KullHadd_01.04.2018

LEJN BIDLA FL-UNIFORMI

www.kullhadd.com Il-Ħadd, 1 ta’ April, 2018

Ħarġa Nru 1,290 Prezz €1

BĦAL-LUM XAHAR SE NILTAQGĦU PJAZZA TRITONI

Il-Partit Laburista se jiċċelebra Jum il-Ħaddiem ta’ din is-sena b’mass meeting fi Pjazza Tritoni fl-1 ta’ Mejju. Din se tkun l-ewwel attività politika tal-massa f’din il-pjazza ġdida u għaliha qed ikunu mistiedna l-Maltin u l-Għawdxin kollha li jemmnu li rridu nlestu ’l Malta għall-Ġenerazzjoni Li Jmiss.

Wara l-politika dwar il-HW din il-ġimgħa l-Ministru għall-Edukazzjoni Evarist Bartolo indika li issa jista’ jkun hemm bidla fl-uniformi. Fuq xewqa tal-ġenituri l-uniformi se tibqa’. Iżda l-mistoqsija hi kif?

Ara paġna 6

INISSLU L-FIRDA Ara paġna 3

ROĦS TA’ 200 MEDIĊINA Mill-bidla fil-gvern fl-2013 tħabbru 12-il roħs fil-prezzijiet tal-mediċini bl-ammont ta’ mediċini li raw il-prezz jinżel b’mod sostanzjali jlaħħqu l-200.

Ara paġna 7 Ara paġna 5

REĠGĦET KONTRA MALTA • F’ĊIRKUSTANŻI ĠODDA METSOLA KOMPLIET BL-ISTESS KAMPANJA • JIVVUTAW KONTRIHA L-MEMBRI TAL-S&D Fil-Kumitat tal-Libertajiet Ċivili tal-Parlament Ewropew, Roberta Metsola baqgħet tinsisti li Malta tkun il-pajjiż li jissemma minħabba l-libertà tal-ġurnalisti. Anke jekk kien hemm ġurnalist maqtul fis-Slovakkja u b’differenza ta’ Malta, min allegatament wettaq l-att ma nqabadx, Metsola riedet li jkun hemm biss kundanna għal Malta.

Kontra l-emenda tagħha vvutaw l-MEPs tal-S&D. Ara paġna 4

02

01.04.2018

kullhadd.com

Editur ALEANDER BALZAN email: aleander.balzan@partitlaburista.org

L-Ogħla Temperatura: 17°C L-Inqas Temperatura: 12°C L-Indiċi UV: 6 Is-Sitwazzjoni Ġenerali: Firxa ta’ arja ta’ pressjoni għolja testendi minn fuq Spanja sa fuq iċ-ċentru tal-Mediterran.

It-Temp: Il-biċċa l-kbira xemxi.

Ir-Riħ: Ftit qawwi għal qawwi mill-Majjistral li jsir ftit qawwi.

Il-Viżibilità: Tajba.

Il-Baħar: Qawwi.

L-Imbatt: Baxx mill-Majjistral.

It-Temperatura tal-Baħar: 16°C

Reklamar u Distribuzzjoni KIMBERLY CUTAJAR email: sales@kullhadd.com tel: (+356) 2568 2572

Disinn tal-Paġni LEANNE ABELA GRECH tel: (+356) 2568 2571

Kuntatt Ġenerali KullĦadd

It-Tnejn

email: editorial@kullhadd.com tel: (+356) 2568 2570

It-Tlieta

L-Erbgħa

Indirizz Postali KullĦadd

One Complex, A 28B, Industial Estate Il-Marsa MRS 3000

18°C

UV 5

11°C

Il-Ħamis

18°C

UV 7

14°C

18°C

Il-Ġimgħa

UV 7

13°C

Is-Sibt

Sit Elettroniku KullĦadd kullhadd.com

Mezzi Soċjali www.facebook.com/kullhadd

18°C

UV 7

12°C

17°C

UV 8

12°C

18°C

UV 8

13°C

SPIŻERIJI LI JIFTĦU LLUM IL-ĦADD Collis Williams Pharmacy, 15, Triq ir-Repubblika, Il-Belt Valletta – 21226281 Lister Pharmacy, 678, Triq il-Kbira San Ġużepp, Il-Ħamrun – 21245627 Brown’s Pharmacy, 278, Triq il-Vitorja, Ħal Qormi – 21499697 St. Mark’s Pharmacy, Triq P. Borg Olivier c/w Triq Gianni Vella, Is-Swatar – 21440790 Brown’s Pharmacy, Shop 10, Yacht Marina Apartments, Triq il-Marina, L-Imsida – 21244366 Numri Importanti Medical Plaza Dispensing Chemists, Cass-i-Mall Buildings, Vjal ir-Rihan, San Ġwann – 21372195 Is-Servizzi kollha ta’ Emerġenza​ Victor’s Pharmacy, 9, Triq it-Torri, Tas-Sliema – 21330352 112​ St. Mary Pharmacy, 2, Triq Antonio Schembri, Ħ’Attard – 21436348 Tat-Tarġa Pharmacy, Plot no.2, Triq il-Kostituzzjoni, Il-Mosta – 21433141 Il-Pulizija ta’ Malta Qawra Pharmacy, Earl’s Court/1, Triq l-Imħar, Il-Qawra – 21580881 2122 4001-9​ De Paola Pharmacy, 36, Pjazza Antoine De Paule, Raħal Ġdid – 21826408 Brown’s Pharmacy, 8, Misraħ l-Arċisqof Gonzi, Il-Kalkara – 21673811 Id-Dipartiment tal-Protezzjoni Ċivili ​ Medicor Pharmacy, 57, Triq Carmelo Ritchie, Ix-Xgħajra – 27032296 2393 0000 Health Junction Pharmacy, Triq Alfred Cachia Zammit, Iż-Żejtun – 21898728 Bronja Pharmacy, Sonata, Triq il-Bronja, Iż-Żurrieq – 21682251 Il-Gwardjani Lokali ​2132 0202 Spiżerija Ħal Mula, Triq Dun Salv Ciappara, Ħaż-Żebbuġ – 21461693 Nova Pharmacy, 142, Triq il-Kulleġġ, Ir-Rabat – 21454247

Stampat Progress Press

L-Isptar ta’ Malta 2545 0000

L-Isptar ta’ Għawdex ​2156 1600

Servizz Veterinarju ta’ Emerġenza ​ 5004 3888

Servizz ta’ Direttorju Telefoniku ​1182

Għawdex Taċ-Ċawla Pharmacy, Triq 7 ta’ Ġunju 1919, Ir-Rabat – 21557819 Joyce’s Pharmacy, Vjal it-8 ta’ Settembru, Ix-Xagħra – 21561486 Servizz ta’ tobba fiċ-ċentri tas-saħħa fil-Ħdud u l-festi pubbliċi Iċ-Ċentri tas-Saħħa tal-Mosta, Raħal Ġdid u l-Furjana jiftħu għall-emerġenzi 24 siegħa, sebat ijiem filġimgħa. Fil-Ħdud u fil-festi pubbliċi, iċ-Ċentru tas-Saħħa tal-Gżira jiftaħ għall-emerġenzi bejn it-8.00am u l-5.00pm. Ikun hemm ukoll servizz ta’ infermier bejn it-8.00am u t-8.00pm. Il-pubbliku jrid jattendi ċ-ċentru tas-saħħa tad-distrett tiegħu. Persuni mingħajr karta ta’ identità ma jiġux moqdija.

03

01.04.2018

kullhadd.com

ISMEK FI KTIEB DWAR JOSEPH MUSCAT Hija pubblikazzjoni b’differenza dik li se joħroġ il-Partit Laburista fiż-żmien li ġej fejn minbarra l-kontribuzzjonijiet ta’ persuni magħrufa jista’ jkun hemm ukoll is-sehem dirett tiegħek.

Fis-sitta ta’ Ġunju li ġej Joseph Muscat jagħlaq 10 snin fit-tmexxija tal-Partit Laburista u s-Sensiela Kotba Soċjalisti se timmarka dan l-anniversarju b’pubblikazzjoni minn tagħha.

Però b’differenza minn pubblikazzjonijiet oħra dwar Joseph Muscat li ħarġu flaħħar snin din id-darba se jkun hemm is-sehem dirett tal-pubbliku.

In-nies jistgħu jawguraw lill-Prim Ministru billi isimhom ikun imniżżel fil-pubblikazzjoni jekk jordnawha qabel il-15 ta’ April.

“Mistenni jkun hemm interess partikolari f ’din il-pubblikazzjoni u għalhekk qed nappellaw lil dawk interessati biex jimlew il-formola relevanti u jmorru biha

ċ-Ċentru Nazzjonali Laburista, jew jibagħtuha bil-posta, mill-iktar fis,” qal Aleander Balzan, Direttur tal-Komunikazzjoni tal-Partit Laburista.

Balzan fakkar kif il-pubblikazzjonijiet tal-SKS huma pubblikazzjoni tal-ogħla livell u din mhux se tkun eċċezzjoni. “Se jkun ktieb b’għadd kbir ta’ ritratti li jimmarkaw il-mixja ta’ Joseph Muscat fit-tmexxija u l-mixja li għamlu u qed jagħmlu miegħu n-nies. Il-ktieb iħares ukoll lejn dak li baqgħalna nwettqu flimkien. F’Ħal Qormi ftit tal-ġimgħat ilu l-Prim Ministru tkellem dwar kif in-nies ma waqfux nofs triq, lanqas hu mhu se jieqaf nofs triq u din se tkun riflessa fil-pubblikazzjoni,” qal Balzan li ddeksirva l-ktieb bħala ċans uniku għal dawk li jsegwu lill-Prim Ministru u Mexxej Laburista biex isibu posthom fl-istess paġni miegħu.

