KullHadd_01.07.2018

www.kullhadd.com Il-Ħadd, 1 ta’ Lulju, 2018

Ħarġa Nru 1,303 Prezz €1

L-INTERESSI TA’ MALTA MĦARSA MINN GVERN SOD U ĠUST

GĦADA L-KAPTAN TAL-MV LIFELINE GĦALL-QORTI • Il-Ġermaniż minn Munich se jaffaċċja iktar minn akkuża waħda

Ara paġna 5

SALVINI MWISSI DELIA SKARTA F’MUMENT KRUĊJALI • Bid-diskors jgħid ħafna, bl-azzjoni xejn • Ma marx laqgħa tal-EPP dwar l-immigrazzjoni Ara paġna 4

• Ieqaf żeffen lil Malta fin-nofs • Il-Gvern Malti jerġa’ juri li l-Ministru Taljan kien żbaljat Ara paġna 5

02

01.07.2018

kullhadd.com

Editur ALEANDER BALZAN email: aleander.balzan@partitlaburista.org

L-Ogħla Temperatura: 30°C L-Inqas Temperatura: 21°C L-Indiċi UV: 10 Is-Sitwazzjoni Ġenerali: Arja dgħajfa ta’ pressjoni għolja qed tiksi ċ-Ċentru tal-Mediterran.

It-Temp: Xemxi.

Ir-Riħ: Ħafif mix-Xlokk.

Il-Viżibilità: Tajba.

Il-Baħar: Ħafif.

L-Imbatt: Ftit li xejn.

It-Temperatura tal-Baħar: 23°C

Reklamar u Distribuzzjoni KIMBERLY CUTAJAR email: sales@kullhadd.com tel: (+356) 2568 2570

Disinn tal-Paġni LEANNE ABELA GRECH tel: (+356) 2568 2570

Kuntatt Ġenerali KullĦadd email: editorial@kullhadd.com tel: (+356) 2568 2570

It-Tnejn

It-Tlieta

L-Erbgħa

Indirizz Postali KullĦadd

One Complex, A 28B, Industial Estate Il-Marsa MRS 3000

30 °C UV 11

22°C

Il-Ħamis

30°C UV 11

22°C

Il-Ġimgħa

31°C UV 11

22°C

Is-Sibt

Sit Elettroniku KullĦadd kullhadd.com

Mezzi Soċjali www.facebook.com/kullhadd

31°C UV 11

22°C

29°C UV 11

22°C

30°C UV 11

22°C

SPIŻERIJI LI JIFTĦU LLUM IL-ĦADD Chemimart Pharmacy 20/21, Triq ir-Repubblika, Il-Belt Valletta – 21246051 Chemimart International Pharmacy, 650, Triq il-Kbira San Ġużepp, Il-Ħamrun – 21236477 Tal-Ħlas Pharmacy, Triq il-Ħelsien, Ħal Qormi – 21487739 Mackie’s Pharmacy, Triq L. Casolani, Ta’ Paris, Birkirkara – 21496089 St. Matthew’s Pharmacy, Triq ix-Xatt, Il-Gżira – 21311797 Numri Importanti J.V.’s Pharmacy, Wied is-Swieqi, Is-Swieqi – 21371062 Is-Servizzi kollha ta’ Emerġenza​ Victor’s Pharmacy, 9, Triq it-Torri, Tas-Sliema – 21330352 112​ Balzan Pharmacy, 70, Triq San Franġisk, Ħal Balzan – 21444035 Pillbox Pharmacy, 63, Triq il-Bjad, In-Naxxar – 21417406 Il-Pulizija ta’ Malta Promenade Pharmacy, Triq il-Korp tal-Pijunieri, Buġibba – 27441160 2122 4001-9​ Tarxien Pharmacy, 59, Triq Ħal Tarxien, Ħal Tarxien – 21802986 Vittoriosa Pharmacy, 9, Triq il-Mina l-Kbira, Il-Birgu – 21807529 Id-Dipartiment tal-Protezzjoni Ċivili ​ Polymer, Triq ix-Xgħajra, Ħaż-Żabbar – 21676263 2393 0000 Pompei Pharmacy, Xatt is-Sajjieda, Marsaxlokk – 21651278 Prestige Pharmacy, 16, Triq San Ġużepp, Ħal Kirkop – 21641328 Il-Gwardjani Lokali ​2132 0202 Tal-Grazzja Pharmacy, Triq Franġisk Farrugia, Ħaż-Żebbuġ – 21462068 Ideal Pharmacy, 63, Triq il-Kbira, Ir-Rabat – 21455479

Stampat Progress Press

L-Isptar ta’ Malta 2545 0000

L-Isptar ta’ Għawdex ​2156 1600

Servizz Veterinarju ta’ Emerġenza ​ 5004 3888

Servizz ta’ Direttorju Telefoniku ​1182

Għawdex Fontana Pharmacy, Triq il-Għajn, Il-Fontana – 21566979 Għajnsielem Pharmacy, Pjazza Indipendenza, Għajnsielem – 27203615 Servizz ta’ tobba fiċ-ċentri tas-saħħa fil-Ħdud u l-festi pubbliċi Iċ-Ċentri tas-Saħħa tal-Mosta, Raħal Ġdid u l-Furjana jiftħu għall-emerġenzi 24 siegħa, sebat ijiem filġimgħa. Fil-Ħdud u fil-festi pubbliċi, iċ-Ċentru tas-Saħħa tal-Gżira jiftaħ għall-emerġenzi bejn it-8.00am u l-5.00pm. Ikun hemm ukoll servizz ta’ infermier bejn it-8.00am u t-8.00pm. Il-pubbliku jrid jattendi ċ-ċentru tas-saħħa tad-distrett tiegħu. Persuni mingħajr karta ta’ identità ma jiġux moqdija.

03

01.07.2018

kullhadd.com

TFASSAL L-EWWEL ABBOZZ TAL-ISTRATEĠIJA GĦALL-KOTTONERA L-istrateġija għall-Kottonera bdiet tieħu l-forma tant li tlesta l-ewwel abbozz. Ikkonferma dan mal-gazzetta KullĦadd id-Deputat Parlamentari Glenn Bedingfield li iktar kmieni din is-sena nħatar mill-Prim Ministru biex imexxi t-tfassil ta’ din l-istrateġija.

F’kummenti lill-gazzetta KullĦadd, Glenn Bedingfield spjega kif f ’Jannar li għadda l-Prim Ministru mexxa laqgħa dwar il-Kottonera li għaliha attendew diversi persuni li għandhom interess dirett f ’din iż-żona tal-pajjiż. Żona meqjusa bħala waħda b’potenzjal enormi li sal-lum għadu mhux sfruttat biżżejjed. Għax anke jekk fl-aħħar snin saru proġetti importanti għad hemm oqsma li jistgħu jkunu sfruttati aħjar.

Għal din il-laqgħa fost oħrajn attendew deputati parlamentari, membri tal-kleru u saħansitra l-Arċisqof. “Minn din il-laqgħa ħareġ li rridu niffukaw il-ħidma fuq il-Kottonera biex tgawdi mill-iżvilupp ekonomiku li għaddej

r-residenti jqisu bħala prijorità hemm il-ħtieġa ta’ iktar servizzi għall-anzjani inkluż residenzi. Min-naħa l-oħra l-parkeġġ jibqa’ fost it-tħassib tar-residenti, speċjalment ta’ dawk li joqogħdu l-Isla.

Spjega kif se jkun hemm taħlita ta’ miri bħala parti mill-istrateġija u daqstant ieħor ivarjaw il-proġetti li mistennija jkunu proposti.

“Hemm numru ta’ proġetti infrastrutturali. Iżda, mhux biss. Qed nipproponu biex inkunu qed naħdmu ħafna fil-qasam soċjali u fil-qasam edukattiv,” temm Bedingfield.

f ’pajjiżna. Però mhux biss mill-iżvilupp ekonomiku.

Il-Kottonera għandha bżonn żvilupp iktar soċjali u kulturali għax il-beni kulturali li għandna jistgħu jservu wkoll bħala mezz ta’ għajxien għan-nies li jgħixu f ’dawn l-inħawi,” qal Bedingfield.

L-istrateġija għadha fi stadju bikri u wara analiżi tagħha

trid tinfetaħ għall-konsulazzjoni pubblika. Għalkemm is-sabiħ hu li anke fl-istadju bikri tagħha rat x’setgħu jridu n-nies.

“Bdejna dan il-pjan ta’ strateġija li jrid jolqot lin-nies.

Inutli tagħmel riġenerazzjoni tal-ġebel jekk ma tagħmilx riġenerazzjoni tan-nies. Tkellimna man-nies u rajna xi jridu

jaraw, jew xi jridu jibdlu jew x’jixtiequ li jżommu l-istess,” qal Glenn Bedingfield.

Bedingfield spjega kif mill-istħarriġ li sar jirriżulta li n-nies tal-Kottonera jogħġobhom l-ambjent li jgħixu fih bin-nies ta’ Bormla jiddeskrivu r-restawr ta’ baċir numru wieħed bħala prijorità ewlenija. Fost l-affarijiet li

Inutli tagħmel riġenerazzjoni tal-ġebel jekk ma tagħmilx riġenerazzjoni tan-nies

04

01.07.2018

kullhadd.com

ADRIAN DELIA NIEQES MINN LAQGĦA IMPORTANTI TAL-EPP Bid-diskors il-Kap tal-Partit Nazzjonalista, Adrian Delia, qal li se jkun mal-Gvern Malti fil-kwistjoni tal-immigrazzjoni. Iżda, fil-mument tal-prova skarta u ma marx għal-laqgħa tal-Partit Popolari Ewropew fi Brussell.

Qabel kull summit Ewropew il-Partit Popolari Ewropew ilaqqa’ l-mexxejja tal-partiti fi ħdanhom, li jfisser li hekk jinġabru flimkien kapijiet ta’ pajjiżi u anke partiti fl-oppożizzjoni.

Dan bil-għan li ssir diskussjoni dwar dak li jkun hemm fuq l-aġenda tas-summit Ewropew u kemm jista’ jkun dawk li jkunu ġejjin mill-istess familja politika jkollhom l-istess pożizzjoni. Il-mexxejja jqisu dawn il-laqgħat bħala importanti wkoll għax fihom jibdew jitfgħu fuq il-mejda b’mod ċar il-pożizzjoni tal-pajjiż tagħhom u hekk jagħmlu

l-almu tagħhom biex jikkundizzjonaw il-ħsieb tal-mexxejja l-oħra sa minn kmieni.

Fil-każ tal-Partit Popolari Ewropew li bħalissa għandu numru ta’ Prim Ministri u persuni f ’pożizzjonijiet kruċjali tal-Unjoni Ewropea din il-laqgħa dehret tieħu iktar importanza. Dan għax, fost ħafna oħrajn, mal-mejda kien hemm il-Presidenti tal-Kummissjoni Ewropea, il-President tal-Kunsill Ewropew kif ukoll il-President tal-Parlament Ewropew. Dan minbarra għadd ta’ Prim Ministri fosthom il-Kanċillier tal-Ġermanja, Angela Merkel. Iżda Delia, li mhux l-ewwel darba li mar din il-laqgħa, ma deher imkien. Dan wara ġimgħat jitħaddet dwar kemm se jgħin lill-Gvern Malti biex jagħmel il-pożizzjoni tiegħu b’saħħitha fi Brussell. Għalkemm fl-ist-

ess ħin imbagħad saħansitra jgħajjar lill-Gvern bla pjan.

Ikkuntattjati minn din ilgazzetta persuni midħla tal-istituzzjonijiet Ewropej li huma wkoll qrib l-EPP qalu li ma tantx iħossu li hemm wieħed x’jgħid dwar in-nuqqas ta’ Delia għax fil-verità sa issa qatt ma deher li kien effettiv f ’dan ittip ta’ laqgħat. Għalkemm lokalment imbagħad żgur li kien hemm min innota l-fatt lil-ħidma tiegħu qed tieqaf biss sad-diskors. Għax l-unika ħaġa li seta’ għamel fil-kariga li jokkupa bħalissa kien li jitla’ hemm u jgħid lil kulħadd kemm il-pożizzjoni ta’ Malta kienet waħda korretta u kien hemm bżonn appoġġ għaliha fl-interess tal-Unjoni Ewropea. Xi ħaġa li rnexxielu jagħmel il-Prim Ministru Joseph Muscat. L-ewwel ma’ sħabu l-Prim Ministri Soċjalisti

u eventwalment fil-Kunsill tal-Unjoni Ewropea meta wassal għal qbil unanimu dwar proposti li kienet qed timbotta Malta.

Però wara s-summit il-Partit Nazzjonalista kien fost tal-ewwel li ħareġ jattakka dak maqbul fi Brussell.

Bil-Partit Laburista jwieġeb u jgħid kif huwa ironiku li l-Oppożizzjoni tagħmel stqarrija negattiva fuq ilGvern dwar l-immigrazzjoni fi tmiem ġimgħa fejn il-Prim Ministru Joseph Muscat ħa rwol ta’ tmexxija fuq livell Ewropew u wasal ukoll biex iqassam il-piż ta’ immigranti li kienu ġejjin Malta bejn tmien pajjiżi Ewropej u ieħor barra l-Ewropa. Xi ħaġa li l-ebda pajjiż ieħor tal-Unjoni Ewropea ma rnexxielu jagħmel.

“Jidher li l-kelliema tal-Oppożizzjoni qas fehmu x’ġara fi Brussell waqt il-Kunsill Ewropew. Fuq livell Ewropew fil-fatt l-affarijiet ftit li xejn tbiddlu ħlief għall-proposta konkreta li ressqet Malta fl-interess nazzjonali, fl-interess tal-pajjiżi tan-naħa t’isfel tal-Mediterran u b’rispett lejn il-sigurtà tal-persuni fuq il-baħar. B’din il-proposta l-coastguard Libjana se

Kien innutat kif sfortunatament, l-Oppożizzjoni qed terġa’ timxi fit-triq fejn minflok tikkritika fejn għandha tikkritika b’mod kostruttiv, sempliċiment topponi biex tkun opponiet lill-Gvern

tkun qed titħalla taħdem skont liġijiet internazzjonali mingħajr xkiel,” qal il-Partit Laburista.

Kien innutat kif sfortunatament, l-Oppożizzjoni qed terġa’ timxi fit-triq fejn minflok tikkritika fejn għandha tikkritika b’mod kostruttiv, sempliċiment topponi biex tkun opponiet lill-Gvern anke fuq qasam fejn l-interess nazzjonali jiġi qabel l-interess partiġjan.

Filwaqt li Adrian Delia kien assenti għalkollox, il-Prim Ministru kien qed jaqdi dmiru jmexxi sensiela ta’ diskussjonijiet u jieħu sehem fil-Kunsill Ewropew fejn ir-riżultat kien li l-punt ta’ Malta kien apprezzat minn bosta mexxejja.

05

kullhadd.com

IL-KAPTAN TAL-LIFELINE SE JKOLLU JWIEĠEB Għada se jkun qed jidher quddiem il-Qorti tal-Ġustizzja f ’pajjiżna l-Kaptan Ġermaniż tal-bastiment MV Lifeline. Claus Peter Reisch, ta’ 57 sena minn Munich, bħalissa qed jgħix fuq l-MV Lifeline fixxatt tal-Isla. Dan wara li ngħata l-police bail bil-kundizzjoni li ma jinżilx minn fuq il-bastiment. Fl-istess ħin il-bastiment jinsab maqbud u ma jistax iħalli Malta għax l-operat tiegħu qed ikun investigat mill-awtoritajiet Maltin.

Dan kollu seħħ wara li fl-aħħar jiem l-MV Lifeline injora l-ordnijiet tal-Gvern Taljan li l-coast guard Libjana tmur għal iktar minn 200 immigrant li kienu f ’żona ta’ search and rescue Libjana. Minflok dan il-bastiment mar u għabba l-immigranti biex eventwalment il-każ żviluppa f ’wieħed ikkumplikat u biex l-affarijiet jikkumplikaw iktar irwieħhom tul l-investigazzjonijiet sar magħruf li l-bastiment għandu problemi bir-reġistrazzjoni tiegħu.

L-aġir tal-kaptan wassal għal kriżi li seta’ kellha konsegwenzi ferm iktar koroh li

kieku ma kienx hemm intervent diplomatiku f ’waqtu tal-Prim Ministru Malti, Joseph Muscat. Dan l-intervent wassal biex disa’ pajjiżi għażlu li jieħdu numru mill-immigranti li għandhom dritt għall-ażil. Dan wara li jintemm proċess li għaddej bħalissa.

Imkejjen viċin il-Korp tal-Pulizija mhux biss ikkonfermaw li l-Kaptan se jidher il-Qorti għada iżda indikaw liema partijiet tal-liġi jista’ jkun qed jitressaq bihom.

Fost oħrajn issemma magħna l-Att dwar Portijiet u Bastimenti li jgħid li l-ebda dgħajsa jew bastiment m’għandhom jintużaw fl-ibħra territorjali jew interni ta’ Malta, jekk dik id-dgħajsa jew bastiment ma jkunux reġistrati mal-Awtorità f ’Reġistru għal Bastimenti Żgħar imwaqqaf skont regolamenti magħmula taħt din il-liġi.

Persuna li tinstab ħatja tista’ teħel mhux iżjed minn €11,600 jew priġunerija ta’ mhux iżjed minn 12-il xahar.

Hemm ukoll akkużi taħt il-kodiċi kriminali li jistgħu jwasslu biex tkun ikkonfiskata d-dgħajsa.

DGĦAJSA OĦRA, KWISTJONI OĦRA Ilbieraħ inqalgħet kwistjoni oħra. Din id-darba b’rabta mad-dgħajsa Open Arms.

Għal darb’oħra l-Ministru għall-Intern Taljan, Matteo Salvini, mar fuq Twitter jikkummenta dwar kif din id-dgħajsa mhix dieħla l-Italja u prova jagħti x’jinftiehem li qiegħda viċin Malta.

Fi tweet il-Ministru Salvini qal li d-dgħajsa tinsab fiż-żona ta’ tiftix u salvataġġ fil-Libja u li l-eqreb port huwa dak ta’ Malta.

Madankollu, il-Ministru għall-Intern u s-Sigurtà Nazzjonali Michael Farrugia xejjen din id-dikjarazzjoni tal-Ministru Salvini u wera bil-fatti li l-eqreb port huwa dak ta’ Lampedusa u mhux Malta.

Il-Ministru Farrugia wieġeb lill-Ministru Salvini u ddikjara li l-intervent tal-vapur Open Arms seħħ fiż-żona ta’ tiftix u salvataġġ tal-Libja bejn il-Libja u Lampedusa, fl-Italja.

Mingħajr tidwir, il-Ministru Farrugia, appella lill-Ministru Taljan Salvini biex jieqaf ixerred aħbarijiet skorretti u jżeffen lil Malta fin-nofs bla raġuni.

Il-Ministru ppubblika wkoll mappa li turi l-pożizzjoni tal-vapur li turi biċ-ċar li l-eqreb port sigur għall-vapur Open Arms jinsab bejn il-Libja u Lampedusa u mhux Malta kif allega Salvini.

Intant l-eksMinsitru għall-Affarijiet Ewropej Taljan Sandro Gozi sostna li l-Gvern ta’ Conte, jew aħjar il-Gvern ta’ Salvini jidher li ma tgħallimx il-lezzjoni u qed ikompli jattakka u jitfaħ konfront mal-pajjiżi ġirien tal-Italja. Qal li dan mhu se jwassal lill-Italja mkien.

01.07.2018

06

01.07.2018

kullhadd.com

MILL-MANIFEST ISSA SARU LIĠI • WAĦDA MILL-IKTAR SNIN BIEŻLA GĦALL-PARLAMENT MALTI

Vot 16, żwieġ indaqs, liġi moderna tal-IVF, Infrastruttura Malta u ħafna bidliet oħra.

Dawn u oħrajn bħalhom kollha kienu proposti elettorali sa sena ilu. Illum dawn huma liġijiet. In-numru ta’ liġijiet li għadda l-Parlament fl-ewwel sena tiegħu f ’din il-leġiżlatura kienu bosta, bil-Parlament diġà approva iktar minn 35 abbozz ta’ liġi.

F’kummenti mal-gazzetta KullĦadd, iċ-Ċermen tal-kumitat għall-abbozzi tal-liġijiet Stefan Zrinzo Azzopardi tkellem dwar kemm il-laqgħat tal-kumitat ma qatgħu xejn u ħadu sigħat twal minħabba l-ammont kbir ta’ liġijiet li riedu jkunu skrutinizzati.

