Kullhadd 04.05.2014 by Kullħadd Editor

www.kullhadd.com

NITKELLMU MA’

MANUEL XUEREB DWAR L-UNJONI ÇIVILI

Il-Óadd 4 ta’ Mejju, 2014 Óar©a Nru 1,086

Ara pa©na 6 u 7

Prezz ›0.80

IL-PN MAQTUGÓ MIR-REALTÀ

INÇENTIV TAJJEB ÓAFNA

Il-President tal-g˙aqda Living Ability Not Disability (LAND) iddeskriviet l-iskema A+ b˙ala inçentiv tajjeb ˙afna. F’din liskema qed jipparteçipaw diversi Kunsilli Lokali bil-g˙an li jtejjbu l-aççessibilità g˙al persuni b’diΩabbilità. Filwaqt li sostniet li baqa’ xi jsir, il-President tal-LAND qalet li fl-a˙˙ar sena l-Gvern di©à ˙adem ˙afna g˙all-qasam taddiΩabbilità f’pajjiΩna. Ara pa©na 2

MIÛURA POÛITTIVA U KONKRETA

Jekk ikollok il-konsulenzi tal-miljuni ma tag˙tix kaΩ ir-ro˙s fil-fjuwil, qal il-Prim Ministru Joseph Muscat ilbiera˙ meta kien qed jindirizza attività politika f’G˙awdex. Il-Mexxej Laburista sostna li wie˙ed irid jistaqsi lil ˙addiema, lis-self employed, lill-bdiewa u lis-sajjieda biex jara jekk dan ir-ro˙s jag˙milhomx differenza fil-˙ajja tag˙hom. “Dik hi d-differenza bejn min hu maqtug˙ mir-realtà tal-poplu u min jifhem il-bΩonnijiet tannies,” qal il-PM b’referenza g˙ar-reazzjoni tal-Partit Nazzjonalista quddiem ir-ro˙s tal-fjuwils. “Ma ng˙idux li a˙na perfetti, iΩda ng˙idu li Ωidna x-xog˙ol, kabbarna l-ekonomija, ra˙˙asna lkontijiet u qed na˙dmu biex intejbu l-˙ajja lil kull persuna f’kull qasam.”

Iç-Chairperson tal-Konfederazzjoni Maltija g˙allOrganizzazzjonijiet tan-Nisa (MCWO) esprimiet sodisfazzjon g˙all-proposta tal-Gvern ippubblikata fid-dokument talPolitika g˙ax-Xog˙ol dwar il-leave tal-maternità. Il-Gvern qed jipproponi li j˙allas il-leave tal-maternità minflok min i˙addem. Din l-inizjattiva mhux biss tnaqqas l-ispejjeΩ g˙al min i˙addem, iΩda wkoll tg˙in lill-ommijiet li jixtiequ jibqg˙u jΩommu l-impjieg tag˙hom wara t-tqala.

Ara pa©na 3

X’KURRENTI GÓADDEJIN FIL-PN? Fl-a˙˙ar jiem id-Deputat Kap tal-PN Beppe Fenech Adami, Claudio Grech u l-eks Ministru Austin Gatt dehru jieklu flimkien ©o restorant finna˙a ta’ fuq ta’ Malta, fil-limiti ta’ Burmarrad. Sorsi infurmati qalu lil din il-gazzetta li l-im©ieba ta’ çertu deputati Nazzjonalisti qed tag˙ti l-impressjoni li jista’ jkun hemm xi manuvri g˙addejjin fi ˙dan il-Partit. Huwa mag˙ruf li Fenech Adami u Claudio Grech ja˙dmu mill-qrib u huma wa˙da minn tliet fazzjonijiet fi ˙dan il-PN. Austin Gatt huwa figura influwenti ˙afna fil-PN u qrib Fenech Adami u Grech. Id-dg˙jufija tal-Kap tal-PN Simon Busuttil qed tin˙ass u sena wara l˙atra tieg˙u di©à hemm garr qawwi fi ˙dan il-PN. Óafna qed jistaqsu jekk hemmx xi deputati li qed jippjanaw biex jikkontestaw b˙ala Kap u Viçi-Kap jekk il-PN jer©a’ jitlef l-elezzjonijiet tal-Parlament Ewropew. Intant, ilbiera˙ One News staqsa lil Beppe Fenech Adami jekk kienx qed joffri sfida lil Simon Busuttil, iΩda Fenech Adami wie©eb li huwa kien qed jag˙mel ix-xog˙ol ta’ Viçi-Kap u li kien qed jappo©©ja lill-kap tal-partit b˙al ma kienu qed jag˙mlu l-uffiçjali l-o˙ra tal-Partit Nazzjonalista.

Lokali

02 04.05.2014

“f’SENA L-GVErN DIÌÀ ÓADEM “QED NAGÓMLU ÓAfNA GÓAL DAN IS-SEttUr” DAK LI HU SEWWA” Daniela Schembri, President tal-LAND

Fl-a˙˙ar jiem g˙alqu l-applikazzjonijiet g˙all-iskema A+, li fiha ipparteçipaw 26 kunsill lokali minn madwar Malta u G˙awdex. Il-kunsilli ppreΩentaw pro©etti bil-g˙an li jtejbu l-aççessibbiltà g˙al persuni b’diΩabbiltà. Minn 27 applikazzjoni ppreΩentati, eventwalment se jintg˙aΩlu tlieta, li bejniethom se tinqasam is-somma ta’ €48,000 sabiex jitwettqu dawn il-pro©etti. Il-kunsilli lokali li pparteçipaw f’din l-iskema kienu l-Birgu, il-Fgura, il-Furjana, Óal Balzan, Óal G˙arg˙ur, Óal G˙axaq, Óal Qormi, ÓaΩ-Ûabbar, ÓaΩ-Ûebbu©, l-Imqabba, Marsaskala, il-Mosta, il-Mellie˙a, in-Nadur, Tal-Pietà, Ra˙al Ìdid, ir-Rabat (G˙awdex), is-Sannat, San Pawl il-Ba˙ar, Tas-Sliema, is-Swieqi, il-Belt Valletta, ix-Xag˙ra, ix-Xewkija, iΩ-Ûejtun u Ω-Ûebbu© (G˙awdex). F’kummenti li tat lil din il-gazzetta, il-President tal-g˙aqda LAND (Living Ability Not Disability), Daniela Schembri, qalet li l-iskema A+ imnedija mill-Gvern hija inçentiv tajjeb ˙afna. “L-iskema A+ hija inçentiv tajjeb ˙afna mill-Gvern, u ta min ifa˙˙ru, g˙ax bih ˙a jg˙in ˙afna u ˙afna nies,” sostniet Schembri. Ûiedet tg˙id li l-pro©etti li ©ew ippreΩentati mill-kunsilli lokali g˙andhom ikunu bΩonjuΩi u importanti immens biex verament inkunu nistg˙u ng˙idu li hemm inkluΩjoni g˙al persuni b’diΩabbiltà f’Malta. Mistqosija dwar il-problemi tal-aççessibbiltà li persuni b’diΩabbiltà j˙abbtu wiççhom mag˙hom fl-ir˙ula, Schembri semmiet il-problemi ta’ aççess fil-˙wienet u anke fil-banek. Dwar il-bankini, Schembri qalet li dawn qed jitran©aw ˙afna, iΩda xi kultant ikunu n-nies stess li jo˙olqu problema, b˙al meta, pereΩempju, i˙allu l-boroΩ taΩ-Ωibel fin-nofs. “In˙oss li f’sena l-Gvern di©à ˙adem ˙afna g˙al dan is-settur,” temmet tg˙id il-President tal-LAND, “anke fir-rigward tal-Kunsill Nazzjonali Persuni b’DiΩabbiltà.”

“HEMM bÛoNN tA’ ÓILIEt ÌoDDA fIS-SEttUr tUrIStIKU” Il-Ministru g˙at-TuriΩmu Edward Zammit Lewis

Is-settur turistiku huwa wie˙ed li jesperjenza evoluzzjoni kontinwa li tpo©©i sfidi ©odda quddiem il-gvernijiet li jridu jirsistu biex jo˙olqu prodott li jispikka fost il-˙afna li hemm fil-vetrina internazzjonali. Biex dan ise˙˙ mhuwiex biΩΩejjed li jsir investiment fl-aspett materjali ta’ dan is-settur, imma hemm bΩonn ukoll ta’ ta˙ri© kontinwu biex il-˙addiema involuti f’dan is-settur ikunu jistg˙u jag˙tu servizz tal-og˙la kwalità li jikkumplimenta l-prodott li qed joffru. Dwar dawn l-isfidi, din il-gazzetta tkellmet mal-Ministru g˙at-TuriΩmu Edward Zammit Lewis, li stqarr li g˙ad hemm nuqqas ta’ çertu ˙iliet fis-settur turistiku. Fost l-o˙rajn, dan in-nuqqas qieg˙ed jin˙ass f’dawk laspetti li jaqg˙u ta˙t il-kategorija soft skills b˙all-kommunikazzjoni, im©ieba tajba u lingwi li jitkellmu bihom il-viΩitaturi li ©ejjien minn source markets ©odda. Barra minn hekk, qieg˙ed jin˙ass il-bΩonn ta’ iktar kuxjenza u g˙arfien ta’ dak li huma prodotti u servizzi Maltin u li jag˙milna differenti minn nazzjonijiet o˙ra, b˙all-ikel, il-kultura u l-kwalità tal-˙ajja tag˙na. Fla˙˙ar, il-Ministru tat-TuriΩmu semma wkoll li hemm il-˙tie©a ta’ ˙iliet ©odda li g˙andhom x’jaqsmu ma’ swieq ©odda li pajjiΩna jixtieq jattira fil-futur – aspett li Gvern preΩenti ser jindirizza fiΩ-Ωmien li ©ej. Zammit Lewis fakkar li t-turiΩmu jse˙˙ f’ambjent li dejjem qieg˙ed jevolvi u li huwa ukoll wie˙ed kompettittiv, allura jrid isir a©©ornament kontinwu li ji©i rifless f’tibdil fit-ta˙ri©, fit-tag˙lim, il-prattiçi, u investimenti ©odda sabiex b’hekk is-settur turistiku Malti u dawk li ja˙dmu fih jibqg˙u dejjem kompetittivi. “L-oqsma responsabbli mit-tag˙lim u t-ta˙rig fit-turiΩmu di©à qeg˙din jitkellmu bejniethom. Il-Gvern qed ja˙dem flimkien ma’ dawn l-entitajiet bil-g˙an li jindirizza dawk in-nuqqasijiet u bil-mira li jilqa’ l-isfidi msemmija aktar ’il fuq,” temm jg˙idilna l-Ministru.

Il-Ministru Helena Dalli

“Hemm minnkom li forsi qed ta˙sbu li qed nimxu ’l quddiem malajr ˙afna. Imma jien g˙andi perspettiva differenti. A˙na qed nag˙mlu dak li hu sewwa, dak li jmissu sar Ωmien twil ilu. M’g˙andux ikun hemm çittadinanza tat-tieni klassi, la g˙al persuni trans u lanqas g˙al ˙add” Meta kienet qed tindirizza l-˙ames Kunsill Ewropew dwar it-Transgender li sar f’Budapest, il-Ministru g˙adDjalogu Soçjali, Affarijiet tal-Konsumatur u Libertajiet Çivili, Helena Dalli, tkellmet dwar l-avvanz li qed tag˙mel Malta fir-rikonoxximent tad-drittijiet tal-minoranzi, fosthom ta’ persuni LGBTI. Kien diskors imqanqal dak li sar mill-Ministru Dalli, li kienet il-kelliema ewlenija preΩenti g˙al dan il-Kunsill, u kienet evidenti l-ammirazzjoni ta’ dawk preΩenti g˙al Malta, li huwa l-ewwel pajjiΩ fl-Ewropa li da˙˙al lIdentità tal-Ìeneru fil-Kostituzzjoni. Fost l-o˙rajn il-Ministru semmiet il-pass li g˙amel pajjiΩna x-xahar li g˙adda meta l-Parlament approva lLi©i dwar l-Unjoni Çivili li tirrikonoxxi d-drittijiet u lobbligi g˙al koppji tal-istess sess fuq l-istess livell b˙aΩΩwie© çivili. Spjegat kif, fl-istess ˙in, il-Parlament approva wkoll li tkun emendata l-Kostituzzjoni biex toffri protezzjoni kontra kull tip ta’ diskriminazzjoni fuq baΩi ta’ orjentazzjoni sesswali u identità tal-©eneru. Il-Ministru Dalli fissret kif il-pass li jmiss se jkun il-li©i dwar l-Identità tal-Ìeneru, liema abbozz qieg˙ed quddiem il-Kunsill Konsultattiv tal-LGBTI g˙all-evalwazzjoni. Hija enfasizzat li persuni trans m’g˙andhomx jitqiesu b˙ala çittadini tat-tieni klassi u m’g˙andux ikun hemm pre©udizzji min˙abba fatturi li jag˙mluna differenti minn xulxin, g˙ax a˙na lkoll bnedmin l-ewwel qabel kull ˙a©a o˙ra. Il-Ministru Dalli qalet li l-Gvern Malti huwa kommess li jassigura li persuni trans i˙ossuhom milqug˙a, siguri, u li jistg˙u jeΩerçitaw id-drittijiet kollha tag˙hom ming˙ajr ebda biΩa’, vjolenza jew fastidju min˙abba lidentità tal-©eneru tag˙hom.“Din hija Malta li nixtiequ ng˙ixu fiha. Din hija Malta li rridu nilqg˙ukom fiha meta ti©u ΩΩuruna,” tenniet Dr Dalli. Hija enfasizzat il-˙tie©a ta’ aktar edukazzjoni u fl-istess ˙in li jkun assigurat li d-diskriminazzjoni ma sse˙˙x. Dr Dalli temmet tg˙id li bir-riformi le©iΩlattivi li se tkun qed tag˙mel, Malta tista’ sservi ta’ mudell poΩittiv g˙al persuni trans fil-bqija tal-Ewopa. Intant, il-Kunsill Ewropew kien indirizzat ukoll millKummissarju G˙oli tal-Ìnus Mag˙quda Navy Pillay.

Lokali

04.05.2014 03

312 IMPJIEGI ÌODDA F’GÓAWDEX “G˙awdex jista’ jer©a jag˙ti sinjal b’sa˙˙tu ˙afna. Meta tkellimt li f’G˙awdex hemm ix-xewqa g˙al bidla, ˙add ma kien emmini, g˙ax kienu jg˙idu li l-G˙awdxin ma jinbidlux, iΩda l-G˙awdxin i˙arsu ‘l quddiem, u llum ilfiduçja li kont urejt jiena fihom, urewha lura u urewha bi kbir. PerswaΩ li G˙awdex jista’ jer©a jag˙ti sinjal b’sa˙˙tu ˙afna fl-24 ta’ Mejju li ©ej.” Dan stqarru l-Prim Ministru u Mexxej tal-Partit Laburista Joseph Muscat waqt li kien qieg˙ed jindirizza attività politika fix-Xag˙ra, G˙awdex. Kul˙add g˙andu jag˙mel il-kalkoli Il-Prim Ministru sostna li fl24 ta’ Mejju kul˙add g˙andu jag˙mel il-kalkoli tieg˙u, anke min hu mwe©©a’, g˙ax minkejja li persuna tista’ tkun imwe©©a’ fil-fond ta’ qalbha taf li dan huwa Gvern li ja˙dem u li qed jag˙mel iddifferenza fil-˙ajja tan-nies. Il-PM sostna li l-Politika

Ritratt: JOE CAMENZULI g˙al G˙awdex kienet, g˙adha u tibqa’ dik ta’ xog˙ol f’G˙awdex g˙all-G˙awdxin Dr Muscat spjega kif g˙allkuntrarju ta’ dak li qed jg˙id il-Partit Nazzjonalista, f’G˙awdex dan il-Gvern ˙oloq 312–il post tax-xog˙ol ©did u dan bil-kontra tal-10 postijiet tax-xog˙ol li n˙olqu

fl-a˙˙ar 9 xhur ta’ Gvern Nazzjonalista. L-istess fuq is- selfemployed , fejn fl-ewwel 9 xhur ta’ Gvern Laburista kien hemm 404 self-employed ©did f’G˙awdex, bil-kontra tal-50 li n˙olqu fl-a˙˙ar 9 xhur ta’ Gvern Nazzjonalista.

Tal-PN ja˙bu tag˙hom

l-kelliema

Il-Mexxej Laburista stqarr kif birra©un kollu, allura, qed ja˙bu lkelliema tag˙hom g˙al G˙awdex, g˙ax il-kritika Ωgur ma tistax ti©i mill-istess partit li falla fil-˙olqien tax-xog˙ol. “G˙alkemm g˙adna ma wasal-

niex, Ωgur li n-numri huma importanti ˙afna,” sostna l-Prim Ministru. Huwa qal li fil-bidu tal-le©iΩlattura l-Gvern beda ja˙dem fuq ilYacht Marina u l-Cruiseliner terminal, u b˙al ma ra˙˙as il-kontijiet f’din l-ewwel sena, f’din ille©iΩlattura se jkun kemm ittwettiq ta’ pro©ett li minnu ser jieklu bosta familji. “Bdejna na˙dmu wkoll fuq pro©etti iΩg˙ar, iΩda li wkoll i˙allu l-frott. Óaddie˙or kull darba li semma’ pro©ett, dejjem kien pro©ett li ©ie u telaq millewwel. A˙na mxejna b’mod differenti u b’investiment ta’ €1miljun ser ikunu qed jin˙olqu 100 post tax-xog˙ol ©did f’G˙awdex,” sostna Dr Muscat. Huwa sa˙aq li dan l-investiment ©did g˙al G˙awdex qed jibg˙at messa©© qawwi liΩΩg˙aΩag˙ G˙awdxin li jridu ja˙dmu fil-qasam tal-IT. Il-Prim Ministru spjega li wara li dan ilGvern ikkonvinça lil din ilkumpanija biex tinvesti f’G˙awdex, kumpaniji o˙ra ser ikunu qeg˙din jag˙mlu l-kura©© sabiex huma wkoll jinvestu filgΩira G˙awdxija.

MIÛURA LI TIKKUMPLIMENTA Ç-CHILDCARE B’XEJN Fost il-miΩuri li t˙abbru matul it-tnedija tal-Politika Nazzjonali dwar ix-Xog˙ol, li ©iet ippreΩentata ftit tal-jiem ilu, hemm dik li biha l-Gvern se j˙allas g˙alleave kollu tal-maternità. Din il-gazzetta ˙adet ilkummenti ta’ Lorraine Spiteri, ic-Chairperson talKonfederazzjoni Maltija g˙all-Organizzazzjonijiet tanNisa (MCWO) u Claudette Abela Baldacchino, Ewroparlamentari u President tal-g˙aqda Nisa Laburista (NL). Inizjattiva li ˙a tnaqqas il-gender gap

Lorraine Spiteri, Chairperson MCWO

Spiteri qaltilna li l-Konfederazzjoni Maltija talG˙aqdiet tan-Nisa Maltin (MCWO) kuntenta ˙afna b’din l-a˙bar. L-MCWO ilha tg˙id li l-piΩ finanzjarju tal-leave tal-maternità fuq l-employer privat hu ta’ xkiel g˙al nisa li jridu jibqg˙u fil-kamp tax-xog˙ol g˙ax taf li, g˙alkemm kontra l-li©i, hawn employers li g˙adhom jiddiskriminaw kontra n-nisa min˙abba dan il-piΩ finanzjarju li jkollhom i©orru. Iç-Chairperson tal-MCWO qalet ukoll li “lKonfederazzjoni tifhem li din l-inizjattiva g˙adha trid ti©i diskussa mal-imsie˙ba soçjali, imma nemmnu li, b˙all-inizjattiva taç-childcare b’xejn g˙all-©enituri, din hija miΩura poΩittiva u konkreta biex il-mara Maltija tista’ tibqa’ tikkontribwixxi g˙all-ekonomija u g˙all-familja tag˙ha. Din ˙a tg˙in ukoll biex tnaqqas il-gender gap fil-kamp tax-xog˙ol g˙aliex l-employers issa jistg˙u j˙ossuhom iΩjed komdi jimpjegaw nisa f’xog˙olijiet li ssoltu ssib ir©iel biss.”

Riforma li tifta˙ iktar bibien g˙an-nisa Fil-fehma ta’ Claudette Abela Baldacchino din l-inizjattiva ser tg˙in lin-nisa jkomplu ja˙dmu u ma ji©ux sfurzati li jitilqu mill-impjieg biex l-employer jiffranka 27% tal-paga, l-ekwivalenti ta’ 14-il ©img˙a maternità. Dan qieg˙ed ikompli jikkumplimenta s-suççess taçchildcare b’xejn. Huma biss 2,000 mara minn 4,000 li jgawdu mill-leave tal-maternità, meta 80% tan-nisa tal-età meta jkollhom it-tfal ikunu qed ja˙dmu. “LispiΩa tal-maternità, madankollu, xorta ser tibqa’ tin©arr minn min i˙addem hekk kif l-ispiΩa ser tkun mifruxa fuq l-employers kollha permezz ta’ Ωieda filbolla fuq kull impjegat kemm r©iel kif ukoll nisa. IΩΩieda ser tkun wa˙da minnhom. L-ammont ser ji©i maqbul mal-employers wara li jsiru aktar diskussjonijiet,” spjegat il-President tal-NL. Abela Baldacchino Ωiedet li “irridu nifhmu li Malta g˙adha lura fejn jid˙ol il-parteçipazzjoni tan-nisa fiddinja tax-xog˙ol, anki jekk fit-tielet kwart tas-sena li g˙addiet, in-numru ta’ nisa li da˙lu fid-dinja taxxog˙ol la˙aq Ωieda rekord ta’ 3.8 punti perçentwali biex la˙˙aq total ta’ 47%.” Fl-opinjoni tag˙ha, inizjattiva b˙al dik taΩ-Ωieda filleave tal-maternità, flimkien ma’ miΩuri o˙ra b˙al ma hija taç-childcare b’xejn ikompli jift˙u l-bibien biex jintg˙elbu l-ostakli, jinstab aktar bilanç bejn id-dinja tax-xog˙ol u l-familja, filwaqt li r-rata ta’ nisa ja˙dmu fid-dinja tax-xog˙ol bi qlieg˙ tkompli tiΩdied.

Lokali

04 04.05.2014

iFFRiÛaR ta’ dEmm

“Xi ÓaÌa Ìdida, imma mhuX ikkumplikata”

Il-Mani©er g˙as-Servizzi dwar id-Donazzjoni tad-Demm, Angelo Degiorgio, jitkellem dwar il-bΩonn tal-iffriΩar tad-demm Fil-ba©it li g˙adda l-Gvern ˙abbar li kien se jinvesti f’apparat taliffriΩar tad-demm, u dan sabiex dawk il-persuni li g˙andhom demm rari jkunu jistg˙u jserr˙u mo˙˙hom li se jsibu demm tajjeb g˙alihom f’kaΩ li ji©u bΩonnu. Fuq dan is-su©©ett din il-©img˙a tkellem Angelo Degiorgio, Mani©er g˙as-Servizzi dwar id-Donazzjonijiet tad-Demm. Waqt li kien fuq il-programm Vivantes fuq l-istazzjon One, Degiorgio ddeskriva l-iffriΩar tad-demm b˙ala xi ˙a©a ©dida, iΩda mhux ikkumplikata. “L-iffriΩar tad-demm hija xi ˙a©a ©dida, imma mhux xi ˙a©a kkumplikata,” sostna Degiorgio. “Kulma trid huwa naqra apparat li jiswa l-flus.” Huwa spjega li g˙alkemm id-demm jinqasam fi gruppi, ©ieli ji©u sitwazzjonijiet fejn, minkejja li t-tip ta’ demm suppost li jkun l-istess, dan fir-realtà ma jibdiex jaqbel. Degiorgio spjega li dan ji©ri peress li jkun hemm fatturi fiddemm li jag˙mlu rari ˙afna. Dawn il-fatturi huma mag˙rufa

b˙ala antingens, u l-preΩenza sostanzjali tag˙hom trendi liddemm rari. Jg˙id li f’Malta lanqas biss isiru testijiet g˙al dawn l-antigens, g˙ax tant ikunu rari li mhux vijabbli li wie˙ed jonfoq ˙afna flus biex jittestja lil kul˙add. Jekk ikun hemm id-demm iffriΩat, u jkun hemm pazjent li ma jistg˙ux iqabblulu d-demm, dejjem ikollhom id-demm disponibbli g˙alih iffriΩat. Degiorgio kompla jispjega li dan id-demm iffriΩat jibqa’ tajjeb g˙al g˙axar snin s˙a˙. Fil-ba©it li g˙adda, il-Gvern kien qal li f’pajjiΩna g˙andna ftit persuni li g˙andhom gruppi ta’ demm rari, u li dawn il-persuni dejjem beΩg˙ana li jekk jinqala’ xi ˙a©a ma jkunx hemm demm tag˙hom disponibbli. Kien hemm okkaΩjonijiet fejn sa˙ansitra kellu ji©i impurtat id-demm b’emer©enza u bi spiΩa kbira. “G˙alhekk ser ninvestu f’apparat tal-iffriΩar tad-demm li jippermetti, fost l-o˙rajn, li persuna sserra˙ mo˙˙ha li dejjem hemm ittip ta’ demm tag˙ha ma˙Ωun,” temmet tg˙id il-proposta tal-ba©it.

SiÌilli ÌOdda

Minn g˙ada Liquigas Malta se tkun qed tintroduçi si©illi ©odda fuq iç-çilindri kollha tal-gass tag˙ha. Dawn is-si©illi huma aktar façli u konvenjenti g˙allkonsumaturi biex ine˙˙u ssi©ill qabel l-uΩu u anke biex jg˙inu lill-konsumaturi jag˙rfu d-distinzjoni bejn si©illi ©enwini minn dawk foloz. Il-kumpanija Liquigas qalet li dan qed isir b˙ala parti mill-impenn kontinwu ta’ Liquigas biex tiΩgura laqwa sigurtà, kwalità u servizz lill-klijenti tag˙ha. Matul dan ix-xahar id-distributuri tal-gass se jkollhom çilindri g˙all-bejg˙ bis-si©illi l-©odda u dawk preΩenti, iΩda mill-1 ta’ Ìunju li ©ej iç-çilindri ta’ Liquigas se jkunu kollha bis-si©ill il-©did.

Lokali

04.05.2014 05

ImnedIja l-PolItIka nazzjonalI dwar Ix-xogÓol

RAPPORT TA’ LIAM GAUCI Din il-©img˙a l-Prim Ministru Joseph Muscat ippreΩenta l-Politika Nazzjonali g˙ax-Xog˙ol, li ©iet ippubblikata wara li matul is-sena li g˙addiet saret konsultazzjoni mal-imsie˙ba soçjali fi ˙dan lMCESD. Fiha wie˙ed isib diversi proposti li g˙andhom l-g˙an illi jindirizzaw il-problemi li qeg˙din iΩommu lis-suq tax-xog˙ol milli jil˙aq il-potenzjal s˙i˙ tieg˙u. L-istudju ppreΩentat mill-Gvern innota li, minkejja l-fatt li matul dawn l-a˙˙ar snin kien hemm Ωieda fil-perçentwal tal-popolazzjoni li tag˙mel parti missuq tax-xog˙ol, pajjiΩna xorta wa˙da g˙ad g˙andu defiçit ikkomparat ma’ diversi stati membri o˙ra tal-Unjoni Ewropea f’dan ir-rigward. Min˙abba f’hekk, il-Gvern ˙ass il-bΩonn li jing˙ataw g˙odod ©odda lill-˙addiema biex ikunu f’poΩizzjoni a˙jar u jkunu iktar attivi f’dan is-suq biex jiksbu impjiegi ta’ kwalità illi jbeg˙duhom mir-riskju ta’ faqar. Opportunitajiet Ωg˙aΩag˙ u l-anzjani

g˙aΩ-

Fejn jid˙lu Ω-Ωg˙aΩag˙, ©ie innutat li g˙ad hemm nuqqas ta’ konnessjoni bejn l-edukazzjoni u x-xog˙ol. Dan il-fatt inaqqas il-probabbiltà tag˙hom li jsibu impjieg u jΩid iç-çans li Ω-Ωg˙aΩag˙ isibu ru˙hom f’riskju ta’ faqar. G˙alhekk, ©ie propost li Ω-Ωg˙aΩag˙ jing˙ataw pjan individwali li jinvolvi, fost l-o˙rajn, sitt ©img˙at ta’ ta˙ri© u tnax-il ©img˙a ta’ ˙idma fil-linja ta’ xog˙ol li qeg˙din jit˙arr©u g˙alih. Barra minn hekk, iΩ-Ωg˙aΩag˙ li juru li g˙andhom il-kapaçità u l-interess ser jing˙ataw lopportunità li jag˙mlu ta˙ri© vokazzjonali jew kors ta’ apprentistat. Biex ji©i assigurat li t-ta˙ri© li jkun ipprovdut jindirizza l-bΩonnijiet tas-suq tax-xog˙ol, l-MCAST ser ja˙dem id f’id ma’ min i˙addem biex ji©u Ωviluppati korsijiet li jag˙tu l-˙iliet neçessarji lil dawn il-˙addiema prospettivi. Min-na˙a l-o˙ra, fejn jid˙lu l-

anzjani, issemma’ l-fatt li lGvern di©à beda jimplimenta politika ©dida g˙all-anzjanità attiva li ©iet im˙ejjija fil‘Politika Strate©ika Nazzjonali g˙al Anzjanità Attiva: Malta 2014-2020’, li g˙andha l-g˙an li tlaqqa’ g˙omor twil ma’ parteçipazzjoni ekonomika ikbar fis-soçjetà. Inizjattivi li jnaqqsu ddiskriminazzjoni Minkejja l-fatt li matul dawn la˙˙ar snin sar pass ’il quddiem fejn tid˙ol l-ugwaljanza bejn issessi fid-dinja tax-xog˙ol, filpreΩent xorta g˙ad hemm differenza fil-kundizzjonijiet taxxog˙ol li qeg˙din jiΩvanta©©jaw lin-nisa. G˙alhekk, il-Gvern ippropona Ωieda Ωg˙ira fil-bolla li j˙allas min i˙addem, illi ser ti©i allokata mill-Gvern g˙all-˙las tal-leave ta’ maternità. Permezz ta’ din l-inizjattiva, ser titnaqqas id-diskriminazzjoni li kienet qieg˙da ti©i esperjenzata min-nisa meta jkollhom ittfal. B’hekk, huma jkunu jistg˙u jing˙ataw l-opportunità li jkomplu l-karrieri tag˙hom ming˙ajr xkiel. Sadanittant, il-Gvern se jkompli jinvolvi lill-imsie˙ba soçjali biex janalizzaw il-kaΩijiet ta’ suççess fejn tid˙ol il-flessibbiltà fix-xog˙ol, bl-g˙an li ji©u promossi l-benefiççji tal-introduzzjoni ta’ aktar miΩuri flessibbli fost min i˙addem. Integrazzjoni ta’ persuni b’diΩabbiltà Fir-rapport kien innutat li nnumru ta’ persuni b’diΩabbiltà b’impjieg niΩel minn 1,472 fl2004 g˙al 1,247 fl-2012. Minna˙a l-o˙ra, in-numru ta’ per-

suni jfittxu x-xog˙ol tela’ minn 340 g˙al 515 fl-istess snin. Din l-istatistika tfisser li, minkejja nnumru ta’ skemi u inizjattivi li ©ew introdotti matul is-snin, ilperçentwal ta’ persuni b’diΩabbiltà li g˙andhom impjieg huwa biss ta’ 4.5%. G˙alhekk, il-Gvern ippropona li l-programmi qosra ta’ xog˙ol u ta˙rig li hawn filpreΩent ji©u mibdulin ma’ o˙rajn li joperaw iktar fit-tul biex ikun Ωgurat influss kontinwu ta’ servizzi ta’ appo©© li jg˙ollu l-opportunità ta’ impjieg ta’ dawn il-persuni. Il-Gvern ressaq ukoll g˙allkonsiderazzjoni pubblika lintroduzzjoni ta’ skemi ©odda li j˙ajru lill-kooperativi soçjali biex jimpjegaw persuni b’diΩabbiltà. Min jag˙Ωel li jag˙mel dan jista’ jing˙ata trattament prefenzjali fi pro©etti ta’ akkwist pubbliku. Qieg˙ed ji©i propost ukoll li ji©i pprovdut job coach jew speçjalist simili li jsegwi lillpersuni b’diΩabbiltà biex jg˙inhom isibu impjieg. Fla˙˙ar il-Gvern ˙ass li jkun ukoll ta’ benefiççju li, b’koperazzjoni ma’ min i˙addem, jin˙olqu employment workshops illi jag˙tu l-appo©© neçessarju lil persuni li g˙andhom diΩabbiltà serja biex jintegraw ru˙hom a˙jar fid-dinja tax-xog˙ol.

Xog˙ol f’G˙awdex Fejn jid˙ol ix-xog˙ol f’G˙awdex, ir-rapport individwa l-insularità doppja b˙ala lakbar ostaklu g˙all-˙olqien tax-xog˙ol. G˙alhekk, ©ie propost investiment mis-settur pubbliku biex tin˙oloq infrastruttura li ΩΩid l-aççessibbiltà g˙al din il-©zira. Ìie wkoll propost il-˙olqien ta’ Local Employment Development Unit (LEDU) li jkollu r-responsabbiltà li jikkoordina l-inizjattivi bejn is-settur pubbliku u dak privat. Fost l-o˙rajn, l-LEDU ser jil˙aq dan l-g˙an billi jorganizza laqg˙at regolari massettur privat biex jifhem u jindirizza l-isfidi li qeg˙din isibu biex jinvestu f’G˙awdex. Riforma tal-ETC Fiç-çentru ta’ dawn il-proposti hemm riforma radikali talKorporazzjoni tax-Xog˙ol u tTa˙ri© (ETC) biex tindirizza a˙jar il-bΩonnijiet tal˙addiema, min jo˙loq ixxog˙ol u dawk li qeg˙din ifittxu impjieg. Dan jinkludi l˙olqien ta’ infrastruttura talinformatika a˙jar li tqabbel b’mod iktar effikaçi l-postijiet ta’ xog˙ol ma’ min qieg˙ed ifittixhom, i˙affu l-iΩburΩar ta’

fondi tal-Unjoni Ewropea u jiΩguraw il-˙ru© f’waqtu ta’ permessi tax-xog˙ol. Barra minn hekk, ser ji©i indirizzat il-fenomenu estiΩ ta’ persuni li qeg˙din ifittxu xog˙ol illi japplikaw g˙al impjiegi li mhumiex fiddomanda u xorta jkunu awtomatikament ikklassifikati b˙ala eli©ibbli g˙all-benefiççji. Din il-prassi ser titwaqqaf hekk kif min qieg˙ed ifittex xog˙ol irid jibda jit˙arre© u jikseb ˙iliet li jag˙tuh aççess g˙al postijiet battala o˙ra li jkunu di©à disponibbli. L-ETC se tesplora wkoll metodi ©odda ta’ akkwist sabiex ji©i Ωgurat it-twassil f’waqtu ta’ programmi ta’ ta˙ri© ming˙ajr ma jiΩdied ilpiΩ amministrattiv. Dan g˙aliex il-metodu attwali talakkwist qieg˙ed jirriΩulta f’ineffiçjenzi li qed ikollhom effett negattiv fuq in-numru ta’ persuni li jirçievu t-ta˙ri©. Din il-Politika Nazzjonali dwar ix-Xog˙ol tmur id f’id mal-miΩuri li t˙abbru fil-ba©it li g˙adda, illi kienu intenzjonati biex il-postijiet taxxog˙ol ikunu aktar produttivi u jattiraw nies ©odda lejn issuq tax-xog˙ol. Dawn ilmiΩuri ser ji©u implimentati b’mod inkrimentali u koordinat matul din il-le©iΩlatura.

Intervista

04.05.2014

IL-LIÌI TAL-UNJONI ÇIVILI

“BÓALIssA qed INÓOssU ferÓ kBIr” MANUEL XUEREB huwa wiçç familjari ˙afna mal-Maltin, hekk kif g˙al dawn l-a˙˙ar snin bena isem g˙alih innifsu fix-xena tal-ispettaklu u t-televiΩjoni. Wara relazzjoni twila ta’ ˙mistax-il sena, g˙all-ewwel darba Manuel se jkollu ç-çans li jing˙aqad mas-sie˙eb tieg˙u Steve permezz tal-unjoni çivili. F’din l-intervista Manuel tkellem ma’ RITIANNE AGIUS dwar dak li g˙adda minnu, dak li tfisser g˙alih din l-opportunità, u t-tie© tieg˙u li se jsir f’Settembru li ©ej.

