigatur Virtwali, Il-Każ tas-Serqiet Strambi u ġieli jkun ħsieb li jkun ilu għaddej iberren ġo moħħi”.

Ta’ min jgħid li s’issa John ippubblika żewġ kotba bil-Malti għattfal, tnejn għall-adulti, u tliet kotba għall-adolexxenti. Bl-Ingliż ippubblika żewġ kotba s’issa. Mistoqsi kemm huwa faċli li jippubblika ktieb hawn Malta u kemm huwa faċli li jippubblika ktieb barra minn xtutna, John wieġeb li, “huwiex faċli jew diffiċli jiddependi minn diversi fatturi.

Eżempju, jiddependi minn kemm tkun irfinajt il-manuskritt, għax ħafna drabi qabel storja tiġi ppubblikata trid tgħaddi minn diversi proċessi ta’ titjib u editjar. Aktar mal-istorja li ktibt tkun irfinuta, aktar tħaffef il-proċess tal-pubblikazzjoni. Wara l-editjar ikun hemm il-qari tal-provi, fejn persuna kwalifikata tiċċekkja t-test għal żbalji ortografiċi. Din problema l-aktar filMalti, għax fl-Ingliż hemm il-vantaġġ ta’ spell checkers. Imbagħad għandek ukoll il-professjonalità tal-pubblikatur. Pubblikatur tajjeb ikun espert fl-immaniġġjar ta’ proġetti ta’ pubblikazzjoni u jkollu kuntatti ma’ illustraturi, edituri u qarrejja tal-provi tajbin. Il-pubblikatur jiffinanzja l-proġett kollu, u wara li joħroġ ilktieb jieħu ħsieb jirreklamah u jara

li jkun preżenti fil-ħwienet tal-kotba, allura biex tippubblika l-ktieb issir relattivament faċli. Jekk dan ix-xogħol tkun qed tagħmlu kollu inti biex tippubblika għal rasek għandek il-vantaġġ li jkollok kontroll totali fuq kollox, kemm tal-kwalità kif ukoll ta’ budgets u żmien, però ovvjament, jirrikjedi ħafna ħsieb, ħin u flus.”

Il-qari naqas b’mod esaġerat Kompla jgħidli li jippubblika barra minn xtutna ma’ dar tal-pubblikazzjoni mhijiex daqstant faċli. Il-kompetizzjoni hija ħafna akbar u ħafna aktar ħarxa. Però awtur dejjem jista’ jagħżel it-triq li jippubblika xogħlu stess kif għamel hu stess fuq Amazon. Hawn kumpaniji oħrajn ukoll li joffru għajnuna għall-awturi, kulma trid huwa li tiddedika biżżejjed ħin u riżorsi.

Ridt inkun naf minn dak li josserva, jekk l-istudenti tal-lum jaħsibx li għadhom japprezzaw il-kotba, jew jekk naqasx ir-ritmu tal-qari inġenerali. “Il-qari naqas b’mod esaġerat mhux fost l-istudenti biss, iżda fis-soċjetà inġenerali, kemm Malta u anki globalment. Sforz ir-ritmu mgħaġġel talħajja, ftit għadhom isibu ħin jaqraw. Ħafna nies huma aljenati mill-midja soċjali u mill-midja viżiva, u saru jippreferu dawn biex jirrilassaw milli jaqbdu ktieb u jaqraw. Ma naħsibx li l-ktieb se jmut, però lanqas nemmen li nistgħu nagħmlu xi ħaġa biex nibdlu din il-ħaġa. Naħseb, li bħalma ġara f ’affarijiet oħra, bħal pereżempju r-revival qawwi tal-vinyl, il-ktieb għad jerġa’ jikseb popolarità fil-futur, iżda aktar bħala forma t’arti prestiġjuża,” stqarr miegħi.

John temm din l-intervista, billi ħalla messaġġ għall-qarrejja kollha ta’ din il-gazzetta. “Il-qari, f ’kwalunkwe forma tiegħu, jgħin lill-bniedem jinforma ruħu u jiżviluppa. Nisħqu ħafna mat-tfal tagħna biex jaqraw għax nafu l-benefiċċji li jistgħu jakkwistaw meta bejn il-paġni ta’ ktieb jesploraw dinjiet u kulturi differenti minn tagħhom.

Nafu li b’aktar għarfien uliedna jistgħu jkunu nies aħjar. L-istess japplika għalina l-kbar. Però, l-importanti huwa li naqraw dak li nieħdu gost naqraw.”

16

07.01.2018

kullhadd.com

IL-MOĦĦ FL-ISPORTS ADELE MUSCAT

psikologa tal-isport li tispeċjalizza fil-futbol u li tiltaqa’ ma’ bosta sportivi li dak li jkunu qed jesperjenzaw fil-ħajja jaffettwalhom il-wirja tagħhom fl-ambitu sportiv.

Irrakkonta l-ewwel passi tiegħek fl-isport.

Minn meta kont żgħira ħafna tista’ tgħid illi kont sportiva. Kemm l-iskola kif ukoll f ’postijiet oħra kont nieħu sehem f ’ħafna attivitajiet sportivi b’ċertu ħeġġa. Kont ukoll membru ma’ klabb lokali tal-atletika fejn kont nitħarreġ u nipprattika l-ġiri.

Nista’ ngħid illi qatt ma kont kompetittiva ħafna għax ma kellix dak l-għatx illi nikkompeti f ’xi avvenimenti illi kienu jiġu organizzati. Forsi kelli n-nuqqas ta’ xi ħadd illi seta’ jgħini naċċetta sfida u niġġieled għaliha, xi ħaġa li ma tantx kont infittex.

Kelli kurżità kif forsi stajt inkun aħjar kieku sibt din l-għajnuna. Xorta nista’ ngħid illi kkompetejt f ’diversi sports għalkemm xtaqt qisni nikkompeti miegħi nnifsi ħalli dejjem intejjeb il-livell tiegħi.

Kif irnexxielek iżżewweġ l-imħabba tiegħek tal-psikoloġija ma’ dik tal-isport?

Ifhem dak iż-żmien l-opportunitajiet tal-isport kienu limitati ħafna aħseb u ara kieku tieħu kors fil-psikoloġija sportiva. Kien għalhekk illi xorta bqajt għaddejja b’dan is-suġġett, biss meta mort l-Università għażilt il-psikoloġija sabiex insir naf iktar dwarha.

Kien hemm ġurnata partikolari fejn saret lezzjoni dwar il-psikoloġija sportiva u jien qgħadt attenta ferm għaliha.

Iddeċidejt illi m’hemmx fejn immur aktar. Jien ridt nieħu dan is-suġġett aktar bis-serjetà. Ħadt ir-riskju u ddeċidejt li nsiefer u mmur nitgħallem dan is-suġġett barra minn Malta fil-livell ta’ Masters.

Irnexxieli nagħmel dan b’suċċess tant

illi gradwajt ftit tas-snin wara u issa psikoloġikament. L-atleti jridu jżomninsab lura Malta nagħmel dak li vera- mu quddiem għajnejhom illi bħalma jagħmlu xi taħriġ u warm-up qabel xi ment dejjem xtaqt. kompetizzjoni partikolari, iridu wkoll jippreparaw moħħhom sew u jkunu Kemm huwa importanti illi atleta kkonċentrati għax huwa parti tal-ġisem jkun ippreparat psikoloġikament illi jirregolarek kollox. Il-moħħ kapaċi mhux fiżikament biss għal xi jagħtik struzzjonijiet sabiex tieħu sfida kompetizzjoni li jkun ser jieħu bl-iktar mod kuraġġuż jew inkella sehem fiha? taffaċċjaha b’mod xi ftit ta’ biża’.

Tista’ tgħid illi ż-żewġ fatturi huma B’hekk importanti li l-atleti jipprepaimportanti kemm fiżikament iżda anke raw sewwa mentalment sabiex jikkompetu bl-aħjar mod possibbli.

Int imbagħad speċjalizzajt id-dottorat tiegħek fil-futbol.

Kellimna dwar din l-esperjenza ferm informattiva.

Sfortunatament qed naraw problemi ta’ saħħa mentali finnies inġenerali.

Dan kollu huwa dovut għall-ġenn ta’ ħajja mgħaġġla u sfrenata li qegħdin ngħixu fiha. Anke l-ambjent Malti xejn mhu jgħin b’ħafna bini kullimkien, traffiku li qed jiżdied u nuqqas ta’ ħdura

barra minn xtutna.

L-għan tiegħi kien li naħdem f ’dan l-istudju b’mod dettaljat ħalli fl-istess ħin inkun nista’ nipprepara lill-plejers tagħna b’mod aħjar psikoloġikament meta jiġu biex isiefru.

L-istess ħaġa ssir anke fi sport ieħor għalkemm il-futbol huwa l-iktar sport illi għandu domanda u li hu iktar sinonimu f ’pajjiżna.

L-objettiv prinċipali dejjem ikun illi ngħinu lill-atleta partikolari sabiex ikun moħħu hemm f ’dak kollu li qed jagħmel, jieħu deċiżjonijiet f ’waqthom iżda fl-istess ħin għaqlin għall-karriera tiegħu kif ukoll għal ħajtu.

Jekk ikun hemm plejer illi jkollu problemi personali kemm taħseb Iva, speċjalizzajt id-dottorat tiegħi illi jaffettwaw il-wirja tiegħu fuq il-logħba tant popolari tal-bal- fil-grawnd jew fil-post fejn lun. Iffukajt l-aktar fuq kemm tkun ikun ser jikkompeti? b’saħħtek mentalment sabiex taffronta ċerti partiti li jkunu importanti u fejn Din hija domanda interessanti ħafna! hemmhekk trid tagħti l-mija fil-mija Ħa ngħidu hekk mhux kull atleta huwa tiegħek. l-istess. Jekk aħna nħarsu lejn l-irġiel Barra minn hekk, esplorajna wkoll qa- ikkomparati man-nisa, dawn tal-aħħar sam ieħor ferm importanti fejn ridna ibatu ħafna minn ċertu problemi filnaraw b’ċertu reqqa kif tkun il-prepa- ħajja ta’ kuljum. Min-naħa l-oħra, razzjoni tal-plejers Maltin meta jmorru atleta femminili tipprova ma ġġorx jilagħbu barra minn Malta. il-problemi tagħha fil-grawnd sabiex Nafu bis-sitwazzjonijet illi qed ikollna tagħti wirja tajba. fejn plejers żgħażagħ ta’ talent f ’pajjiż- L-irġiel xi kultant jiġu affettwati menna qed imorru jagħmlu xi training talment minn xi problemi personali camps jew ikunu magħżula biex jilagħ- u l-wirjiet tagħhom huma xhieda ta’ bu ma’ klabb barrani illi jkun interessat dan kollu. Huma jippruvaw jaħbu dak fihom. Li jiġri hu li wara ċertu żmien li jkunu għaddejjin minnu għax il-lat ma jkunux jistgħu jidraw u jkollhom maskili bħal qisu hekk jissuġġerixxi jerġgħu jiġu lura Malta. Ir-raġunijiet iżda mhux dejjem wieħed jista’ jagħmel jistgħu jkunu bosta, għalkemm l-ik- dan. tar komuni huma li jkunu ’l bogħod Aktar qabel semmejt numru ta’ mill-familja, il-kultura ta’ pajjiżna hija raġunijiet illi jistgħu jkunu l-fattur sawisq differenti minn barra u li qed biex plejers Maltin mhux qed jirnexxikun hemm nuqqas kbir ta’ preparaz- ilhom jagħmlu l-grad tagħhom barra zjoni mentali meta jiġu biex jilagħbu minn Malta.

kullhadd.com

żmien.