DETTALJI FIL-FORMOLA F’PAĠNA 11

TAL-PN JIRREAĠIXXU BI QRUSA GĦALL-GĦOTJA TA’ €5 MILJUN • GĦOTJA LI NGĦAQDET MAŻ-ŻIEDA FIS-SERVIZZI U FIL-MEDIĊINI LILL-PAZJENTI MORDA BIL-KANĊER Esponenti ewlenin tal-Partit Nazzjonalista rreaġixxew bi qrusa għall-aħbar li l-istat se jkun qed jgħaddi għotja ta’ €5 miljun lil Puttinu Cares għal proġett ġdid ta’ appartamenti f ’Londra.

Ilbieraħ filgħodu l-poplu sebaħ kuntent għall-aħbar li mal-ġenerożità tiegħu kien hemm l-istat ukoll li rrikonoxxa l-ħidma kbira ta’ Puttinu u ta wkoll l-impenn tiegħu favur dan il-proġett. Iżda, dan xejn ma niżel tajjeb ma’ esponenti ewlenin tal-Partit Nazzjonalista b’mod partikolari d-deputati Simon Busuttil, Beppe Fenech Adami u Jason Azzopardi li użaw il-midja soċjali biex jattakkaw din l-għotja u tefgħu lil Puttinu Cares f ’nofs dibattitu partiġjan.

Kien il-Prim Ministru Joseph Muscat li ħabbar il-Ġimgħa filgħaxija li l-Gvern se jkun qiegħed jipprovdi €5 miljun mill-Programm ta’ Ċittadinanza b’Investiment.

Waqt intervent telefoniku l-Prim Ministru qal li wara li l-Gvern tkellem mal-Fond għall-Iżvilupp Ekonomiku u Soċjali, li jamministra l-flus li jidħlu mill-Programm ta’ Ċit-

Użaw il-midja soċjali biex jattakkaw din l-għotja u tefgħu lil Puttinu Cares f’nofs dibattitu partiġjan tadinanza b’Investiment, ilGvern se jkun qed jikkontribwixxi biex jekk hu possibbli din is-sena jitwettaq il-proġett ta’ bini ta’ appartament ġewwa l-qalba ta’ Londra.

Qal li waqt li l-kura f ’Malta qed tiżdied bħal fil-każ tal-mard tal-qalb xorta jibqa’ l-bżonn li nibagħtu Maltin u Għawdxin barra minn xtutna għall-kura speċjalizzata ta’ tipi ta’ kanċer fi sptarijiet ta’ reputazzjoni dinjija ġewwa Londra. Spjega li dan isir permezz ta’ ftehim li l-Gvern Malti għandu u se jibqa’ jkollu mal-Gvern Ingliż fejn għandna numru ta’ paz-

jenti li jirċievu trattament b’xejn u wara li jinqabeż in-numru miftiehem il-Gvern iħallas għall-kumplament tal-pazjenti.

Il-Prim Minsitru qal li Puttinu jaħdem id f ’id mal-Gvern biex jipprovdu għajnuna kruċjali lil ħafna familji li jkunu jafu meta telgħin għall-kura iżda ma jkunux jafu meta neżlin.

Qal li waqt li din l-għajnuna tiswa l-flus, din hija spalla kbira għal dawn il-familji u simbolu tanġibbli ta’ solidarjetà. Qal li minkejja li din il-kura tiswa għexieren ta’ mijiet ta’ eluf ta’ ewro min-naħa tal-Gvern li tingħata b’xejn, u minkejja li issa l-Gvern qed iħallas il-passaġġ taż-żewġ ġenituri, xorta għad fadal ħafna xi jsir.

Iżda, dan l-ispirtu pożittiv ma damx ma nkiser. Id-Deputat Nazzjonalista Jason Azzopardi sejjaħ l-għotja ta’ €5 miljun millFond Nazzjonali għall-Iżvilupp Ekonomiku u Soċjali lil Puttinu Cares bħala insult.

Il-kelliem tal-Oppożizzjoni mmexxija minn Adrian Delia sejjaħ dan il-ġest bħala insult għax skont hu l-flus li se jiffinanzjaw dan il-proġett ta’ fejda kbira ġejjin mill-kriminalità.

Dan anke jekk il-programm li

minnu ġejjin il-fondi hu approvat mill-Kummissjoni Ewropea u mill-elettorat Malti li reġa’ tah vot ta’ fiduċja f ’Ġunju li għadda. Però ma kienx biss Azzopardi li ħareġ jattakka din l-għotja u saħansitra l-produzzjoni tal-programm Xarabank.

Miegħu kien hemm David Thake u Andrew Borg Cardona. Filwawt li Beppe Fenech Adami, magħruf għad-diskorsi aggressivi u konfrontattivi tiegħu, ukoll qal li ħassu “insultat u diżgustat.”

“Anke Totò Riina, ir-re talmafja fi Sqallija kien jagħmel ħafna karità bil-flus ġejjin mill-krim-

inalità,” qal Beppe Fenech Adami li kellu jaqbel miegħu lil Simon Busuttil. “Naqbel 100% ma’ Beppe,” kiteb Simon Busuttil.

Intant, b’reazzjoni għal din l-għotja Dr Victor Calvagna, uffiċjal ta’ Puttinu Cares, irringrazzja lill-Prim Ministru, lill-Gvern u lill-uffiċjali kollha fl-uffiċċju tal-Prim Ministru tal-għajnuna li taw lil Puttinu.

Din l-għotja mhix iżolata, bil-Gvern diġà żied servizzi ġodda għall-pazjenti morda bilkanċer fosthom mediċini li għalihom kienu jitħallsu eluf kbar ta’ ewro.

04

01.04.2018

kullhadd.com

SOĊJALISTI JOPPONU L-EMENDA TA’ METSOLA KONTRA MALTA

Fil-Kumitat għal-Libertajiet Ċivili tal-Parlament Ewropew, Membri tal-Parlament Ewropew tas-Soċjalisti u d-Demokratiċi opponew l-aħħar sforz li għamlet Roberta Metsola biex tħammeġ isem pajjiżna. Fl-aħħar jiem tela’ quddiem dan il-kumitat rapport dwar il-midja fil-pajjiżi Ewropej.

Ir-rapport, li kien approvat b’maġġoranza b’saħħitha, jismu Media Pluralism and Media Freedom in the European Union u f ’għexieren ta’ paġni ma kien jissemma ebda pajjiż. Sakemm fost oħrajn tfaċċa isem Malta f ’emenda 111.

Però, Roberta Metsola ddeċidiet li ddaħħal isem pajjiżna f ’dawl ikrah u bl-għan ukoll ikun li tkun tista’ ssir kampanja li Malta biss tissemma f ’dan ir-rapport. Xi ħaġa li kienet inqabdet dwarha meta l-MEP tal-Partit Laburista, Miriam Dalli, kixfitha f ’dibattitu f ’Xarabank.

Meta l-emenda fuq Malta ġiet għall-vot din il-ġimgħa s-sitwazzjoni kienet dik fejn il-grupp li jagħmel parti minnu l-Partit Laburista ddefenda l-interess ta’ pajjiżna, filwaqt li grupp tal-Partit Nazzjonalista kien kontra pajjiżna.

L-emenda li daħħlet Metsola fir-rapport tgħid li għandu jkun hemm tħassib bil-livell ta’ ħelsien tal-midja f ’Malta u l-MEP talPN qalet li din hi mhedda u r-rapport għandu jitkellem ukoll f ’dan is-sens. L-iskuża biex isemmu lil Malta kienet il-qtil ta’ Daphne Caruana Galizia. Għalkemm la Roberta Metsola u l-ebda MEP mis-Slovakkja ma ddeċidew li jsemmu dan il-pajjiż anke jekk hemm inqatlu ġurnalist investigattiv u s-sieħba tiegħu. Bl-unika differenza tkun li filwaqt li fis-Slovakkja għadu ma nqabad ħadd, f ’pajjiżna hemm tliet persuni mressqa l-qorti akkużati bil-qtil ta’

Caruana Galizia. Dan wara investigazzjonijiet bis-sehem ta’ esperti barranin.

Mitluba tikkummenta dwar din l-emenda, l-MEP tal-Partit Laburista, Miriam Dalli qalet: “Flok iħares kif nistgħu ntejbu s-sitwazzjoni tal-ġurnalisti fl-Unjoni Ewropea kollha kemm hi, il-Partit Nazzjonalista jaħtaf opportunità oħra biex iħammeġ isem Malta.

L-ostakoli ġurnalistiċi mhumiex limitati għal pajjiz wieħed jew tnejn. Din mhix l-ewwel darba li l-MEPs tal-PN għamlu statements li mhuma se jagħmlu l-ebda ġid lil pajjiżna, iżda minflok iħammġu lil Malta. Il-poplu xeba’ minn din il-politika.”