Manuel, flimkien ma’ Steve u l-kelba tag˙hom Klara

Ta’ 14-il sena beda j˙oss li kien differenti minn ˙utu Manuel jg˙id li t-trobbija tieg˙u kienet differenti ˙afna peress li kien jg˙ix Londra. “Kif jaf kul˙add Londra tikber iktar malajr g˙ax tara ˙afna iktar affarijiet. Tiltaqa’ ma’ iktar multikulturaliΩmu u nies differenti.” Jg˙id li hawn Malta forsi issa qed naraw çertu affarijiet u qed naççetawhom iktar. Ta’ erbatax-il sena beda j˙oss li kien differenti miΩΩew© ˙utu ikbar minnu. “Nista’ ng˙id li kont wa˙di; ma kellix relazzjoni ma’ ˙uti jew mal-©enituri li nitkellem ˙afna mag˙hom.” Ta’ sbataxil sena, iΩda, g˙araf li din kienet it-triq tieg˙u u aççettaha. Jg˙id li b’xorti tajba, tant kemm kien mo˙˙u fil-karriera u kellu m˙abba ming˙and il-familja tieg˙u, qatt ma kellu problemi min˙abba s-sesswalità tieg˙u. Ta’ dik l-età beda jo˙ro© u jiltaqa’ ma’ ftit ˙bieb li mag˙hom kien jiffrekwenta gay clubs. Fl-1996, imbag˙ad,

©ie Malta. Kellu 24 sena. Kien Ωmien meta s-soçjetà Maltija bdiet ftit ftit taççetta sitwazzjonijiet differenti. Manuel jemmen li n-nies bdew jitkellmu fuq çertu su©©etti li qabel kienu stigma, b˙al separazzjoni, divorzju, tfal barra Ω-Ωwie©, u omosesswalità, g˙aliex kwaΩi kull familja bdiet tmiss mag˙hom, u ma baqg˙etx xi ˙a©a li tista’ ta˙rab minnha. Ma j˙ossux il-bΩonn li jiffrekwentaw gay clubs Manuel jg˙id li meta ©ie minn Londra l-pajjiΩ kien qed jiΩviluppa. “Il- gay life hawn Malta kienet Ωviluppat, imma kienet differenti ˙afna – m’hemmx dik il-kwantità ta’ bars u clubs, i m m a n i s t a ’ ng˙id li kemm jien u anke Steve ma n˙ossux il-bΩonn li mmorru f’dawn il-postijiet biex in˙ossuna parti minn grupp,” jis˙aq Manuel. Manuel jispjega li l-˙bieb tag˙hom huma kwaΩi kollha eterosesswali; min miΩΩewwe© u min single, u ftit huma

l-˙bieb omosesswali. Hawn min iktar i˙ossu komdu u sigur jiffrekwenta persuni talistess orjentazzjoni sesswali tieg˙u, iΩda Manuel u Steve ma j˙ossux il-bΩonn li jassoççjaw ru˙hom ma’ persuni omosesswali biss. Manuel jg˙id li g˙alkemm, meta kien iΩg˙ar, kien jiffrekwenta gay f’Londra, illum clubs m’g˙adux i˙oss il-bΩonn li jag˙mel dan. “Óbieb tal-qalb ma tantx g˙andi,” jammetti Manuel, “U fil-fatt fit-tie© se jkolli ˙amsin persuna biss mistiedna, inkluΩ il-familja.” Jis˙aq li dawn huma nies li verament i˙obbuhom u li jkunu mag˙hom il-˙in kollu. Ma j˙ossx il-bΩonn li jag˙mel tie© ta’ 400 ru˙, g˙ax jixtieq li f’din il-©urnata speçjali jkun imdawwar b’dawk innies li jmissulu qalbu. Manuel ippropona lil Steve fuq it-Torri Eiffel Peress li g˙andhom ˙afna ˙bieb eterosesswali miΩΩew©a, staqsejt lil Manuel

jekk matul dawn l-a˙˙ar ˙mistax-il sena flimkien, hu u Steve ˙assewx il-bΩonn li jiΩΩew©u, u kif kienu j˙ossuhom min˙abba li ma kellhomx l-istess opportunità li kellhom il-˙bieb tag˙hom. “Jien minn dejjem g˙o©obni Ω-Ωwie©, u Steve ukoll,” iwie©eb Manuel. Jispjega li Steve huwa bisesswali, u filpassat kellu relazzjonijiet ma’ nisa wkoll, però g˙aΩel din it-triq g˙ax japprezza l-fatt li sab im˙abba reçiproka, irrilevanti mis-sess tal-persuna. Jg˙id li sa sena ilu ma setg˙etx tkun possibbli, iΩda llum il-©urnata li jaf li lGvern preΩenti g˙adda l-Li©i tal-Unjoni Çivili, g˙alihom kienet tfisser fer˙ kbir. “Iççurkett tat-tie© ilu fuq subg˙i iktar minn sena,” jg˙id Manuel. “Iç-çurkett lil Steve tajtulu fil-Milied.” Jirrakkonta l-mument emozzjonanti li fih ippropona lil Steve: din is-sena fuq it-Torri Eiffel ta’ Franza. “Konna filJules Verne Restaurant, flEiffel Tower, meta pproponejtlu. L-ewwel waqa’ fil-muta,

u beda jibki, imbag˙ad jien bdejt nibki wkoll,” jirrakkonta Manuel. “Ovvjament qalli iva!” ikompli jg˙id Manuel bid-da˙ka. Ippjana t-tie© sal-inqas dettall “It-tie© ippjanajtu sal-a˙˙ar,” jg˙id Manuel. Din kienet iktar façli peress li jaf tajjeb il-gosti tal-mistednin. It-tie© ippjanah fil-perijodu qasir ta’ erba’ ©img˙at, g˙alkemm isostni li m’g˙andu xejn differenti minn ta’ ˙addie˙or, u se jkun jinkludi, fost o˙rajn, ikla b’erba’ platti. Kul˙add dera jassoçja lil Manuel ma’ ikel tajjeb, allura Ωgur li l-ikla tat-tie© tieg˙u mhux se tkun diΩappuntanti. “Infaqt ˙afna flus fil-fjuri,” jammetti Manuel. “Min jafni jaf kemm in˙obb il-fjuri, u nfaqt kwaΩi €2,000 fuqhom!” Jixtieq li kull min jasal jinduna mill-ewwel li t-tie© huwa ta’ Manuel u Steve, g˙ax ikollu l-istil personali tag˙hom. JiΩvela li t-tie© se jsir f’Palazzo Castelletti fir-

Intervista

04.05.2014

Rabat, li ilu g˙al dawn la˙˙ar snin ji©i rinovat, u infeta˙ issa. Iç-çerimonja uffiçjali ser issir fit-terazzin, imbag˙ad ilmistednin jinΩlu isfel g˙arriçeviment. Manuel jispjega kif qag˙ad attent li jΩomm m a l - i s t i l modern vintage , b’attenzjoni g˙all-ilbies, ilvaΩuni, u anke l-platti. G˙alkemm dan l-istil g˙adu mhux daqstant popolari f ’ M a l t a , b a r r a q e d j i n t uΩ a ˙afna, jg˙id Manuel. Possibbiltà ta’ tfal fil-futur Nimxu g˙al su©©ett iktar serju li g˙adu jqajjem xi ftit kontroversja: it-trobbija tattfal minn koppji tal-istess sess. Dwar il-possibbiltà ta’ tfal, Manuel jg˙id li kemm hu u kemm Steve i˙obbu ˙afna t-tfal, però ma j˙ossx li b˙alissa huwa Ωmien fejn jistg˙u jrabbu t-tfal, u g˙alhekk dawn mhumiex ippjanati g˙al issa. “Steve dejjem xtaq it-tfal tieg˙u, forsi iktar minni,” j a m m e t t i M a nuel. “U llum nafu li fil-futur hemm il-possibbiltà li jkollna t-tfal tag˙na wkoll. Ji©ifieri b˙alissa qed in˙ossu fer˙ kbir.” Manuel jinsisti li n-nies iridu jifhmu li wie˙ed jitwieled gay , u mhux g˙ax jiddeçiedi li jaqbad din it-triq. Meta jifhmu dan il-kunçett, forsi jifhmu g˙alfejn mhix

©usta li persuna, g˙ax titwieled eterosesswali tkun tista’ tiΩΩewwe©, u persuna o˙ra li titwieled omosesswali, qatt ma tista’ tiΩΩewwe©. Argumenti li ma jag˙mlux sens Dwar il-kontroversja taladozzjoni, Manuel jg˙id li huwa jaf persuni omosesswali li qed irabbu t-tfal. “Naf missier li kellu t-tfal iΩda llum qieg˙ed f’relazzjoni ma’ ra©el ie˙or; ma jfissirx li dan huwa missier inqas tajjeb, u t-tfal m’g˙andhom xejn inqas minn ˙addie˙or,” isostni Manuel. Nirreferih g˙al argumenti li ttfal jistg˙u jinfluwenzaw ru˙hom mill-©enituri u jsiru omosesswali. Manuel jg˙id li, apparti li omosesswali titwieled u mhux issir, il©enituri tieg˙u kienu eterosesswali, u bl-istess argument huwa mhux suppost ‘sar’ omosesswali. “Meta tieqaf u ta˙seb fuqha, vera hawn banalità ta’ ˙sibijiet,” jis˙aq Manuel. Manuel itemm jg˙id li dawn in-nies li g˙andhom opinjoni differenti Ωgur jibdlu l-fehma tag˙hom meta din ir-realtà tasal biex tmiss il-familja tag˙hom ukoll, u jkollhom jiffaççjaw sitwazzjoni fejn jaraw membru tal-familja tag˙hom ji©i ssegregat millbqija tas-soçjetà.

Steve fejn it-Torri Eiffel, meta pproponielu Manuel

Lokali

08 04.05.2014

28 ta’ april 1958

ÓOlQa F’KatiNa tWila KITBA TA’

RENÈ MONSEIGNEUR Ìrajja miktuba bid-demm talqawmien tal-poplu Malti li heΩΩeΩ lill-Gvern IngliΩ u wera li b˙al ©nus o˙ra jaf j˙oss l-effetti tassagrifiççji g˙all-˙elsien, li g˙amluh tassew dehen ta’ çittadin ta’ din lart ˙elwa: l-istrajk nazzjonali u lirvellijiet tat-28 ta’ April 1958. L-elezzjoni ta’ Frar 1955 rat lill-PL jifforma t-tieni Gvern Laburista. Il˙idma tal-Gvern kienet tikkonçentra fuq it-tifrix tas-servizzi soçjali, in-negozjar mall-Gvern IngliΩ g˙al infiq aktar konsistenti u dwar il-ftehim tal-Integration. Wara li dan falla, il-PL beda ja˙dem bis-s˙i˙ g˙as- self-determination u g˙all˙elsien nazzjonali. It-trattattivi bdew jitwalu, bil-Gvern Laburista jirnexxilu jikseb infiq akbar millGvern IngliΩ, li malajr beda jixxa˙˙a˙ fil-fondi u jhedded bissensji. Il-konfront issokta. It-tensjoni bdiet tikber. Wasal iΩ-Ωmien ta’ azzjoni. Il-Gvern Laburista malOppoΩizzjoni Nazzjonalista g˙amlu pressjoni fuq il-Gvern IngliΩ. Fit-30 ta’ Diçembru 1957 tlaqqa’ b’ur©enza l-Parlament g˙all-mozzjoni mressqa minn Mintoff dwar la©ir irresponsabbli tal-Gvern IngliΩ. Kemm-il darba l-IngliΩi ma onorawx dmirhom, b’Malta tin˙all millpattijiet mag˙hom u lejn l-alleati tag˙hom. Il-Parlament ivvota unanimament fuq il-Break with Britian Resolution. Din serviet ta’ twissija lill-Gvern IngliΩ biex jer©a’ jqis iddeçiΩjonijiet li ˙a. L-Ammiraljat ˙abbar g˙add ta’ sensji u li se jie˙u passi kontra l˙addiema li jistrajkjaw. Fil-meeting tat-22 ta’ Jannar, il-G.W.U., li kienet dejjem spalla ma’ spalla mal-PL g˙all-©id tal-˙addiema, affrontaw l-intimidazzjonijiet. Matul il- meeting ta’ nhar is-6 ta’ April, Mintoff kiseb appo©© popolari g˙all-proposta g˙all-indipendenza u g˙all-˙elsien. Il-Gvern Laburista ta ultimatum li jekk ma kienx se jsib sinjal ta’ kompromess, kien se jirreΩenja. Segwew g˙add ta’ dimostrazzjonijiet b’turija ta’ g˙adab kontra l-Gvern IngliΩ. Fit-22 ta’ April Mintoff xolja lParlament. Dan se˙˙ primarjament g˙ax sfaxxa l-pjan tal-Integration; lIngliΩ riedu jag˙lqu t-Tarzna u jissensjaw il-˙addiema, bla impjieg alternattiv; il-Kummissarju de Gray kien ˙ataf is-setg˙a fuq il-Pulizija Maltija u s-Segretarju IngliΩ g˙allKolonji ma kienx aççetta li jiddiskuti mal-Gvern Malti kostituzzjoni g˙all-indipendenza. IlGvernatur avviçina lil Borg Olivier biex jifforma gvern ©did ta’ minoranza, iΩda dan irrifjuta. L-g˙ada l-˙addiema Maltin da˙lu l-Belt biex jipprotestaw. Ta˙t ilpressjoni ta’ Laycock, il-pulizija ta’ de Gray attakkat il-˙addiema, b’mijiet jindarbu u jisfaw arrestati. Is-sensiela ta’ dimostrazzjonijiet kompliet bil-G.W.U. issejja˙ meeting fil-Óamrun nhar il-25 ta’ April. L-attivisti tal-G.W.U. stinkaw flimkien mal-partitarji Laburisti g˙al ˙ajja a˙jar tal-˙addiema u g˙all˙elsien, filwaqt li ssekondaw ilmozzjoni ta’ strajk ©enerali tatTnejn ta’ wara, it-28 ta’ April 1958. Fost kull tfixkil mill-IngliΩi biex listrajk ifalli, twieled il-jum. Il˙addiema segwew id-direttivi talG.W.U. u ma marrux g˙ax-xog˙ol. Sa min kmieni l-istrajk kien suççess. Ûew© fatturi li ©ibdu l-

g˙adab tal-˙addiema li strajkjaw kienu l-projbizzjoni mill-IngliΩi fuq il-G.W.U. li xxandar avviΩi dwar listrajk minn fuq ir-Rediffiusion filwaqt li xxandar dak li kien fl-interess tal-IngliΩi, u x-xufiera tattrasport pubbliku ©ew intimidati u ‘perswaΩi’ biex ja˙dmu, inkella titte˙dilhom il-liçenzja. Bosta toroq ©ew imblokkati b’barrikati u bit-tixrid taΩ-Ωjut biex ixekklu t-traffiku tax-xarabanks, laktar fil-GΩira u fil-Marsa. Xi arbli tar-Redifussion tqaççtu, bis-servizz ji©i sospiΩ f’xi n˙awi. Il-Belt Valletta seb˙et fi kwiet mhux tassoltu, ˙wienet mag˙luqa, bi stakkament kbir ta’ pulizija iΩda b’nuqqas ta’ dimostrazzjonijiet li din id-darba ma kkonçentrawx f’folla wa˙da fil-Belt iΩda nfirxu f’lokalitajiet diversi. L-inkwiet faqqa’ fl-in˙awi tal-Marsa u Ra˙al Ìdid fejn se˙˙ew assedji s˙a˙ u taqbid bejn il-protestanti u l-pulizija meg˙juna mill- commandos IngliΩi. Il-manifestanti ssawtu millpulizija ta’ de Gray, kburi li a©ixxa b’lealtà u ta’ ‘serv tal-Kuruna’. B’ritaljazzjoni tal-©emg˙a, numru ta’ vetturi IngliΩi u bosta g˙ases ing˙ataw in-nar. L-assedju tat-telg˙a ta’ Kordin jitniΩΩel fl-istorja b˙ala l-ag˙ar taqbida bejn il-Maltin u l-pulizija. Iddimostranti, madwar 700 b’kollox u fil-ma©©oranza Ωg˙aΩag˙ Laburisti, ˙abtu jgaraw il-©ebel u jg˙ajru lpulizija, li rrea©ixxiet bi tfig˙ ta’ ©ebel u b’çar©is vjolenti. Inkwiet iΩg˙ar infirex fil-Kottonera, f’Óal Tarxien u ÓaΩ-Ûabbar. Il-jum wasal fi tmiemu, iΩda l-˙akkiema IngliΩi komplew jimponu l-kmand permezz tal-qrati. Mill-g˙ada tal-istrajk, l-IngliΩi bdew jarrestaw lid-dimostranti. Mal-150 sfaw arrestati u mixlija bi storbju, vjolenza u theddid lill˙addiema li xtaqu ja˙dmu. Ilma©©oranza tal-etajiet ta’ dawk arrestati kienu ta˙t l-g˙oxrin sena. Fosthom niftakru lil Gerry Zammit, dakinhar Segretarju tat-Taqsima talGvern tal-G.W.U., fundatur talG˙aqda Ûg˙aΩag˙ Laburisti, illum FÛL, u l-ewwel segretarju talg˙aqda. B˙al bosta uffiçjali o˙rajn tal-G.W.U., intbag˙at 36 jum ˙abs fuq akkuΩa ta’ intimidazzjoni. Ûag˙Ωug˙ ie˙or, ta’ 24 sena, li ntbag˙at 14-il jum ˙abs kien Patrick Holland, membru talEΩekuttiv u ˙abrieki ferm fil-PL. Sfaw arrestati Ωew© ministri talGvern Laburista ta’ bejn l-1955 u l1958: Agatha Barbara u Albert Hyzler. L-akkuΩi kienu ta’ a©ir intimidattiv u ksur tal-li©i industrijali. Ìew miç˙uda l-libertà proviΩorja u ng˙ataw 32 jum pri©unerija. Malta kellha ddum erba’ snin bilKostituzzjoni sospiΩa mill-Gvern Kolonjali, sal-elezzjoni tal-1962, li kellha titniΩΩel fl-istorja b˙ala lelezzjoni ta’ ‘Frar l-iswed’. It-28 ta’ April hija ˙olqa f’katina ferm itwal ta’ ©rajjiet li wasslu lpoplu biex jissielet kontra l˙akkiema, g˙all-indipendenza politika u ekonomika u g˙all-ksib tal˙elsien. L-istorja kollha tal-istrajk u l-irvellijiet tat-28 ta’ April 1958, ritratti uniçi ta’ dakinhar, id-dokumenti kollha tal-Interdett jinsabu ppubblikati fil-ktieb IΩ-Ûg˙aΩag˙ fil-Partit Laburista, riçerka u kitba ta’ Renè Monseigneur, pubblikazzjoni SKS.

Id-dimostranti jag˙tu n-nar u jaqilbu vettura tal-awtoritajiet IngliΩi

Id-dimostranti ˙ar©u bi ˙©arhom minkejja t-theddid tal-IngliΩi

Gerry Zammit meta ˙are© mill-˙abs

Kun Af

04.05.2014 09

KURÛITAJIET MINN HAWN U MINN HEMM

KITBA TA’ SAVIOUR MAMO

Il-KONFLITT FIL-GÛEJJER MALVINAS Il-GΩejjer Malvinas, mag˙rufin ukoll b˙ala l-GΩejjer Falklands, jinsabu 400 mil ’il barra mill-Ar©entina, fil-ba˙ar Atlantiku. Fost il-200 gΩira, miΩ-Ωg˙ar, tnejn biss huma abitabbli. Il-popolazzjoni fuq dawn iΩ-Ωew© gΩejjer ma taqbiΩx l2,000 ru˙. Min˙abba li l-gΩejjer huma viçin il-kontinent Antartiku, il-klima hija kies˙a s-sena kollha. L-abitanti ta’ dawn il-gΩejjer iΩolati, kellhom i˙abbtu wiççhom ma’ invaΩjoni u gwerra bejn il-©unta armata Ar©entina u forza militari IngliΩa.

ikunu minn ta˙t. Ming˙ajr ebda ra©uni, fil-25 ta’ Marzu 1982, il-©unta militari Ar©entina keççiet ’il g˙oxrin royal marine biex tokkupa l-gzira ta’ South Georgia. Fit-2 ta’ April numru ta’ truppi Ar©entini invadew Port Stanley, il-belt kapitali talFalklands. Kien Ωball ikrah g˙all-Ar©entina. Il-Gvern IngliΩ immexxi min Margarate Thatcher, b’dan l-a©ir gravi, ˙ejja task force biex tmur minnufih u tirba˙ lura l-gΩejjer Falklands. Sfida kbira g˙allarmata IngliΩa g˙ax riedet torganizza u tipprepara kollox malajr biex tba˙˙ar vja©© ta’ 8,250 mil. Ûew© vapuri talpassiggieri: il-Canberra u QE II, ©ew issekwestrati u rran©ati biex jakkomodaw u jwasslu 2,400 suldat armat sa snienhom g˙all-©lied. L-Istati Uniti ppruvat tberred din ilgwerra b’mod diplomatiku, imma kien tard wisq. L-assalt

HMS Sheffield tie˙u n-nar

Qabel l-1816 dawn il-gΩejjer kienu g˙eri u abbandunati. Meta l-Ar©entina ˙adet lindipendenza minn Spanja fl1816, kienet talbet biex ilGΩejjer Malvinas ikunu parti mit-territorju tag˙ha. Wara li kienu spiççaw il-konflitti bejn FranΩa u bliet Ewropej bejn l1799 u l-1815, il-Brittanja kienet determinata li ter©a’ tie˙u lura l-imperu tag˙˙a, fosthom il-GΩejjer Falklands, wara li kienu ©ew okkupati mill-Ar©entini. Fl-1833, il-forza navali IngliΩa qabdet u keççiet lill-Ar©entini mill-Falklands. Min˙abba dan l-att ta’ aggressjoni l-Ar©entini baqg˙u dejjem irrabjati u ˙alfu li xi darba riedu jpattuha lura lillIngliΩi, ji©ifieri jie˙du lMalvinas. Skont il-li©ijiet internazzjonali l-©unta Ar©entina ma kellhiex dritt tinvadi dawn il-gΩejjar meta tqis li l-abitanti huma dixxendenti SkoççiΩi u ilhom jg˙ixu hemm mill-1833, irabbu n-nag˙a©. L-Ar©entina ˙asbet li jekk jer©g˙u jokkupaw din l-art, l-Ingilterra ma kellhiex sa˙˙a biΩΩejjed li tirba˙ lura dawn il-gΩejjer min˙abba d-distanza kbira li teΩisti bejn l-Ingilterra u lFalklands. Óasbet ukoll li g˙all-ftit abitanti li jg˙ixu fuq dik l-art u g˙all-ftit sorsi li g˙andhom dawn il-gΩejjer, lIngliΩi m’g˙adhomx iktar interessati.

Il-bidu ta’ gwerra Mhux l-ewwel darba li kienu jsiru xi ta˙ditiet bejn l-Ar©entina u l-Ingilterra biex xi darba dawn il-gΩejjer jaqg˙u f’idejn l-Ar©entini. Il-©unta militari tal-Ìeneral Galtieri ma riditx titlef ˙in u qabdet u invadiet

il-gΩejjer qabel ma l-Ingilterra tiççelebra l-150 anniversarju tas-saltna ta’ dawn il-gΩejjer. Min˙abba r-relazzjonijiet tajbin li kien hemm bejn lIstati Uniti ta’ Ronald Reagan u l-Ar©entina, l-Ar©entini ˙asbu li f’kaΩ ta’ gwerra lAmerikani se jg˙inuhom jekk

It-task force IngliΩa waslet fl-1 ta’ Mejju u mill-ewwel ˙adet lura l-gΩira ta’ South Georgia. Imbag˙ad ˙ejjiet g˙all-aktar biçça xog˙ol diffiçili: li tavvanza lejn il-kapitali Port Stanley. Fit-2 ta’ Mejju l-cruiser Ar©entin Ìeneral Belgrano ©ie attakkat u mg˙arraq f’ba˙ar imqalleb u kiesa˙ missottomarin nukleari IngliΩ HMS Conqueror. 700 ba˙ri ©ew salvati minn fuq il- life crafts. L-IngliΩi g˙aΩlu li javvanzaw mid-da˙la fil-ba˙ar San Carlos li ti©i x-xaqliba lo˙ra tal-gΩira ta’ Port Stanley bejn iΩ-Ωew© gΩejjer. L-iΩbark beda fil-21 ta’ Mejju mill-Parachute Regiment u rRoyal Marine Commados. Lattakki min-na˙a tal-armata Ar©entina kienu foqra u ftit offrew reΩistenza. Dan g˙aliex il-biçça l-kbira tas-suldati kienu Ωg˙aΩag˙ maqbuda billieva, ming˙ajr esperjenza ta’ xejn u b’moral baxx. Però, b˙ala attakki mill-ajru, il-forza

Ar©entina g˙all-ewwel kienet a˙jar minn dik IngliΩa meta tqis li l-baΩi tal-ajru Ar©entina kienet 400 mil ’il bog˙od. In-Navy IngliΩa tilfet bosta bastimenti: l-HMS Andent, lHMS Antelope, l-HMS Coventry, id-destroyer l-HMS Sheffield, u l-bastiment merkantili l-MV Atlantic Conveyor li kien mg˙obbi bil˙elikopters. Ìew ibbumbardjati u ntlaqtu wkoll bastimenti awΩiljarji o˙ra u sofrew ˙afna ˙sarat b’numru konsiderevoli ta’ mwiet, fosthom Sir Galahad u Sir Tristram. Il©lied, kemm mill-ajru kif ukoll mill-art, dam sejjer tliet ©img˙at, sakemm l-Ar©entina çediet fl-14 ta’ Ìunju 1982. Ilkonflitt dam 74 ©urnata. LIngliΩi tilfu 258 ru˙, fosthom il-Kurunell H. Jones talParachute Re©iment, u 777 kienu korruti; 16-il ajruplan (mhux uffiçjali). Fost il-mejtin kien hemm ˙amsa çivili. LAr©entini tilfu 649 ru˙. 368 minnhom kienu fuq il-cruiser Ar©entin il-General Belgrano meta g˙erqet, u 1,068 korruti. 12,278 inqabdu pru©unieri. Ma’ dawn l-Ar©entina tilfet sottomarin, light cruiser u 75 ajruplan. Kien hemm xnig˙at li xi pru©unieri kienu ©ew ittrattati ˙aΩin mill-IngliΩi. Konsegwenzi Meta l-Ar©entini çedew, ilPresident dittatur Leopoldo Galtieri rriΩenja u ˙afna milluffiçjali tal-©unta ©ew mitfug˙in il-˙abs g˙al Ωmien twil. Margaret Tatcher (li kienet qed titlef il-popolarità) ˙ar©et rebbie˙a. Bis-sa˙˙a ta’ hekk bdiet it-triq g˙addemokrazjia. Fl-1992 iΩ-Ωew© pajjiΩi ©eddew ir-relazzjonijiet diplomatiçi bejniethom. LIngilterra nefqet mas-600 miljun lira sterlina biex re©g˙et irran©at il-baΩi tal-ajru f’Port Stanley. Illum tirrennja l-paçi u ˙afna ˙addiema Ar©entini fl-industria taΩ-Ωejt ja˙dmu fuq dawn il-gΩejjer.

Iktar minn 12,000 suldat Ar©entin içedu l-armi

Opinjoni

10 04.05.2014

TiVi AwArds

MINN

SALVU

CANALE

Jekk dejjem m’iniex sejjer Ωball, kien jixxandar kull nhar ta’ Óamis, l-introduzzjoni tieg˙u kienet taffaxxinani, aerial shots bil-˙elikopter talPort il-Kbir, it-Tarzna fgata bix-xog˙ol; imbag˙ad jid˙ol Joe Dimech fil-programm. Na˙seb di©à gerfixtilkhom ilgarigori ming˙ajr g˙adna lanqas bdejna. Mela ˙afna ilu l©urnalist veteran Joe Dimech kien jippreΩenta programm ta’ attwalità fuq TVM (li dak iΩΩmien kien jismu Xandir Malta), Malta u Lil Hinn Minnha, minkejja li ma kontx nifhem x’kien ikun g˙addej min˙abba l-età tenera li kelli, xorta kont nie˙u gost narah. Fuq TVM ukoll jintwera programm ie˙or bl-istess isem Malta u Lil Hinn Minnha . Ilkontenut huwa kompletament differenti minn ta’ dari; fih dan ting˙ata ˙arsa dwar lagrikoltura, is-sajd, in-natura, u dak kollu konness ma’ gΩiritna. B˙alma ji©ri f’˙afna programmi o˙ra jinkludi t-tisjir; u l-preΩentatur Pawlu Mintoff, qisu qatt ma daq xejn, jibda jiekol waqt li jkun g˙adu ja˙raq. Mill-bqija programm divertenti li tie˙u gost tarah ming˙ajr ma tiddejjaq. Heidi Meta konna Ωg˙ar konna narawha ti©ri fil-kampanja, filmuntanji u l-widien u taqbeΩ u tog˙la fil-fjuri. Na˙seb indunajtu li qieg˙ed ng˙id g˙all-kartun ta’ Heidi! Mela fuq TVM g˙addej reklam ta’

programm ©did, il-preΩentatriçi tidher f’nofs g˙alqa mimlija ©ar©ir u lellux isfar, din ftit ilu semmejnieha u g˙edna li laktar preΩentatriçi kies˙a hi li tidher fuq it-TiVi. La jibda lprogramm tag˙ha ner©g˙u nikkummentaw dwaru u naraw f’liema temperatura jinsab; jekk hux polari jew Mediterranju. Il-logo tal-Apple Xi kultant nieqaf u na˙seb g˙ax mhux dejjem nifhem sew. Mela fuq TVM2 jintwera programm li jismu Tuffi˙at Migduma; meta nzertajtu kelli noqg˙od narah biex tal-anqas inkun naf g˙alfejn tawh dak lisem. JippreΩentah John Demanuele: dan ilu fix-xandir lokali u fuq stazzjonijiet differ-

enti minn qabel ma sirna Repubblika! Jien m’g˙andi xejn kontrih u n˙oss li huwa preΩentatur li kapaçi jippreΩenta diversi programmi b’su©©etti differenti. Mela dan Tuffi˙at Migduma jittratta s-su©©ett tal-kotba. Demanuele jintervista awturi ta’ kotba u dawn er˙ilhom jirrakkuntaw, apparti ˙ajjithom, il-kotba li jkunu ˙arbxu. Issu©©ett dwar il-kotba g˙andu jkunu interessanti u nixtieq li ssir verΩjoni tieg˙u mmiratha lejn it-tfal. Avolja g˙adni ma nistax nifhem x’g˙andhom x’jaqsmu t-tuffie˙ migduma mal-kotba, imma nsomma! Inbid biss Programmi tat-tisjir tista’ tg˙id li jo˙or©u minn widnejna, fuq

kull stazzjon u kwaΩi f’kull ˙in, tqalleb fi x’˙in tqalleb, ˙lief ikel ma narawx. Imma lOne g˙andhom programm li jitkellem biss fuq l-inbid. Issu©©ett huwa wie˙ed interessanti g˙ax fih nistg˙u naraw diversi faΩijiet kif issir din ixxarba daqstant popolari. IlpreΩentatur, Josef Bonello, mhux xi wie˙ed li jtajjar innar u f’˙afna waqtiet te˙illu wkoll, minkejja li jidher li dilettant sew tal-inbid. Jekk dan il-programm jista’ jtejjeb kemxejn il-produzzjoni, kapaçi jkun aktar interessanti u mexxej. Nissu©©erixxi wkoll li Bonello jpo©©i ftit fuq içcharge qabel jibda jippreΩenta. Ser nieqaf hawn illum. Inkomplu bil-kitbiet tag˙na lÓadd li ©ej. Il-©urnata t-tajba.

ÓUdNI BIL-ÓLEwwA!

Patri Mario Attard

Ilu sentejn! Ìara fl-4 ta’ Mejju tas-sena 2012. Mat-3.00pm bumm! Mela ˙in is-Sieg˙a talÓniena. Is-sieg˙a li nitolbu minn qalbna l-Kurunella talÓniena Divina g˙ad-dinja kollha. Il-jum kien il-Ìimg˙a! Mat-tokki tat-3.00pm, issieg˙a li Ìesù miet, Ωviluppali w©ig˙ kbir! Ósibtha kienet irroly-poly li kont g˙adni kif kilt. “Dan mhux ˙ruq ta’ stonku!” irra©unajt. Imma le! Xammejt ˙aΩin. Ma kienx lu©ig˙ ta’ ˙ruq ta’ stonku. G˙ax ˙ruq ta’ stonku ma j©ag˙lekx teg˙req. Lanqas li jag˙millek u©ig˙ kbir ma’ dirg˙ajk it-tnejn. U wisq inqas li jo˙loq fik tqallig˙ li tkun trid tirremetti l-istonku tieg˙ek! Dak l-u©ig˙ kien xi ˙a©a o˙ra. Xi ˙a©a li anke llum, minkejja t-trattament brillanti li g˙adni nirçievi mittobba g˙orrief tag˙na, ma g˙andix il-kura©© inlissen ilkelma. Imma se jkolli nlissinha g˙aliex g˙addejt minnu: attakk tal-qalb! IΩda kull deni ˙udu b’©id! IlMulej b’dan l-attakk tal-qalb feta˙li orizzonti kbar f’˙ajti. Katina ta’ ©rajjiet, wa˙da wara l-o˙ra, se˙˙ew u g˙adhom ise˙˙u minn dakinnhar ’l hawn. U l-˙ajta tad-deheb li nsib minsu©a f’dawn il-©rajjiet mhija xejn g˙ajr l-intervent qaddis tal-Mulej li ‘fdieli ˙ajti mill-˙ofra tal-qerda’! Nistaqsi: l-g˙aliex? It-twe©iba g˙adha qieg˙da tissawwar f’˙ajti. Li

naf hu li hija twe©iba sabi˙a. U tant kemm hi sabi˙a li parti minnha, kull nhar ta’ Óadd, qieg˙da ti©i mxandra f’dan il©urnal li g˙alija, b˙al kull ©urnal ie˙or li l-Mulej jipperemettili li nikteb fih, huwa ta’ ©ie˙ kbir g˙alija li qieg˙ed f’wa˙da mill-pa©ni tieg˙u! G˙ax f’kull artiklu ta’ kull nhar ta’ Óadd li l-Img˙allem jag˙tini biex ninvesti f’dan lispazju prezzjuΩ g˙ax fih hemm intom, g˙eΩieΩ qarrejja, intom li kull wie˙ed u wa˙da minnkom hu u hi unika, jiena nilma˙ potenzjal fikom ilkom! Il-potenzjal li intom, bil-˙ajja sempliçi tag˙kom, hi x’inhi, hemm ma˙Ωuna fikom ilqawwa li tbiddlu s-soçjetà u d-dinja tag˙na f’wa˙da ta’ m˙abba u ˙niena! Issa, jiena u mma˙ma˙ fuq x’se nikteb fittieni anniversarju minn mindu ˙ajti ©iet me˙lusa minn ˙alq

il-mewt, jitfaççça quddiemi linfermier li g˙eni bis-s˙i˙ fissala tal-operazzjoni! X’laqag˙tni fih dan l-infermier f’dik l-istorja li mhu se nne˙˙i qatt minn mo˙˙i? Il˙lewwa li biha ©ab ru˙u mieg˙i! F’dak il-waqt jien kelli w©ig˙ tassew kbir! Min bata attakk tal-qalb b˙alma batejtu jien jaf eΩatt x’jiena ng˙id! Imma dan l-infermier, bi ˙lewwa u dedikazzjoni talg˙a©eb li g˙andu, qalli: “TibΩax Father! Issa ˙a nag˙tuk naqra morfina ˙a t˙ossok a˙jar.” Dan hu l-kliem li bqajt niftakar. Naf Ωgur li qalli ˙afna aktar minn hekk. Imma li baqg˙et imwa˙˙la ma’ qalbi kienet il-˙lewwa kbira li wera mieg˙i! Kemm ˙abbibni mal-operazzjoni li kont se ng˙addi minnha! Bi kliemu kkalmani! Tefag˙ni f’paçi liema b˙alha.

Ma rajt xejn iΩjed g˙aliex f’qalbi l-fejqan beda die˙el bil-gelgul. Kliemu niΩilli g˙asel! Xi ©miel! F’le˙nu ˙assejt lil Ìesù stess ikellimni! Ifarra©ni! Iqawwili qalbi! Jimlieni bi tjubitu! G˙alhekk kull darba li niltaqa’ mieg˙u ng˙idlu: “Grazzi” minn qalbi,” u nag˙faslu jdejh! Jixraqlu! Bi kliemu fejjaqni! Il-˙lewwa li wera mieg˙i dan l-infermier f’jum it-tieni twelid ta’ ˙ajti tfakkarni bilbosta dak li jg˙allem Papa Fran©isku fuq din il-virtù tant importanti. “Meta Alla jiltaqa’ mag˙na jg˙idlina Ωew© affarijiet. L-ewwel ˙a©a li jg˙idilna hi: ˙a jkollkom it-tama… Ittieni ˙a©a li jg˙idilna hi: tibΩg˙ux mill-˙lewwa… Issempliçità ta’ Alla tg˙idlek: imxi ’l quddiem, jiena missierek li nΩieg˙el bik… Tul ˙ajti b˙ala saçerdot, waqt li kont immur minn parroçça g˙all-o˙ra, dejjem ippruvajt ng˙addi din il-˙lewwa, l-aktar mat-tfal u x-xju˙. Tag˙milli tajjeb u tg˙inni niftakar fil˙lewwa ta’ Alla lejna”. U mela ˙allik mill-g˙ajjat, mid-dag˙a, mit-theddid, mill©lied u l-vjolenza. Naddaf ilsienek minn kliem li jwe©©a’ u jisfida! Ikkore©i bil-˙lewwa! U jien li niΩbalja, to˙odnix bil˙awda! G˙ax iktar titlifni! Le! Kun g˙aqli u g˙aqlija! Ag˙mel b˙all-infermier, li kien wie˙ed mill-an©li li salvawli ˙ajti sentejn ilu: ˙udni bil-˙lewwa!