Nemmen ukoll illi l-psikoloġija tal-isport hija kruċjali f ’kull qasam tal-isport Jekk naraw l-istatistika ta’ dawn l-aħħar għax xi kultant ikun il-moħħ illi jikkAtleta femminili tliet snin, ir-rata ta’ għajxien ta’ kif manda kollox. bniedem jidhra f ’pajjiż ieħor hija ħafna tipprova ma ġġorx Meta jkollok tim nazzjonali aħjar milli kienet qabel. il-problemi tagħha Xi plejers qed jirritornaw lura bħal dak Malti tal-futbol li jsofri f ’pajjiżhom minħabba xi injuries li jri- telfa wara oħra, kemm hu faċli li fil-grawnd sabiex du jirkupraw minnhom hawnhekk kif timmotivah għall-quddiem? tagħti wirja tajba. ukoll minħabba l-kuntratt u l-implikaF’każijiet hekk huwa importanti li tifzzjonijiet kollha tiegħu.

L-irġiel xi kultant Fl-aħħar mill-aħħar aħna nagħtuhom foka fuq tragwardi individwali, jiġifieri jiġu affettwati ħafna sapport sabiex jibqgħu fil-pajjiż kif jista’ plejer itejjeb il-prestazzjoni fejn qegħdin, l-ewwel nett biex itejbu tiegħu biex ikollu l-aqwa logħba, biex mentalment minn xi l-wirja personali tagħhom u aktar minn forsi wkoll jieħdu xi klabb tajjeb. Jekk hekk għax nafu kemm it-tim nazzjonali kollha jagħmlu l-almu individwalment, problemi personali il-kollettiv jitjieb.

Malti jista’ jibbenefika. u l-wirjiet tagħhom Kemm huwa importanti illi kull It-tfal li joħolmu li jsiru stilel taltim jieħu l-parir ta’ psikologa talhuma xhieda ta’ dan futbol, ikunu affettwati meta l-idoli isport? kollu tagħhom lokali jmorru ħażin?

Jien dejjem inħobb inġib l-eżempju Mhux kulħadd huwa l-istess imma tal-kowċ illi jgħinek fit-teknika u t-tat- l-probabbiltà hija li jiġu affettwati tika li jrid jilgħab sabiex jipprova jġib għax xi kultant dawn l-idoli jaħsbu li ir-riżultat li jixtieq. Min-naħa l-oħra ma jistgħu jagħmlu xejn ħażin. Imma aħna l-psikologi sportivi qed jgħajtulna dawn huma nies bħal kulħadd u kapaċi Xi rwol qed tilgħab l-Iskola sabiex naraw it-triq ’il quddiem ta’ xi jagħmlu l-iżbalji wkoll. Il-ħajja ta’ fut- Nazzjonali tal-Isport? atleti jew plejers illi jkollhom xi affar- boler professjonali hija diffiċli b’ħafna L-Iskola Nazzjonali tal-Isport għandha ijiet illi qed jinkwetawhom f ’dak it-tali insigurtà u dejjem tkun fid-dieher.

X’taħseb illi qed jiġri ħażin biex dan kollu mhux qed iseħħ?

17

07.01.2018

l-għan li tipprovdi opportunità biex tfal b’talent fl-isport ikunu jistgħu jinvestu iktar ħin fl-isport però jibqgħu jiffukaw fuq l-iskola wkoll għax ftit atleti jkollhom l-opportunità li jaqilgħu l-għajxien tagħhom mill-isport.

Nixtieqek tgħaddi l-aħħar messaġġ fuq l-importanza tal-isport għal kull ġenerazzjoni ta’ nies kemm fuq livell fiżiku kif ukoll mentali.

Sfortunatament qed naraw problemi ta’ saħħa mentali fin-nies inġenerali. Dan kollu huwa dovut għall-ġenn ta’ ħajja mgħaġġla u sfrenata li qegħdin ngħixu fiha. Anke l-ambjent Malti xejn mhu jgħin b’ħafna bini kullimkien, traffiku li qed jiżidied u nuqqas ta’ ħdura.

Dawn kollha sibniehom bħala l-fatturi ewlenin għalkemm qed jiżdiedu dawn il-problemi kollha.

Għalhekk bħala pajjiż irridu nagħtu kas dawn il-fatturi kollha għax qed tiżdied ir-rata ta’ nies b’dipressjoni u ma nistgħux inħallu dan in-numru jikber. Fl-aħħar iżda mhux l-inqas, nixtieq nirringrazzja bis-sħiħ lill-lsport Scholarship Scheme, li sponsorjawni biex nagħmel l-istudji tiegħi.

18

07.01.2018

1

MADWAR kullhadd.com

IL-KANADA

FIL-QOSOR

4

1

ĦABTA BEJN ŻEWĠ AJRUPLANI 2

Ajruplan li kien għadu kemm niżel fl-ajruport Pearson f ’Toronto u li kien qed iġorr 168 passiġġier u sitt membri talekwipaġġ ġie evakwat ftit wara li kien milqut minn ajruplan ieħor li kien vojt. Il-pilota tal-ajruplan tal-linja tal-ajru WestJet kien qed jistenna s-sinjal biex jipparkja l-ajruplan meta ajruplan vojt tal-linja tal-ajru Sunwing laqat l-istess ajruplan.

Il-passiġġieri abbord l-ajruplan WestJet għamlu l-inżul tagħhom f ’temperatura kiesħa li laqtet il-Kanada bl-aktar mod sigur mill-ħruġ tal-emerġenza tal-ajruplan wara li kien intlemaħ nar fejn denb l-ajruplan tas-Sunwing. Bosta ħaddiema tat-tifi tan-nar kienu fuq il-post ftit mumenti wara.

Fortunatament ħadd ma weġġa’ f ’dan l-inċident.

Intant il-Bord Kanadiż għas-Sigurtà tat-Trasport qed jinvestiga l-każ.

2

IL-PERÙ

3

L-INGILTERRA

ĦIELES WARA L-MAĦFRA

Alberto Fujimori, l-Eks President tal-Perù, ħalla l-isptar filkapitali Lima bħala bniedem ħieles, ġranet wara li ngħata l-maħra presidenzjali. Fujimori kien qed iservi sentenza ta’ 25 sena għall-abbużi tad-drittijiet tal-bniedem matul iż-żmien li kien president lura fis-snin 90.

Il-ġimgħa l-oħra grupp ta’ kittieba Peruvjani kkundannaw id-deċiżjoni tal-awtoritajiet li jagħtuh il-maħfra presidenzjali minħabba raġunijiet ta’ saħħa. Aktar kmieni din il-ġimgħa eluf ta’ nies niżlu fit-toroq ta’ Lima u f ’bosta bliet oħra sabiex jipprotestaw kontra din id-deċiżjoni.

Qarib ta’ student li kien għeb waqt it-tmexxija ta’ Fujimori ddeskriva din il-maħfra bħala illegali u li l-maħfra ma neħħietx ir-responsabilità li għandu dwar l-imwiet u l-korruzzjoni li seħħew fis-snin 90.

M’HEMMX QBIL FUQ IL-KONTROLL

Il-Gvern Ingliż huwa mħasseb dwar il-kontroll tal-età fuq siti pornografiċi li jistgħu jiġbdu ’l quddiem tfal lejn materjal espliċitu. Minn Mejju li ġej, fir-Renju Unit, dawk kollha li jkunu jridu jaċċessaw siti Ingliżi b’kontenut adult iridu jikkonfermaw li għandhom 18-il sena jew aktar.

Il-Ministri qalu li din il-bidla hija parti minn pjan sabiex ir-Renju Unit ikun l-aktar post sigur fid-dinja għat-tfal li jaċċessaw l-internet. Iżda mhux tal-istess fehma uffiċjali li ppubblikaw rapport ta’ evalwazzjoni dwar l-impatt ta’ din il-bidla. Ir-rapport jgħid li l-potenzjal għall-frodi onlajn jista’ jiżdied b’mod sinifikanti, peress li l-kriminali jkunu jistgħu jużaw sistemi foloz sabiex ikollhom aċċess għall-informazzjoni.

Il-kampanja qajmet ukoll tħassib dwar il-privatezza u s-sigurtà fuq il-ħażna tad-dettalji personali ta’ miljuni ta’ users li jaċċessaw siti li jkollhom bżonn verifiki tal-età.

3

R ID-DINJA

19

07.01.2018

kullhadd.com

6

IL-KOREA TA’ FUQ

6 5

OTTIMIŻMU BI FTIT DUBJI

Il-Korea t’Isfel tikkonferma li l-Korea ta’ Fuq laqgħet l-istedina biex tattendi għal taħdidiet ta’ livell għoli. Il-laqgħa li ser issir nhar it-Tlieta li ġej se tiffoka fuq sejba ta’ mod kif l-atleti tal-Korea ta’ Fuq se jattendu għal-Logħob Olimpiku tax-xitwa li ser isiru fil-Korea t’Isfel. Din il-laqħa se tkun l-ewwel waħda wara dik li kienet saret lura f ’Diċembru tal-2015. S’issa għadu mhux ċar min se jattendi għal din il-laqgħa li se ssir filfruntiera ta’ bejn iż-żewġ pajjiżi.

Intant il-President tal-Korea t’Isfel Moon Jaein qal li l-Olimpjadi tax-Xitwa jistgħu jservu bħala opportunità tad-deheb biex iż-żewġ pajjiżi jtejbu r-relazzjonijiet tagħhom, għaliex sal-lum teknikament għadhom fi gwerra. Minkejja dan, xorta jibqa’ xi ftit dubju dwar is-sinifikat ta’ din il-laqgħa.

5 4

L-EĠITTU

FRANZA

EĠIZZJAN, IMMA AFRIKAN JEW GĦARBI?

IT-TURKIJA SE TIBQA’ BARRA, GĦALISSA

Il-President Franċiż Emmanuel Macron qal lill-President Tork Recep Tayyip Erdogan li filpreżent ma hemm l-ebda ċans li jsir progress sabiex it-Turkija tingħaqad mal-Unjoni Ewropea.

Dan ħabbru waqt konferenza stampa konġunta li saret f ’Pariġi fejn Macron sostna li kien hemm differenzi bejn iż-żewġ pajjiżi dwar id-drittijiet tal-bniedem dwar tneħħija ta’ persuni mill-gvern waqt il-kolp ta’ stat li falla fl-2016.

Waqt l-istess konferenza, Erdogan, il-President Tork, ħataf ġurnalist wara li ġie mistoqsi dwar spekulazzjonijiet li t-Turkija bagħtet xi armi lis-Sirja. Il-ġurnalist staqsa dwar storja li kienet dehret f ’gazzetta lura fl-2015 liema storja tat x’tifhem li l-intelliġenza Torka kienet bagħtet xi provvisti. Erdogan wieġeb billi akkuża lill-ġurnalist li qed jitkellem bħal membru tal-Moviment Gülen, li huwa akkuża li huma l-moħħ wara l-kolp ta’ stat.