Fil-fatt, Roberta Metsola u David Casa huma magħrufa għal kemm–il darba marru Brussell jippruvaw iġibu kundanna lejn Malta. Għalkemm ħafna drabi ma rnexxilhomx bil-Kummissjoni Ewropea tgħidilhom li saħansitra huma fl-iżball, it-tnejn li huma jippersistu fil-kampanja tagħhom li bdiet mal-mument li f ’Malta nbidel il-gvern.

ILLUM JIFTAĦ L-ISTAĠUN TAL-KAĊĊA • KWOTA TA’ 5,000 SUMMIENA

CALL FOR OFFERS TO MANAGE THE PRESENT BAR AND CATERING AREA AT THE PARTIT LABURISTA CLUB IN RABAT ON BEHALF OF THE PL RABAT COMMITTEE More info info@partitlaburista.org or 2090 1601/2

CALL FOR OFFERS TO MANAGE THE PRESENT BAR AND CATERING AREA AT THE PARTIT LABURISTA CLUB IN BIRKIRKARA ON BEHALF OF THE PL BIRKIRKARA COMMITTEE More info info@partitlaburista.org or 2090 1601/2

Illum jiftaħ l-istaġun tal-kaċċa fir-rebbiegħa. Deċiżjoni li tkun ittieħdet mill-Gvern wara li ġew ikkunsidrati r-rakkomandazzjonijiet tal-Kumitat Ornis kif ukoll il-parametri legali u ta’ konservazzjoni. Din is-sena l-istaġun jagħlaq is-Sibt 21 ta’ April, filwaqt li l-ħin permessibbli għall-kaċċa jibda minn sagħtejn qabel tlugħ ix-xemx sa nofsinhar.

Il-kwota nazzjonali għallkaċċa fir-rebbiegħa ta’ din is-sena hi ta’ 5,000 summiena filwaqt li l-kwota li persuna liċenzjata tista’ taqbad hi ta’ ħames summiniet f ’ġurnata u 10 summiniet tul l-istaġun.

Kull kaċċatur li jingħata Liċenzja Speċjali għall-Kaċċa fir-Rebbiegħa tal-2018 se jkun obbligat biex, hekk kif jaqbad summiena, iċempel immedjat-

ament fuq in-numru 77070009, kif indikat fil-liċenzja u jsegwi l-istruzzjonijiet li jingħataw waqt l-istess telefonata.

Intant m’hemmx kaċċa fuq il-gamiem għax il-moratorju li jipprojbixxi l-kaċċa fuq il-gamiema fir-rebbiegħa, kif ippubblikat permezz tan-Notifika tal-Gvern Nru 538 tal2016, għadu fis-seħħ. Sparar fuq il-gamiema u kull speċi oħra apparti s-summiena hu strettament ipprojbit u kull min jinqabad jikser il-liġi jkun suġġett għal proċeduri kriminali u għal multi għolja. L-istaġun limitat tal-kaċċa fir-rebbiegħa għas-summiena se jkun suġġett għal infurzar strett inklużi spot checks.

Kwalunkwe ksur tal-liġi, tar-regoli u ta’ kundizzjonijiet oħrajn applikabbli mhux se

jiġu tollerati.

Wara li l-Gvern ħabbar id-dati tal-istaġun tal-kaċċa fir-rebbiegħa għas-summiena, il-Gvern iddikjara li mhux ser jippermetti li jsiru abbużi waqt l-istaġun hekk kif stabbilit u għaldaqstant talab lill-entitajiet rispettivi sabiex issir aktar ħidma mill-att ta’ edukazzjoni u infurzar.

Kemm il-Ministru għall-Ambjent, Jose Herrera, kif ukoll is-Segretarju Parlamentari, fi ħdan l-istess Ministeru, Clint Camilleri, appellaw sabiex min vera għandu għal qalbu d-delizzju, għandu jimxi mar-regoli hekk kif ikkomunikati u skont il-parametri tal-liġijiet rispettivi, dan sabiex il-kaċċa f ’dan l-istaġun tkun tirrispetta s-sostenibilità u l-konservazzjoni tal-għasafar.

05

01.04.2018

kullhadd.com

IT-TNAX–IL ROĦS TA’ MEDIĊINI • ROĦS LI TELA’ SA 67% Bejn Marzu 2013 u llum, ilGvern Laburista ħabbar 12-il roħs fil-mediċini, b’total ta’ 196 mediċina jorħsu fil-prezz sa 67%. Fl-aħħar jiem tħabbar l-aħħar roħs minn din is-sensiela meta ngħataw dettalji kif roħsu 23 mediċina sa 40% u li ġew introdotti iktar mediċini ġeneriċi bil-possibilità li l-konsumaturi jistgħu jiffrankaw sa 73%.

Dan sar grazzi għal sinerġija bejn il-Gvern, l-Awtorità ta’ Malta għall-Kompetizzjoni u l-Affarijiet tal-Konsumatur, u l-Awtorità dwar il-Mediċini.

Aħbar li żgur se taffettwa il-bwiet ta’ mijiet ta’ konsumaturi li għal darba oħra nżammu fost l-ogħla prijoritajiet tal-Gvern u l-imsemmija Awtoritajiet.

Ilkoll huma kommessi li f ’Malta jkollna mediċini aċċessibbli bi prezzijiet raġonevoli mingħajr ma tkun imxekkla l-kwalità, is-sigurtà u l-effikaċja tal-prodotti mediċinali.

It-23 mediċina li raħsu din il-ġimgħa jinkludu trattamenti għall-infjammazzjoni, problemi tal-qalb, u dipressjoni.

Fl-aħħar ġimgħat, raħas b’€25 ewro wkoll il-vaċċin li jintuża għal prevenzjoni tal-Meninġite Tip B. “Dan il-Gvern kompla jsaħħaħ l-industrija farmaċewtika f ’diversi setturi, inklużi oqsma specjalizzati u avvanzati fosthom medicini talkanċer, tant li l-aħbar ta’ din il-ġimgħa ngħatat f ’kumpanija li timmanifatura medicini għall-kanċer, kumpanija li hija ċċertifikata mill-Awtorità dwar il-Mediċini. Dan jikkumplimenta l-istrateġija tal-Gvern, li huwa kommess li jagħti l-aqwa servizz lill-pazjenti li qed ibatu minn din il-marda. Dan juri wkoll fiduċja fil-kapaċitajiet li għandna f ’Malta,” stqarr is-Segretarju Parlamentari Deo Debattista.

Naturalment, dan kollu kien possibbli grazzi wkoll għall-impenn li kontinwament juru ż-żewġ awtoritajiet involuti u kumpaniji fis-settur farmaċewtiku, li lkoll iżommu s-saħħa taċ-ċittadini fuq nett tal-lista tal-prijoritajiet tagħhom.

Fost il-mediċini li raħsu f ’dawn il-5 snin, wieħed isib: • Mediċina li hija kimoterapija għall-kanċer fl-imsaren li raħset minn €550 għal €222.64. Il-pazjenti ffrankaw €327.36 (60%); • Vaċċin li jintuża għal prevenzjoni tal-Meninġite Tip B li raħas minn €165 għal €139.90. Il-pazjenti ffrankaw €25.10 (15%); • Mediċina li tipprevieni l-formazzjoni ta’ emboli tad-demm li raħset minn €158.60 għal €127.60. Il-pazjenti ffrankaw €31 (20%); • Mediċina li tintuża għall-osteoporożi li raħset minn €568 għal €425. Il-paz-

jenti ffrankaw €143 (25%); • Mediċina li tintuża għall-prostata li raħset minn €29.22 għal €16.45. Il-pazjenti ffrankaw €12.77 (44%).

Kull mediċina hija rreġistrata mal-Awtorità dwar il-Mediċini, jiġifieri għalkemm issa qed jinbiegħu bi prezz imraħħas, huma tal-istess kwalità ta’ mediċini oħra li nsibu fis-suq Ewropew. L-Awtorità issa għandha wkoll l-hekk imsejjaħ Medicines Intelligence and Access Unit, li b’mod proattiv iħares kif il-konsumaturi jistgħu jkomplu jkollhom mediċini aċċessibli u għażla wiesgħa ta’ trattamenti.

L-aċċess għal mediċini affordabbli huwa fundamentali għassaħħa pubblika u għat-tkabbir ekonomiku, u għalhekk, l-Awtorità ta’ Malta għall-Kompetizzjoni u l-Affarijiet tal-Konsumatur tassigura prezzijiet ġusti tal-mediċini anke fis-settur privat. Il-prezzijiet ta’ ref-

erenza esterni huma għodda kruċjali li jużaw Stati Membri tal-Unjoni Ewropea biex jitnaqqsu l-prezzijiet tal-mediċini.

Dan huwa eżerċizzju li jistabbilixxi prezzijiet differenti bħala linji gwida għall-prezzijiet tal-prodotti f ’pajjiż partikolari. B’dan il-mod, ilGvern, il-partijiet interessati fl-industrija tal-farmaċewtika, u l-MCCAA (l-Awtorità ta’ Malta għall-Kompetizzjoni u l-Affarijiet tal-Konsumatur) iqabblu l-prezzijiet domestiċi mal-valur miżjud ta’ 12-il Stat Membru Ewropew ieħor.