Opinjoni

04.05.2014 11

Lejn eLezzjOnI OÓRA

Josef Azzopardi

FORUM ÛGÓAÛAGÓ LABURISTI

Viçi Segretarju FÛL u Viçi Sindku tal-Marsa

Wara sena mir-reb˙a storika tal-Partit Laburista fl-elezzjoni Ìenerali tad-9 ta’ Marzu 2013, l-elettorat Malti jinsab riesaq lejn elezzjoni o˙ra: dik talParlament Ewropew. Il-Partit Laburista fil-Gvern, jew a˙jar il-Gvern Malti, mal-©urament mill-ewwel beda ja˙dem biex ibiddel g˙all-a˙jar lil Malta li sab. Illum, erbatax-il xahar wara, b’wiççna minn quddiem qed ng˙ixu f’pajjiΩ a˙jar f’diversi oqsma. Din hi elezzjoni differenti; elezzjoni fejn l-elettorat g˙andu r-responsabbiltà li jag˙Ωel lil dawk il-kandidati li jistg˙u jag˙mlu ©id lil Malta flisfera Ewropea. Kandidati li, diment li jkunu eletti, iridu ja˙dmu bla nifs biex jiddefendu l-vuçi çkejkna ta’ Malta fost il-©ganti tal-Ewropa. Vuçi li trid tkun imwa˙˙da u mag˙quda fil-˙sieb, g˙aliex meta tkun wa˙da, tista’ biss tkun b’sa˙˙itha. Fil-Parlament tal-Ewropa, Malta hija rrappreΩentata minn sitt si©©ijiet li minn Mejju li ©ej jiffurmaw parti minn parlament ta’ 751 membru. Charge the Vote

Il-Kampanja tal-Forum Ûg˙aΩag˙ Laburisti g˙all-elezzjoni tal-24 ta’ Mejju 2014 ©iet imnedija bit-tema ‘Charge the Vote’. Tema li qed t˙e©©e© lill-elettorat jo˙ro© bi ˙©aru u jivvota g˙all-kandidati kollha tal-Partit Laburista. Kampanja li hija ma˙duma miΩ-Ωg˙aΩag˙ u mmirata lejn iΩ-Ωg˙aΩag˙. Kampanja li titwa˙˙ad ma’ dik tal-Partit Laburista u minkejja li hija differenti hija fl-istess ˙in kumplimentari. G˙al darba o˙ra l-Partit Laburista qed jafda liΩΩg˙aΩag˙ biex mill-©did ikunu protagonisti waqt din il-kampanja u jmexxu l-proposti u lideat taΩ-Ωg˙aΩag˙. IΩΩg˙aΩag˙ tal-Partit Laburista mhux qeg˙din hemm biex iΩejnu l-palk u l- billboards biss, iΩda l-˙idma tal-Forum Ûg˙aΩag˙ Laburisti tmur aktar minn hekk. Fil-fatt, huma Ω-Ωg˙aΩag˙ stess li qed imorru jduru ddjar tal-ibliet u l-ir˙ula f’Malta u G˙awdex, iwasslu l-messa©© tal-Partit Laburista. Huma ΩΩg˙aΩag˙ li tarahom regolari de˙lin fiç-Çentru Nazzjonali Laburista qisha t-tieni dar tag˙hom, u g˙addejjin b’ener©ija f’˙idma g˙all-©id tal-Partit Laburista, g˙all-©id ta’ Malta biex jitwassal ilmessa©© biex l-elettorat jag˙mel g˙aΩla tajba u din lg˙aΩla twassal biex ikollna membri parlamentari eletti li jag˙mlu ©ie˙ lil Malta filParlament Ewropew. Vot ta’ fiduçja L-ener©ija poΩittiva li biha qed ja˙dem il-Gvern Malti hija xi ˙a©a li wie˙ed ma jistax ma jinnotax. Hija ener©ija li qed i©©ib bidla f’pajjiΩna. Bidla li fi ftit Ωmien wasslet biex jor˙su l-kontijiet tad-dawl u l-ilma u b’hekk iggwadanjaw il-familji Maltin. Dan iwassal biex il-poplu jkollu aktar flus fil-but. L-iskema ta’ childcare centres b’xejn Ωgur li se

jkollha impatt dirett fuq ilfamilji. Din l-iskema se tg˙in biex ikollna aktar nies li jo˙or©u ja˙dmu. Dawn linçentivi favur il-familji qed jg˙inu b’mod indirett biex tikber l-ekonomija tal-pajjiΩ. Il-Partit Laburista minn dejjem kien il-paladin talinkluΩjoni soçjali u matul issnin l-img˙oddija ˙adem biex f’Malta jibdel l-mentalità konservattiva. Kien fuq quddiem nett fil-©lieda biex il-mara jkollha d-dritt tal-vot; kien ewlieni biex jo˙ro© millmo˙biet lill-persuni b’diΩabbiltà; kien hemm biex ida˙˙al il-li©i tad-divorzju minkejja li kien fl-oppoΩizzjoni; u fil-ftit Ωmien li ilu fil-Gvern sa˙˙a˙ il-fehma tieg˙u u rrikonoxxa persuni transesswali bis-sess il-©did tag˙hom g˙all-finijiet kollha tal-li©i. G˙adda wkoll il-li©i mill-Parlament biex persuni LGBT jkunu jistg˙u jg˙ixu f’unjoni çivili, u jkunu wkoll jistg˙u japplikaw biex jadottaw it-tfal. Kollox juri li lPartit Laburista mhux biss jemmen fil-valuri umani u Ewropej, iΩda jda˙˙alhom filli©i Maltija, mhux b’konvenjenza iΩda b’konvinzjoni. Gvern li jemmen fid-

"! !

demokrazija vera li ˙adem biex, ming˙ajr antagoniΩmu u bi ftehim mal-Kurja, it-tribunal tal-Knisja ma jibqax superjuri fuq il-Qorti Çivili f’kaΩijiet dwar nullità taΩ-Ωwie©. Gvern li qed jippjana biex jidda˙˙al s-su©©ett tal-Etika fl-iskejjel tag˙na. B˙alissa numru ta’ g˙alliema qed jing˙ataw itta˙ri©, b’fondi ma˙ru©a millGvern, fl-Università ta’ Malta biex mis-sena d-die˙la jid˙ol dan is-su©©ett g˙al dawk listudenti li ma jitg˙allmux Reli©jon. Dan huwa Gvern li bil-fatti j˙addan il-valuri Ewropej. Gvern li jisma’ u ja˙dem g˙all-©id tal-familji tag˙na. Gvern li da˙˙al miΩuri li konna ilna snin twal nistennew li jid˙lu b˙all-Whistle Blower’s Act. Gvern li ne˙˙a l-preskrizzjoni g˙all-politiçi fuq reati ta’ korruzzjoni. Wettaq il-weg˙da li jag˙ti lura l-flus tar-re©istrazzjoni talkarozzi li ji©u minn barra lpajjiΩ. Sa˙˙a˙ l-istipendji minflok ne˙˙iehom kif kien ibeΩΩa’ lPartit Nazzjonalista. Gvern li qed joffri privat b’xejn g˙al dawk li ma jg˙addux milleΩamijiet tal-Matrikola.

Erbg˙in elf student iggwadanjaw mill-iskema tal-Gvern li jag˙ti l-Microsoft Office b’xejn. Óadem sa mill-ewwel xhur biex jissielet kontra dawk ilpajjiΩi li qed jonqsu mill-obbligi tag˙hom biex i˙arsu l-vulnerabbiltà tar-refu©jati. Kien iebes fil-konfront ta’ dawk li jittraffikaw lir-refu©jati u jag˙mlu qlig˙ minn fuqhom. Semma’ le˙nu fi sfera Ewropea u anke internazzjonali biex juri r-realtà tal-immigrazzjoni irregolari. Nivvotaw bi ˙©arna Dawn il-miΩuri kollha dda˙˙lu fi Ωmien sena. Gvern li tabil˙aqq jist˙oqqlu vot ta’ fiduçja. Ûgur li Gvern b˙al dan jag˙milna denji li a˙na Maltin u tajjeb li a˙na ma n˙allu ’l ˙add jostakola l˙idma tieg˙u. G˙alhekk a˙na, iç-çittadini Maltin, irridu no˙or©u bi ˙©arna biex nivvotaw u nag˙Ωlu l-kandidati Laburisti sabiex inserr˙u mo˙˙na li ma jkollniex ostakli minNazzjonalisti, li dawn ming˙ajr mist˙ija ta’ xejn imorru jxewxu kontra l-interess Malti, u j˙amm©u lil pajjiΩna quddiem il-kompetituri tag˙na. No˙or©u nivvotaw sabiex Malta tibqa’ miexja fuq ilprinçipji Ewropej u demokratiçi. Il-Partit Laburista, li bl-ener©ija poΩittiva tieg˙u qed ja˙dem biex ikompli j©ib lil Malta a˙jar milli ˙allewha n-Nazzjonalisti, g˙andu jing˙ata l-mandat b’ma©©oranza ta’ voti, kemm b˙ala vot ta’ fiduçja u kemm g˙ax verament nemmnu li g˙andna la˙jar kandidati.

$! $!

&#7 .'+!', )7=$70&#7 )0 7 =))#%#7=$7 .0/ 7 !'#+!#7 +"7 #!&+=)=%5 +=0'8#/70& 07=$$#./7$.=*7'+0#.#/0#"7, .0'#/73'))7 #7.#!#'2#"7$=. $ $%

# $

#$ $ $#

$ # # # $ #

# $

$ #

#+"#.7"=!1*#+0/7* 57 #7.#-1#/0#"7 57#* ')7 =+70&#7#* ')7 "".#//7 #)=3 7=.7!=))#!0#" $.=*70&#7 1.!& /'+%7<#, .0*#+07 070&#7 7 "*'+'/0. 0'2#7 1')"'+%7 070&#7 "".#// #)=3 7$.=*7 =+" 570=7 .'" 5 7$.=*7 : &./70=7 9 &./ 7 +"7$.=*7 &./70=7 &./ #+"#./7/&=1)"7 #7,) !#"7'+70&#7,.# "".#//#"7#+2#)=,#7 +"7"#,=/'0#"7'+70&#7 ,,.=,.' 0# 0#+"#.7 =47 070&#7 7 "*'+'/0. 0'=+7 1')"'+% 7 070&#7 "".#//7 #)=3 7 57+=7) 0#.70& + #"+#/" 57 0&7 579 7 07 &./

,#. 0'=+ )7 .=%. **#7 767 =&#/'=+7 =)'!579

9 :

.=(#!07, .0 8+ +!#"7 570&#7 1.=,# +7 +'=+7 1.=,# +7 =!' )7 1+"7 = 8+ +!'+%7. 0# 7 ;>7 7 1+"/ 7 ;>7 0'=+ )7 1+"/

)0 7 =))#%#7=$7 .0/ 7 !'#+!#7 +"7 #!&+=)=%5 "*'+'/0. 0'=+7 1')"'+% 7 7 '+7 *,1/ 7 =.. "'+=7 ')) 7 =) 7 7 :9 7 9: 7 77 9: 7 : 77 0#+"#./ *! /0 #"1 *0

Opinjoni

12 04.05.2014

35 sEna ilu

Ivan Grixti Kandidat g˙all-Parlament Ewropew

Fost l-anniversarji importanti li pajjiΩna qed ifakkar din issena kien h e m m d a k t a l Óelsien. B’o©©ettività s˙i˙a rridu ng˙id u l i k i e k u m a ˙adniex l-Indipendenza fl1964, kieku ma kienx ikun possibbli li pajjiΩna jakkwista ˙elsien s˙i˙ fl1979 ta˙t it-tmexxija tal-Prim Ministru Dom Mintoff. Blener©ija po Ω i t t i v a l i q e d i˙addan il-Gvern Laburista ser ji©i ççelebrat ukoll il-50 sena mi l l - k i s b a talIndipendenza aktar tard din is-sena. L-iΩvilupp tal-professjoni Xtaqt f’dan l-artiklu ner˙i ftit l-aspetti p o l i t ç i l i h u m a marbuta ma’ dawn iΩ-Ωew© ©rajjiet importanti fl-istorja ta’ ©ensna u niffoka ftit fuq l-iΩvilupp t a l - p r o f e s s j o n i tieg˙i talaccountancy l i kienet affettwata mhux bi ftit minn dawn il-©rajjiet. Min˙abba li konna kolonja IngliΩa g˙a l m a d w a r 1 8 0 sena, il-mudell tal- accounting li n˙addnu huwa dak li writna jew a˙jar li importajna mill-istess gvern kolonjali. Apparti li importajna mudell li ma japplikax mal-kultura tag˙na, huwa fatt interessanti li l-imperjaliΩmu IngliΩ kellu influwenza sa˙ansitra fuq l- accountancy . Tant hu hekk li t-titlu ta’ chartered accountant k i e n p r o t e t t

g˙all-a˙˙ar, fis-sens li qatt ma tbieg˙ed mix-xtut IngliΩi biex ji©i integrat fil-kolonji IngliΩi. Infatti, çittadini Maltin li riedu jsiru chartered accountants ma kellhomx triq o˙ra ˙lief li jmorru lIngilterra u jistudjaw hemm. Ekskolonji IngliΩi b˙al Malta setg˙u jkollhom l-g˙aqda tag˙hom u juΩaw it-titlu ta’ chartered accountant wara li jkunu ˙adu l-Indipendenza. Tajjeb li wie˙ed isemmi li fl-1942 kien twaqqaf il-Malta Institute of Accountants, imma min˙abba dak li semmejt fil-paragrafu preçedenti l-membri kienu dawk li kkwalifkaw mill-Ingilterra. Bit-twaqqif tal-Income Tax Act tal-1948 (ta˙t Gvern Laburista) beda jin˙ass ilbΩonn li jkun hemm g˙aqda ta’ accountants li jkun jappartieni aktar lil art twelidna. Hekk li fl-1954 twaqqfet ilMalta Corporation of Accountants ta˙t it-tmexxija ta’ John Falzon. Il-politika ta’ ifred u saltan kienet qed tinfiltra anke l-qasam talaccountancy ! Ma nistax ma nsemmix li dawn il-mumenti kienu wkoll riflessjoni tal©lieda g˙all- integration li kien tant determinat fuqha lmibki iΩda qatt minsi l-Perit Duminku Mintoff. Na˙seb li kieku rnexxielu, Malta kienet tkun l-ewwel pajjiΩ fl-Imperu IngliΩ li tisraq it-titlu ta’ chartered accountant!

L-ewwel le©iΩlazzjoni Fl-1962 fe©©et l-ewwel le©iΩlazzjoni li tirregola lkumpanji kummerçjali f’pajjiΩna. Klawsola importanti f’dik il-li©i kienet li lkontijiet iridu jkunu verifikati minn awditur kwalifikat u rikonoxxut mill-Istat. Sintendi, fil-proçess li din illi©i tg˙addi mill-Parlament Malti, iΩ-Ωew© g˙aqdiet kellhom imsarinhom f’saqajhom min minnhom kien sa jkun rikonoxxut b˙ala awditur. G˙alkemm it-tnejn ©ew rikonoxxuti, ma kienx jag˙mel sens li jkollok membri ta’ Ωew© g˙aqdiet jikkompetu g˙al ftit klijenti. Imma huwa interessanti li ΩΩew© g˙aqdiet ing˙aqdu tmien xhur wara l-kisba talIndipendenza! Professjoni rregolata FiΩ-Ωmien li qed nirreferu g˙alih l- accountancy kien g˙adu trattat biss b˙ala kwalifika professjonali. Kemm f’Malta u kemm flIngilterra kien prattikament l-istess Ωmien li ng˙ata l-istatus ta’ materja li ti©i studjata fl-università. Tant hu hekk li kien proprju fl-1979, mill©did ta˙t Gvern Laburista, li mhux biss ©iet regolata lprofessjoni permezz talAccountancy Profession Act, imma li ©ie marbut li biex

tie˙u l- warrant ta’ cerified public accountant trid tkun temmejt b’suççess il-kors talBaçellerat fl-università. Dan hu l-istess kors li jien g˙amilt bejn l-1986 u l-1991. Illum inkitbet faççata ©dida fl-istorja tad-Dipartiment talAccountancy fi ˙dan lUniversità ta’ Malta. Dan g˙aliex bil-kisba tad-Dottorat fl-Accountancy millUniversità ta’ Southampton, issa, l-istudenti tieg˙i, mhux biss ser ikunu ndukrati bittag˙lim tal-kotba, imma sa nkun wkoll qed naqsam mag˙hom ir-riçerka li jien inkun g˙addej biha. G˙alhekk, 35 sena wara, mhux biss qed jin˙oloq grupp ta’ nies akkademiçi flaccountancy, li huma wkoll g˙andhom Dottorat f’dan ilqasam, imma li mill-©did ta˙t Gvern Laburista blener©ija poΩittiva tieg˙u re©a’ estenda l-boroΩ ta’ studju fil-livell ta’ Masters u Dottorat g˙all-im˙u˙ taΩΩg˙aΩag˙ tag˙na. L-importanti hu li nirsistu d e j j e m u k u ll i m k ie n b ie x d a w k iΩ -Ω g ˙ a Ω a g ˙ l i j i d deçiedu li jimir˙u barra jirnexxielna nattiraw investiment ©did lejn pajjiΩna fejn huma jkunu jistg˙u jirritornaw lura biex bil-˙iliet ©odda tag˙hom ikunu jistg˙u jg˙inu fit-tkabbir ekonomiku ©did ta’ pajjiΩna.

GÓaxar snin mis-sÓubija fl-unjoni EwropEa Miriam Dalli Kandidata g˙all-Parlament Ewropew

G˙addew g˙axar snin midd˙ul ta’ Malta fl-Unjoni Ewropea u l-a˙˙ar snin urew li tkun Ewropew mhux bilbandiera jew l-istilel, iΩda b’dak li t˙oss – dak li temmen fih, dak li ta˙dem fuqu u dak li finalment twettaq. Nemmen li l-Gvern preçedenti kien wisq iddominat minn kumpless ta’ inferjorità fl-Unjoni Ewropea. L-importanti g˙alih kien il-preΩenza tieg˙u fil-kamra, madwar ilmejda. Jien nemmen f’attitudni differenti. Attitudni fejn mhux dejjem tg˙id iva g˙al kollox; attitudni fejn naraw laffarijiet mil-lenti tag˙na u mhux sempliçiment jekk tg˙id xi ˙a©a l-Unjoni Ewropea jfisser li g˙andha bilfors ra©un. Jiena ma rridx sempliçiment nara lil pajjiΩi jsegwi dak li jag˙mlu pajjiΩi o˙ra. Irrid nara l-pajjiΩi jkun il-mexxej f’diversi oqsma. Dan ifisser li jrid ikollna kunfidenza fina nfusna. Dik il-kunfidenza li nemmnu fit-talenti tag˙na u li nkunu kapaçi nsemmg˙u le˙˙inna. Ener©ija poΩittiva Il-Partit Laburista huwa l-par-

tit li qed juri bil-fatti kif g˙andu l-ener©ija poΩittiva li tant hija me˙tiega. Dik lener©ija li l-poplu dara f’din l-ewwel sena biss: biex ra˙˙asna l-kontijiet tad-dawl u l-ilma, biex Ωidna listipendji, biex da˙˙alna çchildcare bla ˙las g˙al kul˙add, biex introduçejna sservizz tal-kimoterapija f’G˙awdex, biex bdejna nag˙tu lura l-˙las Ωejjed fuq ir-re©istrazzjoni tal-karozzi. Din hija l-ener©ija li rridu na˙dmu biha, l-ener©ija li rridu nitraΩmettu filParlament Ewropew. A˙na lpartit li g˙andu rieda poΩittiva biex inbiddlu l-˙ajja taççittadini g˙all-a˙jar. Hija din ir-rieda poΩittiva li qed t˙alli r-riΩultati. PereΩempju, fl-immigrazzjoni, fl-opinjoni tieg˙i, konna qed ni©u injorati g˙al snin twal. T˙allejna wa˙edna. Il-Gvern preçedenti aççetta patt volontarju li rabtilna jdejna g˙as-snin ta’ wara. Min-na˙a l-o˙ra, Gvern Laburista f’din l-ewwel sena ne˙˙a s-sens ta’ inferjorità li kien jiddomina l-mod kif na˙dmu. Ìibna l-Italja u lGreçja mag˙na biex fassalna taskforce Mediterranja li

˙are© bi 38 rakkomandazzjoni konkreta. Ing˙aqdu mag˙na 14-il pajjiΩ ie˙or u ˙allejna l-frott. Il-Kunsill Ewropew adotta dawn irrakkomandazzjonijiet bliswed fuq l-abjad u ta mandat lill-Kummissjoni Ewropea biex tara li dawn ir-rakkomandazzjonijiet jitwettqu f’timeframe ra©jonevoli. Fost ir-rakkomandazzjonijiet hemm li l-immigrazzjoni tidda˙˙al fil-politika komuni Ewropea tad-difiΩa u sigurtà, li l-persuni li ma jkollhomx dritt g˙all-aΩil (medja ta’ 1000 f’Malta) jintbag˙tu lura lejn pajjiΩhom, u li ssir ˙idma mal-Libja li rridu n˙arsu lejha b˙ala parti missoluzzjoni u mhux il-problema. Dan huwa r-riΩultat talpoΩizzjoni soda li ˙adet Malta. G˙adna ma waslaniex; fadal wisq xoghol xi jsir, imma huwa sinjal çar li Malta g˙andha vuçi daqs kull pajjiΩ ie˙or. Irrikonoxxejna r-realtà Wa˙da mis-simboli l-kbar talEwropeiΩmu se˙˙et meta da˙˙alna l-Li©i tal-Unjoni Çivili. G˙al tant snin ma rrikonoxxejniex ir-realtà li

kienu qed jg˙ixu fiha numru ta’ koppji. F’sena wa˙da biss dan il-Gvern wera x’inhuma l-valuri Ewropej. Wera li dak li jag˙mlek Ewropew huwa l˙idma li twettaq fost o˙rajn biex tassigura drittijiet çivili g˙al kul˙add; huwa l-˙idma biex kull persuna jkollha listess opportunità li tirnexxi fil-˙ajja – hi min hi, temmen x’temmen, t˙obb lil min t˙obb. Nemmen li nistg˙u nkunu aktar effettivi fil-Parlament Ewropew billi jkollna politiçi li jwettqu dak li jwieg˙du. Nemmen f’attitudni umli, ©enwina u onesta man-nies. Irridu npo©©u lil pajjiΩna b’mod qawwi fuq il-mappa biex uliedna jkollhom futur a˙jar minna. Anke min ma jaqbilx mag˙na jaqbel li Malta ftit kellha gvernijiet li kellhom din l-ener©ija. A˙na rridu lil Malta tkun l-aqwa flEwropa bil-fatti. Irridu mmorru fil-Parlament Ewropew biex niddefendu linteress nazzjonali u, kif jag˙mlu l-ma©©oranza talparlamentari Ewropej, immorru fil-Parlament Ewropew biex noffru tama u futur a˙jar lil Malta u G˙awdex tag˙na.

Editorjal

04.05.2014 13

www.kullhadd.com ÇNL, Triq Mile End, IL-Óamrun ÌURNALISTI REkLAMI IMPAÌNAR U DISINN

2090 1410 ritianne@kullhadd.com u Liam Gauci 2090 1413 liam@kullhadd.com 2090 1520 sales@kullhadd.com 2090 1411 editorial@kullhadd.com

IL-LIBERTÀ TAL-ISTAMPA

”

EDITORJAL

Ritianne Agius Alan Saliba Leanne Grech

Ftit tal-jiem ilu d-dinja fakkret Jum il-Libertà tal-Istampa. Ming˙ajr stampa b’sa˙˙itha ma jista’ qatt ikollok demokrazija ta’ veru. G˙alhekk lill-istampa rridu n˙alluha ta˙dem b’mod ˙ieles ming˙ajr ma mqar jid˙ol f’mo˙˙na li no˙onquha. Kull min g˙amel hekk tilef. Araw daqsxejn x’kien ©ara filpajjiΩi tal-Ewropa tal-Lvant u issa fit-Turkija. IΩda l-istampa ˙ielsa mhux biss ma tridx issib minn jo˙noqha, iΩda g˙andha wkoll, kemm jista’ jkun, tkun o©©ettiva. G˙andna ˙afna ©urnali li jg˙idu li huma indipendenti, iΩda fir-realtà kul˙add jaf li mhumiex. G˙alkemm kull editur g˙andu s-simpatiji u l-antipatiji tieg˙u, l-istampa, biex tkun ˙ielsa tassew, trid tkun kemm jista’ jkun o©©ettiva. Imma©inaw li kieku xi uffiççjal g˙oli tal-G.W.U. jag˙Ωel li jikkontesta mal-Partit Laburista fl-elezzjonijiet ©enerali, wara li jkun g˙amel snin jg˙id li l-G.W.U. ma jarax kuluri. Ara li kieku kemm listampa ˙ielsa tg˙id li “Mr X has finally showed his true colours!” Ìrat u ma ©ara xejn. Ìrat bil-kuntrarju. Gejtu Vella, eks-Segretarju tal-UÓM, mhux biss ing˙ata konsulenza mal-

Gvern ftit wara li spiçça millkariga fil-UÓM u qisu qatt ma ©ara xejn, iΩda sa˙ansitra ˙are© kandidat mal-PN fl-elezzjonijiet ©enerali, kif g˙amel Çensu Farrugia meta kien g˙adu Direttur Ìenerali talGRTU. IΩda qisu ma ©ara xejn, l-istampa ˙ielsa baqg˙et muta. Imma©inaw li kieku l-Partit Laburista g˙al kull ˙a©a ta’ xejn kien joqg˙od jag˙mel protesta wara l-o˙ra malAwtorità tax-Xandir, sempliçiment biex jag˙ti l-impressjoni li x-xandir pubbliku huwa pre©udikat. Li kieku tg˙idx kemm jinkitbu editorjali li l-PL qieg˙ed ja˙li l-˙in ta’ kul˙add. Din ©rat. IΩda qieg˙ed ikun il-Partit Nazzjonalista li kull darba jag˙mel dawn ix-xorta ta’ protesti u kull darba ma jing˙atax ra©un. Ftit tal-jiem ilu tilef Ωew© protesti quddiem l-Awtorità tax-Xandir. Irid jag˙ti l-impressjoni li x-xandir pubbliku huwa pre©udikat, meta lanqas g˙andu x’jaqsam ma’ dak li kien ji©ri sa sena ilu f’dan il-qasam. Qatt ma n˙atru daqshekk nies li ma jaqblux mal-partit fil-gvern daqskemm in˙atru f’dawn l-a˙˙ar 12-il xhar. Kieku n˙atar Lou Bondi biss, kieku anke din il-˙atra wa˙edha kienet tag˙mel id-

differenza kollha. B’dankollu, l-istampa ˙ielsa ma tiqafx iddoqq id-diska li n˙arqet f’Tal-Pietà, li mhux veru hawn meritokrazija. I©ibu b˙ala eΩempju li kien hemm nies li xi darba kienu uffiçjali tal-Partit Laburista u wara 25 sena ©ew appuntati f’xi kariga. Il-fatt biss li jg˙idu dan, huwa prova kemm huwa minnu li, meta kien hemm ilPartit Nazzjonalista fil-Gvern, il-Laburisti kompetenti kienu eskluΩi. Minflok jitkellmu fuq il-kompetenza, jitkellmu fuq il-kulur. Isemmu, pereΩempju, liç-Chairman tal-ADT jew talPort Óieles. IΩda mbag˙ad komodament jinsew li jokkupa dawn iΩ-Ωew© karigi kien hemm persuna o˙ra li kienet ekskandidat Nazzjonalista. Dakinhar, ebda stampa ˙ielsa ma ˙ar©et tikkritika lill-Gvern li ˙atar ekskandidat tal-partit tieg˙u. Beppe Fenech Adami kontinwament jikkritika lill-Gvern li hemm deputati parlamentari Laburisti li qed jieklu b’aktar minn ˙alq wie˙ed. Qieg˙ed jirreferi g˙al Silvio Parnis u Luciano Busuttil g˙aliex talewwel in˙atar fil-Kumitat Re©jonali tan-Na˙a t’Isfel ta’ Malta, fejn tant ja˙dem u g˙amel ©id, u l-ie˙or

Chairman tal-Kummissjoni Nazzjonali g˙all-Isport. IΩda Beppe ma jg˙idx li kien hemm Ωmien, u dan sa sena ilu, li hu stess kien jiekol b’aktar minn ˙alq wie˙ed. Avukat, membru parlamentari, assistent parlamentari g˙allintern, jag˙mel xog˙ol g˙allKummissarju tat-Taxxi Interni, avukat tal-BOV fejn jid˙lu kuntratti, kif fil-fatt g˙adu sallum, u jekk ma tridx kien anke direttur f’xi kummissjoni jew kumpanija tal-Gvern. U b˙alu kien hemm o˙rajn. Dakinhar, la Beppe u lanqas listampa ˙ielsa ma qatt tkellmu fuq il-meritokrazija. IΩda jekk irridu nitkellmu fuq il-meritokrazija dulcis in fundo, jew a˙jar iç-çirasa fuq il-kejk! Eddie Fenech Adami frisk frisk minn Kap tal-PN g˙al President ta’ Malta. Kien il-kaΩ ta’ subito santo g˙al nofs Malta u mhux g˙an-nofs l-ie˙or. Dakinhar ˙add ma dawwar iç-çuqlajta talkritika, ˙lief g˙al xi Ìeremija solitarju li ˙add ma ta kasu Minn fuq issa qeg˙din jitkaΩaw li Alfred Sant ser ikun kandidat g˙all-Parlament Ewropew! Min jaf, forsi jkun fil-kumpanija ta’ Norman Vella…©urnalist ie˙or mill-aktar indipendenti!

”

NAGÓTU FIDUÇJA LILL-PM Tliet ©img˙at

Daniel Micallef President tal-Partit Laburista daniel.micallef@partitlaburista.org

Daqshekk fadal g˙all-jum li fih il-poplu jer©a’ jkollu lopportunità li jesprimi l©udizzju politiku tieg˙u. Ìudizzju li l-Partit Laburista jiffaççja b’wiççu minn quddiem, saqajh mal-art. Ìudizzju li l-Partit Laburista ser jiffaççja sena biss wara li ng˙ata l-mandat biex imexxi dan il-pajjiΩ. B˙alma a˙na konxji missuççessi u l-miΩuri poΩittivi li saru f’dawn l-ewwel 13-il xahar, daqstant ie˙or konxji li fadal ˙afna xi jsir. Apparti lweg˙diet minquxa filManifest Elettorali li llum huwa programm ta’ gvern, hemm diversi kaΩijiet ta’ in©ustizzji li g˙adhom qed ji©u indirizzati. Ingustizzji li huma riΩultat ta’ 25 sena ta’ a m m i n i s t r a z z j o n i Nazzjonalista. Hemm qbil li l-Gvern qed ja˙dem, u li da˙˙al l-ener©ija tant me˙tie©a fl-amministrazzjoni ta’ dan il-pajjiΩ. Hemm qbil ukoll li dak li ©ie mwieg˙ed qed jitwettaq

b’ritmu li jiΩboq l-aspetattiva tan-nies. Hemm qbil ukoll li dak li g˙adu ma sarx wara sena, huwa biss Gvern Laburista li jista jwettqu. L-appell tieg˙i huwa sabiex kul˙add jo˙ro© jivvota g˙allkandidati Laburisti kollha nhar l-24 ta’ Mejju, sabiex inkomplu nag˙tu fiduçja lillPrim Ministru jkompli l-˙idma tieg˙u fit-tmexxija ta’ dan ilpajjiΩ. PajjiΩna jixraqlu l-a˙jar rappreΩentazzjoni, kemm fil-fora lokali kif ukoll dawk Ewropej u internazzjonali. Dom Mintoff Óadt gost nisma’ l-Prim Ministru Joseph Muscat waqt il- mass meeting ta’ Jum ilÓaddiem i˙abbar li l-monument ikkummissjonat millPartit Laburista li jfakkar lilleks-Prim Ministru Dom Mintoff ser isir proprju f’belt twelidu – f’Bormla. Waqt l-istess meeting ma stajtx ma niftakarx is-snin twal li Ω-Ωona ta’ baçir numru wie˙ed damet

maqlug˙a u mitluqa. G˙alkemm ix-xog˙ol g˙adu mhux lest, saru passi ta’ ©gant ’il quddiem u m’hemmx dubju li pro©ett b˙al dan meta jkun lest ser jag˙ti ddinjità li tixraq lill-belt ta’ Bormla u n-nies tag˙ha. Ftit jiem ilu Ωorna wkoll ixxog˙ol li g˙addej fuq l-istess monument, fejn ©ie spjegat lilna l-proçess li hemm involut sabiex monument b˙al dan isir. Wie˙ed ma jistax ma jirrimarkax l-abbiltajiet eççellenti tal-artist Noel Galea Bason li ©ie kkummissjonat jag˙mel dan il-monument. Grazzi kbira tmur ukoll lil sie˙bi Dr Toni Abela, li qed jikkoordina l-proçess sabiex dan il-monument isir realtà. G˙awdex B˙al dejjem, kien ta’ pjaçir g˙alija nΩur il-gΩira G˙awdxija l-©img˙a l-o˙ra. Rajt lener©ija li g˙andhom lattivisti G˙awdxin li g˙al snin twal baqg˙u jΩommu lbandiera tal-Partit Laburista ’l fuq kontra kull kurrent,

sabiex sena ilu rajna l-kisba ta’ riΩultat storiku g˙all-Partit Laburista fil-gΩira G˙awdxija. Ir-riΩultati g˙al G˙awdex bdew jidhru. Fost affarijiet o˙ra, din il-©img˙a ©ie m˙abbar li ser jin˙olqu, fuq medda ta’ Ωmien, aktar minn mitt impjieg – dan ikompli jawgura g˙al xhur u snin poΩittivi g˙all-gΩira G˙awdxija. Illum Aktar tard illum nappella lil kul˙add sabiex ti©u saçÇentru Nazzjonali Laburista g˙al Inizjattiva Ìbir ta’ Fondi, inizzjattiva li ser tg˙in sabiex il-Partit Laburista jkompli bilkampanja tieg˙u g˙all-elezzjonijiet ta’ Ìunju. Lil hinn mill-finanzi, is-sabi˙ ta’ jum b˙al-lum ikun li niltaqg˙u kollha flimkien fiç-Çentru, fejn b˙as-soltu hemm ippreparat programm ta’ divertiment g˙al kul˙add. Nirringrazzja bil-quddiem lilldawk kollha involuti sabiex jum b˙al dan ikun possibbli. Niltaqg˙u aktar tard.

Ittri

14 04.05.2014

Ibg˙at l-ittri tieg˙ek b’email lil editorial@kullhadd.com jew bil-posta tradizzjonali indirizzata lill-Editur, ÇNL, Triq Mile End, il-Óamrun

XettIku…IÛda nIvvota labour Sur Editur, B˙al ˙afna nies kont ivvutajt g˙al Partnership g˙ax kont konvint li ftehim mal-Unjoni Ewropea kif ried il-Partit Laburista dak iΩ-Ωmien kien ikun Ωgur aktar ta’ vanta©© g˙al Malta milli s˙ubija s˙i˙a kif ried il-PN. Wara kollox, kien hemm diversi pajjiΩi, mhux fl-Ewropa biss iΩda f’diversi kontinenti li g˙amlu ftehim mal-Unjoni Ewropea. IΩda la l-ma©©oranza g˙aΩlet s˙ubija s˙i˙a bit-tajjeb u l˙aΩin tag˙ha, aççettajt din irrealtà, anke jekk g˙andni xi ftit xettiku dwar çerti aspetti talpolitika tal-Unjoni Ewropea, kemm f’dik ekonomika, soçjali u militari. Però, la Malta tinsab f’din lUnjoni rridu nag˙mlu ˙ilitna kollha biex niksbu benefiççji ekonomiçi kemm nistg˙u u flistess ˙in nilqg˙u g˙all-effetti ˙Ωina li din l-Unjoni tista’ t˙alli. Wa˙da mill-effetti ˙Ωiena li l˙addiem Malti jrid jilqa’ g˙aliha hu appuntu l-politika parti©©jana u negattiva tal-PN fil-Parlament Ewropew. Kif rajna, u kif di©à stqarr pubblikament, il-PN ser ikompli bilpolitika tieg˙u ta’ tfixkil lillGvern Laburista permezz talmembri parlamentari tieg˙u filParlament Ewropew. U dan bl-iskuΩa li jrid jiddefendi l-interessi tag˙na meta fil-fatt ikun qed ja˙dem kontra l-interessi tal-familji Maltin u j©ib l-ewwel u qabel kollox l-

interessi politiçi egoistiçi tieg˙u. Il-PN qed jag˙mel enfasi kbira biex itella’ t-tielet membru fil-Parlament Ewropew biex, fil-fehma soda tieg˙i, ikollu aktar façilità li jag˙mel propaganda qarrieqa kontra lGvern Laburista permezz ta’ aktar kuntatti ma’ membri talPartit Popolari. Biex permezz ta’ rizoluzzjonijiet iΩomm kemm jista’ pro©etti ta’ fejda li l-Gvern tal-˙addiema jista’ jo˙loq minn Ωmien g˙allie˙or. G˙alhekk ma naqbel assolutament xejn ma’ dawk in-nies li huma ta’ fehma Laburista li b˙ali huma xettiçi dwar lUnjoni Ewropea, tant li lesti li ma jivvuttawx fl-elezzjoni g˙all-Parlament Ewropew. Dan g˙ar-ra©uni li pass b˙al dan ikun ta’ vanta©© kbir g˙allPN. B’hekk il-PN ikollu aktar façilità biex, bil-politika tieg˙u ta’ tfixkil, ikompli aktar isawwat ekonomikament mhux biss lil min ma jkunx tah il-vot, iΩda sa˙ansitra lil dawk li huma xettiçi u l-vot tag˙hom ikunu ˙allewh id-dar. Nifhem il-kaΩ ta’ dawk li, g˙ax g˙adhom jistennew li ssir ©ustizzja mag˙hom, b˙ala pressjoni lesti li ma jivvutawx g˙all-elezzjoni tal-Parlament Ewropew. Nifhem il-kaΩ tag˙hom g˙ax mieg˙i wkoll kienet saret in©ustizzja snin ilu ta˙t Gvern Nazzjonalista u bqajt inbati l-konsegwenzi finanzjarji.