Diskussjoni fuq il-midja soċjali qed tqajjem furur dwar jekk il-plejer tal-futbol Eġizzjan tal-Liverpool, Mohammed Salah, għandux jitqies bħala l-Plejer Afrikan tas-Sena 2017.

Id-diskussjoni mhix dwar jekk il-plejer jistħoqqlux dan it-titlu minħabba l-abbiltà tiegħu imma għaliex ġej minn pajjiż li ġeografikament qed jitqajmu dubji jekk jagħmilx parti mill-Afrika jew mil-Lvant Nofsani.

Id-dibattitu huwa fuq il-pożizzjoni ġeografika tal-pajjiż tal-Eġittu. L-Eġittu jgħodd mal-kontinent Afrikan, iżda għandu xejriet simili ta’ pajjiżi Għarab, fejn il-lingwa prinċipali mitkellma hija l-Għarbi Eġizzjan, ir-reliġjon ewlenija hija l-Iżlam u huwa wkoll membru tal-Lega Għarbija. Intant meta fl-2012 ġew intervistati bosta Eġizzjani, identifikaw irwieħhom bħala Għarab, Musulmani, dixxendenti tal-Farawni jew kumbinazzjoni tat-tlieta, iżda qatt ma semmew li huma Afrikani.

Id-diskussjoni għadha ma waslitx għall-qbil!

20

07.01.2018

kullhadd.com

RELIĠJUŻ B’ “KARATTRU TAL-BRONŻ” Kitba ta’ EMAN BONNICI Minkejja li ilu mejjet ’il fuq minn 100 sena, il-marka żelanti u umanitarja li ħalla warajh P. Gerardo Beccaro ta’ San Ġużepp, għadha tinħass sew fl-Italja, pajjiżu, kif ukoll f ’artijiet imbiegħda fejn ħadem bħala missjunarju.

Imwieled ġewwa Grognardo, Alessandria, fl-Italja, nhar it-18 ta’ Jannar 1846, Giuseppe Beccaro kien is-sitt wild fost tmint itfal tal-koppja Pietro Antonio Beccaro u Teresa xebba Bono. Fi tfulitu, nissel rabta qawwija ma’ tnejn minn ħutu l-kbar, il-Kommendatur Innocenzo Giano Battista - magħruf għall-filantropija kbira tiegħu, li għaliha kien onorat b’diversi titli u onorefiċenzi kavalleristiċi - u Innocenzo Giano Battista, li ħadem ħafna għall-familja Beccaro wara l-mewt tal-missier u baqa’ sal-aħħar viċin ħafna ta’ Patri Giuseppe fl-iżjed mumenti diffiċli li kellu jiffaċċja ’l quddiem f ’ħajtu. It-tifel tal-imsemmi Innocenzo Giano, il-Kommendatur Pietro, kellu jkun aktar tard ukoll bniedem qrib ħafna ta’ zijuh il-patri.

Il-ġenituri ta’ Giuseppe ħadu ħsieb irawmuh f ’edukazzjoni xierqa, għalhekk daħħluh fis-Seminarju Veskovili ta’ Acqui. Sadanittant, ħuh Giacomo ssieħeb fl-Ordni tal-Patrijiet Karmelitani Tereżjani Skalzi bl-isem reliġjuż ta’ Leopoldo Maria ta’ San Ġużepp.

Dan ir-reliġjuż ħadem għal snin twal bħala missjunarju ġewwa l-Malabar u oqsma oċċidentali oħra fl-Indja u l-madwar. Meta rritorna pajjiżu, kien appuntat superjur tal-Provinċja tal-Liguria. Miġbud mis-sura ta’ ħajjet ħuh, it-tfajjel Giuseppe issieħeb huwa wkoll fl-Ordni Karmelitan Tereżjan u fletà bikrija ta’ 15-il sena, irċieva l-abitu tal-imsemmi Ordni fil-kunvent ta’ Concesa nhar l-14 ta’ Jannar 1861 bl-isem reliġjuż ta’ Gerardo ta’ San Ġużepp. Wara l-professjoni tal-voti sempliċi fl-14 ta’ Novembru 1862 f ’Concesa, irħielha lejn Ferrara fejn temm b’suċċess l-istudji filosofiċi. Fit13 ta’ Jannar 1866, kien affiljat għal dejjem fi ħdan l-Ordni tal-Patrijiet Karmelitani Skalzi permezz tal-professjoni solenni.

Dak iż-żmien, il-Knisja fl-Italja kienet għaddejja minn turmenti ħorox imqanqla mil-libertà statali. L-ordnijiet reliġjużi għaddew minn soppressjoni qawwija sforz tal-liġi numru 777 tal-25 ta’ Awwissu 1848 u ta’ dik numru 2036 tas-7 ta’ Lulju 1866. Taħt dawn il-liġijiet, il-Karmelitani Skalzi tal-Provinċja tal-Lombardia tilfu l-artijiet kollha u tħallewlhom biss żewġ kunventi, dawk ta’ Ferrara u ta’ Concesa. Quddiem dan ix-xkiel, Fra Gerardo ħass li f ’pajjiżu ma setax iwettaq il-ministeru reliġjuż u saċerdotali tiegħu u għalhekk iddeċieda li jmur il-missjoni. Ordnat saċerdot nhar it-2 ta’ Awissu 1868, Beccaro embarka mill-port ta’ Brindisi sabiex imur ħdejn ħuh P. Leopoldo ġewwa l-Malabar fl-Indja, fl-1 ta’ Marzu tas-sena ta’ wara.

L-Appostolat ta’ P. Gerardo Ġewwa l-Malabar, l-aħwa Beccaro wettqu ħidma umanitarja għal snin sħaħ mal-foqra u l-emarġinati tad-distrett.

Damu hemm sal-1876, meta t-tnejn li huma ntalbu jirritornaw l-Italja mis-superjuri tagħhom sabiex jassistu fir-“rikostruzzjoni” tal-Provinċja tal-Lombardia. P. Gerardo kien mibgħut Piacenza, fejn dak iż-żmien il-Patrijiet Tereżjani kienu alloġġjati f ’dar fi Triq Caccialupo, wara li kemm il-knisja ta’ Santa Tereża, kif ukoll il-kunvent li kellhom anness magħha, itteħdulhom. Apparti minn hekk, fl1866, itteħditilhom ukoll il-knisja ta’ Sant’Anna li kellhom fil-viċinanzi. P. Gerardo ħadem sabiex jakkwista lura l-ewwel il-knisja ta’ Santa Tereża u wara dik ta’ Sant’Anna, iżda meta ra li t-talbiet tiegħu waqgħu fuq widnejn torox, tkellem ma’ Mons. Giovanni

Battista Scalabrini, dak iż-żmien isqof ta’ Piacenza, illum il-ġurnata beatu, dwar il-possibiltà li tinbena knisja ġdida b’kunvent magħha. L-isqof, li kellu stima kbira lejn il-Patrijiet Karmelitani Skalzi, ħa gost bil-proposta u approvaha. Għalhekk Beccaro ħa ħsieb jixtri biċċa art fi Triq l-Arkivju u x-xogħol tal-kostruzzjoni tnieda minnufih, bin-nies tal-post malajr tagħti l-kontribuzzjonijiet tagħha peress li l-idea ta’ knisja ġdida għoġbot lil bosta. Fl-istess żmien irnexxielu jikseb ukoll proprjetà oħra li darba kien kunvent tal-Patrijiet Dumnikani, maġenb il-knisja ta’ San Giovanni in Canale, li fi żmien it-taqlib imsemmi kien ġie mibdul f ’Casa Popolare u depożitu tal-armi.

Nhar l-10 ta’ Frar 1884, grazzi għall-ħidma ta’ P. Beccaro, ġiet inawgurata l-knisja l-ġdida ddedikata lill-Madonna tal-Karmnu. Fl-1881, Beccaro

kien elett pirjol tal-komunità Tereżjana u dlonk beda jaħseb biex iwaqqaf kulleġġ għall-vokazzjonijiet Tereżjani, wara li dawn tista’ tgħid kienu sfaw fix-xejn wara l-oppressjoni politika li nqalgħet fiż-żmien li fih seħħet l-Unifikazzjoni tal-Italja, li laqtet mhux biss lill-Karmelitani Skalzi, iżda saħansitra lis-seminarji djoċesani u lil kull ordni reliġjuż ieħor madwar l-Italja.

Wara ħafna qtigħ il-qalb sabiex jikseb biċċa art fi Piacenza, Beccaro rnexxielu jieħu taħt il-ħarsien tiegħu l-kunvent Karmelitan ta’ Cherasco, li kien ikkundannat, u wara li ħa ħsieb jirrestawrah, biddlu f ’kulleġġ, li kien inawgurat taħt il-patronċinju ta’ San Ġużepp fil-15 ta’ Ottubru 1890, b’P. Beccaro bħala l-ewwel rettur tiegħu. Kienu bosta dawk iż-żgħażagħ li bis-saħħa ta’ dan is-saċerdot ħaddnu l-Karmelu Tereżjan u wara l-ordinazzjoni saċerdotali tagħhom, servew sew fi ħdan

21

07.01.2018

kullhadd.com

Il-pjan oriġinali ta’ kif kellha tkun il-knisja il-Provinċja Karmelitana tal-Lombardia kif ukoll qabdu t-triq lejn il-missjoni u ħadmu b’mod speċjali fl-Indji Orjentali.

Fundatur ta’ opri diversi Fl-14 ta’ April 1894, P. Beccaro kien elett Provinċjal tal-Provinċja tal-Lombardia u hekk kiseb l-opportunità sabiex jerġa’ jistabbilixxi t-Tereżjani ġewwa Milan, li meta sforz tal-oppressjoni tal-1805 kienu tilfu l-kunvent tagħhom ta’ San Carlo, minn dakinhar ma deherx Tereżjan ieħor fil-belt. L-Arċisqof ta’ Milan, il-futur Kardinal Beatu, Mons.

Andrea Carlo Ferrari, ħareġ permess lil Beccaro sabiex jibni kunvent ġdid qrib l-Arco della Pace ġo Sempione, fejn kien hemm bżonn kbir ta’ ħidma qalb l-emarġinati tad-distrett. Għall-ewwel, P. Beccaro xtaq jixtri l-art li fuqha kien hemm il-Casa Ecclesiastica ħdejn il-knisja ta’ Sant’Amborgio ad Nemus, wara li s-saċerdoti anzjani tal-Arċidjoċesi ta’ Milan residenti ġo din id-dar kienu ttrasferiti ġewwa Corso San Celso, iżda s-somma ta’ 160.000 lire kienet wisq għalih biex ikun jista’ jakkwistaha.

L-art spiċċat inxtrat għas-somma ta’ 110.000 lire mill-Beatu Dun Giuseppe Guanella, fundatur tas-Sorijiet Servi della Carità u tal-Figlie di Santa Maria della Provvidenza. Fuq l-imsemmija art, Dun Guanella waqqaf il-Pia Casa dei Poveri f ’Sant’Ambrogio ad Nemus, li llum iġġib l-isem tal-Istituto Don Guanella.

Intant, fl-aħħar ġurnata tal-Kungress Ewkaristiku Nazzjonali li sar ġewwa Turin bejn it-2 u s-6 ta’ Settembru 1895, P. Beccaro esprima lill-parteċipanti kollha x-xewqa li jwaqqaf maqdes iddedikat lis-Santissimu Sagrament.