Id-drittijiet tal-konsumatur f ’dan ir-rigward qed ikun promoss miż-żewġ awtoritajiet, partikolarment, l-aċċess u l-għażla ta’ mediċni ġeneriċi li issa hawn fis-suq. B’hekk, il-pazjenti għandhom aċċess għall-istess trattamenti bi prezz orħos, iżda mingħajr ma tkun kompromessa l-kwalità, is-sigurtà u l-effikaċja tal-prodott.

F’erba’ snin, Gvern Laburista saħħaħ is-settur tal-farmaċewtika bħala parti mill-istrateġija li jipprovdi mediċini u servizzi mediċi tal-ogħla kwalità lill-pazjenti, u biex isaħħaħ ir-reputazzjoni ta’ Malta ma’ msieħba barranin. Il-fiduċja li l-investitur barrani qed juri fl-industrija ta’ pajjiżna hija turija ta’ strateġija ambizzjuża li qed tħalli l-frott billi ġġib investiment dirett barrani bla preċedent. Dan anke hekk kif l-industrija tal-farmaċija hija waħda mill-iktar kompetittivi, li kontinwament qed tikber u tinbidel.

“Iżda dan ma jfissirx li wasalna. Il-Gvern qed jibqa’ jinsisti biex is-settur farmaċewtiku jkompli jaħdem id f ’id mal-edukazzjoni, mal-qasam tas-saħħa u kull parti interessata li timbotta lis-settur iktar ’il quddiem. B’hekk nassiguraw il-protezzjoni tal-konsumatur u tal-pazjent,” isostni Deo Debattista.

06

HW, MALTI U LBIES 01.04.2018

Huma żmien ta’ bidliet fis-settur edukattiv. Bidliet li ilhom mistennija u oħrajn li jqajmu diskussjoni. Biex nifhmu aħjar tkellimna mal-Ministru tal-Edukazzjoni Evarist Bartolo.

Din il-ġimgħa ġie mniedi qafas fuq kif għandu jingħata l-homework.

Għalfejn inħass dan il-bżonn?

Il-messaġġ li kienu qed jibagħtu t-tfal u l-ġenituri fillaqgħat ta’ konsultazzjoni li saru magħhom kien li f ’ċerti każijiet qed jirriżulta li l-ammont ta’ homework li jingħata, meta tikkonsidra l-attivitajiet u l-iskeda mimlija tat-tfal, kien f ’xi każijiet ftit esaġerat. Għal studenti ta’ xi etajiet, speċjalment tas-sekondarja, il-homework għandu ċertu importanza iżda fl-istess ħin naħseb li jrid jinstab bilanċ. Naħseb li hemm bażi biex issir diskussjoni iżjed wiesgħa fuq il-wellbeing tat-tfal u ż-żgħażagħ tagħna. Kulħadd irid jara t-tfal tiegħu jimxu ’l quddiem. M’hemmx dubju minn dan, iżda naħseb li għandna nagħmlu dan billi nsibu bilanċ u nagħtu spazju għall-isport u l-kultura, ħin għall-qari, għallgost u anki ħin għall-mistrieħ.

L-edukazzjoni tat-tfal mhix sprint għall-eżamijiet, iżda maratona għal tagħlim li jkabbar il-persuna kemm mil-lat edukattiv u kemm mil-lat soċjali u uman.

kullhadd.com

Imma biex jinstab bilanċ, qafas fuq il-homework huwa biżżejjed?

Naħseb li hija parti mis-soluzzjoni. Punt ieħor huwa l-eżamijiet. Illum għandna suġġetti, inkluż tas-SEC, fejn l-assessjar isir b’mod kontinwu u mhux giljottina b’forma ta’ eżami. Dan ifisser li qed inkejlu l-ħiliet tat-tfal b’mod wiesa’, u mhux kollox f ’sagħtejn.

Dan inaqqas ħafna l-pressjoni u nemmen li r-riżultati jitjiebu anke hekk. Però, anke hawn, meta nitkellmu fuq il-piż fuq it-tfal u l-istress li jġib miegħu, nitkellmu biss fuq l-iskejjel u l-edukazzjoni. Kif jgħid il-qawl Afrikan: It takes a village to raise a child. Naħseb din id-diskussjoni m’għandhiex tkun biss fil-kamp tal-edukazzjoni iżda trid tinvolvi s-soċjetà inġenerali, b’mod speċjali l-ġenituri.

Din il-ġimgħa kien hemm diskussjoni fuq il-Malti.

X’qed jiġi propost?

Għal min illum jitgħallem il-lingwa Maltija u sejjer tajjeb, xejn mhu se jinbidel. Però għandna minoranza ta’ tfal li, għal raġuni jew oħra, mhumiex. Aħna qed ngħidu, “ejja noħolqu programmi adattati għalihom minflok inwarrbuhom.” Nemmnu li għandu jkun hemm l-obbligu li tfal barranin jitgħallmu l-Malti.

Min forsi ġie Malta t’età żgħira u llum għandu Malti tajjeb,

dak se jitgħallmu mal-oħrajn, bħala lingwa nattiva. Min ma jkollux din l-opportunità, illum kulma jista’ jagħmel huwa kors tal-Malti bħala Lingwa Barranija għal ftit xhur u daqshekk. Aħna qed ngħidu li dak li jkun, irid ikompli jistudja l-Malti, imma bħala estensjoni ta’ dak il-programm.

Jekk qed indaħħlu l-obbligu li l-barranin jitgħallmu l-Malti, naħseb li huwa ġust li dan il-programm ikun adattat għalihom. Dan il-programm, ovvjament, ġaladarba huwa bħala lingwa barranija, mhux se jkun offrut lil tfal Maltin. Hawnhekk qed nitkellmu fuq numri relattivament żgħar, u li permezz t’hekk se jiżdied l-użu tal-Malti. Hekk isir it-tisħiħ tal-lingwa tagħna, u għandna nkunu kburin li qegħdin inżidu din l-enfasi fuq il-lingwa ta’ pajjiżna.

Ftit tax-xhur ilu kien hawn diskussjoni fuq l-uniformijiet u jekk għandhomx jinbidlu.

Fiex waslet?

Fil-laqgħat li jkollna mat-tfal, naħseb li l-iktar żewġ temi li jsemmu huma l-homework u l-pressjoni żejda li dan iġib miegħu, u l-uniformijiet. Dwar il-homework naħseb li mxejna pass ’il quddiem din il-ġimgħa.

Fuq l-uniformijiet se nkunu qed inwessgħu l-proċess ta’ konsultazzjoni biex ninvolvu aktar ġenituri u edukaturi.

Erba’ snin ilu tlabna lill-ġen-

Jekk qed indaħħlu l-obbligu li l-barranin jitgħallmu l-Malti, naħseb li huwa ġust li dan il-programm ikun adattat għalihom

ituri jekk jixtiqux l-uniformi jew le. Ir-rispons kien li jixtiequ tibqa’ l-uniformi. Abbażi t’hekk ma neħħejniex l-uniformi. Iżda l-għajta għal bidla xorta baqgħet b’saħħitha, u allura d-diskussjoni mxiet issa fuq nistgħux nagħmlu bidliet fl-uniformi b’mod li din tagħmel il-ħajja iżjed faċli għat-tfal. Li jkun hemm uniformi ma fiha xejn ħażin, iżda kuntenti kif inhi llum? Din se tkun parti mid-diskussjoni li se nagħmlu mal-ġenituri, u anke hemmhekk se nsaqsuhom dawn il-mistoqsijiet b’mod individwali kif għamilna erba’ snin ilu.

Jekk isir qbil li tinbidel, dan ma jfissirx iżjed spejjeż għall-ġenituri?

Nixtieq inserraħ ras il-ġenituri, għax naf kemm hi spiża sostanzjali l-uniformi tat-tfal tagħhom, li jekk ikun hemm bidliet, se naraw li ma jkollhomx impatt fuq in-nefqa, imma jidħlu b’tali mod li xorta jagħmlu użu mill-ħwejjeġ li għandhom illum.

X’hemm iżjed ippjanat ’il quddiem?

Irridu nkomplu naħdmu biex nilħqu iktar tfal. Din il-ġimgħa kont f ’laqgħa mat-tfal fl-iskola primarja tan-Naxxar u konna qed nitkellmu fuq l-iskola, l-edukazzjoni u l-homework.

Anke fi grupp żgħir ta’ 20 tifel u tifla tara d-differenzi ta’ bejniethom. Karattri differenti u personalitajiet differenti. Min iħobb l-isport, min ma jiddejjaq xejn iqum bilwieqfa u jkanta, u min tarah kwiet kwiet ma jiċċaqlaqx, imma qed jixrob kull kelma. Għalfejn m’għandhomx jitgħallmu u jikbru skont il-ħtiġijiet tagħhom? Dak li qed nagħmlu meta qed ngħidu ejja nwessgħu s-sistema edukattiva, dejjem b’mod ekwu u bi programmi ta’ kwalità. Min kapaċi jitgħallem il-Matematika minn ktieb u min kapaci jitgħallimha billi jkejjel biċċa injama u jaqtagħha. Ġaladarba t-tnejn qed jitgħallmu hemm xi ħaġa ħażina jekk nużaw iż-żewġ metodi?

kullhadd.com

L-EWWEL MASS MEETING FI PJAZZA TRITONI Fl-ewwel ta’ Mejju se jkun qed isir l-ewwel mass meeting politiku fi Pjazza Tritoni wara li ngħatat dehra ġdida. “Din is-sena l-Partit Laburista għażel waħda mill-isbaħ fetħiet li issa sar għandna f ’pajjiżna biex jiċċelebra dan il-jum importanti għalih,” qal mal-gazzetta KullĦadd, William Lewis, is-Segretarju Organizzativ tal-Partit Laburista.

