KullHadd_06.05.2018

www.kullhadd.com Il-Ħadd, 6 ta’ Mejju, 2018

Dibattitu IVF

Ħarġa Nru 1,295 Prezz €1

Ara paġna 3

Ara paġna

7

MHEDDED MILL-ĠDID

Adrian Delia reġa’ qed jaffaċċja inkwiet intern kbir. Saħansitra qed jissemma mill-ġdid il-vot ta’ fiduċja fil-grupp parlamentari.

ISOSTNU R-RAPPORT TAL-2010

It-tobba Jean Pierre Farrugia u Frans Agius ma xtaqux jidħlu fid-dibattitu tal-IVF għax illum irtirati millpolitika. Iżda, qalu li jżommu mar-rapport li għamlu fl-2010. Rapport li tmien snin ilu ppropona l-iffriżar u l-adozzjoni tal-embrijuni. Filwaqt li ma kkummentawx wisq, it-tnejn qalu li jieħdu r-responsabbiltà ta’ dak irrapport u jżommu miegħu. Ħafna minn dan ir-rapport kien injorat meta daħlet il-liġi tal-2012.

REĠA’ SAB €65,000 CASH paġnaAra28

BUSUTTIL B’TOUR TAL-OCCUPY JUSTICE Niżvelaw x’ġara meta fl-aħħar jiem Simon Busuttil u Rosette Thake tellgħu grupp ta’ nisa Brussell biex jitkellmu kontra Malta Ara paġna fl-istituzzjonijiet Ewropej.

18-IL NEGOZJU ĠDID KULJUM Is-sena li għaddiet f’Malta fetħu 6,642 negozju ġdid.

Dan ifisser 18-il azjenda ġdida kuljum. It-total ta’ azjendi li fetħu s-sena li għaddiet hu iktar minn kemm infetħu fl-aħħar ħames snin sħaħ ta’ amministrazzjoni Nazzjonalista.

Ara paġna 5

02

06.05.2018

kullhadd.com

Editur ALEANDER BALZAN email: aleander.balzan@partitlaburista.org

L-Ogħla Temperatura: 24°C L-Inqas Temperatura: 14°C L-Indiċi UV: 8 Is-Sitwazzjoni Ġenerali: Arja ta’ pressjoni għolja qed tiksi ċ-ċentru tal-Mediterran.

It-Temp: Xemxi.

Ir-Riħ: Ħafif u varjabbli.

Il-Viżibilità: Tajba.

Il-Baħar: Ħafif.

L-Imbatt: Ftit li xejn.

It-Temperatura tal-Baħar: 18°C

Reklamar u Distribuzzjoni KIMBERLY CUTAJAR email: sales@kullhadd.com tel: (+356) 2568 2572

Disinn tal-Paġni LEANNE ABELA GRECH tel: (+356) 2568 2571

Kuntatt Ġenerali KullĦadd email: editorial@kullhadd.com tel: (+356) 2568 2570

It-Tnejn

It-Tlieta

L-Erbgħa

Indirizz Postali KullĦadd

One Complex, A 28B, Industial Estate Il-Marsa MRS 3000

23 °C UV 10

15°C

Il-Ħamis

24

UV 10

15°C

23°C UV 10

Il-Ġimgħa

15°C

Is-Sibt

Sit Elettroniku KullĦadd kullhadd.com

Mezzi Soċjali www.facebook.com/kullhadd

22°C UV 10

17°C

22°C UV 11

17°C

22°C UV 11

16°C

SPIŻERIJI LI JIFTĦU LLUM IL-ĦADD Empire Pharmacy (Branch), 46 Triq Melita, Il-Belt Valletta – 21225785 Darwin Pharmacy, 152, Triq il-Kbira San Ġużepp, Il-Ħamrun – 21221512 Drugshop Dispensary, Vjal De La Cruz, Ħal Qormi – 21443221 St. Paul’s, Triq Brared, Birkirkara – 21442135 Brown’s Pharmacy, Shop 10, Yacht Marina Apartments, Triq il-Marina, L-Imsida – 21244366 Numri Importanti Potter Chemists Ltd, Triq Wilga, Paċeville – 21363244 Is-Servizzi kollha ta’ Emerġenza​ Edward’s Pharmacy, 115, Triq Manwel Dimech, Tas-Sliema – 21334102 112​ Medica Pharmacy, Triq in-Naxxar, Ħal Balzan – 21445741 Grognet Pharmacy, 41, Triq il-Kostituzzjoni, Il-Mosta – 21432038 Il-Pulizija ta’ Malta Brown’s Pharmacy, 69, Triq George Borg Olivier, Il-Mellieħa – 21523554 2122 4001-9​ Theresa Jo Pharmacy, 3A, Triq Xintill, Ħal Tarxien – 21672703 Vittoriosa Pharmacy, 9, Triq il-Mina l-Kbira, Il-Birgu – 21807529 Id-Dipartiment tal-Protezzjoni Ċivili ​ St. Peter Pharmacy, Triq is-Sebbelika, Ħaż-Żabbar – 21663750 2393 0000 Beta Pharmacy, 50/52, Triq Santa Marija, Ħal Għaxaq – 21663311 Salus Pharmacy, 21, Misraħ ir-Repubblika, Iż-Żurrieq – 21680761 Il-Gwardjani Lokali ​2132 0202 The Bypass Pharmacy, Triq Mikiel Azzoppardi, Is-Siġġiewi – 21461681 Ideal Pharmacy, 63, Triq il-Kbira, Ir-Rabat – 21455479

Stampat Progress Press

L-Isptar ta’ Malta 2545 0000

L-Isptar ta’ Għawdex ​2156 1600

Servizz Veterinarju ta’ Emerġenza ​ 5004 3888

Servizz ta’ Direttorju Telefoniku ​1182

Għawdex Castle Pharmacy, 2, Misraħ l-Indipendenza, Ir-Rabat – 21556970 Tony’s Pharmacy, “Egret Court”, Triq il-Wied, Marsalforn – 21563617 Servizz ta’ tobba fiċ-ċentri tas-saħħa fil-Ħdud u l-festi pubbliċi Iċ-Ċentri tas-Saħħa tal-Mosta, Raħal Ġdid u l-Furjana jiftħu għall-emerġenzi 24 siegħa, sebat ijiem filġimgħa. Fil-Ħdud u fil-festi pubbliċi, iċ-Ċentru tas-Saħħa tal-Gżira jiftaħ għall-emerġenzi bejn it-8.00am u l-5.00pm. Ikun hemm ukoll servizz ta’ infermier bejn it-8.00am u t-8.00pm. Il-pubbliku jrid jattendi ċ-ċentru tas-saħħa tad-distrett tiegħu. Persuni mingħajr karta ta’ identità ma jiġux moqdija.

03

06.05.2018

kullhadd.com

IT-TOBBA AGIUS U FARRUGIA JIDDEFENDU R-RAPPORT TAL-2010 • IL-PROFESSUR MARK BRINCAT JGĦID LI ILNA NIDDISKUTU SNIN TWAL • KIEN RAPPORT LI RRAKKOMANDA L-IFFRIŻAR TAL-EMBRIJUNI TMIEN SNIN ILU Żewġ tobba, Eks Membri Parlamentari tal-Partit Nazzjonalista, ddefendew ir-rapport parlamentari tal-2010 li kien l-ewwel wieħed li rrakkomanda l-iffriżar tal-embrijuni f ’pajjiżna. Jean Pierre Farrugia u Frans Agius, li llum it-tnejn m’għadhomx fl-arena politika, it-tnejn ma tantx dehru jixtiequ jidħlu fid-dibattitu pubbliku. Iżda, meta mistoqsija dwar dak ir-rapport baqgħu jżommu miegħu. Jean Pierre Farrugia, li mexxa l-kumitat li ħejja dak ir-rapport, qalilna biss: “M’għadnix fil-politika. Però nieħu responsabbiltà ta’ kull m’għamilt inkluż dak ir-rapport.”

L-istess qalilna Agius. Mistoqsi dwar dan qalilna: “Hemm ir-rapport. Għadni nemmen fih,” qal Agius.

Ir-rapport tal-2010 kien isegwi rapport ieħor li kien għamel Clyde Puli, illum Segretarju Ġenerali tal-PN, fl-2005.

Dan kien rapport li kien ħalla numru ta’ affarijiet fosthom id-donazzjoni tal-gameti u l-iffriżar tal-embrijuni.

Dan il-kumitat kien fost oħrajn irrakkomanda li l-IVF tiftaħ ukoll anke għal min mhux miżżewweġ u anke l-adozzjoni tal-embrijuni għall-ewwel darba.

Fil-fatt, ikkuntattjat millKullĦadd, il-Professur Mark Brincat semma dan ir-rapport, fost raġunijiet oħra għaliex ma jemminx li din hi diskussjoni li qed issir ta’ malajr. “Infakkrek li ilna niltaqghu b’kumitati parlamentari u dibattiti pubbliċi għal iktar minn 25 sena.

Jekk kien hemm liġi li kienet mgħaġġla kienet dik tal-2012.

Għax kienet liġi fejn xejn ma kien bħalma ġie ssuġġerit flaħħar kumitat parlamentari li kien isegwi kumitati parlamentari oħra li mexxew id-Deputat Clyde Puli u l-Eks Deputat Parlamentari Jean Pierre Farrugia.

Għaddiet preċiżament qabel il-vot tal-baġit, malajr bħala l-aħħar liġi ta’ dik il-leġiżlatura,” qal il-Professur Brincat li żied kif fil-forma tagħha preżenti dawn l-emendi ilhom ikunu diskussi, u kien hemm anke kumitat tal-bijoetika mmexxi minn Dr. Deborah Schembri fejn marru jitkellmu dawn l-għaqdiet li qed jitkellmu llum.

“Għalhekk issa tkellimna iktar minn biżżejjed u fid-dibattitu kulħadd qed ikompli jgħid l-istess ħaġa,” qal il-Professur Brincat li fisser kif fid-dibat-

Il-faċċata tas-Sunday Times snin ilu li turi kif kien diġa’ qed ikun propost dak li qed niddiskutu llum

Dr. Jean Pierre Farrugia titu l-inqas nies li jitkellmu huma l-persuni bi problema ta’ infertilità.

“Il-koppji tal-infertilità li jien niltaqa’ magħhom, fix-xogħol tiegħi ta’ kuljum jiddejqu jitkellmu u huma wkoll mweġġgħa serjament. Dan speċjalment meta wieħed jisma’ kliem dispreġjattiv fil-konfront ta’ dak li qed jippruvaw jagħmlu biex isolvu l-kundizzjoni medika li għandhom. M’hawn ħadd għajr il-professjonisti fil-qasam u l-Gvern li jitkellmu għa-

Dr. Francis Agius lihom dawn in-nies,” sostna l-Professur.

Anke jekk ikkonferma li fiżżmien li nkiteb ir-rapport tal2010 saru diskussjonijiet twal, it-Tabib Frans Agius qal li mhux ħażin li jkun hemm diskussjoni fuq kwistjonijiet etiċi bħalma ssuġġeriet il-President tar-Repubblika. “Minn meta għamilna r-rapport għaddew tmien snin. Kien hemm ħafna tibdil fis-soċjetà. Ħa nkun ċar dak ir-rapport endorsjajtu u hemm ċerti aspetti kienu ċari.

Prof. Mark Brincat Aħna għamilna iktar minn sena niddiskutuh. Ikkonsultajna ħafna għax huwa oġġett sensittiv immens. Din tolqot minoranza tan-nies u trid tirrispetta l-minoranza, iżda finalment jolqot lil kulħadd,” qal Agius.

Servizz b’xejn u ebda interess kummerċjali Iffaċċjat b’mistoqsija li nies bħalu għandhom interess kummerċjali l-Professur Brincat fisser kif il-maġġoranza tal-paz-

jenti jirrikorru għas-servizzi ta’ Mater Dei u hekk ser jkomplu jagħmlu. “M’hemm ebda interess kummerċjali kif kien hawn min allega,”qal Brincat. Żied jispjega li anke bil-liġi l-ġdida, l-IVF f ’Malta xorta waħda ser tibqa’ b’liġi ristrettiva kumparat ma x’inhi l-prattika normali barra minn Malta.

“B’dan is-servizz anke meta jgħaddu l-liġijiet xorta se jibqa’ limitat minħabba l-istess liġijiet ristrettivi, mhux biss meta mqabbla mal-Ewropa, iżda wkoll mal-bqija tad-dinja.

Mhux se jkun hawn lok għal medical tourism kif hawn min qed jgħid,” kompla jkun spjegat.

Il-Professur qal li anke jekk is-set up tagħna huwa tajjeb u l-professjonisti huma tajbin u ddedikati ħafna u nużaw proċessi aġġornati, xorta ser ikollna diffikultajiet minħabba l-liġi iżda issa anqas. “Imma dik il-liġi tal-2012 kienet probabbilment l-iktar ristrettiva fid-dinja kollha. Ippruvajna biha fuq li provajna b’din il-liġi imma emendi hemm bżonn,” kompla jirrimarka.

Spjega kif in-natura toħloq ħafna embrijuni li qatt mhuma destinati biex ikomplu. Min għandu problema u jgħaddi minn diffikultajiet għandu iktar problemi bl-embrijuni, jekk dawn ikunu destinati biex ma jkunux suċċess. Jien interessat li iktar minn dawk l-embrijuni li destinati li jkomplu.

“L-għan tagħna hu li nżidu ċ-ċans li l-embrijuni jkomplu bi triqthom u jkunu suċċess.

Dawn huma dejjem f ’minoranza għax in-natura hekk hi. B’ħamsa minflok tnejn bajd li jistgħu jkunu fertilizzati taħt kundizzjonijiet partikolari, iċ-ċansijiet tagħna li jkollna embrijun li jkompli huwa suċċess.

Mhux kulma jiġi fertilizzat jieħu. Mhux kulma jieħu u jsir embrijun ikompli. Imbagħad anke meta il-ftit jidħlu (jimpjantaw) fl-utru jkollna tqaliet fejn aktar minn kwart minnhom ikorru aktar tard, għax l-embrijun mhux normali.

Din hija ħasra kbira. Li nixtiequ huwa li nżidu ċ-ċansijiet ta’ dawk l-embrjuni ddestinati biex ikomplu biex jirriżultaw f ’wild,” spjega l-Professur li bl-esperjenza tkellem kif dan ikollu effetti oħra.

“Mhux biss dan ikun suċċess imma nemmen li dan ukoll iżomm il-koppji tagħna aktar flimkien u aktar trankwilli.”

04

06.05.2018

kullhadd.com

MAL-PARTNER IN CRIME IXEWWEX BRUSSELL • SIMON BUSUTTIL JAGĦMILHA TA’ TOUR LEADER GĦALL-GRUPP TA’ OCCUPY JUSTICE L-Eks Kap Nazzjonalista, Simon Busuttil, issokta bil-kampanja ta’ tixwix tiegħu fi Brussell megħjun mill-MEPs tal-Partit Nazzjonalista.

Nhar l-Erbgħa li għadda tela’ fil-kapitali tal-Unjoni Ewropea mas-sieħba tiegħu, Kristina Chetcuti u dik li tgħid li huma “partners in crime”, Rosette Thake.

Magħhom ħadu delegazzjoni mdaqqsa ta’ nisa mill-grupp Occupy Justice bl-għan ikun li dan il-grupp ta’ nisa jippreżenta ruħu fi Brussell bħala xi grupp ta’ qawmien mis-soċjetà ċivili li hu mħasseb bis-sitwazzjoni politika u tar-rule of law f ’Malta. Naturalment, il-fatt li l-grupp kien immexxi mill-Eks Kap tal-Partit Nazzjonalista u l-Eks Segretarju Ġenerali tal-istess partit ftit jista’ jitwemmen meta jipprova jbigħ l-idea li hu xi grupp indipendenti. Però Brussell mhux kulħadd jaf is-sitwazzjoni politika u għalhekk huwa hemm li Simon Busuttil qed ikompli jsib art fertili biex jaħdem fuq il-vendetta li jrid jagħmel kontra l-Gvern Malti wara li baqa’ ma rkuprax mill-fatt li se jkun

l-uniku kap ta’ partit li ma sarx Prim Ministru u dabbar l-ikbar telfa elettorali fl-istorja tal-Partit Nazzjonalista. Għalkemm fil-laqgħat li rnexxielu jagħmel, għax uħud kienu rrifjutati, ilgrupp daħal juri wiċċ ta’ sogħba u tħassib kbir fejn is-sitwazzjoni f ’Malta kważi tqabblet ma’ dik f ’xi pajjiż dittatorjali, il-grupp kellu atmosfera ta’ ħbiberija u festa fost oħrajn f ’restorant fejn marru jieklu u nzerta kien hemm Maltin oħra li tkażaw b’dak li beda jingħad fuq il-mejda. Il-gazzetta KullĦadd tista’ tikkonferma li l-uffiċċju tal-Kap tad-Delegazzjoni Nazzjonalista, David Casa, mhux biss għen loġistikament biex il-grupp ta’ nisa seta’ jispiċċa Brussell iżda intervjena wkoll biex isiru numru ta’ laqgħat fejn kien Casa nnifsu li tkellem għas-suppost grupp indipendenti.

Din mhix l-ewwel darba li ħareġ biċ-ċar kif Occupy Justice mhu xejn għajr estensjoni ta’ dik il-klikka fil-Partit Nazzjonalista li ma tridx taf bil-Kap attwali Adrian Delia u qed timmira li mill-ġdid tieħu t-tmexxija tal-partit. Sa

Assoċjazzjoni Kunsilli Lokali Uffiċjal Eżekuttiv fuq skala 14, Rekwiżiti 6 O Levels li jinkludu Malti, Ingliż u Matematika u ċertifikat fl-ECDL Applikazzjonijiet jintbagħtu fuq lmifsud@lca.org.mt

CALL FOR OFFERS TO MANAGE THE PRESENT BAR AND CATERING AREA AT THE PARTIT LABURISTA CLUB IN MELLIEĦA ON BEHALF OF THE PL MELLIEĦA COMMITTEE More info info@partitlaburista.org or 2090 1601/2

ftit tal-ġimgħat ilu kien żvelat kif kienet il-vettura ta’ Simon Busuttil li ntużat biex fis-satra tal-lejl twaħħlu posters madwar il-pajjiż jattakkaw lill-Prim Ministru u uffiċjali oħra tal-Gvern.

Wara li L-Orizzont żvelat dan, Simon Busuttil, li jridha tal-paladin tad-demokrazija tal-kelma għamel ilment mal-Kummissarju tad-Data u saħansitra talab lill-ġurnalisti tal-ġurnal L-Orizzont ikunu investigati għax kixfu għemilu.

L-Occupy Justice kienu wkoll wara l-protesta li saret il-Ħadd li għadda fil-Belt u li għaliha attendew madwar 1,000 ruħ li fost oħrajn semgħu l-messaġġi ta’ David Casa, MEP, id-Deputat Godfrey Farrugia li fil-Parlament għajjar lis-Segretarju Parlamentari Julia Farrugia u uffiċjali oħra tal-MŻPN. Għal din il-protesta attenda l-Kap Nazzjonalista Adrian Delia li

kellu jċedi għall-pressjoni interna biex imur għalkemm spiċċa mgħajjar kemm fil-protesta nnifisha u kemm fuq il-midja soċjali minn ulied Daphne Caruana Galizia.

Kif żvelat din il-gazzetta ftit tal-ġimgħat ilu filwaqt li Adrian Delia u l-Partit Nazzjonalista jaħdmu l-istrateġija mill-istamperija, Simon Busuttil u l-grupp ta’ Occupy Justice jaħdmu b’mod separat mill-Belt fosthom permezz ta’ laqgħat fil-

Każin Malti u uffiċini oħra. Li Delia ma jkun mgħarraf b’xejn mid-deputati tiegħu ħareġ ċar ukoll f ’intervista li kellu d-Deputat Jason Azzopardi fuq il-programm In Depth b’rabta mal-akkużi serji li għamel fil-Parlament nhar it-Tnejn (ara L-Editorjal).

Mistoqsi jekk ladarba kien se jagħmel aġġornament fuq kwistjoni tant serja u akkużi ta’ ċertu toqol infurmax bihom lill-Kap Adrian Delia, Jason Azzopardi, kien ċar u qal li ma infurmahx.

05

06.05.2018

kullhadd.com

SEBGĦA MA’ WAĦDA • FL-AĦĦAR ĦAMES SNIN L-AZJENDI ĠODDA KIENU ĦAMES DARBIET IKTAR MILL-ĦAMES SNIN TA’ QABEL

Waħda mir-raġunijiet li wasslet biex f ’pajjiżna kompla jinħoloq ix-xogħol u jonqos il-qgħad hi dik fetħu iktar negozji. L-istatistika uffiċjali tal-Uffiċċju Nazzjonali tal-Istatistika, l-NSO, uriet kif is-sena li għaddiet fetħu 6,642 azjenda ġdida. Dan ifisser numru straordinarju ta’ 18-il azjenda kuljum.