Il-figura axxetika ta’ dak il-patri liebes il-kappa Karmelitana, laqtet lil bosta u d-diskors sempliċi u qasir li nieda sabiex juri din ix-xewqa tiegħu wasslet biex inħariġlu l-permess għall-bini ta’

dan is-santwarju li kien ilu joħlom li jwaqqaf snin kbar u li fih sab l-għajnuna sinċiera ta’ għadd ta’ erwieħ qaddisa fosthom il-Beatu Kardinal Andrea Carlo Ferrari, il-Beatu Dun Giuseppe Guanella u l-Beatu Mons. Giovanni Battista Scalabrini.

Is-santwarju twaqqaf fuq sit ta’ elf mil kwadru. L-ewwel ġebla tqiegħdet kif kien jixraq mill-istess fundatur, P. Beccaro, li mhux biss ħareġ bl-idea li jwaqqaf dan is-santwarju tant devot, iżda wkoll ħa ħsieb jagħmel id-disinn tiegħu flimkien ma’ dak tal-kunvent li kellu jsorġi maġenb il-knisja, megħjun mill-periti Ippolito Marchetti u aktar tard minn Francesco Solmi, wara li Marchetti miet għal għarrieda fl-età bikrija ta’ 32 sena. Ix-xogħol beda fix-xahar ta’ Awissu 1895 taħt il-barka tal-Kardinal Ferrari u sabiex jinkisbu aktar fondi, bl-approvazzjoni tal-Papa Ljun XIII, Beccaro waqqaf is-Santa Lega Eucaristica. Għall-membri ta’ din l-għaqda, P. Beccaro beda joħroġ ġurnal darba fix-xahar, bl-isem “L’Aurora del SS. Sacramento” li kien jistampah fit-tipografija ċkejkna li kellu u li biżżmien ħadet l-isem ta’ “Casa Editrice Santa Lega Eucaristica” u kellha ssir fis-snin li segwew waħda mill-aqwa stamperiji reliġjużi fl-Italja kollha.

Bis-saħħa ta’ din ix-xirka ta’ devozzjoni lejn is-Sagrament, nibtet il-Pia Opera del Perpetuo Suffragio. Is-santwarju, iddedikat taħt l-isem “Corpus Domini”, huwa maqsum f ’żewġ knejjes kbar fuq xulxin, b’waħda minnhom taħt l-art. Fl-24 ta’ Marzu 1907 kien inawgurat il-kampnar imponenti ta’ dan is-santwarju, li kien finalment inawgurat u mbierek mill-Kardinal Ferrari fil31 ta’ Diċembru 1910.

Iżda jekk is-santwarju meraviljuż tal-Corpus Domini u s-Santa Lega Eucaristica huma meqjusa bħala l-aqwa frott li ħalla warajh P. Beccaro, dan kien għadu mhux kollox. Bejn l-1897 u l-1898, kien hemm tensjonijiet jaħarqu

ġo Milan, li wasslu sabiex jinfetaħ innar fuq il-folol fuq amar tal-Ġeneral Fiorenzo Bava-Beccaris fix-xahar ta’ Mejju 1898, meta l-belt ta’ Milan kienet tinsab fi stat ta’ assedju. Ġara li l-Kardinal Ferrari nzerta qiegħed barra l-belt, minħabba viżta pastorali li kien qiegħed jagħmel ġewwa Asso. Meta raw hekk, l-antiklerikali li ħadu sehem f ’dan l-assedju, akkużaw lill-Kardinal b’viltà talli ma kienx preżenti filbelt tiegħu. Meta ra hekk, P. Beccaro, b’sogru għal ħajtu, mar waħdu lejn Asso u spjega s-sitwazzjoni mwiegħra lill-Kardinal, li dan tal-aħħar immedjatament irritorna lejn il-belt li tagħha kien ragħaj b’Padre Beccaro maġenbu.

Għal dawn l-irvellijiet, bosta kienu dawk li sfaw arrestati u għalhekk Beccaro kien nominat “Cappellano del Cellulare” sabiex jassistihom. B’hekk sab inkarigu ġdid fl-appostolat tiegħu, u meta kien mitlub iħalli din il-kariga fl-1900, xorta waħda baqa’ viċin tal-ħabsin, billi fost l-oħrajn kitbilhom il-ktieb “Raggi fra le tenebre”, li kien jiġbor fih għadd ta’ katekiżmu u talb. Xejn ma kienet ħafifa l-pożizzjoni tiegħu, meta flimkien mal-Patrijiet Tereżjani ddefenda b’qawwa lill-Kardinal Ferrari meta dan kien akkużat b’nuqqas ta’ fedeltà lejn l-Arċidjoċesi tiegħu.

Fl-1904, megħjun minn Dun Guanella, Beccaro waqqaf l-Ospizio Nazionale dei Piccoli Derelitti għat-tfal orfni minn madwar l-Italja kollha, li dik il-ħabta kienu jlaħħqu t-30,000.

Lil dawn it-tfal, li għalihom sar it-tieni missier, ħa ħsieb iwaqqfilhom kolonja agrikola fi Cuasso del Monte qrib Varese sabiex permezz tagħha jaqilgħu l-għajxien tagħhom. L-Ospizio Nazionale sar magħruf mal-Italja kollha u tfal minn kull belt u raħal kienu kontinwament jiġu mibgħuta fih, biex ikollhom mhux biss kenn fuq rashom, imma wkoll setgħu jitgħallmu diversi snajja. U aktar ħa spinta ’l quddiem ta’

apprezzament l-istitut meta fih laqa’ għadd ta’ tfal minn Calabria u Sqallija wara li dawn iż-żewġ postijiet kienu t-tnejn devastati minn terremot qawwi.

Bosta kienu dawk li matul is-snin fittxew lil P. Beccaro bħala direttur spiritwali tagħhom, hekk li kien iqatta’ sigħat sħaħ fil-konfessinarju, iqarar bla heda. Kien jivvjaġġa kontinwament, jieħu ħsieb kuntratti, jara mnejn ser jikseb l-karità sabiex ikun jista’ jkopri l-ispejjeż enormi li kien jidħol għalihom biex jgħin lit-tfal tal-istitut tiegħu u jara li ma jkunu neqsin minn xejn, jieħu ħsieb l-amministrazzjoni tal-istitut, tas-santwarju, tal-istamperija u l-kunvent, iqarar għal sigħat twal.

Minkejja li seħħlu wkoll iġarrab bosta għajdut u xnigħat, kalunnji u suspetti foloz minn persuni li ppruvaw jeqirdu l-ġid enormi li kien iwettaq, qatt ma nstema’ jilmenta jew jgħid li għeja, tant li bosta kienu jgħidu fir-rigward tiegħu li kellu “karattru tal-bronż”. U hekk kien tassew. Uħud ħasbu li dak li kien jagħmel kien iwettqu biex jintgħoġob mas-superjuri tiegħu u man-nies u qalu li kien imprudenti. Iżda dawn ixxnigħat qatt ma qatgħulu qalbu, anzi saħħewh fil-fehmiet tiegħu. Bosta staqsewh x’kien is-sigriet tiegħu. Kien wieħed sempliċi: minkejja din il-ħidma kollha kien dejjem isib il-ħin għat-talb u qatt ma falla għat-talb tal-Uffiċċju Divin ma’ ħutu l-patrijiet.

Meta rawh batut f ’saħħtu, is-superjuri tiegħu bagħtuh Ruma għall-mistrieħ.

Hemm miet għal għarrieda fl-età ta’ 66 sena nhar it-28 ta’ Diċembru 1912.

Tlitt ijiem qablu miet fl-istess belt, ukoll għal għarrieda, ħuh Innocenzo Giano Battista. P. Beccaro ngħata erba’ funerali kbar, f ’Ruma, f ’Milan, f ’Acqui u fi Grognardo, fejn fl-1 ta’ Jannar 1913, tqiegħed għall-mistrieħ tiegħu fil-qabar tal-familja fir-raħal li nisslu, il-katavru ta’ dan ir-reliġjuż, li tant ħadem u li tant ħabb.

22

07.01.2018

kullhadd.com

IL-KAPITAL NATURALI JOSÉ

HERRERA

Mid-Djarju ta’

Nazju n-Nazzjonalist

Il-Ħamis, 28 ta’ Diċembru

minħabba t-tkaxira li tawna fl-elezzjoni ġenerali ta’ Ġunju. Għadni niltaqa’ ma’ Nazzjonalisti li għadhom ma jistgħux jifhmu kif tawna tkaxkira akbar minn dik tal-2013. Nixtieq ninsieha wkoll minħabba li din it-tkaxkira wasslet biex kellu jitlaq Simon. Għadni nitħassru sal-lum, speċjalment meta narah filParlament qisu ħuta barra mill-ilma.

X’nagħmel ma kellix u erġajt erħejtilha lejn il-Belt. Hemmhekk dejjem tiltaqa’ ma’ xi ħadd, aktar u aktar f ’dawn il-ġranet.

Is-soltu nagħmluha jien u xi ħbieb oħra nippruvaw niltaqgħu u nieħdu grokk xi mkien. U ngħid il-verità ħadt ftit gost għax fl-aħħar smajt ftit tgergir kontra l-Gvern. Anke Laburisti bdew igergru fuq is-sistema tal-punti tal-abbużi fis- It-Tnejn, 1 ta’ Jannar sewqan. Mhux għax naqbel magħhom, imma tal-inqas mhux bħas-soltu, ħlief Bit-tajjeb bdejnieha s-sena, man! Bilkemm kont ilħaqt stenbaħt li ma smajtx il-mobile tifħir ma tismax. jiċċaqlaq biex jagħtini sinjal li kien daħalli messaġġ. U tgħidx kemm fraht xħin Il-Ġimgħa, 29 ta’ Diċembru rajt messaġġ mingħand il-Kapo l-ġdid X’ħasbu tal-Labour li se jagħmlu xi tal-partit glorjuż tagħna jixtieqli s-sena ħames snin jgħajru lill-kapo l-ġdid tal- t-tajba, mimlija hena u risq, f ’ismu, Partit Glorjuż tagħna, Adrian Delia, fuq f ’isem martu u f ’isem uliedu. Ftakart filit-taxxa?! Ma tarax man! Qatgħalhom messaġġ li Adrian Delia għamel fuq it-tv, l-għatx bil-perżuta u mill-ewwel mar imdawwar biż-żgħażagħ, il-ħobż biż-żejt, għand tat-taxxa biex jiftiehem magħhom il-pastizzi u l-qassatat. Anzi darb’oħra ħalli jara kif se jħallas id-dejn li għandu jmissu jmur għand is-Serkin ir-Rabat, kif li jlaħħaq mat-€80,000. Issa biex għandu iħobb jagħmel Joseph Muscat. dan id-dejn kollu ma’ tat-taxxa bilfors li jaqla’ ħafna. Mhux ta’ b’xejn li issa qiegħed It-Tlieta, 2 ta’ Jannar jieħu wkoll salarju mill-partit apparti s-salarju ta’ Kap tal-Oppożizzjoni. Minn Tajniehom sinjal tajjeb lil talxi mkien irid iħallsu d-dejn, mhux hekk! Labour. Mhux billi joqogħdu jgħidu li l-Oppożizzjoni moħħha biex tfixkel lill-Gvern u titlef il-ħin. Urejniehom Is-Sibt, 30 ta’ Diċembru li b’Adrian Delia Kapo ta’ dan il-partit Dawn il-Laburisti għandhom għira glorjuż tagħna, sa mill-bidu tas-sena bażwija. Għadhom ma jistgħux iniżżluha se nibdew inkidduhom kemm nifilħu. li fl-aħħar maratona ta’ ġbir ta’ fondi Bilkemm għadda l-ewwel jum tas-sena li għaddejniehom. Veru li issa ilhom ħames ma ressaqniex mozzjoni dwar l-art fiżsnin jgħadduna f ’kull elezzjoni li kellna, Żonqor li l-Gvern kien serqilna. Seraqha kemm jekk kienu elezzjonijiet ġenerali, mhux lilna n-Nazzjonalisti, imma lilna kemm jekk kienu elezzjonijiet għall- bħala Maltin u Għawdxin. Li kont jien Parlament Ewropew, u kemm jekk kienu nara kif nagħmel u nressaq kemm elezzjonijiet tal-Kunsilli Lokali. Imma ma niflaħ mozzjonijiet, forsi ma tafx kif jistgħux jippretendu li ma ngħadduhom ngħejjuhom, għalkemm ma nafx kif jista’ qatt u f ’xejn. U ma nafx għalfejn qegħdin jirnexxilna. jeħduha daqshekk bi kbira li Robert Arrigo ġabar €141,000 u Clyde Puli ġabar L-Erbgħa, 3 ta’ Jannar €50,000, b’kollox inqas minn €200,000.