“Il-kumitat għall-kunsiderazzjoni tal-abbozzi fih issir id-diskussjoni meta ngħidu li l-liġi se tgħaddi fi stadju ta’ kumitat. Hemm ikun hemm id-diskussjoni dwar id-dettall ta’ dik il-liġi fejn inħarsu bir-reqqa lejn l-abbozz ta’ liġi li jkun ġie ppreżentat lill-Parlament, fejn isiru emendi u diskussjonijiet biex naraw li dak li qed nifhmu li għandha tgħid u tipproponi l-liġi jkun bl-iktar mod ċar u li jinftiehem. Dan għax fl-aħħar mill-aħħar dawn il-liġijiet iridu jkunu implimentati,” qal Zrinzo Azzopardi.

Fil-kumitat issir diskussjoni fejn il-liġi tingħata l-aħħar irtokki u jsir l-aħħar xogħol qabel dan isir att tal-Parlament.

“Kienet sena li fiha tressqu diversi liġijiet u liġijiet importanti. Kien hemm dibattiti mqanqla ħafna b’mod evidenti fejn kien hemm pożizzjonijiet drastikament kuntrarji fil-Par-

lament. Bħalma kien hemm f ’dak li għandu x’jaqsam dwar il-liġi tal-vjolenza domestika fejn kellek l-Oppożizzjoni li spiċċat ivvutat kontra din illiġi. Kien hemm pożizzjonijiet kuntrastanti wkoll dwar il-liġi tal-IVF,” qal Zrinzo Azzopardi li tenna kif dan ma jfissirx li dejjem kien hemm nuqqas ta’ qbil.

“Għalkemm kien hemm liġijiet oħrajn li kien hemm kontribut miż-żewġ naħat tal-kamra biex dawn ikunu mtejba u l-Parlament jagħti l-aħjar soluzzjonijiet lill-poplu tagħna,” spjega ċ-Ċermen tal-kumitat.

Mitlub jgħid liema hi l-iktar liġi għal qalbu minn dawk kollha li ddiskutew u għaddew, Zrinzo Azzopardi qal li din mhux mistoqsija faċli tweġibha.

“Għax kien hemm diversi liġijiet ta’ importanza massima li ħolqu u qed joħolqu bidliet importanti f ’pajjiżna. Naħseb waħda mill-iktar bidliet radikali f ’pajjiżna kienet dik li permezz tagħha żgħażagħ ta’ 16-il sena mhux biss se jkollhom vuċi imma se jkollhom il-jedd li jkunu parti u jieħdu sehem fl-ikbar deċiżjonijiet li jieħu pajjiżna,” żied Zrinzo Azzopardi.

Hu temm jgħid li pajjiżna ilu jħares lejn il-ħtieġa għal diversi emendi fil-Kostituzzjoni u dan seta’ kien pass importanti. “Naħseb din kienet bidla fil-Kostituzzjoni li tat vuċi u spazju ta’ parteċipazzjoni liżżgħażagħ tagħna, imma nħares ’il quddiem biex fil-Konvenzjoni Kostituzzjonali pajjiżna jibqa’ jiġġedded,” temm Zrinzo Azzopardi.

07

01.07.2018

kullhadd.com

JISSEJĦU A vs B • IL-QORTI EWROPEA TNEĦĦI L-ISMIJIET TAL-INDIVIDWI BIEX TIPPROTEĠILHOM L-IDENTITÀ Il-Qorti tal-Ġustizzja tal-Unjoni Ewropea ħadet pass bilgħan li tipproteġi l-identità ta’ dawk involuti f ’każi li jaslu għandha. Dan billi minflok l-ismijiet se tippubblika inizjali. Sistema simili f ’Malta diġà teżisti fil-Qorti tal-Familja għalkemm imbagħad ma teżistix f ’kawżi oħra. Din hi xi ħaġa li mhux darba u tnejn qajmet diskussjoni b’nies fl-amministrazzjoni pubblika jindikaw b’mod ċar li jaqblu mad-dritt li “wieħed jintesa’” ladarba jkun saħansitra ħallas ta’ għemilu.

Il-Qorti Ewropea ma tiħux passi fil-konfront ta’ individwi u għalhekk huwa iktar sinifikattiv dan il-pass li ħasset li għandha tieħu f ’dawk li huma deċiżjonijiet preliminari. Id-deċiżjonijiet preliminari huma meta qrati ta’ pajjiż membru tal-Unjoni Ewropea jistaqsu dwar interpretazzjoni ta’ liġi li tkun ġejja minn Brussell. Mela jekk Malta titlob parir fil-każ Pulizija vs Joe Borg ladarba l-każ jasal il-Lussemburgu, fejn hemm il-Qorti Ewropea, isem Joe Borg ma jibqax jidher u minflok jidhru biss l-inizjali.

Fi stqarrija tal-Qorti Ewropea ntqal li “b’dan il-mod, il-Qorti tal-Ġustizzja qed timxi max-xejra osservata fl-istati

membri, tat-tisħiħ tal-protezzjoni tad-data personali f ’kuntest li fih qed jiżdiedu l-għodod ta’ riċerka u ta’ xandir.

Kien innutat kif il-ġuris-

prudenza reċenti tal-Qorti tal-Ġustizzja tirrifletti wkoll din ix-xejra b’numru dejjem “jikber ta’ sentenzi mogħtija f ’dan il-qasam fuq kwistjoniji-

et bħad-dritt għat-tħassir minn fuq il-muturi ta’ riċerka.” Fi kliem iktar sempliċi li wieħed m’għandux jibqa’ jara s-sentenzi tiegħu kull darba li jagħmel

L-MFSA TITLOB LI TKUN IRTIRATA L-LIĊENZJA TA’ PILATUS L-Awtorità Maltija għasservizzi Finanzjarji ħabbret li talbet lill-Bank Ċentrali Ewropew biex tkun irtirata l-liċenzja talbank Pilatus. Fi stqarrija ħabbret li dan għamlitu għal żewġ raġunijiet ewlenin. L-ewwel waħda hi li Ali Sadr Hashemi Nejad, li hu l-benefiċjarju ta’ Pilatus Bank qed jaffaċċja akkużi ta’ offiżi finanzjarji kriminali fl-Istati Uniti.

Huma dawn l-akkużi li

wasslu biex l-MFSA tikkonkludi li m’għadhiex sodisfatta li dak li hu l-benefiċjarju ewlieni ta’ dan il-bank huwa persuna idonea kif mitlub millAtt dwar il-Banek.

Stħarriġ tal-MFSA juri wkoll li minn meta Ali Sadr tressaq il-Qorti l-bank kien qed jikser regoli tal-likwidità.

L-MFSA fakkret li l-assi tal-bank għadhom friżati skont ordnijiet li l-ist-

ess awtorità ħadet meta l-Iranjan tressaq il-Qorti Amerikana. L-MFSA qalet li hi tibqa’ tagħmel minn kollox biex tipproteġi dawk l-assi sakemm tkun

konkluża investigazzjoni tagħna u tal-FIAU. Qalet ukoll li issa tistenna l-konklużjonijiet tal-Bank Ċentrali Ewropew qabel tieħu iktar passi.

google search anke wara bosta snin. Il-Qorti nnotat li dawn id-deċiżjonijiet xorta waħda jridu jkunu applikati mingħajr ma tkun imfixkla l-ġustizzja.

VACANCIES We are looking for:

Sprayer and Sander Please call

Tulip Made Woodworks on 79806326 At least 5 years experience is considered as an asset.

08

KIF WISSEJNA! 01.07.2018

kullhadd.com

IL-JUM TAL-ĦADD REĠA’ FISSER ŻBALJI EKONOMIĊI TA’ DELIA Il-Ħadd li għadda rrappurtajna fid-dettall żbalji ekonomiċi li jagħmel Adrian Delia waqt l-interventi tiegħu nhar ta’ Ħadd u wissejna li “Ħadd wara Ħadd jasal żball ta’ Delia.”

Il-Ħadd li

għadda Adrian Delia din għamilha dwar it-turiżmu u s-sehem ta’ ħaddiema barranin għall-ekonomija, fost oħrajn.

Iċċekkjajna ftit u l-fatti kienu mod ieħor. Jista’ jkun xi kultant Delia jkun qed jibni l-argumenti tiegħu fuq perċezzjoni. Iżda, mexxej politiku jimxi fuq il-fatti u mhux fuq x’jaħsbu jew jixtiequ li jaħsbu wħud. Għax din it-tip ta’ politika sservi biss biex idaħħal lill-pajjiż f ’ħajt. Iċċekkjajna ftit lil Delia dwar numru ta’ affarijiet.

Il-kwalità tat-turist Il-Ħadd li għadda Adrian Delia qalilna li t-turisti li qed jiġu, għalkemm huma iktar, huma turisti li jikkalpestaw it-turiżmu tagħna. Qal ukoll li morna għal turiżmu fejn wieħed spiċċa jmur fid-djar tan-nies u mhux fil-lukandi.

Ir-realtà hija lil hinn minn hekk.

Il-fatti huma dawn: L-istatistika uffiċjali tindika li fl-2017 bħala medja kull turist nefaq €118 kull lejl.

Fl-2012 l-ispiża ras għal ras ta’ kull turist kull lejl kienet €112. Jiġifieri r-realtà hi li l-qligħ ras għal ras għal kull lejl żdied b’5% u mhux naqas. Dan fl-istess ħin li n-numru ta’ ljieli sploda ’l fuq. Tant li d-dħul mit-turiżmu żdied minn €1.3 biljun għal €1.9 biljun. Żieda ta’ 46%.

Fl-2012 kien hemm anqas minn 1.1 miljun turist li mar f ’lukanda f ’pajjiżna. Fl-2017 kien hemm 1.5 miljun. Din żieda ta’ 36%. Biex it-turisti li f ’pajjiżna marru f ’lukanda żdiedu mhux naqsu.

Tkompli f’paġna 9 >>

09

01.07.2018

kullhadd.com >> Tkompli minn paġna 8

X’jonfqu l-ħaddiema barranin?

L-ammont ta’ income tax u bolla li ħallsu l-ħaddiema barranin fl-2016 kien biżżejjed biex ikopri €2 minn kull €3 li l-Gvern nefaq f’dik is-sena fuq proġetti kapitali

Analisti ekonomiċi li ntalbu jikkummentaw millgazzetta KullĦadd dwar is-sehem ta’ ħaddiema barranin spjegaw kif fl-2016 l-ammont ta’ ħaddiema barranin kien ta’ 36,138. Skont tagħrif li ta l-Ministru għall-Finanzi Edward Scicluna fl-istess sena dawn ħallsu €101,000,000 f ’taxxa tad-dħul. Dan ifisser li ras għal ras il-ħaddiema barranin ħallsu €2,786 f ’income tax. Biex persuna tħallas dan l-ammont f ’income tax trid tkun taqla’ €21,500 paga. Skont il-Labour Force Survey tal-Uffiċċju Nazzjonali tal-Istatistika l-paga medja fl-2016 kienet ta’ €17,666.

Dan ifisser li kontra dak li qed isostni Adrian Delia jidher li l-ħaddiema barranin jaqilgħu pagi li jaqbżu sewwa l-paga medja f ’pajjiżna. Adrian Delia sostna li l-ħaddiema barranin li hawn f ’pajjiżna “jaqilgħu bilkemm, ma jonfqu xejn minn dak li jaqilgħu Malta, joqogħdu biss 18-il xahar.” Sostna wkoll “dan mhux qed nivvintah jien...hija statistika on the ground kif ukoll uffiċjali u dak kollu li jaqilgħu hawn jibagħtuh lura pajjiżhom.”

Dan mhuwiex sorprendenti meta wieħed iqis li l-istatistika tal-Jobsplus tindika li wieħed minn kull tliet ħaddiema mill-Unjoni Ewropea li hawn jaħdmu Malta huma managers jew professjonisti. L-istess statistika uffiċjali tindika li wieħed minn kull tliet Ewropej li qed jaħdmu Malta qiegħed fis-settur finanzjarju, fil-gaming jew fis-servizzi professjonali, li kollha huma oqsma li jħallsu pagi tajbin. L-istess proporzjonijiet wieħed isibhom ukoll għall-ħaddiema barranin li mhumiex Ewropej.

Dan ifisser, sostnew l-analisti ekonomiċi li tkellmu magħna, li filwaqt li mkien ma teżisti xi statistika uffiċjali li turi dak li sostna Adrian Delia l-fatti juru mod ieħor.

Studju ppubblikat fil-Quarterly Review tal-Bank Ċentrali f ’Ġunju tal-2016 kien stima li l-influss ta’ ħaddiema barranin kien żied it-tkabbir potenzjali tal-ekonomija Maltija b’0.6 punti perċentwali kull sena bejn l-2011 u l-2014. Dan l-istudju kien wera wkoll li l-ħaddiema barranin kienu qed jiġġeneraw kważi 10% tad-dħul kollu tal-Gvern minn income tax u bolla. Biex wieħed jifhem l-importanza ta’ dan il-kontribut lejn il-kaxxa ta’ Malta biżżejjed wieħed jinnota li l-ammont ta’ income tax u bolla li ħallsu l-ħaddiema barranin fl-2016 kien biżżejjed biex ikopri €2 minn kull €3 li l-Gvern nefaq f ’dik is-sena fuq proġetti kapitali, inkluż bini ta’ skejjel, toroq u sptarijiet.

Filwaqt li teżisti statistika uffiċjali fuq kemm iħallsu taxxi u bolla l-ħaddiema barranin, ma jeżistix studju ta’ kemm dawn jonfqu f ’pajjiżna fuq oġġetti u servizzi. Imma jekk wieħed jara l-aħħar Household Budgetary Survey, min jaqla’ bħala medja l-ammont ta’ paga li jaqilgħu l-ħaddiema barranin, jispiċċa jonfoq xi 82% tad-dħul tiegħu. Li jfisser li fl-2016 il-ħaddiema barranin kapaċi nefqu mas-€640 miljun fuq oġġetti u servizzi. Dan huwa ugwali għal €1 minn kull €10 minfuqa mill-konsum totali f ’pajjiżna, inkluż l-ispiża tat-turisti.

Dħul fix-xahar Delia qal ukoll li hawn ħafna ħaddiema fuq €700 jew €800 fix-xahar.

Il-fatt hu wieħed. Fuq €700 fix-xahar ma tistax tkun sakemm ma tkunx part-timer jew taħdem bla ktieb, għax dan jiġi anqas mill-minimum wage.

Imbagħad l-ammont ta’ persuni fuq €800 fix-xahar skont il-Eurostat huwa 5% ta’ dawk li jaħdmu. L-ideali jinżel għal xejn. Iżda, li jiġi Delia u jgħid li hu ħafna jkun qed jerġa’ jkompli mat-tradizzjoni ta’ żbalji ekonomiċi.

Ikla laħam Adrian Delia qal ukoll li ħafna Maltin ma jifilħux iħallsu għal ikla laħam.

Skont il-Eurostat f ’Malta hawn 6% li jgħidu li ma jaffordjawx li jieklu ikla laħam. Sal2012 kien hemm 13%, jew id-doppju ta’ issa.

Fl-2012 kellna proporzjon ogħla minn dak fl-Unjoni Ewropea. Idealment kulħadd ikun jaffordja ikla laħam. Iżda, żgur ma jistax ikun il-partit ta’ Delia li jwassal għal dan.

Fil-fatt kien bil-politika ta’ dan il-Gvern li iktar persuni bdew jaffordjaw ikla laħam.

10

TOGĦMA TAJBA 01.07.2018

WARA

QABEL

L-inawgurazzjoni ta’ kċina ta’ erba’ miljun ewro f ’San Vinċenz De Paule din il-ġimgħa ma fissritx biss apparat ġdid. Hemm bidla totali fil-mod kif l-amministrazzjoni ta’ din ir-residenza qed tħares lejn l-ikel f ’dan il-post fejn mijiet ta’ persuni jridu jsibu platt lest għal numru ta’ drabi fil-ġurnata.

Is-Segretarju Parlamentari Anthony Agius De-

kullhadd.com

celis enfasizza kif dan kien investiment fl-infrastruttura, makkinarju, taħriġ tal-ħaddiema u servizzi tal-ikel, sabiex l-anzjani residenti f ’San Vinċenz jgħixu ħajja ta’ kwalità u dinjità.

Il-Kap Eżekuttiv ta’ San Vinċenz de Paul, Dr Josianne Cutajar, qalet li din il-kċina hija landmark għaliex hija l-unika kċina pubblika ta’ dan il-kobor. Hija stqarret li lura fl-2013

l-istat ta’ din il-kċina kien wieħed prekarju u perikoluż għall-ħaddiema u għar-residenti. Dan ġie kkonfermat b’rapport minn esperti, fosthom konsulenti tal-ITS u mid-Dipartiment tasSaħħa. Għalhekk kellha tittieħed deċiżjoni li din tingħalaq u jibda xogħol li jassigura li din il-kċina tiġi ta’ kwalità għolja u f ’konformità ma’ standards ta’ iġene u sigurtà.

11

01.07.2018

kullhadd.com

IN-NUMRI MILL-KĊINA

Il-miljuni ta’ ewro investiti biex saret il-kċina l-ġdida

4 Il-kobor f’metri kwadri tal-kċina l-ġdida OKKAŻJONI SPEĊJALI IKLA SPEĊJALI Mhux biss it-tfassil tal-menù, li huwa wieħed varjat immens, sar b’konsultazzjoni kbira mar-residenti iżda r-residenti se jkunu stmati b’mod speċjali fi ġranet speċjali. F’jiem ta’ festa jridu ikun hemm ikla speċjali. Ta’ min jinnota wkoll li fil-menù żdiedu b’mod konsiderevoli numru ta’ platti Maltin. Anke jekk min fassal il-menù għażel li jkun ftit iktar avventuruż mis-soltu, dwar kull riċetta ittieħed parir professjonali.

IL-GOSTI TAR-RESIDENTI Il-konsultazzjoni ma waqfitx mal-mument li fetħet il-kċina.

Ir-residenti se jkunu mistiedna jieħdu sehem f ’tasting sessions. Dan huwa proċess li se jagħtihom iktar poter b’min hu responsabbli li jwassal l-ikel ikollu rispons dirett mingħand min jieħu s-servizz. Is-sessjonijiet isiru b’rotazzjoni biex ikun hemm rispons fuq kull parti tal-menù u fuq żmien mifrux dan isir minn nies differenti.

Fl-istess ħin se jibdew isiru wkoll numru ta’ sessjonijiet ta’ tisjir mar-residenti kull xahar.

L-għan mhux limitat għall-fatt li r-residenti jkunu jafu x’qed jieklu iżda jieħdu pjaċir jgħaddu ftit ħin fil-kċina bħalma kienu jgħamlu meta kienu d-dar.

KORS SPEĊJALIZZAT Qed ikun ippjanat kors ta’ għaxar ġimgħat li jkun ukoll rikonoxxut uffiċjalment dwar dik li hi nutrizzjoni u servizz kulinarju fis-settur tal-anzjani.

Dan il-kors huwa maħsub għal ħaddiema ta’ San Vinċenz de Paul u oħrajn li jsajru jew iqassmu l-ikel lill-anzjani. Dan biex dak li l-gvern irid bil-bidliet li ġab fil-każ ta’ din il-kċina ikun naturali għaż-żmien li ġej u l-ewwel ħsieb ta’ dawk kollha li jaħdmu mal-anzjani.

Ma’ dan il-konċessjonarju li qed imexxi l-proġett tal-kċina l-ġida bis-sħubija bejn il-gvern u l-privat qed jagħti minimu ta’ tmien sigħat ta’ taħriġ lill-ħaddiema li jaħdmu f ’San Vinċenz. Hu hemm minnhom se jingħataw taħriġ li jwassalhom għal liċenzja A jew B tal-Kummissjoni għas-Sigurtà tal-Ikel f ’pajjiżna.

L-ewwel kċina tat-tip tagħha f’residenza għall-anzjani f’Malta

1 It-tip ta’ ikliet differenti li se jgawdu minnhom l-anzjani

1250 107 Il-ħaddiema li se jieħdu taħriġ b’rabta ma’ dan il-proġett

Ir-residenti f’San Vinċenz li se jgawdu minn dan kollu

1000 1100 Is-sessjonijiet ta’ tisjir mar-residenti kull xahar

8 ikla jkunu servuti kuljum fir-residenza San Vinċenz De Paule

Ir-rapporti li kienu qalu li l-kċina l-antika kellha tingħalaq

2 Ix-xhur li damet tinbena l-kċina ġdida state of the art

4000 6

12

01.07.2018

kullhadd.com

B’KUNDIZZJONI RARI U STIL GĦALIHA

Kitba ta’ tomatikament bħala stil fuqha, li RAMONA PORTELLI mhux għażlitu hi, imma għażel lilha hu. Ħallejt f ’idejha sabiex Kull persuna fid-dinja hija uni- telabora aktar. “Dan l-istil ġie ka. Kulħadd għandu l-istil tiegħu qisu waħdu għax inħobb il-kulur u minn barra ma nkunux nafu iswed. Jien hekk ġrali qisu l-istil minn xiex tkun għaddejja per- sab lili u mhux jien fittixtu.”