Il-QnIepen tal-parroÇÇa tar-rabat

Sur Editur, Dan l-a˙˙ar il-qniepen tal-parroçça tar-Rabat ©ew ipprogrammati biex idoqqu bil-˙in u skont l-okkaΩjoni. Nixtieq ng˙id prosit tassew lil min ˙are© b’din l-idea brillanti u ˙aqqu ©ie˙ ir-Rabat g˙all-fjask li g˙amel. Possibbli li min g˙amilhom mhux qed jisma’ l-kruha li qed idoqqu l-Ave Maria u l-moti? Sett qniepen sbie˙ b˙al dawk ©ew imkerrha, apparti l-˙sara li qed issirilhom. Óafna huma r-Rabtin li qed igergru, u sa anke kien hemm min ©ibed l-attenzjoni tal-Arçipriet. Ma nistax nifhem kif l-Arçipriet, li g˙amel tant ©id fil-parroçça tag˙na fejn jid˙ol patrimonju, g˙amel jew ˙alla ˙a©a b˙al din issir! Jekk hemm problema min˙abba li ssagristan tal-parroçça wasal biex jirtira, kien imissu sab soluzzjoni o˙ra, fosthom li ja˙dem bil-voluntiera u fi Ωmien il-festi j©ib il-barranin u j˙allashom! L-Arçipriet ji©i u jitlaq, imma l-qniepen jibqg˙u hemm. Jekk issirilhom il-˙sara, a˙na ser inbatuhom il-konsegwenzi. Il-qniepen huma mezz kif issejja˙ lill-poplu. Nittama u nitlob biex il-Kurja tintervieni biex ner©g˙u nibdew nisimg˙uhom sewwa u mhux qed i˙ammrulna wiççna quddiem kull minn jismag˙hom. DIÛAPPUNTAT, IR-RABAT, MALTA

Però, billi nies b˙al dawn ma jivvutawx, ma jkunux qed isolvu l-in©ustizzja li saret mag˙hom. L-ewwel nett çert li l-PN ser jiç˙ad li g˙amel xi in©ustizzja mag˙hom meta kien fil-Gvern, a˙seb u ara kemm nies b˙al dawn ser isibu sapport u g˙ajnuna ming˙and l-istess PN biex tissewwa lin©ustizzja li g˙amlilhom hu stess illum qabel g˙ada. Tg˙id mhux ser jibg˙at g˙alihom biex jinfurmahom li ser isewwi l-in©ustizzja li saret lilhom meta l-istess partit kien filGvern! Barra minn hekk Ωgur li permezz tal-MEPs Nazzjonalisti filParlament Ewropew, dawn listess nies ser ibatu millatte©©jament parti©©jan u negattiv tal-PN permezz tarriΩoluzzjonijiet fl-istess Parlament biex iΩomm, itellef jew idewwem pro©etti ta’ fejda ma˙luqa mill-Gvern Laburista. Nirreferi wkoll g˙al min tant hu xettiku dwar l-Unjoni Ewropea li jixtieq li Malta to˙ro© minnha ll-lum qabel g˙ada. Nifhimhom ukoll u anke nappo©©ja l-˙idma tag˙hom, iΩda meta ni©i g˙allvot tieg˙i g˙all-Parlament Ewropew xorta nivvota g˙allkandidati Laburisti. Dan g˙assempliçi ra©uni li f’Malta hu ferm diffiçli li kandidati xettiçi dwar l-Unjoni Ewropea jsibu posthom fil-Parlament Ewropew b˙al ta’ pajjiΩi o˙ra. Il-vot hu arma politika ferm importanti u siewja li fil-fehma

tieg˙i rrid nuΩah tajjeb. Tant tajjeb li, kif jg˙id il-Malti: b’©ebla wa˙da rrid nolqot Ωew© g˙asafar. Irrid nag˙ti sa˙˙a lill-pajjiΩ permezz talMEPs Laburisti u nnaqqas ilparti©©janizmu politiku sfrenat tal-MEPs Nazzjonalisti. Il-˙ajja g˙allmitni li, meta mxejt b’qalbi u mhux b’mo˙˙i, batejt. Imxejt ’il quddiem meta ˙addimt mo˙˙i u mhux qalbi.

U hekk ser nag˙mel g˙all-elezzjoni tal-Parlament Ewropew. Ser nivvota g˙al kandidati kollha Laburisti anke jekk jien xettiku dwar l-Unjoni Ewropea, u dan biex niΩgura li ntellef kemm nista’ lill-PN milli jag˙mel aktar ˙sara ekonomika lil pajjiΩi, lill-familja u lili. ÓADDIEM REPUBBLIKAN, RAÓAL ÌDID

Ta’ Barra

16 04.05.2014

ANALIÛI TA’ LIAM GAUCI

FUtUr InÇert

L-Erbg˙a li g˙adda l-poplu Iraqqin ˙a sehem fl-ewwel elezzjoni parlamentari minn meta l-Amerikani rtiraw il-preΩenza militari tag˙hom mill-pajjiΩ. Din l-elezzjoni mhijiex biss sfida g˙all-Prim Ministru attwali Nouri al-Maliki, li qieg˙ed jitlob il-fiduçja tal-eletturi g˙at-tielet darba. Ta˙t eΩami wkoll hemm is-sistema demokratika b’mod ©enerali, li b˙alissa hija mhedda minn diviΩjonijiet kbar bejn il-fazzjonijiet kollha. G˙addew aktar minn g˙axar snin mill-invaΩjoni Amerikana fl-Iraq u g˙adu mhuwiex çar jekk l-intervent tag˙hom g˙amilx iktar ˙sara milli ©id. Minkejja l-fatt li kien hemm avvanz, fis-sens li ©iet stabbilita sistema demokratika minflok dik dittatorjali ta’ Saddam Hussein, il-vjolenza fil-pajjiΩ Ωdiedet ferm minn meta ©ie mwarrab dan il-mexxej. Dan kien se˙˙ hekk kif diversi fazzjonijiet bdew ji©©ieldu bejniethom biex jippruvaw jimlew il-vojt li t˙alla minnu.

U©ig˙ ta’ ras Din is-sitwazzjoni ˙olqot ugig˙ ta’ ras kbira g˙allAmerikani li ˙lew ˙afna riΩorsi biex jippruvaw iΩommu l-paçi fil-pajjiΩ u jistabbilixxu sistema politika trasparenti u liberali kemm jista’ jkun fil-kuntest Iraqqin. Wie˙ed jg˙id ‘˙lew’ g˙aliex it-tul li ˙a dan ilproçess fisser li ˙afna biljuni li setg˙u ©ew investiti biex jg˙ollu l-livell ta’ g˙ajxien talIraqqini, minflok spiççaw mo˙lijin fix-xiri ta’ armamenti

li ntuΩaw kontra l-˙afna gruppi ribelli li tfaççaw. Madankollu, wara tmien snin ta’ tqanΩig˙, l-Amerikani spiççaw ˙ar©u t-truppi tag˙hom mill-pajjiΩ hekk kif kien hemm nuqqas ta’ qbil mal-Gvern Iraqqin dwar xi rwol g˙andu jkollha l-preΩenza militari barranija fil-futur. Il-pass lura tal-Amerikani, li se˙˙ fl-2011, malajr kixef li lproporzjonijiet reali taddiviΩjonijiet Iraqqini, g˙aliex diversi gruppi ribelli ˙adu iktar kunfidenza meta raw li lawtoritajiet tilfu l-appo©© barrani. Dan wassal g˙al Ωieda sostanzjali fil-vjolenza li ˙alla eluf kbar ta’ Iraqqini mejtin. Huwa f’dan il-kuntest instabbli li qieg˙da ti©i kkontestata lelezzjoni parlamentari. Il-Prim Ministru Maliki, minkejja li g˙andu l-mertu li ©ab xi ftit ta’ stabbiltà politika permezz ta’ koalizzjoni soda, ma rnexxilux jasal g˙al ftehim ta’ konçiljazzjoni mal-minoranza Sunnita tal-pajjiΩ. It-tensjoni li rriΩultat minn dan in-nuqqas

wassal biex ir-ribelli Sunniti jie˙du f’idejhom partijiet millpajjiΩ biex jistabbilixxu stat IΩlamiku f’Anbar, provinçja mhux wisq ’il bog˙od minn Bagdad. F’din il-provinçja jinsabu Ωew© bliet, Ramadi u Falluja, li huma familjari ma’ min segwa dan il-konflitt mill-bidu tieg˙u, hekk kif anke l-Amerikani batew biex jie˙du u jΩommu lkontroll fuqhom. Maliki ilu xhur jipprova jeg˙leb lil dawn ir-ribelli, imma s’issa ftit li xejn kellu suççess. Min˙abba f’hekk huwa kellu jikkuntenta ru˙u li jiΩolahom biex g˙allinqas l-inkwiet ma jinxteridx fi rkejjen o˙ra tal-pajjiΩ. Demokrazija fil-periklu Jafu jg˙addu diversi ©img˙at qabel ma jo˙or©u r-riΩultati tal-elezzjoni. Minkejja loppoΩizzjoni ˙arxa li g˙andu kontrih, il-partit ta’ Maliki mistenni li jer©a’ jikseb l-iktar voti. Però, iç-çans li Maliki j©ib ma©©oranza parlamentari

hija baxxa ferm. L-a˙˙ar elezzjoni wasslet g˙al sitwazzjoni simili fejn Maliki dam xejn inqas minn disa’ xhur biex g˙aqqad koalizzjoni. Din iddarba n-negozjati jafu jie˙du sa˙ansitra iktar minn hekk g˙aliex Maliki jidher li se jkollu iktar si©©ijiet parlamentari x’jimla min˙abba li huwa stmat li ser jitlef numru mhux ˙aΩin ta’ voti. Ikun xi jkun ir-riΩultat talelezzjoni, jidher çar li l-pajjiΩ g˙adu ferm ’il bog˙od middemokrazija b’sa˙˙itha li lAmerikani kienu qeg˙din jittamaw li jo˙olqu. Teoretikament pass ’il quddiem sar. Madankollu, il-Gvern attwali tilef il-kontroll ta’ diversi Ωoni li qatt ma raw vjolenza u diviΩjonijiet daqskemm dehru f’dawn l-a˙˙ar snin. Wie˙ed irid jara jekk il-Gvern il-©did hux ser ikollu r-rieda tajba u rriΩorsi biex jindirizza dawn ilproblemi. Jekk dan ma jse˙˙x, hemm riskju serju li ddemokrazija fl-Iraq ma jkollhiex ˙ajja twila.

Iktar InkwIet Fl-UkraIna It-tensjoni fl-Ukraina kompliet tiΩdied fil-jiem li g˙addew hekk kif il-Gvern beda jintensifika l-kampanja militari kontra r-ribelli pro-Russi. L-iktar belt li rat ©lied kienet Slaviansk, fejn ir-ribelli rnexxielhom jwaqqg˙u Ωew© ˙elikopters Mi-24 li kienu involuti f’operazzjoni ta’ liberazzjoni taΩΩona. L-attakk tal-Gvern ma kienx biΩΩejjed biex jer©a’ jikseb il-kontroll tal-belt, imma larmata rnexxielha tiΩolaha ˙alli ti©i evitata l-wasla ta’ iktar appo©© estern.

dakinhar l-Ukraini kienu wieg˙du li mhux ser jeskalaw il-konflitt b’dan il-mod. Madankollu, il-Gvern Ukrain sostna li r-ribelljoni ma kinitx wa˙da spontanja, hekk kif innies involuti jidhru li huma organizzati wisq biex wie˙ed jemmen li kollox ©ie ppjanat f’temp qasir. Barra minn hekk, bosta mir-ribelli dehru li kellhom armamenti Russi, simili g˙al dawk li kellhom il-militanti li ˙adu kontroll tal-Krimea. G˙alhekk, il-Gvern Ukrain esprima l-fehma li kienu fil-fatt ir-Russi li kisru l-ftehim ta’ April fejn huma kienu wieg˙du li ser juΩaw l-influwenza tag˙hom biex jippruvaw iraΩΩnu t-tixrid tar-ribelljoni.

Veduti differenti Din l-eskalazzjoni ta’ vjolenza ©iet ikkundannata mill-Gvern Russu li akkuΩa lill-Ukraini li wettqu attakki kontra persuni çivili li kienu qeg˙din jipprotestaw b’mod spontanju.

Iktar sanzjonijiet B’hekk, sostnew ir-Russi, il-ftehim ta’ paçi li kien intla˙aq

f’Ìinevra x-xahar li g˙adda seta’ jitqies b˙ala null g˙aliex

F’dan l-istadju, minkejja li

kemm l-Unjoni Ewropea (UE), kif ukoll in-NATO qeg˙din isegwu dawn l-iΩviluppi millviçin, huma m’g˙andhomx dritt li jintervienu f’dan il-konflitt min˙abba l-fatt li lUkraina mhija membru talebda wa˙da minn dawn lorganizzazzjonijiet. Madankollu, il-UE u l-Istati Uniti approvaw l-estensjoni tas-sanzjonijiet ekonomiçi biex jolqtu iktar interessi Russi. Il-Punent s’issa qag˙ad attent kif jolqot is-setturi ener©etiçi u finanzjarji b’dawn is-sanzjonijiet. Dan il-fatt jista’ jindika li l-UE u l-Amerika jemmnu li hemm probabbiltà kbira li rRussi ser jag˙mlu intervent militari fl-Ukraina u g˙alhekk ippreferew li jΩommu l-iktar sanzjonijiet iebsin fil-komma g˙al din l-eventwalità.

Ta’ Barra

04.05.2014 17

META SE NARAW IN-NIES FUQ MARS? ˙effa permezz ta’ parachute fl-atmosfera ta’ Mars, filwaqt li nΩul bir- rockets i˙arsu ’l isfel, b˙alma sar fuq ilqamar, mhux possibbli lanqas g˙ax jo˙loq ˙afna turbulenza. G˙al dan il-g˙an inbniet vettura mg˙ammra bir- rockets li ©©ib l-isem ta’ LowDensity Supersonic Decelerator (LDSD). Din ilvettura mistennija ti©i varata f’Ìunju li ©ej mill-Hawajj, u jekk din it-teknolo©ija tkun suççess, tintuΩa fil-missjoni li jmiss g˙al Mars fl-2018. Din il-vettura mhux mistennija ssolvi g˙al kollox il-problema tal-inΩul, imma tista’ tkun l-ewwel parti tas-soluzzjoni. Asterojdi madwar il-qamar

KITBA TA’ RITIANNE AGIUS Fl-a˙˙ar ©img˙at l-a©enzija spazjali Amerikana kienet qed tag˙ti x’wie˙ed jifhem li qed tippjana missjoni bin-nies lejn il-pjaneta Mars, u fil-fatt issa dan ilpjan ©ie kkonfermat. Sal-lum l-uniçi vetturi li niΩlu fuq Mars b’suççess kienu robotiçi, u g˙alhekk din il-missjoni ©dida bin-nies mistennija tkun pass kbir u importanti g˙all-umanità. QabΩa fid-daqs Il-missjoni biex jintbag˙tu nnies fuq Mars mhux se tkun wa˙da façli. Dan peress li s’issa l-itqal vettura li niΩlet fuq Mars kienet Curiosity, bid-daqs simili g˙al Mini Minor u toqol ta’ 900 kilo-

gramma. IΩda jekk tintbag˙at vettura bin-nies, din kapaçi tkun sa erbg˙in darba itqal. Sabiex wie˙ed iqabbel liskala ta’ Curiosity ma’ dik ta’ vettura bin-nies, il-Professur Bobby Braun spjegaha hekk: “L-inΩul ta’ Curiosity kien ta’ karozza Ωg˙ira nukleari. G˙al

missjoni bin-nies trid tniΩΩel dar ta’ Ωew© sulari, u dar o˙ra ta’ Ωew© sulari ma©enbha bil-fjuwil u r-riΩorsi.” Il-problemi ewlenin jidher li huma abbinati mal-inΩul. O©©ett ta’ dan it-toqol mhux se tkun tista’ titnaqqaslu l-

Missjoni o˙ra li tista’ tkun qed tg˙in il-proçess tal-inΩul tan-nies fuq Mars hija lAsteroid Redirect Mission, im˙abbra fl-a˙˙ar jiem. Din il-missjoni tinvolvi l-qbid ta’ asterojdi Ωg˙ira permezz ta’ vettura spazjali, liema asterojdi mbag˙ad titpo©©a fl-orbita madwar il-qamar, biex lastronawti jkunu jistg˙u jΩuruha fl-2025 permezz tal-vettura Orion Space Capsule. Meta jag˙mlu dan, lin©iniera u x-xjenzati jkunu jistg˙u jaraw liema huma lproblemi li jistg˙u jinqalg˙u waqt il-missjoni umana fuq Mars, li huwa ma˙sub li se ssir bejn ˙mistax u g˙oxrin sena o˙ra. Missjoni li tintuΩa bl-iskop li tg˙in missjoni o˙ra di©à

PUNTI EWLENIN TA’ BARRA Ser jer©a’ jipprova

Assad jer©a’ jikkontesta l-elezzjoni presidenzjali

saret fil-passat. Dan meta saru l-missjonijiet mag˙rufa b˙ala Gemini u Mercury, biex imbag˙ad kienet possibbli l-missjoni ta’ Apollo fuq il-qamar. B˙alissa g˙adhom qed ji©u studjati l-possibbiltajiet ta’ kif se ssir il-proçedura tal-qbid tal-asterojdi: jekk hux se tinqabad asterojdi Ωg˙ira s˙i˙a, inkella parti minn wa˙da kbira. Problemi ta’ finanzjament Jidher li wa˙da mill-ikbar problemi li qed tiffaççja nNASA, u li min˙abba fiha qed ikollha tipposponi Ωviluppi importanti, hija lfinanzjament tal-pro©etti. Fla˙˙ar snin l-Amerika waqg˙et lura fl-esplorazzjoni spazjali proprju min˙abba nuqqas ta’ fondi. Fil-fatt, l-iΩviluppi f’dan ilqasam se jkollhom jiddependu ˙afna fuq l-investiment mill-privat. Il-Kap tan-NASA Charles Bolden sa˙aq fuq ilbΩonn li entitajiet privati jing˙aqdu mal-a©enzija nazzjonli fuq inizjattivi fil-qasam spazjali. Ta˙t il-President Barack Obama, in-NASA di©à tat ittitjiriet kollha tal-cargo lejn lIstazzjon Spazjali Internazzjonali f’idejn Ωew© kumpaniji privati. Iktar tard din is-sena mistennija jintg˙aΩlu Ωew© kumpaniji o˙ra biex jie˙du f’idejhom ukoll it-titjiriet tal-astronawti lejn l-istazzjon sa tmiem l2017.

minn LIAM GAUCI demokratiku fix-xejn. DiΩastru naturali

Il-President Sirjan Bashar al-Assad re©a’ kkandida ru˙u g˙all-presidenza f’elezzjoni li se ssir f’Ìunju li ©ej. G˙all-ewwel darba Assad se jkun ikkontestat minn numru ta’ kandidati o˙ra. Però, mhijiex mistennija kompetizzjoni serja min-na˙a tag˙hom hekk kif jidher li t˙allew jipparteçipaw biss biex jag˙tu l-illuΩjoni taddemokrazija. Fil-fatt, fost il-li©ijiet li jirregolaw il-parteçipazzjoni f’din l-elezzjoni hemm l-obbligu li kandidatura ti©i approvata minn ˙amsa u tletin membru attwali tal-Parlament, istituzzjoni ddominata mill-alleati ta’ Assad stess. L-oppoΩituri tar-re©im Sirjan, li ilhom jitolbu g˙ar-riΩenja ta’ Assad, mill-ewwel ikkundannaw id-deçiΩjoni tieg˙u li jer©a’ jikkuntesta u sostnew li b’dan l-a©ir huwa se jkompli jtawwal iç-çiklu ta’ vjolenza li ˙akem lill-pajjiΩ g˙al dawn l-a˙˙ar tliet snin. Is-Se gre tarju tal-Istat Amerikan John Kerry wieg˙ed li ser jipprova jressaq lill-awtoritajiet Palestinjani u IΩraeljani lura lejn il-mejda tannegozjati fix-xhur li ©ejjin. L-a˙˙ar rawnd ta’ diskussjoni ftit li xejn g˙amel progress hekk kif iΩ-Ωew© partijiet ˙adu passi li ˙olqu tensjonijiet ©odda bejniethom. Min˙abba dawn it-tensjonijiet, Kerry ˙ass li jkun g˙aqli illi jag˙ti l-opportunità liΩ-Ωew© gvernijiet li jiddiskutu l-o©©ezzjonijiet tag˙hom internament. G˙adu mhux çar kemm din il-mossa ser tkun effettiva min˙abba l-fatt li kemm ilG v e r n I Ω r a eljan kif ukoll dak tal-Palestina qeg˙din ikunu influwenzati dejjem iktar minn e l e m e n t i aggressivi fil-konfront tal-©irien tag˙hom. B’hekk hemm ir-riskju li fil-futur dawn in-negozjati se jkunu sa˙ansitra inqas effettivi milli kienu s’issa.

Elezzjonijiet o˙ra fit-Tajlandja Il-Kummissjoni Elettorali TajlandiΩa ˙abbret li se ssir elezzjoni ©enerali o˙ra f’Lulju li ©ej wara li dik ta’ Frar ©iet pre©udikata min˙abba azzjonijiet ostili li ©ew min-na˙a tal-oppoΩituri kontra lGvern immexxi minn Yingluck Shinawatra. Dawn l-azzjonijiet wasslu biex diversi kandidati ji©u miΩmumin milli jitfg˙u n-nomina tag˙hom filwaqt li fi bliet o˙ra ©ie mbarrat laççess g˙all-postijiet tal-votazzjoni. Wara xi attentati minn Shinawatra biex tipprova tifforma gvern stabbli, hija fehmet li dan kien impossibbli li jse˙˙ fil-klima attwali u talbet lillKummissjoni Elettorali biex tag˙Ωel data g˙al elezzjonijiet ©odda. Madankollu, hemm çans tajjeb illi l-OppoΩizzjoni ser ter©a’ twettaq atti ta’ sabuta©© li jer©g˙u j©ibu dan il-proçess

Numru ta’ trombi tal-arja li laqtu n-Nofsinhar talAmerika ˙allew g˙exieren mejtin u mijiet o˙ra midruba. Dawn it-trombi se˙˙ew waqt maltempata li affettwat diversi stati, fosthom il-Ìeor©ja, Arkansis, Alabama, Mississipi u Oklahoma. Nies li kienu fuq il-post sostnew li t-trombi kienu b’sa˙˙ithom biΩΩejjed biex jaqtg˙u d-djar minn mal-art u jarmuhom diversi metri ’l bog˙od. Din is-sa˙˙a distruttiva ˙alliet ˙sara kbira fiΩΩona miltuqa u ˙olqot stat ta’ emer©enza li wassal g˙al intervent immedjat mill-Forzi tal-Ordni u dawk Armati li bdew ifittxu lin-nies qalb it-tifrik. G˙adha mhijiex çara l-iskala tad-danni, imma huwa smat li madwar elfejn dar, kif ukoll mitt stabbiliment kummerçjali ©ew milquta minn dan id-diΩastru.

Madwarna

18 04.05.2014

ingredjenti gÓal negozju aÓjar ser jiÌu diskussi waqt il-Business foruM tal-2014 It-tieni edizzjoni tal-Family Business Forum tal-2014 – Ingredjenti g˙al Negozju A˙jar, avveniment organizzat bi s˙ab bejn il-BOV u l-PwC, ser isir nhar is-7 ta’ Mejju 2014 fil-Westin Dragonara Resort. Bl-esperjenza li j˙addnu l-PwC u lBOV, iΩ-Ωew© diskorsi prinçipali ser jindirizzaw temi varji li jvarjaw mirRapporta©© Finanzjarju u l-Governanza Korporattiva g˙al IntrapriΩi u Innovazzjoni. Id-diskussjoni fil-panel ser tifta˙ fuq l-esperjenzi differenti li jiltaqg˙u mag˙hom sidien rinomati ta’ negozji tal-familja. Charles Borg, CEO tal-Bank of Valletta u Kevin Valenzi, Territory Senior Parter tal-PwC, ser jindirizzaw il-forum, li wara s-suççess li kiseb is-sena l-o˙ra mistenni jkun avveniment importanti g˙all-komunità tan-negozjanti f’Malta. Il-Ministru tal-Finanzi, l-Onorevoli Edward Scicluna, ser jag˙laq dan l-avveniment. In-numru ta’ postijiet huwa limitat. Biex tirriserva post ibg˙at email lil: familybusiness.malta@mt.pwc.com, jew çempel in-numru 2564 7192.

offerti speÇjali tal-HsBC Malta gÓal self fuq djar u karozzi L-offerti speçjali tal-HSBC Bank Malta g˙al self fuq djar u karozzi g˙adhom disponibbli g˙all-klijenti. Klijenti li japplikaw g˙al ipoteka talHomestart sal-valur ta’ €200,000 g˙allewwel dar tag˙hom jistg˙u jibbenefikaw minn rata varjabbli u mnaqqsa ta’ 2.75% g˙all-ewwel 18-il xahar, filwaqt li jibbenefikaw minn ˙las lura tal-interessi biss g˙all-ewwel 36 xahar tas-self. Minbarra din l-offerta tal-Homestart, ilbank b˙alissa qed jipprovdi wkoll Ωew© offerti speçjali bir-rati fissi ta’ 1.99% fissi sat-2 ta’ Awwissu 2015, u 2.65% sat-2 ta’ Mejju 2016. B˙alissa l-HSBC Bank Malta qed joffri wkoll rata fissa speçjali ta’ 4.99% fuq self tal-karozzi kollha me˙uda sat-30 ta’ Ìunju 2014. L-offerta hi disponibbli g˙al termini ta’ 2, 3 u 5 snin, jew g˙al 7 snin jekk l-ammont tas-self ikun €10,000 jew aktar. “A˙na g˙andna l-impenn li ng˙inu lixxerrejja tal-ewwel dar kif ukoll ’il-klijenti l-o˙ra li jridu jixtru proprjetà g˙al residenza prinçipali jew sekondarja tag˙hom. G˙alhekk introduçejna dawn l-offerti fantastiçi biex jag˙tu aktar g˙aΩla lill-klijenti.

Din is-sena toffri l-opportunità eççezzjonali g˙al min qed ifittex biex jixtri l-ewwel proprjetà, b’mod speçjali meta tqis l-a˙˙ar offerti tal-HSBC Malta u l-miΩura tal-ba©it tar-rinunzjar tat-taxxa tal-bolla fuq lewwel €150,000 tal-prezz tal-proprjetà,” qal il-Kap tar-Retail Banking & Wealth Management tal-HSBC Malta Paul Steel. Ix-xerrejja tal-ewwel dar li japplikaw g˙as-self mill-HSBC Malta jistg˙u wkoll jibbenefikaw ukoll minn tliet xhur ming˙ajr ˙las ta’ premium fuq poloz ©odda tal-assigurazzjoni tal-˙ajja. “Dan hu Ωmien tajjeb g˙al klijenti li qed ifittxu biex jixtru karozza. Minbarra li jibbenefikaw mir-rata speçjali tag˙na, ilklijenti jistg˙u jgawdu minn ser˙an ilmo˙˙ li r-rata fissa se tapplika g˙at-tul kollu tas-self,” qal Paul Steel. Dawn l-offerti huma disponibbli biss g˙al perijodu limitat u termini u kundizzjonijiet japplikaw. Aktar tag˙rif dwar lofferti, prodotti, u servizzi tal-HSBC Malta jinkiseb bl-internet fuq www.hsbc.com.mt, billi ççempel isServizz tal-Klijenti tal-HSBC Malta fuq 2380 2380, jew billi ΩΩur kwalunkwe ferg˙a tal-HSBC f’Malta u G˙awdex.

KAROZZI Muscle car huwa terminu uΩat g˙al varjetà ta’ karozzi bi prestazzjoni g˙olja. Dizzjunarju partikolari jispjega t-terminu ‘muscle car’ b˙ala ‘kwalunkwe coupè sportiva Amerikana b’ Ωew© bibien, b’magni b’sa˙˙ithom ˙afna, iddisinjati g˙al sewqan bi prestazzjoni g˙olja’. Magna V8 kienet ti©i ffittjata f’karozza b’Ωew© bibien, tingrana fuq wara, ideali g˙al familja, b’qies bejn karozza kbira u karozza ta’ qies medju, disinjata g˙al erba’ passi©©ieri jew iΩjed. Mibjug˙a bi prezz ra©onevoli, il-muscle cars huma ma˙suba biex jintuΩaw g˙al uΩu regolari fit-triq kif ukoll drag-racing okkaΩjonali. Huma distinti minn karozzi sportivi 2-seater u 2+2GTs ma˙suba g˙al vja©©ar b’veloçità g˙olja u tlielaq fittoroq. Barra li dawn ©ew Ωviluppati fis-swieq tag˙hom stess, ji©ifieri fis-swieq Amerikani, dawn il-muscle cars ˙ar©u wkoll minn manifatturi ta’ ditti fl-Awstralja, l-Afrika t’Isfel,u r-Renju Unit, fost pajjiΩi o˙ra. L-istorja ta’ dan it-tip ta’ karozzi hija wa˙da twila mhux ˙aΩin. u l-qofol tag˙hom kien bejn issnin sittin u s-snin sebg˙in. Il-ktieb ma˙ru© minn Peter Henshaw, bl-isem ta’ Muscle Cars, jg˙id li d-definizzjoni ta’ muscle car tinsab fl-isem innifsu. Hija prodott tal-industrija ta’ karozzi Amerikani li jg˙aqqad il-filosofija tal-hot-rodder, dik li taqbad karozza Ωg˙ira, u tpo©©i magna pjuttost kbira fiha. Henshaw iΩid jg˙id li l-muscle cars ©ew iddisinjati biex jinstaqu b’veloçità qawwija g˙addritt u ma kellomx ix- chassis sofistikati, integrità fl-in©inerija u d-dehra eleganti li kellom ilkarozzi Ewropej bi prestazzjoni g˙olja.

SUPPLIMENT Minn Alan Saliba

MUSCLE CARS

kellu fuq il- bonnet biex ikessa˙ il-magna. Dan kellu magna b’qies ta’ 400 pulzier kubu V8, li ttella’ 360 horsepower. Plymouth Road Runner Hemi tal-1968 L-isem ta’ din il-karozza minn Plymouth ©ie proprju millkarattru famuΩ ta’ Disney li, flimkien mal-˙orn ta’ din ilkarozza li ©ie mag˙mul biex jixbah lil dak tal-g˙asfur, ing˙ata l-isem Road Runner. Lisem g˙amlu wie˙ed mill-iΩjed muscle cars popolari, b’425 horsepower u b’magna ta’ 426 pulzier kubu Hemi V8, dan ilmudell kien irieg˙ed it-toroq kollha kull nhar ta’ Sibt filg˙axija fl-ibliet u kif ukoll fost il-folla waqt id-drag racing.

Ford Mustang Boss 429 tal1969 Meta wie˙ed isemmi nNASCAR, ma jistax ma ji©ix f’mo˙˙u l-Mustang Boss 429. Ftit inqas minn 1400 kienu mibnija bejn l-1969 u l-1970. Ma˙dum b’magna ta’ qies ta’ 429 pulzier kubu V8 li jil˙aq 375 horsepower . Li jag˙mlu partikolari huwa l-fatt li kien ma˙dum kollu bl-idejn. Malewwel daqqa t’g˙ajn, kulma kien jiddistginwi l-Boss 429 minn mudelli o˙ra kien ilforma tal-hood fuq il-bonnet u l-ispoiler trunk-mounted. Chevrolet Camaro ZL1 tal1969 Ix-Chevrolet Camaro ZL1, li ˙are© fl-2013, ©ie msemmi g˙al

Camaro ZL1 tal-1969 g˙al ra©uni valida. Bi ftit inqas minn 70 mudell mibni, iΩ-ZL1 tas-69, mhux biss kellu l-iΩjed magna Chevrolet b’sa˙˙itha g˙al deçennji s˙a˙, imma fost l-aktar karozzi rari li ˙admet Chevrolet, li la˙qet il-prezz ta’ $7,200. Dan il-mudell, b’magna bbaΩata fuq il-427 V8, kellu blokka tal-aluminju minflok tal˙adid, u b’hekk saret l-ewwel magna ta’ dan it-tip g˙al Chevrolet. Buick GSX Stage 1 tal-1970 Meta Buick iddeçidew li jid˙lu fis-suq tal-muscle cars, dawk kienu fost l-aktar ditti lussuΩi u b’sa˙˙ithom. Id-dehra tal-GSX g˙al-ewwel kienet vijabbli g˙all-GranSport 455 tal-1970, abbandunat totalment il-Buick

tradizzjonali, b’dehra aktar dinjituΩa bi spoiler fuq wara u strixxi fil-©enb. Fost is-678 GSXs mibnija, 488 minnhom kienu ordnati bi stage 1 upgrade. Chevrolet Chevelle SS 454 tal-1970 Óafna jqisu s-sena 1970 b˙ala lqofol tal-era tal-muscle cars u dan il-mudell huwa evidenza b’sa˙˙itha g˙al dan l-argument. Chevrolet offriet Ωew© verΩjonijiet ta’ dan il-mudell b’magna ta’ qies 454 pulzier kubu V8. Dawn kienu l-mudell LS5 b’magna li ti©©enera 360 horsepower u l-LS6 b’sa˙˙a ta’ 450 ponies. Kien il-verzjoni tal-LS6 b’kurburatur four-barrel li po©©a l-SS 454 fuq il-listi taliΩjed muscle cars popolari.

Sitt karozzi popolari fost il˙afna li nsibu Min˙abba li dawn huma ©eneru ta’ karozzi li hawn bosta entuΩjasti li huma appassjonati fuqhom, wie˙ed diffiçli biex jag˙Ωel liema kienu l-isba˙ fost dawn il-muscle cars, imma meta wie˙ed jikkompara kemm kienu mibjug˙a dawk il-karozzi, wie˙ed façilment jikkonkludi liema kienu l-iΩjed popolari. Il-muscle cars Ωviluppaw millOldsmobile Rocket88 tal-1949, imma l-akbar suççess ta’ dawn il-karozzi kien bejn l-1965 u l1970, wara n-nuqqas fil-popolarità li sar min˙abba l-piΩijiet ta’ Ωieda fil-prezz tal-fjuwil, exhaust pollution u spejjeΩ talassigurazzjoni.