Mela nsew li l-mibki Ġorġ Bonello Bilkemm stajt nemmen lil għajnejja Dupuis kien jgħid li kien ifaqqa’ subajgħ dalgħodu meta xtrajt il-gazzetta talpartit glorjuż tagħna. Bħas-soltu, qrajt u jiġbor miljun?!

Anzi ma għamilx xi ġabra oħra kbira ir-rapporti fil-faċċata u mort dritt għallpaġna ta’ wara u sibt artiklu jfaħħar lilln-Nutar Toni Abela!

Gvern għall-ħidma bla waqfien. Komplejt niskanta meta rajt li l-artiklu kitbu Il-Ħadd, 31 ta’ Diċembru s-Sindku Nazzjonalista tal-Belt, Alexei Se nerħilha lejn il-Belt illejla, mhux biex Dingli. Jista’ jkun li huwa stil ġdid filinsellem is-sena li se tintemm, imma gazzetti tagħna, stil, ovvjament li qiegħed biex nagħti merħba lis-sena l-ġdida. Is- japprovah Pierre Portelli li issa qiegħed sena li se tintemm nixtieq ninsieha malajr imexxi l-midja kollha tagħna. Jekk inhu kemm jista’ jkun. L-ewwel u qabel kollox hekk, jien xejn ma naqbel.

Ministru għall-Ambjent, Żvilupp Sostenibbli u Tibdil fil-klima

Il-Gvern, b’diversi azzjonijiet u inizjattivi li qiegħed jieħu, qiegħed juri biċ-ċar id-determinazzjoni li għandu sabiex jagħti prijorità lill-ambjent b’viżjoni ħolistika u komprensiva. Dan qiegħed isir billi fuq kollox tingħata protezzjoni qawwija lill-kapital naturali ta’ pajjiżna. Huwa importanti li wieħed jifhem kif il-Gvern qed jilqa’ għal diversi sfidi.

B’mod fattibbli, kien riċentament illi xejn inqas minn 30 żona f ’pajjiżna ġew iddikjarati Natura 2000 fejn permezz ta’ din il-miżura ngħatat protezzjoni speċjali f ’dawn is-siti filpajjiż. It-territorju jammonta għal aktar minn 13 fil-mija tat-territorju ta’ pajjiżna fejn dan it-territorju jikkumpara tajjeb ħafna ma’ dak li ġie ddikjarat minn pajjiżi oħra tal-Unjoni Ewropea. Apparti dan il-Ministeru tiegħi ddikjara wkoll madwar 3,500 kilometru kwadru mill-ibħra tagħna bħala Marine Protected Zones. Dan ifisser li t-territorju kollu jrid jiġi amministrat taħt Management Plans maħruġa għal tal-apposta mill-Awtorità għall-Ambjent u r-Riżorsi, bl-iskop ta’ dawn il-pjanijiet tkun il-preservazzjoni tal-integrità ambjentali u ekoloġika ta’ dawn is-siti.

Apparti dan, il-Ministeru tiegħi ħa diversi inizjattivi oħra f ’dan ir-rigward. Ta’ min isemmi li madwar sena u nofs ilu l-Ministeru għall-Ambjent ħareġ liġi fejn iddikjara territorju ta’ madwar 10,000 tomna bħala Park Naturali.

Hawn qed nirreferi għallPark tal-Inwadar fejn hawnhekk inkludejna madwar 30 tomna ta’ art li qabel kienet fil-parametri u inkluża fiż-żona għall-iżvilupp u llum peress li saret parti mill-Park qed tiġi meqjusa bħala ODZ. Dan is-sit għandu portata patrimonjali u ekoloġika kbira, għalhekk l-iskop ewlieni ta’ dan kollu hu li nippreservaw l-aspett naturali ta’ dawn iżżoni, mhux biss għalina iżda għall-ġenerazzjonijiet futuri.

Fl-isfond ta’ dan, diffiċli tifhem l-iskop wara l-mozzjoni tal-Partit Demokratiku li ħareġ bl-għajta li jrid jid-

dikjara dawn l-inħawi bħala Park, meta dan diġà sar u sussegwentament jgħidu li l-Gvern abbanduna l-pjanijiet tiegħu għar-riabilitazzjoni taż-żona. F’dan il-Park bi spazju ta’ kilometru kwadru, diġà saru u qed isiru xogħlijiet sabiex dawn l-inħawi jerġgħu jiġu fl-aqwa livell tagħhom. Diġà tneħħew ’il fuq minn 420 tunnellata ta’ skart, kif ukoll twaħħlu sistemi ta’ sigurtà sabiex jitnaqqas l-abbuż fil-madwar. Ta’ min isemmi wkoll li l-Gvern għandu l-ħsieb li juża dan ilmudell għal siti oħra tal-istess importanza. Hawnhekk nista’ nsemmi li qed isiru diskussjonijiet sabiex żona ferm importanti fl-akwati ta’ Borġ in-Nadur u Għar Dalam ukoll tiġi ddikjarata bħala Park Nazzjonali.

Inizjattiva oħra li kien ħa dan il-Gvern biex ikompli jipproteġġi l-kapital naturali tiegħu hija l-liġi tad-Demanju Pubbliku. L-iskop ta’ din illiġi hi li jiġu skedati bħala tali ċertu żoni fil-pajjiż fejn imbagħad il-propjetà tal-Gvern ma tkunx tista’ tiġi kummerċjalizzata. Il-Gvern fehem li huwa importanti li ċertu territorju ritenut minnu, għandu jibqa’ għat-tgawdija tal-pubbliku fl-istat naturali tiegħu.

Minn hawn joħroġ ċar li l-Gvern għandu pjan konkret li jindika li huwa determinat li jippriserva akkost ta’ kollox ċertu territorju ta’ pajjiżna għat-tgawdija tal-poplu Malti, filwaqt li jaħseb għall-ġenerazzjonijiet futuri.

Bla dubju, il-Gvern fehem ukoll, li biex dan kollhu jseħħ irid jinħoloq qafas legali li jipproteġi żoni ta’ importanza ambjentali milli dawn jinqerdu ħabba żvilupp eċċessiv.

Dan kif urejt diġà qiegħed isir u qed isir ukoll xogħol sabiex dawn is-siti jerġgħu jsiru aktar aċċessibbli għan-nies u li l-potenzjal tagħhom aktar jispikka.

Bħala Ministru responsabbli mill-Ambjent, ninsab preokkupat għall-fatt li kkumparat ma’ pajjiżi oħra t-territorju urban tagħna huwa konsiderevoli. Fil-fatt 32% ta’ Malta llum taqa’ f ’din il-kategorija.

Il-miżuri li qed nieħu jien u l-Gvern inġenerali huma mmirati prinċiparjament sabiex nippruvaw kemm jista’ jkun nippriservaw dik il-parti minn artna li għadha fi stat verġni u fl-istat naturali tagħha. Sfida li mhix żgħira meta wieħed iqis iċ-ċokon ta’ pajjiżna, però hi sfida li bilfors rridu negħlbu.

kullhadd.com

SANDY HOOK U LIL HINN MINNHA

MARY ISTORJA CHETCUTI MILL-

11–il jum biss għall-Milied!

It-tfal tal-Iskola Primarja Sandy Hook fi Newtown, Connecticut kienu ferħanin sa jtiru jgħoddu ġurnata b’ġurnata fuq il-kalendarju tal-klassi sakemm jasal Santa Klaws mgħobbi bir-rigali li kienu talbuh fl-ittri li kitbulu mal-għalliema tagħhom.

F’dik l-istess għodwa tal14 ta’ Diċembru 2012 ġewwa residenza privata mhux ’il bogħod ħafna mill-iskola Sandy Hook, żagħżugħ ta’ 20 sena, Adam Lanza ddeċieda li wara tliet xhur maqful f ’kamartu mitluf fit-thewdin, joħroġ u jagħmel dak li ħass li kellu jagħmel – ikkarga rifle Bushmaster XM-15 semiawtomatiku u għażel ukoll pistola mill-kollezzjoni ta’ armi tan-nar moderni li kellu. Qabel ħareġ mid-dar, Adam spara u qatel lil ommu u mbagħad saq lejn l-iskola ta’ tfulitu.

Ftit qabel id-9.30 ta’ filgħodu nstemgħu l-ewwel tiri fil-kuritur prinċipali tal-iskola; il-psikologa ta’ Sandy Hook, Mary Sherlach, li ħarġet tara x’kien qed jiġri kienet l-ewwel vittma ta’ Lanza.

Minn hemm Adam Lanza

dar għal ġol-klassijiet tal-kindergarten u year one u mitluf f ’rabja battal il-munizzjon tal-armi qattiela tiegħu fuq tfal ċkejknin u l-għalliema tagħhom. Malli ntebħu x’kien qed jiġri, għalliema ta’ klassijiet oħra laħqu ġrew ’il barra bit-tfal u ħbewhom filkmamar tal-banju.

Il-pulizija ssejħu immedjatament. Uffiċjali bdew tfittxija intensiva u delikata għall-aggressur fi sforz biex ma jikkaġunawx aktar vittmi.

Malli ġew wiċċ imb wiċċ ma’ Adam Lanza ġewwa waħda mill-klassijiet fejn kien għadu kemm għamel ħerba, hu dawwar l-arma lejh u qatel lilu nnifsu.

Adam Lanza qatel 20 tifel u tifla ta’ bejn is-6 u 7 snin kif ukoll sitt adulti bejn għalliema u impjegati tal-iskola f ’dik li għadha u tibqa’ tissemma bħala waħda millagħar sparaturi fl-istorja twila u mdemmija ta’ massakri fi skejjel ġewwa l-Istati Uniti tal-Amerika.