Jekk wieħed jieħu n-numri tal-aħħar ħames snin isib li kien hemm żieda ta’ 30,492 azjenda ġdida. Imqabbla mal-aħħar ħames snin ta’ amministrazzjoni preċedenti wieħed isib differenza enormi. Fil-fatt, fil-perjodu 2008 sal-2012 kien

hemm il-ftuħ ta’ 4,113 azjenda ġdida biss.

Dan ifisser li kull jum taħt din l-amministrazzjoni r-rata ta’ tkabbir fin-numru ta’ azjendi kienet seba’ darbiet dik osservata fil-ħames snin ta’ qabel. It-tkabbir huwa wkoll riżultat ta’ ottimiżmu fost in-negozji tant li f ’kull stħarriġ ippubblikat in-negozji f ’pajjiżna kienu l-iktar li esprimew ottimiżmu.

Is-setturi li fihom l-aktar li żdiedu n-numru ta’ azjendi matul is-sena li għaddiet kienu s-servizzi professjonali u tekniċi, bi tkabbir ta’ kważi 1,200 azjenda, is-settur finanzjarju, bi tkabbir ta’ aktar

minn 1,100 azjenda u s-servizzi amministrattivi privati, bi tkabbir ta’ kważi 700 azjenda. Anke fis-settur tal-ħwienet u l-manifattura, li skont l-Oppożizzjoni sejrin ħażin, kien hemm żieda ta’ 234 u 171, rispettivament, fis-sena li għaddiet.

Din hi konferma oħra tad-dinamiżmu tan-negozji Maltin u Għawdxin. Xhieda ta’ meta mogħtija ambjent tajjeb, l-investituri f ’pajjiżna kattru l-operat tagħhom u żiedu l-opportunitajiet tax-xogħol. Fl-aħħar baġit li ħabbar il-Gvern wera li hu kommess li jkompli jgħin lin-negozji fiż-żmien li ġej ħalli l-ġid ikompli jasal għand kulħadd.

SISTEMA TA’ TRAFFIKU ĠDIDA FL-IMRIEĦEL • FOST OĦRAJN TRASPORT PUBBLIKU GĦALL-ĦADDIEMA Il-Fondazzjoni tas-Central Business District qed taħdem fuq pjan ta’ traffiku ġdid għaż-żona kummerċjali tal-Imrieħel. Dan il-pjan hu ħolqa oħra f ’għadd kbir ta’ inizjattivi li ttieħdu sa issa biex din iż-żona togħla fil-livell b’mod li n-negozji jkunu jistgħu jesponu aħjar il-kwalità tal-prodott u s-servizz li joffru.

Dan filwaqt li jkunu attirati negozji ġodda.

Il-fondazzjoni, li twaqqfet f ’Marzu 2016, qed tara dan bħala l-pass li jmiss wara li saret manutenzioni u resurfacing ta’ toroq, tisbiħ fiż-żona u titjib fil-mod kif jinġabar l-iskart b’mod regolari. Dan f ’żona b’iktar minn 260 negozju u madwar 8,000 impjegat.

Il-Kap Eżekuttiv tal-Fondazzjoni, Keith Fenech qal lill-gazzetta KullĦadd li “l-Fondazzjoni qed taħdem bis-sħiħ fuq il-konġestjoni tat-traffiku li joħloq inkonvenjent, telf ta’ żmien u perikli bla bżonn.”

Għal dan il-għan, bl-għajnuna u l-gwida ta’ Transport Malta, tfassal

pjan għar-riġenerazzjoni tat-traffiku ġewwa l-Imrieħel. Kien hawn li Fenech spjega t-tliet għanijiet ewlenin ta’ dan il-pjan. “Li tiġi organizzata s-sistema tat-traffiku ħalli

titnaqqas il-konġestjoni hu wieħed mill-għanijiet. Imbagħad hemm li tiġi ffaċilitata il-‘way finding’ ħalli kull min jiġi ġewwa l-Imrieħel ikun jista’ jsib id-destinazzjoni tiegħu

b’mod faċli u finalment li jiġi introdott is-servizz ta’ trasport pubbliku ħalli dawk il-ħaddiema li wrew rieda li jużaw dan il-mezz ta’ transport ikunu jistgħu jinqdew,” spjega Fenech.

Hu fisser li hekk kif tħejja l-pjan, inbeda proċess ta’ konsultazzjoni u sensiela ta’ laqgħat mal-operaturi.

Biex eventwalment ikun implimentat fit-tielet kwart ta’ din is-sena bi spiża ta’ madwar €300,000.

Fenech qal li sa issa l-pjan intlaqa’ tajjeb ħafna u hemm stennija sabiex jibda jiġi implimentat. Naturalment bidla bħal din mistennija tqajjem ukoll mistoqsijiet u ġġib xi oġġezzjonijiet u Fenech estenda l-koperazzjoni tiegħu biex kull min se jkollu xi lment meta jiġi implimentat il-pjan jitkellem miegħu ħalli jinstabu s-soluzzjonijiet. Fuq kollox Fenech tenna l-apprezzament tiegħu għall-appoġġ li jsib mill-operaturi privati u mill-entitajiet governattivi speċjalment dawk li jemmnu bissħiħ f ’dan il-proġett.

06

06.05.2018

kullhadd.com

TONQOS ID-DIPENDENZA SOĊJALI • IL-FLUS JINTEFQU FUQ ŻIDIET FIL-PENSJONIJIET U GĦAJNUNA LIL MIN JAĦDEM Statistika uffiċjali tindika li t-titjib ekonomiku kompla jkollu effett pożitiv fuq il-qagħda ta’ dawk l-aktar filbżonn fis-soċjetà tagħna.

Fil-fatt fl-ewwel kwart tal-2018 kompla nieżel l-ammont ta’ dawk filbżonn tal-benefiċċju tal-assistenza soċjali. Sa tmiem l-2017 l-ammont ta’ dawk fuq assistenza soċjali kien naqas għal nofs l-ammont tal-2012.

Matul l-ewwel kwart tal-2018 dan kompla jonqos b’357 anqas fuq dan il-benefiċċju meta mqabbel ma’ sena qabel. Fl-istess ħin l-ammont ta’ nies qiegħda li għadhom bżonn jieħdu l-benefiċċju għall-assistenza naqas b’496 minn sena qabel. Filwaqt li

n-numru ta’ single parents li għandhom bżonn il-benefiċċju tal-assistenza soċjali naqas b’253 meta mqabbel mal-2017. Mqabbel ma’ tliet snin ilu kien hemm tnaqqis ta’ kważi 1,100 single parent fuq assistenza soċjali, jew 30% anqas.

Grazzi għat-titjib fl-ekonomija u l-finanzi pubbliċi setgħu jidħlu benefiċċji ġodda bħat-tapering tal-benefiċċju tal-qgħad u l-inwork benefit li qed igawdu minnhom kważi 6,000 persuna, bi spiża ta’ €2.6 miljun.

Fl-istess ħin il-Gvern seta’ jtejjeb benefiċċji eżistenti. Fl-ewwel kwart tal-2018 pajjiżna nefaq €12.9 miljun fuq il-pensjoni minima, jew 23% ak-

tar milli kien jonfoq ħames snin ilu.

Fuq il-pensjoni minima għar-romol din is-sena nfaqna €11.7 miljun, jew 12% aktar milli konna nonfqu fl-2013.

Fuq il-pensjonijiet l-oħra għar-romol fl-ewwel kwart tal-2018 l-ispiża laħqet €16.3 miljun, jew 55% aktar minn qabel il-bidla fil-gvern. Fuq il-pensjoni tal-età l-ispiża fl-2018 kienet €6.5 miljun, jew 33% aktar minn ħames snin ilu. L-ispiża fuq benefiċċji għal carers - li ġiet irriformata fl-2017 - din is-sena laħqet €1.7 miljun, kontra taħt €0.1 miljun fl-ewwel kwart tal-2013.

L-ispiża fuq l-għajnuna supplimentari żdiedet għal €2.5 miljun, jew 29% aktar minn ħames snin ilu.

Dan it-titjib fil-benefiċċji eżistenti u d-dħul ta’ benefiċċji ġodda flimkien mas-suċċess fil-qasam tax-xogħol, fejn f ’ħames snin inħolqu aktar impjiegi milli fit-tliet leġiżlaturi preċedenti meħuda flimkien, wasslu biex dawk f ’sitwazzjoni ta’ faqar materjali jonqsu bi 23,000.

Il-galbu fit-tmexxija ekonomika fisser li fis-snin li għaddew aktar eluf ta’ persuni fil-bżonn ingħataw l-għajnuna li kellhom bżonn biex jiksbu livell ta’ għajxien aħjar. Permezz tat-twettiq tal-programm il-ġdid tal-amministrazzjoni, it-titjib li seħħ fil-leġiżlatura li għaddiet ser ikompli jirranka b’aktar ġid biex jilħaq dawk l-aktar fil-bżonn.

INAWGURATA UFFIĊJALMENT IL-CLUBHOUSE TA’ KALKARA FC

CALL FOR OFFERS TO MANAGE THE PRESENT BAR AND CATERING AREA AT THE PARTIT LABURISTA CLUB IN BIRGU ON BEHALF OF THE PL BIRGU COMMITTEE More info info@partitlaburista.org or 2090 1601/2

Kienet i n aw g u rata uffiċjalment il-clubhouse ta’ Kalkara FC, proġett tal-Ministeru għat-Trasport, Infrastruttura u Proġetti Kapitali b’investiment ta’ €0.5 miljun. Il-Ministru Ian Borg qal li l-ewwel prijorità talGvern hi li jtejjeb il-kwalità tal-ħajja tan-nies f ’diversi oqsma, fosthom soċjali u ekonomiċi.

“Dan il-proġett ifisser investiment fl-isport, fittfal, fiż-żgħażagħ u fil-komunitajiet tagħna - ifisser investiment f ’Malta ta’ Għada – proġett wieħed fost għexieren ta’ proġetti oħrajn li qed jitwettqu mill-Ministeru,” qal il-Ministru Borg filwaqt li ddeskriva l-proġett bħala wieħed li għaraf il-bżonn li tiġi rispettata d-dinjità xierqa li jistħoqqilhom dawk li jużaw il-faċilitajiet ta’ dan il-grawnd.

Il-Ministru fakkar iż-żjara

tiegħu fuq issit madwar xahar u nofs ilu meta kienu għaddejjin l-aħħar xogħlijiet u rringrazzja u faħħar lid-Dipartiment tax-Xogħlijiet u l-Infrastruttura tal-ħidma siewja li jwettaq ta’ kuljum fi proġetti diversi madwar iż-żewġ gżejjer.

Fil-każ tal-Kalkara, id-Dipartiment wettaq xogħlijiet ta’ kostruzzjoni, servizzi tad-dawl u tal-ilma, landscaping u finishings interni u esterni tal-clubhouse. Żied li xogħol bħal dan ma jsebbaħx biss l-estetika talgrawnd iżda jtejjeb il-kwalità tal-esperjenza għal dawk li jittrenjaw, jilagħbu jew isegwu l-futbol f ’dan il-pitch filwaqt li jtejjeb ukoll l-aċċessibilità għal kulħadd. Bħal dan, jeżistu impenji oħra li l-Gvern lest li jwettaq biex il-livell tal-għajxien tal-Maltin u tal-Għawdxin ikompli jitjieb.

Il-Ministru Ian Borg ikkonkluda billi esprima l-pjaċir tiegħu li ta kontribut biex dak li xi darba kien ħolma ta’ dan il-kumitat u ta’ oħrajn qablu, issa sar realtà, filwaqt li tenna l-impenn tiegħu li jkompli

jisħaq għat-twettiq tal-ġid fil-komunitajiet tagħna.

Il-Ministru għall-Enerġija u l-Immaniġġjar tal-Ilma Joe Mizzi - li kien involut fil-bidu ta’ dan il-proġett qal li x-xogħlijiet li kien żar ftit żmien ilu kienu mxew ferm ’il quddiem u wasslu biex dan il-proġett importanti jitlesta. L-inizjattivi u l-enerġija li kkontribwixxew in-nies kollha involuti fil-proġett huma essenzjali biex intejbu l-kwalità ta’ ħajja taċ-ċittadini Maltin u Għawdxin speċjalment taż-żgħażagħ.

Dan il-proġett ifisser investiment fl-isport, fit-tfal, fiż-żgħażagħ u fil-komunitajiet tagħna - ifisser investiment f’Malta ta’ Għada

07

06.05.2018

kullhadd.com

JERĠA’ JIBDA JISSEMMA L-VOT TA’ FIDUĊJA • MA KINITX KUMBINAZZJONI LI MAR FUQ IN-NET JITKELLEM FUQ IL-FIRDA • DELIA JSERRAĦ FUQ IL-FATT LI ĦADD MA JKOLLU L-KURAĠĠ JITOLBU • DAPHNE PROJECT KOMPLA JIFRIDHOM L-imkejjen tagħna fil-Partit Nazzjonalista spjegaw kif ilfatt li Adrian Delia mar fuq in-NET jitkellem dwar l-inkwiet fil-Partit Nazzjonalista, l-Erbgħa li għadda, huwa prova oħra li l-inkwiet fl-istamperija ma qata’ xejn. Minflok l-inkwiet qed jiżdied u fost membri differenti tal-grupp parlamentari reġa’ qed jissemma l-bżonn li Adrian Delia jitlob vot ta’ fiduċja. Din hi xi ħaġa li qed tħasseb bil-kbir lil Adrian Delia anke jekk hu qed iserraħ fuq il-fatt li ma jidher li hemm ebda deputat li se jkollu l-kuraġġ jitlob dan ilvot. Anke għaliex Adrian Delia huwa l-għażla tat-tesserati tal-Partit Nazzjonalista. Però, Delia ma setax jibqa’ jinjora l-manuvri kontra tiegħu u fl-aħħar jiem mar fuq Net Television jgħid li hemm min fil-Partit Nazzjonalista jrid jagħmel l-għażliet. “Qegħdin f ’mument illi bnejna, illi ftaħna l-bibien, tħadditna. Minn hawn ’il quddiem kull min qiegħed fil-partit irid jagħmel id-deċiżjoni tiegħu. Dawk li jridu jaħdmu biex il-partit jimxi ’l quddiem u jieħu b’serjetà l-isfidi li għandna, il-bibien għadhom miftuħin beraħ. Dawk li ma jridux iridu jagħmlu l-għażla tagħhom u l-għażla tagħhom għandha

Albert Buttigieg e6a54b min għaddej b’kampanja tkun ċara,” qal Delia.

Jirriżulta li dawk li qed jagħtu parallela għal dik tal-Partit appoġġ inkondizzjonat lil Nazzjonalista. Kampanja li Delia huma ż-żewġ Viċi Ka- titmexxa mill-Każin Malti u pijiet Robert Arrigo u David minn Simon Busuttil, il-kap Agius, is-Segretarju Ġenerali ta’ qablu, b’mod partikolari.

Clyde Puli, id-Deputati Kristy L-istrateġisti ta’ madwaru Debono, Herman Schiavone jħossu li anke jekk fid-dieu Mario Galea. Mill-bqija ftit her din hi kampanja li tidhuma dawk li qed jiddefendu her maħluqa biex tattakka lil Delia, għalkemm pubblika- l-Gvern jafu li vittma tagħha ment ħafna ma jridux jagħtu jista’ jkun hemm l-istess Adrian Delia. Dan għaliex wieħed impressjoni li qed ifixklu. mill-aħħar politiċi li Daphne Caruana Galizia attakkat Id-Daphne Project b’mod konsistenti u aħrax ma iwerwru kien ħadd ħlief l-istess AdriKif żvelajna drabi oħra De- an Delia. U għalhekk mhux lia xejn mhu komdu li hemm eskluż li d-Daphne Proj-

ect imiss lilu wkoll. Speċjalment meta wieħed iqis li dan is-suppost proġett investigattiv sa issa rrepeta l-istess allegazzjonijiet li kienet għamlet Daphne Caruana Galizia mingħajr ma’ ħareġ ebda fatti ġodda. B’hekk nies madwar Delia qegħdin jargumentaw li dawk li qed jagħtu kredibbiltà lill-proġett iridu finalment jimminaw lilu. Fil-fatt fuq Iswed fuq l-Abjad Delia deher jilqa’ bil-quddiem u xhur wara l-mewt tal-ġurnalista u wara li hu stess waqqa’ l-libelli li kien għamlilha mar fil-programm ta’ Frank Psaila jiddefendi ruħu minn dawk

l-allegazzjonijiet.

Saħansitra, il-Viċi Sindku ta’ San Ġiljan Albert Buttigieg ma ddefendiehx meta kien fuq ir-Radju tal-Knisja. Wara li għamel programm jagħmel dak li qalet Daphne Caruana Galizia Vanġelu, il-parteċipanta ta’ Lead, Rebecca Buttigieg, staqsietu jekk allura hu jemminx dak li qalet Galizia fuq Delia, u Buttigieg ma kienx komdu jgħid le. Xhieda tal-kunflitt li għandhom in-nies fil-PN bejn Caruana Galizia u l-kap ta’ bħalissa.

Dan kollu qed ikompli jħawwad il-borma u ma jħallix lil Delia jaħdem f ’serenità.

08

06.05.2018

kullhadd.com

ARJA SKONT IL-MIRI TAL-UE • L-IMSIDA B’ARJA IKTAR NADIFA, GĦALKEMM MAĦMUĠA IKTAR MIŻ-ŻEJTUN U L-GĦARB

Stazzjon tal-moniteraġġ Sena

L-Għarb

Iż-Żejtun

L-Imsida

2007 2012 2016

12.4 12.7 10.3

18.2 10.4 11.9

22.7 18.4 15.3

Livelli ta’ PM2.5 fl-arja. Il-‘units’ huma micrograms per cubic metre (μg/m3).

Moniteraġġ tal-kwalità tal-arja fi tliet lokalitajiet madwar pajjiżna li issa ilu jsir għal iktar minn 10 snin isib li livelli tal-arja f ’pajjiżna huma aħjar mill-miri stabbiliti mill-Unjoni Ewropea u iktar minn hekk tul is-snin kien irreġistrat titijib.

Il-gazzetta KullĦadd talbet lill-Ministeru tal-Ambjent għal tagħrif dwar dan l-eżerċizzju li tagħmel l-Awtorità tal-Ambjent u r-Riżorsi fl-Għarb, fiż-Żejtun, fl-Imsida u f ’Ħ’Attard. F’dawn is-siti ilu isir moniteraġġ tat-trab fin (jew PM2.5) mill-2006/2007.

Skont tagħrif li qed nippubblikaw f ’tabella ma’ dan l-artiklu wieħed isib li meta tqabbel dawn il-livelli mal-livelli permessi fid-Direttiva tal-Unjoni Ewropea dwar il-Kwalità tal-Arja, wieħed jikkonkludi li Malta qatt ma qabżet il-livell permissibbli, li huwa 25µg/ m3 fuq medja ta’ sena. Wieħed jinnota li kien hemm tnaqqis fil-livelli ta’ PM2.5 fl-istazzjonijiet ta’ moniteraġġ tal-Imsida u z-Żejtun mill-2012 ’il quddiem.

Wieħed ukoll jista’ jinnota li l-livelli fl-Imsida huma b’mod

ġenerali iktar għoljin minn dawk taż-Żejtun u l-Għarb, li huwa mistenni minħabba t-traffiku fl-Imsida. Wieħed mis-sorsi maġġuri tal-PM2.5 huwa fil-fatt it-traffiku, u warajh, is-settur tal-enerġija.

Mitlub jikkummenta dwar dawn ir-riżultati l-Ministru Josè Herrera qal: “Il-prijorità li dan il-Gvern qiegħed jagħti lill-ambjent hija riflessa fil-proġetti u l-ħidma tagħna. Wieħed mill-elementi li jiddeterminaw il-kwalità tal-ħajja u s-saħħa tagħna huwa indubbjament l-arja u l-ossiġnu li aħna nieħdu l-ħin kollu.” Żied li huwa għal dan il-għan li meta tkellem dwar l-emendi fil-Kostituzzjoni ta’ Malta sabiex jiddaħħlu prinċipji favur aktar protezzjoni ambjentali f ’din l-istess liġi, irrimarka dwar l-importanza li nkomplu nindirizzaw l-isfidi marbuta mal-kwalità ta’ arja f ’pajjiżna u kif wieħed qiegħed jinnota l-Gvern għaddej b’ħidma intensiva sabiex wara li saret il-qalba għall-gass mill-Heavy Fuel Oil, issa jmiss li jiġi indirizzat it-tniggis ikkawżat mit-traffiku.