Kien il-Prim Ministru, Joseph Muscat, li nhar il-Ħadd li għadda tkellem dwar kif wara l-Għid il-Gvern għandu programm ta’ riformi u bidliet li jrid jaħdem fuqhom. Filwaqt li semma l-ewwel ta’ Mejju bħala l-jum fejn il-poplu għandu jinġabar biex jibgħat sinjal li pajjiżna qed jitħejja għall-ġenerazzjoni li jmiss.

Fl-aħħar snin l-attività tal-ewwel ta’ Mejju reġgħet ħadet saħħa kbira bi Pjazza Kastilja tara folol ta’ eluf kbar ta’ persuni li nġabru biex jiċċelebraw u jisimgħu l-messaġġ tal-Prim Ministru u Mexxej Laburista. “Din is-sena mhux se tkun eċċezzjoni. Qed nistiednu lill-Maltin u lill-Għawdxin kollha biex jinġabru għal dik li se tkun festa oħra kbira ta’ pożittività.

Bħala pajjiż għandna x’niċċelebraw u m’hemmx okkażjoni aħjar minn din. Anke għax kif jgħid ilPrim Ministru, minn żmien għal żmien, il-kisbiet ta’ Malta huma frott il-bżulija tal-ħaddiema Maltin u Għawdxin,” kompla jgħid ilPerit Lewis.

L-għażla ta’ Pjazza Tritoni toffri ċans għal xi ħaġa differenti fejn l-attivitajiet mistennija jibdew minn kmieni wara nofsinhar inkluż fi bnadi oħra tal-Belt.

“Dettalji jitħabbru iktar tard. Però żgur li se jkun hemm skop għaliex wieħed għandu jkun il-Belt,” temm jgħid il-Perit Lewis li qal li iktar dettalji jitħabbru fil-jiem u filġimgħat li ġejjin.

L-ewwel ta’ Mejju se jaħbat ukoll sena minn meta Joseph Muscat ħabbar l-elezzjoni ġenerali li saret fit-tlieta ta’ Ġunju tas-sena li għaddiet. Dakinhar Joseph Muscat kien talab lil Maltin jgħidu jekk iridux ikomplu t-triq miegħu jew inkella jieqfu f ’nofsha. Dakinhar għażlu li jkomplu. Għażla li fl-ewwel ta’ Mejju li ġej jistgħu jerġgħu juruha bil-preżenza tagħhom.

07

01.04.2018

08

01.04.2018

kullhadd.com

JAGĦLQU ERBA’ TENDERS B’RABTA MAL-PROĠETT TAL-HOUSING

Il-Qrendi

Iż-Żurrieq Komplew jimxu ’l quddiem il-proġetti ta’ housing affordabbli mmexxija millGvern, hekk kif fl-aħħar jiem għalqu erba’ tenders għal xogħlijiet ta’ skavar fuq erba’ siti.

Ix-xogħlijiet rikjesti f ’dawn it-tenders jinvolvu skavar u xogħlijiet oħra preliminari fis-siti li jinsabu fl-Imsida, Ħal Luqa, Bormla u l-Qrendi.

Fil-każ ta’ Bormla, ix-xogħlijiet jinkludu wkoll it-twaqqigħ ta’ bini eżistenti hekk kif f ’dan is-sit, il-proġett ta’ housing affordabbli se jkun qed jieħu post

binjiet abbandunati. Hu maħsub li dan il-proġett se jġib riġenerazzjoni ferm meħtieġa u mixtieqa mill-komunità lokali u residenti. Fil-fatt, dan il-proġett jinkludi wkoll l-inklużjoni ta’ faċilitajiet ta’ childcare fost oħrajn.

Din il-gazzetta hi infurmata li fil-jiem li ġejjin se jkunu qed joħorġu mill-inqas żewġ tenders oħra ta’ xogħlijiet fuq siti ta’ akkomodazzjoni affordabbli ġodda.

Mitlub jikkummenta dwar dan il-progress, is-Segretarju Parlamentari għall-Akkomodazzjoni Soċjali Roderick

Galdes iddeskriva l-ħruġ ta’ dawn it-tenders bħala pass ieħor ’il quddiem f ’dawn il-proġetti li ilhom ferm mistennija wara li l-amministrazzjonijiet Nazzjonalisti ta’ Eddie Fenech Adami u Lawrence Gonzi kienu qabdu u waqfu milli jkomplu jinvestu fi proġetti bħal dawn.

“Huwa pass ’il quddiem għaliex wara li titlesta l-evalwazzjoni u l-aġġudikazzjoni tat-tenders, ikun jista’ jibda x-xogħol anke fl-Imsida, f ’Ħal Luqa, f ’Bormla u fil-Qrendi wara xi proċeduri li kellhom jiġu segwiti. Dan il-progress

f ’dawn l-erba’ lokalitajiet isegwi r-ritmu mgħaġġel ta’ xogħol li diġà għaddej fuq siti oħra,” spjega Roderick Galdes.

B’kollox, il-Gvern se jkun qed jibni 680 appartament ta’ housing affordabbli f ’16-il sit, mifrux f ’10 lokalitajiet. Minn dawn, kważi nofshom diġà tlestew minn xogħol preparatorju ta’ tħaffir u skavar (fosthom żewġ siti f ’Ħal Kirkop u sit fil-Qrendi) jew għaddejjin ix-xogħlijiet bħalissa (fosthom sit Birkirkara, sit is-Siġġiewi, sit iż-Żurrieq u sit ieħor il-Qrendi).

kullhadd.com

09

01.04.2018

GĦAŻŻENIN, IMMA INQAS...

Stħarriġ tal-Eurobarometer dwar l-isport u l-attività fiżika fil-pajjiżi membri tal-Unjoni Ewropea juri li l-Maltin baqgħu fost l-iktar għażżenin.

Għalkemm, jekk irridu nħarsu lejn il-ftit pożittiv, illum sirna inqas għażżenin mill-2013 meta sar l-aħħar stħarriġ simili.

Dakinhar kienu 75% talMaltin li qalu li qatt ma jagħmlu eżerċizzju jew sport. Illum din niżlet b’19% u l-ammont li ma jagħmlu xejn niżel għal 56%. Kienu ċittadini minn sitt pajjiżi oħra biss li qalu b’ammont ikbar mill-Maltin adulti li ma jagħmlu ebda attività fiżika. L-iktar ċittadini attivi huma dawk tal-Finlandja, tal-Iżvezja u tad-Danimarka.

Huma 11% l-Maltin li qalu li jagħmlu eżerċizzju b’mod regolari u 19% jagħmlu dan ta’ spiss, għalkemm b’inqas regolarità.

Filwaqt li l-medja tal-Unjoni Ewropea ta’ persuni li jagħmlu eżerċizzju regolari kienet 7% u dawk li jagħmluha spiss kienet 33%.

F’ħafna pajjiżi jingħad li l-eżerċizzju fiżiku jsir f ’xi park jew fuq barra, filwaqt li f ’xi pajjiżi, il-maġġoranza qalu li jitħarrġu d-dar. Kien biss f ’Malta u fil-Greċja fejn il-maġġoranza ta’ dawk li qalu jagħmlu l-eżerċizzju wieġbu li jagħmlu dan bejn ix-xogħol u d-dar jew il-qadi, b’referenza partikolari għall-mixi. 26% tal-Maltin li jagħmlu eżerċizzju jagħmlu dan ma’ xi klabb jew ċentru apposta u bl-istess ammont jagħmlu dan fuq barra.

L-eżerċizzju d-dar isir ukoll bl-istess ammont.

Interessanti kif minkejja dawn ir-riżultati li ma tantx jawguraw tajjeb, għalkemm kien irreġistrat titjib, statistika li ħarġet ukoll mill-Unjoni Ewropea turi li l-maġġoranza tal-Maltin minn 16–il sena ’l fuq iħossuhom b’saħħithom.

Fil-fatt kienu 72.9% il-Maltin li qalu li jħossuhom b’saħħithom. 23.9% qalu li mhux ħażin u 3.1% qalu li jħossu li l-istat ta’ saħħa tagħhom huwa wieħed ħażin.

10

01.04.2018

kullhadd.com

IL-QORTI BI TWISSIJA DWAR IT-TMEXXIJA TA’ FLUS IL-FAMILJA Il-Qorti tal-Familja bagħtet messaġġ b’saħħtu dwar il-fatt li l-flus tal-familja għandhom ikunu amministrati miżżewġ partijiet tal-koppja u ebda parti m’għandha taġixxi daqslikieku dawk flusha biss.

Dan f ’sentenza fejn mara pensjonanta spiċċat tgħaddi b’€60 fil-ġimgħa li minnhom riedet tixtri wkoll il-ħtiġijiet ta’ żewġha.

Il-mara, li waqfet taħdem barra mid-dar, biex tieħu ħsieb il-familja rrakkontat kif tul is-snin kien żewġha li kien jieħu ħsieb il-flus u hi spiċċat kellha tagħtih rendikont ta’ x’kien meħtieġ qabel titolbu l-flus, għax inkella ma kienx jaċċetta.