Dan l-aħħar Marija bdiet tifsuna. Dan l-aħħar sirt naf bi tfajla li tħobb tilbes ilbies gotiku, foka u tilbes stil ta’ lbies gotiku. filwaqt li tbati wkoll mill-kun- Ridt inkun naf x’jaffaxinaha fih dizzjoni tal-fanconi anemia. u kif tħajret. “Bażikament mhux Tkellimt magħha waqt din l-in- niffoka fuq dan l-istil, imma pertervista sabiex niskopri aktar dwarha u dwar id-determinazzjoni li għandha.

Għandha 29 sena, mill-Ħamrun u toqgħod Ħ’Attard. Bħala passatempi għandha ħafna Jiena meta kont - tħobb issajjar, iddur bil-pets tagħha, tħobb issegwi ħafna żgħira kont l-football u r-wrestling, tħobb nimmaġina li ser iż-żfin, tagħmel il-crafts u xi kultant tpinġi xi ħaġa u anke tikteb ikolli futur ferm xi ħaġa wkoll.

Bħala persuna outgoing ħafdifferenti milli na u tiprova tifhem lil kulħadd, ninsab illum. fejn tista’ tagħti parir. Tqis ruħha open-minded ħafna, imma xi Jien l-importanti kultant bħala persuna ħdejn li nieħu ħsieb nies tamparha tħossha stramba, minħabba li xi kultant taħsibha saħħti kemm ftit l-antika, imma tħobb idnista’, ħalli daħħaq ħafna.

L-istil ta’ lbies gotiku għażel lilha hu stess Marija ssostni li ċertu affarijiet li tħaddan u tħobb tilbes ġew aw-

nkompli ngawdi lil ommi u lil oħti u l-annimali tiegħi wkoll

ess li nħobb ħafna l-kulur iswed, hemm ċertu disinji ta’ stili li qishom jaqgħu taħt din il-kategorija. Jien jaffaxxinani dan l-istil għax għandek varjetà kbira ta’ x’jista’ jogħġbok għax hemm ħafna subcultures ta’ rock. Jien li jogħġbuni huma punk/rock u victorian l-iktar. Il-victorian huwa stil iktar klassiku li jikkonsisti fi ħwejjeġ li jkunu lbiesi twal u elaborati bil-bizzilla.

Bażikament imsemmi victorian style għax jikkonsisti fi stil talera Vittorjana. Imbagħad punk rock jikkonsisti f ’ġakketti tal-ġilda, boots tal-ġilda u ħafna spikes jew ħoloq, ktajjen, chockers, head pieces, arm bands, braclets u aktar. Issa gothic huwa subculture oħra li punk/rock għandek varjetà ta’ x’tista’ tilbes u mhux iswed biss, imma gothic.

Il-maġġoranza kollox iswed jew maroon u iswed iktar dark, però jien inħobb gotiku u anke punk/ rock għax inħoss li m’għandekx tkun monotonu,” bdiet tispjegali Marija.

Il-kuraġġ nofs il-fejqan Ta’ min jgħid li Marija twieldet b’din il-kundizzjoni, iżda skoprietha fuqha fis-sena 2013.

“Biex inkun preċiża, twelidt b’kilwa waħda u ndunaw meta ħames minuti, u minn dakinhar kelli 12-il sena, għax kelli 107 bqajt immur għal follow-ups u deni. Kont ġejt salvata fl-aħħar darba sabu l-fwied ftit maħmuġ u batuni għand tabib u dan ordna test biopsy biex jaraw minn fejn kien ġej għax kelli ċ-ċelloli l-ħomor kbar 149 fejn suppost ikunu bejn 85-90 u huma ħasbu li għandi leukemia allura mill-biopsy ġejt diagnosed bil-fanconi anemia u kull sena rrid magħmel il-biopsy biex jaraw fiex ninsab jekk ikunx progressa jew le.

Personalment nipprova ngħix ġurnata b’ġurnata u kemm jista’ jkun ma nħallix dawk l-affarijiet jaffettwawli ħajti għalkemm li hemm hemm, imma jekk ma nżommx soda ma nirkupra qatt inkella u l-kuraġġ nofs il-fejqan jgħidu. Nifimha wkoll li oġġett inħallih jieħu ż-żmien tiegħu u la jien bħalissa ninsab fi stat dormant, ħassejt li ma jaqbillix nieħu riskju,” bdiet tgħidli.

Tixtieq ukoll tagħmel awareness fuq il-kundizzjoni li għandha, li sa fejn taf hi m’hawnx wisq bħalha f ’Malta. Fil-fatt Marija tbati mill-fanconi anemia. Bażikament hija bone marrow failure u tkun suġġetta għal ħafna solid tumors and cancers u persuni hekk ma tantx ikollhom ħajja twila. Ħallejt f ’idejha sabiex tikkummenta dwar dan il-fatt tal-ħajja dwarha. “Nixtieq noħloq awareness fuq il-fanconi anemia għax għalkemm ma nidhirx li għandi kanċer, xorta hemm qiegħed l-oġġett. Naf li ħajja twila m’hemmx, però xorta ma naqtax qalbi. Nagħmel kulma nista’ u niekol ċertu ikel biex ngħin lili nnifsi u nipprova nevita li jipprogressa fl-affarijiet l-oħra u fl-istess ħin inkun qed intawwal iż-żmien ukoll,” sostniet miegħi.

Fis-sena 2014 telgħet Londra biex jagħmlulha t-transplant, imma kienet irrifjutat għax kien riskju kbir. Fil-fatt tgħallmet li kelb rieqed ma tqajmux u li l-ewwel tabib huwa int stess tiegħek innifsek. “Għandek tkun int għax żball tat-tabib imut miegħek. Ifhem il-futur ħadd ma rah. Jiena meta kont żgħira kont nimmaġina li ser ikolli futur ferm differenti milli ninsab illum. Jien l-importanti li nieħu ħsieb saħħti kemm nista’, ħalli nkompli ngawdi lil ommi u lil oħti u l-annimali tiegħi wkoll.”

Illum il-ġurnata Marija għadha l-istess, tbati bl-istess kundizzjoni. Hija xi ħaġa parti midDNA tagħha li ma taħdimx sew u sforz t’hekk ’il quddiem jista’ jkollha leukemia u ħafna solid tumours u cancers. Tkellimt magħha dwar jeżistix xi tip ta’ progress għaliha u kif qed iġġorrha magħha din il-kundizzjoni.

“Ifhem l-Amerka qed jippruvaw minn kollox biex jagħmlu progress fuq il-fanconi anemia, però l-ikel huwa importanti ħafna għax jekk tiekol tajjeb u kif suppost tkun qed tgħin lilek innifsek b’tali mod li ma jipprogressax il-kanċers u t-tumuri l-oħra.

Jien personali ma tinkwetanix, imma jekk ikun hemm xi ħadd li jkollu grazzja miegħi imbagħad ngħidlu x’għandi u jitlef l-interess u dik iva tinkwetani ftit. Però m’għadnix nagħti kas u lanqas qed infittex relazzjoni għax naf li l-oġġett li għandi huwa ta’ responsabbiltà u naf li tkun iebsa għal dik il-persuna li ma tkunx għaddiet minn dawk l-affarijiet.

Tkompli f’paġna 13 >>

13

01.07.2018

kullhadd.com >> Tkompli minn paġna 12

Imbagħad jara jekk jaqtax lura, imma nifhimhom ukoll, għax jien għażilt li nibqa hekk,” stqarret miegħi.

Sirt naf ukoll li fl-1 ta’ Mejju d-dinja tiċċelebra National Fanconi Anemia Awareness Day. Fil-fatt Marija tixtieq li din il-ġurnata tkun rikonoxxuta hawn Malta. “Nixtieq li n-National fanconi anemia day tkun rikonnoxxuta f ’Malta għax f ’dik l-istess ġurnata jkun hawn ħafna avvenimenti u anke ħafna parties u forsi jekk ikunu jafu b’din l-awareness forsi min għandu bħali ma joqgħodx jitla’ Londra u forsi jiġbru xi ħaġa ħalli min ikollu bżonn ċertu trattamenti almenu jsiru f ’Malta stess,” stqarret miegħi.

Minn dejjem kienet tħossha differenti fl-istil tagħha Erġajt qbadt id-diskursata dwar l-ilbies gotiku, u sirt naf li minn dejjem kienet tħossha differenti fis-sens tħobb diski stil classic rock u heavy metal. Tħobb dak li jikkonċerna wet look u l-ġilda, tħobb ħafna imsielet u tattoos, u tħobb tagħmel il-kuluri f ’xagħarha, allura kollox ma’ kollox jaqa’ stil gotiku awtomatikament.

B’hekk ridt inkun naf kif taħseb li jħarsu lejha in-nies li jarawha.

“Hekk hu, minn dejjem kont inħossni li jien miġbuda lejn affarijiet differenti min-normal.

Bħala diski nħobb kollox speċjalment golden oldies, RnB, rap pop, commercial classic rock, u ovvjament il-heavy metal, rock, progressive li jaqgħu taħt rock.

Inħobb id-dehra tal-ġilda jew wet-look li jien trabbejt f ’dik l-era tad-disgħinijiet li kienet moda ħafna dak iż-żmien u forsi b’hekk kienet taffaxxinani u dak iż-żmien ħafna tfajliet u ġuvintur kienu jilbsu l-imsielet u jien dak iż-żmien kelli xi seba’ jew tmien snin u lil ommi kont ngħidilha li meta nikber nagħmel misluta f ’imnieħri u tattoo u ommi kienet tirrabja u kienet tgħidli dawk mhux lady look - dawk huma imbarazz u l-ewwel l-iskola għax inkella mingħajrha ma ssibx xogħol sew kif jixraqlek,” stqarret miegħi.

Għandha 21 misluta fuqha Qabel ma mort għal din l-intervista, kont naf li Marija għandha 21 misluta fuqha.

Tnejn minnhom għamlithom hi stess li huma ta’ xufftejha u l-aħħar waħda riċenti f ’imneħirha. Kont naf ukoll li l-imsielet bdiet tilbishom minħabba li meta kellha 11-il sena kellha bżonn hearing aids u peress li kellha xagħarha qasir, it-tfal tal-iskola kienu jgħajruha u jibbuljawha. B’hekk kienet tablet lil ommha li trid ittaqqab widnejha kollha sabiex in-nies meta jħarsu f ’widnejha tipo jgħidu l-marelli kemm għandha imsielet, u mhux jgħidulha hemm x’għandha f ’widnejha b’referenza għall-hearing aid. Ħadt il-kummenti tagħha proprju dwar dan il-fatt. “Għandi tmien imsielet

f ’widnejja tal-lemin u tmienja oħra fix-xellug, waħda fiżżokra, waħda fl-eyebrow, waħda f ’xuftejja u tnejn oħra. Sakemm kelli 12-il sena par imsielet biss kelli, imbagħad spiċċajt kelli bżonn il-hearing aids u peress

li l-iskola kienu jgħajruni bihom niftakar kont għedt lil ommi li għandi idea x’nista’ nagħmel biex ma nibqax ngħaddi minn dan it-tgħajjir u meta għedtilha li nixtieq intaqqab widnejja kollha t-tnejn li huma kienet qablet

mal-idea tiegħi u hekk kien sar, imma għalkemm għamilt pass biex nevita l-bullying u t-tgħajjir u fl-istess ħin ngħatti difett, ġara li meta jien immur intaqqab misluta inħoss ċertu relief u minn hemm spiċċajt għamilt

ta’ mnieħri, aktar tard taqqabt ta’ xuftejja jien stess u ftit xhur wara mort nagħmel taż-żokra u wara ta’ għajnejja u ta’ mnieħri riċenti. Ma jiddispjaċini xejn li għamilthom għax għadhom sal-lum jistaqsuni kemm għandi msielet fuqi. Però d-differenza hija li llum il-ġurnata ngħidilhom jien in-nies li għandi l-hearing aids u għalkemm għaddejt minn tgħajjir u bullying fuqhom, xorta nħossni kuntenta li għandi l-hearing aids,” sostniet miegħi.

Fl-aħħar ta’ din l-intervista, Marija għaddiet messaġġ għall-qarrejja kollha. “Il-messaġġ tiegħi huwa li jekk tixtieq tagħmel xi ħaġa għamilha għax ma tafx għada x’ser jiġri – kemm jekk hija opportunità ta’ xogħol, sew jekk tixtieq tkun avventuruż f ’xi ħaġa. Aqbad u għamilha għax kapaċi llum tgħid nagħmila sena oħra u kapaċi s-sena ta’ wara jinqala’ xi ħaġa u dawk l-affarijiet kollha li tkun xtaqt tagħmel jibqgħu biss xewqat.

Nixtieq ukoll ngħid biex ma niġġudikawx mill-apparenza għax ikun hawn ħafna li jkunu tuffieħ ikrah minn barra, imma sabiħ minn ġewwa u hawn min ikun tuffieħ sabiħ minn barra imma ikrah minn ġewwa,” temmet tgħid Marija.

14

01.07.2018

L-INFLUWENZA FRANĊIŻA F’MALTA IR-RAĦĦALA TMEXXEW MINN SAĊERDOT BIEX ĦADUHA KONTRA L-FRANĊIŻI L-okkupazzjoni Franċiża f ’Malta damet sentejn biss; bejn l-1798 u l-1800. Il-Franċiżi ħadu Malta taħt idejhom wara li l-Ordni Ġerosolmitan ċeda l-Gżejjer Maltin lil Bonaparti f ’Ġunju 1798. Kif laqtet lill-Maltin l-okkupazzjoni Franċiża? X’kien hemm ħażin u x’kien hemm ta’ benefiċċju f ’din l-okkupazzjoni? Jagħtina aktar tagħrif l-istoriku Dr. Charles Xuereb.

Minn Charles B. Spiteri

kullhadd.com

Fis-sentejn okkupazzjoni ta ħwejjeġ: qerdu n-nobbiltà u fewdali u l-inkwiżizzjoni. K kollu l-Maltin ta’ dak iż-żm

Mhux kif setgħu iżda kif filmal-11,000 (segwaċi ta’ Vassa b’dirgħajn miftuħa. Malli ni Liberatore, Eroe (ara ritratt) rappreżentaw lill-Knisja) aċċe sjoni tal-Gvern (qisu kabinett ħatru fl-ewwel kunsilli lokali uffiċjalment fit-12 ta’ Ġunju erba’ mexxejja Maltin, li tfisse tolqothom għall-ewwel darba zjonali Franċiża – saret l-eww Ġwann, li Bonaparti għaddieh Dakinhar il-gvern ta d-dota lil festi kbar fil-Belt li damu sejr l-poplu kien imdejjaq. L-Inkwi wasal hawn Bonaparti.

Jingħad ukoll li kienu l-Fran għal kulħadd u ppermettew pubblikazzjoni ta’ ġurnal m ta’ ġgant ’il quddiem?

Il-pjan edukattiv kien jinkludi skola primarja b’xejn barra l-Ingliżi f ’Malta. L-ewwel pa ja pubblika beda kważi 80 sen f ’Malta kien Le Journal de Malte wa li kienu jaqraw nies tal-isko

Kemm tara li ħadmet l-influ

Is-sens Repubblikan li ġabu l-F ta’ nies tal-belt, jiġifieri edukat tal-Belt u l-Kottonera – mad tal-kleru u ċerti nobbli tal-Im ħbub, il-Franċiżi pinġewhom x reliġjużi) li kienu jgawdu minn iż-żmien (mhux l-Isqof Labin l-Kanonku Caruana quddiem kontra dawk li introduċew is-s ja kienu jiffurmaw 60% tal-po 100,000. Il-maġġoranza rebħe

Kif kienu r-relazzjonijiet be il-Franċiżi?

Malli wasal Bonaparti ħoloq aqa’ mal-kappillani u l-kapijie erazzjoni biex il-poplu jagħm las għas-sagramenti, għall-qud kollox talab lill-patrijiet, li ġa k jagħtu tnejn minnhom lill-istat jn. Wegħidhom li ma kien se jk (ma ninsewx li kienet bis-saħħ reġgħet ħadet prominenza fi F

Kif tħares lejn il-fatt li l-Fra tal-knejjes biex dewbu minn meta beda faqar kbir?

Din gidba. Hemm kuntratti n il-Kurja kienet ftiehmet mal-G Ġwann għall-użu esklussiv somma (f ’fidda, flus, eċċ) lill trazzjoni. Mir-rekords serji li tammonta għal xi 29,000 ew tar tagħti mill-fided li kellha, kienu ġa bdew idewbu friek meria, għax ma kellhomx fl ġedditu wara li telqu l-Fran San Ġwann, biex ma jmorr glikan, kif xtaqu aktar tard. minn xi suldati Franċiżi (u m ta għal affarijiet żgħar min meta kien għadu hawn, or jal tal-armata talli pprova j vent ta’ Santa Katerina l-B l-Ordni falliet u bdiet tidd Il-wasla ta’ Napuljun f’Malta

Taħseb li kien żball kb Vaubois jmexxi lil Mal

Dokument li jagħti dritt ta’ użu esklussiv ta’ San Ġwann (li kien tal-Ordni u fl-1798 kien sar tal-gvern Repubblikan) lill-Knisja ta’ Malta

Il-Ġeneral Vaubois kien jagħmel żbalji fit-tmexx

15

01.07.2018

kullhadd.com

al-Franċiżi fostna, wettqu bosta u l-iskjavitù, neħħew is-sistema Kif setgħu irreaġixxew għal dan mien?

-fatt ġabu ruħhom. Nafu li tal-anqas alli) u xi 50 kavallier Franċiż laqgħuh iżel id-Dwana laqgħuh b’għajjat ta’ ). Tmien Maltin imlaħħqa (tnejn jirettaw li jiffurmaw parti mill-Kummist) magħmul minn 10 ministri; 60 inta’ dal-gżejjer. Il-Franċiżi ħadu Malta bi ftehim iffirmat mill-Ordni u minn er li l-Maltin ħadu sehem f ’deċiżjoni li fl-istorja. Fl-14 ta’ Lulju – festa nazwel quddiesa mill-Isqof ta’ Malta f ’San h lill-Kurja biex tużah esklussivament. erba’ koppji Maltin u Għawdxin. Saru rin sat-tlieta ta’ filgħodu. Ma jidhirx li iżizzjoni kienet ġa spiċċat Ruma, qabel

nċiżi li introduċew l-edukazzjoni w li jkun hawn l-ewwel mill-Maltin. Tara dawn bħala passi

i dak li kien ippropona Vassalli: 15-il modernizzazzjoni tal-università (taħt ass serju lejn edukazzjoni elementarna wara). L-ewwel ġurnal li qatt ħareġ e f ’Lulju 1798. Kien bit-Taljan (il-lingola) u l-Franċiż.

uwenza Franċiża f ’pajjiżna?

Franċiżi kien mixtieq min-numru kbir ti, professjonisti, negozjanti u abitanti dwar 40,000. Fl-irħula, fil-maġġoranza mdina, li kienu jħaddmu r-raħħala bilxjaten li riedu jieħdu l-privileġġi (mhux n fuq dahar il-poplu. Il-Kurja ta’ dak ni li baqa’ l-Belt waqt l-Assedju, iżda m nett) mexxiet lir-raħħala ‘injuranti’ sekularizzazzjoni. In-nies tal-kampanopolazzjoni, li kellha total ta’ madwar et.

ejn il-Knisja u l-istat fi żmien

rapport pożittiv ferm mal-isqof. Iltet reliġjużi kollha u talabhom il-koopmel qabża għall-aħjar u ma jibqax iħalddies u kull servizz ieħor reliġjuż. Fuq kellhom tliet kunventi għal kull Ordni, t biex jinbidlu fi skejjel u sptarijiet b’xekun hemm ebda theddida għar-reliġjon ħa ta’ Bonaparti li r-reliġjon Kattolika Franza aktar tard).

anċiżi ħatfu d-deheb u l-fided nhom għall-flus ta’ dak iż-żmien

notarili fl-arkivji tal-Imdina li juru kif Gvern Repubblikan, li talli rċeviet San tal-Knisja Kattolika, il-Kurja tagħti l-gvern biex ikollu flus għall-amminisi nżammu mill-Franċiżi, din is-somma wro tal-lum. Il-Knisja għażlet li l-ak, li kienu jiddewbu fi flus (il-Kavallieri ket u skieken tal-fidda tas-Sacra Inferflus iżjed). Dal-kuntratt notarili l-Kurja nċiżi biex issaħħaħ id-dritt tal-użu ta’ rux joħduh l-Ingliżi għall-Katidral An. Minn riċerka tiegħi, serq minn knejjes mhux bħala policy tal-gvern) jammonnn xi erba’ knejjes. L-istess Bonaparti, rdna l-fuċillazzjoni immedjata ta’ uffiċjisraq xi ħaġa ma’ tliet suldati mill-kunBelt. Il-faqar kien inħoloq l-iżjed meta dejjen.

bir li tħalla l-Ġeneral Claude lta fl-assenza ta’ Napuljun?