Matul l-investigazzjonijiet tagħhom l-FBI irnexxielhom, bejn wieħed u ieħor, jibnu profil taż-żagħżugħ Adam

Lanza li kien ibati minn Asperger’s Syndrome (tip ta’ awtiżmu) u la ried jaċċetta l-kundizzjoni tiegħu u lanqas kien jieħu kura għaliha. Barra minn hekk, kellu manija kbira għal-logħob vjolenti fuq il-kompjuter u armi tan-nar; tal-aħħar kienet fissazzjoni li rawmet fih ommu tant li sa minn ċkunitu kienet tieħdu magħha jipprattikaw l-isparar.

Ironikament, l-arma li wettaq il-massakru biha kienet rigal mingħandha.

L-FBI sabu wkoll li l-idoli ta’ Adam Lanza ma kinux kantanti jew atturi iżda żewġ adolexxenti Eric Harris u Dylan Klebold li f ’April tal1999 daħlu jisparaw fl-iskola tagħhom stess - Columbine High School, f ’Colorado u qatlu 12 u ferew 21 minn sħabhom u għalliema tagħhom.

L-Istati Uniti għandha storja twila ta’ qtil tal-massa fi skejjel. L-eqdem każ imur lura għas-26 ta’ Lulju tal-1764 f ’Pennsylvania fejn jingħad li kienu nqatlu l-għalliem u disa’ studenti mill-Enoch Brown School fl-eqqel tal-ġlied bejn pijunieri bojod u l-Indjani indiġeni.

L-aktar każ riċenti sakemm qed nikteb dan l-artiklu seħħ fil-15 ta’ Novembru 2017 quddiem l-iskola primarja Rancho Tehama fil-qalba ta’ komunità żgħira fit-Tramuntana ta’ California. L-aggressur ipprova jidħol bil-for-

za biex jagħmel massakru minn tfal żgħar u għalliema imma sab il-bibien kollha msakkrin; prekawzjoni li qed tittieħed aktar wara l-qtil ta’ Sandy Hook. Il-pulizija irrispondiet immedjatament għal din l-emerġenza u l-aggressur inqatel; sfortunament hu laħaq qatel erba’ adulti.

Nistħajlek tgħid għaliex ma titteħidx deċiżjoni soda ħalli jieqfu darba għal dejjem dawn il-massakri fuq l-innoċenti?

X’hemm lil hinn minn Sandy Hook u kull skola, kulleġġ, campus u postijiet pubbliċi fejn saru sparaturi fatali li jżomm milli tiġi implementata liġi għat-tneħħija tal-armi minn idejn iċ-ċittadini ċivili?

Hemm in-National Rifle Association (fil-qosor NRA).

Dil-organizzazzjoni twaqqfet mill-General George Wingate u l-Kurunell William C Church fl-1871 ma’ tmiem il-gwerra ċivili li żammet l-għaqda federali fl-Amerka.

L-argument ta’ dawn l-uffiċjali għolja tal-armata Unjonista kien li waqt il-ġlied spiss innutaw nuqqas kbir ta’ esperjenza min-naħa tas-suldati tagħhom fl-użu tal-ixkubetti u armi oħrajn tan-nar.

Għaldaqstant skont huma bis-saħħa tan-NRA kull ċittadin isir midħla sew fl-użu talarmi tan-nar sabiex f ’każ ta’ bżonn l-istati Amerikani kollha jkollhom għad-dispożizzjoni milizzja ta’ nies ċivili

23

07.01.2018

armati. Ma għaddiex wisq żmien mit-twaqqif tagħha li din l-organizzazzjoni bdiet tagħmel kompetizzjonijiet tal-isparar li għalihom setgħu jipparteċipaw anki tfal minn 12–il sena ’l fuq; liema logħob għadu jsir sal-lum.

Iżda jekk taħseb li n-National Rifle Association hija sempliċiment klabb tal-isparar żbaljat. Mit-twaqqif tagħha ’l hawn, in-NRA għandha miljuni ta’ msieħba fosthom nies influwenti u politiċi. Inkorporati fi ħdanha hemm organi bħallThe Institute for Legislative Action (tikkampanja favur l-armi), The Victory Fund (kumitat ta’ azzjoni politika), is-Civil Rights Legal Defense Fund (iwettaq riċerka u żvilupp legali fejn jidħlu drittijiet tal-bnedmin) u l-Grass Roots Division (taħdem bla waqfien biex dejjem jikber is-sapport ċivili favur l-armi tan-nar).

Tista’ tgħid li wara kull sparatura mdemmija titqajjem il-kwistjoni ta’ kontroll tal-armi fl-idejn ġewwa l-Istati Uniti. B’danakollu, kemm– il darba tressqet riforma f ’dan ir-rigward ġiet attakkata li tmur kontra l-kostituzzjoni, partikolarment it-tieni emenda tad-drittijiet ċivili li tgħid li huwa dritt tal-poplu li jżomm u jġorr armi tan-nar; liġi li daħlet fis-seħħ fil-15 ta’ Diċembru 1791 u ma nbidlet qatt.

24

07.01.2018

kullhadd.com

BLA FAĦAM MIBLUL JOE

BRINCAT Avukat

Fehma li waħlet f ’moħħi mal-ewwel li smajt l-aħbarijiet kienet li ħadd mill-partit laburista, anzi aktar u aktar minn Kastilja, ma kellu x’jaqsam mat-tmien krudil ta’ Daphne. Il-fatt li kien qtil krudil ma jagħti lil ħadd dritt li jkun krudil ma’ ħaddieħor, u jipprova, minkejja s-sewwa magħruf, tibqa’ ttambar li f ’kelma waħda, kienu responsabbli Joseph Muscat u ta’ madwaru. Anke min għandu l-iqsar memorja, ma jistax jinsa l-kliem lid an kien qtil politiku.

Akkuża serja għax “qtil politiku” ifisser li min inqatel kien vittma tal-Istat, u kollox kien ippjanat mill-Istat, (jew anke minn Stat ieħor f ’ċertu

każi).

U kien hemm min ipprova jagħmel kapital politiku u nesa l-vittma, għax l-aktar importanti kien kemm issir ħsara lill-Partit Laburista u lil Joseph Muscat fuq kollox u fuq kulħadd.

L-importanti kien li qatagħhom l-għaxt bil-perżut kif jgħid il-Malti. Joseph Muscat mal-ewwel intriga l-forzi tal-pulizija u tal-investigazzjoni barranin, bħal mhi l-FBI Amerikana u l-Europol. Waqt li bħaħen tal-Partit Popolari fil-Parlament Ewropew kienu mingħalihom se jagħtu ordnijiet kif għandhom isir l-affarijiet, kienu diġa’ qed jinħmew, bilgħaqal kollu. Ngħid ċar u tond, li jien kont tal-fehma li biex jissolva l-każ, irid ikun hemm xi ħadd li jiġġieled mal-oħrajn u jiftaħ ħalqu u jiżvela. Dan kien ħsieb magħmul fuq x’ġara ġewwa l-Italja meta kien hemm l-attakki fuq Falcone umbagħad Borsellino.

Issa id-deċizjoni ta’ Joseph Muscat li jinvolvi l-FBI u

l-Europol u forzi oħrajn, barra l-pulizija Maltija, kien qed jagħmilha ċara li ma kienx se jaċċetta nofs verita` u jistenna li xi ħadd ipaċpaċ. Hekk bassar ukoll Adrian Delia meta kien qed jgħid li minkejja kollox kien għadu ma nqabadx minn kien responsabbli.

Joseph Muscat bil-għaqal kollu żamm fommu sieket.

Ukoll meta sar magħruf li l-pulizija kienet se tressaq, għażel it-triq tal-għaqal u qal li minn dak il-punt ‘il quddiem, kienu l-qrati li kellhom jiddeċiedu fuq il-ħtija jew l-innoċenza.

Dan seta’ jagħmlu għax ma kellu l-ebda faħam miblul.

Hekk hija l-fehma tiegħi, u min irid jirraġuna, ikollu jbaxxi rasu għal-loġika tas-sitwazzjoni. Kien ikun faċli għalih li jgħid li skont il-ligijiet tagħna hija l-pulizija li tinvestiga, u jekk hemm bżonn ta’ xi laboratorju barra minn Malta dik kwestjoni oħra.

Mhux hekk ġara. Għalkemm kien hemm naturlament investigazzjoni fis-segretezza kollha, imma kien hemm

trasparenza ċarissima , għax barra dawn il-forzi barranin, kien hemm fuq kollox maġistrat tal-inkjesta u aktar minn hekk ukoll.

U dan seta’ jsir għax Joseph Muscat ma kellu l-ebda faħam miblul.

Ma kellu l-ebda obbligu lejn ħadd li jgħattilu u ma

Joseph Muscat bil-għaqal kollu żamm fommu sieket.

Ukoll meta sar magħruf li l-pulizija kienet se tressaq, għażel it-triq tal-għaqal

jitressaqx il-qorti. Ma kellu ebda biża’ li se jeħodha kontra min qabbad hu jagħmel xi ħaġa, bħal ma ppruvaw jinsinwaw. Għax ma kellu l-ebda faħam miblul.

Meta ħarġu l-ismijiet fil-qrati, kulħadd beda jqabbel.

L-ebda wieħed ma kien, ngħidu aħna, il-Fusellu, Alla jaħfirlu.

U kif sewwa jsir, il-proċeduri fil-qrati kienu għad-dawl tax-xemx, u kollox instema’ bil-miftuh, u min ried jifhem fehem għala l-Maġistrata waslet għall-konklużjoni li kien hemm raġunijiet biżżejjed għal Att tal-Akkuża.

Kont għaddej bil-karozza u rajt strixxa ħamra, fuq pont tar-regional road. “Irridu nafu l-verita` u l-verita` kollha”. Min għamilha mingħalih li xorta għandu raġun.

Fil-qrati spiss jissemma li l-motiv ma hemmx għalfejn ikun ippruvat, u x’ġiegħel bniedem jagħmel kull att kriminali tista’ tkun tafu jekk jiftaħ ħalqu. Joseph Muscat ma għandu l-ebda biża’ għax faħam miblul m’għandux.

MAGNI ŻVUJTATI LORNA

VASSALLO Opinjonista

Dan is-26 ta‘ Diċembru kont qed nixtri minn stabbiliment il-Belt. Staqsejt lil tal-ħanut jekk kinitx lesta taċċetta l-kard minflok flus. Spjegajtilha li l-magni tal-flus kollha sar ikollhom kju twil. Tbissmitli u qaltli ‘fil-fatt għalxejn tmur tiġbed il-flus għaliex m’għadx baqagħlhom flus il-magni għax qaluli ... u llum hija btala għallbanek u mhux ser jerġgħu jimlewhom.’

L-ekonomija Maltija fl-aħħar tas-sena 2017 baqgħet turi s-sintomi kollha ta’ ekonomija li f ’terminoloġija ekonomika ‘saħnet iżżejjed’. In-negozji kif ukoll dawk li joffru servizz, speċjalment f ’postijiet ċentrali, qegħdin jesperjenzaw domanda

kbira li tissupera saħansitra l-provvista u d-disponnibilità tal-prodotti, tas-servizzi u tar-riżorsi.

Ir-riżorsi disponnibbli qed jiġu mġebbda sal-massimu tagħhom u l-ħaddiema jitħaddmu sigħat twal, jew inkella s-sidien jispiċċaw jaħdmu huma stess għaliex ma jistgħux isibu biżżejjed ħaddiema.