Ir-raġel iddefenda ruħu quddiem il-Qorti, f ’kawża fejn il-mara talbet li ssir taf x’għandhom bħala familja, billi qal li hi qatt ma kienet tinteressa ruħha. Għalkemm hi semmiet kif anke meta ħadmet kien isarrfilha ċ-ċekk tal-paga hu u jagħtiha Lm2 bħala pocket money u Lm10 għall-ħajja fil-ġimgħa. Dan filwaqt li l-kumplament kien iżommu hu.

Kien hawn li l-Qorti għamlet dikjarazzjoni ċara dwar l-immaniġġjar tal-flus. “Dan però ma jfissirx li r-raġel jista’ jamministra l-beni tal-komunjoni daqslikieku martu ma teżistix. Anzi meta wieħed mill-konjugi jkun ħafna iżjed familjari u kompetenti fi kwistjonijiet ta’ finanzi u investimenti mill-parti l-oħra, iżjed jiżdied l-obbligu tiegħu ta’ trasparenza u korrettezza assoluta fil-konfront tal-parti l-oħra,” iddikjara l-Imħallef li preseda l-każ.

F’sentenza ta’ 28 paġna li semgħet diversi xhieda inkluż rappreżentanti ta’ għadd ta’ banek u investimenti li tkellmu dwar x’kellha u x’ma kellhiex il-koppja, bil-mara tibda ssir taf għall-ewwel darba x’kien hemm wara għexieren ta’ snin miżżewġa, il-Qorti ħadet deċiżjoni ċara.

Il-ġid tal-koppja nqasam bejn it-tnejn fejn il-Qorti ddeċidiet kif għandhom jinqasmu proprjetajiet u flus b’valur ta’ madwar €700,000.

Filwaqt li r-raġel kien ordnat ukoll biex mill-pensjoni tiegħu ma jagħtix iktar €60 fil-ġimgħa iżda jrid jibda jagħti nofsha. Kien biss fejn kien hemm flejjes ġejjin mill-wirt li r-raġel żammhom għalih f ’sentenza fejn il-Qorti qalet b’mod ċar li l-mod kif ir-raġel amministra l-assi tal-familja pperikola l-interessi ta’ martu.

12

01.04.2018

kullhadd.com

IL-ĠEBLA MALTIJA U L-ĦARSIEN TAGĦHA Kif rajna s’issa, Heritage Malta qed twettaq ħafna xogħlijiet fuq l-artifatti kollha fil-mużewijiet nazzjonali. Insibu t-taqsimiet tal-pittura u tal-karta, li diġà trattajna, u finalment hemm

it-taqsima tal-ġebel. Biex nikseb aktar tagħrif jieħu ħsieb it-taqsimiet l-oħra fejn hemm il-karf ’dan il-qasam il-KullĦadd tkellmet ma’ Frank ta, it-tessuti, l-injam u l-pittura.

Chetcuti Senior Conservator ma’ Heritage Malta, li jispeċjalizza fil-ġebel, ħġieġ u metalli u minn CHARLES B. SPITERI

se tibqa’ hemm. Allura dawn il-problemi waħda jkollok iċ-ċikli tal-imluħa u tal-inxkollha jridu jkunu indirizzati u għalhekk if, li jistgħu jwasslu biex jikkawżaw ħsara il-metodoloġija li nużaw tkun daqsxejn lill-ġebla.

B’mod ġenerali aħna nieħdu ħsieb l-artifat- differenti.

Iżda dawn is-siti ilhom mibnijin ti kollha fil-mużewijiet nazzjonali u mhux mijiet ta’ snin! il-bini minn barra, għalkemm ġieli ħdimna Allura l-ministeri u l-bereġ, tieħdu ħsiebhom ukoll? fuq xi statwa jew kappella.

Iżda kien hemm żmien twil fejn kienu mirLe, fejn jidħol xogħol fuq skala kbira, tieħu dumin taħt il-ħamrija u t-trabijiet.

Naturalment ir-restawr isir kemm ħsiebhom it-Taqsima tar-Restawr. Aħna fl-imħażen tagħkom kif ukoll aktar nieħdu ħsieb il-kollezzjoni nazzjon- Mhux agħar? f ’postijiet fuq barra. Fuq liema jkun ali; dawk l-oġġetti fuq ġewwa. Madankollu, hemm l-akbar volum ta’ xogħol? jien nieħu ħsieb it-tempji, jiġifieri l-World Le. Għax jekk għandek ġebla dejjem umJiddependi. Jekk nitkellmu fuq ġebla, l-ak- Heritage Sites tagħna. Neħdilhom ħsieb duża, mhu se jiġrilha xejn. L-istess jekk bar problemi jkunu fuq barra, għax il-ġebel ix-xogħol ta’ restawr tagħhom. U f ’dan il- tkun ġebla dejjem niexfa, iżda l-agħar hu meta tixxarrab u tinxef. Mela, sakemm ikun espost għall-elementi fejn issib l-um- każ jiġu trattati bħala binja. kienu taħt it-trab, kienu umdużi u ma sadità u l-imluħa, ix-xemx u x-xita. Dawn ritilhom l-ebda ħsara. Issa, ladarba kxifniel-elementi jaħdmu kollha kontra l-ġebla, Meta saru t-tined... hom, beda ċ-ċiklu tat-tixrib u l-inxif; bdew waqt li sa ċertu punt, dak li jkollna fuq ġewwa, se jkun xi ftit protett u għalhekk It-tined kienu saru minħabba l-fatt tal-ele- jikkristallizzaw l-imluħa u bdew jinħolqu mhux se jkollna dak l-ammont ta’ ħsara li menti u biex nipproteġu t-tempji u ntawlul- l-problemi. hom ħajjithom kemm jista’ jkun. Iżda jkollna fuq barra.

Anki jekk niġu għal xogħol ta’ restawr, minkejja li għamilna t-tinda, xorta għad Allura dan jiġri wkoll fid-djar li statwa fuq barra jkollha bżonn ferm aktar hemm il-problemi. Bit-tinda ffrankajna għandna Malta? attenzjoni minn waħda li tkun fuq ġewwa. biss ix-xemx u x-xita, iżda t-tnixxif għadu Jekk l-oġġett ikun jifforma parti minn es- għaddej. Sors ta’ ilma xorta għad hemm, Eżatt, hu proċess li jiġri lil kull ġebla Maltija. ibizzjoni ta’ mużew, taf ma tkunx teħtieġ għax dan mhux bilfors jitla’ mill-art, iżda kisi protettiv, għax mhux se jkollu ħsara jasal ukoll mill-arja. Kif nafu, pajjiżna hu U tagħmel differenza bejn binja mill-elementi. Iżda fuq barra trid taħdem umduż u l-umdità ġieli titla’ aktar minn 80 fin-naħa ta’ fuq għal oħra fin-naħa t’isfel ta’ Malta jew qrib il-baħar? mod ieħor, għax jekk tkun naddaft stat- fil-mija. wa u rġajt qegħedtha fejn kienet, din tis- Barra minn hekk, il-ġebla tagħna hi waħta’ terġa’ titrabbielha l-moffa, ċertu ħmieġ da tal-franka poruża ħafna, li hi kapaċi ter- Iva. L-orjentazzjoni tagħmel differenza u umdità. Barra minn hekk, ċerta mluħa da’ mill-arja, u dan hu biżżejjed biex xorta kbira. Pereżempju jekk inħarsu lejn idFiex jikkonsisti x-xogħol li Heritage Malta twettaq fil-ġebel?

djar tan-naħa t’isfel, huma l-aktar djar li jkunu deterjorati. Ir-raġuni hi għax jaraw ix-xemx. Mela jekk ikollhom il-problema tal-umdità u l-ġebla tara x-xemx, se jkun hemm iċ-ċikli tat-tixrib u l-inxif. Meta jiġri dan, il-ġebla tiħmar u tidher sabiħa, iżda toffri l-problema tal-kristallizzazzjoni tal-imluħa.

Ara jekk naraw id-djar li jħarsu lejn innaħa ta’ fuq, jiswiedu u jitrabbielhom ħafna moffa. Għaliex? Għax iżommu ħafna aktar umdità. B’hekk huma faċċati li ma tantx jittieklu.

Jiġifieri jekk ikollok dak l-iswed fuq il-ġebla aħjar?

Dażgur. Dak sa ċertu punt qed jipproteġi.

Mela jekk ikollok il-ġebla umduża ħafna, ifisser li hemm sors tal-ilma. Bih titrabba l-moffa li tindokra lill-ġebla għax ma tarax xemx.

Fil-fatt, la semmejtlek it-tempji; jekk tmur l-Imnajdra u tara l-apsels (ġebel fit-tond), tara li dak il-ġebel li jkun iħares lejn ix-xemx ikun mikul kollu, waqt li dak li jħares lejn in-naħa ta’ fuq għadu tajjeb.

Meta tiġu biex taħdmu barra, xi jkun jitlob ix-xogħol?

Jiddependi, għax ix-xogħol mhux kollu xorta. It-tempji għandhom problemi għali-

13

01.04.2018

kullhadd.com

Bħala Mużew qed isir ħafna xogħol fuq ġewwa. Hemm kostruzzjoni sħiħa: artijiet u ħitan, iżda xogħolna hu li nduru l-kollezzjoni kollha, inkluża l-kollezzjoni riservata. Din tikkonsisti f ’xogħol tal-injam u f ’pittura li kienu fil-Mużew tal-Arti Iżda qatt ħdimtu fuq bini minn barra? l-antik. Dak kollu nġieb hawn, f ’Bighi u qed nagħmlu l-konservazzjoni tiegħu, biex U jekk iva, x’għamiltu? kif jiftaħ il-Mużew u jkunu esibiti l-oġġetti, Kien hemm ħafna xogħol fuq il-Mużew ikun hemm kollox restawrat.