Malti kixef lil Dun Mikiel Xerri, Gugliermo Lorenzi u oħrajn wara li falla l-kumplott ta’ Jannar tal-1799, dawn għaddew ġuri militari f ’żona tal-gwerra, fejn il-piena tkun dejjem il-mewt. Dun Mikiel, lettur tal-filosofija fil-Belt, li kellu simpatiji Russi (bħal Lorenzi) għax kien jara fihom qawwa Nisranija kontra r-Rivoluzzjoni Franċiża, issogra bil-kbir. Din prova oħra ta’ kemm il-qawmien tal-1798 kien immexxi minn saċerdoti politiċi, fosthom l-Arċipriet Cassar f ’Għawdex u madwar 12-il kappillan ieħor. Sa dak iż-żmien il-Knisja, inkluż il-Vatikan, kellha interessi kbar materjali. F’Malta kienet proprjetarja ta’ terz tal-art u kien moħħha fil-ġbir tal-flus u t-taxxi. Ir-raħħala kienu l-fidili ideali. (Ara t-tieni kapitlu tal-ktieb tiegħi France in the Maltese Collective Memory, għal dettalji fuq dan l-aspett.) Vaubois irritorna fl-armata fi Franza u wara laħaq senatur. Hu stmat fost l-aqwa ġenerali Napoleoniċi, tant li ismu jidher mal-kbar fl-Arc de Triomphe f ’Pariġi. Aktar kontroversjali kien St Jean d’Angely li spiss kien jikklaxxja ma’ Bosredon Ransijat (Eks Teżorier tal-Ordni). Dawn kienu l-uniċi Franċiżi fil-kabinett tal-ministri. Meta telaq d’Angely laħaq Doublet, Eks Segretarju tal-Gran Mastru. Doublet kien miżżewweġ Maltija u l-kunjom għadu ħaj.

ta, l-aktar minħabba l-Port il-Kbir, ma kienx importanti daqstant.

Naraw dan iseħħ ukoll fi żmien l-Assedju l-Kbir tal-1565. L-Ottomani l-Birgu riedu mhux Għawdex li ma kienx difiż (niġu f ’dan lanqas l-Imdina ma interessathom). L-Arċipriet Cassar qatt ma għamel xejn li jurta lill-Ingliżi u għalhekk din it-tranżizzjoni kienet aktar simbolika, tistenna fil-lista ta’ prijorità.

X’riedu jħallu fil-kapitulazzjoni tagħhom, il-Franċiżi?

It-Trattat ta’ Amiens fl-1802 kien għadda lura Malta lill-Ordni taħt il-ħarsien ta’ Franza u l-Ingilterra. L-Ingilterra lagħbitha li se toħroġ minn Malta iżda kienet għadha mhix ċerta żżommx Sqallija jew Malta għall-futur. Għaddiet iż-żmien b’kulħadd, l-aktar bir-Russi biex tibqa’ hawn. Il-Maltin ma ridux imorru lura taħt l-Ordni għax din kienet falluta u despotika. Il-partit tal-Franċiżi kien għadu qawwi u kien hawn min riedhom jirritornaw (bħalma għamlu Korsika) iżda l-kontroll Ingliż kien aktar preżenti u Malta ma kinitx daqstant qrib Franza, fejn Bonaparti kellu pjani kbar fl-Ewropa.

Laqgħa li kellu Bonaparti mal-ambaxxatur Ingliż f ’Pariġi fl-1803 għamlitha ċara li l-Franċiżi xebgħu jistennew lill-Ingliżi jsegwu dak li ftiehmu f ’Amiens. Fil-fatt insibu li Bonaparti kien qal: aħjar tieħdu Monmartre (l-għolja f ’Pariġi) milli Malta. Waħda mir-raġunijiet li tfaċċaw il-Gwerer Napoleoniċi kienet Malta. Sintendi l-Ingliżi riedu jillegalizzaw il-pussess tal-gżejjer Maltin; stennew li jingħeleb Napuljun fl-1815, bagħtuh Santa Liena fl-eżilju u fil-Kungress ta’ Vjenna ssiġillaw li dal-gżejjer isiru tagħhom ‘bħala kumpens’ bla ma qatt ikkonsultaw mal-Maltin stess. Id-dikjarazzjoni li hemm fuq il-Main Guard fiha nofs verità għax kif setgħu jkollhom ‘l-imħabba tal-Maltin’ meta dawn saru jafu li arthom saret legalment tal-Ingliżi kważi erba’ snin wara, f ’Diċembru tal-1818?

L-Ingliżi kemm taw kas tat-trattati li kienu saru mill-Franċiżi f ’isem il-Maltin?

Mhux wisq għalkemm intebħu li l-bidliet li introduċew il-Franċiżi mil-lum għal għada biex jieħdu l-kontroll ċiviku minn idejn il-Knisja riedu jżommuhom u jsostnuhom fuq żmien itwal. Naraw għalhekk ir-reġistrazzjonijiet ċivili, il-qtugħ minn mal-Arċidjoċesi ta’ Palermo, il-kontroll fuq kemm il-Knisja tista’ żżomm proprjetà li tingħatalha wara mewt xi ħadd, l-arresti u l-ġurijiet Kurjali…dawn kollha ġew kif kienu fi żmien il-Franċiżi. Saħansitra l-Ingliżi ħolqu rapport dirett mal-Vatikan fejn kisbu influwenza kbira fuq min jintgħażel Isqof ta’ Malta. Sintendi l-Vatikan ma riedx inaffar lill-Ingliżi minħabba li kien qed jitħabat biex jikseb drittijiet dejjem akbar għall-Kattoliċi fl-Ingilterra Protestanta. Allura nstab mezz diplomaDawk li kienu favur il-Franċiżi, fosthom Mikiel Anton tiku li kien jaħdem. Wara l-guffaġni li biha l-Ingliżi ħadu Ġibilterra Vassalli, kif pattew għas-simpatija tagħhom meta l-Franċiżi seklu qabel, fejn serqu kulma sabu fil-knejjes Kattoliċi u keċċew telqu minn Malta? lin-nies tal-post (Spanjoli) minn hemm, tgħallmu l-lezzjoni u ħakVassalli, li ħareġ mill-Belt lejn l-aħħar tal-1799, marid u bil-ġuħ, ġie mu lil Malta b’rispett kbir lejn l-awtorità ekkleżjastika biex jimmanarrestat, minn ħutu l-Maltin, marbut bil-ktajjen anki fl-isptar u fl- sawha. Bi tpattija, mill-Imperu kollu, il-Knisja f ’Malta kienet l-aktar aħħar eżiljat għal għomru. Dan qatt ma refa’ xi arma kontra l-Maltin protetta. iżda ebda Malti ħabib tal-Ingliżi ma daħal għalih, lanqas Caruana li kien Żebbuġi bħalu. Meta tħalla jirritorna fl-1820 ħadd ma ppro- Fiż-żmien li qattgħu Malta, jingħad li l-Ingliżi riedu vdielu għall-familja tiegħu u kellu jsib xogħol mal-Ingliżi li ħassew jieħdu l-Konkatidral ta’ San Ġwann biex iservi ta’ Katidral għalih, fosthom Hookham Frère (li għamlu wkoll professur tal-Malti għalihom, iżda ma setgħux minħabba xi ftehim malfl-Università) u s-Soċjetà Missjunarja Anglikana. Bl-iskuża li ma Franċiżi. Kemm hu minnu dan kollu? kellux ċertifikat ta’ żwieġ bil-Knisja, ma ridux jidfnuh f ’art sagra u kien biss chaplain Ingliż li difnu, aktarx il-Furjana, mal-Inglizi. Tant Il-Knisja għamlet sew li ġiebet id-dokument ta’ Bonaparti, li ta ikkundannawh li sal-lum għad ma tajnihx ġieħ b’monument il-Belt lill-Kurja fl-1798 biex turi li San Ġwann issa kien biss għall-użu bħala politiku demokratiku u patrijott Malti. Għarukaza! (Il-monu- esklussiv tagħha. Din salvat San Ġwann milli jsir Katidral Anglikan, ment ta’ Ħaż-Żebbuġ sabiħ, iżda juri lil Garibaldi). għalkemm il-Gvernatur kien jieħu l-ewwel post importanti fl-istess San Ġwann waqt funzjonijiet ewlenin. Ħasra li llum fil-Mużew Min kienu Emanuele Vitale u l-Kan. Franġisk Saverio ta’ San Ġwann imkien ma jidher dan id-dokument, li wara kollox Caruana għall-Franċiżi u kif baqgħu jitħarsu? għadda lill-Konkatidral ta’ San Ġwann lill-Maltin. Għarukaza oħra.

(Id-dokument jinsab fl-arkivji tal-Kurja Arċiveskovili l-Furjana – Vitale, nutar, kien ir-Rettur tal-Konfraternità ta’ San Ġużepp tar-Ra- ara ritratt). bat u Caruana Kanonku tal-Imdina. Caruana kien l-akbar negozjant tal-qoton fil-pajjiż. Vitale mexxa l-bidu tal-qawmien meta nqatlu Hu minnu li l-Ingliżi ma riedu indħil minn ħadd u mexxew Masson u s-60 suldat Franċiż l-Imdina. Wara biċċruhom, ħarquhom lill-Maltin min imneħirhom u kif riedu huma? Eżempju: u kielu l-fwied tagħhom. Caruana ħatar lilu nnifsu Ġeneral tal-Maltin saħqu għall-ilsien Ingliż u għamluh wieħed uffiċjali malu ġab lill-Ingliżi f ’Malta. Barra l-privileġġi li reġa’ kiseb kien żgur Malti u ma tantx ħallew libertà lill-poplu. jaqbillu għan-negozju jekk ibigħilhom il-qoton għall-qlugħ tal-flotta.

Pattewlu meta aktar tard laħħquh Isqof.

Malli ħadu Malta minn idejn il-Franċiżi l-Ingliżi urew li ma ridux iħallu lill-Maltin imexxu – ħallewhom barra u keċċewhom minn kull Qabel telqu minn Malta, il-Franċiżi taw ċerti drittijiet lillpost ta’ influwenza. Spiss jiġu kkwotati petizzjonijiet b’dikjarazzjoniMaltin, fosthom li l-Konkatidral jibqa’ tagħhom. Kemm sewa jiet tad-drittijiet tal-Maltin lir-re u lill-Parlament Ingliż bla suċċess dan il-ftehim? mal-bidu tas-seklu 19. Dawn aktar kienu rizultat ta’ piki u manuvrar għall-poter bejn uffiċjali Ingliżi, l-aktar bejn Ball u Eton. Dan talFuq San Ġwann ġa weġibt. Bidliet li żammew l-Inglizi kienu r-reġis- aħħar kien ried post Ball u kien ixewwex u jiffinanzja nies bħal Borg trazzjoni ċivili tat-twelid, taż-żwieġ u tal-mewt kif ukoll kontroll fuq Brared u oħrajn biex juru li l-Kummissarju Ball ma kienx imexxi kemm il-Knisja tista’ tibqa’ takkwista proprjetà bl-iskuza li ttella’ sew. Kien George Mitrovich li tella’ l-ewwel petizzjoni serja Lonn-nies mill-purgatorju wara li jmutu. Malli ġie l-ewwel gvernatur Bri- dra fl-1835. Il-kwistjoni tal-Lingwa, twila, u sseħħ l-iżjed mal-qalba tanniku keċċa ċ-ċivil kollu, għax allega li l-Maltin ma jafux imexxu lil- tas-sekli 19 u 20 sa ma fl-1934 il-Malti ngħata għarfien uffiċjali blhom infushom. Spiċċat kull tmexxija rappreżentattiva mill-Maltin (u għan li l-Ingliż jidħol warajh. Mussolini għamlilhom pjaċir akbar domna sal-1921 biex reġgħet tfaċċat, wara s-7 Giugno). Spiċċaw kis- meta xeħet il-bombi fuq Malta fit-Tieni Gwerra. biet ċivili oħra bħad-divorzju. Waqfet is-sekularizzazzjoni, għax l-Ingliżi ħasbu li l-aħjar iħallu lill-Maltin medhijin bil-festi reliġjużi (kien Fit-Trattat ta’ Amiens, fl-1802 kien deċiż li Malta tingħata hawn 90 festa fis-sena) basta ma jindaħlulhomx fit-tmexxija militari/ lura lill-Ordni tal-Kavallieri, iżda l-Maltin ma xtaqux dan isir. navali. Ħasra li l-bidliet mgħaġġla li ġabu l-Franċiżi Repubblikani taw Huma talbu li hawn jibqgħu l-Ingliżi, basta l-politika lok lill-knisja materjali ta’ dak iż-żmien u aktar tard lill-Ingliżi joħolqu tal-pajjiż imexxuha l-Maltin. Dan ma ġarax. Għaliex u kien mibegħda lejn dawk li riedu joħorġu lill-pajjiż mill-Medjuevu. għalhekk li Malta saret kolonja?

Il-Franċiżi riedu jħallu kitba u suldati bħala rahan sa ma jħallsu lura l-flus li ħadu mill-bank tal-Frumentaria biex imexxu Malta, iżda l-Ingliżi ma ridux lill-Maltin jidhru fuq il-ftehim, ma jmurx wara jkollhom xi drittijiet għal arthom! Minħabba li l-Ingliżi damu ħafna mpikati mal-Franċiżi fuq kull front (fuq kollox ma niżżluhiex li kienu għenu lill-Amerikani jiksbu l-Indipendenza fl-1776) f ’Malta tawhom dejjem isem ħażin, anki meta min-nofs is-seklu 19 (il-Gwerra tal-Krimea) saru alleati f ’kull kunflitt mondjali. Il-Knisja f ’Malta, taħt l-Ingliżi, kellha bosta privileġġi protetti u għalhekk kien jaqblilha tibqa’ tgħawwi kontra l-Franċiżi u takkużahom li riedu jeqirdu lir-reliġjon.

Meta l-Ingliżi ġew Malta bħala protetturi, ħallew l-amministrazzjoni f ’idejn l-Arċipriet Saverio Cassar f ’isem Ferdinandu III ta’ Sqallija u Għawdex baqa’ indipendenti sa ma Cassar tneħħa mill-poter mill-istess Ingliżi tliet snin wara.

Kien etiku li jsir hekk?

n nobbli, serju f ’xogħlu u ma nsibuhx xija militari. Meta sieħeb tal-konfoffa Aktar minn etika hi strateġija militari. Għawdex, f ’relazzjoni ma’ Mal-

16

01.07.2018

kullhadd.com

NGĦINU WKOLL

Mid-Djarju ta’

MARIO

FAVA

Nazju n-Nazzjonalist Il-Ħamis 21 ta’ Ġunju Minkejja l-ftehim li għamilna jiena u Ġorġ tal-ħanut ta’ ħdejna, biex dawn l-erba’ ġimgħat tat-Tazza tad-Dinja ma nitkellmux fuq politika, illum Ġorġ ma żammx kelmtu. Mhux talli ma żammx kelmtu, talli nfaqa’ waħda nobis.

Ngħid is-sewwa ma għedtlu xejn u kkompatejtu għax jien naf kemm iħobbhom il-kaċċa u l-insib u kien proprju għalhekk li kien sar Laburist għax huwa dejjem isostni li l-partit tagħna daħaq bihom lin-nassaba u lill-kaċċaturi. Kif rani qalli biex nibgħat nixxejjer lil Simon Busuttil talli qal li aħna lin-nassaba u lill-kaċċaturi dejjem il-verità għednielhom. Fil-verità Ġorġ għandu raġun jeħodha kontra Simon Busuttil għax anke jien niftakar lil Simon Busuttil, lill-kbir Eddie u lill-oħrajn kollha jgħidu lill-kaċċaturi u lin-nassaba li bis-sħubija ta’ Malta fl-Unjoni Ewropea kienu se jibqgħu jonsbu u jikkaċċjaw kif għamlu dejjem.

Kien ġie anke wieħed Ġermaniż, Verheugen (jew xi ħaġa hekk kien jismu), li wkoll kien wegħedhom l-istess ħaġa. U Ġorġ mhux lakemm jinsa, man! Għalhekk ħallejtu jiżvoga u ma kellimtu xejn.

Il-Ġimgħa, 22 ta’ Ġunju Smajtha tfaqqa’ man! Mhux biss il-Kap tal-partit glorjuż tagħna Adrian Delia qiegħed jeħodha kontra Chris Fearne u sħabu fuq l-embrijuni, imma issa anke l-Moviment Nisa Partit Nazzjonalista ħarġu jattakkaw lil Chris Fearne. Xejn xejn, sirna nafu li dawn in-nisa Nazzjonalisti għadhom jeżistu għax ngħid għalija kont ili ma nisma’ bihom għax il-coffee mornings, issa qegħdin ikunu organizzati minn Robert Arrigo u mhux minnhom.

U sewwa għamlu li qalu li huma mhux bħan-nisa Laburisti għax dawk, kif mistenni, ħarġu jappoġġjaw lill-Gvern. Insomma kellna prova oħra li mhux billi jgħidu Pierre Portelli u l-Viċi Sindku ta’ San Ġiljan, bħalissa dan il-partit glorjuż tagħna huwa magħqud daqs qaqoċċa. U b’din l-għaqda sħiħa, żgur li se nagħmlu passi kbar ’il quddiem u mhux billi jgħid Clyde Pule, jien ma’ kull jum li jgħaddi qiegħed nikkonvinċi ruħi li 11-il xahar ieħor tkaxkira nagħtuhom.

Is-Sibt, 23 ta’ Ġunju Ikolli ngħid li mnalla li bħalissa qiegħda tintlagħab it-Tazza tadDinja għax ħafna min-nies ma tantx qegħdin jagħtu kas dak li qiegħed jiġri fil-Mediterran u kif qiegħed jaffronta s-sitwazjoni l-Prim Ministru Joseph Muscat.

Wisq nibża’ li minn din ilkwistjoni kollha, Joseph Muscat se joħroġ aktar b’saħħtu. Ma nafx hux minnu, imma l-istamperija smajthom jgħidu li kien hu li ħa l-inizjattiva biex issir laqgħa fi Brussell għada, u m’għandniex xi ngħidu, b’dak Juncker dejjem

jilagħqu, din il-laqgħa se ssir.

Ovvjament, fi Brussell Joseph Muscat se jingħata ħafna prominenza minn ġurnalisti barranin, kif wara kollox ingħata f ’dawn l-aħħar ġimgħat millistazzjonijiet Taljani, u jien konvint li din il-ħafna prominenza se tkun qiegħda ssaħħu. Naħseb li l-Kap tal-partit tagħna bħali jaħseb u għamel sew li ħareġ jgħid li huwa jaqbel mal-pożizzjoni li qiegħed jieħu Joseph Muscat. Xejn xejn, Joseph Muscat ma jkunx jista’ joqgħod jiftaħar għax se jkollu jammetti li kellu lil Adrian Delia warajh.

Il-Ħadd, 24 ta’ Ġunju

Jipprtendi li nistiednu lil dawk li għadhom sejrin bil-kampanja kontra l-Kapo Adrian Delia!

Jippretendi li nistiednu lillViċi Sindku ta’ San Ġiljan biex joqgħod jispjega għalfejn qal li l-partit glorjuż tagħna qatt ma kien maqsum daqskemm huwa llum, x’kull waħda! Jekk qiegħed jippretendi dan kollu, jien ngħidlu bħalma qalulu Pierre Portelli u Clyde Puli: Mur ixxejjer!

It-Tlieta, 26 ta’ Ġunju Ikolli ngħid li sewwa kont qed inbassar li din il-biċċa talimmigranti lil Joseph Muscat eventwalment se tagħmillu ħafna u ħafna ġid. Spiċċa qiegħed ikun imfaħħar minn kulħadd għax, qegħdin jgħidu, huwa jaf x’inhu jagħmel u qiegħed jimxi mal-liġijiet u r-regolamenti. Kien hemm xi kaptan li ma qabilx miegħu, imma mill-bqija anke mexxejja ta’ pajjiżi ewlenin membri tal-Unjoni Ewropea kulħadd ifaħħru. Issa mhux dak Juncker biss qiegħed ifaħħru, imma qiegħed ifaħħru fost l-oħrajn il-President Franċiż Manuel Macron, li saħansitra ta l-impressjoni li ħallew kollox f ’idejn Joseph Muscat. M’għandix dubju li kien dak Juncker li qalilhom biex iħallu f ’idejh, għax dak minn kollox jagħmel biex jara lil Joseph Muscat jirbaħ fi kwalunkwe sitwazzjoni. Skont Ġorġ tal-ħanut ta’ ħdejna, Joseph Muscat irnexxielu jagħmel xi ħaġa li qatt ħadd ma rnexxielu jagħmel meta kkonvinċa lil numru ta’ pajjiżi biex jieħdu numru ta’ immigranti.