Saħansitra, illum trid tiġri wara min għandu jieħu mingħandek, flok wara min għandu jagħtik. Minn xi waqtiet tispiċċa bil-flus f ’idek u ma tinqediex. Jew tispiċċa biex tinqeda tiġi mitlub id-doppju għall-istess servizz. Biex inkunu għedna kollox hemm min qed jagħżel hu stess li jħallas iktar għall-istess servizz għaliex jippreferi jinqeda malajr, f ’ħinijiet differenti jew f ’postijiet differenti minħabba s-sigħat ta’ xogħol twal li qed jaħdem.

F’Ottubru li għadda ġie rappurtat mill-Bank Ċentrali li d-depożiti fil-banek mir-residenti Maltin żdied b’aktar minn 11% tort taż-żieda tal-flus fl-idejn,

filwaqt li s-self mill-banek lir-residenti żdied bi 3% fuq l-2016 li juri li l-poplu sar iktar reżiljenti u kapaċi jirriskja.

Il-Kap Eżekuttiv ta’ RE/MAX Malta Kevin Buttiġieġ qal li t-tkabbir fil-bejgħ tal-proprjetà mhux dovut biss għall-barranin f ’Malta iżda wkoll għall-iskema ta’ dawk li jixtru għall-ewwel u għat-tieni darba li ffurmaw parti mill-baġit ta’ din is-sena. Qal li “Din is-sena ftaħna erba’ uffiċini u qed naraw li niftħu sitta oħra sa tmiem is-sena d-dieħla,” kien ikkwotat jgħid.

Ivan Refalo, Kap tal-Komunikazzjoni għall-kumpanija Medavia, li topera fis-settur tal-avjazzjoni, qal li t-tkabbir ta’ 25% proġettat għas-sena 2017 inqabeż sew.

Minn stħarriġ tal-BOVMHRA-Deloitte irrappurtat fit-28 ta‘ Diċembru 2017, irrużulta li l-lukandi għat-tielet kwart tas-sena, kienu mistennija jilħqu numru rekord ġdid ta’

wasliet tat-turisti u kien stmat li matul l-ewwel disa’ xhur tas-sena l-infiq tat-turisti jkun diġà laħaq 1.5 biljun ewro.

Aħbar sabiħa oħra mis-settur tat-turiżmu kienet li fl-aħħar jum tal2017 l-Ajruport Internazzjonali ta’ Malta laqa’ s-sitt miljun passiġġier tiegħu f ’sena waħda biex b’hekk intlaħaq l-ogħla

L-ekonomija Maltija fl-aħħar tas-sena 2017 baqgħet turi s-sintomi kollha ta’ ekonomija li f’terminoloġija ekonomika ‘saħnet iżżejjed’

rekord tat-traffiku s’issa.

Dan ifisser li t-traffiku annwali mill-Ajruport Internazzjonali ta’ Malta żdied b’madwar miljun moviment ta’ passiġġieri f ’sena waħda biss.

Fl-aħħar tas-sena wkoll, in-nies tat ftit iktar minn tmien miljun u ħames mija u ħamsa u tletin elf ewro f ’karità €1,255,269 lid-Dar tal-Providenza, €6,048,045 lill-‘Istrina’, €611,497 lill-Partit Laburista u allegatament €620,319 lill-Partit Nazzjonalista.

Verament sensiela ta‘ suċċessi ekonomiċi li taqtagħlek nifsek. Altru milli pakkett finanzjarju ta‘ salvataġġ (bailout).

Altru milli bozoz ħomor. Altru milli d-dejn ta‘ Delia mad-Dipartiment tat-taxxi. Altru milli d-dejn tal-Partit Nazzjonalista. Altru milli ċ-ċedoli tal-Partit Nazzjonalista!

Nieħu l-opportunità sabiex nawgura s-sena t-tajba lill-qarrejja kollha ta‘ dan il-ġurnal. Ilkoll verament inħarsu lejn sena oħra ta’ prosperità vera.

25

07.01.2018

kullhadd.com

HSBC JOFFRI BIDU MILL-AQWA LILL-KLIJENTI GĦAS-SENA 2018 HSBC Malta fetaħ is-Sena l-Ġdida b’waħda mill-ikbar kampanji biex jgħin lill-klijenti jibdew is-sena tagħhom bl-aħjar mod possibbli u jgħinhom jirnexxu. Matul il-kampanja, li se tibqa’ sejra sat-28 ta’ Frar 2018, il-klijenti se jgawdu minn offerti fuq is-self għaddjar, assigurazzjoni fuq il-ħajja, self personali, karti ta’ kreditu u HSBC Advance.

L-offerti jinkludu rata ta’ imgħax fissa ta’ 2.5% sa Ġunju 2020 fuq is-self għad-djar kollu filwaqt li l-klijenti li jkopru ħajjithom b’assigurazzjoni se jingħataw l-ewwel tliet xhur b’xejn. Barra minn hekk, il-Bank naqqas ir-rata tasself personali tiegħu minn 6.5% biex tkun konformi mar-rata ta’ self fuq karozzi ta’ 4.99%. Barra minn hekk, il-klijenti li jibdew l-applikazzjoni tagħhom onlajn għal kwalunkwe minn dawn il-prodotti tal-kampanja se jibbenefikaw minn tariffi mnaqqsa.

Sadanittant, l-offerta tal-karta ta’ kreditu se tgħin tixpruna l-użu dejjem jikber ta’ pagamenti bil-kards f ’Malta, grazzi għall-introduzzjoni ta’ innovazzjonijiet teknoloġiċi bħall-contactless, u fil-fatt se tkun qed tippremja sa 10 parteċipanti bl-opportunità li jirbħu flushom lura sa massimu

ta’ €500 kull wieħed. Id-detenturi tal-kards jidħlu awtomatikament f ’din il-kompetizzjoni meta jħallsu bil-kards ta’ kreditu ta’ HSBC. Il-perjodu tal-kompetizzjoni jkopri mill-1 ta’ Jannar sat-28 ta’ Frar.

L-aħħar iżda mhux l-inqas, il-klijenti l-ġodda kollha li jagħżlu l-HSBC Advance jistgħu jibbenefikaw minn cashback ta’ €50. Din tagħmilha iktar attraenti biex dak li jkun jiftaħ kont. HSBC Advance tinkludi Visa Platinum card bla ħlas, assigurazzjoni tal-ivvjaġġar b’xejn, u numru ta’ benefiċċji oħra bħal rati preferenzjali u ħlasijiet.

Is-servizz HSBC Advance hu bla ħlas għall-klijenti eliġibbli kollha.

Il-Kap tar-Retail Banking and Wealth Management ta’ HSBC Malta Daniel Robinson qal: “B’din il-kampanja rridu nagħtu offerti verament b’saħħithom u utli lill-klijenti tagħna biex ngħinuhom jirnexxu.

Aħna nemmnu li l-2018 se tkun sena meraviljuża u għandna xi pjanijiet tassew interessanti, u għalhekk ridna niżguraw li nibdew is-sena bl-aħjar mod possibbli.”

Klijenti interessati li jiksbu aktar tagħrif dwar dawn l-offerti jistgħu jżuru hsbc.com.mt/start, iċemplu fuq 2380 2000, jew iżuru l-eqreb fergħa ta’ HSBC.

GO TIPPROVDI €250,000 F’APPOĠĠ GĦAL KAWŻI TAJBIN

GO plc ipprovdiet madwar €250,000 f ’appoġġ għal kawżi tajbin matul dan il-perjodu ta’ festi. Minbarra li saru kontribuzzjonijiet finanzjarji diretti kemm minn GO, kif ukoll minn inizjattivi ta’ ġbir ta’ fondi li għamlu l-impjegati għall-Istrina u għall-Festa ta’ Ġenerożità, dan l-appoġġ kien jinkludi wkoll il-provvista ta’ komunika-

zzjonijiet u servizzi tad-dejta flimkien ma’ mijiet ta’ sigħat ta’ appoġġ tekniku li ngħata mill-impjegati.

Il-Kap Eżekuttiv ta’ GO Attila Keszeg, qal: “F’isem GO, nixtieq nirringrazzja ħafna lill-pubbliku Malti li għal darb’oħra kien hekk ġeneruż u li tant jagħmel biex jgħin lill-oħrajn.

GO dejjem kienet fiċ-ċentru tas-soċ-

jetà Maltija, tgħin lin-nies jibqgħu konnessi, u terfa’ r-responsabbiltà tagħha lejn il-komunità b’tant serjetà.

L-appoġġ tagħna, b’mod partikolari lejn il-Malta Community Chest Fund, hu impenn kontinwu li jibqa’ għaddej is-sena kollha u li għalih mhux biss il-Grupp iżda anki bosta impjegati jiddedikaw kemm ħafna ħin kif ukoll

impenn.

Bħala parti minn dan l-impenn, GO se tkun qed tappoġġja wkoll il-Festa Ċitru li se ssir aktar tard dan ix-xahar fil-Palazz ta’ San Anton. Din se tkun l-ewwel minn serje ta’ avvenimenti organizzati matul is-sena mill-Malta Community Chest Fund b’appoġġ minn GO.

26

07.01.2018

kullhadd.com

reċensjoni tal-

KTIEB

DELITTI LI JIBQGĦU JISSEMMEW ĦTIF TA’ NIES Skont id-dizzjunarju Amerikan ippubblikat l-ewwel darba fl-1891, Black’s Law Dictionary, kidnapping kienet tfisser il-ħtif ta’ mara. Illum din il-kelma tintuża wara li jsir ilħtif ta’ xi ħadd. Il-ħtif tat-tarbija ta’ 20 xahar, Charles Lindbergh Jr., kien l-aktar rapiment sensazzjonali u kontroversjali li seħħ fl-Istati Uniti.

Missier it-tifel kien il-pilota famuż li f ’Mejju 1927 tajjar l-ewwel ajruplan minn Long Island, fl-Istati Uniti, sa Le Bouret, l-ajruport ftit bogħod minn Pariġi. Kien dan l-avveniment li għamel lill-pilota mhux biss popolari, imma sinjur.

L-għajbien tat-tifla Madeleine McCann u aktar stejjer.

SILTA MILL-KTIEB L-għejbien tat-tifla Madeleine McCann x’aktarx kien il-każ li l-aktar li ngħata pubbliċità wara dak ta’ Charles Lindbergh Jr. Hu allegat li t-tifla, ta’ erba’ snin, inħatfet fit-3 ta’ Mejju 2007, minn appartament f ’Praia da Luz, fir-reġjun ta’ Algrave, fil-Portugall. Skont ma qalu l-ġenituri tat-tifla, Kate u Gerry McCann, dakinhar kienu ħallew lil uliedhom għal xi ħin weħidhom sakemm marru jieklu f ’ristorant, 120 metru bogħod mill-appartament.

Kien għall-ħabta tal-10.00 p.m. li l-omm indunat li Madeleine ma kinitx fis-sodda tagħha u li t-tieqa tal-kamra tas-sodda kienet miftuħa. L-omm avżat lill-pulizija minnufih u kien hemm min qal li semagħha tgħajjat li hi kienet responsabbli għal dak li ġara.