Oldsmobile Rocket88 tal-1949

Chevrolet Camaro ZL1 tal-2013

Pontiac GTO tal-1967 Dawk il-persuni li ma jmorrux lura sal-era tal-Oldsmobile Rocket88, ji©ifieri fl-1949, iqisu l-bidu tal-muscle cars mill-1964. General Motors kienet ˙ar©et direttiva biex ma jinbnewx magni kbar fuq karozzi Ωg˙ar. Magna kbira kienet titqies b˙ala magna ikbar minn 330 pulzier kubu. B’hekk Pontiac ˙ar©u b’karozza li kellha magna ta’ 389 pulzier kubu bil-V8, fuq ilmudell Tempest li ˙are© fl-1964. Ir-rispons kien wie˙ed qawwi u b’hekk witta t-triq g˙ad-ditti Chevrolet, Oldsmobile, Buick u Pontiac b˙ala muscle cars. Ilmudell tal-1967 kellu spinta qawwija min˙abba l- hood li

6W D U W L Q J I U R P ½

Karozzi

20 04.05.2014

MAÓTUR MILL-ÌDID PRESIDENT

PEUGEOT 2008 DKR

Meqjus b˙ala ljun lest g˙all-isfidi li hemm lesti g˙alih. Din il-karozza tipprovdi indikazzjoni vivida g˙al vettura ©dida b’xewqa serja g˙as-suççess. Carlos Sainz u Cyril Despres huma s-sewwieqa ta’ din il-vettura, u b’hekk ser jiddefendu l-kuluri ta’ Team Peugeot Total, fl-edizzjoni ta’ Dakar Rally ta’ Jannar li ©ej. Tliet ©img˙at wara l-a˙bar eçitanti li Peugeot, Red Bull u Total iddeçidew li jing˙aqdu biex jikkontestaw ir-Rally ta’ Dakar tal-2015. Issa l-vettura li ser tie˙u sehem g˙al dan it-tim ˙ar©et fil-pubbliku u b’hekk ma baqg˙etx mistura. 2008 DKR huwa mudell kompost minn ˙afna elementi tar-road-going crossover , iΩda dan mibni b’dehra iΩjed muskolari kif ukoll proporzjonijiet iΩjed imposti, li ©ew ma˙luqa apposta g˙all-isfidi li ser jiffaçja tul dan ir-rally. Il-linji spettakolari li dan il-mudell huwa kompost minnhom, huma frott il-kooperazzjoni bejn l-esperti ta’ Peugeot Style Centre u l-kollegi tag˙hom ta’ Peugeot Sport’s Design Deparment, u l-gosti ta’ dawk li ©ejjin mal-verΩjoni produttiva huma pjuttost impressjonanti. Ferm aktar minn sempliçiment eΩerçizzju grafiku, 2008 DKR juri puΩizzjoni agressiva, dettati mil-limitazzjonijiet tekniçi mal-missjoni tag˙ha. Jean-Christopher Pailler, Project

Leader ta’ Peugeot Sport, spje©a li d-dipartiment tag˙hom ipprova lil Peugeot Style Centre bl-a˙jar tag˙mir. Ûied jg˙id li pprovdewlhom id-dimensjonijiet ewlenin baΩiçi flimkien ma’ informazzjoni o˙ra b˙allispazju g˙ax-xufiera me˙tie©, flimkien malqisien tar-roti u s-sa˙˙a tas- suspension . Dawn ing˙atawlom ukoll informazzjoni aerodinamika li kien riΩultat ta’ ˙sibijiet minn kmieni. Min-na˙a l-o˙ra, il-Peugeot Sports Design Team kellu jwie©eb mistoqsija fundamentali, fi stadju preliminari ˙afna: dik jekk din il-vettura tkun tingrana fuq erba’ roti jew fuq tnejn. Din id-deçiΩjoni kellha taffettwa ddisinn tal-karozza f’Ωew© aspetti ewlenin. Saret analiΩi dettaljata ta’ dak li di©à kien hemm fix-xena tal- cross-country rallying u ©ew imkejla l-benefiççji g˙al soluzzjonijiet differenti. Fl-a˙˙ar intg˙aΩlet strate©ija li kienet totalment differenti minn dik kompetittiva. Meta wie˙ed iqis il-kapaçitajiet tattrasΩmissjoni ta’ vettura li tingrana fuq Ωew© roti, u l-abbiltajiet biex ti©ri fuq ir-ramel, dik kienet l-g˙aΩla li marru g˙aliha. B’hekk kien iΩjed façli g˙alihom li jiffittjaw roti ikbar kif ukoll itejbu s-sistema ta’ suspension. Peugeot 2008 DKR ©iet imwieg˙da fuq tyres Michelin ta’ qies 37-inch (94çm).

Chev. Maurice F. Mizzi, re©a’ ©ie ma˙tur b˙ala President ta’ Mizzi Organisation. Il-Board tad-Diretturi ta’ Mizzi Organisation ˙abbru l-˙atra mill-©did ta’ Chev. Maurice F. Mizzi b˙ala President ta’ Mizzi Organisation g˙al teminu ie˙or ta’ Ωmien. Chev. Mizzi huwa l-a˙˙ar wild tal-fundatur ta’ Mizzi Organisation, Spiru Mizzi. Chev. Mizzi kellu rwol kruçjali fin-negozzju tal-familja g˙al fuq minn 58 sena, fejn ˙adem biex Mizzi Organisation tevolvi u jkollha forma ta’ suççess u konglomerat familjari li hija llum. Hekk kif ˙are© millUnivertistà ta’ Malta, Mizzi immedjatament ing˙aqad finnegozju ta’ missieru fl-1957, u kien responsabbli mit-twaqqif u l-iΩvilupp ta’ Mizzi Ltd, illum imsemmija Zanussi Centre. Dawn l-a˙˙ar erbg˙in sena huwa kien responsabbli u g˙adu jokkupa l-kariga ta’ CEO kemm g˙al Continental Cars Ltd, li tinkludi ditti b˙al Volkswagen, SEAT, Audi u

www.peugeot.com.mt

208 ACTIVE PLUS

€14,850 LIMITED EDITION nor

a mic gl ass r

15”

A L L OY W H E E L S

TEL SA

LIT E N AVIGATIO

Combined consumption (l/100 km): from 3.4 to 5.8. CO2 emissions (g/km): from 87 to 135.

5-Door, P 5-Door, Petrol etrol Engine Engine,, Air C Conditioning, onditioning, ABS, R Remote emote C Central entral Locking, Side Airbags Airbags,, ESP, ESP, 15” Alloy Wheels, Wheels, Bluetooth, Bluetooth, Touch Touch Screen, Screen, Split R Rear ear Seats Seats,, Electric F Folding olding Side Mirr Mirrors, ors, MP3-USB Player, Player, Front Front & R Rear ear Electric Windows, Windows, Rear Rear Parking Parking Aid, Panoramic Panoramic Glass R Roof, oof,, oof Automatic Aut omatic Lighting/ Lighting/Wipers, Wipers, LED Daytime Running Lamps Lamps,, Leather St Steering eering Wheel, Wheel , Climate Climate Control, Control , Satellite Satellite Navigation & much more. more .

PEUGEOT P EUGEOT 2 208 08 A Active ctive Plus Plus Join P Peugeot eugeot Malta on F Facebook: acebook: www www.facebook.com/peugeotmalta .facebook .com/peugeotmalta

Michael Att Attard ard Lt Ltd. d. – National R Road, oad, Blat Blata a ll-Bajda -Bajda – T: 2123 8854 – M: 79 406 607 – E: sales@michaelatt sales@michaelattard.com ard.com

Porsche, kif ukoll Titan International Ltd – l-id illeminija f’dik li hija in©inerija g˙al Mizzi Oranisation, sidien ewlenin g˙all-importazzjoni u installazzjoni ta’ lifts u air conditioners. Chev. Mizzi kellu karriera s˙i˙a matul is-snin b’involviment mhux biss florganizzazzjoni familjari, imma wkoll f’numru ta’ entitajiet governattivi. Kien ma˙tur iç-Chairman talkumpanija li saret parastatali, Mediterranean Film Studios, kif ukoll Chairman tal-Malta Development Corporation bejn l-1997 u l2000. Huwa serva wkoll b˙ala Direttur ta’ Maltacom plc, li llum hija GO plc, bejn l-1997 u l-2002, u kif ukoll kellu l-poΩizzjoni ta’ Chairman tal-European Arab Chamber of Commerce bejn l-2002 u l-2003. B˙alissa, minbarra li jokkupa l-kariga ta’ President ta’ Mizzi Organisations, Chev. Mizzi huwa Chairman ta’ Ozone Ltd, President tal-MaltaChinese Chamber of Commerce, President talAssociation of New Car Importers, Konslu Ìenerali tal-IΩlanda, u s-sena l-o˙ra kien ma˙tur membru talBoard tal-Kunsill talUniversità ta’ Malta. B˙ala wa˙da mill-ikbar organizzazzjonijiet privati Maltin ta’ suççess, Mizzi Organisation hija ewlenija f’diversi setturi li jinkludu sservizzi u l-bejg˙ ta’ vetturi, produzzjoni ta’ xorb, distribuzzjoni u importazzjoni, bejg˙, turiΩmu, proprjetà immobbli, skejjel, kif ukoll kuntratti fl-elettriku u lmekkanika. G˙aldaqstant, tul dawk l-a˙˙ar snin, Mizzi Organisation iffurmat parti f’diversi konsorzji, minn yacht repair centre u yacht marina, kif ukoll f’kumpanija tal-lottu. Mizzi Organations hija impenjata li l-klijenti tag˙ha, l-impjegati u l-iΩvilupp tal-pajjiΩ ikompli jibni fuq is-sisien sodi tieg˙u u l-portfolju tannegozju. Mizzi Organisation g˙andha 1200 impjegat u fl2018 ser tiççelebra l-100 sena fin-negozju.

Karozzi

04.05.2014 21

TOYOTA HYBRID

SOLUZZJONI GÓAL KONTRA T-TNIÌÌIÛ

Toyota Auris Hybrid

Toyota Prius Hybrid

Toyota Yaris Hybrid Kemm ir-Renju Unit u anke Franza issa saru konxji mit-twissijiet dwar it-tni©©iΩ tal-arja li beda jag˙mel il-gvern tal-pajjiΩi rispettivi. L-anzjani u dawk bi problemi respiratorji ©ew mitluba li jibqg˙u ©ewwa peress li l-livelli ta’ tni©©iΩ fl-arja la˙qu l-og˙la livelli f’Ωoni madwar iΩ-Ωew© pajjiΩi msemmija. Studji juru li kontributuri sinjifikanti g˙all-emissjonijiet NO2 flEwropa huma vetturi li ja˙dmu b’magna diΩil. Toyota fet˙et it-triq g˙at-teknolo©ija biex ti©i mtejba din ilkwistjoni partikolari. Emmissjonijiet mill-vetturi Toyota hybrid li jinkludu l-Auris, Prius u Yaris – li jikkumbinaw magna petrol konvenzjonali ma’ mutur elettriku – ma g˙andhom l-ebda partikoli, livelli baxxi ˙afna ta’ ossidi nitro©eni (NOx), tinkludi nitro©enu dijossidu, u jikkunsmaw livelli inqas ta’ CO2 minn magni rivali o˙rajn ekwivalenti. Imsemmija il-benefiççji varji ta’ hybrids, Jonathan Cremona, Marketing Manager g˙al Michael Debono Ltd, qal li vetturi b’magni diΩil huma sors ma©©uri g˙al tni©©iΩ li jag˙mel il-˙sara, minkejja l-uΩu ta’ catalytic converters u filters li huma g˙aljin biex jinxtraw u biex ji©u kkurati. Huwa Ωied jg˙id li f’hybrid li ta˙dem b’magna petrol, dawn l-emmissjonijiet partikolari huma kompletament eliminati u l-livelli NOx huma fuq medja minn g˙axra tallimitu ta’ diΩil, hekk kif stabbiliti mil-le©iΩlazzjonijiet Euro6 li jmiss. Toyota jixtiequ jenfasizzaw l-abbiltajiet ta’ hybrid biex jibdew ja˙dmu kompletament bl-elettriku b’veloçitajiet baxxi u emissjonijiet ta’ exhaust aktar nodfa. Cremona kompla billi qal li Malta, b˙al pajjiΩi Ewropej l-o˙ra, g˙andha bΩonn ittejjeb il-kwalità tal-arja tag˙ha. Il-messa©© li jrid jitwassal minn Toyota huwa li wie˙ed m’hemmx g˙alfejn ikun radikali; anzi, wie˙ed g˙andu jnaqqas milli jag˙mel ˙sara lill-ambjent billi jag˙Ωel karozza hybrid li ta˙dem bil-petrol minflok diΩil. L-g˙aΩla ideali tkun vettura li tnaqqas il-˙sara lis-sa˙˙a u l-ambjent. Huwa kompla jg˙id li l-hybrid petrol hija l-g˙aΩla bis-sens f’dik li hija ekonomija, u llum il-©urnata hija vijabbli wkoll, g˙aliex Toyota hija l-unika ditta ta’ manifattura ta’ karozzi li huma kapaçi joffru vetturi hybrid mill-g˙aΩla differenti ta’ karozzi, li dawn huma l-vetturi popolari Yaris, Auris u Prius. G˙al iΩjed informazzjoni fuq vetturi Toyota hybrid u l-line-up ta’ Toyota, wie˙ed g˙andu jΩur ix-showroom ta’ Toyota li tinsab fi Triq l-Imdina, ÓaΩ-Ûebbu©, iΩur il-pa©na ta’ Facebook jew içempel 2269 4000.

Ikel

22 04.05.2014

RIÇETTI BNINI MINN VICTORIA CASSAR

kOlazzjOn gÓall-mamÀ B˙al-lum ©img˙a ja˙bat Jum l-Omm li, b˙al kull jum ie˙or ta’ çelebrazzjoni, sar ikkummerçjalizzat wisq. Allura m’hemm xejn isba˙ biex nuru l-im˙abba u l-apprezzament tag˙na lejn ommijietna u dawk in-nisa kollha li jie˙du ˙siebna milli nippreparawlhom b˙ala sorpriΩa l-ewwel ikla tal-©urnata: il-kolazzjon. Hawn ta˙t issibu tliet riçetti li jistg˙u ji©u ppreΩentati ma’ tazza meraq tal-larin© mag˙sur frisk u xi kikkra kafè jew te fuq gabarrè mΩejjen b’xi fjura friska u messa©© sabi˙. Ir-raba’ riçetta hija xarba (smoothie) friska, bnina u mimlija nutrijenti g˙al min jippreferi xi ˙a©a e˙fef.

ÓBejÛa mimlija Ingredjenti (g˙al erba’ persuni) • 4 ˙bejΩiet • 4 bajdiet • 4 kuççarini krema doppja • 150g faqqieg˙, imqatta’ rqiq • 150g bejken tal-g˙onq, imqatta’ rqiq • 100g ©obon Pecorino, ma˙kuk • 1 kuççarina origanu • 1 mg˙arfa butir, imdewweb • Mel˙, u bΩar mit˙un frisk Sa˙˙an il-forn g˙al 190°C. Aqta’ l-quççata ta’ kull ˙bejΩa u bil-mod ne˙˙i l-qalba ming˙ajr ma ttaqqab. Qalli l-bejken g˙al 2 minuti, Ωid il-faqqieg˙ u kompli sajjar g˙al 4 minuti o˙ra. Aqsam it-ta˙lita bejn il-˙bejΩiet u ofsoq bajda fil-wiçç ta’ kull wa˙da. Ferra’ kuççarina krema fuq kull bajda; roxx bil-mel˙ u l-bΩar, l-origanu, u l-©obon. Idlek il-˙bejΩiet u l-g˙otjien bil-butir. A˙mi l-˙bejΩiet fuq tilar wa˙edhom g˙al 20-25 minuta, imbag˙ad da˙˙al ukoll l-g˙otjien u kompli a˙mi g˙al 5 minuti o˙ra. Óalli kollox jibred g˙al ftit minuti, po©©i l-g˙otjin fuq il-˙bejΩiet u servi.

ÓOBÛ mOQli BiÇ-Çikkulata u Frawli Indredjenti (g˙al Ωew© persuni) • 200g frawli, imnaddaf u mqatta’ • 2 kuççarini zokkor • Meraq ta’ nofs lumija • 4 biççiet ˙obΩ tal-FrançiΩ • Çikkulata li tiddellek • 2 bajdiet • 100ml ˙alib • 2 kuççarini butir • ¼ kuççarina kannella, mit˙una • ¼ kuççarina mel˙ • 30g butir • Zokkor tal-©elu Óallat flimkien il-frawli, iz-zokkor u l-meraq tal-lumi f’bieqja u ˙allihom joqog˙du. Idlek Ωew© biççiet mill-˙obΩ b’kemm tixtieq çikkulata, ming˙ajr ma twassalha sattruf. G˙atti biΩ-Ωew© biççiet ˙obΩ l-o˙ra u ag˙fas flimkien it-truf tad-dawra tassandwich. Fi platt baxx ˙abbat il-bajda, il-˙alib, il-kannella u l-mel˙. Sa˙˙an ta©en kbir u dewweb fih il-butir. Sadanittant xarrab sewwa kull sandwich miΩ-Ωew© na˙at fit-ta˙lita tal-bajda. Aqli kull sandwich g˙al madwar minuta jew tnejn fuq kull wiçç. Jekk ikun hemm bΩonn Ωid aktar butir. Aqsam kull sandwich djagonalment. G˙arbel ftit zokkor tal-©elu fuq kull porzjon u servi bil-frawli.

Bajd scramBled Bil-ÌBejniet u l-ispinaÇi Ingredjenti (g˙al Ωew© persuni) • 1 mg˙arfa Ωejt taΩ-Ωebbu©a • 300g weraq tal-ispinaçi • Sinna tewm, mis˙uqa • 6 bajdiet • 60ml jogurt Grieg • Mel˙ o˙xon, u bΩar mit˙un frisk • 100g ©bejniet bojod nixfin Sa˙˙an iΩ-Ωejt f’ta©en fond. Ûid l-ispinaçi u t-tewm u sajjar sakemm l-ispinaçi tibda titbiel. Ofsoq u ˙abbat il-bajd flimkien mal-jogurt fi skutella u ferra’ tta˙lita fuq l-ispinaçi. Fuq nar baxx kompli sajjar, filwaqt li t˙awwad kontinwament, sakemm il-bajd jibda jag˙qad ming˙ajr ma t˙allih jixxotta. Ne˙˙i t-ta©en minn fuq in-nar, farrak il-©bejniet fuq it-ta˙lita u ˙awwad kollox flimkien. Servi ma’ biççiet ta’ ˙obΩ frisk jew mixwi.

XarBa tal-kiwi u l-Banana Ingredjenti ( g˙al porzjon) • 2 kiwi, imqaxxrin u mqattg˙in • 1 banana, imqaxxra u mqattg˙a • 150ml jogurt naturali, iffriΩat • 1 mg˙arfa g˙asel • Weraq tan-nag˙nieg˙ Po©©i l-ingredjenti kollha flimkien fi blender u it˙an sakemm isiru meraq. Servi f’tazza sabi˙a u Ωejjen bil-weraq tan-nag˙nieg˙.

KurΩitajiet

04.05.2014 23

KALEJDOSKOPJU: ARTIKLI MIÌBURA MINN CHARLES B. SPITERI

PoPolaritÀ fit-tattwaÌÌi

It-tattwa©©, li dari kien sinjal çar g˙ar-ribelljoni taΩ-Ωg˙aΩg˙, illum sar tant popolari u mxettel fost il-©enerazzjonijiet kollha. Ûgur li meta ˙afna Ωg˙aΩag˙ imorru fil-˙wienet tat-tattwa©©i jibdew ja˙sbu kif se jkunu jidhru bihom meta jixjie˙u. L-attur Johnny Depp, ta’ 50 sena, darba qal: “Ismi hu l©urnal tieg˙i u t-tattwa©©i li g˙andi huma mniex g˙addejt.” Sentiment li jidwi f’serje ta’ ritratti li juru kemm huma elaborati t-tattwa©©i fuq ©ilda anzjana. Illum il-©urnata adult minn kull ˙amsa fl-Istati Uniti g˙andu tattwa©©. Sal-2003, lIstitut tar-Riçerka Harris kien sab li 16% biss tal-popolazzjoni kellha wie˙ed.

G˙all-ewwel darba fl-istorja miktuba nsibu li n-nisa huma aktar imxaqilbin li jkollhom tattwa©© mill-ir©iel – g˙alkemm meta jikbru, g˙al kull ra©el li jne˙˙ih, ikun hemm Ωew© nisa li jag˙mlu listess. Madankollu, 86% ta’ dawk mistoqsija, qalu li qatt ma ddispjaçihom li g˙amlu tattwa©©. Isobel Varley, ta’ 77 sena, li tniΩΩlet fil-Guinness Book of Records, b˙ala l-aktar anzjana b’tattwa©©i, stenniet li tkun waslet g˙all-˙amsin sena tag˙ha biex kellha l-ewwel xog˙ol ta’ tattwa©© fuqha, u tant affaxxinat ru˙ha li llum g˙andha 76% ta’ ©isimha miksi b’disinji bil-linka. “Naf li dejjem ikun hemm nies li ma jiggustawhomx u

GÓal min tiqaflu l-karozza

nirrispetta l-opinjoni tag˙hom,” qalet f’intervista ma’ Big Tattoo Planet. “Fl-antik kien hemm tendenza li n-nies i˙arsu biç-çiera lejn min ikollu tattwa©© li jidher. IΩda llum, li aktar nies qed jit˙ajru jag˙mluhom, partikolarment in-nisa, kollox qisu qed jindara.” Robert Seibert ta’ 64 sena minn Kentucky, ilu jkollu tattwa©©i g˙al aktar minn 40 sena. Hu qal: “Kull tattwa©© hi b˙al speçi ta’ faΩi minn ˙ajti. G˙alija hi stampa tal-©rajjiet li g˙addejt minnhom.” Taqbel ma’ dawn in-nies jew le, u grazzi g˙at-teknolo©ija avvanzata, dawk li maΩ-Ωmien ikunu jridu j˙assru t-tattwa©©i jistg˙u jag˙mlu dan permezz tar-ra©©i tal-laser.

Wara g˙axar snin jipprattika, Yang Dong, ÇiniΩ ta’ 20 sena, irnexxielu jg˙a©©eb lill-ispettaturi, meta f’Fuzhou, fiç-Çina, ©ibed bi snienu vann li kellu fuqu disa’ adulti. U biex dan b˙al speçi ma jkunx biΩΩejjed, mexa fuq tapit ta’ tlettax-il pied. Li fuqu tferrex ˙©ie© miksur tal-fliexken tal-birra. Minkejja dan, g˙adu mhux çert jekk wettaqx rekord dinji. Issena li g˙addiet, ra©el li sejja˙ lilu nnifsu b˙ala Montystar A, ukoll ©ibed trakk ta’ tliet tunnellati b’˙alqu, f’Haryana, l-Indja, g˙alkemm ma rifisx fuq ˙©ie© miksur.

Dinosawri jtiru!

Deheb fi stonku ta’ neGozjant

Tobba fl-Indja baqg˙u mistag˙©bin meta sabu tnax-il ingott Ωg˙ir tad-deheb fl-istonku ta’ negozjant, li dda˙˙al l-isptar isofri minn u©ig˙ fl-istonku. Il-pazjent, ra©el ta’ 63 sena, idda˙˙al l-isptar f’Delhi wara li qal li bela’ tapp ta’ flixkun talilma, u xtaq li jo˙or©uhulu. Ilmenta wkoll minn u©ig˙ u rimettar, tant li l-ispeçjalisti qablu li joperawh. U meta g˙amlu dan, sabu numru ta’

ingotti li fi flus, jammontaw g˙al madwar €16949. Din kienet is-sejba tat-tobba: tnax-il ingott Ωg˙ir tad-deheb, kull wie˙ed jiΩen 33 gramma. Lispeçjalista C.S. Ramachandran, li operah, qal li qatt ma ra daqstant “gallettini tad-deheb” flistonku ta’ pazjenti o˙ra li kellu. Ûied li kieku dak in-negozjant ma dda˙˙alx l-isptar millewwel, kien isofri minn telf kbir ta’ demm u seta’ jaqsam l-intes-

tini. Hu mag˙ruf li l-Indja hi wa˙da mill-ikbar konsumaturi tad-deheb fid-dinja u dan la˙˙ar ˙arrxet il-li©ijiet tag˙ha dwar l-importazzjoni ta’ dan ilmetall. It-taxxa tal-importazzjoni fuq id-deheb Ωdiedet bi tliet darbiet. G˙alhekk mhix ˙a©a kbira li kul˙add jipprova xi ˙merija, b’detriment g˙al sa˙˙tu, biex ikollu dan il-metall bi prezz ir˙is!

Artist ispirat min-natura jinsab lest li jo˙loq dehriet inkredibbli ta’ ajruplani. Dawn se jkollhom dehra li tvarja minn dinosawri g˙al delfini, g˙al g˙asafar. Alex Brady lest jo˙loq dawn l-ajruplani b’dehriet futuristiçi u sbie˙, iΩda l-esperti g˙adhom mhumiex konvinti li, biddisinji tag˙hom, ikunu jistg˙u jtiru. Waqt li m’g˙andu l-ebda studju fid-disinn tal-ajruplani, Alex pin©a ajruplani g˙all-filmati u log˙ob tal-kompjuter li jag˙tu lil wie˙ed x’ja˙seb li jista’ jsiefer fihom fil-futur. Fost il-kreaturi li di©à uΩa Alex Brady, wie˙ed isib kreaturi tal-ba˙ar b˙all- manta rays , delfini u bram, Ωebri u rettili antiki u estinti. Fil-filmati, dawn kollha jservu ta’ ajruplani u jittajru. Alex isostni li l-ajruplani li jo˙loq hu fihom dehra li toffri ˙biberija, minkejja li dawk li jintuΩaw g˙all-gwerra joqtlu lin-nies. Barra minn dan jammetti li, waqt li kiber maΩΩmien, baqa’ msa˙˙ar u marbut mad-dinosawri u jag˙mel ˙iltu biex jinse© u jo˙ro© is-sabi˙ tag˙hom. Meta staqsewh fuq din l-ammirazzjoni, Alex qal li “ma tistax issegwi dokumentarju ta’ David Attenborough ming˙ajr ma ta˙seb u tifhem kemm hi sabi˙a u interessanti n-natura. U jien nitg˙axxaq meta l-karozzi u l-ajruplani jkunu sbie˙ u skulturati, b˙alma huma l-jottijiet – mhux biss g˙ax iba˙˙ru”. IΩda l-Professur Ian Poll mill-Akkademja Rjali tal-In©inerija fi Cranfield, kif ukoll esperti fl-Istitut tal-In©inerija u tTeknolo©ija, qalu li l-mudelli jafu jidhru sbie˙, iΩda b’daqshekk ma jfissirx li meta tpo©©ilhom il-magni jkunu kapaçi jtiru. Apparti mid-disinn, ikun jonqos sew u fid-dettall it-t˙addim tal-in©inerija.

Personalità

24 04.05.2014

Is-soÇjetÀ MaltIja tas-salIb l-aÓMar tIÇÇelebra dalwaqt raMoNa PortellI tkellmet mad-Direttur Ìenerali tas-Soçjetà Maltija tas-Salib l-A˙mar, PAULETTE FENECH

www.ramonaportelli.com ramonaportelli@hotmail.com

Il-voluntiera tag˙ha jag˙tu l-˙in tag˙hom kemm fis-settur amministrattiv, finanzjarju, jew permezz ta’ xog˙lijiet manwali fl-istrutturi tas-Soçjetà, kif ukoll fuq il-vetturi li g˙andha sSoçjetà, u anke fis-settur tal-anzjani, dak li jag˙mel xog˙ol ma’ persuni li tilfu l-kuntatt malg˙eΩieΩ tag˙hom, fil-qasam mediku tal-ewwel g˙ajnuna, u kif ukoll f’dak ta’ salvata©© kemm fuq l-art kif ukoll fuq ilba˙ar. Dawn ir-rwoli kollha jing˙aqdu flimkien meta sSoçjetà tkun mitluba tassisti lil entitajiet tal-Gvern f’kaΩ ta’ inçident ta’ massa jew inkella jekk ji©i ddikkjarat diΩastru nazzjonali. Sabiex insir naf aktar dwar din is-Soçjetà tkellimt mad-Direttur Ìenerali tal-Malta Red Cross Society – Paulette Fenech. Paulette g˙andha sitta u tletin sena, tg˙ix il-Mellie˙a u fil-˙in liberu tag˙ha, u meta jkollha çans, t˙obb issiefer, taqra, tippassi©©a, u ssegwi xi film, speçjalment dawk komiçi jew thrillers. T˙ossha fundamentalment persuna introversa, però grazzi g˙all-esperjenzi u rwoli diversi li ©iet esposta g˙alihom fis-snin li ilha mas-Soçjetà Maltija tas-Salib l-A˙mar, il-karattru tag˙ha nbidel u ssoda. “Illum il©urnata n˙oss li l-isba˙ parti minn xog˙li hija meta nqatta’ ftit ˙in nitkellem mal-voluntiera tasSoçjetà. Jiena minn dejjem kelli ammirazzjoni kbira lejn min kien jag˙mel xi tip ta’ volontarjat u dejjem ˙assejt sodisfazzjon kbir kull meta g˙ent lil min kien fil-bΩonn,” bdiet tg˙idli Paulette fil-bidu ta’ din l-intervista. Mistoqsija kemm ilha tokkupa l-kariga tag˙ha fi ˙dan is-Soçjetà Maltija tas-Salib l-A˙mar u x’jikkonsisti ir-rwol tag˙ha, Paulette we©bitni: “G˙alkemm ilni mas-Soçjetà ’l fuq minn g˙axar snin, ilni fil-kariga preΩenti g˙al dawn l-a˙˙ar sentejn. Xog˙li b˙alissa huwa wie˙ed mani©erjali u r-rwol tieg˙i huwa li namministra rriΩorsi umani, finanzi, it-tag˙lim tal-ewwel g˙ajnuna u pro©etti, kif ukoll li nΩomm kuntatt kontinwu mal-Moviment Internazzjonali tas-Salib u Qamar l-A˙mar li jikkonsisti mill-kumitat internazzjonali, ilfederazzjoni, kif ukoll is-soçjetàjiet l-o˙rajn imxerrdin maddinja kollha.” Sej˙a g˙all-voluntiera Is-Soçjetà’ tas-Salib l-A˙mar hija g˙aqda volontarja u l-voluntiera, li mit-twelid dejjem kienu l-ikbar

Il-volontarjat huwa mezz importanti fil-˙ajja ta’ kuljum. Importanti daqs kull xog˙ol ie˙or. Hawn ˙afna persuni li jag˙tu mill-˙in prezzjuΩ tag˙hom lil xi g˙aqda volontarja. Fost dawn f’Malta nsibu sSoçjetà Maltija tas-Salib l-A˙mar li t˙addan madwar mitt voluntier attiv, li jag˙tu sehem fuq baΩi regolari. B’kollox madwar id-dinja jeΩistu 189 g˙aqda tas-Soçjetà tas-Salib l-A˙mar, fosthom il-ferg˙a Maltija li ilha bil-˙idma tag˙ha mis-sena 1991.

Paulette, bejn il-President Emeritu Dr George Abela u Dr Francesco Caponi, il-President tal-Kumitat Re©jonali tat-Toskana

parti tas-Soçjetà, huma meqjusin b˙ala l-qalb tas-Soçjetà Maltija tas-Salib l-A˙mar. G˙alkemm din tal-a˙˙ar timpjega nukleu Ωg˙ir ta’ ˙addiema, anke dawn li mal-kategorija tag˙hom tid˙ol Paulette stess, jag˙mlu ˙afna xog˙ol fuq baΩi volontarja. Filfatt, jekk wie˙ed ikollu jie˙u total akkumulattiv, dan ila˙˙aq g˙al madwar 300 sieg˙a fil©img˙a. Tkellimt mag˙ha dwar l-g˙an eΩatt tas-Soçjetà Maltija tas-Salib l-A˙mar fejn spjegatli li l-g˙an ewlieni huwa li tipprevieni u tnaqqas it-tbatija, u li b’imparzjalità tg˙in biex ittejjeb is-sitwazzjoni ta’ dawk li huma l-iΩjed vulnerabbli ming˙ajr ma tiddiskrimina min˙abba r-razza, nazzjonalità, sess, klassi soçjali, reli©jon, twemmin jew oppinjoni

politika. Ridt inkun naf aktar dwar ilproçess li jie˙u g˙al kull min jit˙ajjar jid˙ol voluntier mag˙hom. “Is-Soçjetà’ g˙andha diversi setturi fejn wie˙ed jista’ jag˙ti l-˙in volontarju tieg˙u. Kull settur huwa differenti, però l-istruttura ta’ kif wie˙ed isir voluntier hija wa˙da: wara li persuna tikkuntattja lis-Soçjetà u turi x-xewqa li tissie˙eb b˙ala voluntiera, din ti©i mistiedna tattendi g˙al-laqg˙a g˙al voluntiera l©odda li jkun imiss. Waqt din illaqg˙a din il-persuna ti©i esposta kemm g˙as-servizzi kif ukoll g˙ar-rwoli li hija tkun tista’ tag˙ti s-sehem tag˙ha fihom. Meta l-persuna tiddeçiedi liema triq tixtieq tie˙u, jibda l-proçess kemm ta’ montora©© kif ukoll ta’ ta˙ri© skont l-esi©enzi. Jekk

jin˙ass li din il-persuna hija lesta, wara numru ta’ sig˙at ta’ volontarjat, ti©i meqjusa b˙ala voluntiera. Jekk wie˙ed ikun jixtieq jing˙aqad mas-Soçjetà Maltija tas-Salib l-A˙mar, jista’ jag˙mel kuntatt mag˙na jew permezz tan-numri 2122 1022, 9938 8112, jew b’ email lil admin@redcross.org.mt, jew inkella jΩur is-sit elettroniku jew il-pa©na Facebook,” spjegatli tajjeb Paulette. Jum Dinji tas-Salib l-A˙mar – stedina g˙all-pubbliku Ftit jiem o˙ra, proprju nhar isSibt li ©ej, 10 ta’ Mejju 2014, isSoçjetà Maltija tas-Salib l-A˙mar ser tkun qed ittella’ çelebrazzjoni speçjali. Fil-fatt, kull sena fil©img˙a tat-8 ta’ Mejju, madwar

id-dinja ji©i ççelebrat il-Jum Dinji tas-Salib l-A˙mar. Din il-©urnata kienet intg˙aΩlet g˙aliex hija ddata tat-twelid tal-fundatur ta’ dan il-moviment, Henry Dunant. G˙alkemm sa tliet snin ilu f’Malta kienet ti©i ççelebrata f’diversi partijiet, b˙alma sar issena l-o˙ra, f’pajjiΩna din is-sena ser ti©i ççelebrata f’lokalità wa˙da, nhar is-Sibt 10 ta’ Mejju 2014 fi Pjazza Tignè, Tignè Point, The Point. L-g˙an ta’ din il-©urnata hija biex twassal g˙arfien fost il-Maltin dwar ixxog˙ol tas-Salib l-A˙mar. Xtaqt aktar tag˙rif dwar din il©urnata mimlija attivitajiet u tag˙rif g˙all-pubbliku, u Paulette a©©ornatni billi kkonfermatli li matul l-istess ©urnata ser ikun hemm ˙afna attivitajiet li ser jinkludu dimostrazzjonijiet ta’ salvata©© kemm fuq l-art kif ukoll fuq il-ba˙ar, dimostrazzjonijiet tal-ewwel g˙ajnuna u esibizzjonijiet ta’ diversi strutturi, vetturi u tag˙mir li jintuΩa g˙allewwel g˙ajnuna kemm mil-lat mediku u minn dak ta’ salvata©©. “Matul din il-©urnata li ser tibda fil-˙dax ta’ filg˙odu u tibqa’ g˙addejja sas-sebg˙a ta’ filg˙axija, ser ikun hemm kontinwament numru ta’ voluntiera biex jispjegaw lill-pubbliku preΩenti x-xog˙ol siewi li sSoçjetà qed tag˙mel biex tg˙in lil dawk li huma vulnerabbli. B˙ala attivitajiet fejn il-pubbliku ser ikun jista’ jipparteçipa ser ikun hemm segway rides fejn dawk preΩenti ser ikunu jistg˙u jippruvaw dan il-mezz tattrasport innovattiv, kif ukoll face painting u zip line g˙at-tfal. Tajjeb ta’ min jg˙id li l-fondi kollha li ser jid˙lu matul din il©urnata ser imorru kollha g˙asSoçjetà Maltija tas-Salib l-A˙mar biex din tkun tista’ tinvestihom fis-servizzi li hija toffri,” sa˙qet Paulette. Fl-a˙˙ar nett, stedint lil Paulette tg˙addi messa©© lillpubbliku in©enerali. “L-appell tieg˙i huwa li jekk wie˙ed g˙andu interess li jsir parti millfamilja tas-Soçjetà tas-Salib lA˙mar, biex b’hekk ikun jista’ jil˙aq lil min hu fil-bΩonn, ma joqg˙odx ja˙sibha u jag˙mel kuntatt mag˙na mill-aktar fis possibbli u ji©i jiltaqa’ mag˙na fl-10 ta’ Mejju u jara b’g˙ajnejh u jmiss b’idejh il-˙idma li kontinwament g˙addejja biha sSoçjetà. Barra minn hekk nixtieq nag˙laq b’appell speçjali lil dawk kollha li ˙ar©u bil-pensjoni biex jag˙tu çans lill-volontarjat ˙alli jirrealizzaw x’sens ta’ sodisfazzjon dan jag˙ti lura,” temmet tg˙idli.

Kultura

04.05.2014 25

IL-FEsTIvAL TAn-nAR F’bUÌIbbA U M’XLOKK MAÓnUQA b’FOLOL KbAR TA’ nIEs L-ewwel Ωew© iljieli tal-Festival Internazzjonali tal-Log˙ob tan-Nar f’Malta, organizzat mill-Ministeru g˙at-TuriΩmu u l-Awtorità Maltija g˙at-TuriΩmu, kienu suççess, b’˙afna nies li marru bi ˙©arhom biex jaraw il-Kompetizzjoni Internazzjonali PiroMuΩikali fil-villa©© pittoresk ta’ Marsaxlokk u l-Kompetizzjoni Nazzjonali tallog˙ob tan-nar li saret fil-qalba ta’ Bu©ibba. Ûew© kompetizzjonijiet spettakolari. Is-serata f’Marsaxlokk, il-Ìimg˙a 25 ta’ April, kellha il-kompetizzjoni piromuΩikali li ntreb˙et minn Pyrotex Fireworks mir-Renju Unit, waqt li t-tieni kompetizzjoni li saret f’Bu©ibba l-Óadd li g˙adda ntreb˙et mill-Kamra tan-Nar Sant’Andrija tal-Banda Unjoni ta’ Óal Luqa.