09

VALLETTA JIRBĦU D-DOUBLE It-tim ta’ Valletta għalaq l-istaġun billi għamel id-double wara li rebaħ il-finali tat-Trophy li fiha ddomina għal ħafna ħin lit-tim ta’ Birkirkara. Fil-fatt, it-tim Belti ħoloq ammont kbir ta’ ċansijiet tul il-logħba bit-tim ta’ Birkirkara jirreaġixxi biss fl-aħħar ħinijiet tal-logħba.

Il-gowls ta’ Valletta skurjawhom Kyrian Nwoko u Santiago Malano filwaqt li għal Birkirkara naqqas id-distakk Ognjen Rolovic.

Tmiem il-logħba kien xhieda ta’ xeni li wieħed ma jippretendix f ’logħba ta’ dan il-livell fejn suppost ikun hemm organizzazzjoni metrikoluża b’rabta mas-sigurtà. Mat-tifsira finali l-partitarji tal-Belt sabu l-bibien miftuħa u rħewlha bil-mijiet għal ġol-grawnd. Dan meta kien għad hemm plejers u uffiċjali tat-tim tellief, saħansitra nqalgħu xi inċidenti żgħar bejn il-partitarji taż-żewġ timijiet.

Eventwalment meta l-affarijiet ikkalmaw saret il-preżentazzjoni tat-trofew u l-partitarji ta’ Valletta komplew jiċċelebraw kemm fil-grawnd kif ukoll billi rħewlha f ’car cade fil-kapitali ta’ pajjiżna.

Ritratt: MFA

06.05.2018

kullhadd.com

10

06.05.2018

kullhadd.com

MILL-MENQA GĦALL-PORT ĦIELES Illum ħsibt li nwassal servizz li ksibt mingħand bniedem, li għalkemm għalaq 90 sena, għadu mimli b’memorji sbieħ ta’ ħajtu, għalkemm ix-xog-

ħol li kien jagħmel sa minn mindu kellu 13-il sena kien wieħed ta’ tbatija għall-aħħar. Dan ir-raġel hu Nazzareno Fava minn Ħal Qormi u sa

minn żmien missieru Ġorġ, żmienu, żmien ibnu Nenu u n-neputi tiegħu Ryan, dejjem kellhom konnessjoni max-xatt.

Minn Charles B. Spiteri

Kien fl-1941 meta Nazzareno, tifel uniku, kien jinżel ix-xatt ma’ missieru. Jiftakar li dak iż-żmien, Malta kienet ferm differenti mil-lum u x-xogħol kien skars għall-aħħar.

L-aktar xogħol imfittex għal numru kbir ta’ nies kien il-ġarr tal-faħam li kien jiġi impurtat f ’pajjiżna permezz tal-bastimenti li kienu jittrakkaw fil-Marsa.

Dawn il-ħaddiema ma kinux jirċievu paga, iżda jitħallsu bl-imqita. L-aġent jara kemm ikollu flus allokati u jħallas bit-tant għat-tunnellati tal-ġarr tal-faħam minn fuq il-bastiment.

Għall-bidu, l-imgħallmin kienu jiggustawh u kienu jqabbduh jorbot landa bl-ilma u jniżżilha permezz ta’ ħabel fl-istiva, biex kull tant ħin, il-ħaddiema jkunu jistgħu jixorbu.

Dan ix-xogħol kien iwettqu bil-qalb, kemm fis-sajf kif ukoll fix-xitwa.

L-ilma għax-xorb kien meħtieġ, minħabba li fl-istiva kien ikun hemm ħafna għabra tal-faħam, li

tidħol fl-imnifsejn. Kien ikun hemm ħaddiema li japprezzaw u għalhekk jagħtuh xi ħaġa żgħira tal-flus u kien hemm oħrajn li sa kienu jtaqqbulu l-landa tal-ilma.

Wara ftit żmien, insibu lil Nazzareno jmidd idejh hu wkoll fix-xogħol tal-faħam, għax l-imgħallmin dejjem aċċettawh u kienu jafu li hu tifel ħabrieki. Jirrakkonta li apparti l-faħam bdiet tasal is-sakkarija.

Din kienet tkun xkejjer bil-ġwież għall-bhejjem li kienu jitrabbew f ’pajjiżna, anki fid-djar. Imbagħad bdew jitwasslu annimali ħajjin u oħrajn maqtula għall-konsum.

Ix-xogħol tax-xatt ma kienx ikollu ħin u għalhekk kienu jbakkru biex ikunu minn tal-ewwel li jingħataw ix-xogħol, għax ġeneralment, dan kien jitqassam bejn dawk kollha li jinżlu għalih. Jiġifieri mhux darba jew tnejn kienu jinżlu għalxejn, għax l-imgħallem jibgħathom ’l hemm biex ikollu ċans jaħdem ħaddieħor.

Meta jaħdmu, kienu jitilgħu fuq

il-bastiment li mill-istiva tiegħu jinġabar il-faħam bil-pali u mbagħad jittella’ bi krejn li jimla l-qfief talqasab, għoljin aktar minn żewġ piedi. Il-faħam kien qisu maskan; ġebel żgħir u kbir. Kull qoffa kienet tintrefa’ fuq l-ispalla tal-ħaddiema, li jniżżluha mill-bastiment għall-art minn fuq planki twal 40 pied. Minn dawn il-planki hemm merfugħin f ’maħżen li għad għandu t-tabella ta’ Ġanni ta’ Klement, li kien wieħed mill-aġenti.

Il-ħidma tal-jum kienet tkun kontinwa; telgħin bil-qfief vojta u jerġgħu jinżlu bihom mimlija, sakemm jiżvojta l-bastiment. Nazzareno jiddeskrivi xogħolhom bħal ħmir tas-sienja, iduru wara xulxin il-ġurnata kollha. Jekk sa ma jidlam ma jlaħħqux jiżvujtaw il-bastiment, ikomplu kmieni l-għada filgħodu, mingħajr ebda garanzija li jingħataw xogħol ieħor ġdid.

Hu rrakkuntali wkoll li l-ħlas kien isir fuq l-idejn wara li titbattal

it-tagħbija. Kien ikun hemm waqtiet fejn flok flus, kienet tingħatalhom xi għajta ta’ ‘itlaq’ u ma jitħallsux, bliskuża li dak li jkun ma jkunx għamel xogħlu kollu.

Min kien jagħmel il-jum sħiħ għaddej bix-xogħol, jaf kien jingħata lira paga, iżda jkun irid jibża’ għaliha għax ġieli kienu jdumu xahrejn ma jerġgħu jsibu xogħol, u għal min kien ikun bil-familja, kienet iebsa. Isemmi li mhux darba u tnejn li missieru kien imur il-Marsa minn jiem qabel, joħroġ dawk il-planki tal-40 pied mill-maħżen u jxarrab il-qfief filbaħar biex jibqgħu tajbin għax-xogħol. Meta jidħol il-faħam, is-sid kien jibgħat lil missieru d-dar bla ma jħallsu tax-xogħol li kien għamel, u dan biex iħaddem lil xi ħadd ieħor minfloku. Jiftakar li biex missieru seta’ jlaħħaq mal-ħajja, kien imur jagħmel xogħol barrani mad-ditta Coleiro, fejn kien imur ifarfar il-ġlud tal-barrin mill-melħ, biex jesportawhom għall-kowtijiet. Ta’ jum xogħol

11

06.05.2018

kullhadd.com

kienu jagħtuh ħames xelini (60ċ tal-ewro).

Mitlub jgħidli fuq id-diffikultà li kienu jħabbtu wiċċhom max-xogħol tagħhom, Nazzareno qalli li dak iż-żmien tbatija biss kellhom. Ibda biex kien jiġi kollox bil-waħdiet, mhux bħal-lum bil-kontejner u l-merkanzija ta’ dawn iż-żminijiet ftit li xejn kienet tasal. Il-ġwież biss li kien jiġi bil-kwantità u fl-ixkejjer. Minn dan kont issib ful, qamħ u xgħir. Kull xkora kienet tiżen qantar u 25. Mill-art kienu jerfgħuha tnejn min-nies, li jgħabbuha fuq spallet il-ħaddiem tax-xatt, li bħall-faħam iġorrha minn fuq il-barkun għall-art permezz ta’ biċċa planka. Jiġifieri l-ġwież kien ferm itqal mill-faħam, għax dan kien jimtela f ’qoffa u daqshekk, għalkemm ġieli ssib min kien jgħabbilek xi ġebla kbira wkoll.

Mistoqsi jiftakarx xi aġenti tal-bastimenti, Nazzareno semma lil Ġanni ta’ Klement u ieħor li kienu jsibuh bħala Wiżu. Lil dawn, jekk ma tgħidilhomx ‘Stromu’, jiġifieri speċi ta’ mgħallem, ma jkellmukx u jinjorawk.

Allura kienu jżiegħlu bihom b’dan it-titlu biex jagħtihom ix-xogħol.

L-aktar li jiftakar ħaddiema tal-faħam kienu minn Ħal Qormi, mill-Marsa, minn Ħaż-Żebbuġ u mir-Rabat. Huma jew kienu jinżlu kmieni ferm bil-mixi, inkella jippruvaw jiksbu xi rikba fuq xi annimal ma’ xi ħadd.

Bi tbissima, Nazzareno jgħid li sa ma jaslu l-Marsa kien ikun kisser dahru. Dan għax missieru kellu ħmara,

Kien f’dak iż-żmien li l-ħaddiema sabu lil min jgħaqqadhom u setgħu jissaħħu permezz tal-General Workers’ Union

u biex hu ma jħossx il-bard, kien jitgebbeb fil-benniena ta’ taħt il-karettun, jiċċaqlaq ’l hemm u ’l hawn.

Sa xi snin wara t-Tieni Gwerra Dinjija kienu jiġu impurtati żewġ kwalitajiet ta’ faħam: dak għall-ifran, għax la kien hawn pitrolju u lanqas gass u l-ieħor biex jitħaddmu l-bastimenti. Iżżewġ tipi ta’ faħam kienu jitniżżlu fil-Menqa, il-Marsa. Meta wara l-gwerra beda dieħel ix-xogħol bil-pellets, ħafna furnara kienu jaqtgħu l-ispiża tagħhom u jqabbdu l-fran bl-injam.

Bil-faħam ġieli marru l-Imsida, fil-post fejn kif spjegali Nazzareno hemm dak il-bastiment-ristorant fuq l-art. Kienu jgħabbu barkun faħam mill-Marsa, jeħduh hemm u jħottuh f ’bitħa kbira fejn kien hemm l-imħażen tal-friża. Wara, kienu jaslu l-burdnara bit-trakkijiet u jmorru jqassmuh. Ħafna kien jittieħed għall-kċejjen tal-isptarijiet, li kienu jsajru fuq speċi ta’ kenuri.

Semmejtlu li meta kont żgħir, f ’nofs is-snin 50, fil-Blata l-Bajda, in-nanniet kienu jbeżżgħuna li mit-triq kienu se jgħaddu t-Torok.

Illum nafu, li dawn in-nies kienu jkunu l-istess ħaddiema li sa filgħaxija jsiru suwed faħam. Kulma tilmaħ kienu għajnejhom. Biex iżid ma’ dan, Nazzareno qalli li ġieli kien ikun hemm ħaddiema li biex imorru lura lejn djarhom, kienu jirkbu l-karozza tal-linja. Allura, biex ma jħammġulhomx is-seats, is-sewwieqa kienu jiksu l-bankijiet bi drapp apposta għalihom. Żied jgħidli li sas-snin 50 il-vapuri kienu għamla oħra u l-faħam ma kienx jinġarr fuq l-ispalla, iżda bil-gafef. U fl-istess żmien, il-faħam ma kienx ikun għall-fran iżda għall-Power Station, peress li kien diġà daħal il-pitrolju.

Fil-bidu tax-xogħol ta’ Nazzareno ma kienx hemm il-lussu li l-ħaddiema jinħaslu qabel jitilqu lejn id-dar.

Lanqas biex jieklu l-ħobż li jieħdu magħhom, tant li Nazzareno qalli li b’idejhom suwed, kienu joħorġu l-ħobż minn ħobbhom u jikluh.

Għal te jmorru fil-ħwienet viċin, li kienu joffru wkoll platti bil-ħaxix sħun li jsajruh sa mit-tlieta ta’ filgħodu u jżommok aktar minn tazza te. Kienu jingħataw l-ingwanti biss meta jiġu biex jaqbdu l-laħam mill-friża.

Rikordju ikrah li Nazzareno baqa’ jiftakar waqt ix-xogħol, kien il-mewt ta’ ħabibu l-Patla. Il-krejn kien qed itella’ merkanzija b’oħra, sar xi moviment tal-bastiment u waqgħu skoss pellets fuqu.

Baqa’ tal-kolp.

Urieni wkoll żewġt iswa-

ba’ ta’ idu maqtugħin. Qalli li kien qatagħhom bi braga.

Staqsejtu xi tfisser din il-kelma. Qalli li kienu jqiegħdu l-ixkejjer fuq xulxin u jorbtuhom b’ħabel; jiġifieri jibbragawhom. Imbagħad iwaħħlulhom il-ganċ talkrejn u meta jgħajtu ‘via’, tal-krejn itella’ l-ixkejjer. Dakinhar, Nazzarenu għajjat il-kelma u ma laħaqx warrab idu b’mod li nqabdulu ż-żewġt iswaba’ mal-ħabel.

Bħala kumpens ma ngħata xejn. Kienu ħbiebu, li sa ma reġa’ seta’ jibda jaħdem, ħadmu għalih.

Mistoqsi jgħidli bid-differenza bejn ix-xogħol fis-sajf u fix-xitwa, weġibni li fis-sajf kienu jegħrqu għaraq esaġerat u fix-xitwa, meta tinżel ix-xita, jaħdmu mgħottijin bi xkora talfaxx, minn tal-ġwież stess.

Kienu jkunu jiem twal ta’ xogħol, fejn il-kelma sahra ma kinitx tinstab, lanqas fid-dizzjunarji.

Skont Nazzareno, ix-xogħol tax-xatt ħa xejra ferm għall-aħjar mill-kriżi filKanal tas-Swejz, fi żmien Nasser. Allura bdiet tasal ferm aktar merkanzija, xogħol ta’ armamenti tal-gwerra, bħal kanuni u vetturi, li jitniżżlu Malta u jitgħabbew mill-ġdid fuq bastimenti oħra.

Kien f ’dak iż-żmien li l-ħaddiema sabu lil min jgħaqqadhom u setgħu jissaħħu permezz tal-General Workers’ Union. Ifaħħar is-sehem tas-Sur Cilia, li dejjem xpruna t-talbiet tagħhom, tant li minn dak iż-żmien daħlet is-sistema tal-‘wirt’ għax-xogħol, fejn l-ulied setgħu jieħdu xogħol missirijiethom b’mod awtomatiku.

Mistoqsi kieku kellu jerġa’ jitwieled mill-ġdid x’xogħol jagħżel, Nazzareno ma tegħemhiex. Qalli li jerġa’ jmur ix-xatt, għax ix-xogħol, minkejja li diffiċli, kien jogħġbu peress li ma kellux mgħallmin fuqu. Dawn kienu jaraw li jaħdem u jagħti l-ġurnata tax-xogħol u ma jkellmuhx. Jaf b’aktar minnofs ħbiebu li emigraw lejn l-Awstralja, iżda b’hekk tilfu l-wirt, kif kien jitilfu kull min jabbuża u ma jidħolx xogħol b’mod regolari. Jaf b’oħrajn li malli sabu impjieg f ’fabbriki telqu wkoll.

Iżda hu jiftaħar li bil-ħidma tiegħu ix-xatt, irnexxielu jgħajjex familja b’ħamest itfal.

Bħala kelma ta’ inkoraġġiment lill-ħaddiema tallum fil-Freeport, Nazzareno jgħidilhom biex jibżgħu għas-siġra li tħawlet fi żmienu, biex illum, huma jistgħu jaqtgħu l-frott tal-ġid li ħallewlhom missirijiethom.

12

06.05.2018

kullhadd.com

IL-PROFESSUR ĠENTILI Kif bdiet l-imħabba tiegħek lejn il-lingwa Maltija, u x’kien dak li instigak tgħallem dan l-ilsien uniku?

Kont għadni tifel ta’ madwar 11-il sena meta laqatni l-fatt li l-Malti kien lingwa mċaħħda mir-rispett, marbuta ma’ kulma kien meqjus bħala baxx, inferjuri.

Kont qrajt diversi rumanzi, u ntbaħt li l-Malti kien tassew sabiħ. Fuq kollox, kien il-lingwa ta’ ommi, jiġifieri l-lingwa tal-maħkumin u mhux tal-ħakkiema.

Skont inti, x’inhi dik il-ħaġa unika li nsibuha fil-Malti u ma nsibuhiex f ’lingwi oħrajn?

Profs. Oliver Friggieri fost l-aktar akkademiċi ta’ statura f’pajjiżna bix-xogħlijiet letterarji tiegħu saħansitra jiġu maqluba f’ilsna oħra f’pajjiżi kbar madwar id-dinja. Tispikka fih l-imħabba għall-ilsien Malti, waqt li jgħożż lil pajjiżna.

Għalkemm il-Malti kien, u għadu, mkasbar f ’pajjiżu stess, huwa lingwa stmata ħafna fost l-istudjużi barranin f ’ħafna pajjiżi mad-dinja kollha, mhux biss pajjiżi Ewropej u Afrikani, iżda wkoll fl-Istati Uniti. Ħabib tiegħi, Professur tal-Għarbi fi Vjenna, jgħidli li l-Malti għalih huwa l-lingwa l-aktar interessanti li jaf biha.

Il-Malti jgawdi din l-istima, fil-fehma tiegħi, għaliex huwa l-unika lingwa ta’ nisel Għarbi miktuba bl-alfabett Latin.

L-unika fid-dinja. Huwa wkoll lingwa magħmula minn tagħqida ta’ elementi Semitiċi u elementi Latini. Ngħidu aħna, fi ħdan il-Malti l-Għarbi u l-Is- iż-żmien u l-edukazzjoni biex jinqered. qalli u t-Taljan jintisġu f ’ħaġa waħda.

Inti ktibt bosta kotba bil-Malti, X’inhuma l-ħsibijiet tiegħek fuq b’diversi minnhom saħansitra l-aħħar żviluppi li saru fil-lingwa maqlubin f ’ilsna oħrajn, fosthom Maltija? ir-Russu. Irrakkonta l-esperjenza tiegħek f ’dan kollu u x’għajnuna Bħal kull lingwa għanja u ħajja, il- sibt minn nies partikolari biex Malti hu lingwa mħallta. Il-lingwa irnexxielek tagħmel dan? l-iżjed imħallta li naf biha hi l-Ingliż, sewwasew il-lingwa l-iżjed flessibb- Il-kotba tiegħi li ġew tradotti u ppubli u espressiva ta’ żmienna. Biex ma blikati f ’pajjiżi barranin huma madjkunx hemm żvilupp ħażin, l-istudjużi war 60. Jien grat ħafna lejn l-awturi jfittxu li jinnormalizzaw u jistandard- u l-edituri barranin li taw l-attenzjoni izzaw kull żvilupp biex ikun tajjeb, u tagħhom lix-xogħlijiet tiegħi, kemm mhux ħażin. B’dan il-mod ikun hemm poeżiji, kemm novelli u kemm uniformità fl-ortografija daqskemm rumanzi. fis-sintassi u fl-idjoma. Il-lingwisti Maltin fittxu li jaslu għal din il-kon- Hemm min jgħid li bil-Malti ma tasal sistenza. Bħala regola, il-problema or- imkien għax illum il-ġurnata għandek tografika tqum fil-każ tal-kliem ta’ ni- bżonn l-Ingliż. Taqbel ma’ dan sel barrani għall-Malti (jiġifieri l-kliem ir-raġunament?

Ingliż). Il-kliem ta’ nisel Sqalli/Taljan mhuwiex kliem barrani għalija, u jitlob Ftit huma l-lingwi ‘kbar’, mitkellma biss li jkun miktub b’mod fonetiku. minn numru kbir ta’ miljuni. Huma L-għan ewlieni hu l-uniformità. ħafna l-lingwi ‘żgħar’, imsejħa minuri jew ultraminuri, mitkellma minn Ġieli ssib Maltin illi flok jitkellmu popolazzjonijiet żgħar. l-lingwa tagħhom jużaw il-lingwa Dan ifisser li hemm numru kbir ta’ Ingliża għax jgħidu li din hija iktar pajjiżi oħrajn li għandhom lingwa tal-moda u tagħmlek iktar pulit. ‘minuri’.