Malli qalli hekk qabel il-logħba ta’ bejn l-Arġentina u n-Niġerja kont pront fakkartu fil-ftehim ta’ bejnietna li waqt il-logħob ma nitkellmux fuq politika, imma hu kien pront weġibni li fuq din mhux biss l-appoġġ ta’ Juncker għandu Joseph Muscat, imma saħansitra tal-Kap tal-partit glorjuż tagħna.

Għalaqli ħalqi, man!

In-nanna dejjem kienet tgħidli biex qabel il-ħġejjeġ ma ninżax ilħwejjeġ. Għalhekk, illum, il-festa ta’ San Ġwann, u allura l-jum li fih in-nanniet u anke l-ġenituri tiegħi kienu jixegħlu l-ħġejjeġ, minn filgħodu erħejtilha lejn ilbaħar, mhux għax kien xi temp sabiħ, imma la kienet tgħidli hekk in-nanna, jien dejjem nipprova nieħu l-ewwel għawma fl-24 ta’ Ġunju. Qabel mort il-baħar, iżda, iċċekkjajt jekk Adrian Delia kienx se jkun xi mkien, imma mill-istamperija qaluli li llum se jkollu intervista fuq ir-radju.

M’għandniex xi ngħidu, ħadt ir-radju miegħi u qabel missejt mal-ilma, qgħadt nisimgħu. U mnalla, għax ħadt gost nisimgħu.

Jaf xi jgħid ir-ra[el, man! Kull nhar ta’ Ħadd qiegħed joħroġ b’xi waħda ġdida, biex jgħidilna x’soċjetà jrid hu, u ovvjament ilpartit glorjuż tagħna. Għalkemm ikolli nammetti li llum tkellem ftit tqil għalija meta qal li jrid soċjetà li jimpurtaha mill-ħolqien ta’ ħajja aħjar. Ma nafx, imma jien naħseb li kulħadd, kieku jista’, mhux jimpurtah biss mill-ħolqien ta’ ħajja aħjar, imma jipprova joħloq ħajja aħjar. Jekk mhux għal kulħadd, tal-anqas għalih innifsu.

Nispera li mhux hekk ried ifisser L-Erbgħa, 27 ta’ Ġunju il-Kapo!

It-Tnejn, 25 ta’ Ġunju Kif dar kontrina dak David Thake, man! Wisq nibża’ li mhux se jagħlaq ħalqu għax milli jidher huwa aktar minn determinat li jkompli jipprova jagħmel ħsara lil dan il-partit glorjuż tagħna. Ta’ spiss sar jaqbad battibekki sħan ma’ Pierre Portelli u Clyde Puli, kif fil-fatt għamel illum. Qalilna li huma dawn it-tnejn li qegħdin jiddeċiedu min għandu jieħu sehem fil-programmi politiċi fuq l-istazzjonijiet tagħna! Ngħid jien b’daqshekk, x’fiha! Mhux huma - bħala l-id il-leminija u l-id ix-xellugija tal-Kapo Adrian Delia - qegħdin imexxu l-partit.

X’jippretendi dan Thake! Li joqogħdu jikkonsultaw miegħu!

Jew jippretendi li fil-programmi tal-istazzjonijiet tagħna jkunu mistiedna dawk id-deputati li skont Pierre Portelli bl-imġiba tagħhom ġabu lill-partit glorjuż tagħna fl-istat li jinsab fih illum!

Kemm hawn min jaqta’ qalbu malajr, man! Mort sal-istamperija u kulħadd bil-geddum. Kulħadd issummat u mistagħġeb kif Joseph Muscat irnexxielu jiftiehem ma’ tmien pajjiżi tal-Unjoni Ewropea biex jieħdu numru ta’ immigranti li llum daħlu Malta fuq il-bastiment Lifeline. Saħanistra kien hemm min qal li nistgħu naqtgħu qalba mill-elezzjoni tal-Parlament Ewropew tas-sena d-dieħla.

Ippruvajt nagħmlilhom ftit kuraġġ u għedtilhom li m’għandhomx għalfejn jaqtgħu qalbhom għax kulma jridu jagħmlu li jibqgħu jfakkru li l-Kap tal-partit glorjuż tagħna appoġġjah. Anzi jmissna nagħmlu bħalma jħobb jagħmel Francis Zammit Dimech u ngħidu li Joseph Muscat għamel dak li għamel bis-saħħa tagħna għax konna aħna li daħħalna lil Malta fl-Unjoni Ewropea. Jekk nagħmlu hekk żgur li, kif ili ngħid jien li ma naqtax qalbi, nagħtuhom tkaxkira.

U mela naqtgħu qalbna!

President Sezzjoni Kunsilliera PL

Madwar id-dinja kważi 90 miljun tunnellata ta’ fdalijiet mill-ikel jiġu mormija fis-sena. L-ispiża f ’valur ta’ flus attribwita għal din il-ħela tlaħħaq kważi €143 biljun.

Din il-materja, mhix biss problema etika u ekonomika imma wkoll iddgħajjef ir-riżorsi naturali, li diġà huma limitati. Dan għaliex qed nikkunsmaw iktar milli għandna bżonn u allura qed naħlu dawn ir-riżorsi.

Din mhix materja tal-gvernijiet jew mexxejja tad-dinja. Kull wieħed u waħda minna għandhom rwol importanti wkoll u dan billi naħsbu u naġixxu b’mod preventiv sabiex innaqqsu din il-ħela, dan l-iskart.

Dawn jinkludu lil dawk li jipproduċu u jipproċċessaw l-ikel, bħal bdiewa, imprendituri li jaħdmu fil-qasam tal-manifattura u l-ipproċessar, kif ukoll dawk li jlestu l-ikel fi stadju lest għall-konsum tagħna, bħal dawk li jaħdmu fis-setturi tal-ospitalità, bejjiegħa u naturalment il-konsumatur innifsu.

Din il-problema ilha tiġi diskussa wkoll f ’fora Ewropea fejn uħud mill-għanijiet ewlenin, naturalment huma wkoll li wieħed jara l-interessi tas-saħħa taċ-ċittadini kif ukoll l-aspett ekonomiku u soċjali fuq l-ambjent inġenerali, inkluż l-annimali nfushom.

Il-Kummissjoni Ewropea qed tieħu din il-problema bl-akbar serjetà. Jekk jirnexxilna nnaqqsu l-ħela tal-ikel, dan jista’ jissarraf f ’vantaġġi sabiex jiġi mnaqqas ukoll ir-riżors li nużaw biex nipproduċu l-ikel. Li nkunu aktar effiċjenti jfisser inqas flus u inqas impatt ambjentali biex jiġi pproċessat u kkunsmat l-ikel.

Kull wieħed u waħda minna nafu li aħna wkoll qed nikkontribwixxu għal din il-problema. Hemm diversi inizjattivi li wieħed jista’ jieħu sabiex inkunu parteċipi b’mod li ngħinu sabiex nikkumbattu din l-isfida.

Il-Gvern irid jagħmel is-sehem tiegħu bħala stakeholder importanti u jista’ jibda mill-isptarijiet u mill-faċilitajiet korrettivi jew faċilitajiet oħra li fihom jipprovdi l-ikel b’xejn.

Is-supermarkets jistgħu jagħmlu l-parti tagħhom wkoll. Nagħti eżempju; għaliex dawk il-prodotti li għandhom ħajja qasira u jridu jiġu kkunsmati fi ftit ġranet minn meta jitpoġġew għall-bejgħ, jibqgħu hemm sal-aħħar ġurnata? Ma nistgħux naraw li dawn jinġabru għalihom minn jumejn qabel jiskadu u jiġu offruti bi prezz verament ridott?

Ma jistax ikollna sistema li forsi

dan l-ikel jiġi mqassam lil dawk li l-aktar għandhom bżonn, u b’hekk jiġi kkunsmat flokk jintrema’?

Il-lukandi huma stakeholder ieħor importanti. Nistaqsi: Se nibqgħu naraw menù tal-buffets b’kompetizzjoni bejniethom min se jagħmel l-ikbar varjetà biex jiġbed il-klijenti, imbagħad tara nies jimlew il-platt b’affarijiet li lanqas biss imissuhom?

Nifhem li ċertu ikel jerġa’ jintuża f ’forma differenti imma żġur li parti kbira minnu qed jispiċċa fis-sistema ta’ skart u aktarx fil-landfills tagħna.

L-istabbilimenti tal-ikel huma mutur ieħor ta’ ġenerazzjoni ta’ skart tal-ikel. Ftit tara stabbilimenti simili li fuq il-menù tagħhom iħeġġu lill-klijenti tagħhom biex jordnaw dak li se jieklu. Dawn għandhom jieħdu inizjattiva li flimkien jagħmlu kampanja sabiex iħeġġu l-klijenti tagħhom jordnaw biss dak li jifilħu jieklu.

Il-familja hija meqjusa bħala l-aħħar ħolqa f ’din il-katina.

Huwa imperattiv li meta mmorru nixtru, nagħmlu lista ta’ dak li rridu dik il-ġimgħa partikolari.

Lista ta’ x’se nikkunsmaw, x’se nsajru, sabiex nixtru biss dak li hemm bżonn. Il-mentalità li ħa nixtri biex ikolli m’għadhiex tagħmel sens. Irridu niftakru li meta nkunu qed narmu l-ikel dan ikun inxtara bil-flus. Flus li ma ġewx mix-xejn.

Forsi tajjeb wieħed jipprova jkun aktar avventuruż fil-mod kif isajjar u jħejji l-ikel tiegħu u tal-familja. Għandu jkun hemm aktar għarfien li minn ċertu fdalijiet li jibqa’ wieħed jesplora kif dak l-istess ikel jista’ jinkludih f ’riċetta oħra differenti minflok jarmih.

Nagħlaq ovvjament bl-edukazzjoni. Jeħtieġ ikun hemm aktar kampanji b’saħħithom ta’ edukazzjoni. Irridu nieħdu l-edukazzjoni f ’livelli oħra. Qed nitkellem pereżempju billi niggwidaw linnies kif għandhom jaħżnu l-affarijiet. Li ċertu affarijiet jekk se ddaħħalhom fil-fridge, awtomatikament qed tgħaġġel il-proċess biex dawn jispiċċaw qabel.

Edukazzjoni dwar x’għandu jinżamm f ’ċertu temperatura u le. B’hekk ngħinu sabiex intawwlu l-ħajja tal-prodott jew tal-inqas, naċċertaw li nieħdu minnu l-massimu ta’ żmien li jindika l-pakkett tiegħu.

Ejja flimkien nifhmu dwar l-urġenza li hemm billi nibdew nieħdu b’aktar serjetà din l-isfida li għandna quddiemna.

Il-Kunsilli għandhom rwol importanti x’jilagħbu f ’dan kollu.

Ejja nkunu iktar proattivi bħala l-eqreb istituzzjoni taċ-ċittadin.

Ejja nfittxu s-sapport tal-Ministeru konċernat u mmexxu flimkien kampanji b’saħħithom. Ejja nidħlu aktar fid-djar tan-nies tagħna u nagħmlu ċert li nwasslu l-messaġġ it-tajjeb. Jekk se nfallu aħna, se nkunu qed inħallu impatt u ambjent negattiv fuq dawk li ġejjin warajna.

17

MA TGĦALLMU XEJN 01.07.2018

kullhadd.com

EDITORJAL

M’hemmx dubju li dak li joħroġ minn dan il-każ hu li l-Partit Nazzjonalista baqa’ partit li ma tistax tafdah f’dak li għandu x’jaqsam il-finanzjament tiegħu nnifsu

L-aħbar li ħarġet iktar kmieni din il-ġimgħa li l-Partit Nazzjonalista reġa’ ma daħħalx fil-ħin il-kontijiet finanzjarji tiegħu għand il-Kummissjoni Elettorali twassalna għal numru ta’ konklużjonijiet. M’hemmx dubju li dak li joħroġ minn dan il-każ hu li l-Partit Nazzjonalista baqa’ partit li ma tistax tafdah f ’dak li għandu x’jaqsam il-finanzjament tiegħu nnifsu. Ikun bir-raġun il-kumment ta’ ħafna li jgħidu li mhux ta’ b’xejn gvernijiet Nazzjonalisti qatt ma daħħlu din il-liġi minkejja d-diskors kollu fuq ir-rule of law u l-governanza tajba.

Il-PN lanqas ħjiel m’għandu ta’ dawn it-temi li tant jitkellem dwarhom.

Mhux biss għax tul is-snin tella’ djun esaġerati li żgur ma jirriflettux l-għajnuna li ngħata l-partit mingħand il-pubbliku u oħrajn. Iżda wkoll, għax minkejja li llum pajjiżna għandu liġi maħsuba biex tassigura t-trasparenza totali f ’dan il-qasam, il-Partit Nazzjonalista jinsisti li

jinjoraha. Liġi li l-Partit Nazzjonalista injora għal snin twal u saħansitra sakemm kien fil-poter baqa’ qatt ma daħħalha minkejja t-twissijiet kollha li kien hemm minn istituzzjonijiet Ewropej.

L-agħar ħaġa hi li Adrian Delia kien wiegħed mod ġdid hawn ukoll. Kien qalilna li se jagħmel l-affarijiet differenti. Meta kien qed jieħu sehem f ’konferenza tal-aħbarijiet f ’Buġibba fil-kampanja għall-kap kien qal li l-midja ma kellhiex tistaqsi dwar il-finanzi tiegħu iżda kellha minflok tistaqsi dwar dak li qed jiġri fil-Partit Nazzjonalista. Iżda, ma damx ma bidel fehemtu.

Għax fl-ewwel intervista wara li laħaq Kap kien qal li dawn kienu affarijiet kunfidenzjali u ta’ natura kummerċjali li ma kienx lest jitkellem dwarhom. Addio mod ġdid! Mill-ewwel beda jindika li se jżomm l-iskemi li diġà kienu jeżistu u forsi fejn ikollu ċans jivvinta oħrajn ġodda.

Lanqas kien hemm mod

ġdid fil-mod kif jinkiseb il-finanzjament.

Waħda mill-iktar skemi li kisbu kritika fl-aħħar leġiżlatura kienet dik taċ-Ċedoli. Skema ta’ self sigriet maħsuba biex iddur mal-liġi tal-finanzjament tal-partiti. Skema li jirriżultalna li se terġa’ tibda fiż-żmien li ġej.

Ma kienx hemm mod ġdid lanqas fl-attitudni lejn il-Kummissjoni Elettorali anke jekk fil-programm Realtà Adrian Delia kien qal li jafdaha. Dan għax fl-istess ħin kompla bil-kawża li kien beda l-Kap ta’ qablu, Simon Busuttil, bil-għan li l-Kummissjoni Elettorali ma tinvestigax il-każ tal-invoices foloz. L-ikbar skandlu riċenti marbut mal-finanzjament politiku f ’pajjiżna.

Din il-kawża diġà ntilfet fl-ewwel stadju tagħha iżda f ’xhieda oħra ta’ ebda mod ġdid il-Partit Nazzjonalista appella.

Issa ċ-ċirasa fuq il-kejk kienet l-aħbar ta’ din ilġimgħa. Dik li għal sena oħra l-Partit Nazzjonalista ma

daħħalx fil-ħin il-kontijiet finanzjarji tiegħu. Għaliex?

X’inhi r-raġuni? X’wassal biex għal darb’oħra dawn il-kontijiet ma daħlux fil-ħin?

X’qed jipprova jaħbi jew jagħti l-Partit Nazzjonalista?

Fuq nota oħra l-aħbar it-tajba hi li mhux kulħadd bħall-Partit Nazzjonalista.

Għal darb’oħra l-Partit Laburista reġa’ kien l-uniku partit rappreżentant fil-Parlament li żamm konformi.

Bl-approvazzjoni tar-rapport finanzjarju fil-Konferenza Ġenerali ta’ April li għadda, il-Partit Laburista reġa’ kien f ’pożizzjoni li jippreżenta qabel il-ħin stipulat dak li l-Kummissjoni Elettorali titlob riżultat tal-liġi tal-finanzjament tal-partiti.

Naturalment it-trasparenza tiġi bi prezz. Hemm ħafna obbligi bil-liġi tal-finanzjament tal-partiti. Però l-Partit Laburista jagħmel l-almu tiegħu biex iżomm magħhom għax mhux biss ried idaħħal din il-liġi iżda jrid imexxi wkoll bl-eżempju billi jirrispettaha!

18

01.07.2018

kullhadd.com

VUĊI SODA GLENN

BEDINGIELD Membru Parlamentari

Malli sena ilu fetaħ il-Parlament għat-tieni leġiżlatura li qed imexxi Joseph Muscat, infetaħ kapitlu ieħor ġdid fl-istorja politika ta’ Malta. Kapitlu sabiħ mogħni b’liġijiet soċjali, aktar drittijiet ċivili u deċiżjonijiet li qed ibiddlu lis-soċjetà Maltija għall-aħjar.

Nagħmlu tajjeb li minn żmien għal żmien inħarsu lura u nirriflettu fuq dak li nkunu għamilna. F’din is-sena għamilna ħafna f ’diversi oqsma. Jekk inħallu barra s-suċċess ekonimiku, il-qasam finanzjarju, l-investiment u s-suq tax-xogħol, hemm ħafna iktar x’tikteb dwar dak li rnexxielna niksbu.

Waħda mill-ewwel liġijiet li ressaqna kienet il-Liġi tal-Istampa.

F’din il-leġiżlatura qed nisimgħu ħafna fuq il-ġurnaliżmu u ironikament fuq in-nuqqas tal-libertà tal-espressjoni. Issa, min għandu rasu fuq għonqu jaf li

kien dan il-Gvern permezz ta’ liġi ġdida li saħħaħ il-professjoni ġurnalistika u fl-istess waqt żied l-iskrutinju fuq il-Gvern.

Dik hi trasparenza. Faċli wieħed jitkellem u jikkritika lill-Gvern minn filgħodu sa filgħaxija dwar ir-relazzjoni tiegħu mal-ġurnalisti Maltin, iżda l-istess nies li llum jippuntaw subgħajhom lejn il-Gvern, huma l-istess nies li għal 25 sena sħaħ kellhom kull ċans li jgħaddu liġijiet li jsaħħu l-professjoni ġurnalistika, li jżidu l-iskrutinju fuqhom stess jew għall-anqas ineħħu l-libell kriminali. Kellu jkun dan il-Gvern li jneħħi l-libell kriminali.

Mela, din il-liġi flimkien ma’ liġijiet oħrajn bħal pereżempju l-ħolqien ta’ kumitat ġdid biex jiskrutinja ħatriet pubbliċi, juru li dan il-Gvern jgħożż it-trasparenza u ma jiddejjaq xejn iqiegħed lilu nnfisu għall-iskrutinju pubbliku.

Il-mod ta’ kif daħħalna ċerti liġijiet ukoll kien differenti.

Eżempju, fil-liġi l-ġdida talIVF tajna ċans lil kulħadd jgħid tiegħu. Kull min ried seta’ jiġi l-Parlament fil-laqgħat tal-Kumitat tal-Abbozzi u jgħid dak li jaħseb, kif fil-fatt ġara. Fuq kollox b’din il-liġi wrejna, li aħna nagħtu kas tal-minoranzi f ’pajjiżna u mhux biss irri-

du soċjetà li jimpurtaha, iżda wkoll irridu Gvern li jimpurtah mill-minoranzi f ’pajjiżna.

F’Malta għandna mat-30,000 koppja li għandhom problemi ta’ infertilità u li ma kienx għal dan il-Gvern li ħa ħsieb jitkellem bil-vuċi tagħhom, dawn il-koppji ma kinux se jingħataw l-opportunità f ’ħajjithom li jiffurmaw familja, li wara kollox hija l-qalba tas-soċjetà.

Min illum qed jgħid li jrid soċjetà li jimpurtaha, qed jinjora sezzjonijiet ta’ nies, qed jinjora l-minoranzi u dan il-każ tal-IVF huwa eżempju ieħor. L-ewwel eżempju li ħareġ fid-dieher, kien il-liġi jew aħjar ngħid liġijiet li daħħlu drittijiet ċivili ġodda f ’Malta. Fejn jidħlu liġijiet ta’ dan it-tip, il-PN dejjem kien fuq in-naħa ħażina tal-istorja. Dejjem oppona riformi li permezz tagħhom is-soċjetà Maltija timxi ’l quddiem. Ma niskantax għax wieħed mill-partiti fundaturi talPN tal-llum kien jissejjaħ il-Partito Antiriformista, il-partit ta’ kontra r-riformi! Xi trid iktar?

Ma jistax ikollok konferma iżjed minn hekk.

Iżda kien hemm minoranzi oħrajn li tkellimna f ’isimhom matul din is-sena. F’Malta hawn minoranza bi problemi tal-housing. Illum qed nitkellmu fuq bini

ta’ units ġodda tal-housing u riforma fil-liġi tal-kera. Bħalma ddeċidejna favur minoranza ta’ nies li jiddependu mill-pensjoni bħala l-għajxien tagħhom.