Marittimu u f ’bosta mużewijiet oħra.

Fejn jidħlu l-istatwi skedati li jinsU meta ssibu ġebel li jkun iddeterjora abu fit-toroq Maltin, ix-xogħol ta’ restawr fuqhom isir minnkom jew sew, tirranġawh jew taqilgħuh mis-Sovrintendenza? u tibdluh? hom. Jekk nittrattaw il-bini inġenerali, bħal statwa li jkollha biss ftit ħmieġ mod, iżda jekk għandek problema fil-ġebla, fejn qed tittiekel sew jaf ikollok bżonn ta’ konsolidament tagħha.

Normalment ir-regola tgħidlek li jekk il-ġebla tkun mikula aktar minn 75 fil-mija u hemm detriment għas-saħħa strutturali, trid tinbidel. Iżda hemm jidħol il-perit li jiddeċiedi x’għandu jsir. Aħna bħala restawraturi u konservaturi nidħlu aktar fuq il-materjal li għandu jintuża. Iżda jekk il-ġebla ma tkunx mikula ferm, hemm teorija li tgħidlek ħallih mikul, kif inhu, u hemm teorija oħra li tgħidlek biex tuża t-teknika ta’ plastic repair, li timlieha qisek qed tiksiha biex ma tidhirx mikula fl-għajn.

Iżda ħafna drabi l-mikul inħalluh kif inhu.

Meta jkollkom bini antik b’ġebel enormi li jrid jinbidel, x’tagħmlu? Ġieli kellna. L-ewwel induru l-barrieri u naraw x’ġebel ikollhom, li jaqbel mal-binja, u mbagħad nordnaw il-qies ta’ dak li nixtiequ. F’pajjiżna għandna bosta barrieri, iżda kultant il-ġebel mill-istess barriera jvarja wkoll.

Dan l-aħħar, sar ħafna xogħol għall-Proġett V18. Kontu msieħba fih?

S’issa, ma tantx konna involuti fuq xogħol rigward il-V18. L-uniku xogħol li għandna aħna, li rridu nlestu din is-sena hu l-Mużew tal-Arti MUSA, li kien il-Berġa tal-Italja; għalkemm bi tħejjija għall-V18, intlabna nagħmlu r-restawr tal-istatwa tal-Madonna indurata, li hemm mal-knisja ta’ Santa Barbara, il-Belt.

Kienet opportunità ta’ darba f ’ħajjitna li ħdimna fuq statwa f ’qies akbar min-normal. Kienet tal-ħadid fondut, li ma tantx ikollna minnhom u hi statwa indurata bid-deheb.

Fil-bidu tas-sena, irrestawrajna wkoll, sa ċertu punt, il-monument ta’ Kristu Re, fil-Furjana. Dan naddafnielu l-bronż u tajnieh kisja protettiva għal kontra l-elementi.

Ix-xogħol li qed isir fil-MUSA, fuq ġewwa jew fuq barra?

turik kemm tkun trid ilma, għax issir tleqq.

Ladarba ssir hekk, tkun ċert li l-ġebla mhix se tixroblok l-ilma tal-ġir.

Meta tiġi biex tbajjad, trid tara li t-tibjid ittellgħu f ’saffi, mhux darba u daqshekk.

Normalment, l-ewwel tagħti lega ħafifa bil-ġir ħalli jidħol kemm jista’ jkun fil-pori tal-ġebla u mbagħad tħaxxinlu fil-ġir. Wara hemm il-proċess tal-kura. Jiġifieri wara li tbajjad u tagħmel kollox, kull 10 minuti tisprejjah bl-ilma biex ma jinxifx u biex ittawwallu l-proċess tal-inxif, l-aktar jekk ix-xogħol ikun barra u jsir fis-sajf.

Kemm hawn ħaddiema fit-taqsima tiegħek?

Mhux dejjem iqabbdu lilna. Għal dak ix-xogħol isir ftehim mat-taqsima tar-rest- B’kollox hawn xi 12-il restawratur. awr, daqqa jagħmluh huma u daqqa aħna. Ġeneralment, xogħol ta’ restawr jingħata Diġà semmejna l-istatwi. X’teknika lilna u xogħol ta’ bini jeħduh huma. tintuża biex titnaddaf waħda minn dawn jekk tkun biż-żebgħa taż-żejt u forsi jkollha parti Naraw minn dawn l-istess statwi li mill-ġebel imtajjar? jkunu fuq il-ġebel, oħrajn imbajdin u oħrajn miżbugħin biż-żebgħa taż-żejt. Trid tara l-ewwel nett kemm tkun Iżda fir-realtà kif hu l-aħjar mod li b’saħħitha ż-żebgħa taż-żejt. Ġieli nnżżomm lil dawn l-istatwi? addfuha bil-mechanical cleaning jiġifieri bl-id, fejn tuża ċerta għodda, bħal skarM’hemmx regola fissa ta’ kif għandha pell... dik il-blade li tintuża fl-operazzjonitkun l-istatwa, għax dawn ilhom jinżeb- jiet. Tqaxxar bil-finezza kollha ż-żebgħa għu żmien. L-ideali hu li jekk jinżebgħu, bil-mod il-mod sakemm tasal qrib il-ġebla. jinżebgħu b’żebgħat ta’ ġir u mhux taż-żejt, għax iż-żebgħa taż-żejt tissiġilla l-pori Allura dan hu xogħol li jtul. u jista’ jkun hemm problemi ta’ mluħa, li tasal tfaqqagħlek il-ġebla, għax jibqa’ Dażgur, idum sew u x-xogħol irid isir l-ilma fiha u ma jkollux mnejn joħroġ. b’paċenzja kbira biex ma ssirx ħsara. Ħafna drabi, statwi fuq barra, jekk ikollhom iż-żebgħa taż-żejt, taralhom partijiet Jiġifieri aċtu ma jintużax? li jitqaxxru u oħrajn le. B’hekk jinħolqu ħafna pockets ta’ fejn jista’ jkun hemm Le, żgur li le, għax l-aċtu jagħmel ħafna il-problema tal-imluħa. L-importanti li trid ħsara lill-ġebla. Madankollu, tista’ tuża ċerti issir manutenzjoni kull ħames jew sitt snin. solventi, fejn iddewweb iż-żebgħa u qisek qed tneħħiha naqra naqra. Iżda jiddepenU dan il-ġir hu bħal dak li konna di min-natura taż-żebgħa u kemm tkun nbajdu bih fl-antik? ilha. Naturalment, qabel kull intervent, aħna nagħmlu t-testijiet. Jekk l-oġġett ikun Eżattament, u tista’ tuża miegħu l-kuluri statwa, nagħmlulha l-prova tat-tindif, fejn tal-presepji. Iżda hemm teknika kbira kif nippruvaw sensiela ta’ solventi ħalli naraw tagħti l-ġir. Mhux tħawdu fil-barmil, tagħ- liema jkun l-aħjar wieħed ta’ kif jitnaddaf tih żewġ passati u ejja ħa mmorru. Jekk ma ix-xogħol. ssegwix it-teknika, ir-riżultat se jkun ħażin u ma jservix kif suppost.

Jekk l-istatwa jkollha saba’ mtajjar, Ħafna drabi tara nies ibajdu u wara ftit tagħmluh? jaqsmilhom. Imbagħad tmur tmissu b’idejk u tarah jitfarfar kollu. Ir-raġuni hi li l-ġe- Fit-teorija tagħna, kull ħaġa li tasal nieqsa bla tkun xotta, u bosta nies ibajdu mill-ew- u ma jkollna ebda dokumentazzjoni ta’ kif wel fuq il-ġebla kif isibuha. B’hekk il-ħajt kienet; bħal ritratt jew pjanta li turi kif kien jiġbed dak l-ilma kollu f ’dik in-naqra lega li l-oġġett, aħna ma nagħmluhiex. Ma rridux jkollok u jaqtagħulek minn mal-ħajt. niffalsifikaw. Għax pereżempju id seta’ Għalhekk hemm proċess biex tħejji l-ġe- kellha erbat iswaba’ dritti, jew tnejn ’il fuq bla minn qabel billi xxarrabha. Hemm u tnejn ’l isfel. Allura jekk ma nkunux nafu limitu kemm ixxarrabha u l-ġebla nnifisha eżattament kif kienet, inħalluha kif tkun.

U x’inhi l-fehma tiegħek għall-coatings li jingħataw lill-ġebla Maltija minn barra biex tiġi mħarsa aħjar?

Coatings hawn ħafna, iżda sal-lum għad ma hawn l-ebda coating li hu ideali għall-ġebla Maltija. Ebda wieħed minnhom ma ġie vvintat apposta għall-ġebla tagħna. Kull coating li nsibu fis-suq sar għal ġebla oħra, ta’ pajjiżi barranin. U hawn Malta napplikawhom bl-addoċċ, għax tal-ħanut jgħid lill-ħaddiema li huma tajbin. U kulħadd jagħti minnhom bl-addoċċ bla ma jaf li aktar qed jagħmel ħsara milli ġid.