Fil-kompetizzjoni nazzjonali, il-Kamra tan-Nar San Ìor© ta’ Óal Qormi reb˙et ittieni post, segwita mill-Kamra tan-Nar tal-Banda Sant’Andrija ta’ Óal Luqa fit-tielet post. Il-festival ta’ din is-sena ntemm nhar l-Erbg˙a li g˙adda b’final spettakolari piromuzikali f’12am, minn PyroEmotions Fireworks tal-Italja. Dan fl-okkaΩjoni taç-çelebrazzjoni tal-10 anniversarju mid-d˙ul ta’ Malta fl-Unjoni Ewropea. G˙aldaqstant, il-Fondazzjoni Çelebrazzjoni Nazzjonali organizzat numru ta’ attivitajiet g˙al din lokkaΩjoni fostom light projection display fuq is-sur, fuq wara tad-display Gran Finali.

Iç-Chairman tal-MTA Dr Gavin Gulia jippreΩenta t-trofew lil wie˙ed mir-rappreΩentanti tal-Pyrotex Fireworks, tal-Gran Brittanja

Iç-Chairman tal-MTA Dr Gavin Gulia jippreΩenta t-trofew lil Joe Aquilina, rappreΩentant tal-Kamra tan-Nar Sant’Andrija tal-Banda Unjoni, ta’ Óal Luqa

ÇIKKU, IL-bIdWI MALTI R u m a n z © d i d ta’ Paul P. Borg, kitba miΩjuda u riveduta tal-pubblikazzjoni ori©inali li kienet reb˙et l-ewwel post b˙ala l-a˙jar rumanz fl-1999 fil-Premju Letteraju tal-Ktieb. Fil-g˙odwa tal-Óamis 13 ta’ Ì u n j u 1 9 6 3 , il-festa ta’ C o r p u s C h r i s ti, waqt li lqniepen ixandru l-festa talÌisem u d-Demm Imqaddes ta’ Kristu, Alla l-Óaj, bidwi jbattal xkubetta mimlija çomb j a ˙ r a q f i l - © i s em ta’ bidwi i e ˙ o r . B i d w i joqtol bidwi ie˙or fis-sa˙na tad-demm fittoroq qodma tal-Mosta. Waqt li l-qattiel Ωag˙Ωug˙ jara ’l s i e ˙ b u m ˙ a r ˙ar f’demmu, taqbiΩlu bl-ikrah, jibqa’ jisparalu u jkisser il-kanna fuq ras il-moribond u fuq il-˙ajt. F r a n © i s ku Fenech, imlaqqam ‘Ta’ Van©iela’, li miet xi xhur ilu, kien qatel

bidwi ie˙or min˙abba tilwim li nqala’ bejniethom fuq bejg˙ tal-art. Il-qattiel imbag˙ad ja˙rab lejn l-irdumijiet imçappas kollu demm. Malta kollha tqum bi ˙©arha b’dak li ©ara. Kemm il-qattiel, kif ukoll il-maqtul kienu vittma ta’ dak it-tilwim bejniet il-bdiewa. Borg jislet minn dan kollu – minn dak li rrakkonta l-qattiel stess kif ukoll minn dak kollu li rrakkuntawlu ˙afna bdiewa o˙rajn – ©rajja mimlija intriççi fir-rumanz li g˙adu kif ©ie ppubblikat fi ktieb, Çikku, il-bidwi Malti . Dan hu rumanz dwar il-˙ajja talbidwi qadim Malti u r-rabta tieg˙u mal-art li ja˙dem. Dan hu edizzjoni ©dida u riveduta tar-rumanz ori©inali Çikku Fenech, il-qtil, il-˙arba, ilbidwi tal-1998.

Minkejja li l-ktieb mhuwiex bijografija tal-protagonist, lawtur ji©bor xi ©rajjiet tieg˙u kif ukoll ©rajjiet ta’ bdiewa o˙rajn biex jo˙loq ©rajja mexxejja mimlija avventuri msejsin fuq il-fehmiet talbidwi qadim Malti. L-awtur isostni li g˙alkemm hu kiteb dwar delitt, qtil, tixrid ta’ demm, ©lied u kriminalità, ma jfissirx li l-kitba qed tigglorifika l-vjolenza. Ir-realtà hi li hi, u dik li jag˙milha lbniedem. Il-©rajja tal-©lied u l-qtil bejn il-bniedem hi qadima daqs l-istess bniedem, u l-awtur juΩaha wkoll biex jillustra l-karattru tal-bidwi arketip tal-©ens Malti. Bidwi twajjeb u ©wejjed, imma jaf ikun sod u qawwi. Bniedem li j˙obb l-art u l-ambjent, imma jaf jeqred il-˙olqien u jsarrfu wkoll fi flus meta jrid. G˙alhekk lil Çikku narawh qalb l-irdumijiet u x-xag˙ri, ja˙rab mill-qilla tal-©ustizzja,

qawwi u beΩg˙an. L-awtur jirrakk o n t a k i f Ç i k k u j s i r i˙obb mara u jixtieq mara, iΩda wkoll mg˙addas sewwa f’˙ajja ta’ perikli, kemm Malta kif u k o l l m e t a k i e n l Awstralja. Naraw ukoll ilbidwi Malti, li jaf ikun kemm beΩΩig˙ kif ukoll qattiel bla skrupli, li meta taqbiΩlu xejn ma jkun jista’ jΩommu.

MALTA U L-QORTI EWROPEA Il-Qorti tal-Ìustizzja ippubblikat il-ktieb Malta u l-Qorti tal-Ìustizzja tal-Unjoni Ewropea f’g˙eluq l-g˙axar snin minn meta pajjiΩna sar membru tal-UE. Dan il-ktieb, li jag˙ti ˙arsa lejn l-a˙˙ar g˙axar snin ta’ kollaborazzjoni ©udizzjarja bejn Malta u l-Unjoni Ewropea, huwa lewwel pubblikazzjoni tal-Qorti tal-Ìustizzja tal-Unjoni Ewropea li qed ji©i stampat unikament bilMalti. F’din il-pubblikazzjoni wie˙ed jista’ jsib is-sentenzi kollha talQorti Ewropea li jinvolvu lil Malta. Peress li l-ammont ta’ sentenzi mhuwiex kbir, kien possibbli li dawn jin©abru kollha fi ktieb wie˙ed. Huwa ktieb immirat mhux biss g˙all-professjonisti legali, imma wkoll g˙all-pubbliku li jkun irid ja©©orna ru˙u fuq l-iΩviluppi talkollaborazzjoni ©udizzjarja bejn il-Qorti tal-Ìustizzja u l-qrati Maltin fl-a˙˙ar g˙axar snin.

Kultura

26 04.05.2014

RestawR tal-knisja ta’ san Gejtanu Fl-2008 lestejna r-restawr tassaqaf tal-knisja parrokkjali. Kmieni fl-2009 bdejna birrestawr tal-koppla, minn barra u minn ©ewwa. Dan il-pro©ett tlesta u ©ie inawgurat fis-sajf tal-2012. Sadanittant, bdejna bil-kumplament taΩ-Ωebg˙a tal-knisja parrokkjali li nittamaw li nlestuh sal-2015. Tajjeb niftakru li x-xog˙ol taΩΩebg˙a qed isir kollu minn grupp ta’ voluntieri. Il-parroçça hija kburija li g˙andha sett ta’ tlettax-il kwadru li huma verament patrimonju artistiku uniku. Huma xog˙ol mill-isba˙ ta’ artisti Maltin u barranin. Il-lista titkellem wa˙idha!

Kwadr u titular i ta’ San Gejtanu ta’ Pietro Gagliardi (1809) Marija Addolorata ta’ Pietro Gagliardi (1880) Madonna tal-K ar mnu ta’ Giuseppe Calì (1879) Madonna tad-Duttri na ta’ Giuseppe Calì (1885) San ÌuΩepp ta’ Giuseppe Calì (1884) Sant’Antnin ta’ Domenico Bruschi (1884) San Bene di ttu u Santa Skolastika ta’ Giusep pe di

Giovanni (1878) Santa Apollonia ta’ Anna Forti (1874) Madonna tar -RuΩar ju ta’ Giuseppe Bonnici (1881) Madonna ta’ Lourdes (seklu dsatax) Madonna taç-Çintura, probabbli ta’ Enrico Regnaud (seklu tmintax) Ûew© kwadri tawwalin ta’ San Gejtanu ta’ Giuseppe Briffa Wara studju li sar minn esperti, ©ie konkluΩ li dawn il-pitturi kollha jin˙tie©u restawr ur©enti. Altimenti nistg˙u nitilfu dan il-patrimonju artistiku. Il-kumpanija Prevarti – Art Restoration & Conservation ©iet ikkummissjonata bix-xog˙ol, wara lapprovazzjoni tal-awtoritajiet ekkleΩjastiçi u çivili. Huwa stmat li dan il-pro©ett se ji©i jiswa ’l fuq minn €65,000. Dan huwa pro©ett ma©©uri g˙all-parroçça ta’ San Gejtanu fil-Óamrun. Il-komunità parrokkjali we˙eda ma tistax tla˙˙aq ma’ dawn l-ispejjeΩ. G˙aldaqstant, permezz ta’ skema ta’ sponsorship qed nitolbu assistenza finanzjarja minn kumpaniji stabbiliti, assoçjazzjonijiet, istituzzjoniji-

et biex jissie˙bu mag˙na f’dan il-pro©ett. Il-parroçça, bl-g˙ajnuna ta’ Prevarti, fil-futur qrib se torga-

nizza seminar g˙all-parruççani u g˙all-pubbliku in©enerali biex jing˙ata aktar tag˙rif dwar ix-xog˙ol ta’ restawr ta’

dawn il-pitturi imprezzabbli. G˙amilna wkoll notice board fil-knisja parrokkjali biex inΩommu l-pubbliku a©©ornatdwar ir-restawr, kif ukoll dwar l-istadju tal-iffinanzjar talpro©ett. Il-Kappilan Dun Henry Balzan jirringrazzja lill-parruççani kollha g˙as-sapport tag˙hom g˙ar-restawr tal-knisja parrokkjali. B’mod speçjali jirringrazzja lil Fr Joe Gatt, Viçi Parrokku, li flimkien ma’ grupp ta’ voluntieri qed jie˙du ˙sieb iΩ-Ωebg˙a talknisja. O˙rajn qeg˙din joffru l-g˙ajnuna finanzjarja tag˙hom, anke anonimament. Huwa jirringrazzja lil kul˙add. Jirringrazzja lil dawk l-g˙aqdiet li g˙enu fil-passat u dawk li qed jg˙inu din id-darba wkoll. Ming˙ajr din it-turija ta’ parteçipazzjoni f’dan irrestawr ur©enti, il-pro©ett ikun impossibbli li jitwettaq, jis˙aq Dun Henry. Ma˙ru©a mill-Uffiççju talKappillan, Parroçça San Gejtanu, il-Óamrun. G˙al aktar informazzjoni kkuntattja lil Fr Henry Balzan fuq 9926 9416, jew email lil: parrocca.hamrun.sg@maltadiocese.org

Valletta 2018 B’ disinji GÓall-installazzjoni kontempoRanja Il-Fondazzjoni Valletta 2018 ˙abbret disinji g˙all-installazzjoni kontemporanja bit-titlu ‘Prospettiva’, li se ssir f’tarf Vjal Ìlormu Cassar, il-Belt Valletta (qrib il-Foss ta’ San Ìakbu). Waqt konferenza tal-a˙barjiet, li matulha ntwerew id-disinji tal-installazzjoni artistika, iç-Chairman tal-Fondazzjoni Valletta 2018 Jason Micallef qal li l-g˙an ta’ dan il-pro©ett huwa li ji©i ççelebrat it-titlu ta’ Kapitali Ewropea talKultura, filwaqt li jesponi laqwa disinn Malti kontemporanju, arkitettoniku u arti pubblika fuq pjattaforma, fejn din tkun tista’ titgawda minn Maltin u barranin li jΩuru lbelt kapitali. Il-Fondazzjoni Valletta 2018 temmen li l-iktar mod effettiv biex tkun iççelebrata l-Belt Kapitali tal-Kultura huwa billi tpo©©i l-˙sieb kreattiv filquççata tal-attivitajiet tag˙ha.

Fl-indirizz tieg˙u, l-Onor. Owen Bonnici, Ministru g˙allÌustizzja, Kultura u Gvern Lokali qal li t-titlu ta’ Kapitali Ewropea tal-Kultura flimkien ma’ serje ta’ avvenimenti importanti fis-snin li ser iwasslu g˙all-2018, jag˙tuna opportunità unika biex niççelebraw il-wirt Malti b’mod ©did. Huwa qal li l-Gvern jag˙ti s-sostenn tieg˙u lil dan il-pro©ett g˙ax huwa pass sinjifikanti biex il-Belt tibda tri©©enera l-wirt g˙al wara ssena 2018 minn issa. Iç-Chairman tal-©urija, ilProfessur Richard England, introduça l-installazzjoni talPerit Chris Briffa – Prospettiva – li kienet mag˙Ωula f’kompetizzjoni bejn ˙ames artisti kontemporanji Maltin li ©ew imsej˙a biex jie˙du sehem filpro©ett. Chris Briffa jara l-Belt Valletta b˙ala kollezzjoni ta’ diversi stili, ta’ saffi ta’ arkitet-

tura li huma xhieda tal-ambizzjonijiet u l-ideali li laqtu din il-Belt. Bieb il-Belt huwa eΩempju çar ta’ dan: sit ikoniku, minn dejjem kontroversjali, li dan l-a˙˙ar re©a’ ©ie mibdul g˙all-˙ames darba. Prospettiva mhix biss monument, post fejn wie˙ed iqatta’ ftit ˙in jedha jew jikkontempla, imma hija wkoll prestazzjoni arkitettonika g˙aliex lidea tidher biss f’mument preçiΩ fejn il-biççiet kollha jing˙aqdu f’simbolu tal-erba’ bibien preçedenti, mag˙qudin f’avveniment wie˙ed. “Prospettiva hija analo©ija ta’ Valletta 2018 – pro©ett li jg˙aqqad ideat differenti f’kollaborazzjoni, armonija u perspettiva,” qal Briffa. L-installazzjoni ta’ Chris Briffa ©iet mag˙Ωula minn ©urija komposta millProfessur Richard England, Rupert Cefai u Carlo Schembri.

Skeda

04.05.2014 27

08.35 10.00 13.00 17.30 17.35 19.30 20.15 23.30

Aroma Kitchen Breakfast News Weekend Maratona Ìbir ta’ Fondi One News Maratona Ìbir ta’ Fondi One News Maratona Ìbir ta’ Fondi One News

07.00 08.30 11.30 12.00 12.30 14.00 14.05 17.00 18.00 18.05 18.40 19.30 20.30 21.30 21.35 23.15

Net News Telebejg˙ Nis©a Maltija Rafiki (R) Malta A˙jar – Djalogu Net News Miss World Malta 2014 (R) M Fashions Malta Net News Flusek (R) Wheelspin (R) Net News Iswed Fuq L-Abjad Net News Replay Net News

07.00 07.30 08.30 09.00 09.30 10.00 10.30 12.00 12.30 14.00 14.05 15.30 16.00 16.05 16.35 17.10 17.30 18.00 18.10 18.40 19.15 20.00 20.45 23.15

L-G˙odwa t-Tajba Planets Dot Eu G˙awdex Illum Tuffi˙at Migduma Ta˙t l-Art Malta u lil Hinn Minnha A˙barijiet Óadd G˙alik A˙barijiet Óadd G˙alik…ikompli Gadgets A˙barijiet Planets Madwarna Malta u lil Hinn Minnha Pellikola A˙barijiet Madwarna Mr Fisherman Mixage A˙barijiet American Idol A˙barijiet

06.00 07.40 08.35 09.55 10.45 11.10 12.55 13.25

06.15 07.00 08.20 08.45 10.25 12.25 13.00 14.00 14.25 17.25 18.30 19.00 19.50 21.30 23.40

Life Bites Super Partes Til Death Scooby-Doo! Nancy Drew/Nancy Drew Studio Aperto Sport Mediaset Xxl Grande Fratello Sos Urban Wild Studio Aperto Coì Fan Tutte 2 Il Re Scorpione La Mummia Confessione Reporter

06.00 07.55 08.00 08.45 08.50 10.05 11.10 12.00 13.00 13.40 14.00 16.30 18.50 20.00 20.40 21.10

Prima Pagina Tg5 Traffico Tg5 Tgcom24 Le Frontiere Dello Spirito La Vita Dei Mammiferi Supercinema Melaverde Tg5 L’ Arca Di Noè Il Segreto Di Thomas Rosamunde Pilcher Avanti Un Altro Tg5 Paperissima Sprint Amici Di Maria

19.00 20.00 20.10 22.45

Fuori Orario La Grande Vallata Film: Gli Amanti Di Toledo Dietrich Telecamere Tgr 12 Idee Per La Crescita Fuori Quadro Previsioni Del Tempo Tg In 1/2 Ora Tg3 Lis Kilimangiaro Album Film: Gli Amici Del Bar Margherita Film: Ci Sta Un Francese, un Inglese… Tg3 Blob Che Tempo Che Fa Tg3

07.05 07.15 07.35 08.00 08.05 08.20 08.50 09.40 10.25 11.10 11.40 12.10 12.40 13.25 14.15 15.00 17.30 18.15 19.05 20.00 20.30 21.00 21.50

Bobinogs Nuzzle and Scratch Green Balloon Club Poetry Pie Gigglebiz Last of the Summer Wine Lorna Doone Doctor Who The Weakest Link Absolutely Fabulous Me and Mrs Jones Last of the Summer Wine The Weakest Link Lorna Doone Doctor Who Doctors Doctor Who King George & Queen Mary Upstairs Downstairs Me and Mrs Jones Absolutely Fabulous Silk Waking the Dead

08.05 08.30 09.20 09.45 10.10 10.35 11.00 11.25 11.50 12.15 13.05 13.55 14.45 15.35 16.25 16.50 17.40 18.05 18.30 18.55 19.20 20.10 21.00

14.00 14.30 15.30 15.35 15.50 17.15

Siba’s Table Have Cake Will Travel Barefoot Contessa Extra Virgin Siba’s Table Cooking for Real Andy Bates. Street Feasts Unique Eats Barefoot Contessa Hungry Girl Food Network Challenge Diners, Drive-Ins and Dives Chopped Siba’s Table Guy’s Big Bite Diners, Drive-Ins and Dives Barefoot Contessa Extra Virgin Siba’s Table Cooking for Real Chopped Food Network Challenge Diners, Drive-Ins and Dives

10.35 FIA World Endurance Championship 12.00 UEFA Women’s Champions League Football 13.30 ISU Grand Prix, Figure Skating 16.30 FIFA Under 17 World Cup Football 18.00 UEFA Women’s Champions League Football 21.00 ISU Grand Prix, Figure Skating 23.00 Boxing

MINISTRY FOR SUSTAINABLE DEVELOPMENT THE ENVIRONMENT AND CLIMATE CHANGE Agriculture Directorate Consultation on the Draft Legal Notice for the Implementation of Marketing Standards for Fresh Fruit and Vegetables The Directorate of Agriculture within the Ministry for Sustainable Development, the Environment and Climate Change is informing the public and all interested parties that it intends to publish a Legal Notice establishing Marketing Standards for fruit and vegetables. Those interested parties as well as the general public are invited to send their feedback regarding the draft Legal Notice that is available on the Agriculture Directorate’s web page, on john-baptist.cassar@gov.mt by the 13th June 2014.

06.00 06.30 10.00 10.30 10.55 11.50 12.00 12.10 12.20 13.30 14.00 16.28 16.30 16.35 18.50 20.00 20.35 20.40 21.25 21.30

Da Da Da Musica E Cinema Unomattina In Famiglia Buongiorno Benessere A Sua Immagine Santa Messa A Sua Immagine Recita Regina A Sua Immagine Linea Verde Telegiornale L'arena Che Tempo Fa Tg 1 Domenica In L'eredità Telegiornale Tg Sport Affari Tuoi Carosello Reloaded Film: Sister Act

06.00 06.30 07.00 07.25 07.50 08.20 09.05 09.45 10.30 11.30 13.00 13.30 13.40 13.45 15.40 17.05 17.10 18.10 19.35 20.30 21.00 21.45 22.40

06.10 06.30 07.00 07.55 08.25 09.25 10.00 10.50 11.30 12.00 13.00 13.55 14.45

Tg4 Night News Televendita Media Shopping Super Partes Zorro I Magnifica Italia 3 I Santi Santa Messa Pianeta Mare Tg4 Pianeta Mare Ricette All'italiana Blue Beach Paradyse Story Come Rubare La Corona D’Inghilterra La Valle Dell'eden Tg4 Il Segreto Tempesta D’amore 8 – Prima Tv I Dieci Comandamenti

07.00 07.30 07.55 09.45 11.00 13.30 14.40 16.40 18.10 20.00 20.30

16.40 18.55 19.35 20.30 21.15

Videocomic Real School Il Divertinglese Zorro La Riscossa Di Garcia Lassie Il Canyon Della Superstizione Voyager Factory Il Nostro Amico Charly Nato Con La Camicia Cronache Animali Mezzogiorno In Famiglia Tg2 Giorno Tg 2 Motori Meteo 2 Quelli Che Aspettano Quelli Che Il Calcio Tg2 L.I.S. Stadio Sprint 90° Minuto Countdown - Vendetta Tg2 N.C.I.S. Alibi Hawaii Five-0 La Domenica Sportiva

Omnibus TG La7 Omnibus L’Aria Che Tira Bersaglio Mobile TG La7 Assassinio Sul Treno La Libreria Del Mistero L’Ispettore Barnaby TG La7 Domenica Nel Paese Delle Meraviglie 21.20 Rob Roy

06.00 06.25 07.15 08.10 09.05 09.55 10.50 11.40 12.35 13.30 14.25 15.20 16.15 17.10 18.05 19.00 20.00 21.00 22.00

How It’s Made American Chopper Crisis Control MythBusters Salvage Hunters Baggage Battles Flip Men Storage Hunters Auction Kings Auction Hunters Gold Rush Gold Divers. Aircrash Confidential MythBusters Overhaulin’ Outback Truckers Wheeler Dealers Naked and Afraid Naked and Marooned With Ed Stafford 23.00 Klondike

06.00 06.50 09.45 10.35 11.25 13.05 13.55 14.45 16.50 17.40 18.30 19.20 20.10

08.05 Chasing the Yum 08.30 Extreme Cuisine With Jeff Corwin 09.25 Candice Tells All 09.50 Color Splash 10.15 Color Correction 10.40 Design on a Dime 11.10 State of Style 11.35 Easy Entertaining With Michael Chiarello 12.00 Chef Abroad 12.25 House Hunters 13.15 Suggs’ Italian Job 13.45 Million Dollar Rooms 14.35 My Yard Goes Disney 15.00 Selling New York 15.25 Kitchen Impossible 15.50 My First Renovation 16.15 House Hunters 17.05 Drop 5 lbs With Good Housekeeping 17.30 Chef Abroad 18.00 Extreme Cuisine With Jeff Corwin

06.00 07.00 07.30 08.00 09.00 10.00 10.30 11.00 11.30 12.00 15.00 16.00 17.00 18.00 18.30 19.00 21.00 22.00 23.00 23.30

Blinging Up Baby Extreme Close-Up Style Star Macklemore’s Big Surprise The Fabulist Eric & Jessie Who Wore It Better? E! News Fashion Police Giuliana & Bill Live From the Red Carpet E! News Keeping Up With the Kardashians RichKids of Beverly Hills Who Wore It Better? Giuliana & Bill Beyond Candid with Giuliana Live From the Red Carpet Hello Ross The Soup

08.20 08.45 09.10 09.35 10.00 10.25 10.50 11.15 11.40 12.05 12.30 12.55 13.20 13.45 14.40 15.30 15.55 16.20 16.45 17.10 17.35 18.00 18.25

06.00 06.25 07.15 08.10 09.05 09.30 10.00 10.55 11.50 12.45 13.40 14.35 16.25 17.20 18.15 19.10 20.05 21.55 22.50 23.45

Steve Irwin’s Wildlife Warriors My Cat From Hell Too Cute! Gator Boys Call of the Wildman Swamp Brothers Tanked Treehouse Masters Search for the Knysna Elephants There’s a Rhino in My House! Uakari Natural World Lions and Giants Treehouse Masters Natural World Shamwari Perfect Predators Shamwari Untamed and Uncut Perfect Predators

Winx Club The Fairly OddParents Sanjay and Craig Kung Fu Panda The Penguins of Madagascar Turtles SpongeBob SquarePants Winx Club iCarly Sam & Cat Victorious Big Time Rush Marvin Marvin SpongeBob SquarePants The Penguins of Madagascar The Fairly OddParents iCarly Big Time Rush Victorious Life With Boys SpongeBob SquarePants Turtles The Penguins of Madagascar

Queen of Bling Kitchen Boss Cake Boss Queen of Bling Long Island Medium Happily Ever Laughter Surviving the In-Laws Cake Boss I Didn’t Know I Was Pregnant Hoarding All-American Muslim The Undateables Something Borrowed, Something New 21.00 Left at the Altar 21.50 Hoarding 22.40 Bizarre ER

Çinema

28 04.05.2014

MIÇ-ÇINEMA

jikteb CARMELO BONNICI

SIMSHAR

IMPENJATTIV

RAKKONT VIVIDU TA’ TRAÌEDJA RIÇENTI Atturi Ewlenin: Lofti Abdelli, Claire Agius, Jimi Busuttil, Sekouba Doucourè, Adrian Farrugia, Kurt Zammit Direttriçi: Rebecca Cremona Óin : 109 min Ma˙ru© minn Kukumajsa Productions/Malta Film Fund Çert. 12 A Minn qalbi tassew nixtieq nifra˙ lil dawk kollha involuti fl-iffilmjar ta’ Simshar , fejn wa˙da mill-ag˙ar tra©edji ta’ Ωmienna qed tkun murija fuq il-liΩar taç-çinema. Kull meta nara film purament Malti, lewwel ˙a©a li ti©i f’mo˙˙i hi llimitazzjonijiet tag˙na f’dan ilmedju u nipprova kemm jista’ jkun ma mmaqdarx, anzi nfittex xi punti tajbin. Waqt li kont qed nara Simshar dawn is-sentimenti ˙ar©u minn mo˙˙i g˙ax ˙assejtni nsegwi xog˙ol, issa mhux ta’ dilettanti, iΩda wie˙ed li j˙abbatha sewwa mal-krema ta’ pajjiΩi o˙ra. Din il-produzzjoni ta’ kwalitajiet g˙olja tgawdi minn reçtar sodisfaçenti; muΩika evokattiva; fotografija çara b’sekwenzi Ωg˙ar u affaxxinanti ta˙t lilma, ma˙duma bil-proçess ta’ liΩar wiesa’ (cinemascope – na˙seb l-ewwel wie˙ed g˙al Malta); u anke ˙oss dolby stereo u direzzjoni ˙erqana. L-uniku difett hu forsi nnuqqas ta’ CGI (imma©ni ©©enerati bil-kompjuter) li jin˙assu waqt li d-dg˙ajsa tassajd tisplodi u tie˙u n-nar; però, hawn konxju li a˙na m’g˙andniex dawk il-miljuni

kbar ta’ flus biex nirrikreaw dawn l-effetti ma©içi. Kif kul˙add jaf, Simshar jirrakkonta l-istorja ta’ tlieta min-nies (fil-verità kienu erbg˙a) u tifel li ˙ar©u bil-luzzu biex jabdu l˙ut, u meta nhar it-11 ta’ Lulju 2008 d-dg˙ajsa splodiet, dawn kollha salvaw, però filjiem li g˙amlu jΩommu f’wiçç l-ilma, in-nuqqas ta’ ilma taxxorb u x-xemx tisre© fuq rashom g˙amlu tag˙hom u kollha minbarra wie˙ed g˙erqu. It-tfittxija g˙alihom u nnuqqas ta’ informazzjoni ˙adet sebat ijiem biex fl-a˙˙ar instab, kwaΩi mejjet, Simon Bugeja (parti ma˙duma millattur TuneΩin Lofti Abdelli). Dawk li taw ˙ajjithom lillba˙ar jinkludu wkoll lil Karmenu (Jimi Busuttil), missier Simon; Moussa (Doucourè), ra©el bieΩel ˙afna Somalu; u Theo (Adrian Farrugia), it-tifel ta’ 11-il sena ta’ Simon. Sekwenzi o˙ra li jqanqlu huma l-anzjetà, it-taqtig˙ ilqalb u l-©iri ’l hawn u ’l hinn li g˙addiet minnhom Sharon (Claire Agius), il-mara ta’ Simon, b’binha Adrian (Kurt Zammit) ta’ ˙ames snin

ankrat mag˙ha, tindaga b’˙erqa dwar xi a˙bar fuq lg˙eΩieΩ tag˙ha mitlufin bejn sema u ilma. Matul l-andament tieg˙u, dan il-film juri l-˙ajja komuni ta’ ra˙al Ωg˙ir b˙al Marsaxlokk, bil-festa tal-post, purçissjoni, banda u l-log˙ob tan-nar, u anke r-rikreazzjoni tan-nies, l-aktar sajjieda fil˙anut tax-xorb. Integrat ma’ din l-istorja nsibu wkoll s-salvata©© talklandestini, kif dawn jg˙ixu fil-kwartieri fejn jinΩammu, u r-reazzjoni ta’ xi w˙ud li ma jriduhomx f’pajjiΩna u o˙rajn li jesprimu att ta’ karità malbatuti u ma˙qurin.

TARZAN (3D)

Simshar hu l-ewwel film Malti fuq skala elaborata, b’talent lokali u anke internazzjonali, iffilmjat kollu fit-tankijiet tal-ilma tal-Mediterranean Film Studios, fil-ba˙ar apert u madwar 21 post ie˙or tal-GΩejjer Maltin. Il-film hu mitkellem bil-Malti u bis-sottotitoli bllngliΩ. Dan ix-xog˙ol hu ddedikat lewwel nett g˙at-tfajjel Theo, il-vittmi l-o˙ra tas-Simshar u dawk l-emigranti illegali li tilfu ˙ajjithom jaqsmu l-Mediterran. Kul˙add g˙andu jkun kburi jara dan ix-xog˙ol ta’ livell g˙oli li qed jintwera flEmbassy u Empire Cinemas. IMÓARREK

IL-LEÌÌENDA RINOMATA TIBDA MILL-BIDU NETT Vuçijiet Ewlenin: Kellan Lutz, Spencer Locke, Les Bubb, Trevor St John, Mark Deklin, Jamie Ray Newman Direttur: Reinhard Klooss. Distributur: E-One Entertainment Films. Ma˙ru© mill-KRS

Meta l-awtur Edgar Rice Burroug˙s beda jikteb fuq Tarzan fl-1912/13 – dak it-tfajjel

Óin: 94 min. Çert. PG

mitluf fil-©ungla u mrobbi millgorilli, Ωgur li ˙add ma basar li dan il-karattru se jkun tant popo-

lari fuq il-liΩar il-kbir, fuq it-TV u fil-kotba komiks. Sa mill-1918, meta n˙adem lewwel film dwaru sal-preΩent, dehru mal-mitt addattazzjoni. Fost dawn, fl-1999, il-kumpanija Disney ˙ar©et film animat blisem ta’ Tarzan. Tarzan (2014) hi produzzjoni bit-3D di©itali, ambjentata pjuttost fil-preΩent g˙all-©enerazzjoni moderna u ma˙duma b’performance capture – animazzjoni fejn il-wiçç jixbah sewwa lill-atturi umani. Waqt spedizzjoni fil-qalba ta’ ©ungla Afrikana, John Greystoke u martu jmutu fi kraxx ta’ ˙elikopter meta kienu qed jinvestigaw g˙ar fejn tinsab metjorita misterjuΩa. Ikun biss it-tifel tag˙hom, JJ, imlaqqam Tarzan, li jsalva. Grupp ta’ gorilli jie˙du liç-çkejken u jrabbuh maΩ-Ωg˙ar tag˙hom. Tarzan jikber u jitg˙allem il-li©i ˙arxa tal-©ungla. Xi g˙axar snin wara jiltaqa’ malewwel umana, Jane Porter, tfajla kura©©uΩa u sabi˙a. Mill-ewwel tinteressa ru˙u fih – tmur warajh

b’çerta kurΩità u tesperjenza ˙afna mill-uΩanzi tieg˙u, fosthom li jitbandlu flimkien minn si©ra g˙all-o˙ra. Il-˙ajja g˙alihom ma tibqax daqshekk ideali meta William Clayton, li vvja©©a hemm ma’ Jane u missierha, juri l-intenzjonijiet ˙Ωiena tieg˙u u anke jipprova jeqred lil dan ir-re tax-xadini. Tarzan juΩa l-istint naturali li tant servieh biex jibqa’ jg˙ix fil©ungla, biex jipprote©i lilu nniffsu u lit-tfajla li tant sar i˙obb. Dan ix-xog˙ol jiΩviluppa b’manjiera m˙arrka sewwa, b’fotografija tassew çara, panoramika u b’uΩu intelli©enti u appellanti tat3D fejn l-isfond mill-g˙oli, millbog˙od u minn xi xifer ta’ xi preçipizju jidhru verament eΩileranti. Tarzan imiss it-tema moderna ta’ ener©ija alternattiva u l-kilba tal-bniedem biex ja˙taf ta˙t idejh dawn l-elementi biex jikseb poter dubjuΩ. L-ilbies tal-karattri umani jindika Ω-Ωmien preΩenti. Din hi produzzjoni sofistikata, l-aqwa wa˙da s’issa b’teknolo©ija avvanzata permezz tal-kompjuter.

Çinema

04.05.2014 29

POMPEII (3D)

KATASTROFIKU

GLADJATURI U QERDA SÓIÓA MINN VULKAN Atturi Ewlenin: Kit Harington, Emily Browning, Adewale Akinnuoye-Agbaje, Carrie-Anne Moss, Jared Harris, Kiefer Sutherland Direttur: Paul W. S. Anderson Distributur: E-One Entertainment Films Ma˙ru© mill-KRS

Óin: 98 min. Çert. 12A

Fis-sena 79 Wara Kristu, ilvulkan Vessuvju Ωbroffa b’tant qilla li f’inqas minn ©urnata wa˙da qered totalment il-bliet ta’ Pompeii u Herculaneum li nlaqtu minn theΩΩiΩ qawwi talart, xita ta’ rmied ja˙raq, du˙˙an o˙xon u mew©iet ta’ lava. Wie˙ed mill-kittieba ta’ Ruma tal-antik, li kien fil-viçin jikkmanda flotta Rumana meta se˙˙ dan il-katastrofi, l-istoriku Pliny il-Kbir, kiteb fuq dak li ra u ©arrab u pprova jsalva xi nies mill-port. Wara ftit Ωmien hu miet middu˙˙n velenuΩ li bela’ f’port ˙ieles ftit ’il bog˙od minn dawn l-ibliet tal-bajja ta’ Napli. Din il-kalamità tant se˙˙et ta’ malajr li diversi persuni nksew bil-lava li ©iet fuqhom u baqg˙u fl-istess poΩizzjoni li kienu – issa statwi tal-©ebel. Dan id-diΩastru kolossali n˙adem diversi drabi g˙aççinema, l-aktar mit-Taljani, fosthom fl-1913 u fl-1959 bl-isem ta’ Gli Ultimi Giorni di Pompeii, dan tal-a˙˙ar bl-attur immuskolat Amerikan Steve Reeves; u produzzjoni minn Hollywood tal-1935, The Last

Days of Pompeii. Id-direttur Amerikan, Paul W. S. Anderson, li jispeçjalizza f’films ta’ azzjoni qawwija u j˙obb jiffilmja bit-3D, sa minn meta kien g˙adu tifel kien interessat bil-kbir bl-istorja talImperu Ruman u l-qerda ta’ din il-belt lussuΩa li kienet isservi ta’ divertiment u vile©©jatura g˙all-kbarat Rumani; minn dejjem kien affaxxinat biha. Pompeii, ma˙dum bit-3D, hu film epiku minn banda, però nieqes mill-karatterizzazzjoni soda u minn skript diçenti. Il˙erba li nassistu g˙aliha fla˙˙ar nofs sieg˙a tpatti g˙al dan. Il-film jifta˙ fis-sena 60 AD filBrittanja ta’ Fuq fejn ir-Rumani, ta˙t il-kmand tas-Senatur korrott Corvo (Sutherland), jimmassakraw grupp ta’ ˙allelin taΩ-Ωwiemel ta’ razza Çeltika. Fost dawn ikun hemm il-familja ta’ Milo (Harington). Meta jitfarfar, dan jinqabad ilsir u wara jil˙aq gladjatur u jintbag˙at ji©©ieled fl-arena ta’ Pompeii. Hemmhekk, Cassia (Browning), tfajla sabi˙a u sinjura, tkun kontra qalbha

mwieg˙da lil Corvo. Hi, però, issir t˙obb lil Milo, te˙ilsu millmewt u, meta jiΩbroffa lvulkan, dan jag˙mel minn kollox biex isalva lill-ma˙buba tieg˙u. Fl-andament ta’ din il-©rajja, wie˙ed malajr jinnota sitwazzjonijiet simili ma’ films b˙al Spartacus (1960) it-ta˙ri© talgladjaturi fl-arena, il-˙biberija bejn Spartacus (Kirk Douglas) u Draba (Woody Strode), gladjatur iswed, kif ukoll dawn il©ellieda jsellmu lill-mexxej Ruman bil-fraΩi: Those that are about to die salute you!; u anki Gladiator (2000), g˙al darb’o˙ra unjoni bejn Maximus (Russell Crowe) u Juba (Djimon Hounsou) l-iskjav Numidjan iswed, kif ukoll muΩika li tixbah lil dik ta’ Hans Zimmer waqt il-©lieda bejn Milo u l-gladjatur iswed, Atticus (Adewale AkinnuoyeAgbaje) li wara jikkumbinaw flimkien. Minkejja d-difetti li fih, dan ix-xog˙ol qam mal-mitt miljun dollaru u l-ispettaklu tal-arena u l-katakliΩma tal-vulkan flimkien mal-azzjoni furjuΩa jixhdu g˙al dan.