Għall-ewwel darba f ’25 sena żdiedet il-pensjoni u komplew jissaħħu s-servizzi u l-benefiċċji soċjali li jingħataw lil min hu l-aktar batut fis-soċjetà. Nieħu gost nisma’ lill-Oppożizzjoni llum titkellem dwar il-faqar u dwar il-batut, għaliex sakemm kienu fil-Gvern lanqas biss kienu jirrikonoxxu li f ’pajjiżna hawn il-faqar.

Dan ifisser li matul din is-sena, irnexxielna wkoll nibdlu l-prijoritajiet tal-Oppożizzjoni. Il-prijorità ewlenija tagħhom hija li jieħdu lura l-poter f ’idejhom mill-aktar fis possibbli. L-għatx li għandhom għall-poter huwa xi ħaġa ta’ barra minn hawn.

Ma jiddejqu xejn jagħmlu ħsara f ’Malta u barra biex jaslu għall-iskop ewlieni tagħhom.

Iżda minkejja dan it-tfixkil, kellna sena li kienet produttiva. 52 ġimgħa li tkellimna kontinwament bil-vuċi tan-nies. Mhux biss tal-maġġoranza li eleġġietna b’akar qawwa mill-2013, iżda tkellimna wkoll, aħna biss, f ’isem il-minoranzi u hekk irridu nibqgħu nagħmlu għaż-żmien li ġej b’vuċi soda.

Il-mod ta’ kif daħħalna ċerti liġijiet ukoll kien differenti.

Eżempju, fil-liġi l-ġdida tal-IVF tajna ċans lil kulħadd jgħid tiegħu

KBURIN, INĦARSU ‘L QUDDIEM GĦAL AKTAR ALEX

SALIBA

F’dawn l-aħħar jiem, kompliet toħroġ aktar biċ-ċar id-differenza bejn il-Partit Laburista u l-Gvern immexxi minnu, u l-Oppożizzjoni. Dan ħareġ ċar speċjalment fuq il-kwistjoni tal-immigrazzjoni fejn il-Prim Ministru, filwaqt li kompla jisħaq għal soluzzjonijiet dejjiema fuq din l-isfida tal-Unjoni Ewropea, kien strumentali wkoll biex għaqqad numru ta’ pajjiżi li offrew kenn għal aktar minn 200 immigrant.

Imma Joseph Muscat ma waqafx hemm – ma weriex biss ħniena ma’ dawk maqbuda bejn sema u ilma. Il-Prim Ministru tkellem b’mod iebes ħafna, ċar u tond, dwar il-fatt li l-Italja naqset mill-obbligi internazzjonali tagħha u li l-għaqdiet mhux governattivi iridu jobdu l-liġijiet ukoll. Qal ukoll li jekk dawn l-immigranti ma jikkwalfikawx għall-ażil u protezzjoni umanitarja, għandom jintbagħtu lura mill-aktar fis. Kien ħanin

mal-vittmi, imma iebes ma’ min prova jikser il-liġi.

Għalhekk, nemmen li għandna nkunu kburin li aħna Maltin.

Għandna nkunu kburin li aħna, pajjiż ċkejken, konna l-vuċi tar-raġuni li ġabet pajjiżi ferm akbar madwar il-mejda biex nevitaw traġedja oħra umana fil-Mediterran.

Issa jeħtieġ ukoll li nkomplu naħdmu b’mod proattiv biex nindirizzaw l-isfidi kbar li fadal f ’dan ir-rigward. Irridu nkomplu nisħqu li din mhix problema ta’ Malta biss, imma tal-Unjoni Ewropea kollha. Irridu nkomplu nisħqu li filwaqt li jkollna mekkaniżmi fuq livell Ewropew biex jipproċessaw applikazzjonijiet għall-ażil b’mod effiċjenti u jiddeterminaw min ħaqqu protezzjoni u min le, naħdmu wkoll biex nindirizzaw l-għeruq ta’ din il-problema. Din nistgħu nagħmluha biss billi nkomplu nibnu relazzjonijiet, bħala Unjoni, ma’ pajjiżi fin-naħa ta’ fuq tal-Afrika; ngħinuhom jiżviluppaw u nevitaw li jkomplu jikbru ċ-ċrieki ta’ kriminalità.

Irridu naraw ukoll li l-ħidma tagħna tagħti l-frott u li fejn ninvestu bħala Unjoni, iwassal għal riżultati konkreti. Bħala pajjiż, poġġejna dan is-suġġett daqstant importanti fuq nett tal-aġenda tal-Unjoni Ewropea meta konna qed nippresiedu fuq

il-Presidenza tal-Kunsill tal-Unjoni Ewropea. F’dan il-perjodu ħdimna bla heda sabiex inġibu madwar il-mejda l-Istati Membri kollha. Huwa ta’ unur li lħaqna diversi miri importanti, fosthom, avvanz leġiżlattiv fir-riforma tas-sistema komuni tal-ażil u anke wasalna sabiex fassalna pjanijiet u soluzzjonijiet importanti fir-rigward tar-rotta taċ-ċentru tal-Mediterran.

Fid-dawl ta’ dan kollu, l-Oppożizzjoni baqgħet mitlufa fil-bużżieqa tagħha, takkuża lill-Gvern li m’għandux pjan u fl-istess nifs tgħid li trid taħdem miegħu. X’delużjoni u x’taħwid.

Mhux ta’ b’xejn lanqas internament ma jistgħu jaqblu.

Din il-ġimgħa fil-Parlament Ewropew kien hemm ukoll vot interessanti ieħor dwar is-saltna tad-dritt. Il-Parlament ikkonferma li jixtieq li jinfetħu proċeduri kontra l-Ungerija minħabba dubji serji dwar il-governanza.

Interessanti, il-fatt li l-Gvern Ungeriż ipoġġi fl-istess grupp tal-Partit Nazzjonalista fil-Parlament Ewropew, dak tal-Popolari Ewropej. Filwaqt li dawn kienu lesti jippuntaw u jallegaw dwar Malta, sa issa ma smajna xejn dwar sħabhom l-Ungeriżi – la min-naħa tal-Ewroparlamentari Nazzjonalisti u lanqas minn oħrajn li jikkonfoffaw magħhom kontra Malta bħal

sieħeb Simon Busuttil, Manfred Weber.

Filwaqt li l-iżviluppi li għaddejjin fl-UE huma importanti għal pajjiżna, tajjeb ukoll li nħarsu lejn l-aspett lokali fejn il-ħidma ma waqfet xejn. Permezz ta’ din il-ħidma fl-aħħar jiem għaddew numru ta’ liġijiet importanti mill-Parlament.

L-aktar li ġibduli l-attenzjoni minn dawn kienu t-tliet atti li jirregolaw is-settur tal-blockchain.

Permezz tagħhom sirna l-ewwel pajjiż li għandu leġiżlazzjoni fuq dan il-qasam, mhux fl-Ewropa iżda fid-dinja. Qegħdin inkunu innovattivi u ninvestu f ’setturi ġodda li ser ikomplu joħolqu l-ġid f ’Malta.

Kellek ukoll il-liġi tal-IVF li kompliet tagħti t-tama lill-koppji u persuni li għandhom problemi ta’ fertilità permezz ta’ mezzi li toffri x-xjenza moderna.

U fl-aħħar iżda mhux l-inqas, kellek il-ħolqien ta’ aġenzija ġdida dwar l-infrastruttura. Aġenzija li ċert li se tkun qed tiżgura li l-wegħda tal-manifest elettorali li jiġu rranġati t-toroq kollha ta’ Malta, tista’ tiġi fis-seħħ.

Dawn huma biss ftit fost il-ħafna inizjattivi li saru matul dawn l-aħħar ħames snin. Dan huwa l-mod kif dan il-Gvern se jkompli jibdel lil dan il-pajjiż għalik.

Qed infasslu politika għal Malta ta’ għada.

Irridu naraw ukoll li l-ħidma tagħna tagħti l-frott u li fejn ninvestu bħala Unjoni, iwassal għal riżultati konkreti

19

01.07.2018

kullhadd.com

reċensjoni tal-

KTIEB

IL-VJAĠĠATURI TAŻ-ŻMIEN Mhix l-iżjed ħaġa komuni li tiskopri li taħt id-dar tiegħek hemm kantina sigrieta, u inqas u inqas mhi komuni li mbagħad tiskopri li f ’dik il-kantina hemm … magna li tippermettilek tivvjaġġa fiż-żmien!

Immaġina: li jkollok il-magna taż-żmien personali tiegħek.

Kieku fejn tmur? Kemm tmur lura fiż-żmien? U x’tagħmel?

Dawn huma wħud mill-mistoqsijiet li jibdew jistaqsu lilhom infushom Alex u Maia, kuġini ta’ 11-il sena li jitilgħu fis-seba’ sema meta l-missier jgħidilhom li huma l-werrieta ta’ dan l-apparat speċjali li jippermettilhom jivvjaġġaw lura fiż-żmien. U mhumiex “biss” vjaġġaturi taż-żmien, huma wkoll protetturi taż-żmien.

It-tfal jivvjaġġaw u jsibu ruħhom il-Belt Valletta fissnin erbgħin, proprju fl-eqqel tat-Tieni Gwerra Dinjija eżatt wara li l-bombi farrku t-Teatru tal-Opra. Bil-preżenza tagħhom fil-passat, jirnexxilhom jgħinu lill-Maltin u lil Malta tfixkel operazzjoni ta’ spjunaġġ li setgħet tagħti vantaġġ kruċjali lill-għadu – u li, min jaf, kieku setgħet tibdel il-kors tal-Istorja kif nafuha aħna. Is-suspans u l-plott mgħaġġel, mimli avventura, kif ukoll it-tieqa għal ġo kif

kienet il-ħajja sebgħin sena ilu, jagħmlu Il-Vinkulari: Il-Vjaġġaturi taż-Żmien ktieb għat-tfal li jżommok mill-bidu sal-aħħar – iżda mhumiex it-tfal biss li se jogħġobhom.

L-ivvjaġġar fiż-żmien dejjem kellu faxxinu enormi fuq kull ġenerazzjoni ta’ qarrejja. Dawk li kibru bi stejjer bħal Meta Jaqa’ ċ-Ċpar ta’ Trevor Żahra se jogħxew b’din l-istorja ġdida.

Wieħed mill-ewwel qarrejja tal-ktieb, Andrew Sammut ta’ 13-il sena, qal hekk dwaru: “L-istorja żammitni sal-aħħar nett! Iġġiegħlek tirrealizza kif, li kieku tkellek tibdel imqar ftit sekondi mill-passat, jaf ikun hemm kambjamenti enormi fil-preżent.” Andrew għoġbu ħafna wkoll il-fatt li l-istorja għalkemm waħda fittizja fiha ħafna fatti storiċi fiha, u li “taqra dwar l-Istorja ta’ Malta bla ma tinduna.”

Dan l-ewwel ktieb f ’sensiela ġdida ta’ avventura għat-tfal mill-awtriċi Simone Spiteri.

“Meta kont żgħira, dejjem xtaqt li jkolli magna biex jivvjaġġa fiż-żmien,” qalet Spiteri, filwaqt li żiedet li kienet proprju dix-xewqa li wasslitha biex tikteb dal-ktieb.

Għal Spiteri, l-ivvjaġġar fiżżmien ġewwa storja jista’ jipprovdi perspettiva fuq prob-

lemi kontemporanji, billi jitfa’ dawl fuq kif kienu l-affarijiet fil-passat u kif id-differenzi jistgħu spiss jiġu riżolti fil-futur. “B’hekk, stejjer dwar vjaġġi fiż-żmien jistgħu jkunu opportunità ta’ ħsieb dwar realtajiet politiċi jew soċjali, u jagħtu lill-qarrej spunt biex jaħseb dwar id-dinja ta’ madwaru u kif forsi l-affarijiet setgħu saru b’mod differenti,” kompliet.

Il-ktieb jisħaq ukoll fuq l-importanza tal-memorja – dik personali u dik kollettiva – u fuq kemm hu importanti għalina nkunu nafu napprezzawha u ngħożżuha. “Naħseb dan punt importanti ħafna, speċjalment fiż-żminijiet tal-lum fejn kollox qisu sar instantanju u jiġi u jmur b’għafsa ta’ buttuna.”

L-idea ta’ din is-sensiela nibtet waqt li Spiteri kienet qed tirriċerka t-textbooks Storikus li kitbet ftit snin ilu.

“Mill-bidu ta’ premessa ta’ żewġt itfal jesploraw perjodu differenti tal-Istorja ta’ Malta, l-istorja kompliet tiżvolġi u tikber, u fl-aħħar ma stajtx ħlief niktibha.”

Il-Vinkulari: Il-Vjaġġaturi tażŻmien jinsab għall-bejgħ millħwienet tal-kotba kollha jew online direttament minn merlinpublishers.com

Mistoqsija: Xi xtaqet li jkollha l-awtriċi meta kienet żgħira?

Ibagħtu r-risposta tagħkom lil: Kompetizzjoni Ktieb, KullĦadd, ONE Complex A 28B, Industrial Estate, il-Marsa MRS 3000, u tidħlu biċ-ċans li tirbħu l-ktieb IL-VJAĠĠATURI TAŻ-ŻMIEN. Ir-rebbieħ jitħabbar nhar il-Ħadd 8 ta’ Lulju.

Ir-rebbieħa huma mitluba jiġbru l-ktieb mill-ONE Complex, il-Marsa, billi jippreżentaw il-karta tal-identità, flimkien mal-ittra li se tintbagħtilhom minn din il-gazzetta, mit-Tlieta sal-Ġimgħa bejn id-09.00 u t-15.00, u s-Sibt bejn l-10.00 u l-16.00, festi pubbliċi esklużi.

Intant, ir-rebbieħ tal-ktieb IBEN ID-DELL huwa: P. CARUANA – L-IMSIDA

IDĦOL BIĊ-ĊANS LI

TIRBAĦ €100

01

Ġemma’ l-kupuni ta’ ħames ġimgħat wara xulxin kif ukoll wieġeb il-mistoqsija marbuta mal-aħbarijiet. Ibgħathom f’daqqa lil: KOMPETIZZJONI €100, KullĦadd, ONE Complex, A 28 B, Industrial Estate, Il-Marsa MRS 3000

Liema parti f ’San Vinċenz ġiet irrinovata dan l-aħħar?

Ir-Rebbieħ: V. CAMILLERI - ĦAL TARXIEN

It-tweġiba: Isem: Numru tat-telefown:

Indirizz:

20

L-ISPORT IRAWWEM VALURI SOĊJALI 01.07.2018

kullhadd.com

Kif bdiet l-imħabba tiegħek lejn il futbol?

Kont fortunat rajt in-nurseries tal-futbol jitwieldu fi żmien meta ħafna tfal konna nilagħbu fit-toroq u f ’kull kantuniera li nsibu.

Jekk ma nilagħbux barra konna nivvintaw grawnd jew fil-każ tiegħi konna żbajna grawnd fuq il-bejt tad-dar tal-ġenituri fis-Siġġiewi.

Probabbilment missieri kien li ressaqni l-aktar lejn il-futbol. Hu Belti u għalkemm ma kienx xi fanatiku tal-karnival mhux l-istess għall-futbol. Kien iżomm mal-Inter u mal-Italja li sentejn wara li twelidt ħadu l-World Cup. Niftakar kamra tal-bejt mimlija frames ta’ Mazzola u Berzot. It-tim tal-Belt kien kollox għalih - ma ninsa qatt kemm ġrejna jien u ħija Valletta Side, illum Millenium Stand, waqt li missieri jitbaqbaq. Infatti l-kunjom u l-familja McKay huwa assoċjat ħafna mal-Belt u meta tfarfart mill-ewwel ħa lili u lil ħuti fin-nursery tal-Belt, żmien li ma ninsa qatt!

Il-futbol kemm għenek biex tibni karriera ta’ suċċess fil-qasam tal-ħidma soċjali?

Bħal kull sport ieħor, il-futbol irawwem fik u jibnik f ’ċerti valuri li ma ġġibhomx la mill-iskola u lanqas mill-familja. Titgħallem li biex tilħaq il-miri trid taħdem u tagħmel ħafna sagrifiċċji (‘no pain no gain’), titgħallem tkundixxiplinat u kompetittiv, titgħallem tifhem li bħal fil-ħajja, barra r-rebħ hemm ukoll it-telf.

Titgħallem tirrispetta lil awtorità u r-regoli. Min jilgħab il-futbol jaf kemm id-dressing room tqarrbek lejn sħabek. Id-dressing room hija opportunità li ssir taf li l-futbol huwa wkoll mera tas-soċjetà li ngħixu fiha.

Barra l-valuri li rawwimni fihom fuq livell personali tgħallimt li l-futbol fih ukoll il-parti l-oħra li ma tantx huma denji tad-dinja tal-isport.

Biss jien kelli l-fortuna li kemm fin-Nursery kif ukoll meta kbirt kelli ħafna kowċis tajbin u ta’ integrità li jaraw fil-futbol opportunità biex persuna tkun iktar minn sempliċiment plejer imma wkoll b’valuri soda.

X’responsabbiltà ġġorr magħha l-kariga ta’ Direttur ta’ Caritas Malta u x’tinvolvi eżattament il-ħidma tiegħek?

Il-Caritas f ’Malta din is-sena se tiċċelebra anniversaru speċjali, se nkunu qed niċċelebraw 50 sena mit-twelid tagħha. Għadni

Leonid McKay - Direttur ta’ Caritas Malta li tant jaħdem għall-ġid ta’ persuni vulnerabbli u maħkuma mill-vizzji, bil-futbol fost oħrajn jixprunah u jrawwem fih il-valuri umani biex jirnexxielu jagħmel dan. ġej mill-Georgia u stajt nifhem kemm kull fejn hemm Caritas mal-erba’ kantunieri tad-dinja, Caritas f ’Malta dejjem ħadmet mal-aktar vulnerabbli. F’Malta Caritas hija direttament assoċjata mal-oqsma tar-riabilitazzjoni mid-droga, mal-faqar u kif ukoll mal-vittmi tal-użura.

Illum għandna sitt komunitajiet terapewtiċi għall-persuni dipendenti fuq id-droga inkluż għall-persuni li qed jiskontaw sentenza effettiva ta’ ħabs relatata mad-droga. Bħalissa, wara ħafna snin qed naħdmu wkoll biex ikollna ċentru speċifiku għal żgħażagħ taħt it-18-il sena li huma diġà qed ibagħbsu ma’ xi sustanza jew oħra. Sentejn ilu kellna wkoll il-ftuħ ta’ żewġ ċentri ta’ emerġenza għall-persuni li huma bla saqaf fuq rashom, fuq il-mudell ta’ Caritas fl-Italja b’kollaborazzjoni mal-Gvern u The Alfred Mizzi Foundation.

Biss minbarra dawn is-servizzi, Caritas għandha rwol ieħor, li jien nemmen li hu importanti ħafna. Dak li titkellem u tirriċerka temi ta’ natura soċjali fosthom il-paga minima, il-faqar, u issa d-diskussjonijiet dwar l-użu rikreattiv tal-kannabis u l-kirjiet privati. Jekk Caritas tonqos milli titkellem tkun qed tonqos, bil-kbir.

kien viżjunarju kbir. Mal-mixja taż-żminijiet tkellem fuq temi soċjali li xejn ma kienu popolari u li ħaddieħor konvenjentament kien iwarrab. Qatt ma qata’ qalbu minkejja li mhux dejjem sab l-appoġġ mixtieq. Wegħidtu li F’ħajti kelli ħafna sorpriżi iżda ser nagħmel mill-aħjar li dak li żgur li sa issa din kienet l-akbar bena jkompli u jimxi maż-żminiwaħda u l-aktar waħda li ma jiet tal-lum. kontx ippreparat għaliha. Għadni niftakar ċar u tond fejn kont U l-fatt li l-amministrazzmeta ġejt mitlub li nikkunsidra joni ċentrali tal-Knisja afdat dan l-irwol. Pauline u jien kon- f ’idejk din il-kariga li ġġib na qed nistennew it-tieni tarbi- magħha ħafna responsabbiltà ja tagħna u l-anqas ħaġa li kelli meta int lajk u mhux persuna f ’moħħi kien li nidħol biex in- kkonsagrata. Dan wara li sa ġorr din ir-responsabbiltà. Isaac minn meta twaqqfet Caritas kien għad kellu biss sentejn. Malta dejjem kien hemm fitInfatti minħabba t-tfal kont ir- tmun tagħha bħala Direttur, rifjutajt li mmur naħdem ġewwa saċerdot...

Caritas Ewropa ftit xhur qabel.