Kemm taqbel ma’ dan kollu?

Dan hu l-bilingwiżmu: li tħaddem il-lingwa nattiva tiegħek, u tkun taf Jekk aħna moderni, allura nkejlu kol- ukoll lingwa importanti lil hinn minn lox bir-riga internazzjonali. L-Ewropej pajjiżek. Jekk aħna moderni, għandna moderni kollha (u mhux huma biss) naraw x’jagħmlu popli oħrajn. Ħdejn jitkellmu bil-Malti, waqt li aktarx jit- il-pajjiżi kollha li naf, ma hemm ebda għallmu wkoll l-Ingliż, bħala l-lingwa pajjiż li jwarrab il-lingwa tiegħu, ħlief internazzjonali ewlenija ta’ żmienna. Malta.

Meta nwarrbu l-Malti nkunu antikwati, u mhux moderni.

U x’tikkummenta fuq l-aħħar Min jistma l-Malti ma jistax jonqos żviluppi li kien hemm fis-sistema milli jistma l-Ingliż. U min jistma edukattiva f ’pajjiżna fejn sar l-Ingliż jistma wkoll il-Malti. Aħna magħruf li l-Malti se jibda jiġi nkunu eleganti u moderni u puliti jekk mgħallem ukoll bħala lingwa nagħmlu kollox kif suppost. Il-kolon- barranija? Inti taqbel ma’ dan jaliżmu għadu jaħkem f ’Malta, u jrid il-kunċett?

Mill-ġdid, ir-riga tagħna trid tkun moderna, aġġornata, rispettuża, bħalma hi r-riga tal-pajjiżi sħabna l-oħrajn.

Il-kwistjoni kollha hawn tolqot żewġ punti; (i) għandu jkun hemm kors tal-Malti bħala lingwa barranija? (ii) xi kwalifiki għandhom ikunu mitluba bħala kwalifiki biex persuna tibda kors?

Dawn huma t-tweġibiet, sewwasew bħal tal-kumplament tal-Ewropa u tad-dinja. Mela... (i) Iva, għandu jkun hemm korsijiet tal-Malti bħala lsien barrani, u naturalment dan hu kors li jsegwuh nies li mhumiex Maltin. Mill-bqija, jista’ jsegwih kull min irid.

Inkunu Maltin moderni kull meta nagħrfu l-importanza ewlenija tal-lingwa tagħna u nifhmu li hemm maħżun fiha l-wirt ta’ niesna ta’ qabilna, daqskemm hemm ukoll ix-xejriet li jagħtuna karattru bħala nazzjon, sħiħ anki jekk żgħir

(ii) Il-kwalifiki tiddeċidihom l-iskola jew l-istituzzjoni li tkun; hi kriterju intern, li tagħmlu minn ġewwa, u biss, l-istituzzjoni. Hawnhekk id-distinzjoni hi ta’ natura legali: jekk inti Malti, inti tidħol fil-kategorija magħmula biss minn Maltin; jekk ma intix Malti, inti tidħol fil-kategorija ta’ barranin.

Mela, bħal fil-pajjiżi kollha l-oħra, hemm kandidati barranin (skont iċ-ċertifikat tat-twelid) u hemm kandidati Maltin (skont iċ-ċertifikat tat-twelid).

Kollox ma’ kollox, qegħdin niddiskutu l-ovvju. Pereżempju, kull kandidat Taljan hu meqjus loġikament li jitħaddet u jikteb it-Taljan – sempliċiment għax hu Taljan (skont iċ-ċertifikat tat-twelid).

X’differenza tara bejn iżżminijiet tal-imgħoddi u l-preżent f ’pajjiżna? Kemm inbidlet Malta matul is-snin? X’tikkummenta fuq l-effetti tal-mezzi talkomunikazzjoni fuq ħajjitna, il-mod kif naħsbuha u l-attitudni tagħna?

Herbert Ganado hu l-awtur tal-kotba Rajt Malta Tinbidel. Illum kull kittieb ikollu jgħid Rajt Malta Tinqaleb.

Il-bidla hi kbira, f ’kollox. Dan hu diskors twil li jitlob reqqa u attenzjoni kbira... għaliex hi delikata ħafna. Malta qisha karozza li għamlet żmien ipparkjata, u darba skopriet il-gass, u issa ma tafx fejn huma l-gerijiet. Hu żmien delikat u riskjuż ħafna għal pajjiż żgħir bħal Malta.

Il-mezzi tal-komunikazzjoni mhumiex eżempji tad-demokrazija, iżda eżempji ta’ istituzzjonijiet (partiti u Kurja). M’iniex ngħid li m’għandhomx ikunu hekk, imma qiegħed nenfasizza l-konklużjoni li huma l-vuċi ta’ ftit, u l-messaġġ hu tipiku u prevedibbli.

Fl-aħħar jiem inti ngħatajt unur

13

06.05.2018

kullhadd.com

u taqra l-ktieb tal-memorji Fjuri li ma jinxfux, waqt li ħaddieħor waqaf jaqra dan il-ktieb sewwasew għaliex missieru kien qiegħed imut b’kundizzjoni simili għall-mewt ta’ missieri inkluża fil-ktieb, u għadda ftit taż-żmien u ġie biex qalli li issa se jkompli jaqra... għax missieru kien ħalliena. It-Tfal Jiġu bil-Vapuri wassal biex waħda tfajla qaltli biex xi darba nikteb l-istorja ta’ ħajjitha għaliex Susanna, il-karattru L-ewwel nett nirringrazzja ħafna lill- ewlieni tar-rumanz tiegħi, kienet batiet Prim Ministru Joseph Muscat li għoġ- ftit ħdejn kulma sofriet hi stess... bu mill-ġdid ikun tant ġentili miegħi.

Napprezza tassew li huwa jagħti im- Konxju mill-fatt li għandek portanza lill-kontribut politiku li jista’ imħabba kbira lejn l-annimali.

Taqbel miegħi li min mhux kapaċi jingħata mill-qasam kulturali.

Bħalma ried jimplika l-Prim Minist- jħobb annimal ma jkunx fi stat li ru, il-kultura toffri l-ħamrija fejn, aktar jħobb u jirrispetta persuna umana? mill-azzjoni vera u proprja, jista’ jikber Naqbel mija fil-mija, u kollox jindika il-ħsieb politiku.

Xi jfissru għalija kummenti bħal dan. L-imħabba hi waħda u kontindawn? Ifissru li għandi nkompli nagħ- wa, u ma tiddistingwixxix. L-annimati s-sehem tiegħi skont il-kompetenzi li huma ħlejjaq senzjenti, annimali li tiegħi, u b’lealtà lejn kulma hu sabiħ u jħossu, u jħossu fiżikament daqsna, tajjeb. Għalhekk kliem il-Prim Minist- u psikoloġikament isofru mhux biss daqsna imma anki wisq aktar. ru nqisu bħala inkuraġġiment.

Sakemm il-bniedem jibqa’ jwarrab il-kmandament ta’ Alla fil-Ġenesi, u Irrakkontalna xi esperjenzi sbieħ li kellek f ’karriera twila ta’ tagħlim jqis lill-annimal bħala oġġett, ix-Xjenza wkoll se tibqa’ tinjora l-idea li r-riċerka fl-Università ta’ Malta bħala għandha jkollha limiti morali. Anima, Professur. animalis: ħlejqa li għandha ruħ (anima Nirringrazzja lil Alla, kelli diversi ok- tfisser ruħ), u hi ruħ li taħseb u tħobb każjonijiet sbieħ, u minnhom insem- u tixtieq.

Il-moħqrija ma tiddistingwixxix mi biss eżempji tal-effett li xi wieħed mill-kotba tiegħi ħalla fuq xi persuna bejn annimal u bniedem għaliex it-tnejn iweġġgħu bl-istess mod mill-istess wara li qratu.

L-ewwel eżempju hu ta’ persu- tip ta’ bniedem vjolenti. Il-vjolenza na żagħżugħa li, bla ma kont nafha, fuq l-annimal titlaq mill-istess punt waqqfitni biex qaltli li wieħed mill-kot- tat-tluq tal-vjolenza fuq il-bniedem. ba tiegħi Il-Kliem li Tgħidlek Qalbek L-olokawstu hu wieħed. Bil-mod ingħenha tiffaċċja l-marda tal-kanċer. sensittiv kif l-annimal hu deskritt anki Kien mument kommoventi ħafna. fl-istess ‘Katekiżmu’ tal-Knisja KatPersuna oħra qaltli li bkiet ħafna hi tolika, nistgħu nifhmu għaliex l-uġigħ għall-karriera artistika tiegħek mill-Kunsill Malti għall-Arti, u ġejt ukoll rikonoxxut mill-Prim Ministru Joseph Muscat għall-ħidma kbira tiegħek fejn saħansitra rrefera għalik bħala “persuna tal-istat”, u li inti wieħed mill-kapijiet ta’ stat mhux uffiċjali ta’ pajjiżna. Xi jfissru dawn l-unuri personali u l-kummenti għalik?

L-isfida li għandu quddiemu l-Prim Ministru Joseph Muscat llum hi differenti u aktar diffiċli. Timplika riviżitazzjoni tal-modernità stess, reviżjoni anki tal-bidliet reċenti

hu wieħed u l-istess fuq kulħadd, u għaliex l-abbuż fuq annimal u fuq bmiedem hu fenomenu wieħed, tipikament uman, antropomorfiku.

L-implikazzjonijiet mixħutin fuq Alla ħanin kull meta ssir ‘ġustifikazzjoni’ ta’ dan l-uġigħ kollu huma tassew terribbli. Vampir biss suppost jimmeritahom. Ħa nsemmilek żewġ ġganti politiċi ta’ żmienna – Dom Mintoff u Dr. Joseph Muscat – xi kwalitajiet essenzjali tara fihom u li jiddistingwuhom minn politiċi oħrajn u x’similaritajiet tara bejniethom?

Dom Mintoff ried jagħmel il-kontijiet mal-istorja ta’ Malta minn għall-inqas żmien il-Kavallieri sa żmienu. Ir-riformiżmu hu ideoloġiku, aktar milli ekonomiku. Kien imnebbaħ minn interpretazzjoni tal-Istorja Maltija bħala sensiela ta’ miżerji, telfiet u kastigi.

Issa kien imiss lilu li jniedi programm ta’ riformiżmu li jolqot lill-istituzzjonijiet daqskemm lill-ideat ewlenin li żammu lill-poplu lura. Għalhekk, il-Prim Minisru mistenni kellu jkun ‘Is-Salvatur’. Huwa ironiku l-fatt li Mintoff tqies bħala anti-Kattoliku, meta l-motivazzjoni tiegħu kienet reliġjuża bħalma hu l-lingwaġġ tiegħu fil-meetings, tipiku tal-paneġierku tradizzjonali.

L-isfida li għandu quddiemu l-Prim

Ministru Joseph Muscat llum hi differenti u aktar diffiċli. Timplika riviżitazzjoni tal-modernità stess, reviżjoni anki tal-bidliet reċenti. Is-suċċess eċċezzjonali tiegħu fl-elezzjoni jfisser li hu l-figura ċentrali li weħidha tiddomina x-xenarju kollu tal-moviment Laburista. Ir-responsabbiltà morali, kif ukoll il-mertu storikiu, huma għalhekk wisq akbar minn dawk li kellhom il-mexxejja ta’ qablu. L-epoka preżenti torjenta kollox lejn il-futur.

Is-sejba tat-triq tan-nofs mhix faċli f ’dan il-kuntest. Hemm l-element permanenti, kostanti, u hemm l-element temporanju, varjabbli. X’għandu jżomm, u x’għandu jarmi? Liema huma l-limiti? Il-kriterji għandhom ikunu lokali jew Ewropej, jew it-tnejn flimkien?

Kollox ma’ kollox, hi kwistjoni ta’ fejn għandu jibda u jispiċċa l-proċess tat-tibdil. Hu perjodu delikat ħafna għaliex Malta sawtet u qatlet diġà diversi artijiet tal-figura mħassra tagħha.

Kollox jindika li dan se jkun il-mertu storiku distintiv tal-Prim Ministru Joseph Muscat: l-għarfien deċiż, konvint, tal-fatt li Malta hi pajjiż lest, sħiħ, antik, jiġifieri pajjiż li jimmerita l-istima li jitqies lest, lest, lest matul is-sekli. Mhuwiex mertu żgħir, u lanqas mhu proċess faċli. Lanqas mhu assolutament popolari. Iżda l-eċċezzjoni elettorali tiegħu, kif ukoll il-pass storiku li jmiss, it-tnejn flimkien jitolbu li Malta ssib poplu magħqud li għandu jaqbeż il-ħajt li jifred il-progress u l-qerda.

Waqt li l-ħarsa ta’ Mintoff hi monument storiku għaliex qieset il-passat storiku, il-ħarsa ta’ Joseph Muscat tista’ tkun monument storiku ieħor jekk tqis il-futur li mhuwiex tagħha iżda tal-ġenerazzjoni ta’ għada. Hi ġenerazzjoni li se tara lil “din l-art ċkejkna” tilgħab kulma għandha biex ma tiċkienx aktar, ma tikriehx, ma titbiddilx f ’art mingħajr identità.

Nixtieqek tgħaddili l-aħħar messaġġ lil dawk in-nies Maltin illi qegħdin jiskartaw xi ftit illingwa Maltija u minflok jużaw ilsien ieħor biex jikkomuikaw.

Inkunu Maltin moderni kull meta nagħrfu l-importanza ewlenija tal-lingwa tagħna u nifhmu li hemm maħżun fiha l-wirt ta’ niesna ta’ qabilna, daqskemm hemm ukoll ix-xejriet li jagħtuna karattru bħala nazzjon, sħiħ anki jekk żgħir. Rispett lejn il-kelma tagħna hu rispett lejn niesna tal-imgħoddi li bnewha bil-għaqal matul sekli sħaħ. Meta nwarrbuha nwarrbu lilhom.

14

06.05.2018

kullhadd.com

“Sena wara nista’ ngħidilkom li flimkien imxejna ħafna ’l quddiem. Pajjiżna miexi ’l quddiem b’ritmu iktar qawwi minn qatt qabel u r-riżultati li ksibna wrew li dak li bdejna flimkien qed jagħti l-frott.”

“Pajjiżna miexi ’l quddiem.

Minkejja li ħaddieħor mhux talli baqa’ fejn kien, stuck in time, imma beda miexi b’lura.”

“Ħbieb tiegħi, lill-ħaddiem tajnieh ħafna. Iżda, determinati li naraw kif igawdi iktar millfrott li qed joħloq dan il-pajjiż.”

15

06.05.2018

kullhadd.com

“Għalhekk inħeġġiġkom biex nuru l-kburija ta’ dan il-poplu billi niftħu jdejna u ningħaqdu dejjem iktar... Mhux firda iżda għaqda. Mhux ħitan iżda pontijiet. Mhux mibegħda iżda mħabba.”

“Qed nagħmlu l-ikbar proġett soċjali ta’ żmienna u parti mil-legat li qed nibnu flimkien bħala moviment. 1,100 unit ta’ housing ġodda fi żmien ftit snin b’investiment totali ta’ madwar €110 miljun.

“Qatt ma konna suppervi u lanqas illum mhu se naqgħu fin-nasba tas-suppervja u l-arroganza.”

Ritratti: RAY & CARDEN MIZZI

TA’ MEJJU 2018

“Din hija Malta li ħlomt biha 10 snin ilu. Din hija Malta tal-Aqwa Żmien.

Din hija Malta ta’ Għada.“

16

06.05.2018

kullhadd.com

ĦIDMA KONĠUTA KONTRA L-VJOLENZA DOMESTIKA

Mid-Djarju ta’ Nazju n-Nazzjonalist Il-Ħamis, 26 ta’ April Dejjem ngħid li mhux dak Juncker biss li jġibulu sħun Joseph Muscat, man! Għax ngħid jien, kif jista’ jkun li l-Qorti tgħid li Simon Busuttil m’għandux raġun jekk mhux għax iġibulha sħun Joseph Muscat. Imbagħad fuq kwistjoni bħal din, fejn jidħlu l-finanzjamenti tal-partiti politiċi?! Possibbli li l-Qorti daħlilha xi dubju li Simon Busuttil kien qiegħed jagħmel xi ħaġa mhix korretta jew illegali meta ftiehem mal-Grupp DB biex jgħaddu lil dan il-partit glorjuż tagħna eluf ta’ ewro fis-sena!? Ma tarax, man! Simon Busuttil huwa ċ-champion tat-trasparenza.

Huwa ċ-champion tal-libertà tal-istampa. Huwa ċ-champion tal-libertà tal-espressjoni. U dak li jagħmel, jagħmlu skont il-liġi. M’hemmx kantunieri, man! Simon dejjem hekk kien.

Sinċerament ma nafx għalfejn oġġezzjona li l-Kummissjoni Elettorali tinvestigana. Aħna qatt ma kellna x’naħbu, man!

Jien konvint li Simon Busuttil se jappella biex juri lid-dinja kollha li l-Qorti ddeċidiet kif iddeċidiet għax Joseph Muscat qiegħed iġibulha sħun, kif qiegħed iġibu sħun lil Juncker, li skont Parlamentari Ewropew li nsejt x’jismu, għandu relazzjoni intima ma’ Joseph Muscat. Kemm nixtieq li kont ġurnalista forsi kien ikolli ċ-ċans nistaqsi dwar din ir-relazzjoni intima?!

Il-Ġimgħa, 27 ta’ April M’għandi l-ebda dubju li Ana Gomez la qatt kellha, la għandha u lanqas qatt jista’ jkollha xi relazzjoni intima ma’ Joseph Muscat. Ma tridx taf, man! Se tibqa’ tiġri warajh għal għomru kollu. Ikolli ngħid li anke wara li jwarrab minn Prim Ministru se tibqa’ tara kif tagħmel biex tfixklu. Kellha tkun inizjattiva tagħha li wasslet biex sirna nafu li dak li kien qiegħed jgħid Joseph Muscat dwar l-investigazzjonijiet dwar il-qtil tal-blogger Daphne Caruana Galizia, kien biss ftaħir.

Tal-anqas ta’ Daphne Project u dawk li qegħdin jaħdmu id f ’id magħhom, hekk qalulna.

Qalulna li l-kap tal-Europol ġab fix-xejn il-ftaħir ta’ Joseph Muscat meta qal li l-koperazzjoni bejn il-pulizija Maltija u l-Europol ma kinitx mija fil-mija.

Insomma, mhux biss il-pulizija ma kkoperawx mija fil-mija malEuropol, għax anke l-qraba ta’ Daphne Caruana Galizia naqsu li jikkoperaw, tant li lanqas biss fdawhom bil-laptop tagħha. Min jaf għaliex, hux!?

Is-Sibt, 28 ta’ April Ma tantx ħadt gost illum li mort l-istamperija. Kulħadd bilgeddum kien. Għall-ewwel bdejt naħseb li baqgħu bil-geddum

minħabba li l-grupp ta’ Simon nhar l-Erbgħa, fil-Parlament, ivvutaw kontra Adrian Delia fuq il-liġi tal-vjolenza domestika.

Dak il-vot għamlu l-geddum, imma mhux minħabba li l-grupp ta’ Simon ivvutaw kontra. Bdew jgħidu li kien Adrian Delia li għamel żball kbir meta ma vvutax bħal Simon, kif kienu għamlu t-tnejn li huma fit-Tieni Qari. U min beda jgħid li ċeda għal xi raġuni, u min beda jgħid li ċeda għal raġuni oħra. Ngħid iddritt ftit li xejn bdejt nifhem. Li naf hu li erġajna qegħdin nidhru mifrudin. Min-naħa l-oħra, bdew jgħidu wkoll li Adrian Delia għada se jkun magħna l-Belt għal waħda minn dawk ilprotesti li jien ma nfallix waħda minnhom. Adrian Delia għadu qatt ma attenda protesta waħda u jekk jingħaqad magħna, inkunu nistgħu niftaħru li fi żmien ta’ ftit ġranet, ma bqajniex mifrudin u erġajna ngħaqadna.

Il-Ħadd, 29 ta’ April Bdejtha tajjeb il-ġurnata kieku, man! Tgħidx kemm ħadt gost dalgħodu nisma’ lill-kap ta’ dan il-partit glorjuż tagħna Adrian Delia li la hu, u lanqas aħna m’aħna se nibżgħu. U sewwa smajt ilbieraħ l-istamperija li llejla se jingħaqad magħna f ’waħda minn dawk il-protesti li jien ma nimmissja qatt. Tgħidx kemm ħadt gost nisimgħu jgħid li n-nies se joħorġu fit-toroq u li hu se jkun magħna. Il-memorja ħaditni immedjatament għal żmien Eddie l-kbir meta kull ġimgħa kien isejħilna biex noħorġu nipprotestaw. U ngħid id-dritt hekk ħassejtni llejla f ’xi attività tal-partit glorjuż tagħna, nisma’ lill-kap tad-delegazzjoni tagħna fil-Parlament Ewropew, David Casa jitkellem. U mhux biss tkellem mill-partit glorjuż tagħna. Tkellmet ukoll Emma Portelli Bonnici li qaluli li hija s-segretarja taż-żgħażagħ tagħna.