RIDE ALONG

IMQANÛAÓ

KUMMIEDJA BL-AZZJONI PJUTTOST PWERILI Atturi Ewlenin: Ice Cube, Kevin Hart, John Leguizamo, Bruce McGill, Tika Sumpter, Laurence Fishburne Direttur: Tim Story Distributur: Universal Ma˙ru© mill-KRS

Ìeneralment, l-attur Ice Cube jkun ukoll il-produttur (jew wie˙ed minnhom) filfilms li jidher fihom permezz tal-kumpanija tieg˙u Cube Vision Productions. Bosta drabi hu jkun il-protagonist assolut u kwaΩi kollox ikun f’idejh jew jiddependi minnu. Fil-kummiedja ©dida mimlija azzjoni, Ride Along, i˙alli s-supremazija f’idejn ˙addiehor. Ice Cube ja˙dem il-parti ta’ James Payton, pulizija/ditektiv ta’ Atlanta. Ben Barber (Hart) hu gwardjan tas-sigurtà li j˙obb lil Angela (Sumpter), o˙t James. Dan, min-na˙a tieg˙u, xejn ma jie˙u pjaçir bih, g˙ax Ben hu lablabi, tip ta’ buffu li m’g˙andux kwiet f’©ismu. Biex Ben juri li jist˙oqqlu jiΩΩewwe© lil Angela, jing˙aqad mad-ditektiv fuq ronda ta’ 24 sieg˙a s˙a˙. G˙all-ewwel ma ji©ri xejn u Ben isir tedjanti ˙afna, b’diskors fierag˙ u mossi li j©ibu tbissim . Però, meta James jinzerta ˙jiel palpabbli ta’ kaΩ li ilu pendenti u mhux solvut g˙al madwar tliet snin, dawn it-tnejn se jinvolvu ru˙hom ma’ gang formidabbli u ma’ kriminal misterjuΩ mag˙ruf biss b˙ala

Óin: 99min. Çert. 12A

Omar (Fishburne). Naturalment, meta James jinqabad u jkun marbut, Ben jipprova je˙ilsu billi jipprova jimpressjona lil dawn ilkriminali b’˙afna tpaçpiç ta’ malajr u ©esti frenetiçi, f’sekwenza li tant tidher imprattikabbli li Omar jistaqsi: Who is this clown? G˙alkemm l-umoriΩmu jispikka aktar f’ Ride Along, li g˙amel suççess flAmerika, l-azzjoni m˙arrka wkoll tilg˙ab parti mdaqqsa. Dan jg˙odd g˙al min i˙obb kummiedji movimentati li ma j©ag˙lukx ta˙seb u li tie˙u pjaçir bihom waqt li tarahom.

KOMPETIZZJONI EMPIRE CINEMA Mistoqsija g˙al din il-©img˙a: Liema hi l-produzzjoni Maltija? Ibg˙at it-twe©iba tieg˙ek lil: Kompetizzjoni Films, KullÓadd, ÇNL, Triq Mile End, il-Óamrun. Ir-rebbie˙ jirba˙ Ωew© biljetti ming˙and l-Empire Cinema ta’ Bu©ibba. Rebbie˙ tal-©img˙a li g˙addiet: C.CAMILLERI, 5, Triq il-Ferrovija, il-Óamrun, ÓMR 1902

L-AQWA GÓAXAR FILMS bejn it-23 u s-27 ta’ April

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.

The Amazing Spiderman 2 Rio 2 Noah The Other Woman Divergent Captain America: The Winter Soldier The Grand Budapest Hotel Non-Stop The Love Punch I, Frankenstein

AvviΩi

30 04.05.2014

" " &#6 -'+!', )6=$6/&#6 )/ 6 =))#%#6=$6 -/. 6 !'#+!#6 +"6 #!&+=)=%4 +=/'8#.6/& /6=$$#-.6$-=*6'+/#-#./#"6, -/'#.62'))6 #6-#!#'1#"6$=" "#

! "

" !

#+"#-6 "=!0*#+/.6 * 46 #6 !=))#!/#"6 $-=*6 /&#6 !!=0+/.6 <#, -/*#+/6 /6 /&#6 "*'+'./- /'1#6 0')"'+%6 /6/&#6 ""-#..6 #)=2 6$-=*6 =+" 46/=6 -'" 4 6$-=*6 : &-.6/= 9 &-. 6 +"6$-=*6 &-.6/=6 &-. 6 % '+./6 6$##6=$67: #+"#-.6.&=0)"6 #6,) !#"6'+6/&#6,-# ""-#..#"6#+1#)=,#6 +"6"#,=.'/#"6'+6/&#6 ,,-=,-' /# /#+"#-6 =36 /6/&#6 6 "*'+'./- /'=+6 0')"'+% 6 /6/&#6 ""-#..6 #)=2 6 46+=6) /#-6/& + #"+#." 46 /&6 469 6 /6 &-.

,#- /'=+ )6 -=%- **#6 656 =&#.'=+6 =)'!469

9 :

-=(#!/6, -/ 8+ +!#"6 46/&#6 0-=,# +6 +'=+6 0-=,# +6 =!' )6 0+"6 = 8+ +!'+%6- /# 6 ;>6 6 0+". 6 ;>6 /'=+ )6 0+".

)/ 6 =))#%#6=$6 -/. 6 !'#+!#6 +"6 #!&+=)=%4 "*'+'./- /'=+6 0')"'+% 6 6 '+6 *,0. 6 =-- "'+=6 ')) 6 =) 6 6 :9 6 9: 6 66 9: 6 : 66 /#+"#-. *! ./ #"0 */

AVVIÛI KLASSIFIKATI PROPRJETÀ ÓaΩ-Ûabbar: Garaxx jesa’ 10 karozzi, b’qies ta’ 121 metru kwadru, g˙all-kiri. Jinsab ÓaΩÛabbar, fiΩ-Ωona mag˙rufa b˙ala Ta’ San Pietru. Jista’ jintuΩa b˙ala ma˙Ωen. Prezz ta’ €8 kuljum. Çempel 7995 5308. XGÓAJRA: Garaxx ta’ 3 karozzi, g˙all-kiri, livell mattriq, jinsab ix-Xg˙ajra ta’ ÓaΩÛabbar. Prezz €2.47 kuljum. Çempel 7947 3621.

Elevated IS-SIÌÌIEWI. ground-floor shell maisonette li fih tliet kmamar tas-sodda u kejl ta’ 188 metru kwadru. Faççata tieg˙u hemm green area u veduti mill-isba˙ talkampanja. €130,000

(Lm55,809). Çempel lis-sid fuq 7992 4120. IL-FGURA: Appartament g˙allbejg˙. Jinsab f’kantuniera u jikkonsisti fi 3 kmamar tassodda kbar, salott u kamra tal-ikel, living-room , kçina u kamra tal-banju. G˙andu ttwieqi jag˙tu kollha g˙al barra. Prezz €85,000. Çempel 7931 8222 TANAYA’S Dev. Ltd: G˙aΩla kbira ta’ appartamenti f’kull Ωona ta’ Malta. Jinbieg˙u ming˙ajr depoΩitu u n˙allsulek il-kuntratt. Offerta speçjali. G˙al aktar dettalji çempel 9992 4999. Ming˙ajr a©enti jekk jog˙©bok.

AvviΩi

04.05.2014 31

PROPRJETÀ GÓALL-KIRI SAN LAWRENZ GÓAWDEX: St Lawrence Luxury Town House, Pjazza San Lawrenz, San Lawrenz, G˙awdex. Town house en-suite g˙all-kiri; Ωmien twil jew qasir. Kapaçità minn 2 persuni sa 20 persuna. Fiha wkoll swimming-pool kbira. Dirett ming˙and is-sid. G˙al iΩjed dettalji u ritratti Ωur is-sit www.saviourborgqronfli.com jew Facebook www.facebook.com/saviour.bor g.186. Çempel 7944 0012 jew 9945 6051. AFFARIJIET GÓALL-BEJGÓ Lança tal-fibre b’tul ta’ 28 pied, wiesg˙a 10 piedi u 6 pulzieri. Fiha Ωew© magni cummins 123.9kw. Winch tal-parit ©did. Permess tal-pixxispad, tal-qieg˙, tal-lampuki, u tal-parit. Karru tajjeb u rmi©©. Kundizzjoni tajba ˙afna. Prezz €25,000. Çempel 9924 3935. Inbig˙u kull tip ta’ arlo©©i. Selezzjoni kbira ta’ arlo©©i talidejn Casio u Citizen, kemm digital jew analogs, varjetà kbira ta’ alarm clocks, kemm Citizen, Seiko Dugena tal-marka Pierre Cardin. Varjetà sabi˙a ta’ cuckoos li ja˙dmu kemm bil-˙abel u bil-batterija. Prezzijiet tajbin. Nag˙mlu wkoll tiswijiet ta’ arlo©©i tal-idejn, tal-˙ajt u grandfather clocks. Nag˙mlu wkoll testing bil-pressure test machine, sistema ta’ testing g˙al kull tip ta’ arlo©©i biex jintuΩaw g˙all-ilma (vacuum test u pressurised test) waqt li qieg˙ed tistenna g˙alih. Tiswija bil-garanzija. Irrikorru 110, Triq il-Kungress Ewkaristiku, il-Mosta. Çempel g˙al aktar informazzjoni fuq 2141 7253 jew 9982 5389. Salotti ta’ kull stil bi prezzijiet moderati, tpartit aççettat. Ikollna wkoll salotti second hand . Çempel 2137 4823 jew 9982 4139. Sander, kalibratur, Ωew© piedi wisa’, kundizzjoni mill-aqwa.

Çineg grit 60 u 120 biex imorru mag˙ha. G˙al aktar informazzjoni çempel 7961 7945. TAGÓLIM Korsijiet f’livell Ordinarju f’diversi su©©etti b˙all-Matematika, IngliΩ, Malti, FrançiΩ, FiΩika u o˙rajn. Noffru wkoll korsijiet talECDL. Prezz €35 kull module. Noffru wkoll korsijiet baΩiçi filkompjuter, €50. G˙al aktar dettalji çempel 2166 2241 jew 7766 2241 jew Ωur is-sit elettroniku www.tudorinstitute.com AGR AUTO JAPANESE PARTS GÓALL-KAROZZI Inbig˙u kull tip ta’ parts ta’ karozzi ÌappuniΩi u Koreani, fosthom Kia, Toyota, Isuzu, Daewoo, Mitsubishi, Honda, Subaru. Huma wkoll importaturi ta’ Ωjut u air filters, shock absorbers, brake pads, clutches, eçç. Parts ©enwini. G˙al aktar informazzjoni çempel 2144 6839 jew 9947 4504. Fax: 2147 0295. Email: alex@agrautoparts.com

NURSING Care and Cure Group Ltd: infermiera m˙arr©a, caring assistants, nannies , nies im˙arr©in biex iΩommu kumpanija, g˙ajnuna fid-djar u night sitters. Servizz ta’ 24 sieg˙a, G˙andna wkoll g˙allkiri: wheelchairs, hoists, commodes, walking frames u hospital beds. G˙al aktar informazzjoni çempel fuq dawn innumri: 2137 6946/ 9947 0178.

INVESTIGAZZJONI PRIVATA Ûwi©ijiet, g˙erusija u relazzjonijiet o˙ra. DNA testijiet forensiçi, tfal ma˙tufa minn Malta, kaΩijiet çivili, kaΩijiet o˙ra fil-qorti. Problemi ta’ kumpaniji jew negozju. Nag˙tu xhieda fil-Qorti. Na˙dmu f’Malta u kif ukoll barra. Çempel 7959 0000 jew info@privateinvestigationmalta.c om

Link, 262, Triq Fleur-de-Lys, B’Kara. Çempel 2148 2796. DARREN WATER PROOFING G˙al kull tip ta’ xog˙ol fuq faççata, bjut, appo©©i, gallarijiet, eçç. Membrane jew liquid membrane. Mela pprote©i l-proprjetà tieg˙ek mill-ilma tax-xita u çempel issa g˙al stima b’xejn bin-numru 7905 8883 jew id˙ol fuq is-sit www.darrendoitall.com

TAGÓLIM TAS-SEWQAN Tewmi Group g˙al lezzjonijiet tal-karozzi kemm manual u kif ukoll automatic. Cab service u karozzi g˙all-kiri bi prezzijiet ra©onevoli. Ûur is-sit www.tewmi.com jew çempel 9942 2422. XOGÓOL TAL-ÌEBEL Varjetà ta’ ˙wat, ˙oroΩ, kanali tal-ilma, çangatura qadima jew ©dida, kantun qadim, lavur ta’ kull tip. Biex tikseb aktar informazzjoni çempel lil Jason g˙al aktar informazzjoni fuq innumru 2143 2352 jew 9947 7167. KISI, TIBJID U TIKÓIL Jason Gatt g˙al kull xog˙ol ta’ tibjid u tik˙il, kisi normali, fuq il-fil, fuq xog˙ol antik u bil-pont, kisi bil-©ibs u graffiato. Kiri ta’ cherry picker (tower ladder). G˙al aktar infromazzjoni çempel fuq 9945 4235 jew 2180 5811.

waterproofing u membrane b’10 snin garanzija. Xog˙ol professjonali bl-aqwa materjal ISO pool . G˙al stima bla obbligu çemplu 7972 9967 jew Ωur is-sit www.kendawaterproofing.com ESTENSJONIJIET TA’ TELEFOWNS Tiswija u installazzjoni fuq estensjonijiet tat-telefowns g˙al kull tip ta’ linji fissi. G˙al aktar infromazzjoni çempel fuq 7993 0419.

WATERPROOFING U MEMBRANE

SITWAZZJONI VAKANTI

Il-bejt tieg˙ek jag˙mel l-ilma? G˙andek problema ta’ moffa? Kenda Ltd issolvilek il-problema. Nispeçjalizzaw fuq xog˙ol ta’

Jin˙tie©u persuni full time u part time biex ibig˙u f’gabbana – Balzan RTC Ltd, l-Imdina. Çemplu 9916 9169.

OFFERTA LI M’GÓANDEKX TITLEF

AVVIÛ GÓAL 5 ÌIMGÓAT ISSA BI PREZZ TA’ €10 MINFLOK €14

MUSIC LINK DAR GÓALL-ANZJANI Medina Home for The Elderly, 106 Labour Ave, ir-Rabat. Dar g˙all-anzjani mg˙ammra bil-kumditajiet kollha. Staff ikkwalifikat. Nurses u care workers 24 sieg˙a. Prezzijiet ra©onevoli li jibdew minn €25 kull persuna. Naççettaw respite u bed ridden. Çempel fuq dawn innumri: 2145 4908, 2145 4858 jew 7945 4908.

Kupun AvviΩi Klassifikati IKTEB L-AVVIÛ F’DAN L-ISPAZJU

Issibilna kull tip ta’ strumenti muΩikali, fosthom drums kemm akustiçi u elettriçi, cymbals, percussion, pjanijiet di©itali, baby grand pianos, sound mixers u sound cards. Apparat ta’ DJ, sound systems, kitarri klassiçi u akustiçi, bass guitars, strumenti tar-ram, wood winds, vjolini, spare parts u aççessorji o˙ra. G˙andna ssib wkoll kotba talmuΩika tat-tag˙lim. Mur Music

2 AVVIÛI GÓAL 5 ÌIMGÓAT €15 BISS! Offerta 1: ©img˙a wa˙da

€3.50

Offerta 2: 5 ©img˙at

€10

Offerta 3: 2 avviΩi g˙al 5 ©img˙at

€15

Offerta 4: 13-il ©img˙a

€30

Offerta 5: 26 ©img˙a

€56

Offerta 6: 52 ©img˙a

€93

ÓLAS B’CHEQUE JEW CASH LIL: Sound Vision Print Ltd,

ISEM, KUNJOM u INDIRIZZ

KullÓadd, AvviΩi Klassifikati, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Milend, il-Óamrun ÓMR 1717

Almanakk

32 04.05.2014

IT-TEMP GÓAL-LUM

It-Tnejn

It-Tlieta

L-Erbg˙a

TWISSIJIET: Xejn L-OGÓLA TEMPERATURA: 21°C L-INQAS TEMPERATURA: 14°C INDIÇI UV: 7 TEMP: Ftit jew wisq imsa˙˙ab

19°C

20°C

13°C

GÓANDEKRITRATTI MILL-ANTIK? IL-GAZZETTAKULLÓADD QEDTAGÓTIOPPORTUNITÀ LILDAWKKOLLHALIGÓANDHOM RITRATTIANTIKIBIEXJIÌU IPPUBBLIKATIHAWN IBGÓATKOPJATAR-RITRATTB’EMAIL LIL

gazzettakullhadd@gmail.com

VIÛIBBILTÀ: Tajba

Il-Óamis

Il-Ìimg˙a

Is-Sibt

RIÓ: Ftit qawwi mill-Punent Majjistru li jsir ftit qawwi g˙al qawwi

FL-EMAIL IKTEBDESKRIZZJONITAR-RITRATTU L-ISEMTA’MINQEDJIBGÓATIR-RITRATT

BAÓAR: Qawwi IMBATT: Baxx mill-Majjistral

11th Malta Military Tattoo

TEMPERATURA TAL-BAÓAR: 16°C

22°C

23°C

24°C

14°C

8°C

18°C

SpiΩeriji li jift˙u llum il-Óadd Waterfront Dispensary, Forni 2I, Pinto Wharf, il-Furjana San Raffael Pharmacy, 247, Triq Óal Qormi, il-Marsa Brown’s Pharmacy, 278, Triq il-Vitorja, Óal Qormi Rational Pharmacy, 74/75, Triq il-Wied, Birkirkara Remedies Chemists, Marina Court, 49A, Triq l-Abate Rigird, Ta’ Xbiex Pembroke Pharmacy, 87, Triq Giuseppe Malfeggiani, Pembroke Chemimart Ltd. 4,5,6, il-Piazzetta, Triq it-Torri, Tas-Sliema Misra˙ Kola Pharmacy, Triq il-Pitkali, Ó’Attard Tat-Tar©a Pharmacy, Plot nru 2, Triq il-Kostituzzjoni, il-Mosta Qawra Pharmacy, Earl’s Court/1, Triq l-Im˙ar, il-Qawra Tarxien Pharmacy, 59, Triq Óal Tarxien, Óal Tarxien Milia’s Pharmacy, Triq il-Kottonera, il-Birgu Felice Pharmacy, 95, Triq is-Santwarju, ÓaΩ-Ûabbar Blossoms Pharmacy, Triq il-Ìur©ier, BirΩebbu©a Kirkop Pharmacy, 9, Triq il-Parroçça, Óal Kirkop Brown’s Pharmacy, 47, Vjal il-Óelsien, ÓaΩ-Ûebbu© Nigret Pharmacy, Triq iΩ-Ûahar, ir-Rabat Malta

AvviΩ minn Transport Malta Fuq istruzzjonijiet ta’ Transport Malta, l-G˙aqda MuΩikali Beland taΩ-Ûejtun tixtieq tavΩa lill-pubbliku illi ser ting˙alaq parti minn Triq Óal Tarxien (IΩ-Ûejtun). Dan ser isir peress li l-istess G˙aqda ser ittella’ lattività Beland Music Festival b’risq Puttinu Cares. L-imsemmija triq ser tkun mag˙luqa bejn it-Tlieta 6 ta’ Mejju u t-Tnejn 19 ta’ Mejju 2014. Eurovision Song Contest live fuq big screen

G˙awdex Azzopardi Pharmacy, Triq il-Kapuççini, Victoria G˙awdex Vella Pharmacy, 15, Triq it-13 ta’ Diçembru, in-Nadur G˙awdex

Lottu

17 13 52 80 37 26 41 34

Grand Lottery

Din is-sena dan l-avveniment ser jittella’ s-Sibt 11 ta’ Ottubru u l-Óadd 12 ta’ Ottubru 2014. Minbarra bands lokali ser jipparteçipaw ukoll: Ûew© bands mill-Federazzjoni Russa, The Historical Drum Corps tar-Royal Dutch Military Police, Ryan O’Shea Irish Dance Team, Scottish Highland Dance Group, The UK Army Cadet Force Band, Massed Pipes and Drums, mag˙mul minn muΩiçisti lokali u barranin, Il-prezzijiet tal-biljetti huma ta’ €20, €25 u €30. Biljetti jinxtraw minn www.ticketline.com.mt G˙al aktar informazzjoni çempel 2137 6312 jew 7906 8676.

03 04

Super 5

09 04 09 09 00

Din il-Ìimg˙a mill-Istorja

Is-Soçjetà MuΩikali Madonna tal-Ìilju tal-Imqabba b’kollaborazzjoni mal- bartenders tal-istess kaΩin, ser torganizza attività soçjali, fejn dawk kollha preΩenti ser ikollhom l-opportunità li jsegwu l-finali tal-Eurovision Song Contest live fuq big screen minn Copenhagen, fid-Danimarka nhar is-Sibt 10 ta’ Mejju 2014 fit-8.30pm fil-KaΩin tas-Soçjetà MuΩikali Madonna tal-Ìilju li jinsab fil-pjazza ewlenija tal-Imqabba. Kul˙add huwa mistieden jattendi f’atmosfera familjari u brijuΩa. Appetizers ji©u servuti mill- bartenders u d˙ul ming˙ajr ˙las. G˙al aktar informazzjoni Ωur is-sit elettroniku uffiçjali tas-Soçjetà MuΩikali Madonna tal-Ìilju www.talgilju.com Spring Concert L-G˙aqda Filantropika Talent Mosti bi pjaçir tippreΩenta Spring Concert bis-sehem tal-Fusion Brass Band fit-teatru miftu˙ tar-Razzett tal-MarkiΩ Çentru ta’ Kultura Nazzjonali, Triq Wied il-G˙asel, ilMosta, nhar il-Óadd 18 ta’ Mejju 2014 fis-7.00pm. Kul˙add mistieden jattendi. D˙ul ming˙ajr ˙las. Il-Fusion Brass Band ing˙aqdet fl-2010 u l-grupp jikkonsisti minn tmien muΩiçisti professjonali li jdoqqu muΩika varjata b˙al pop , klassiku, jazz , swing , rock’n’roll u anke muΩika moderna. Il-Fusion Brass Band daqqet f’diversi okkaΩjonijiet b˙al ti©ijiet, gala nights u anke ljieli Maltin.

06.05.2013 – Jinstabu ˙ajjin it-tliet nisa li kienu ilhom nieqsa g˙al g˙axar snin.

Kompetizzjoni Ktieb

04.05.2014 33

KOMPETIZZJONI KTIEB ÌABRA TA’ RAKKONTI

ÇPAR

Lejn tmiem is-sena li g˙addiet Alfred Sant nieda x-xog˙ol tieg˙u Çpar – Aktar Rakkonti u Divertimenti . Çpar jittratta lavvenimenti fil-˙ajja tal-Maltin f’Malta u lil hinn minnha. Din il-©abra ta’ g˙axar stejjer bil-Malti tkompli mal-©abra ta’ stejjer li n˙ar©u fil©abra Pupu fil-Ba˙ar – Rakkonti u Divertimenti. Hawnhekk ukoll naraw sitwazzjonijiet li l-qarrej jista’ jag˙raf g˙ax b’xi mod ikun g˙adda minnhom, imma forsi ma jistax ifisser g˙ax kienu biss ˙olma. Waqt it-tnedija ta’ Çpar l-awtur kien qal li fl-istejjer li ˙oloq tispikka l-ambigwità u lqerq li ja˙bu w˙ud fl-g˙anijiet reali tag˙hom fil-˙ajja. Min˙abba dawn l-ambigwitajiet, l-azzjonijiet ta’ w˙ud mill-karattri jsiru misterjuΩi u n-nies isibu ru˙hom f’çirkostanzi mçajpra. Hekk ©ralha Paula, il-karattru ewlieni flistorja Çpar, li kienet ta˙dem fi Brussell filKabinett tal-Kummissarju Ewropew

Monterro, u issa tilfet l-impjieg tag˙ha. Listorja tiΩvol©i mill-mewt tal-eksKummissarju Ewropew. L-istess sens ta’ misteru jidher f’Reginaldu ta’ Piperno, li jipprova jifhem kif u g˙ala sidu Tumas ta’ Akwinu kellu mewta bla mistennija f’Fossa Nuova meta kien g˙adu qed itemm l-aktar xog˙ol filosofiku importanti tieg˙u. Hemm misteru wkoll kif id-direttriçi veterana tat-teatru Klara tmur ma’ Joyce, riçerkatriçi Universitarja dwar l-iΩvilupp tat-teatru Malti fis-sittinijiet u s-sebg˙inijiet. Alfred Sant kien qal li din il-©abra ta’ stejjer se tkun l-a˙˙ar wa˙da g˙all-futur qrib, hekk kif issa bi˙siebu jiffoka fuq rumanz storiku bi sfond ta’ fantaxjenza li se je˙odlu s-snin. L-a˙˙ar pubblikazzjonijiet ta’ Sant, fosthom Pupu fil-Ba˙ar u George Bush f’Malta , kienu ˙ar©u wara xulxin fi ftit xhur, iΩda l-awtur Ωvela li dawn kien ilu snin twal jiktibhom.

SILTA MILL-KTIEB sagrifiççju, in˙alli l-kes˙a taç-çangaturi tkompli treΩΩa˙li g˙admi…jien qieg˙ed hawn waqt li l-lejl qed javvanza qatig˙, fiççella dejqa tieg˙i li Tumas g˙allimni nqisha b˙ala l-aktar spazju wiesa’ u mimli avventura li qatt bniedem jista’ jid˙ol fih…ninsab hawn nikteb. Iç-çella fejn nisahru, insumu, naqraw, nikkontemplaw, g˙akksu ©isimna bis-swat, nirriflettu, niktbu, tag˙tina kull skop biex ng˙ixu ˙ajja dedikata lill-kbir Alla Tippermettilna fiç-ça˙da tal-pjaçiri, nil˙qu l-og˙la qçaçet ta’ ˙sieb, minn fejn, sakemm indumu hawn, nistg˙u l-a˙jar nifhmu l-kobor ta’ Alla: fil-passat, fil-preΩent u filfutur li fassal g˙alina; Hu g˙amel dan kollu li jista’ jsir biex ˙ajjitna tie˙u l-aqwa tifsira tag˙na: g˙ax ˙ajjitna g˙andha tifsira, li tahielna Hu. Dalg˙odu, ˙afna qabel is-seb˙, qajjimni l-bieb jinfeta˙ b’salt u Fra Mikiel b’xemg˙a f’idu da˙al

b’©irja, bla nifs. Sa fejn nista’ niftakar, kont qieg˙ed g˙akupptejja mal-©enb tas-sodda nitlob, attent g˙all-kliem li qed inlissen, nipprova b’kull mezz neg˙leb il-bidu ta’ bard qalil li ta’ spiss ja˙kimni wara li fawra ta’ s˙ana tkun kwiet il©ogi kollha ta’ ©ismi. U hekk hu li fil-frattarija li ˙oloq Fra Mikiel, jien u nistenba˙, sibt ru˙i mitluq malart, la b’deni fuqi, la nterter, imma b’kes˙a xxoqq il-g˙adam inkollata mieg˙i. – Img˙allem! Img˙allem! X’©ara? kien qed jg˙id Fra Mikiel, waqt li g˙enni nqum mill-art u npo©©i fittarf tas-sodda. Çass, ma kellix twe©iba. Óa©a stramba madankollu kif, fl-istess waqt, minkejja l-kes˙a li qed tifgani, intba˙t li ç-çella kienet mixg˙ula biss bix-xemg˙a li ©ab Mikiel mieg˙u; tieg˙i li niftakarha ˙ajja jien u nitlob, ilha li ntfiet. – Smajtek miç-çella tieg˙i mg˙allem…titkellem ma’ xi ˙add. Le˙nek kien sod, kif ma kienx fl-

a˙˙ar jiem. Çass kont u çass bqajt, jien u n˙arislu dritt f’g˙ajnejh. Ma stajtx ng˙id kienx imbeΩΩa’ jew kurjuΩ, mifxul Ωgur, liebes il-qmis twila ta’ billejl li b’g˙an ta’ ça˙da kienet me˙juta bi drapp goff minsu© millag˙ar qatg˙at tas-suf tal-mog˙oΩ. Imbag˙ad b˙al ©ietni lura tifkira ta’ x’kien g˙adda minni waqt li xxemg˙a baqg˙et tifga fl-istess nugrufun tag˙ha u tbatti. Jien sibt ru˙i f’dawl tal-g˙a©eb. B’fer˙ liema b˙alu fuqi, kont qed nilqa’ lil Tumas: Img˙allem! Img˙allem! g˙edltu: hekk kont nag˙mel fil-mumenti tal-akbar eçitament, wara xi laqg˙a ta’ diskussjoni fejn kien i˙arbat lil min ma jaqbilx mal-fehmiet tieg˙u. Bqajt insejja˙lu mg˙allem, minkejja li hu dejjem sa˙aq mieg˙i li riedni nindirizzah f’kull waqt b˙ala ˙uh, b˙ala Fra Tumas. Kif kont taf li qed nixxennaq daqstant biex ner©a’ narak u nkellmek?

“

Jien, Re©inaldu ta’ Piperno, qed in˙ossni stramb tal-g˙a©eb li, g˙ajjien u marid kif ninsab, fis-sittin sena tal-medda ta’ ˙ajti, minflok nag˙laq ˙alqi ˙lief g˙at-talb, u minflok in˙ares b’rassenjazzjoni u fer˙ lejn dak li l-mewt se tressaqni lejh – il-mewt li ma tbeΩΩag˙nix g˙alkemm qed tfu˙ warajja f’kull kuritur u f’kull korsija li ng˙addi minnhom f’dan il-monasteru, kif hu dmirha li tag˙mel ˙alli ti©borni u te˙odni mag˙ha biex, wara Ωmien xieraq ta’ penitenza, nittama li nkun nista’ fl-a˙˙ar ingawdi g˙al dejjem ta’ dejjem lil dak l-Alla ˙anin u twajjeb li ˙uti u jien stinkajna bla heda g˙al snin twal biex nag˙tuh ©ie˙ u glorja – iva: minflok insegwi l-eΩempju qaddis tal-img˙allem tieg˙i Tumas…hekk g˙amel f’Fossa Nuova sittax-il sena ilu, meta b˙ali llum kien mifni biddeni u bil-g˙eja: minflok nintelaq mal-art biex b’g˙elm ta’ umiltà u

Mistoqsija: F’liema belt kienet ta˙dem Paula?

Ibag˙tu r-risposta tag˙kom lil: Kompetizzjoni Ktieb, KullÓadd, ÇNL, Triq Mile End, il-Óamrun, u tid˙lu biç-çans li tirb˙u l-ktieb ÇPAR, ©entilment ipprovdut minn SKS Ir-rebbie˙ jit˙abbar nhar il-Óadd li ©ej, 11 ta’ Mejju Ir-rebbie˙a huma mitluba ji©bru l-ktieb miç-Çentru Nazzjonali Laburista fil-Óamrun billi jippreΩentaw il-karta tal-identità mit-Tlieta sal-Ìimg˙a bejn id-09.00 u t-15.00, eskluΩ festi pubbliçi. Intant, ir-rebbie˙a tal-ktieb IMELDINA hija:

GEORGIA ANNE CASSAR, 37, Brooklyn Court, Flt 5, Triq J.Quintinus, il-Qawra, SPB 1304

Log˙ob

34 04.05.2014

B’4 numri 0081 1225 1270 1315 1884 2067 2497 2516 2604 2621 2732 3171 3197 3234 3542 3659 4027 4090 4157 5031 6091 6323 6330 6587 7162 7359 7547 7606 7632 7855 7887 8340

8626 8730 9123 9281 9289 9380

B’5 numri

B’6 numri

08167 18969 31766 52467 53230 56721 58213 63525 64113 69184 71777 72255 75211 76739 81268 83540 83870 85886 87217 93273 93275 93511

144127 191121 212436 617024

Bi 8 numri 33826433 35744528 48182463 86782507

SUDOKU SPONSORJATA MINN WELLA

Irba˙ xampù u conditioner Wella Aqta’ din il-log˙ba u ibg˙atha: KOMPETIZZJONI WELLA, KullÓadd, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun.

Isem: .......................................................................................... Indirizz:......................................................................................... .....................................................................................................

DORIANNE SANT, 121, FLat 2, Triq il-Mit˙na l-Ìdida, il-Mellie˙a.

Kompetizzjoni Centro Casalinga Ìemma’ s-sitt kupuni u ibg˙athom f’daqqa lil: KullÓadd, Kompetizzjoni Centro Casalinga, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun.

Isem:...................................................................................................................................................................

Indirizz:.............................................................................................................................................................. ........................................................................................................................................................................... Nru tal-karta tal-identità:............................................. Nru tat-telefown:........................................................

Log˙ob

04.05.2014 35

IRBAÓ €25 fI fluS

IBGÓAT DAWN IÛ-ÛEWÌ KOMPETIZZJONIJIET FLIMKIEN U IDÓOL BIÇ-ÇANS LI TIRBAÓ €25 L-indirizz huwa: Irba˙ €25 fi flus, KullÓadd, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun.

TISlIBA Mimdudin:

Weqfin:

1. 4. 7. 9. 10.

1. 2,5. 3,11. 5. 6,7. 8. 11. 12,21W. 13,14.

Razza (5) Triq (4) Ara 6 ‘Time’ bil-Malti (3) Kien hawn ˙afna minnu fl-antik (6) Óasad (6) ... Furrows (3) Sod? (5) Fra (3) Stroud tilef ilqag˙qa (5) Michael Agius Busuttil (1,1,1) L-og˙la parti ta’ ©ismi (4) IΩen bl-IngliΩ (5)

12. 16. 18,22. 19. 20. 21. 23. 24.

14. 15. 17. 21. 22.

Inbati? (6) Mossa (5) PajjiΩ ©ar (5) Ara 2 Lingwa (5) NiΩguraw (9) Ara 3 Bil-lejl jiddi (5) Jistg˙u jkunu Maltin (9) Ara 13 A˙firlu (6) Fl-affermattiv (3) Ara 12 wieqfa Ara 18

SOLUZZJONI TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA Mimdudin:

Weqfin:

1. 4. 7,16. 9,12W. 10. 12. 19,21W. 20. 21. 23. 24.

1. 2,11. 3,15. 5,6. 8. 13. 14. 17,18. 22.

Bibbja, Zalza, Agrigento, Grotta, Reçipjent, RPA, Ìranet, Drapp, Nil.