Tkellimt mal-istess Dun Vic- Din mistoqsija li aħjar tistaqsitor Grech li kien hu li ggwidani ha lill-Arċisqof għax ma kinitx u spjegali biex inkun jien u ma deċiżjoni tiegħi! Il-Knisja f ’Malnipprova nkun replika ta’ ħadd. ta tat ħafna lis-soċjetà Maltija U minn hemm tlaqna. Il-bidu matul is-snin. Kienet pijuniera kien iebes, erba’ snin ilu ftit kelli f ’ħafna opri soċjali differenti esperjenza u kien għad kelli biss fosthom fil-qasam tal-persuni 34 sena. Biss Dun Victor mhux b’diżabilità, tfal mingħajr il-wens biss kien emmen fija imma fuq tal-familja, persuni bil-problema kollox kien tani l-ispazju kol- tad-droga, immigranti, anzjani lu biex naħdem u nibni t-tim u persuni u familji fil-bżonn. u l-ideat tiegħi. Kompla jigg- Dawn ir-realtajiet huma kollha widani biss meta jien xtaqt. Il- grazzi għall-impenn ta’ saċerdoti lum nagħraf li mhux biss huwa li ħallew marka kbira fuq is-soċpijunier fil-ħidma soċjali imma jetà tagħna.

X’tikkummenta fuq il-fatt li dħalt fiż-żarbun ta’ġgant fil-ħidma soċjali f ’Malta bħalma huwa Mons.

Victor Grech?

Fil-ħidma tiegħek kemm taħdem mill-viċin ta’ Mons.

Charles Cordina?

Huwa ta’ privileġġ li taħdem ma’ bniedem bħalu. Umli u jfittex li jkun il-ħin kollu mannies mingħajr ħadd ma jkun jaf.

Lir-residenti jafhom personalment u jekk ma jkunx iżur innies il-ħabs jew f ’wards partikolari fl-Isptar Monte Karmeli jkun għand il-familji tagħhom.

Jipprova jibqa’ jsegwi kull każ anke meta jkun hemm id-diżappunt ta’ xi relapse. Jispirani li qatt m’għandek taqta’ qalbek.

X’sapport issibu bħala Caritas Malta kemm mill-ET Arċisqof ta’ Malta Mons.

Charles J. Scicluna u millVigarju Ġenerali Mons.Joe Galea Curmi?

Caritas hija organu fi ħdan il-Knisja u jien grat ħafna lejn il-fiduċja tal-Eċċellenza Tiegħu Arċisqof ta’ Malta Mons.

Charles J. Scicluna u tal-Vigarji Ġenerali Mons. Joe Galea Curmi fis-servizzi li aħna noffru. L-Arċisqof f ’dawn l-aħħar xhur żar iċ-ċentri kollha tagħna wieħed wieħed fejn qatta’ ħin f ’kull dar mar-residenti tagħna u pparteċipa b’mod dirett fil-ħajja

21

01.07.2018

kullhadd.com

tal-komunità. Dejjem isemmili li l-aktar ħaġa li laqtitu fil-programmi tagħna huwa li persuna hija responsabbli mill-aġir u l-attitudni tagħha u li wara kull deċiżjoni hemm konsegwenza.

Kemm hi kbira l-problema tad-droga u l-użu eċċessiv tal-alkoħol f ’pajjiżna?

Sfortunatament, l-użu eċċessiv tal-alkoħol u l-użu tad-droga qed isiru aktar ma jgħaddi ż-żmien aċċettabli. Anke fost l-adolexxenti li mhu qed jaraw xejn ħażin fl-użu u l-abbuż ta’ sustanzi. U dan mhux fenomenu tal-lum biss. Biss li titkellem ma’ żgħażagħ li ma jifhmux il-konsegwenzi tal-alkoħol u tal-ħaxixa, anzi bil-kontra, jitkellmu fuq il-benefiċċji tagħha huwa ta’ tħassib. Jekk l-adolexxenza hija żmien li hu mistenni li tfittex li tkun ribelluż u li tfittex li taqbeż il-linja rridu nkunu aħna li nuru u nenfasizzaw il-perikli u l-ħsarat li għandhom dawn is-sustanzi.

Irridu nkunu aħna li niġġieldu l-idea li fid-drogi m’hemm xejn rikreattiv. M’hemm ebda sigriet li l-użu ta’ stimulant bħall-kokaina sploda, u lanqas mhu sigriet li l-użu tagħha żdied ukoll fiċ-ċelebrazzjonijiet, inkluż f ’ċelebrazzjonijiet tal-isport.

Nisma’ ħafna li rridu nnaddfu l-isport mill-korruzzjoni, nisma’ inqas fl-importanza li l-isport ikun ukoll nadif mis-sustanzi. L-isport għandu jibqa’ jkun triq alternattiva għaż-żgħażagħ tagħna.

Kemm hu reali l-faqar f ’pajjiżna?

ta dak kollu li Caritas temmen fih. Issa li għaddew xahrejn u nofs mill-mewt tiegħu kelli l-opportunità li f ’isem Caritas inħalli l-marka ta’ ismu fuq dar għall-persuni li wara li jkunu segwew programm ta’ riabilitazzjoni jibdew jintegraw lura fil-komunità, ix-xogħol u l-familja. Naħseb li dan huwa l-aħjar mod kif nistgħu niċċelebraw il-legat u l-imħabba sinċiera li kellu għal min l-anqas li kellu vuċi. Ma ninsa qatt l-esperjenzi li kelli miegħu fuq sorsi importanti sabiex persuni il-Kampanja dwar Paga Minijsibu kenn. Fortunati li għadna ma Diċenti, l-Ikliet tal-Milied u nemmnu li kull persuna għand- l-ftuħ ta’ Dar Papa Franġisku. ha jkollha r-riżorsi biex tgħix. Ħadt gost nisma’ lill-Ministru Ma nistax ma nsemmix Dr Michael Falzon waqt il-ftuħ l-ikla li qed torganizzaw ta’ tad-Dar Charles Miceli jsem- kull sena fil-Milied ġewwa mi li l-ispiża fil-qasam soċjali l-Kurja tal-Arċisqof għal hija l-akbar proporzjon mill- dawk li f ’dan iż-żmien Baġit tal-Gvern. Dan huwa tas-sena ma jkollhomx importanti f ’kuntest fejn ħaf- kumpanija u ma’ min na drabi nħarsu lejn ix-xogħol jaqsmu dan iż-żmien sabiħ? bħala l-unika ċavetta li tiġġieled X’kienet l-idea wara din il-faqar. Hemm faxex sħaħ ta’ l-ikla u qatt kontu tistennew persuni li ma jistgħux jidħlu li għal din l-ikla n-numru fid-dinja tax-xogħol għal diversi ta’ persuni li jattendu jkun raġunijiet. L-Istat għandu l-ob- daqshekk kbir? bligu li jara li kull persuna jkollha dħul u riżorsi diċenti biex ikollha Din l-ikla bdiet fil-Milied taldar adekwata fejn tgħix u tixtri 2015. L-idea oriġinali kienet l-oġġetti l-aktar essenzjali. waħda differenti. F’moħħna kellna li niftħu d-dar tal-‘outFil-ġimgħat li għaddew, reach’ fi Triq il-Kapuċċini Malta tilfet ġgant fil-qasam l-Furjana għal madwar 30/40 tal-ħidma soċjali - Charles persuna bla dar u / jew li jagħmMiceli. Kif tiddeskrivi lil din lu użu mid-droga li l-Milied il-persuna u x’kien ifisser iqattgħuh waħedhom ‘fit-triq’ għal Caritas Malta? ’il bogħod mill-ferħ tal-familji li jġib miegħu dan il-jum. Biss Lil Charles Miceli sirt nafu iktar ma domniex biex indunajna matul dawn l-aħħar erba’ snin. li hemm ħafna aktar persuni li Ħadem għall-Caritas għal mad- dakinhar kienu ħa jkunu magħwar 26 sena u ħajtu ddedikaha na. U ma kinux persuni bla dar, għall-persuni l-aktar fil-bżonn. bil-problema tad-droga biss Il-preżenza tiegħu biss kienet imma ħafna u ħafna persuni tispirani għax kien jirrappreżen- li fil-Milied kienu ser ikunu

Nappella qabelxejn lil kull min jaħdem fl-isport biex ikompli jrawwem fina u fit-tfal tagħna l-valuri sbieħ tal-isport bħala rikreazzjoni vera ’l bogħod minn kull forma ta’ ħarba tas-sustanzi tal-alkoħol u tad-droga fost oħrajn jt nara u mmiss b’idejja il-faqar fi Tbilisi, il-belt kapitali ta’ dan ilpajjiż eks Sovjetiku. Il-livelli ta’ faqar fl-Ewropa huma differenti ħafna. Inkunu qed nonqsu jekk ninjoraw li f ’Malta wkoll, bħal f ’pajjiżi affluwenti, għandna persuni li m’għandhomx biżżejjed dħul biex jgħixu b’mod diċenti.

Jien nemmen li l-agħar forma ta’ faqar huwa meta persuna ma jkollhiex saqaf diċenti fuq rasha jew inkella tgħix f ’ambjent mhux adekwat. U r-raġunijiet jistgħu jkunu varji. Fost dawn hemm realtajiet ta’ problemi ta’ saħħa mentali, problemi ta’ użu ta’ sustanzi, żgħażagħ li fi tfulithom ftit kellhom opportunitajiet u immigranti bla sapport ta’ xejn. Kuntrarju għal dak li jaħsbu ħafna, il-faqar ma jiġix għax persuna ma tkunx taf tuża l-mezzi tagħha. Faċli ngħidu “tort tiegħu” jew “tort tagħha!”.

Il-fatt li l-ekonomija laħqet l-ogħla livelli f ’pajjiżna u hija waħda mill-aqwa fl-Ewropa fil-preżent, possibbli għadu jeżisti l-faqar f ’pajjiżna?

Aħna fortunati li f ’pajjiżKelli esperjenza qawwija ħafna na l-mudell ta’ welfare huwa f ’dawn fix-xhur li għaddew. Żort b’saħħtu ħafna. L-Istat, il-Knisservizzi ta’ Caritas Georgia u sta- ja, l-NGOs u l-familja huma

waħedhom ’il bogħod mill-ħafna rigali u ikel. Personalment kont sorpriż kemm hawn nies li jgħixu waħedhom għal diversi raġunijiet, u kont sorpriż iktar li dawn il-persuni kienu ġejjin minn kull faxxa tas-soċjetà, uħud anke ta’ etajiet żgħar.

Sfortunatament rari jekk qatt ma nisimgħu dibattiti dwar din it-tema speċjalment meta nafu x’konsegwenzi koroh għandha li tkun tħossok waħdek.

Kif qed tħares lejn il-futur tiegħek fit-tmun ta’ Caritas Malta u anke ta’ Caritas Malta bħala istituzzjoni ċentrali u ferm importanti f ’pajjiżna?

Is-soċjetà Maltija qed tinbidel.

Il-Caritas trid tkompli tinbidel ukoll u timxi maż-żminijiet tallum. Nispera li matul ix-xhur li ġejjin inwettqu ħolma li Caritas kienet ilha toħlom – dik li jkollna s-servizzi li noffru fil-komunità f ’ċentru wieħed – għalissa ħa nżommha ftit għalija!

Fl-aħħar iżda mhux l-inqas, għaddi messaġġ lill-persuni li jiffurmaw is-soċjetà Maltija biex jagħtu iktar każ tal-bżonnijiet tal-oħrajn u joffrulhom l-għajnuna tagħhom kif tagħmel Caritas Malta biex tabilħaqq ikollna soċjetà iktar sana u ġusta. Ħa nuża l-isport biex ngħaddi dan il-messaġġ. Nappella qabelxejn lill kull min jaħdem fl-isport biex ikompli jrawwem fina u fit-tfal tagħna l-valuri sbieħ tal-isport bħala rikreazzjoni vera ’l bogħod minn kull forma ta’ ħarba tas-sustanzi talalkoħol u tad-droga fost oħrajn.

22

01.07.2018

kullhadd.com

L-IŻGĦAR SAGRISTAN F’MALTA

Ir-rakkonti ta’ dawk anzjani fil-knisja dejjem huma sbieħ u ta’ min jismagħhom ħalli jibqgħu jintirtu minn ġenerazzjoni għall-oħra Kitba ta’ rr miegħi li s-sodisfazzjon huwa RAMONA PORTELLI wieħed kbir: “Meta tara l-knisja pulita u armata jew ippreparata u trid tkun Ix-xogħol huwa salmura tal-ġisem jgħid tħobb il-post li tkun fih biex ikollok il-Malti. Fil-fatt kull xogħol huwa im- sodisfazzjon.” portanti għas-soċjetà. Kulħadd huwa addattat għal xogħlijiet differenti, u Imħabba u dedikazzjoni kbira mhux kull persuna taf tkun kapaċi għal xogħol li taf tagħmel persuna oħra. Iddiskutejt miegħu dwar x’esperjenza Dan l-aħħar tħajjart insegwi x-xog- ried biex jagħmel xogħol ta’ sagristan, ħol ta’ sagristan x’jinvolvi eżattament jew kienx jirrikjedi xi ammont ta’ skola. u b’hekk ħsibt li nintervista lill-iżgħar “L-aktar li jkollok bżonn hija mħabba sagristan li għandna f ’Malta bħalissa. u dedikazzjoni u trid tkun taf ftit x’jinvolvi x-xogħol speċjalmemt l-armar Qed nirreferi għal Luke Micallef.

Għandu 19-il sena, joqgħod ir-Ra- tal-festi,” sostna miegħi.

Kull ħaddiem ikollu l-ġurnata bat, Malta, u jaħdem full-time bħala Sagristan fil-Knisja Kolleġġjata u Pro- tax-xogħol tiegħu mqassma bix-xogto-Parroċċa Arċi-Matriċi ta’ San Pawl ħol tal-ġurnata. L-istess Luke, ix-xogAppostlu fir-Rabat. Bħala xogħol ta’ ħol tiegħu ta’ sagristan jeħtieġ ċertu sagristan imma fuq bażi volontarja rutina ta’ kuljum. Ħallejt f ’idejh sabiex jieħu ħsieb ukoll il-Knisja tat-twelid jaqsam miegħi ġurnata tipika tax-xogħol tiegħu. “Filgħodu l-ġurnata tiegħi tal-Madonna (Ta’ Qasha) Rabat.

Minn meta kellu ħames snin, Luke kel- tibda fil-5am. Niftħu l-knisja u nibdew lu forma ċkejkna ta’ knisja u kien jieħu nippreparaw għall-quddiesa bħallgost jarmaha u man-nanna fuq ir-radju bdil tal-kanapew, purtiera tat-taberjew bejniethom jisimgħu l-quddiesa. naklu, inbid, ilma, xemgħa, kotba, Minn hemm kien daħal abbati wara mkatar, daqq tal-qniepen u tipprepal-praċett u baqa’ tiela’ fil-mixja kontin- ra għall-quddies ta’ warajha. Tnaddaf, wa. Hekk kif spiċċa mill-iskola beda taħsel, tfarfar, ġabra, u tiswijiet u arjaħdem fil-knisja li tant hija għal qalbu, mar tal-knisja. Il-ħinijiet huma varjati,” spjegali Luke. għax fiha marru wkoll żewġ Papiet!

L-imħabba lejn il-knisja jew l-artal Bħala passatempi għandu għal qalbu l-festi, knejjes, baħar, u anke xi mixja ma tantx għadha komuni fiż-żgħażagħ. fil-kampanja. Jiddeskrivi lilu nnifsu Ridt inkun naf ukoll kif normalment bħala żagħżugħ ċajtier u li jħobb jgħin. żgħażagħ oħra jew sħabu stess iħarsu Luke ilu jaħdem bħala sagristan għal lejh – bħala sagristan żagħżugħ. “Natdawn l-aħħar tliet snin u nofs. “Bdejt uralment trid toħloq konverżazzjoni naħdem wara li spiċċa s-sagristan ta’ differenti u jkun hemm xi ftit stagħġib, qabli u staqsieni iniex interessat. Jien għax mhux komuni u l-imħabba lejn kont diġà nieħu ħsieb kappella oħra il-knisja jew l-artal ma tantx għadha komuni fiż-żgħażagħ.” għal sentejn,” beda jgħidli.

Ta’ min jgħid ukoll li x-xogħol ta’ Mistoqsi x’sodisfazzjon jagħtih dan ix-xogħol fil-knejjes, Luke stqa- Luke bħala sagristan jirrikjedi li jaħdem

fil-Ħdud u l-festi, anzi dawk għalih ifissru aktar xogħol. “Hekk hu. Naħdem kuljum u jkolli ġurnata off fil-ġimgħa, imma jkolli aktar xogħol, anke minn ġranet qabel ta’ preparazzjoni! Kull festa teħtieġ preparazzjoni kbira u dan nagħmlu ma’ voluntiera, ħafna minnhom anzjani li jiġu jagħtu daqqa t’id!

Minn hawn nirringrazzjahom tax-xogħol li jagħmlu, kemm f ’armar u anke bħala tindif. Normalment nieħu off tal-festi ġranet wara,” stqarr miegħi Luke.

Miegħu ddiskutejt ukoll il-fatt li peress li fil-preżent huwa l-iżgħar sagristan li hawn f ’Malta, kif iħossu dwar dan u jekk kienx jobsor li għad isir u jaħdem bħala sagristan. “Qatt ma ħsibt li nsir sagristan, però minn dejjem kont inħobb l-armar u l-funzjonijiet liturġiċi.

Inħossni kuntent li jien l-iżgħar wieħed, dan għandu jagħmel kuraġġ lil ħaddieħor biex jekk ikun possibbli jidħol għal dan ix-xogħol jew jersaq jagħti sehmu,” sostna miegħi.

Ma’ Luke tkellimt ukoll ma’ liema tip ta’ intoppi normalment ilaqqgħu xogħlu ta’ sagristan. “Xi ftit intoppi dejjem issib! Hemm ħafna affarijiet xi jsiru u għalhekk tista’ tinsa xi ħaġa jew tagħmilha differenti. Anke man-nies li tiltaqa’ magħhom, issib min iħobbok u min le, issib min fil-knisja jħammeġ u d-dar le, litteralment tiltaqa’ ma’ kollox.”

Fuq nota oħra, ġibtlu d-diskors dwar xi rakkonti li seta’ ltaqa’ magħhom kemm ilu sagristan fl-istess parroċċa.

“Ir-rakkonti ta’ dawk anzjani fil-knisja dejjem huma sbieħ u ta’ min jismagħhom ħalli jibqgħu jintirtu minn ġenerazzjoni għall-oħra. Togħġobni esperjenza partikolari ta’ raġel anzjan

ta’ 91 sena li b’imħabba baqa’ jiġi jagħti l-għajnuna tiegħu lejn il-knisja u jirrakkonta kemm għandna nkunu kburin aħna li lqajna lil San Pawl fil-Grotta tagħna u lil żewġ Papiet hekk kbar, San Ġwanni Pawlu II u Papa Emeritu Benedittu XVI. Dan jagħmlek aktar kburi bis-Santwarju Pawlin tagħna,” stqarr kuntent miegħi Luke. Ħtieġa ta’ aktar żgħażagħ biex jagħtu sehem jew joffru għajnuna fil-knisja Immaġinajt li l-fatt li jaħdem fi knisja, bla ma jrid ikollu joqgħod lura minn ċertu affarijiet tad-dinja. Ħallejt f ’idejh sabiex jelabora aktar. “Ġo knisja ma tistax ma toqgħodx lura minn ċerti affarijiet, kemm li tagħmel, kemm li tikteb u diversi affarijiet. Naturalment dan ma jfissirx li ma tkunx kuntent.

Rigward ix-xogħol taf li qed tagħmlu b’qadi lil Alla u lill-poplu tiegħu.”

Kif konna waqt din l-intervista, ħadt l-opinjoni tiegħu dwar kif iħares lejn iż-żgħażagħ tal-lum. “Jiena bħala żagħżugħ inħoss in-nuqqas kbir ta’ żagħżagħ involuti fil-parroċċa. Ma jfissix li m’hemmx, iżda li jista’ jkun hemm aktar. Illum il-ġurnata ħafna huma dawk li ma jagħtux kas. Xorta tiltaqa’ ma’ żgħażagħ, però ftit huma dawk li jagħtu sehem jew joffru għajnuna fil-knisja.”

Fl-aħħar ta’ din l-intervista, Luke għadda messaġġ lill-qarrejja ta’ din il-gazzetta. “Il-messaġġ tiegħi huwa b’ringrazzjament lill-voluntiera kollha li jagħtu sehemhom u nħeġġeġ lil dawk interessati biex jagħtu l-għajnuna li jistgħu u li l-poplu japprezza aktar ix-xogħlijiet u l-ħinijiet li nagħmlu.”

23

01.07.2018

kullhadd.com

IL-FORKA GĦALL-IŻVINTURAT MARY ISTORJA CHETCUTI MILL-

Qawl Malti jgħid ‘il-forka għall-iżvinturat’; u hekk hu! Ilkaż ta’ Thomas Mc Sweeney jikkonferma dal-għerf ħiereġ minn fomm missirijietna.