Li dejjaqni kien li minflok ħtafna l-okkażjoni u ngħaqadna, erġajna nfridna bil-klikka ta’ Adrian Delia għaliha, u l-klikka ta’ Simon Busuttil għaliha. Ma nistax ngħid jekk kienx hemm xi kwistjoni ta’ kuxjenza fin-nofs!

It-Tnejn, 30 ta’ April Iddejjaqt nisma’ dwar l-embrijuni u dwar l-istejjer tad-Daphne Project. Fuq talembrijuni ddejjaqt għax ma nifhem assolutament xejn, u jien nemmen li, kif jgħid ilMalti, il-ħobz agħtih lil min jaf jieklu. U fuq l-istejjer ta’ Daphne Project, iddejjaqt għax issa qiegħed nitħawwad bil-kbir.

Ngħid jien waqt li ħerġin dawn l-istejjer kollha kontra l-Gvern ta’ Joseph Muscat, għalfejn Matthew Caruana Galizia żeffen fin-nofs lill-kap ta’ dan il-partit glorjuż tagħna Adrian Delia!

MARIO

Biex ma ngħidx li żeffen finnofs anke lil Simon Busuttil. Ara x’ġara issa. U x’jiġifieri jgħajjar lil Adrian Delia sempliċement għax attenda l-protesta li saret nhar il-Ħadd li għadda? Mhux biss.

Għajru li huwa mdawwar b’ċirku ta’ kriminali, u li huwa gangster liebes libsa intiera! Iż-żejjed kollu żejjed, man, u se nibda nemmen li huwa u ħutu jridu biss li jtajru lil Delia minn kap tal-partit.

Insomma, kieku kellu jerġa’ jsir kap Simon, ma jkunx jimporta wisq!

It-Tlieta, 1 ta’ Mejju Ħadt għalija llum, man! Kont qiegħed nistenna li l-kap talpartit glorjuż tagħna, Adrian Delia llum jistedinna biex bħala ħaddiema, niltaqgħu miegħu, biex niċċelebraw Jum il-Ħaddiem. Imma minflok għamel business breakfast u minflok lilna, stieden nies li kienu jinkludu saħansitra nies li huma kontra tagħna bil-kbir. Ħeqq, m’hemmx x’tagħmel, la ma steddinnix, ma stajtx immur.

Imma lanqas il-Belt ma mort, ta’, jekk kont mistieden minn Joseph Muscat. Tgħid mhux se nasal biex xi darba naċċetta stedina mingħand Joseph Muscat jew mingħand xi ħadd tal-Labour.

Mhux għax kellu bżonni biex jimla l-Pjazza tat-Tritoni, għax kienu l-eluf li aċċettaw l-istedina tiegħu. U ma nafx għalfejn aċċettawha, għax skont ilġurnalista bravissimu tagħna, Joe Mikallef (bil-K u mhux bis-C), ħlief ħaddiema ma jlaħħqux mal-ħajja, ħaddiema li jaħdmu fl-inċertezza u jikkumbattu l-inġustizzji, f ’pajjiżna m’hawnx!

L-Erbgħa, 2 ta’ Mejju Inkwiet kbir għandna, man!

Sewwa kien qal dak Pierre Portelli li l-partit glorjuż tagħna jinsab fis-sitwazzjoni mwiegħra li jinsab minħabba wħud millMembri tal-Grupp Parlamentari.

Kliemu iżda kien waqa’ fuq widnejn torox. Hekk ħadt l-impressjoni llejla meta segwejt l-intervista mal-kap tal-partit (u mhux il-kap tad-delegazzjoni tagħna fil-Parlament Ewropew) Adrian Delia. Naqbel miegħu li ħadd mhu akbar mill-partit, imma ħasadni meta qal li dawk li ma jridux jaraw lillpartit jagħmel progress, għażla waħda għandhom. Jien fhimt li qalilhom biex jirriżenjaw, imma wisq nibża’ li anke kliem il-kap Adrian Delia se jaqa’ fuq widnejn torox! Qatt ma bsart li nista’ nsib ruħi f ’sitwazzjoni fejn ikolli nagħżel bejn Adrian Delia u Simon Busuttil. Nittama li le, għax kontra qalbi jkolli nwarrab lil Simon Busuttil, għax inħobbu kemm inħobbu, jekk ma nagħmilx hekk, ma nkunx nista’ ngħid li jien l-akbar Nazzjonalist li hawn fil-pajjiż.

FAVA

President Sezzjoni Kunsilliera PL

Fiż-żmien li qed ngħixu fih illum, il-bżonn li f ’pajjiżna jkollna Organizzazzjonijiet Mhux Governattivi qiegħed dejjem jiżdied. Ħafna huma dawk il-persuni li jfittxu għajnuna minn diversi bnadi, bħal Dipartimenti talGvern, mingħajr wisq suċċess minħabba li l-Gvern ma jaqdix, għal diversi raġunijiet, dawn il-bżonnijiet.

Għaldaqstant, dan il-vojt kbir fis-soċjetà Maltija qed jimtela minn persuni li, ħafna drabi, b’mod volontarju, jagħtu millħin tagħhom għal ħaddieħor billi jiffurmaw organizzazzjonijiet diversi. Ħafna drabi, iċ-ċittadini, minħabba nuqqas ta’ pubbliċità (għax dawn l-NGOs huma limitati ħafna finanzjarjament) ma jkunux jafu li jeżistu ċerti servizzi.

Għaldaqstant, nemmen li l-Kunsilli Lokali huma l-aħjar sors biex permezz tagħhom dawn l-NGOs jilħqu liċ-ċittadini Maltin u Għawdxin.

Dan jista’ jsir b’diversi modi bħal laqgħat għall-pubbliku fl-uffiċini tal-Kunsill, spazju fuq il-magażin tal-Kunsill biex tingħata l-informazzjoni u anki għal sors b’xejn ta’ pubbliċità u diversi modi oħrajn.

Professjonisti li jaħdmu fil-qasam kriminali għandhom id-dover li mhux biss huma stess iħarsu dawn id-drittijiet iżda li jaraw li ħaddieħor qed jagħmel l-istess. Għaldaqstant, huwa hawn fejn tidħol il-VSM biex tindirizza l-ħtiġijiet ta’ dawn il-vittmi u anki biex l-istess vittmi jkollhom għarfien sħiħ ta’ kif iridu jġibu ruħhom f ’sitwazzjonijiet simili.

Il-vjolenza domestika hija forsi l-aktar ħaġa li wieħed diffiċli jifhem. Il-persuna tistħi turi dak li tkun għaddejja minnu.

Għalhekk tinqata’ jew jinqata’, mill-ħbieb u saħansitra anki mill-familja tiegħu. Ironikament, minn dawk li l-aktar jistgħu jagħtuk sapport u sostenn.

Dan kollu barra t-trawma li jgħaddu minnha t-tfal, li esperjenza bħal din tista’ thalli mpatt psikoloġiku kbir fuq il-kumplament ta’ ħajjithom.

It-tfal jispiċċaw irabbu rabja kbira għall-ġenituri tagħhom.

Kultant, anki skont l-età li jkollhom, jibdew iħossuhom ħatja u jaħsbu li huma l-kaġun għaliex ommhom jew missierhom qed isofru dan kollu.

Dan l-impatt huwa qawwi ħafna b’mod negattiv u dan meta għadna ma tkellimniex fuq abbuż fiżiku dirett fuq it-tfal

infushom.

Fl-opinjoni tiegħi hawn fejn jidħol ir-rwol tal-Kummissjoni għall-Vjolenza Domestika, għaliex il-fatt li wieħed jaf li għandu fejn jirrikorri, għandu jgħin biex isir dak l-ewwel pass, iżda l-iktar importanti, fejn wieħed jiddeċiedi li jagħmel xi ħaġa u jieqaf fuq saqajh. Ħafna drabi, il-mod jew is-sistema preventiva f ’dan kollu ftit tapplika għax donnu kulħadd ikun irid jesperjenza t-tbatija qabel jirrealizza li jinsab fil-problema. Kultant, dan jiġri sforz l-imħabba li wieħed ikollu lejn min ikun qed jabbuża minnu.

Inizjattiva bejn il-Kummissjoni dwar il-Vjolenza Domestika u l-Kunsilli Lokali.

U jorbot ma’ dan is-suġġett li semmejt iktar ’il fuq huwa l-fatt li l-Kummissjoni dwar il-Vjolenza Domestika qed taħdem qatigħ biex ikun hawn iktar għarfien dwar l-abbuż u l-użu tal-vjolenza domestika ġewwa pajjiżna.

Fil-passat tħejja diversi materjal biex jiġi mqassam fid-djar u dan jista’ jkompli jsir b’kollaborazzjoni mal-Kunsilli Lokali Maltin u Għawdxin kollha.

L-iskop għandu jkun li dawn il-fuljetti jitqassmu mill-uffiċini tal-Kunsilli Lokali meta r-residenti jżuru l-uffiċini tal-Kunsilli biex jagħmlu xi qadi tagħhom.

Il-Kunsilli Lokali jistgħu jgħinu b’mod aktar effettiv u dan b’diversi modi. Naf li fil-passat kien hemm Kunsilli Lokali li organizzaw taħditiet u laqgħat ta’ informazzjoni li kienu mmexxija minn esperti f ’dan il-qasam sabiex jagħtu tagħrif dwar kif wieħed jista’ joħroġ minn dan iċċirku ta’ abbuż u x’miżuri hemm u li wieħed jista’ jieħu biex anki possibbilment jilqa’ minn qabel. Ċertament li meta persuna tkun qed issofri minn xi tip jew ieħor ta’ vjolenza domestika, mhux faċli li ssib il-kuraġġ u titkellem u aktar minn hekk, tieħu l-passi neċessarji biex tibda ħajja ġdida ’l bogħod mill-aggressur tagħha jew tiegħu.

Inizjattiva oħra tista’ tkun li jiġu mfassla attivitajiet apposta għal vittmi simili fejn dawn, bil-kunfidenzjalità kollha, jkollhom ċirku ta’ ħbieb fejn jaqsmu l-esperjenzi tagħhom u jgħinu lil xulxin. Dan għaliex l-esperjenza li wieħed ikun għadda minnha tista’ twassal biex tkun ta’ gwadann għal ħaddieħor għax twassal biex wieħed jinduna minn qabel meta l-affarijiet ikunu se jibdew jiggravaw.

Ikun interessanti jekk din il-Kummissjoni u l-Kunsilli Lokali jidħlu fi ftehim simili fejn ikunu jistgħu jassistu lil xulxin, bl-għan ewlieni jkun li filwaqt li jikber l-għarfien, dawk il-vittmi jsibu appoġġ morali u psikoloġiku anki fil-lokalità tagħhom stess.

17

06.05.2018

kullhadd.com

ĦALLU L-ĠUSTIZZJA SSIR EDITORJAL

Fuq kollox, żgur li min jemmen fir-rule of law ma jġibx ruħu kif ġab ruħu Jason Azzopardi fl-aħħar jiem fil-Parlament

Prinċipju bażiku f ’pajjiż li jirrispetta r-rule of law hu li l-ġustizzja titħalla taħdem b’serenità.

F’pajjiżna għandna istituzzjonijiet ġudizzjarji b’saħħithom. Dan ma ngħiduhx aħna.

Dawn l-istituzzjonijiet mhux biss għandhom il-fiduċja tal-maġġoranza assoluta f ’pajjiżna. Iżda wkoll hemm istituzzjonijiet internazzjonali li kontinwament jimmarkaw kemm jaħdmu tajjeb. Semmejna fl-aħħar ġimgħat il-fiduċja li wriet il-Kummissjoni Ewropea b’rabta ma’ investigazzjonijiet li saru f ’pajjiżna.

Iktar minn hekk sa din il-ġimgħa stess l-għassies tal-Kunsill tal-Ewropa dwar il-korruzzjoni, il-GRECO, innota kif pajjiżna kien fost dawk li implimentaw b’mod sħiħ bidliet suġġeriti b’rabta mal-ġudikatura. Prova oħra, jekk qatt kien hemm bżonn, ta’ kemm pajjiżna jgħożż l-indipendenza u s-serjetà tas-sistema ġudizzjarja tiegħu.

Iżda, donnu dan is-serħan ilmoħħ dwar is-sistema ġudizzjarja tagħna hawn min irid jimminah b’kampanji moqżieża,

bi spin mhux pruvat u b’attakki mhux xierqa.

Kulħadd jaf li f ’pajjiżna għaddejjin numru ta’ inkjesti maġisterjali b’rabta ma’ allegazzjonijiet li saru, partikolarment mill-Oppożizzjoni.

Min jirrispetta r-rule of law iħalli dawn l-inkjesti li qed isiru minn maġistrati jitlestew u mhux jimmontaw kampanja madwar id-dinja biex jirriċiklaw l-istess allegazzjonijiet bil-għan li jitfgħu pressjoni kbira fuq il-ġudikatura. Minn jemmen fir-rule of law ma jġibx ruħu hekk.

Fuq kollox, żgur li min jemmen fir-rule of law ma jġibx ruħu kif ġab ruħu Jason Azzopardi fl-aħħar jiem fil-Parlament. Dak tiegħu huwa aġir ta’ politiku li ma jirrispettax ir-rule of law.

Fil-Parlament għamel allegazzjonijiet b’rabta mal-operazzjoni li qabdet lill-allegat qattliela ta’ Daphne Caruana Galizia li kienu miċħuda b’mod immedjat mill-Pulizija u mis-Servizz tas-Sigurtà.

Dan ma kienx biżżejjed. Jason Azzopard iddefenda l-fatt li l-gidba tiegħu qalha taħt privi-

leġġ parlamentari u wera li ma kienx lest jirrepeti dak li qal barra mill-Parlament. Prova jtappan is-suċċess li kellhom il-forzi tal-ordni f ’pajjiżna biex jibdew isolvu dan id-dellit u jressqu n-nies il-Qorti bil-politika partiġjana tiegħu.

Jason Azzopardi, bħala avukat u deputat tal-Oppożizzjoni għandu jifhem ir-responsabbiltajiet tiegħu lejn is-saltna tad-dritt. Però minflok jagħmel hekk qed iġib ruħu b’mod li jista’ jimmina l-ġustizzja f ’każ fejn hemm tliet persuni jiffaċċjaw il-ġustizzja. Dan f ’każ fejn għal raġunijiet strambi kien hemm gideb dwar evidenza importanti. Min qal li din l-evidenza mhijiex għandu u min qal li qiegħda għandu u li kien għalih ikissirha jew jaħraqha.

B’rabta ma’ dan ma nistgħux ma ninnotawx ukoll id-diskors kontradittorju dwar ċerti libelli li kienu nfetħu kontra Daphne Caruana Galizia. Filli l-familja tisfida biex il-libelli jibqgħu hemm għax se jsallbu lil min għamilhom u filli tilmenta u toħloq pressjoni, saħansitra internazzjonali, biex dawn ikunu rtirati. Intqal li mhux rispett li

dawn il-libelli baqgħu għaddejjin. Il-mistoqsija sempliċi hi; għaliex dan il-logħob?

Ninnotaw ukoll kif iċ-Chief of Staff tal-Prim Ministru, Keith Schembri, u l-Ministru Konrad Mizzi spiċċaw ma jixhdux f ’każ li fetħu kontra Simon Busuttil minħabba l-allegazzjonijiet tiegħu.

Dan għax il-Maġistrat iddeċieda li ma jismax ix-xhieda minħabba l-mod kif Busuttil u David Casa marru għandu b’allegazzjonijiet oħra.

Bl-aġir ta’ dawn in-nies qed joħroġ bl-iktar mod ċar li hawn min qed jagħti l-impressjoni l-ġustizzja ma ssirx biex ikun jista’ jkompli jitma’ n-narattiva politika tiegħu li f ’Malta m’hawnx rule of law.

Minkejja dan xorta waħda nagħmlu appell lil kulħadd biex ifittex ir-raġuni u jħalli l-ġustizzja taħdem.

Fuq kollox aħna konvinti li minkejja li hawn min irid ifixkel id il-ġustizzja għal darb’oħra din se tagħmel xogħolha tajjeb. Għax dan pajjiż fejn tirrenja r-rule of law u mhux id-dwejjaq ta’ erba’ persuni.

IL-ĦIDMA GĦAL MALTA T’GĦADA CATHERINE

FENECH

Membru fl-Eżekuttiv Nazzjonali PL

Baħar ta’ nies irrispondew għas-sejħa tal-PL f ’Jum il-Ħaddiem b’turija t’appoġġ u fiduċja lejn dan il-Gvern li litteralment qajjem lil pajjiżna fuq saqajh, qed iżomm lil poplu ferħan u jgħix fis-serenità u mhux talli qed ngħixu fl-aħjar żmien illum imma qed jaħseb għal żmien aqwa għal għada u pitgħada.

Mhux ta’ b’xejn li l-Oppożizzjoni flimkien mal-forzi tad-dlam u tan-negattività f ’pajjiżna ħalfu li jattakkaw, ifixklu u jħammġu lil pajjiżna barra minn xtutna, bit-tama li jnaffru l-investiment li ġej f ’pajjiżna bil-glalen. Jafu li l-protesti f ’pajjiżna m’għandhom l-ebda effett fuq il-poplu għax il-poplu jaf sew li qed jgħix tajjeb u l-ġid qed imissu kulħadd. Bħal dejjem meta l-PN ikunu fl-oppożizzjoni huma jirrikorru għal ħsara minn barra l-pajjiż.

Madanakollu, il-barranin huma konxji dwar il-polz tal-poplu u kemm dan il-Gvern għandu appoġġ. Bħalma jaslulhom “aħbarijiet” ta’ tfixkil ninsab persważa li jaslulhom u josservaw l-aħbar-

ijiet ta’ ġid li qed jinħoloq filpajjiż u ta’ kemm dan il-Gvern igawdi fiduċja li qiegħda dejjem tikber fost l-elettorat. U għalhekk wieħed jasal biex jaħseb li l-attakki mill-midja barranija jistgħu jkunu wkoll azzjoni sintomatika ta’ għeneb qares għax tuġagħhom żaqqhom jaraw dan l-iżgħar pajjiż fl-UE qed iġib dawn ir-riżultati pożittivi kollha u jattira tant ġid u investiment, meta pajjiżi kbar Ewropej qed ikollhom riżultati xejn pjaċevoli ta’ qgħad u dejn li jiżdied.

Is-sena l-oħra pajjiżna rreġistra l-ogħla surplus madwar l-UE, b’surplus ta’ aktar minn €436 miljun jew 3.9% tal-ġid nazzjonali. Dan hu l-ogħla surplus osservat fl-UE f ’10 snin. Meta nħarsu lejn it-tnaqqis tad-dejn insibu li Malta kellha it-tieni l-ogħla rata ta’ tnaqqis fid-dejn madwar l-UE b’5.4% tal-ġid nazzjonali. Dan ifisser li d-dejn tal-Gvern għall-PDG naqas għall-50.8% fis-sena 2017 u mistenni li jkompli jonqos sa 43.4% fl-2019. Dawn iċ-ċifri jikkonfermaw li f ’erba’ snin ilGvern ħassar id-dejn kollu li sar minn tliet amministrazzjonijiet preċedenti.

Irridu nsemmu li l-2017 kienet sena ta’ elezzjoni ġenerali. Din kienet l-ewwel darba fl-istorja ta’ pajjiżna li sena li fiha kien hemm elezzjoni ġenerali kien hemm fiha titjib fil-finanzi talGvern. Fl-2012 pajjiżna rreġistra defiċit ta’ €362 miljun żieda

mid-defiċit ta’ €219 miljun sena qabel. Mhux ta’ b’xejn il-KE daħħlet lil pajjiżna fil-proċedura ta’ defiċit eċċessiv. Hekk kienu jafu jagħmlu gvernijiet Nazzjonalisti. Nonfqu dak li mhux tagħna u mbagħad Alla jarana, mbagħad iħallsu wiedna u wlied uliedna. X’għaqal ta’ Gvern tal-ġurnata meta minkejja elezzjoni ġenerali il-finanzi ta’ pajjiżna spiċċaw bl-akbar surplus fl-istorja.