Il-pulizija fittxet fl-appartamenti u fl-inħawi ta’ madwarhom. Sadattant saret għassa stretta għal dawk li kienu

qed jaqsmu l-fruntiera bejn il-Portugall u Spanja. Waqt it-tfitix intużaw il-klieb imħarrġa apposta. Saru wkoll tfittxijiet madwar il-kosta, fl-għerien, u fil-kampanja. Il-pulizija waslilha wkoll tagħrif li raġel twil 1.7 metri b’xagħar qastani u liebes kowt blu, seta’ kien imdaħħal fir-rapiment.

Fost in-nies suspettati kien hemm Robert Murat, imma, wara interrogatorju kien inħeles. Murat allega li l-pulizija riedet twaħħal fih biex tkun tidher li għamlet xi ħaġa. Kien ukoll interrogat Sergey Malinka, Russu ta’ 22 sena li kien għamel sit elettroniku lil Murat. Il-kontradizzjoniet li għamel Malinka fl-istqarrijiet tiegħu lill-pulizija komplew żiedu s-suspetti li seta’ kien imdaħħal fil-każ, u l-istampa allegat li Malinka kellu kundanni dwar offiżi sesswali.

Mistoqsija: X’kienet l-allegazzjoni li għamel Robert Murat fuq il-pulizija?

Ibagħtu r-risposta tagħkom lil: Kompetizzjoni Ktieb, KullĦadd, ONE Complex A 28B, Industrial Estate, il-Marsa MRS 3000, u tidħlu biċ-ċans li tirbħu l-ktieb DELITTI LI JIBQGĦU JISSEMMEW. Ir-rebbieħ jitħabbar nhar il-Ħadd 14 ta’ Jannar.

Ir-rebbieħa huma mitluba jiġbru l-ktieb mill-ONE Complex, il-Marsa, billi jippreżentaw il-karta tal-identità, flimkien mal-ittra li se tintbagħtilhom minn din il-gazzetta, mit-Tlieta sal-Ġimgħa bejn id-09.00 u t-15.00, u s-Sibt bejn l-10.00 u l-16.00, festi pubbliċi esklużi.

Intant, ir-rebbieħ tal-ktieb IŻŻEWWIĠT VEGANA huwa: A. VASSALLO - SAN ĠWANN

IDĦOL BIĊ-ĊANS LI

TIRBAĦ €100

03

Ġemma’ l-kupuni ta’ ħames ġimgħat wara xulxin kif ukoll wieġeb il-mistoqsija marbuta mal-aħbarijiet. Ibgħathom f’daqqa lil: KOMPETIZZJONI €100, KullĦadd, ONE Complex, A 28 B, Industrial Estate, Il-Marsa MRS 3000

Kemm għaddew xhur mill-ħatra ta’ Delia?

It-tweġiba: Isem: Numru tat-telefown:

Indirizz:

27

07.01.2018

kullhadd.com

] SUDOKU SPONSORJATA MINN WELLA

Irbaħ xampù u conditioner tad-ditta Wella.

Aqta’ din il-logħba u ibgħatha lil: KOMPETIZZJONI WELLA, KullĦadd, ONE Complex, A 28 B, Industrial Estate, Il-Marsa MRS 3000 Isem: Indirizz:

J. DEBONO - MOSTA

TISLIBA 208

Mimdudin:

Bi 3 Numri

B’4 Numri

037 081 091 095 141 305 333 436 501 703 727 756 831 835 906 938

0848 1195 1453 1674 1816 1923 2148 2680 2878 3442 3489 3857 4013 4078 4108 4305 4347 4717 5072 5496

5516 5550 5681 6627 7175 7272 7343 7356 7887 8166 8676 8759 9137 9204 9550 9628 9649 9754

B’5 Numri 01637 01862 09569 14377 19499 30211 30468 33257 33472 35588 40678 51726 55729 59891 60058 63840 68338 71381 78689 79026

80065 81733 B’6 Numri 017029 035134

045454 188751 250105 271309 754953 915038

IR-RIŻULTAT TAL-ĦADD LI GĦADDA

1.

Kompli l-qawl: ........

żgħar għandhom wid

nejhom kbar (5) 4.

Mhux skuri (4) 7.

Ara 2 9.

Inħall (3) 10.

Parti mill-għajn (6) 12.

Mhux iffilmjat (6) 16,21m. Ma bqajniex barra (6) 18.

Norbert Galea (1,1) 21.

Elizabeth imqassra 18,21w. Brittaniku (5) 19.

Ara 12 wieqfa 20.

Kienu jġorru fih

il-mejtin? (5) 21.

Ara 16 23.

Għeneb imqadded (4) 24.

Il-kapitali l-antika (5)

Weqfin:

1.

2,7.

3,6.

5.

6.

8.

11,13.

12,19.

13.

14.

15.

17.

21.

22.

Annimal (6) Ħdejn 24 mimduda (5) Ħdejn il-baħar (6) Alex Micallef Inglott (1,1,1) Ara 3 Messaġġ telegrafiku?

(9) Kamra f ’għalqa? (5) Kunjom (5) Ara 11 Tikkontradini (6) Itajjar l-ajruplani (6) Itihulek l-arloġġ (3) Ara 18 Isem Għarbi (3)

SOLUZZJONI TAL-AĦĦAR TISLIBA Mimdudin: Weqfin: 1.Ġarek, 4.Gwaj, 7,21m.

Karba, 9.Ass, 10.Kbarat, 12.Miżata, 16.Tua, 18.RN, 20.Ħadek, 23.Iżid, 24.Arani

1.Ġranet, 2,19.Riskju, 3.KKK (1,1,1), 5.Wer, 6,12 wieqfa.

Jitma, 8.Abbanduna, 11,13.

Niżra, 14.Akkuża, 15.Muturi, 17,22.Urbani, 21.RAI

28

07.01.2018

kullhadd.com

BL-ISTESS RIŻOLUZZJONI EDITORJAL

Jidher biċ-ċar li fil-Partit Nazzjonalista għadhom jirbħu n-negattivi fejn rikonoxximent ta’ xi ħaġa tajba jqajjem konfużjoni

Sena ġdida ġġib magħha sfidi ġodda. Iġġib magħha wkoll riżoluzzjonijiet ġodda. Ħafna jaħsbu fuq dak li jistgħu jagħmlu ġdid biex jaraw x’jistgħu jwettqu differenti jew aħjar. Iżda, jidher li fost dawn ma kienx hemm il-Kap tal-Oppożizzjoni, Adrian Delia. Dan mid-dehra ddeċieda li jibda s-sena eżattament bħalma ta’ qablu, Simon Busuttil, għażel li jibda l-2017.

Delia beda negattiv bl-ewwel sinjali jkunu li minkejja li f ’xi ħinijiet jipprova jagħti l-impressjoni li jrid ikun differenti minn ta’ qablu, bħalissa mhux ikun kapaċi jagħmel dan. Jekk hux għax ma jridx jew inkella għax mhux iħalluh wieħed għad irid jara. Però hu x’inhu, ir-riżultat aħħari hu dak li l-Partit Nazzjonalista beda l-2018 bħal ta’ qabilha.

Lanqas għaddew tmint ijiem mill-bidu ta’ sena l-ġdida u diġà ma qatgħu xejn l-istqarrijiet kontra proġetti importanti għal dan il-pajjiż.

L-ewwel mozzjoni kienet dik kontra l-Università Amerikana ta’ Malta (AUM). Il-PN ta’ Busuttil kien maħluf kontra dan il-proġett u l-ewwel pass

ta’ sena ġdida kien mozzjoni fil-Parlament biex parti essenzjali minn dan il-proġett tingħata l-ġenb.

Issa l-Gvern indika iktar minn darba li x-xogħol fuq il-campus taż-Żonqor, mill-Università Amerikana ta’ Malta (AUM), għandu jibda meta l-campus ta’ Bormla, li qed jara l-Baċir Numru Wieħed ikun irrestawrat u jingħata l-ħajja, ikun qed iservi l-iskop tiegħu. Dan ifisser li l-Gvern diġà ta direzzjoni li ż-Żonqor jintuża biss ladarba l-proġett ikun qed jikber kif imwiegħed u għall-iskopijiet edukattivi li hemm fil-ftehim li kien approvat mill-Parlament. Iżda, għall-PN dan ma jiswa xejn. Għax il-PN kontra kull investiment li jiġi f ’pajjiżna u ma jridx jagħtihom ċans jaħdmu.

L-istess ġara fil-każ tal-investiment fil-qasam tassaħħa fejn issa jidher li talPN għandhom problema bl-Amerikani. L-Oppożizzjoni, li meta kienet fil-Gvern ħalliet dawn l-isptarijiet jaqgħu biċċiet, għandha problema bi Steward Health Care.

Din hi kumpanija Amerikana

rinomata bil-kbir fil-qasam tas-saħħa li tmexxi 36 sptar u timpjega 37,000 professjonist u li wriet fiduċja f ’Malta. Qabel il-PN kien jgħid li għax Vitals Global Healthcare m’għandiex esperjenza fissaħħa u issa spiċċa jgħid li ma togħġbux is-sistema Amerikana. Basta negattiv.

Fl-aħħar ġimgħat diġà kien spjegat kif il-ftehim bejn Vitals Global Healthcare u Steward Health Care jissalvagwardja l-prinċipji ta’ dan il-PPP fis-settur tas-saħħa.

Bl-operatur ġdid fis-sistema tas-saħħa tagħna għandu l-għan li joffri servizz aħjar li jibqa’ b’xejn għall-pazjenti Maltin.

Tant il-Gvern m’għandux x’jaħbi li mal-mument li l-Oppożizzjoni qalet li trid tiddiskuti dan il-ftehim f ’kumitat parlamentari, wieġeb u qal li hu jrid jiddiskutih f ’sessjoni plenarja għall-ikbar att ta’ trasparenza u diskussjoni mill-iktar wiesgħa.

Il-qofol tat-tgerfix u n-negattività mbagħad intlaħaq wara l-inawgurazzjoni tal-Cafè Premier. Il-Viċi Kap tal-Partit Nazzjonalista David Agius

għamel dikjarazzjoni li jekk xejn din kienet kontroversja li nbidlet f ’suċċess. Sa hemm kellu raġun. Għax fl-aħħar mill-aħħar il-post se jmur lura għand il-pubbliku, irrestawrat u f ’qagħda mill-isbaħ. Filwaqt li taħt il-bibjloteka nazzjonali m’għadx hemm ristorant li kien ta’ theddida wkoll għalldin il-ġawhra imprezzabbli li hemm fuqu.

Iżda, wara ftit kellu jdawwar kliemu wkoll. Fil-Partit Nazzjonalista kompliet tirrenja l-konfużjoni fejn għal darb’oħra spiċċaw minn fuq in-negattivi.

Il-Viċi Kap tal-Partit Nazzjonalista Agius kellu joħroġ stqarrija ta’ kundanna dwar Cafè Premier sagħtejn biss wara li kkummenta mal-ġurnalisti dwar kif il-bidla li saret f ’Cafè Premier hija suċċess.

Jidher biċ-ċar li fil-Partit Nazzjonalista għadhom jirbħu n-negattivi fejn rikonoxximent ta’ xi ħaġa tajba jqajjem konfużjoni. Bl-aħħar stqarrija tal-Partit Nazzjonalista jidher biċ-ċar li qed jibqa’ jirbaħ Simon Busuttil. Adrian Delia jew għad irid jibda jmexxi jew huwa l-istess bħal ta’ qablu.