Ir-rakkont tal-lum imur lura għal Settembru 1835 meta daż-żagħżugħ ta’ 21 sena minn Cork fl-Irlanda ingaġġa bħala Royal Marine fuq HMS Rodney, l-ewwel bastiment tal-Qawwa Navali Brittanika armat bi 92 kanun, li fuq ordni mill-ammiraljat salpa minn Plymouth, l-Ingilterra u baħħar lejn il-Mediterran fejn xeħet l-ankri ’l barra minn Barċellona sabiex iħares l-interessi Brittaniċi (jiġifieri Ġibiltà) waqt li kienet għaddejja gwerra ċivili fi Spanja. Ħlief għall-perjodu qasir ta’ manutenzjoni f ’Marzu tal1836, il-biċċa tal-gwerra HMS Rodney qattgħet aktar minn sena ankrata fl-ibħra tal-belt Katalana Barċellona, lesta biex tidħol f ’azzjoni kemm–il darba tinqala’ l-ħtieġa.

Kien waqt dan iż-żmien ta’ stennija, eżattament għall-ħabta tas-sebgħa ta’ filgħaxija tas-16 ta’ Lulju 1836, li nqala’ inċident sfortunat b’konsegwenzi koroh immens. Is-Surġent James T Allen, Ingliż minn Kent, irrapporta quddiem l-uffiċjali tiegħu li sab lill-baħri Tom Mc Sweeney iħejji l-branda tiegħu għall-irqad minflok ma kien fuq il-gverta jagħmel xogħlu kif kien ġie ordnat.

Mc Sweeney tressaq quddiem uffiċjal eżekuttiv. Dan tal-aħħar għarrfu li kienu sa jittieħdu passi dixxiplinarji kontrih u sadanittant intalab jistenna fuq il-gverta taħt l-għassa ta’ baħri ieħor.

Sakemm Tom Mc Sweeney kien qed jistenna, resaq fuqu

s-Surġent Allen li jingħad li għaddielu kumment u t-tnejn qabdu jargumentaw. Filwaqt li Mc Sweeney beda jisħaq li kien ġie mixli inġustament, isSurġent Allen irrabja għalih u qabad joffendih u jinsulentah.

Bid-dagħdigħa li kellu fuqu ż-żagħżugħ Irlandiż niżillu għamad fuq għajnejh u bla ma kkunsidra xejn ħebb għassurġent Ingliż u imbuttah. Allen tilef il-bilanċ u waqa’ ġoxship waist.

Għalkemm kienet waqa’ ta’ żewġ metri biss, is-Surġent Allen niżel għal rasu; il-feriti li ġarrab tant kienu gravi li miet ħamest ijiem wara l-inċident.

L-għada saret id-difna tiegħu fil-baħar u mal-bidu ta’ Awwissu il-kaptan ta’ HMS Rodney, Hyde Parker, kiteb lill-Commander in Chief tal-flotta Brittanika fil-Mediterran li kien stazzjonat ġewwa Malta, jitolbu biex Tom Mc Sweeney jgħaddi qorti marzjali hawnhekk. Il-priġunier Mc Sweeney ġie trasferit għal fuq il-fregata HMS Childers li wasslitu Malta imxekkel bil-ktajjen.

Tom Mc Sweeney għadda ġuri abbord HMS Revenge li kien ankrat fil-Port il-Kbir.

Fil-25 u fis-27 ta’ Frar 1837 tressqu għadd ta’ baħrin u uffiċjali minn HMS Rodney li taw il-verżjoni tagħhom tal-fatti. Baħri xehed li fil-fehma tiegħu Mc Sweeney imbotta lis-surġent bl-intenzjoni li jweġġgħu, filwaqt li l-Logutenent William R Payne stqarr li hu kemm–il darba sema’ lisSurġent Allen jgħajjar lil Mc Sweeney b’razztu sempliċiment għax Irlandiż u dil-ħaġa lil Tom kienet qed tagħmillu ħajtu infern.

Mc Sweeney ippreżenta stqarrija (miktuba għalih minn

uffiċjal tal-bastiment peress li Tom kien illitterat) li nqrat fil-qorti. Fiha l-akkużat tenna li l-inċident kien wieħed sfortunat però pprovokat misSurġent Allen. Huwa stqarr li qatt ma għaddielu minn moħħu li joqtol lill-vittma talli kien irrappurtah.

Minbarra dil-istqarrija, żewġ membri tal-ekwipaġġ li kienu jafu lil Mc Sweeney mill-qrib qalu taħt ġurament li Tom kien baħri ta’ kondotta tajba u dejjem għamel xogħlu sew; f ’dak iż-żmien ma kienx jeżisti avukat difensur biex jirrappreżenta lill-akkużat.

Tom Mc Sweeney instab unanimament ħati u kkundannat għall-mewt. HMS Rodney, li kellha sservi ta’ forka, kienet tinsab f ’Port Mahon għall-manutenzjoni u għaldaqstant l-imsejken Tom baqa’ maqful f ’ċella fuq HMS Ceylon sa ma’ waslet is-siegħa tiegħu sbieħ it-8 ta’ Ġunju 1837.

Dakinhar is-swar u x-xtut li jdawru l-Port il-Kbir kienu miżgħuda bil-Maltin li ntasbu hemm bi ħġarhom sa middlam biex isegwu l-eżekuzzjoni li kienet fuq fomm kulħadd.

HMS Rodney kienet ankrata f ’nofs il-port u għalhekk kienet viżibbli kemm mill-Belt kif ukoll mill-Kottonera.

Fi skiet assolut instema’ ċar leħen il-Kaptan Parker jaqra s-sentenza lil Tom Mc Sweeney, li kien diġà ppożizzjonat fuq il-forka bil-ħabel ma’ għonqu. Saċerdot qralu t-talb u tah l-assoluzzjoni peress li Tom kien Kattoliku. Ilbaħrin sħabu u l-ekwipaġġi tal-bastiment militari li nzertaw ankrati fil-Port il-Kbir, inħarġu fuq il-gverta biex jassistu għall-eżekuzzjoni tas-sentenza.

Tir wieħed biss kien is-sinjal biex Tom ittella’ b’ħeffa liema bħalha minn għonqu għoli ta’ 70 pied. Għalkemm

il-mewt kienet immedjata, ħallewh nofs siegħa mdendel qabel niżżluh lura fuq il-gverta tal-bastiment.

Minn hemm il-katavru ta’ Tom Mc Sweeney tniżżel l-art u ngħata lill-patrijiet Kapuċċini li ħaduh fil-Kappella tas-Salvatur fejn saritlu quddiesa għal ruħu u wara ttieħed għad-difna fiċ-Ċimiterju ta’ San Lawrenz, il-Birgu. Warajhom imxiet purċissjoni ta’ mijiet ta’ Maltin li wrew sogħba kbira għax-xorti kiefra li messet lil daż-żagħżugħ L-eżekuzzjoni tiegħu issemmiet fl-edizzjoni tal-Malta Government Gazette tal-14 ta’ Ġunju 1837; liema avviż jikkonkludi hekk: “May his crime meet with mercy at the Throne of Grace”.

Il-memorja ta’ Tom Mc Sweeney għadha tiġi mfakkra sal-lum u l-fjuri u x-xemgħat qatt ma naqsu minn fuq qabru.

24

01.07.2018

1

MADWAR kullhadd.com

L-AMERKA

FIL-QOSOR

2 1

TIBQA’ FIS-SEĦĦ IL-PROJBIZZJONI FUQ L-IVVJAĠĠAR Il-Qorti Suprema tal-Istati Uniti ddeċidiet li tħalli fis-seħħ il-projbizzjoni tal-ivjaġġar lejn l-Istati Uniti. Din il-miżura li ddaħħlet ftit xhur wara li Donald Trump laħaq president tal-Istati Uniti, tolqot ċittadini minn sitt pajjiżi Għarab jew Afrikani u ma tħallihomx jirfsu ġewwa l-pajjiż ħlief għal każi speċifiċi u straordinarji. Din id-deċiżjoni ttieħdet wara vot taddisa’ mħallfin li jiffurmaw il-Qorti Suprema Amerikana. Il-vot kien maqsum fuq linji ideoloġiċi, dan hekk kif erba’ mħallfin huma meqjusa bħala liberali mentri l-ħamsa l-oħra li kellhom il-maġġoranza huma meqjusa bħala konservattivi.

2

L-INGILTERRA

3

APPROVATA T-TIELET RUNWAY GĦAL HEATHROW Jekk forsi fi triqtek lejn jew lura mill-ajruport ta’ Heathrow f ’Londra kont tkun miżmum b’ħafna dewmien, din possibilment se ssir xi ħaġa tal-passat. Dan hekk kif il-membri parlamentari tar-Renju Unit appoġġjaw pjanijiet kontroversjali biex jibnu t-tielet runway fl-ajruport ta’ Heathrow f ’Londra. Il-Gvern rebaħ b’415-il vot favur u 119-il vot kontra – maġġoranza ta’ 296 vot. Il-vot intlaqa’ tajjeb mill-grupp ta’ negozju CBI bħala deċiżjoni storika li se tiftaħ il-bibien għal era ġdida fir-relazzjonijiet kummerċjali globali tar-Renju Unit.

IT-TURKIJA

ERDOGAN SE JMEXXI GĦAL ĦAMES SNIN OĦRA Recep Tayyip Erdogan, il-Mexxej li ilu fil-poter fit-Turkija sa mill-2002, rebaħ l-elezzjoni biex ġie kkonfermat li se jibqa’ fit-tmun tal-pajjiż għall-ħames snin li ġejjin. Mumenti wara li ntemmet il-votazzjoni sar magħruf li l-President kiseb il-maġġoranza assoluta tal-voti. Wara l-għadd ta’ 99% tal-voti ġie rrappurtat li Erdogan rebaħ bi 53% filwaqt li r-rivali tiegħu Muharrem Ince kiseb 31% tal-voti. L-Oppożizzjoni qalet li minkejja r-riżultat, se tkompli bil-ġlieda demokratika tagħha. L-elezzjoni kienet waħda mill-iżjed ħarxa fil-pajjiż fl-aħħar snin. It-Turkija għadha tinsab fi stat t’emerġenza wara li falla attentat ta’ kolp ta’ stat lura f ’Lulju tal-2016. Dawn l-elezzjonijiet kienu skedati li jsiru f ’Novembru tas-sena d-dieħla, iżda Erdogan iddeċieda li jsiru qabel.

R ID-DINJA

25

01.07.2018

kullhadd.com

3

6

IL-KOREA TA’ FUQ

6

4 5

ŻIEDA FIL-PRODUZZJONI TAL-FUEL Il-Korea ta’ Fuq żiedet il-produzzjoni tal-fuel li jintuża għall-armi nukleari f ’numru ta’ siti sigrieti. Dan ġie żvelat mill-aġenziji t’intelliġenza tal-Istati Uniti. L-istess aġenziji jemmnu li l-Korea qed tipprova taħbi l-attività tagħha filwaqt li tipprova tilħaq qbil fid-diskussjonijiet tagħha mal-Istati Uniti. Din l-aħbar ġiet żvelata proprju wara li ftit tal-ġimgħat ilu l-President Amerikan Donald Trump qal li l-Korea ta’ Fuq m’għadhiex ta’ theddida nukleari wara laqgħa li hu kellu mal-Mexxej Korean Kim Jong Un f ’Singapore. Trump kien qal li Kim Jong Un wiegħed li jeqred għalkollox is-sit fejn jiġu ppruvati dawn l-iġenji u li jagħti lura l-fdalijiet tas-Suldati Amerikani li nqatlu fil-gwerra Koreana.

5 4

IT-TAJLANDJA

IĊ-ĊINA

LEST JAĦDEM GĦALL-PAĊI, IŻDA MA JRIDX IĊEDI Il-President taċ-Ċina, Xi Jinping qal li ċ-Ċina lesta li taħdem għall-paċi, iżda qal li mhux ser iċedi lanqas pulzier mit-territorju. Dan qalu f ’laqgħa mas-Segretarju tad-Difiża Amerikana, James Mattis. It-tensjoni bejn iż-żewġ pajjiżi qed tiżdied minħabba l-ostilità kummerċjali u d-determinazzjoni taċ-Ċina biex iżżomm it-territorju tal-Baħar tan-Nofsinhar taċ-Ċina. Is-Segretarju Amerikan, Mattis, huwa l-ewwel kap tal-Pentagon li żar iċ-Ċina mill-2014. Din iż-żjara tagħmel parti minn vjaġġ fl-Asja.

TAMA LI JINSTABU ĦAJJIN WARA LI NQABDU F’GĦAR Fit-Tajlandja, l-iskwadri ta’ salvataġġ kellhom iwaqqfu t-tfittxija għal 12-il żagħżugħ u l-kowċ tagħhom li nqabdu f ’għar fit-Tramuntana tal-pajjiż. It-tfittxijiet waqfu minħabba li qed jogħla l-livell tal-ilma. Is-subien, li għandhom bejn 11 u 16il sena u l-kowċ tagħhom ta’ 25 sena daħlu fl-għar is-Sibt li għadda u sal-lum ma sar l-ebda kuntatt magħhom. L-operazzjoni ta’ salvataġġ issa qed tiffoka fuq kif ser jinstab mod ieħor biex l-iskwadri ta’ salvataġġ jidħlu fl-għar.

26

01.07.2018

kullhadd.com

] SUDOKU SPONSORJATA MINN WELLA

Irbaħ xampù u conditioner tad-ditta Wella.

Aqta’ din il-logħba u ibgħatha lil: KOMPETIZZJONI WELLA, KullĦadd, ONE Complex, A 28 B, Industrial Estate, Il-Marsa MRS 3000 Isem: Indirizz:

R.LIA - Iż-Żurrieq

TISLIBA 233

Mimdudin:

800 835

024 089 129 230 328 426 435 465 544 603 655 735 736 740

B’4 Numri 0971 1121 1680 1746 1779 2041 2756 2969 3007 3573 3918

3928 4132 4727 4909 4920 5570 5736 6042 6071 6530 6541 6648 6913 7024 7143 7178 7633

7902 7958 9283 9362 9469 9655 9766 9813 B’5 Numri 23465 37212 51369 63436 64597

71314 81827 98234

IR-RIŻULTAT TAL-ĦADD LI GĦADDA

Bi 3 Numri

B’6 Numri 195762 699324

758790 781582

Bi 8 Numri 08342569 57623958

1.

Hemm ħafna

minnhom f ’Ankara (5) 4.

Jista’ jkun tal-karti (4) 7,16. Kulur il-ħaxix (5) 9,18. Tat-tieqa (5) 10.

Plejer kbir tal-Milan

fl-antik (6) 12.

Jidħol id-dawl

minnhom fil-kamra

(6) 16.

Ara 7 18.

Ara 9 19.

Mingħajr (3) 20,21w. Titla’ fir-ras wara

ħabta (8) 21.

Naħa? (3) 23.

Temp? (4) 24.

Ma baqax jiftakrek (5)

Weqfin:

1.

2.

3,5.

5.

6.

8.

11,22.

12,17.

13.

14.

15.

17.

21.

22.

Kompli l-qawl: Dak li tiżra’ ....... (6) L-ewwel tlieta ta’ sieq mod ieħor! (3) Sport (6) Ara 3 Zija Taljana (3) Tim tal-futbol (9) Kittieb (5) Femminil singular ta’ trab (5) I owe you (1,1,1) Inaqqas (6) Jitpejjep (6) Ara 12 wieqfa Ara 20 Ara 11

SOLUZZJONI TAL-AĦĦAR TISLIBA Mimdudin: 1.Żiffa, 4.Jkun, 7,16.Targa, 9.Bir, 10.Tradut, 12.Strett, 18,23.Intatt, 20.Sptar, 21.Vet, 24.Adami

Weqfin: 1.Żabbar, 2.Far, 3.Att, 5.Kid, 6.Net, 8.Arġentina, 11,19.Stivi, 12.Sa, 13.RIP, 14.Tirana,15.

Piloti, 17.Ġie, 21.Vit, 22.Tut

27

01.07.2018

kullhadd.com

GĦAQQAD IL-KAXXI 33

9

28 24 18 14 24

14

28

9 21 4

2

12

6 24

SIB IL-VALUR

Kull ittra fiha valur, uħud mill-valuri huma diġà mpoġġija. Uża dawn il-ħjilijiet biex issib ilkumplament tal-valuri tal-ittri.

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10 11 12

13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26

54

Għaqqad skont kemm hu l-valur li hemm fil-kaxxi.

Eżempju: Jekk f’waħda mill-kaxxi hemm valur ta’ 10, trid tgħaqqad 10 kaxxi żgħar li jridu jkunu jmissu ma’ xulxin u f’forma ta’ kaxxa jew rettanglu. Il-kaxxi kollha jridu jintużaw u kaxxa tista’ tintuża darba biss. Innumru huwa indikazzjoni tattotal ta’ kaxxi żgħar u mhux neċessarjament juri minn fejn għandha tibda l-kaxxa.

28

01.07.2018

kullhadd.com

JPD IĦUF F’ART JASON AZZOPARDI Nazzjonalisti akkaniti mir-raba’ distrett qed togħkorhom għajnejhom għall-fatt li Jean Pierre Debono deher preżenti ħafna fir-raba’ distrett fl-aħħar ġimgħat Jean Pierre Debono huwa wieħed mill-akkolti l-iktar qrib tal-Kap tal-Partit Nazzjonalista, Adrian Delia. Is-suspett hu li l-grupp ta’ Delia qed iħossu l-ilmijiet f ’dan id-distrett bilgħan li jaraw bil-kandidatura ta’ min jista’ jkun imminat Jason Azzopardi li għalkemm fid-dieher mhux jidher jagħmel kummenti kontra l-kap, fil-PN kulħadd jaf li qiegħed malgrupp ta’ Simon Busuttil u mhux ma’ dak ta’ Adrian Delia. Lanqas qed ikun eskluż li f ’elezzjoni ġenerali oħra jkun Jean Pierre Debono nnifsu li jipprova f ’dan id-distrett.

Għalkemm naturalment f ’dan l-istadju hemm ħafna li għad jista’ jinbidel fosthom li Debono jew martu, Kristy Debono, jkunu kandidati għall-elezzjoni tal-Parlament Ewropew.

Però tant l-affarijiet fil-Partit Nazzjonalista qegħdin jinbidlu minn ħin għal ħin li lanqas din m’għadha ħaġa ċerta. Għax ħafna mid-deċiżjonijiet huma ddettati mill-ħtieġa tal-mument u l-piki li jeżistu.

Piki li kienu evidenti fl-aħħar jiem meta l-Eks Kandidat tal-Partit Nazzjonalista u preżentatur fuq il-midja Nazzjonalista David Thake akkuża lis-Segretarju Ġenerali tal-Partit Nazzjonalista Clyde Puli u lill-Kap Eżekuttiv tal-midja tal-partit Pierre Portelli li qed iwaqqfu deputati Nazzjonalisti milli jidhru fuq il-midja tal-Partit Nazzjonalista.

Fuq Facebook, is-Sur Thake kiteb li eks kollegi fil-midja tal-Partit Nazzjonalista kkonfermawlu li minn mindu Puli u Portelli ħatfu taħt idejhom it-tmexxija tal-PN u bdew jimplimentaw il-“mod ġdid” tal-Kap Nazzjonalista Adrian Delia, kull mistieden fuq NET TV u Radio 101 irid ikun approvat minnhom.

Kien hawn li akkużahom li qed iwaqqfu numru ta’ persuni u deputati Nazzjonalisti milli jidhru fuq il-midja tal-partit.

“Sewwa qrajtu”, qal Thake. “Ma jridux nies Nazzjonalisti u deputati li vvutajtu għalihom intom fuq l-istazzjonijiet iffinanzjati minnkom. Il-bojkott ordnat

minn Puli u Portelli mhux kontra nies jew deputati Laburisti jew opportunisti, imma kontra Nazzjonalisti stess, inklużi deputati. Imbagħad jipprietkaw li jridu l-għaqda. “X’ipokresija”, kiteb Thake li ftit tal-jiem ilu kien involut f ’battibekk jaħraq ma’ Puli fuq Twitter.

B’reazzjoni għal din l-akkuża, Pierre Portelli akkuża lil Thake b’gideb u b’mod ċiniku rringrazzjah għax tah l-opportunità li jinforma lil dawk li għadhom isegwuh li dak li qed ixerred huwa gidba mill-bidu sal-aħħar.

Bi tweġiba, Thake qallu li l-informazzjoni li għandu ġejja mingħand nies kostretti jsegwu l-istruzzjonijiet tiegħu u ta’ Puli. Qallu li dawn in-nies m’għandhomx għax jigdbu iżda hu għandu ħafna raġunijiet għal xiex jiċħad.