Jekk inħarsu lejn ir-rata ta’ qgħad insibu li skont ċifri mill-Eurostat naraw li f ’Marzu li għadda Malta kellha t-tieni l-inqas rata ta’ qgħad fost it-28 pajjiż tal-UE, bi 3.3%. Ir-rata medja ta’ qgħad fl-UE kienet ta’ 8.5%. L-ekonomija Maltija kompliet tirreġistra tkabbir b’saħħtu ħafna matul l-2017, bil-PDG reali jitla’ b’6.6%.

Ir-ritmu tat-tkabbir fil-PDG f ’Malta kien kważi tliet darbiet aktar minn dak irreġistrat fiż-żona tal-ewro. L-aħħar tbassir tal-Bank Ċentrali ta’ Malta u kif ukoll tal-KE jissuġġerixxi li t-tkabbir ekonomiku hu mistenni li jibqa’ b’saħħtu.

Aħbarijiet sbieħ ukoll fl-isfida sabiex jiġi meqrud għalkollox il-faqar. Minn sitwazzjoni li toqrob lejn il-Portugall illum il-ġurnata pajjiżna għandu rati li jħabbtuha ma’ dawk Skandinavi li huma xempju għall-kwalità tal-ħajja. Fl-2012 l-ammont ta’ nies li jgħixu f ’faqar assolut kien tela’ għal 37,000, li fisser

20,000 persuna f ’faqar assolut f ’ħames snin. Fl-2017 in-numru ta’ persuni f ’Malta f ’din il-qagħda naqsu għal 14,000 persuna. B’hekk f ’ħames snin kien hemm 23,000 persuna li nħarġu minn din il-qagħda mwiegħra.

Dan ma jfissirx li l-Gvern hu kuntent. Ma nkunux kuntenti qabel ma jkun hemm ħadd f ’din is-sitwazzjoni. Però l-Gvern qiegħed fit-triq it-tajba sabiex dan it-tragward tal-eliminazzjoni tal-faqar jintlaħaq.

Nixtieq nagħmel ftit osservazzjoni lejn il-KĠA tal-PL li saret matul il-ġimgħa li għaddiet. Kienet mill-ġdid Konferenza Ġenerali ta’ suċċess fejn spikkaw l-interventi numerużi ta’ żgħażagħ, interventi li kienu studjati, attwali u viżjonarji.

Dan jawgura tassew futur sabiħ għal-PL. Spikka wkoll il-fatt li fl-elezzjoni tal-Eżekuttiv Nazzjonali tal-PL ġew eletti diversi uċuħ ġodda, ħafna minnhom żgħażagħ u aktar minn hekk għall-ewwel darba fl-istorja ġew eletti ammont akbar ta’ kandidati nisa milli rġiel. Nieħu l-okkażjoni biex nirringrazzja lid-delegati sħabi li għal sena oħra erġajt ingħatajt il-fiduċja tagħhom u ġejt eletta mill-ġdid bħala Membru tal-Eżekuttiv Nazzjonali. Bla dubju l-qofol tal-KĠA kien l-għeluq tagħha bid-diskors mistenni, mirqum u viżjonarju tal-Mexxej tagħna l-Prim Ministru Dr. Joseph Muscat.

Nagħlaq din l-opinjoni billi nikkundanna bla riżervi l-attakki li saru dan l-aħħar fuq id-deputati nisa tan-naħa tal-Gvern. Hija għarukaża u ipokrezija kif deputati tal-Oppożizzjoni li kienu għadhom kif ivvutaw favur l-emendi fil-liġi fuq il-vjolenza domestika, wara ftit ġranet infexxew f ’tgħajjir u disprezz lejn l-Onor. Segretarja Parlamentari Julia Farrugia Portelli. Huwa tassew ħasra u aġir ta’ stmerrija li dan l-atteġġjament ta’ disprezz kompla b’messaġġ maħmuġ fuq il-midja soċjali fuq sit uffiċjali tal-PD. X’għajb.

Bullying u kliem ta’ disprezz lejn deputati, esponenti u partitarji Laburisti qatt ma jaqtgħu, partikolarment lejn id-deputati nisa Laburisti. Kull aġġettiv dispreġġattiv u abbużiv li tista’ timmaġina. Tidħol ftit fil-midja soċjali u taqra l-kummenti tal-qarrejja tal-gazzetti elettroniċi jkollok minn kull xorta ta’ aġġettivi kkuluriti li l-qarrejja u l-kummentaturi Nazzjonalisti jagħtu lejn dawk li jappoġġjaw lil dan il-Gvern, bħal nagħaġ, mogħoż, tiġieġ, boloh, ħamalli, injoranti, illitterati, faxxisti, eċċ eċċ. U dan kollu għax juru l-appoġġ lejn Gvern Laburista. Ma jimpurtax. Aħna nwieġbu bis-serenità u bit-tbissima u billi nibqgħu naħdmu flimkien, ponn wieħed sabiex inkomplu naraw li dan il-partit jibqa’ jagħmel suċċess u ġid fil-gvern.

18

06.05.2018

kullhadd.com

ĦIDMA LI TRODD LURA

Intervista mal-Ministru għat-Trasport, l-Infrastruttura u u l-Proġetti Kapitali Dr. Ian Borg.

Ta’ spiss nisimgħu bi proġetti infrastrutturali kbar li qegħdin jinħadmu mill-Ministeru għat-Trasport, l-Infrastruttura u l-Proġetti Kapitali, iżda dan l-aħħar qegħdin naraw ukoll xogħol li jaffettwa lill-Maltin u lill-Għawdxin b’mod aktar soċjali. Fil-fehma tiegħek, x’kontribut qiegħed jagħti l-Ministeru għal dan l-aspett?

Nieħu pjaċir nara l-effetti pożittivi li l-ħidma tagħna u tal-entitajiet assoċjati mal-Ministeru qegħdin iħallu fuq is-soċjetà. Dan ma narawhx imsarraf biss filfrott li jħalli warajh xogħol infrastrutturali li jnaqqas il-konġestjoni, ir-riskju tal-inċidenti u t-tniġġis fl-arja, iżda wkoll fid-diversi skemi li qegħdin inniedu bilħsieb li ntejbu l-kwalità tal-ħajja li qegħdin jgħixu n-nies f ’pajjiżna.

Dawn l-iskemi jkollhom diversi benefiċċji diretti u indiretti, iżda qatt ma jonqos li minnhom jibbenefika b’mod dirett iċ-ċittadin jew ir-resident

ta’ pajjiżna. Il-Gvern għandu l-kapaċità li joħroġ dawn l-iskemi permezz tal-ġid ekonomiku li l-pajjiż qiegħed irendi, u mbagħad sta għalija u għall-kollegi tiegħi fil-kabinett li jkollna l-impenn li dan ilġid insarrfuh f ’benefiċċji għall-poplu skont id-dekasteru tagħna.

Min-naħa tal-Ministeru tiegħi, diġà nedejna erba’ skemi differenti li qegħdin jissarrfu f ’ġid soċjali minn Jannar ta’ din is-sena sa issa, jiġifieri f ’temp ta’ erba’ xhur. Rajna kif erġajna nedejna u tejjibna l-iskema tal-iskrappjar ta’ vetturi qodma favur dawk aktar ġodda, fejn

l-applikant jiggwadanja minn benefiċċju monetarju f ’forma ta’ għotja. Nedejna t-tieni edizzjoni tal-iskema ‘Irrestawra Darek’, fejn il-Gvern qiegħed irodd lura sa 70% mill-ispejjeż li jidħol fihom il-poplu sabiex jirrestawra l-faċċata taddar tiegħu li tinsab f ’Żona ta’ Konservazzjoni Urbana. Din is-sena rajna kif daħħalna l-kunċett tar-ring-fencing biex nagħtu ċerta preferenza lil gruppi aktar vulnerabbli fis-soċjetà. Mal-Awtorità tal-Ippjanar ftaħna wkoll skema ġdida bl-isem ‘Sebbaħ il-Lokal’, li se tkun qiegħda tħalli ħafna frott f ’komunitaji-

et fejn il-Kunsilli Lokali ma jgħaqqdux daqstant flus fid-Development Planning Fund tagħhom, u li issa se jingħataw l-għajnuna sabiex iħaddru u jsebbħu spazji miftuħa għall-pubbliku fil-lokalitajiet tagħhom. L-aħħar iżda mhux l-inqas, nhar it-Tnejn li għadda nedejna għal darb’oħra l-iskema ta’ rifużjoni ta’ VAT li ma kienx dovut iżda li tħallas xorta minn sidien ta’ vetturi li ġew reġistrati fl-2007.

Il-Gvern qiegħed iniedi ħafna skemi; issa jeħtieġ li l-poplu jieħu l-passi meħtieġa biex jibbenefika minnhom.

Semmejt xi skemi li ġejjin min-naħa tal-Awtorità tal-Ippjanar. Sikwit nisimgħu bl-iżvilupp li qiegħed isir madwar il-gżejjer tagħna. Min-naħa tiegħek, temmen li l-Gvern u l-Awtorità tal-Ippjanar qegħdin jagħtu kontribut sabiex jimmitigaw din is-sitwazzjoni?

Meta kwalunkwe pajjiż ikun għaddej minn boom ekonomiku tat-tip li għaddejja minnu Malta, l-effett se jidwi ma’ diversi setturi differenti, u ma jonqosx li s-settur tal-ippjanar ikun affettwat ukoll. Il-prosperità ġġib magħha influss ta’ xogħol u residenti ġodda li jkomplu jiġġeneraw aktar ġid, u dan iżid ukoll id-domanda għall-bini, bis-settur tal-kostruzzjoni li bħalissa għaddej minn boom innifsu. Bħalma d-domanda għall-kostruzzjoni tħalli frott ekonomiku, din ikollha wkoll effetti

li mhumiex mixtieqa, bil-maġġoranza tagħhom relatati mal-ambjent u mal-pajsaġġ arkitettoniku Malti.

Dak huwa l-prinċipju ta’ ‘Irrestawra Darek’; li nagħtu inċentiv sabiex in-nies ikollhom aktar riżorsi li jgħinuhom jirrestawraw proprjetà diġà eżistenti – proprjetà f ’Żona ta’ Konservazzjoni Urbana. Ħafna minn dawn il-proprjetajiet huma mibnija bi stili partikolarment Maltin, u huma tifkira li tkompli ssaħħaħ il-wirt kulturali u arkitettoniku tagħna. B’dan il-mod,

aħna qegħdin inħajru lix-xerrejja ġodda żgħażagħ biex jinvestu fi proprjetajiet bħal dawn, bil-Gvern li qiegħed jagħtihom opportunità ta’ għajnuna finanzjarja.

Wara 12-il ġurnata biss minn meta nfetħet din l-iskema, ħabbarna li ġew assorbiti l-fondi kollha għall-pubbliku ġenerali – il-poplu qiegħed juri biċ-ċar l-impenn tiegħu li jaħdem id f ’id malGvern, favur il-konservazzjoni ta’ dak li writna mingħand missirijietna.

Semmejt ukoll ‘Sebbaħ il-Lokal’, li se

tkun qiegħda tgħin biex diversi lokalitajiet jingħataw nifs ġdid permezz ta’ tħaddir tal-ispazji pubbliċi tagħhom, inizjattiva bżonjuża f ’dan iż-żmien ta’ żvilupp.

Il-kostruzzjoni hija realtà; l-iżvilupp huwa realtà. Id-dmir tagħna huwa li naraw li l-progress isir b’mod sostenibbli, u min-naħa tiegħi impenjat li nkompli nimbotta sabiex ninċentivaw lill-poplu u lir-residenti tagħna biex jagħmlu għażliet dejjem aktar sostenibbli.

19

06.05.2018

kullhadd.com

Dan huwa Gvern li jagħti – Gvern li jrodd lura, u Gvern li jaħdem għall-ġid tal-pajjiż li huwa tant għal qalbna

Is-soċjetà magħmula minn diversi faxxi. Kif qiegħed jaffettwa lil nies ġejjin minn partijiet varji tas-soċjetà dan it-tip ta’ inċentivar?

Hawnhekk tajjeb li nerġa’ nagħmel referenza għall-iskema ‘Irrestawra Darek’. Għal din is-sena, żidna l-baġit b’€2 miljun, biex wasalna għal total ta’ €10 miljun, u minn dawn allokajna €2.5 miljun għal setturi partikolarment vulnerabbli fis-soċjetà.

Iddeċidejna li napplikaw il-kunċett ta’ ring-fencing għall-pensjonanti li għandhom aktar minn 65 sena, għal persuni b’diżabilità, u għal għaqdiet mhux governattivi. Għalfejn għamilna dan? Hekk kif rajna li neliminaw il-karti permezz ta’ applikazzjoni elettroni-

ka, għarafna li jista’ jkun hemm problema ta’ aċċessibilità, fejn forsi nies li huma inqas familjari mat-teknoloġija, ikunu jeħtieġu aktar assistenza u għalhekk jieħdu aktar ħin biex japplikaw.

Ma xtaqniex li minħabba dan l-iżvantaġġ, dawn in-nies jispiċċaw ikunu tard wisq biex jibbenefikaw. Għarafna wkoll li l-għaqdiet mhux governattivi ta’ sikwit ikollhom proprjetajiet li jeħtieġu xi tip ta’ restawr fil-faċċata tagħhom, iżda mhux dejjem ikollom il-finanzjament neċessarju. Rajna kif dan nikkoreġuh billi nirriservaw am-

mont ta’ flus għalihom ukoll.

Fil-każ ta’ persuni b’diżabilità għamilna pass ftit akbar, u ddeċidejna li nwessgħu l-iskema sabiex tinkludi wkoll xogħlijiet li jżidu l-aċċessibilità fid-djar ta’ dawn in-nies. Dan jista’ jsir permezz ta’ xogħol strutturali, bħal rampi u tagħmir ieħor, jew ix-xiri u twaħħil ta’ tagħmir speċjalizzat għall-mobbiltà jew biex jaqdi bżonnijiet oħra. Aħna impenjati li naraw li l-persuni b’diżabilità jkomplu jgħixu fil-komunità tagħhom, u qegħdin nagħmlu ħilitna biex nagħmlu l-parti

tagħna hawnhekk ukoll.

Meta fassalna l-iskema tal-iskrappjar tal-vetturi, ukoll żammejna dan l-element ta’ aċċessibilità f ’moħħna. Fil-fatt, il-Gvern alloka €100,000 għal skema li tagħti sa €10,000 meta wieħed jirreġistra taxi jew vettura misjuqa minn xufier li hija aċċessibbli għas-siġġu tar-roti meta abbinata mal-iskrappjar ta’ vettura ta’ ċerta età.

Xogħolna jkopri diversi responsabbilitajiet, iżda l-ebda waħda mhi importanti daqs il-kwalità tal-ħajja tal-poplu li aħna nirrappreżentaw.

X’inhu l-messaġġ li tixtieq twassal lill-poplu Malti u Għawdxi kull meta jisimgħu bi skemi bħal dawn?

Il-messaġġ huwa wieħed ċar kristall – il-Gvern qiegħed hawnhekk mhux biss biex jirrappreżenta l-bżonnijiet u d-drittijiet tal-poplu tiegħu, iżda wkoll biex itejjeb il-kwalità tal-ħajja tagħhom permezz tal-ħidma tiegħu.

Il-pajjiż għaddej minn żmien ta’ ġid u prosperità. Jiena, bħal sħabi fil-kabinett, nemmen li huwa d-dmir tiegħi li nara

kif nista’ nagħti kontribut sabiex dak il-ġid jerġa’ jitqassam għall-benefiċċju tal-poplu, u dan qiegħed jidher fix-xogħol li qegħdin nagħmlu.

Jidher fil-ħidma infrastrutturali li qiegħda tħalli ħafna frott pożittiv kemm f ’termini ta’ inqas ħin mitluf fit-traffiku, kif ukoll f ’aktar sigurtà.

Jidher fix-xogħlijiet li jsiru mid-Dipar-

timent tax-Xogħlijiet u l-Infrastruttura, li jwettqu ħafna ħidma fil-komunitajiet Maltin u Għawdxin. U jidher ukoll fi skemi bħal dawn, li jwasslu l-ġid tal-Gvern fil-bwiet tal-poplu Malti u Għawdxi, favur pajsaġġ arkitettoniku mġedded u kkonservat, favur arja aktar nadifa, favur il-korrezzjoni ta’ żbalji li saru minn Gvernijiet preċedenti, u

favur komunitajiet isbaħ u b’ambjent aħjar.

Min-naħa tiegħi jiena impenjat li nkompli naħdem sabiex il-poplu jkompli jgawdi aktar minn skemi bħal dawn u minn xogħol dedikat. Dan huwa Gvern li jagħti – Gvern li jrodd lura, u Gvern li jaħdem għall-ġid tal-pajjiż li huwa tant għal qalbna.

20

06.05.2018

kullhadd.com

DIXXIPLINI GĦAL TUL IL-ĦAJJA Kitba ta’ RAMONA PORTELLI Dan l-aħħar ix-xena tal-moda lokali dejjem qiegħda tikber, u aktar persuni qegħdin jinteressaw ruħhom fiha.

F’daqsxejn ta’ gżira għandna ħafna persuni midħla f ’kull aspett tal-moda.

Fosthom sirt naf persuna li ilha snin midħla sew u dan l-aħħar bdiet ukoll tgħaddi t-talenti tagħha lil studenti interessati li jsiru jafu aktar dwar il-moda. Qed nirreferi għal Janice Grech.

Għandha 41 sena, omm ta’ żewġ ulied, Yanika (Miss Malta) ta’ 22 sena u Miguel ta’ 17-il sena. Twieldet Santa Venera u għexet il-Mellieħa, San Ġwann, Buġibba, il-Mosta, l-Ingilterra u anke Għawdex. Hija għalliema tal-immudellar, kif ukoll fotografa. Bħala passatempi tħobb timxi u żżomm ruħha fit fiżikament, kif ukoll tiżfen. Kull fejn iddawwar ħarsitha tara ritratt u għalhekk il-fotografija għaliha barra xogħol hija passatemp u passjoni.

Tiddeskrivi lilha nnifisha bħala persuna trankwilla u xejn ma jaqtgħalha qalbha. Tħobb tferraħ lil ħaddieħor.

Temmen ħafna fiż-żgħażagħ, u s-sigriet biex takkwista l-ħbiberija tagħhom u biex jisimgħu minn dak kollu li tgħidilhom hu l-mod kif tħares lejhom, taċċetta l-gosti u l-opinjonijiet tagħhom u tkellimhom bħala ħabiba aktar matura minnhom u mhux bħala ġenitur tagħhom. Dan kollu jista’ jagħmlilhom id-differenza fil-futur tagħhom.

Ta’ min jgħid li minn meta Janice kienet ċkejkna kienet tagħmel parti mill-grupp ta’ żeffiena ta’ Alison White. Ħadet diversi diplomi fiżżfin. Eventwalment miż-żfin qalbet għall-immudellar. Ħallejt f ’idejha sabiex telabora aktar. “Minn meta kelli erba’ snin bdejt nitgħallem niżfen l-iskola ta’ Alison White, fejn tħarriġt fil-ballet, fir-Russian ballet, fil-jazz u fit-tapping, u komplejt nistudja sa sentejn ilu. Ta’ età żgħira kont bdejt ftit l-immudellar fil-qasam tar-reklami, u ta’ 14-il sena għamilt żewġ korsijiet ma’ Caroline Borg u Marisa Grima. Bla dubju li l-background taż-żfin għeni ħafna għall-immudellar u anke viċi versa. Iż-żfin jibnilek karattru fejn tidħol dixxiplina u għalhekk meta ġejt biex

nimmudella kienet aktar faċli għalija. Għeni biex inkun fil-ħin u nobdi r-regoli biex il-koreogarfija nitgħallimha aktar malajr. Iż-żfin għeni biex inżomm il-fiżiku tiegħi tajjeb. Fil-korsijiet tal-immudellar tgħallimt inkun aktar pożittiva, nibni kunfidenza fija nnifsi u tgħallimt ukoll nagħmel il-makeup u llum sirt ngħallmu lil ħaddieħor u anke nagħmlu fid-djar privatament.

Iż-żfin wassalni għal grad li anke stajt ngħallem u dan għeni biex inkun għalliema. Dan wassalni wkoll biex seba’ snin ilu ftaħt skola tal-immudellar għax ħassejtni komda li dak li tgħallimt

jien, stajt issa ngħallmu lil ħaddieħor.

Kien hawn li f ’din l-iskola nsiġt flimkien l-immudellar, iż-żfin u l-fitness flimkien mal-fotografija u l-make-up.

Fil-korsijiet tiegħi nisħaq fuq l-personalità taż-żgħażagħ u kif iżommu ruħhom u jħarsu lejn kamera tar-ritratti biex isiru mudelli li jippużaw għar-ritratti wkoll u mhux mudelli tal-catwalk biss,” bdiet tgħidli dwarha Janice.