Sewwieq 1:

Sewwieq 2:

RIÛULTAT TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA

Isem: Indirizz:

Nru tat-Telefown: Johnny Depp

REBBIEÓA TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA MARTIN BEZZINA, 4, Alley 3, Triq Sant’Andrea, Óal Lija

Orlando Bloom

Sports

36 04.05.2014

VOjT LI GÓAdU MA MTELIEx

AYRTON SENNA 1960-1994 TRIBUT MINN LIAM GAUCI

Nhar il-Óamis li g˙adda fakkarna l-g˙oxrin anniversarju mill-mewt ta’ Ayrton Senna, meqjus minn bosta b˙ala l-aqwa sewwieq li qatt ipparteçipa fil-kampjonat tal-Formula 1. Senna huwa wie˙ed minn dawk il-persona©©i li diffiçli tikteb dwaru g˙aliex tant kien kumpless illi mhuwiex façli li tag˙millu ©ustizzja bi ftit sentenzi. FiΩ-Ωmien li g˙amel fil-karting Senna di©à wera li kien sewwieq veloçi u kariΩmatiku. Dan malajr ©ibed l-attenzjoni ta’ numru ta’ timijiet tal-F1 li offrewlu l-opportunità li jsuq mag˙hom. Madankollu, flista©un li kien ser jiddebutta fih, dak tal-1984, ma kien hemm l-ebda tim prominenti li seta’ joffrilu post b’mod immedjat. Però, Senna kien determinat li jibda jsuq f’dan il-kampjonat malajr kemm jista’ jkun u ddeçieda li jie˙u r-riskju li jing˙aqad ma’ tim Ωg˙ir, minkejja l-fatt li ma kienx kompetittiv. Debutt promettenti L-g˙aΩla tieg˙u waqg˙et fuq itToleman, tim IngliΩ li ftit li xejn kellu esperjenza fl-isport. Kif kien mistenni, l-ewwel sta©un tieg˙u ma kienx façli. Però, filGrand Prix ta’ Monaco wasal viçin ˙afna li jitla’ fuq l-og˙la tar©a tal-podju. Dan iç-çirkwit jitlob intelli©enza kbira fissewqan min˙abba d-djuq tieg˙u, kif ukoll in-nuqqas ta’ Ωoni siguri fejn tiddirie©i lkarozza jekk titlef il-kontroll tag˙ha. Biex taxxaq, l-edizzjoni tal1984 saret waqt maltempata kbira li wasslet g˙al diversi inçidenti. Tant kienet drammatika s-sitwazzjoni li kienu biss tmien karozzi minn 27 li rnexxielhom jikklassifikaw ru˙hom. Fosthom kien hemm Senna li, mit-13-il post li kkwalifika fih, saq tellieqa aggressiva ˙afna fejn qabeΩ diversi sewwieqa minkejja l-kundizzjonijiet diffiçli li ˙akmu ç-çirkwit. Attakk segwa ie˙or sakemm Senna sab ru˙u fit-tieni post wara Alain Prost, li sa dak iΩΩmien kien ukoll fil-quççata talkampjonat. Senna seta’ façilment ikkuntenta ru˙u b’dik ilpoΩizzjoni, li xorta kienet ser tkun l-aqwa li qatt ©abu tToleman fl-istorja qasira

tag˙hom. Madankollu, issewwieq BraΩiljan kien dejjem isuq b’g˙ajnejh fuq l-ewwel post u g˙afas kemm fela˙ biex jil˙aq lill-FrançiΩ. Dawra wara dawra, Senna beda joqrob lejn Prost, sakemm il-FrançiΩ xejjer idejh biex jindika lill-uffiçjali taç-çirkwit li j˙oss li l-kundizzjonijiet kienu ˙Ωiena wisq biex titkompla ttellieqa. L-uffiçjali qablu ma’ Prost u t-tellieqa ntemmet fil-31 dawra, meta Senna kien naqqas id-distakk minnu g˙al 7.5 sekondi. Il-mossa tal-FrançiΩ ˙olqot kontroversja li g˙adha tidwi sal-©urnata tal-lum, hekk kif kien hemm min qal li huwa talab g˙as-sospensjoni tat-ti©rija g˙aliex kien qieg˙ed jibΩa’ mill-attakk ta’ Senna.

Rivalità ma’ Prost Kienet x’kienet il-motivazzjoni ta’ Prost, ir-rivalità ma’ Senna kienet g˙adha biss fil-bidu tag˙ha. Il-potenzjal li wera mat-Toleman attira l-interess tal-Lotus li offrewlu l-post ta’ Nigel Mansell, li kien g˙adu kif telaq lit-tim biex jing˙aqad mal-Williams. Fil-passat, ilLotus kien tim kompetittiv li kemm-il darba ©©ieled g˙arreb˙ tal-kampjonat. Madankollu, meta ng˙aqad mag˙hom Senna, il-Lotus kienu di©à qabdu t-triq g˙an-niΩla li eventwalment kellha twassalhom biex jirtiraw mill-isport g˙al diversi snin. Wara tliet sta©uni mal-Lotus, fejn kiseb biss sitt reb˙iet, Senna ng˙aqad mal-McLaren. Ironikament, wie˙ed min-nies li ˙e©©e© lid-diri©enti tat-tim biex joffru kuntratt lillBraΩiljan, kien Alain Prost. Minkejja li sa dak iΩ-Ωmien ilFrançiΩ kien reba˙ Ωew© kampjonati: dawk tal-1985 u tal1986, Senna ma kienx intimidat mill-kollega l-©did tieg˙u u mill-ewwel da˙˙alha f’rasu li juri li huwa aktar kapaçi minnu fis-sewqan.

L-attitudni ta’ Senna wasslet g˙al wa˙da mill-aktar rivalitajiet emozzjonanti tal-istorja talF1. Fejn, tradizzjonalment, issewwieqa tal-istess tim kienu joqog˙du attenti li ma jtellfux lil xulxin, Senna kien jirriserva l-iktar sewqan aggressiv g˙allkuntrasti ma’ Prost. Dawn ilkonfronti ˙olqu tensjoni kbira bejniethom, kif ukoll inçidenti li ddeçidew iΩ-Ωew© kampjonati li g˙amlu flimkien, ji©ifieri tal-1988 u l-1989, b’dan tal-ewwel jintreba˙ millBraΩiljan u l-ie˙or mill-FrançiΩ. It-tluq ta’ Prost mill-McLaren witta t-triq g˙al Senna biex jirba˙ Ωew© kampjonati o˙ra fl1990 u l-1991, hekk kif ilFrançiΩ sab ru˙u jsuq Ferrari li kienet qieg˙da tesperjenza perijodu ta’ kriΩi. Dawn is-suççessi kienu segwiti minn sentejn iebsa g˙all-BraΩiljan hekk kif fl-1992 u l-1993 kien jidher çar illi l-McLaren kienu qed jaqag˙u lura fil-konfront talWilliams. Fl-1993 Senna di©à kien beda jit˙ajjar li jing˙aqad ma’ dan ittim. Madankollu, Prost, li kien g˙adu kif da˙al mag˙hom, g˙amilha çara li ma kienx lest li jer©a’ jsuq fl-istess tim mal-

BraΩiljan wara l-problemi li kellu mieg˙u fil-McLaren. Din il-mossa serviet biss biex tipposponi l-wasla ta’ Senna hekk kif fl-1994 ˙a post Prost, li kien irtira mill-isport wara li reba˙ il-kampjonat fl-1993. Sitwazzjoni diffiçli Mal-Williams, Senna ˙ass li kellu çans tajjeb li jirba˙ ilkampjonat hekk kif kienu tnejn mis-sewwieqa tag˙hom stess, Mansell u Prost, li la˙qu dan lg˙an fiΩ-Ωew© sta©uni preçedenti. Però, il-BraΩiljan kien sfortunat ˙afna g˙aliex il-wasla tieg˙u ˙abtet mal-introduzzjoni ta’ regolamenti ©odda li pprojbixxew diversi partijiet mekkaniçi u elettroniçi li kienu g˙amlu uΩu minnhom ilWilliams fl-ista©uni preçedenti. Dan it-tibdil ©eg˙elhom jiΩviluppaw il-karozza tag˙hom mill-©did b’teknolo©ija li ma kinux familjari mag˙ha. Ir-riΩultat ta’ dan l-iΩvilupp kien karozza inaffidabbli g˙alla˙˙ar li wasslet lil Senna biex jirtira fl-ewwel Ωew© ti©rijiet talkampjonat tal-1994. Il-BraΩiljan tant kien skomdu bil-karozza tieg˙u f’dawn it-tlielaq illi kien

Ayrton Senna jsuq il-karozza McLaren Honda MP4/6 fl-1991

Sports sa˙ansitra stqarr ma’ xi nies li g˙all-ewwel darba fil-karriera tieg˙u kien qieg˙ed jibΩa’ jsuq g˙aliex ˙ass li ma kellux kontroll fuq il-vettura. Din ilbiΩa’ u tensjoni kienet çara fuq wiçç Senna qabel dawn ittlielaq hekk kif il-kameras kemm-il darba qabduh jippassi©©a mal-garaxx tal-Williams b’˙arsa inkwetata fuq wiççu. Sat-tielet ti©rija, dik ta’ Imola, Senna kien g˙adu bla punti u bl-avversarji tieg˙u, speçjalment Michael Schumacher, qeg˙din jibnu vanta©© komdu fuqu fil-kampjonat. G˙alhekk, huwa ˙are© g˙at-tellieqa ta’ San Marino determinat illi jikseb l-ewwel reb˙a tieg˙u f’dak l-ista©un.

04.05.2014 37

GAUCI, CREMONA U VALLETTA SUBBUTEO CLUB JIRBÓU L-UNURI FIL-GRAND PRIX

Imola L-edizzjoni tal-1994 ta’ dan ilGrand Prix kienet ikkaratterizzata minn diversi inçidenti koroh li lil Senna tawh ©ewwa ˙afna. Wara inçident serju, imma mhux fatali, ta’ Rubens Barrichello fil-kwalifiki talÌimg˙a, kien imiss lil Roland Ratzenberger li ja˙bat. Madankollu, id-destin tieg˙u kien differenti minn ta’ Barrichello hekk kif fil-kwalifiki tas-Sibt da˙al head-on fil-barrieri bi vjolenza kbira biΩΩejjed biex tikkawΩalu frattura fatali f’rasu. Is-serjetà ta’ dawn l-inçidenti tefg˙et dell ikrah fuq it-tellieqa tal-Óadd. Minkejja l-pole position li kien kiseb, Senna kellu ˙arsa fuq wiççu li kienet tikxef il-fatt illi xtaq li t-ti©rija ti©i posposta. Il-BraΩiljan sa˙ansitra xengel rasu kemm-il darba waqt li kien qieg˙ed fil-karozza tieg˙u jistenna l-bidu tal-tellieqa. Senna rnexxielu jΩomm postu quddiem Schumacher u beda jipprova jibni vanta©© fuqu flewwel dawriet. Però, fis-seba’ dawra Senna ˙a l-kurva mag˙rufa b˙ala t-Tamburello ˙aΩin u da˙al ©ol-barriera b’veloçità ta’ iktar minn mitejn kilometru fis-sieg˙a. L-impatt kien fatali g˙all-BraΩiljan, li miet ftit wara li bdiet ting˙atalu l-g˙ajnuna medika. Investigazzjoni tal-inçident wasslet g˙all-konkluΩjoni li kienet ˙sara fl-isteering li tellfitlu l-kontroll tal-vettura. Kampjun b’qalb kbira Il-vojt li ˙alla warajh Senna jmur lil hinn mill-fatt li kien sewwieq ta’ kapaçità kbira. Huwa kien g˙amel tranΩizzjoni li ftit persona©©i pubbliçi jirnexxielhom jag˙mlu: dik minn persuna famuΩa biss fi Ωmienha g˙al le©©enda li tibqa’ tispira lin-nies g˙al snin twal. Dan g˙amlu mhux biss permezz tal-bravura tieg˙u fit-tlielaq, imma anke bil-©eneroΩità kbira li wera mal-proxxmu. Din il-©eneroΩità ma dehritx biss fl-azzjonijiet il-kbar, b˙all˙idma bla heda tieg˙u biex ji©©ieled il-faqar f’pajjiΩu, imma anke f’©esti Ωg˙ar b˙al dak li g˙amel jumejn biss qabel ma miet meta, waqt kollegament televiΩiv ma’ stazzjon FrançiΩ fl-1994, huwa qal lil Prost li kien ˙ass ˙afna n-nuqqas tieg˙u meta rtira mill-isport minkejja r-rivalità iebsa li kellhom. G˙al ˙afna mid-dilettanti talF1, dan il-vojt g˙adu ma mteliex. Minkejja l-fatt li kien hemm diversi sewwieqa ta’ kwalità mill-1994 ’l hawn, ˙add minnhom ma ˙alla impatt fuq id-dinja, mhux biss dik sportiva, daqs Ayrton Senna, il-kampjun b’qalb kbira.

Din is-sena l-MF Electrix Grand Prix tasSubbuteo ©ie organizzat bejn is-Sibt u lÓadd li g˙adda fil-kaΩin 12th May ÓaΩÛebbu©. L-avveniment tat-timijiet intlag˙ab isSibt bit-tim ta’ Valletta Subbuteo Club jer©a’ g˙al darb’o˙ra jo˙ro© rebbie˙ meta fil-finali huma g˙elbu l-isfida ta’ Bormla SC bl-iskor ta’ 4-0. It-timijiet lo˙ra: il-Valletta Lions TFC u Attard Subbuteo Club, spiççaw lag˙bu fis-semifinali kontra xulxin wara li Ω-Ωew© Clubs ©ew meg˙luba mill-istess Valletta Subbuteo u Bormla SC bl-iskor identiku ta’ 2-0. Il-Óadd intlag˙bu l-kategoriji. Fil-kategorija open Mark Gauci rnexxielu jeg˙leb lill-Ispanjol numru 2 fid-dinja,

Carlos Flores, bl-iskor ta’ 4-2. L-istess Gauci wasal fil-finali billi fis-semifinali eg˙leb lill Jean Carl Tabone 6-1. F’Kategorija o˙ra, hekk imsej˙a ‘talVeterani’, Massimo Cremona g˙eleb lisfida qawwija li kellu minn Charles Aquilina bl-iskor ta’ 1-0. Fis-semifinali huwa g˙eleb lil Joseph Mifsud 3-2 wara l-g˙oti tal-penalties, peress li wara l-˙in barrani l-iskor baqa’ dak ta’ 0-0. Charles Aquilina wasal g˙all-finali billi fis-semifinali g˙eleb lill Jason Pisani 2-0. Il-kategorija ta’ ta˙t id-19-il sena ©iet mirbu˙a minn Melvin Barun tal-Valletta Lions meta ©ie l-ewwel fil-grupp b’7 punti, filwaqt li r- runner-up spiçça Tristan Fenech ta’ Bormla SC b’5 punti. Il-kategorija ta’ ta˙t il-15 il-sena ©iet

mirbu˙a minn Mark Calleja li huwa plejer ©did fil-log˙ba u ng˙aqad ma’ Valletta Lions TFC ftit tax-xhur ilu. Huwa reba˙ il-Grupp b’7 punti, warajh ©ew Aiden Williams b’6 punti u Jurgen Balzan b’4 punti. Il-plejers kollha jiffurmaw parti min-nursery tal-Valletta Lions. Fil-kategorija ta’ ta˙t it-12 il-sena kellna reb˙a assoluta o˙ra ta’ plejer ©did fillog˙ba u li huwa prodott tal-Valletta Lions Nursery. Dan mhu ˙add ˙lief Andrew Deguara li fil-grupp ©ie l-ewwel post b’punti massimi ta’ 12. Il-poΩizzjoni tar-runner-up ©ie me˙ud minn Thomas Ebejer li bis-sa˙˙a tad-differenza filgowls g˙eleb lil Jamie Bonnici wara li ΩΩew© plejers ©abu punti ndaqs – 7 punti.

FALZON REBBIEÓ TAL-SKSM CHALLENGE TROPHY 2014 Numru konsiderevoli ta’ atleti milliskola SKSM Karate Malta, ikkompetew flimkien g˙all-aktar trofew presti©juz li din l-iskola toffri, dak ta’ SKSM Kata Challenge Cup. Din kienet is-16-il edizjoni ta’ dan it-trofew, fejn g˙al 16-il sena s˙a˙ dan il-premju jkun miΩmum minn rebbie˙a differenti. Din is-sena kien hemm numru konsiderevoli ta’ applikazzjonijiet f’kategoriji differenti fejn ir-rebbie˙a tal-ewwel u t-tieni post ta’ kull kategorija jer©g˙u jikkompetu kontra xulxin biex ji©i stabbilit ir-rebbie˙ finali. Fl-a˙˙ar kategorija, dik talOpen Overall Category, kien hemm total ta’ 18-il atleta. Ir-rebb ie˙ ta’ din is-sena kien Jonathan Falzon, li sab quddiemu sfidi qawwija minn kompetituri b˙alu li ma ˙allewx triq façli. B˙al kull atleta ie˙or mill-SKSM, huwa ta wirjiet tajbin ˙afna biex b’hekk seta’ jakkumula l-akbar ammont t’a punti mog˙tija mill-©urija preΩenti. Falzon reba˙ total ta’ Ωew© kategoriji, dik taç-çintorini kannella u, proprju l-akbar kategorija, dik talOverall. Fit-tieni post spiçça wie˙ed mill-aktar sfidanti favoriti, Gilbert Mangion, segwit minn Adrian Vella, Amber Camilleri u Luke Chen. G˙al Falzon din kienet l-ewwel darba li naqqax ismu fuq dan it-trofew presti©juΩ u b’hekk reba˙ dan l-unur, fejn fis-snin l-img˙oddija dejjem kien jispiçça jokkupa t-tieni post. Il-©urija kienet immexxija mill-uffiçjal tal-SKSM Lucienne Galea, bl-g˙ajnuna ta’ ©urati o˙ra li b˙alissa g˙addejjin

minn ta˙ri© kontinwu f’dan il-qasam. Chris Galea, kap tal-iskola SKSM Karate Malta, wera s-sodisfazzjon tieg˙u g˙allivell miksub f’dan l-avveniment li ta pjaçir bil-kbir permezz ta’ wirjiet millisba˙ lill-udjenza preΩenti. Wara din l-attività, fi ftit ©ranet o˙ra, membri mill-istess skola SKSM se jkunu qed jikkompetu f’Londra, l-Ingilterra. SKSM ©iet mistiedna wara r-riΩultati tajba li qed ikollha f’kompetizzjonijiet internazzjonali barra minn Malta. Aktar

avvenimenti huma mniΩΩlin fil-kalendarju ta’ SKSM, f’aktar pajjiΩi sal-a˙˙ar ta’ din is-sena, fosthom l-Italja, irRumanija, l-Iskozja, l-Ingilterra, il-Ìermanja u l-Polonja. G˙al aktar informazzjoni fuq SKSM Karate Malta u l-opportunitajiet li tag˙ti din l-iskola lill-istudenti tag˙ha, wie˙ed jista’ jΩur is-sit www.sksmalta.com jew il-pa©na Facebook: Malta Karate SKSM, jew içempel 2145 3706 jew 7953 7924.

Sports

38 04.05.2014

RIÛULTATI

PREMIER INGLIÛ

2-0

West Ham v Tottenham H Aston Villa v Hull City Man Utd v Sunderland Newcastle U v Cardiff City Stoke City v Fulham Swansea City v Southampton Everton v Manchester City

3-1 0-1 3-0 4-1 0-1 2-3

LOGÓOB GÓAL-LUM Arsenal v West Brom Chelsea v Norwich City

14.30 17.00

LOGÓOB GÓAL-GÓADA Ctystal Palace v Liverpool

21.00

KLASSIFIKA

Il-Manchester City la˙qu lil-Liverpool fil-quççata talklassifika wara reb˙a drammatika ta’ 3-2 kontra lEverton. Din ir-reb˙a po©©iet pressjoni kbira fuq ilLiverpool li issa jridu bilfors jirb˙u l-a˙˙ar Ωew© log˙biet tag˙hom biex jibqg˙u bit-tama li jer©g˙u jaqbΩu lis-City. B’erba’ punti Ωvanta©© fil-konfront tal-Arsenal u log˙ba wa˙da biss x’jilg˙abu, l-Everton jistg˙u jinsew li jiksbu r-raba’ post, li seta’ fet˙ilhom il-bibien g˙açChampions’ League. Min-na˙a l-o˙ra, il-Manchester United soffrew telfa o˙ra diΩappuntanti, din id-darba kontra s-Sunderland. Dawn tal-a˙˙ar, wara bidu diffiçli tal-kampjonat, irnexxielhom jirrankaw sew biex issa qeg˙din f’poΩizzjoni tajba biex jevitaw ir-relegazzjoni. Il-United issa huma prattikament çerti li ˙a jkollhom jikkuntentaw fl-g˙axar post, imma ma kienx mistenni ˙afna a˙jar hekk kif il- manager attwali Ryan Giggs qieg˙ed biss jipprova jillimita d-danni f’dan il-punt talista©un.

BUNDESLIGA

JITILFU L-AÓÓAR TLIETA

G˙ad-differenza tas-Sunderland, il-Fulham u lCardiff ©ew ikkundannati b’mod definttiv li jilg˙abu fiç-Championship fl-ista©un li ©ej. Il-Fulham sabu ru˙hom fuq in-na˙a l-˙aΩina ta’ skor ta’ 4-1, hekk kif l-Istoke City g˙addew minn fuqhom biex jippruvaw itemmu l-ista©un fuq nota tajba wara kampjonat kemmxejn anonimu. Il-Cardiff sabu ma’ wiççhom lin-Newcastle, li kienu determinati li ji©bru ©ie˙hom wara li soffrew sitt telfiet konsekuttivi. Dan wassal lill-Magpies biex jo˙or©u b’tattika offensiva li sarrfet f’reb˙a komda ta’ 3-0. Aston Villa kisbu reb˙a ta’ 3-1 kontra Hull City fi sfida li setg˙et kienet determinanti g˙all-©lieda kontra r-relegazzjoni kieku ma kinitx g˙aΩ-Ωelqa tal-Cardiff u l-Fulham. B’dan ir-riΩultat il-Villa huma çerti li evitaw ir-relegazzjoni, filwaqt li l-Hull g˙adhom qeg˙din igawdu minn vanta©© ta’ ˙ames punti fuq in-Norwich, il-kandidati ewlenin g˙an-niΩla, b’Ωew© log˙biet biss x’jintlag˙bu.

RIÛULTATI

SERIE A 3-2

Borussia D v Hoffenheim Borussia M v Mainz 05 Braunschweig v Augsburg E Frankfurt v Bayer L Freiburg v Schalke 04 Hamburger SV v Bayern M Nurnberg v Hannover 96 VfB Stuttgart v Wolfsburg WBremen v Hertha Berlin

3-1 0-1 0-2 0-2 1-4 0-2 1-2 2-0

KLASSIFIKA TIM

Braunschweig jitilfu fl-a˙˙ar minuta kontra Augsburg

Il-biera˙ kompliet it-taqtieg˙a sabiex it-timijiet ta’ ta˙t jipruvaw jevitaw ir-relegazzjoni, iΩda l-klassifika baqg˙et kif kienet. Hekk kif l-a˙˙ar tliet timijiet ma kisbu lebda punti meta kollha kienu meg˙luba f’darhom. It-tim ta’ Mirko Slomka ©ew meg˙luba miç- champions ÌermaninΩi, li dawn tal-a˙˙ar g˙alkemm ma kienux fl-a˙jar forma tag˙hom xorta wa˙da kisbu riΩultat sabi˙ ta’ 4-1. Il-Borussia ma kellhomx bidu sabi˙ hekk kif mal-ewwel ˙ames minuti kienu minn ta˙t, b’gowl skurjat minn Roberto Firmino. Borussia ˙asdu lill-avversajri tag˙hom h ekk kif f’temp ta’ ˙ames minuti fl-ewwel taqsima

Bayern Munich 33 Borussia D 33 Schalke 04 33 Bayer Leverkusen 33 Wolfsburg 33 Borussia M 33 Mainz 05 33 Augsburg 33 Hoffenheim 33 Hertha Berlin 33 Hannover 96 33 Werder Bremen 33 Eintracht Frankfurt 33 Freiburg 33 VfB Stuttgart 33 Hamburger SV 33 Nurnberg 33 Braunschweig 33

Catania v Roma

28 21 18 18 17 16 15 14 10 11 11 10 9 9 8 7 5 6

3 5 7 4 6 7 5 7 11 8 6 9 9 9 8 6 11 7

2 7 8 11 10 10 13 12 12 14 16 14 15 15 17 20 17 20

93 76 59 58 60 58 49 45 69 40 43 41 39 41 49 49 36 28

23 38 42 40 49 40 52 46 69 44 57 64 55 58 61 72 66 57

87 68 61 58 57 55 50 49 41 41 39 39 36 36 32 27 26 25

Catanita g˙adhom bit-tama li jsalvaw mir-relegazzjoni, g˙alkemm jidher li hija kemm xejn imposibbli li jg˙elbu t-tim ta’ Rudi Garcia. Ir-Roma reb˙u disa’ log˙biet infila, u t-titjib li wrew tul l-ista©un juri li fl-ista©un li jmiss jistg˙u jkunu ta’ sfida akbar g˙allJuventini. Din il-©img˙a kien hemm ftit battibekki bejn Garcia u Conte. IΩda g˙al din il-©img˙a l-attenzjoni tarRoma ˙a tkun li jiksbu tliet punti o˙ra ming˙and il-Catania. Milan v Inter Ilejla fl-Italja ser tintlag˙ab idderby ta’ Milan. IΩ-Ωew© timijiet ma kellhomx sta©un li ssorprenda u g˙alkemm il-Milan jinsabu sitt punti ta˙t ir-rivali tag˙hom, it-tnejn kisbu l-istess ammont ta’ reb˙. Fil-log˙ba tal-©img˙a li g˙addiet kien hemm ftit tensjoni g˙at-tim tar-Rossoneri. Lil hinn minn dawn iç-çirkostanzi, idderby della Madonnina jista’ jwassal lil Milanisti (10 post) sabiex jiksbu posthom flEuropa League. Huma jinsabu punt biss ta˙t it-Torino, li kumbinazzjoni qed jokkupaw l-a˙˙ar post validu g˙all-istess kompetizzjoni. Juventus vs Atalanata

skurjaw tliet gowls. Il-Hoffenheim irduppjaw fit-tieni taqsima permezz ta’ Niklas Süle, imma dan ma kienx biΩΩejjed. L-iskor finali kien 3-2. Ilbiera˙ ©ie kkonfermat li VfB Stuttgart huma salvati mir-relegazzjoni anki wara li lbiera˙ tilfu f’darhom kontra Wolfsburg.

Reb˙a g˙all-Juventini tfisser ir-reb˙ tat-30 titlu g˙alihom. G˙ada l-bianconeri jilqg˙u f’darhom lil Atalanta li b˙alissa qed jokkupaw il-˙dax-il post. Conte g˙andu g˙ad-diΩpoΩizzjoni tieg˙u lit-tim kollu. Arturo Vidal jer©g˙a jirritorna g˙al-log˙ob wara

TIM

Manchester City Liverpool Chelsea Arsenal Everton Tottenham H Man Utd Southampton Newcastle United Stoke City Crystal Palace West Ham United Swansea City Aston Villa Hull City West Brom Sunderland Norwich City Fulham Cardiff City

36 36 36 36 37 37 36 37 37 37 36 37 37 36 36 35 36 36 37 37

25 25 24 22 20 20 18 15 15 12 13 11 10 10 10 7 9 8 9 7

5 5 6 7 9 6 6 10 4 11 4 7 9 8 7 15 8 8 4 9

6 6 6 7 8 11 12 12 18 14 19 19 18 18 19 13 19 20 24 21

96 96 69 65 59 52 60 53 42 43 28 40 51 39 37 42 38 28 38 31

37 46 26 41 39 51 41 45 57 51 43 49 53 54 48 54 57 60 83 72

80 80 78 73 69 66 60 55 49 47 43 40 39 38 37 36 35 32 31 30

LOGÓOB GÓAL-LUM Catania v Roma ChievoVerona v Torino Genoa v Bologna Parma v Sampdoria Udinese v Livorno AC Milan v Inter

15.00 15.00 15.00 15.00 15.00 20.45

LOGÓOB GÓAL-GÓADA 19.00

Lazio v Hellas Verona Juventus v Atalanata

21.00

KLASSIFIKA TIM Juventus Roma SSC Napoli Fiorentina Inter Torino Lazio Hellas Verona Parma AC Milan Atalanta Sampdoria Genoa Cagliari Udinese ChievoVerona Sassuolo Bologna Livorno Catania

L 35 35 35 35 35 35 35 35 35 35 35 35 35 35 35 35 35 35 35 35

R 30 26 20 18 14 14 14 16 13 14 14 12 10 9 11 8 7 5 6 5

D 3 7 9 7 15 10 10 4 12 9 5 8 10 12 6 6 7 13 7 8

T 2 2 6 10 6 11 11 15 10 12 16 15 15 14 18 21 21 17 22 22

F 75 71 64 59 57 54 49 56 53 53 40 43 38 34 36 31 34 27 36 26

K 23 19 36 38 35 45 47 58 45 46 47 52 46 46 49 52 65 55 69 63

P 93 85 69 61 57 52 52 52 51 51 47 44 40 39 39 30 28 28 25 23

li riçentamnet kien barra min˙abba w©ig˙ fl-irkoppa. G˙all-Atalanta – li l-˙olma li jkunu fl-Europa League sfaxxat fixxejn– ser ikollhom nieqes lil Cazzola, Moralez, Brienza, Cigarini u Livaja.

Sports

04.05.2014 39

Valletta JikSbu d-double 1 0

Ritratti: STEPHEN GATT

Valletta Sliema

Nhar il-Óamis li g˙adda Valletta kisbu d-Double quddiem folla mdaqqsa li rathom jirb˙u l-F.A. Trophy g˙at-13-il darba bi prestazzjoni tajba, minkejja l-fatt li g˙amlu l-a˙˙ar 20 minuta b’ra©el inqas wara t-tkeççija ta’ Hamza Barry. Il-Beltin marru fil-vanta©© kmieni fil-partita meta fittieni minuta Elford-Alliyu rçieva ballun ming˙and Da Silva Souza, li dar tajjeb f’nofs il-kaxxa u tefa’ l-ballun fix-xibka. Is-SlimiΩi ma n˙asdux b’dan il-gowl u millewwel bdew ifittxu d-draw. Sliema raw xutt mblukkat ta’ Matias Muchardi f’corner li wassal g˙al karta safra lil Ivan Woods wara li miss l-ballun b’idu fil-kaxxa. Il-pressjoni ta’ Sliema ma waqfitx hemm hekk kif Barbetti ra x-xutt tieg˙u minn barra l-kaxxa ja˙bat mal-mimduda u mir-rebound Muchardi xxuttja ftit ‘il barra. Kontraattakk SlimiΩ fit-23 minuta ra lil Ohawuchi ji©i mwaqqaf fil-kaxxa minn Maisuradze wara cross ta’ Scerri. Ftit wara n-nofs sieg˙a log˙ob Ωew© plejers Beltin, ji©ifieri Roderick Briffa u Alan Da Silva Souza, kellhom ji©u ssostitwiti wara li soffrew injury li ma ˙alliethomx ikomplu jilg˙abu. Posthom ˙aduh Edmond Agius u Hamza Barry rispettivament. Fl-a˙˙ar tal-ewwel taqsima Sliema re©g˙u resqu viçin li j©ibu d-draw b’Ωew© corners konsekuttivi li

eventwalment waslu g˙al daqqa ta’ ras ta’ Jonathan Caruana li g˙addiet ftit barra. IΩ-Ωew© timijiet ˙ar©u g˙at-tieni taqsima ming˙ajr ebda tibdil fil-formazzjonijiet. Sliema komplew billog˙ob offensiv tag˙hom meta ˙olqu çans li j©ibu lgowl tad- draw b’azzjoni perikoluΩa ˙afna ta’ Ohawuchi li ©ie wa˙du quddiem Revishvili b’dan tala˙˙ar jag˙mel salvata©© spettakolari. Fit-62 minuta kienu l-Beltin li resqu viçin li jiskurjaw meta Cremona u Elford-Aliyu ©ew we˙idhom quddiem il-gowler Zammit, iΩda dan ˙are© qabilhom u jixxuttja ’l fuq. It-tensjoni bdiet tiΩdied matul din it-taqsima u, wara li s-SlimiΩ Barbetti ©ie ammonit g˙al foul f’nofs ilgrawnd, Valletta spiççaw b'g˙axra wara li r-referee Clayton Pisan keçça lil Hamza Barry meta kellu xi jg˙id ma’ xi plejers ta’ Sliema. Minkejja din it-tkeççija, Valletta Ωammew tajjeb u lpartita baqg˙et ekwilibrata b’azzjonijiet fuq iΩ-Ωew© na˙at. Il-pressjoni fuq Sliema bdiet tin˙ass hekk kif Ωew© plejers o˙ra minn tag˙hom, ji©ifieri Muchardi u Bianciardi, sabu ru˙hom ammoniti fit-80 u 82 minuta rispettivament. Il-Beltin ippruvaw jg˙alqu l-partit permezz ta’ xutt ta’ Ian Fenech li kien milqug˙ tajjeb minn Zammit, li ftit minuta wara ra xutt ta’ Agius jg˙addi barra. L-

Formazzjonijiet: Valletta: Nukri Revishvili, Jonathan Caruana, Ryan Fenech, Roderick Briffa, Lateef Elford-Alliyu, Alan Da Silva Souza, Shaun Bajada, Denni Rocha Dos Santos, Irakli Maisuradze, Llywelyn Cremona, Luke Dimech Sostituti: Yenz Cini, Ian Azzopardi, Edmond Agius, Jean Pierre Mifsud Triganza, Luke Montebello, Hamza Barry Sliema Wanderers: Glenn Zammit, Alex Muscat, Mark Scerri, Stanley Ohawuchi, Clifford Gatt Baldacchino, Ivan Woods, Trevor Cilia, Paltemio Barbetti, Mathias Muchardi, Beppe Muscat, Stefano Bianciardi Sostituti: Henry Bonello, Jacob Borg, Kane Farrugia, Abubaker Bello-Osagie, Axl Xuereb, Carl Cassar, Gabriel Aquilina Clayton Pisani - referee

Lokali

40 04.05.2014

M’GÓANDUX KREDENZJALI WEGÓDA OÓRA MWETTQA BIEX JIFTAÓAR

Din il-©img˙a l-kandidat g˙all-Presidenza talKummissjoni Ewropea Jean Claude Juncker Ωar Malta, fejn fost o˙rajn iltaqa’ mal-Prim Ministru u mal-Kap talOppoΩizzjoni. S’hawn ma kien hemm xejn ˙aΩin. IΩda l-Partit Nazzjonalista uΩa din iΩ-Ωjara biex jipprova jirba˙ xi punti politiçi. Dan g˙amlu billi organizza konferenza kon©unta li fiha tkellmu Simon Busuttil u Juncker. Filwaqt li b˙al ma wie˙ed jistenna, Busuttil tkellem b’mod parti©©jan fuq il˙olqien tal-impjiegi f’pajjiΩna, Juncker deher li qed jg˙inu jimbotta l-istess a©enda. G˙alkemm Juncker ammetta

li r-rata tal-qg˙ad f’Malta kienet baxxa, iΩda fl-istess ˙in wissa li din ma kellhiex taqbeΩ is-7%. Il-Malti jg˙id li biex tiskon©ra trid tkun pur, u lpriedtka ta’ Juncker ikkonfondiet mhux ftit lil dawk li huma familjari mal-passat ta’ dan il-politiku. Mhux biss Juncker kien sfurzat jirriΩenja mill-kariga tieg˙u ta’ Prim Ministru filLussemburgu wara skandlu kbir marbut mas-servizzi sigrieti ta’ pajjiΩu, iΩda sa˙ansitra kien wie˙ed minn dawk li mbuttaw politika ta’ awsterità fl-Ewropa, liema politika kienet qatlet kwaΩi g˙al kollox il-˙olqien tal-

impjiegi. Fuq dan il-fatt ikkummenta wkoll il-Kap tad-Delegazzjoni Laburista fil-Parlament Ewropew Joseph Cuschieri, li ddeskriva s-sitwazzjoni b˙ala wa˙da ironika, fejn il-PN kien qed jappo©©ja wie˙ed millawturi prinçipali tal-akbar diΩastru ekonomiku li qatt laqat lill-Unjoni Ewropa. Il-Kap tad-Delegazzjoni Laburista fakkar kif filwaqt li l-Partit Nazzjonalista mmexxi minn Simon Busuttil kien qed jappo©©ja bis-s˙i˙ dawn ilmiΩuri ta’ awsterità, kien biss il-Parit Laburista flimkien malGrupp tas-Soçjalisti filParlament Ewropew li ©©ieldu qatta’ bla ˙abel kontrihom.

Fl-ewwel 14-il xahar tieg˙u Gvern Laburista di©à wettaq iktar minn 30% tal-manifest elettorali. Wara snin twal ta’ Gvern Nazzjonalista li jibqa’ ma jwettaqx l-istess weg˙di minn le©iΩlatura g˙all-o˙ra, din is-sitwazzjoni hija wa˙da li ilna ma naraw b˙alha. L-a˙˙ar weg˙da li wettaq dan il-Gvern kienet proprju dik talistabbilità tal-fjuwils. Minbarra li l-prezz tal-petrol u tal-gass ra˙su u tad-diΩil baqa’ l-istess, dawn il-prezzijiet se jibqg˙u stabbli sal-a˙˙ar tas-sena. Dan jippermetti lill-familji u linnegozji biex jippjanaw g˙axxhur li ©ejjin. Din kienet wa˙da mill-weg˙di tal-Partit Laburista qabel l-elezzjoni

©enerali; weg˙da li l-Partit Nazzjonalista kien sostna li ma setg˙etx titwettaq. Meta l-Gvern ˙abbar ir-ro˙s u l-istabbilità tal-prezzijiet din il©img˙a, il-Partit Nazzjonalista pprova jg˙addi Ω-Ωmien bilGvern billi rrefera g˙alih b˙ala “l-Gvern tat-tonn taΩ-Ωejt”, g˙aliex qal li kien qed jifta˙ar bit-tra˙˙is tal-fjuwils. IΩda lPartit Nazzjonalista naqas milli jg˙id li l-eks Kap tieg˙u, Lawrence Gonzi, kien jifta˙ar li se jivvota bil-qalb biex jog˙lew il-kontijiet tad-dawl u l-ilma. Wa˙idha tqum il-mistoqsija dwar kif wie˙ed jista’ allura jiddeskrivi l-Gvern preçedenti, jekk il-Gvern preΩenti huwa wie˙ed “tat-tonn taΩ-Ωejt.”