Fil-fatt ta’ 14-il sena bdiet timmudella u ħadet sehem f ’Miss Christmas, Miss Elegance u Miss Cutex. Wara xi snin li għexet l-Ingilterra fejn studjat il-fotografija u l-interior design, irritor-

nat Malta b’żewġ ulied. Hawn Malta bdiet taħdem bħala fotografa tal-moda ma’ aġenzija oħra tal-immudellar u wara ftit fetħet għal rasha u ħolqot ilVipaj Modelling Centre li issa nbidel f ’akkademja bi studio ġdid fil-Mosta. “Meta binti kellha 14-il sena u bdiet anke hi timmudella, kont naħdem mal-aġenzija li kienet taħdem magħha hi u bdejt neħdilha r-ritratti jien stess. Din l-aġenzija waqfet minn dan ix-xogħol u ħtaft iċ-ċans li niftaħ l-aġenzija tiegħi, Vipaj Modelling Centre. L-esperjenza tiegħi li għext ħassejt li stajt ngħaddiha lil żgħażagħ oħra. Emmint u nħossni determinata aktar minn qatt qabel li nwassal il-messaġġ li l-immudellar mhuwiex biss għal min irid isir mudell, iżda biex jingħeleb is-self esteem baxx u anke l-bullying. It-tagħlim tiegħi hu bbażat ħafna biex jgħin lil tfajliet u anke ġuvintur joħorġu minn qoxrithom u jitgħallmu jħobbu lilhom infushom. U billi ddeċidejt li nħarreġ lill-istudenti tiegħi b’mod ħolistiku dwar oqsma differenti u mhux biss kif jimxu fuq il-catwalk, ħassejt li ċ-ċentru li mmexxi għandu jkun magħruf bħala akkademja u għalhekk riċentement beda jissejjaħ Vipaj Academy,” kompliet tgħidli.

F’din l-akkademja tagħha, l-istudenti qed jiġu mħarrġa b’mod professjonali bħala mudelli u kantanti. Il-mudelli jitħarrġu f ’dik li hi catwalk, fitness, dehra u personalità, make-up, immudellar għar-ritratti, drama għall-mudelli u jistudjaw filfond l-istorja tal-moda u l-immudellar.

Il-kantanti jitħarrġu kif iġibu ruħhom fuq il-palk bħala kunfidenza u koreogarfija taż-żfin waqt id-diska tagħhom.

Barra minn hekk, jiġu mgħallma kif ikollhom interazzjoni mal-udjenza.

Fil-fatt ta’ min jgħid li l-lezzjonijiet tmexxihom kollha Janice, għax temmen b’tagħlim ta’ one-on-one, kemm mal-mudelli, kif ukoll mal-kantanti.

“Irrid inwasslilhom l-esperjenzi koll-

21

06.05.2018

kullhadd.com

ha ta’ ħajti b’mod dirett u anke fl-arti tal-immudellar u taż-żfin. Barra minn hekk l-istudenti stess jgħallmuk eżatt xi jridu minnek u x’għandhom bżonn u b’dan il-mod nista nwassalhom fuq l-ogħla podju ta’ dak li jkunu jridu jaslu għalih,” sostniet miegħi Janice.

B’attitudni soda fil-mixja jafu juru li kapaċi bħal kulħadd Barra dan kollu, Janice hija wkoll l-organizzatriċi ta’ diversi fashion shows u fil-passat tellgħet bejn 40 u 50 mudella barra minn Malta f ’konkorsi jew fashion shows. Torganizza wkoll Miss Europe Continental f ’Malta u organizzat ukoll Miss A New Star Malta u Miss Intercontinental. Tiffoka ħafna ħin u enerġija, speċjalment sa ma tgħaqqad il-grupp ta’ kontestanti.

“L-akbar preparamenti hu li nagħfas fuq il-mixja tat-tfajliet. Huwa fattur kbir li l-Maltin l-aktar li jbatu meta jikkompetu barra hija fil-personalità, fejn jien indaħħlilhom f ’moħħhom li b’attitudni soda fil-mixja juru li kapaċi bħal kulħadd, jekk mhux aktar. Fil-fatt kelli ħafna suċċessi fejn kien hemm min rebaħ Miss A New Star fl-Italja, bħal Jasmine Camilleri, li biex ħadet dan it-titlu kellha timmudella, tkanta u tiżfen. Emanuela Quattrocchi rebħet titlu f ’Miss Europe Continental u dan wassalha għal kuntratti fil-qasam tal-moda fl-Italja.

Flimkien ma’ dawn kien hemm diversi titli li ntrebħu, bħal ShowGirl, Canto u oħrajn,” ikkonfermatli Janice.

Mistoqsija x’tippreferi bejn l-immudellar, il-fotografija u t-tagħlim tagħhom, Janice saħqet miegħi li ma tistax tagħżel bejn l-fotografija u li tgħallem. “Meta ngħallem inħoss emozzjoni kbira u sodisfazzjon li nara l-istudenti jikbru, u meta neħdilhom ir-ritratti nħoss l-istess emozzjoni meta nara wiċċhom jixgħel u jħossuhom kburin b’dak li jkunu qed jaraw fuq l-istess ritratt.

Sfortunatament, l-immudellar hu arti litteralment under estimated f ’pajjiżna. Ħadd ma jara u jagħraf id-determinazzjoni u s-sagrifiċċji li wieħed jagħmel biex jasal f ’dan il-qasam. Jiddispjaċini ħafna li nara kantanti u sportivi li jiġu megħjuna mill-istat u mid-Dipartiment tal-Edukazzjoni, filwaqt li fil-qasam tal-immudellar lanqas jingħataw permess mill-istess skola biex imorru jirrappreżentaw lil pajjiżna. U aħna bħal ħafna pajjiżi oħra għandna poplu ffissat fuq il-moda u l-ħwejjeġ jixtrihom skont dak li jara fl-isfilati inkella fuq ir-ritrat-

ti bil-ħwejjeġ milbusa minn mudelli,” żvelat miegħi.

B’kurżità fuqi ridt nieħu l-opinjoni ta’ Janice dwar ix-xena tal-immudellar hawn Malta, kif hi personali tħares lejn il-moda lokali. “Ħa nkun franka u bla kantunieri f ’din it-tweġiba. Wasal iżżmien li jieqaf il-monopolju li hawn fil-qasam tal-immudellar. It-tgħajjir u t-tmaqdir bejn aġenziji u organizzaturi jrid jieqaf u inutli li jekk naraw xi ħadd qed jikber jingħaqdu l-oħrajn kollha biex ikissruh jew ikissruha. Żgur li dan mhux jagħmel ġid. Barra minn hekk irridu nkunu aktar professjonali f ’din l-industrija billi nwasslu fuq il-catwalk mudelli b’mixja eleganti, b’attitudni professjonali u b’fiżiku li jagħmel ġieħ lill-mudelli, lil din l-industrija u lid-djar tal-moda li jirrappreżentaw. Mhux kull tfajla jew ġuvni twil hu mudell, mhux kull wiċċ sabiħ hu mudell. L-immudellar hu professjoni u għandu jwassal lill-mudelli li jibdew jitħallsu u jagħmlu karriera minnu u mhux npoġġuhom hemm biex jidhru u naqilgħu l-flus minn fuqhom,” qaltli bl-aktar serjetà Janice.

Hemm bżonn inqas kwantità u aktar kwalità Kompliet tgħidli li hawn wisq titli fil-vojt li ma jwassluk imkien ħlief li wieħed jaqla l-belli liri minn fuqhom. “Dan qed jaqta’ qalb it-tfajliet meta jiġu biex jieħdu sehem f ’kompetizzjonijiet serji.

Anke l-istazzjonijiet televiżivi għandhom jagħtu opportunità lil min irid jaħdem b’mod professjonali u mhux bid-dilettanti basta l-istazzjon ibigħ l-air time. Dan kollu jwassal biex flaħħar din il-professjoni li jien insejħilha arti tibda tittieħed bis-serjetà mill-awtoritajiet. Jekk nitfgħu lil kull min jiġi fuq it-televiżjoni u l-poplu hemm barra flok jieħu pjaċir jiddieħaq bihom mhux qed nagħmlu ġieħ la lill-mudelli ta’ vera u lanqas lill-industrija tagħna. Hemm bżonn inqas kwantità u aktar kwalità.

Wasalna fi stat li qed tikber klikka li jekk ma tkunx tagħmel parti minnha, bħall-mażunerija jqaċċtuk ’il barra u lanqas tieħu ritratt ma jħalluk. U dan ġara u jiġri lili, iżda mhux ser naqta’ qalbi għax nemmen li jekk tkun serju u taħdem b’mod professjonali tasal u t-tfajliet jibdew jemmnu fik,” saħqet Janice.

Rigward taħsibx li t-tfajliet Maltin qed iħabbtuha mat-tfajliet barranin f ’dik li hija xena tal-immudellar u l-moda,

Janice kkonfermat miegħi li hawn tfajliet li qed jagħmlu forma ta’ suċċess u qegħdin fid-dinja tal-moda barra minn Malta, anke jekk dawn ftit jew xejn jiġu rikonoxxuti mill-istat u anke mill-midja.

Dawn ikunu hemm meta jkun hemm xi kantant jew sportiv biss.

Kollox ma’ kollox, skont Janice sabiex mudella tippreżenta lilha nnifisha fuq catwalk jew għal xi kompetizzjoni, irid ikollha personalità, edukazzjoni, tagħrif ġenerali, sbuħija u fiżika.

Ta’ min iżid jgħid ukoll li bint Janice - Yanika tħarrġet minnha stess fl-immudellar, u llum spiċċat bħala Miss Malta 2017. Ħadt il-kummenti tagħha dwar dan il-fatt, u b’liema mod qed tisħaq warajha llum il-ġurnata li kisbet dan it-titlu prestiġjuż. “Ili snin ngħallem il-mudelli u dawn l-aħħar erba’ snin kont ukoll l-għalliema uffiċjali tal-catwalk ta’ Glamorous Entertainment għall-kompetizzjonijiet tagħhom fosthom Miss Malta. Meta binti applikat għal din kompetizzjoni lanqas kienet qaltli u wriet xewqa li tidħol għaliha bil-merti kollha tagħha. Matul il-ħames xhur ta’ qabel il-finali jien ħarriġt lilha u lill-kontestanti l-oħra kollha flimkien. Ovvjament ma’ Yanika kont ili snin twal naħdem fuq il-mixja u anke l-fotografija u dan għenha biex tkun brainwashed mill-prietki tiegħi fil-lezzjonijiet. Li binti waslet li tirbaħ dan it-titlu prestiġjuż kien ta’ unur doppju għalija, kemm bħala għalliema, però ħafna ikbar ukoll bħala omm. Ħadd ma jista’ jiddeskrivi l-ferħ u l-biki li ħakimni meta smajt l-għajta li Miss Malta hi Miss Buġibba li kienet binti. Yanika issa għandha sena impenjattiva. U żgur li flimkien ma’ Vince Taliana tal-Glamorous Entertainment, jien ser inkun warajha tul din is-sena kollha biex ngħinha tasal għal Miss Earth. U ser inkun qed ngħinha tasal għal kull deċiżjoni li tieħu meta titlobni l-pariri,” sostniet Janice.

Fl-aħħar nett Janice xtaqet tgħaddi messaġġ lill-qarrejja ta’ din il-gazzetta.

“Aħna lkoll rebbieħa. Kulħadd għandu jaħdem u jemmen biex jasal fejn jixtieq u kulħadd għandu jilbes il-kuruna inviżibbli. L-immudellar hu waħda mit-toroq għall-futur taż-żgħażagħ kollha għax meta tagħmel lil dawn iżżgħażagħ jemmnu fihom infushom dan ser jgħinhom jaslu aktar fid-dinja tax-xogħol u f ’karrieri tal-moda fejn hi l-akbar industrija fid-dinja kollha.

Nispiċċa bil-motto tal-akkademja:- If fashion with attitude is a crime…we plead guilty.”

Meta ngħallem inħoss emozzjoni kbira u sodisfazzjon li nara l-istudenti jikbru, u meta neħdilhom irritratti nħoss l-istess emozzjoni meta nara wiċċhom jixgħel u jħossuhom kburin b’dak li jkunu qed jaraw fuq l-istess ritratt

22

06.05.2018

kullhadd.com

reċensjoni tal-

KTIEB

MAGNI TAŻ-ŻMIEN Tifel għaddej jittajpja fuq il-laptop.

Għandu proġett tal-iskola xi jlesti u qed ifittex l-informazzjoni għalih fuq Google u jiġbor kollox flimkien … fl-istess ħin qed jara l-vidjos u … erm, jisma’ l-mużika, jilgħab il-logħob u jiċċettja ma’ sħabu online. Tant hu medhi f ’li qed jagħmel, li bilkemm ikellem lil nannuh, avolja ilu ftit mhux ħażin ma jarah.

U mbagħad, f ’salt … plaħħ! Imur iddawl. U wara ftit taqa’ l-batterija tal-laptop. Issa x’se jagħmel? Kif se jispiċċa l-proġett tal-iskola? Kif se jisma’ l-mużika? Paniku!

U fil-pront jidħol in-nannu. B’torċ. U tajprajter antika. U grammofonu. U xi LPs tal-jazz. U, fuq kollox, ħafna u ħafna kotba.

It-tifel iħares lejn dawn l-affarijiet strambi kollha: “E?” Ir-reazzjoni tan-nannu: “Aħa!” U hekk tibda konverżazzjoni ħelwa immens bejniethom, konverżazzjoni li bħalha kienu ilhom ħafna ma jkollhom.

Flimkien, in-nannu u n-neputi jirnexxilhom jispiċċaw il-proġett tal-iskola fil-ħin.

Iktar tard dakinhar, wara li jiġi lura d-dawl, in-nannu jagħti titwila lejn il-laptop, li issa reġa’ xegħel. Wiċċ in-nannu jixgħel ukoll. Ipoġġi, jiftaħ il-laptop u jibda jesperimenta f ’din id-dinja ġdida.

Magni taż-Żmien huwa ktieb għat-tfal oriġinarjament ippubblikat il-Brażil.

Din mhix storja dwar in-nostalġija jew dwar kif “kemm kollox kien aħjar fl-antik”. Magni taż-Żmien hija storja dwar ir-relazzjoni moderna bejn in-nanniet u

n-neputijiet; dwar kif jinteraġixxu l-ġenerazzjonijiet antiki mat-teknoloġija; u dwar kif il-ġenerazzjonijiet il-ġodda jqisu d-dinja diġitali. It-teknoloġija ħakmitna tant li ma nafux ngħixu mingħajrha? U l-ġenerazzjonijiet ta’ qabilna għandhom ukoll ir-rwol ifakkruni dwar il-ġmiel li nikkomunikaw fid-dinja reali u mhux biss dik virtwali? Dan il-ktieb jiftaħ bibien għad-diskussjoni bejn it-tfal, il-ġenituri u n-nanniet.

It-traduzzjoni, eċċellenti, hi tal-poetessa Claudia Gauci. Dan il-picture book huwa mmirat għal tfal ta’ bejn il-5 u 7 snin u hu ideali kemm biex jinqara lit-tfal meta jkunu għadhom ċkejknin, kemm biex imbagħad jinqara mit-tfal stess meta jikbru ftit ieħor.

IL-KULLEĠĠ TAL-PRINĊPIJIET PERFETTI Kieku ibnek jgħidlek li jrid jibda jmur il-lezzjonijiet taż-żfin, jew li la jikber jixtieq isir ħajjat jew jiftaħ salon taddwiefer, x’tagħmel? a) Tgħidlu “Prosit, m’hawnx għalik!” b) Tibqa’ bla kliem bl-inkwiet u x-xokk ċ) Tgħidlu “Ma. Tarax. M’għandekx. Ċans.”

Sfortunatament, għalkemm nixtiequ nemmnu li ngħixu f ’soċjetà progressiva, ħafna ġenituri żgur li jagħżlu ċ-(ċ).

Il-Kulleġġ tal-Prinċpijiet Perfetti, miktub fl-oriġinal Portugiż minn Eliandro Rocha u illustrat minn Thiago Lopes, huwa ktieb għat-tfal li jittratta proprju din it-tema. Addattat għall-Malti minn Noel Tanti, din l-istorja simpatika tirrakkonta dwar tifel u tifla li ma ridux jgħixu skont ir-rwoli assenjati lilhom is-soċjetà ta’ żmienhom: Valentino jrid isir ħajjat filwaqt li Sophia trid

issir perit. Iż-żewġ karrieri huma tradizzjonalment assoċjati mal-ġens oppost, u għalhekk it-tnejn li huma jaffaċċjaw l-ostakli u oppożizzjoni ta’ dawk ta’ madwarhom għax qed jitbiegħu min-norma.

Huwa ktieb li jisfida l-isterjotipi ta’ ġens u jiċċelebra l-fatt li mhux kull tifel u tifla toqgħod għan-nozzjonijiet tradizzjonali ta’ li tkun tifel jew tifla. Ilmessaġġ ta’ Il-Kulleġġ tal-Prinċpijiet Perfetti huwa li t-tfal għandhom ikunu kburin tal-għażliet tagħhom, u jaċċettaw iddiversità fi tfal oħra madwarhom.

“Bħala pubblikaturi ħassejna responsabbiltà li ninkoraġġixxu lit-tfal kollha ma jkunux esklużi fi kwistonijiet ta’ identità,” qal Chris Gruppetta, ilpubblikatur tal-Merlin Publishers.

“Għażilna dan il-ktieb proprju għax nemmnu li kulturà stabbilita minn snin

twal tista’ tinbidel u taġġorna ruħha biss jekk noħolqu kuxjenza fost it-tfal, u nagħmlulhom il-kuraġġ iwettqu l-ħolm tagħhom minflok ma bilfors jagħmlu dak li s-soċjetà tistenna minnhom,” qal. “Il-kotba għandhom iservu ta’ opportunità għat-tfal biex jesploraw il-ġdid,” speċjalment fi żmien fejn issoċjetà qiegħda tagħti tifsiriet usa’ talkelma “ġens”.

Il-Kulleġġ tal-Prinċpijiet Perfetti jiddiskuti tematiċi kumplessi ġewwa storja simpatika, anki umoristika, b’mod sensittiv u tagħti lok għal diskussjoni bejn it-tfal u l-ġenituri, iżda wkoll bejn l-adulti li se jaqraw dan il-ktieb.

M’hemmx età fissa għat-tfal li jaqrawh. Huwa ktieb ideali kemm biex jinqara lit-tfal li għadhom ċkejknin, kemm eventwalment biex jinqara mittfal stess la jikbru ftit.

Mistoqsija: Xi xtaqu jsiru Valentino u Sophia?

Ibagħtu r-risposta tagħkom lil: Kompetizzjoni Ktieb, KullĦadd, ONE Complex A 28B, Industrial Estate, il-Marsa MRS 3000, u tidħlu biċ-ċans li tirbħu l-kotba MAGNA TAŻ-ŻMIEN u KULLEĠĠ TAL-PRINĊPIJIET PERFETTIIr-rebbieħ jitħabbar nhar il-Ħadd 13 ta’ Mejju.

Ir-rebbieħa huma mitluba jiġbru l-ktieb mill-ONE Complex, il-Marsa, billi jippreżentaw il-karta tal-identità, flimkien mal-ittra li se tintbagħtilhom minn din il-gazzetta, mit-Tlieta sal-Ġimgħa bejn id-09.00 u t-15.00, u s-Sibt bejn l-10.00 u l-16.00, festi pubbliċi esklużi.

Intant, ir-rebbieħ tal-ktieb IL-MISTERI TAT-TABIB GUSTAV HARDING huwa: D. VELLA - ĦAL BALZAN

IDĦOL BIĊ-ĊANS LI

TIRBAĦ €100

04

Ġemma’ l-kupuni ta’ ħames ġimgħat wara xulxin kif ukoll wieġeb il-mistoqsija marbuta mal-aħbarijiet. Ibgħathom f’daqqa lil: KOMPETIZZJONI €100, KullĦadd, ONE Complex, A 28 B, Industrial Estate, Il-Marsa MRS 3000

Kemm kibru l-azjendi fis-settur finanzjarju?

It-tweġiba: Isem: Numru tat-telefown:

Indirizz:

23

TIFEL EROJ

06.05.2018

kullhadd.com

MARY ISTORJA CHETCUTI MILL-

Il-Bonded Labour Liberation Front (BLLF) organizza laqgħa pubblika sabiex ifakkar għeluq is-sentejn mindu fl-1992 il-Pakistan daħħal illiġi li tipprojbixxi x-xogħol sfurzat tat-tfal.

Għall-BLLF (front ibbażat fil-Pakistan stess li ilu mill-1967 jiġġieled kontra l-iskjavitù tat-tfal) din il-liġi kienet kisba kbira; madankollu minħabba sistema korrotta jibqgħu jżuru żona industrijali wara l-oħra sabiex jinfurmaw lill-adulti li huwa illegali tħaddem lit-tfal.

Fil-Pakistan persuni taħt l-età tax-xogħol jitħaddmu l-aktar ġewwa fabbriki tat-twapet, tal-ħjata u talbriks fost oħrajn.

Minn qalb il-ġemgħa nies li waqfu jisimgħu lill-kelliema tal-BLLF ħareġ tifel ċkejken li għalkemm mistħi wera x-xewqa li jitħalla jagħti l-esperjenza tiegħu bħala tifel lsir. Ir-rakkont tiegħu ixxokkja lil dawk preżenti.

Iqbal Masih twieled fl1983 fi ħdan familja fqira mir-raħal ta’ Muridke, ftit kilometri ’l bogħod minn Lahore. Missieru abbanduna ’l-familja meta Iqbal kien għadu tarbija u ommu, Inayat Bibi, ħarġet taħdem bħala ħassiela fid-djar tannies ħalli tkompli tgħajjex lil uliedha waħedha.

Kienu jieħdu ħsieb Iqbal iż-żewġ ħutu bniet akbar minnu u jiftakar jiġri warajhom jilgħab fl-għelieqi viċin darhom; kien żmien ferrieħi.

B’xorti ħażina, it-tfulija ta’ Iqbal intemmet ħesrem fletà ta’ 4 snin meta ommu ma setgħetx tagħmel mod ieħor u kellha tissellef somma flus biex tagħmel it-tieġ ta’ ħuh il-kbir.

Imprenditur Pakistani li sellifha 600 rupee (ekwivalenti għal €8) ġegħelha tagħtih liċ-ċkejken Iqbal biex iħaddmu jinseġ it-twapet fil-fabbrika tiegħu u b’hekk jagħmel tajjeb għad-dejn.

Tfal żgħar huma preferuti mis-sidien produtturi ta’ twapet fini għall-fatt li s-swaba ċkejknin u delikati tagħhom huma aktar ħfief biex jorbtu l-ħajt oħxon li jintuża għall-insiġ.

Il-jum tax-xogħol għal Iqbal u mijiet ta’ tfal oħra-

jn kien jibda maż-żerniq u jispiċċa 14-il siegħa wara għal sitta jew sebat ijiem fil-ġimgħa. It-tfal jiġu kkatenati man-newl għax ta’ tfal li huma jippruvaw jaħarbu biex imorru lura għand il-ġenituri tagħhom.

L-arja fil-fabbrika hija fgata bl-għabra ħoxna li jagħmel il-ħajt tas-suf, barra li jaħdmu fi sħana kbira u mingħajr ventilazzjoni. Iqbal kien imġiegħel jaħdem il-ħin kollu bilqiegħda kokka tant li saritlu ħsara fix-xewka ta’ dahru li ma ħallitux jitwal iżjed. Fattur ieħor li effettwalu saħħtu kien l-ikel li jingħataw nieqes min-nutrimenti kollha meħtieġa għat-tfal ta’ età tenera bħal Iqbal. Bħallikieku dan kollu ma kienx biżżejjed moħqrija; min ma jobdix jissawwat u jiddendel għal sigħat rasu ’l isfel filwaqt li jitħalla mingħajr ikel.

Iqbal Masih baqa’ maqbud fl-iskjavitù bla ma kellu l-iċken ħjiel kemm kien jonqsu jagħmel f ’dal-infern biex ommu tkun ħallset lura d-dejn ma’ sid il-fabbrika.

Imma minflok jonqos, id-dejn kompla jiżdied għall-fatt li s-sid kien qed iżid mas-somma mislufa l-ispejjeż tal-ikel, it-taħriġ u l-għodda li kien qed jagħti lil Iqbal biex jinsiġlu t-twapet.

Meta kellu 10 snin irnexxielu jaħrab mill-fabbrika u ried imur jirrapporta lill-pulizija

Ħajjet iċ-ċkejken Iqbal inbidlet mil-lejl għan-nhar. Beda jattendi skola mwaqqfa mill-BLLF fejn mill-ewwel wera li kellu intelliġenza straordinarja

minn xiex kien għaddej hu u tfal oħrajn. Qabad jiġri u ma waqafx sakemm wasal quddiem l-għassa tal-lokal.

Malli Iqbal tenna mnejn ġie, il-kuntistabbli kien pront ħatfu minn spalltu u kaxkru lura għand sid il-fabbrika.

Is-sid xeħet ftit flus f ’idejn il-kuntistabbli b’turija ta’ ringrazzjament u l-imsejken Iqbal qala’ xebgħa biex jibqa’ jiftakarha u ma jerġax jitħajjar jaħrab.

It-tieni darba li ħarab mill-fabbrika kien appuntu sabiex jattendi għal-laqgħa tal-BLLF u bl-aktar mod spontanju u elokwenti ta rakkont dettaljat dwar minn xiex għaddejjin tfal lsira taħt idejn sidien bla skrupli.

Din id-darba Iqbal irrifjuta bis-saħħa kollha li jirritorna lura fil-fabbrika. Membri talBLLF serrħulu rasu li kienu sa jgħinuh u fil-fatt avukat tagħhom daħal f ’konfrontazzjoni ma’ sid il-fabbrika sakemm fl-aħħar waslu fi ftehim sabiex jinħeles Iqbal u kull tifel u tifla li kien qed iħaddem bi ksur tal-liġi. Ħajjet iċ-ċkejken Iqbal in-

bidlet mil-lejl għan-nhar.

Beda jattendi skola mwaqqfa mill-BLLF fejn mill-ewwel wera li kellu intelliġenza straordinarja, tant li fi żmien sentejn rebaħ borża ta’ studju fl-Istati Uniti tal-Amerka. Iqbal kien determinat li jkompli jistudja u jilħaq avukat biex b’hekk ikollu l-għodda ħa jeħodha kontra u jeqred l-iskjavitù.

Barra l-edukazzjoni, il-Front ħa ħsieb ukoll saħħet Iqbal; huwa beda jingħata trattament mediku biex jgħinu jkompli jitwal kif normalment jagħmlu tfal tal-età tiegħu.

Sadanittant, Iqbal kompla bil-ġlieda tiegħu kontra l-jasar tat-tfal fil-Pakistan.

Sar attivist ewlieni fi ħdan il-front li salvah u kien jieħu sehem f ’dimostrazzjonijiet fejn kien ikun wieħed mill-kelliema waqt il-laqgħat pubbliċi.

Ivvjaġġa barra mill-Pakistan u ta l-esperjenza tiegħu f ’ħafna pajjiżi fosthom l-Iżvezja u l-Istati Uniti tal-Amerka u ġie ppremjat għall-ġid kbir li għamel

bil-kuraġġ tiegħu. Ma kienx kollox ward u żahar għax irċieva theddid fuq ħajtu daqskemm irċieva tifħir.

Il-ħolma sabiħa ta’ dat-tifel eroj sfaxxat ħesrem fis-16 ta’ April 1995. Kien Ħadd il-Palm meta Iqbal flimkien ma’ żewġt iħbieb kienu qed jirritornaw id-dar wara funzjoni li attendew fil-knisja tar-raħal. F’ħin bla waqt żagħżugħ magħruf mal-pulizija ġie minn warajhom, spara fuq Iqbal u qatlu fuq il-post. L-aktar teżi probabbli hija li mafja Pakistana li tmexxi dawn il-fabbriki riedet tagħlaq ħalq it-tifel u xaħħmet persuna dipendenti mid-droga biex twettaq iddelitt. Il-verità baqgħet ma ħarġet qatt.

Bil-qlubija ta’ Iqbal Masih inħelsu mat-3,000 tifel u tifla mill-kruha tal-iskjavitù.

Ix-xogħol sfurzat tat-tfal għadu hemm imma l-ġlieda kontrih ma mititx ma’ daleroj ċkejken li dejjem saħaq b’leħen sod li t-tfal għandhom jingħataw l-għodda biex jitgħallmu mhux l-għodda biex jaħdmu.

24

06.05.2018

1

MADWAR kullhadd.com

L-AMERKA

FIL-QOSOR

2 1

VITTMI TA’ TRAFFIKAR TAL-BNEDMIN ĠEW MEĦLUSA Madwar 350 vittma ta’ traffikar tal-bnedmin ġew salvati mill-Pulizija fi 13-il pajjiż fil-Karibew u l-Amerka Latina.

L-operazzjoni ta’ salvataġġ b’koordinazzjoni mal-Interpol salvat irġiel, nisa u tfal milli jiġu traffikati barra minn pajjiżhom u sfurzati jaħdmu xogħol mhux mixtieq. Il-vittmi nstabu jaħdmu fi stabbilimenti li jiftħu matul il-lejl, f ’fabbriki, fi swieq, f ’irziezet u f ’minjieri b’uħud minnom bdew jaħdmu fi spazju ta’ kobor mhux iktar minn tebut. Uffiċjali tal-Pulizija arrestaw 22 persuna u kkonfiskaw ammont ta’ flus, mowbajls u kompjuters. Ir-rejds huma riżultat ta’ proġett li ilu għaddej għal dawn l-aħħar sentejn li hu ffinanzjat mill-Gvern Kanadiż.

2

L-INGILTERRA

3

FRANZA

IWISSIHA BIEX MA TIŻŻEWWIĠX

Thomas Markle kiteb ittra lill-Prinċep Harry iwissih bliżball oħxon li se jagħmel jekk jiżżewweġ lil oħtu. Huwa ddeskriva lil Meghan bħala mara superfiċjali u prużuntuża.

Qal ukoll li hija ġabet il-firda fil-familja Markle. Thomas qal ukoll li rrovinat lil missieru wara li żbankatu biex tirnexxi fiddinja ta’ Hollywood. Thomas kompla jgħid li oħtu minkejja s-suċċessi tagħha, qatt ma rat biex tirreċiproka u terġa’ tgħin lil missierha li kien taha kollox biex tirnexxi. Kompla jgħid li biex waslet fejn qiegħda issa huwa kollu mertu ta’ missieru u li hi lanqas rispett m’għad għandha għaliex lil familtha lanqas biss stednithom għat-tieġ. Thomas għalaq l-ittra billi qal lillPrinċep li għad għandu ċ-ċans u jħassar it-tieġ li mistenni jsir fid-19 ta’ Mejju li ġej.

AKTAR MINN 200 PERSUNA ARRESTATI F’PARIĠI

Il-Pulizija f ’Pariġi arrestaw aktar minn 200 persuna li kienu mgħammda u jipprotestaw filwaqt li kissru l-ħġieġ ta’ ħanut u taw in-nar lil numru ta’ vetturi. Il-grupp Anarkista, magħruf bħala Black Blocs, biddel protesta paċifika kontra l-President Emmanuel Macron f ’waħda mimlija vjolenza. Erba’ persuni, fosthom uffiċjal tal-Pulizija, indarbu ħafif. Id-dimostranti ġew ikkontrollati mill-Pulizija permezz ta’ gass tad-dmugħ kif ukoll permezz ta’ ilma li twaddab sabiex jinfirxu.

R ID-DINJA

25

06.05.2018

kullhadd.com

3

6

IĊ-ĊINA

4 6 5

PEPPA PIG IPPROJBIT FIĊ-ĊINA

Il-programm popolari tat-tfal Peppa Pig tneħħa mis-siti soċjali u siti ta’ tfittxija oħra fiċ-Ċina. Il-midja tal-istat qalet li dan sar wara li l-karattri tal-programm tat-tfal bdew jintużaw għal kontenut adult. Peppa Pig huwa ferm popolari fiċ-Ċina u, għalkemm huma maħluq għat-trabi u t-tfal żgħar, spiċċa popolari wkoll mal-adulti b’kontenut sesswali u suġġestiv.

5 4

L-INDJA

L-ITALJA

IT-TEŻORIER TAL-VATIKAN AKKUŻAT B’AVVANZI SESSWALI It-Teżorier tal-Vatikan il-Kardinal George Pell se jkun qed jgħaddi ġuri fuq akkużi ta’ avvanzi sesswali. Il-Kardinal Pell ċaħad dawn l-akkużi b’mod konsistenti. Madanakollu, nhar it-tlieta li għadda Maġistrat Awstraljan saħaq li kien hemm biżżejjed evidenza biex jitkompla l-każ.

Il-Kardinal li għandu 76 sena huwa wieħed mill-iktar uffiċjali b’saħħithom fil-Vatikan. Is-sena li għaddiet Pell ħa wkoll leave mill-ħidma tiegħu fil-Vatikan biex ikun jista’ jiffoka fuq dawn l-akkużi.

125 PERSUNA MEJTA KAWŻA TA’ MALTEMPATI TAR-RAMEL

Minn tal-inqas 125 persuna ġew irrappurtata mejta wara maltempati bir-ramel fl-Indja. Twissijiet uffiċjali javżaw li l-maltemp qawwi mistenni jkompli. Bosta villaġġi spiċċaw ġarrbu ħsarat kbar kawża ta’ rwiefen qawwija u sajjetti kundizzjonijiet li ħallew diversi persuni midruba. Kelliem għall-Pulizija tal-Indja qal li l-ammont ta’ persuni mejta mistenni jitla’ fil-jiem li ġejjin hekk kif dan hu l-akbar ammont ta’ persuni li nqatlu f ’20 sena.

26

06.05.2018

kullhadd.com

] SUDOKU SPONSORJATA MINN WELLA

Irbaħ xampù u conditioner tad-ditta Wella.

Aqta’ din il-logħba u ibgħatha lil: KOMPETIZZJONI WELLA, KullĦadd, ONE Complex, A 28 B, Industrial Estate, Il-Marsa MRS 3000 Isem: Indirizz:

C. MUSCAT - ĦAD-DINGLI

TISLIBA 225

Mimdudin:

Bi 3 Numri 002 308 548 834 B’4 Numri 0254 0998 1063 1555 1874 1875 2341 2374 2510 2830 2871 3302

3344 3694 4209 4954 5002 5154 5167 5375 5423 5708 6624 7396 7421 7577 7634 7751 8076 8507 8564 8626 8854

8971 9064 9983 B’5 Numri 12344 14475 15376 16377 18166 22542 23872 24802 32014 34262 50230 50526 56346 58741 73408

75145 75334 78452 80084 82904 94346 98484 B’6 Numri 285176 344487 730414 733404 846781 846786 862711 916302

Bi 8 Numri 12100145 24155876 25444058 54877414

65553464 66784456 78546655 92601951

IR-RIŻULTAT TAL-ĦADD LI GĦADDA

1.

4.

7,23.

9.

10.

12.

16.

18.

19.

20.

21.

23.

24.

Kompli l-qawl: Dak li jaħseb li jaf l-iżjed, jaf l-......... (5) Jagħmel togħma tajba fl-ikel (4) Forsi (6) Ipoġġu ż-żejt fih? (3) Issammru biex tużah(6) Kunjom (6) Alex Pisani Quattromani (1,1,1) Ara 11 Ara 17 Tagħmilha biex tirqaq?

(5) Ara 13 Ara 7 Iniżżel il-baħar (5)

Weqfin:

1.

Xilja (6) 2,3. Ferrex? (6) 3.

Ara 2 5.

Demm bla ras (3) 6.

Ben ....... (3) 8.

Jagħmluhom il-boloh?

(9) 11,18. Belt ferm bogħod

minn Malta (4) 12,21w. Tajt lil min jixrob (5) 13,21m. Sax-xfar! (6) 14.

Issewwi (6) 15.

Spiċċa (6) 17,19. Protettur? (6) 21.

Ara 12 wieqfa 22.

United Arab Republic

(1,1,1)

SOLUZZJONI TAL-AĦĦAR TISLIBA Mimdudin:

Weqfin:

1.Malti, 4.Xini, 7,16.Ninni, 9,21 wieqfa. Żarbun, 10.Tnalji, 12.Milend, 18,19.Iraqi, 20.Manek, 23.Niġu, 24.Ibred

1.Miżien, 2,22.Larinġ, 3,6.

Intimi, 5.Ill, 8.Infernali, 11,17.

Pinen, 12,21 mimduda. Mibni, 13.Lia, 14.Dakkar, 15.Milied

27

06.05.2018

kullhadd.com

GĦAQQAD IL-KAXXI

Għaqqad skont kemm hu l-valur li hemm fil-kaxxi.

Eżempju: Jekk f’waħda mill-kaxxi hemm valur ta’ 10, trid tgħaqqad 10 kaxxi żgħar li jridu jkunu jmissu ma’ xulxin u f’forma ta’ kaxxa jew rettanglu. Il-kaxxi kollha jridu jintużaw u kaxxa tista’ tintuża darba biss. Innumru huwa indikazzjoni tattotal ta’ kaxxi żgħar u mhux neċessarjament juri minn fejn għandha tibda l-kaxxa.

SIB IL-VALUR

Kull ittra fiha valur, uħud mill-valuri huma diġà mpoġġija. Uża dawn il-ħjilijiet biex issib ilkumplament tal-valuri tal-ittri.

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10 11 12

13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26

28

06.05.2018

kullhadd.com

DELIA SAB €65,000 OĦRA F’DAQQA • BAQA’ MA TA EBDA SPJEGA PUBBLIKA TA’ MIN FEJN ĠEW €130,000 F’XAHAR U NOFS Il-Kap tal-Partit Nazzjonalista, Adrian Delia, ħallas €65,000 oħra f ’taxxa f ’pagament wieħed. Dan il-pagament sar fl-aħħar jiem biex fi żmien xahar Adrian Delia sab €130,000 flus kontanti biex ħallashom lid-Dipart i m e n t t a t - Ta x x a bil-għan li jagħlaq il-kwistjonijiet kbar li kellu minħabba li għal diversi snin injora l-liġi u ġie jaqa’ u jqum mill-ħlas tat-taxxa tiegħu. Dan anke jekk kien qal

li jaqla’ €210 fis-siegħa.

Minħabba l-kritika li kien qed jaqla’ wara li sar Kap tal-Oppożizzjoni Delia kellu jibda jħallas u oriġinarjament kien wiegħed li se jagħmel hekk sa erba’ xhur ilu. Iżda, imbagħad beda jgħid li m’għandux flus f ’idejh.

Ironikament il-ħlas ta’ €65,000 oħra f ’daqqa sar fl-istess ġimgħa li l-gazzetti rrappurtaw bi prominenza li fid-dikjarazzjoni tal-assi tiegħu bħala Membru Parlamentari Adrian Delia ddikjara li għandu mas-€700,000 f ’self xi jħallas.

F’dan ix-xenarju kollu qed iqumu mistoqsijiet kbar. Dan għax il-ġimgħa li għaddiet irrappurtajna kif minn meta lejn l-aħħar tas-sena li għaddiet sa meta beda jagħmel dawn il-pagamenti fi flus kontanti, Delia ma biegħ ebda kumpanija li allura seta’ qal li minnha daħlu dawn il-flejjes. Iktar mid-doppju ta’ dak li bħala Kap tal-Oppożizzjoni se jkun qed jaqla’ f ’sena waħda. U huwa għal-

hekk li qed jitqajmu mistoqsijiet kbar. Sa issa l-uniku tip ta’ risposta li ta Delia kien fil-programm Realtà li meta magħfus għal darba tnejn mill-preżentatur tal-programm Brian Hansford qal li kien hemm klijenti li kien baqgħalhom jagħtuh. Iżda, la qal kemm, la qal min u lanqas ippubblika xi fatturi jew irċevuti biex jipprova dak li kien qed jgħid.

L-ewwel allegazzjonijiet serji ħafna dwar kif Adrian Delia kien imexxi l-kwistjonijiet finanzjarji tiegħu u l-assoċjazzjoni ta’ negozju li kellu saru minn Daphne Caruana Galizia. Hu dejjem ċaħad dak li qalet fil-konfront tiegħu iżda qatt ma laqa’ l-isfida li jitlob inkjesta maġisterjali dwaru. Saħansitra dawn l-allegazzjonijiet kienu waslu biex saret investigazzjoni fil-Partit Nazzjonalista u l-Eks Kap Simon Busuttil kien wasal biex qal li kien messu rtira l-kandidatura tiegħu.

B’hekk dawn il-manuvri u din l-aħbar mistennija tkompli żżid il-pressjoni interna.

Ironikament il-ħlas ta’ €65,000 oħra f’daqqa sar fl-istess ġimgħa li l-gazzetti rrappurtaw bi prominenza li fid-dikjarazzjoni tal-assi tiegħu bħala Membru Parlamentari Adrian Delia ddikjara li għandu mas-€700,000 f’self xi jħallas