Iżda aħna m’aħniex kapaċi nsibu xi ħaġa tajba għall-ġebla tagħna?

Ma nafx jekk hemmx xi studji għaddejjin fuq dawn it-tipi ta’ konsolidamenti minn xi xjenzjati fl-Università.

F’pajjiżna niltaqgħu ma’ ħafna statwi u statwetti fit-triq. Uħud ikunu fil-beraħ u oħrajn ikunu f ’niċeċ.

Liema hu l-aħjar stat biex fih tinżamm statwa?

L-ewwel ħaġa li trid tara hi l-orjentazzjoni ta’ fejn tkun. Ovvjament, xi ħaġa protetta tkun aħjar minn waħda li mhix. Jiġifieri jekk tkun statwa mbajda, ikollha aktar protezzjoni minn waħda fuq il-ġebla. Meta statwa tkun f ’niċċa hu tajjeb ukoll, iżda kultant trid toqgħod attent li ma toħloqx micro climate (dak il-fwar li jidħol fil-kaxxa) għax, ġeneralment statwa magħluqa hekk jaf jiġrilha aktar ħsara mill-ġid.

Għall-bini fuq barra, it-traffiku kemm jagħmel ħsara?

Din narawha biss min-nugrufun li jarmi; il-ħmieġ taż-żejt maħruq. Iżda mhux hu li qed jagħmel il-ħsara lill-ġebla. Dak hemm proċess li nsejħulu black crust, li normalment jidher meta nħarsu fl-għoli lejn faċċata ta’ knisja u naraw li l-postijiet fejn ikunu għall-kenn, bħal fuq nett tal-kolonni, jiswiedu. Din is-swidija ma tidhirx fuq il-faċċata lixxa tal-ġebla n-naħa t’isfel.

Dan jiġri għax il-kalċju joħroġ mill-ġebla, jagħmel reazzjoni mat-tinġis fl-arja; mas-sulphur. Nafu li s-sulphur mal-kalċju jagħmel calcium sulphate li jifforma l-gypsum. Għalhekk dik is-swidija hi forma ta’ gypsum. Jiġi iswed minħabba n-nugrufun tal-karozzi, iżda bħala tali, il-ġebla ma jiġrilhiex ħsara bih. Hu ferm aktar ta’ ħsara l-ħmieġ tal-ħamiem, għax dan hu aċiduż u l-aċtu jiekol lill-ġebla.

14

IL-FESTA TAL-IRXOXT VALLETTA U L-KOTTO

01.04.2018

kullhadd.com

F’Malta, l-Għid il-Kbir hu kkaratterizzat mill-purċissjonijiet bl-istatwi tal-Irxoxt li joħorgu minn għadd ġmielu ta’ knejjes. Fost dawk b’għeruq antiki, insibu l-purċissjonijiet fil-Kottonera fejn l-istennija tkun għall-ġirjiet tradizzjonali waqt li f ’lokalitajiet oħra l-purċissjoni għandha elementi aktar tradizzjonali.

Il-purċissjonijiet tal-Irxoxt infirxu sew fl-aħħar 30 sena, bl-istoriku Joseph F. Grima jispjega iżda li l-għeruq tagħhom imur lura għal żmien il-Kavallieri ta’ San Ġwann, fil-Belt. Jingħad li probabbilment l-eqdem

IL-BIRGU

(Kolleġġjata ta’ San Lawrenz)

L-ISLA

(Kolleġġjata Bażilika ta’ Marija Bambina)

purċissjoni hi waħda li ma għadhiex issir u kienet toħroġ mingħand il-Franġiskani Konventwali ta’ Triq ir-Repubblika.

L-idea tal-purċissjoni tal-Irxoxt infirxet malajr, l-ewwel fil-Kottonera u mbagħad f ’lokalitajiet oħra fosthom Ħal Qormi u n-Naxxar fejn fis-seklu 18 diġà kellhom statwa tal-Irxoxt. Il-purċissjonijiet tal-Irxoxt żdiedu ħafna fis-seklu 20.

Partikulari f ’uħud mill-purċissjonijiet hi l-ġirja bl-istatwa tal-Irxoxt li tikkuntrasta ferm mal-pass solenni tal-

Bħalma ġara fil-Belt Valletta, id-devozzjoni antika lejn il-festa ta’ Kristu Rxoxt inżeret fil-Birgu mill-Griegi li meta waslu Malta mal-Kavallieri ta’ San Ġwann l-ewwel ma kienu jgħixu kienu f ’din il-belt. Infatti ma damux ma taw bidu għal din il-purċissjoni tal-Għid il-Kbir li baqgħet tiġi organizzata mill-Knisja Parrokkjali ta’ San Lawrenz meta dawn flimkien mal-Kavallieri mxew lejn il-belt il-ġdida wara il-1566.

Huwa ddokumentat li l-ewwel statwa tal-Irxoxt fil-Birgu diġà kienet teżisti u takkumpanja l-purċissjoni fis-seklu 17. Matul is-sena din kienet tintrefa’ fil-Knisja tal-Karmnu biex imbagħad nhar Sibt il-Għid kienet issir traslazzjoni proċessjonali tagħha lejn il-parroċċa li maż-żmien bdiet tkun akkumpanjata mill-Banda Duke of Edinburgh. Fl-1936 il-Konċilju Reġjonali ta’ Malta ddeċieda li l-purċissjonijiet tal-Irxoxt isiru biss nhar Ħadd il-Għid u għalhekk din tas-Sibt twaqqfet.

Għal xi żmien fis-seklu 18 il-purċissjoni bdiet toħroġ wara nofsillejl nhar Sibt il-Għid, iżda peress li bdew jinbtu xi abbużi, fl1782, l-Isqof Labini ordna li din it-tradizzjoni tieqaf. Minflok, il-purċissjoni bdiet toħroġ wara li jindaqq il-Pater Noster, fl-erbgħa ta’ filgħodu. Drawwa ħelwa li kienet teżisti l-Birgu kienet li mad-daqq tal-Glorja nhar Sibt il-Għid kien joħroġ wieħed idoqq it-tanbur u miegħu kienet tinġabar ċorma tfal minn din il-belt f ’dellirju ta’ ferħ u briju. Drawwa oħra li kienet komuni għat-tlett ibliet tal-Kottonera kienet li mad-daqq tal-Glorja għadd ta’ żgħażagħ kienu jaqbżu l-baħar u jgħumu l-ewwel għawma f ’baħar li jkun għadu kiesaħ sew.

Jingħad li l-ewwel vara tal-Irxoxt li kellhom il-Birgu kienet dik li attwalment tinsab fil-Knisja Kolleġġjata ta’ Bormla. Dan ġara peress li bint il-benefattur ingħaqdet mas-Sorijiet tal-Klawsura ta’ din il-belt ġara u għalhekk l-istatwa għaddiet minn knisja għal oħra.

Il-vara sabiħa u artistika tal-lum hija xogħol skolpit fl-injam mill-imgħallem Bormliż Salvatore Psaila u saret fl-1833. Kristu Rxoxt jidher iżomm il-bandiera tal-Ordni tal-Kavallieri ta’ San Ġwann u mhux dik bajda bis-salib aħmar bħalma nsibu fl-istatwi l-oħra normalment.

Il-purċissjoni tal-Irxoxt f ’din il-lokalità hija antika ħafna wkoll u x’aktarx li ilha ssir minn meta bdiet issir dik tal-Ġimgħa l-Kbira fl-istess post. Evidenza dokumentata turi li l-festa tal-Irxoxt fl-Isla tmur lura għas-sena 1714. Il-Fratellanza tal-Immakulata Kunċizzjoni kienet tieħu ħsieb l-organizzazzjoni ta’ din il-purċissjoni u kienet ukoll propjetarja tal-vara tal-Irxoxt.

L-istatwa maħduma fi stil tradizzjonali ma nafux eżatt meta saret però hija żgur waħda antika ħafna. Huwa fatt interessanti li l-figura ta’ Kristu hija maħduma fl-injam mill-qadd ’l isfel u mill-kartapesta mill-qadd ’il fuq. Jaħsbu li dan sar biex filwaqt li l-istatwa tkun waħda b’saħħitha, ma jkollhiex piż żejjed li jista’ jxekkel lir-reffiegħa. Jidher li fl-aħħar tas-seklu 19 nqala’ xi inċident serju relatat mal-purċissjoni tal-Irxoxt u din twaqqfet għal perjodu twil ta’ madwar 90 sena sakemm kienet taħt it-treġija tal-Arċipriet Dun Ġwann Sladden li reġgħet bdiet issir wara l-1969.

Fl-1989, l-istatwa tal-Irxoxt sarula xi alterazzjonijiet u ġiet irrestawrata minn John Pace. Il-libsa ta’ Kristu ġiet indurata u l-arġentier Senglejan Vanni Bartolo ħadmilha raġġiera tal-fidda biex ma tibqax tintuża dik tal-istatwa tal-Kristu Mejjet (il-Monument) kif kien isir sa dakinhar. Fl-1994 inħadmet ukoll bradella ġdida tal-lewż għal din l-istatwa li tintrefa minn 10 reffiegħa u li toħroġ nhar Ħadd il-Għid filgħodu.

Ġimgħa l-Kbira. Fi kliem Dr Grima, il-ġirj lu tal-ferħ. Qabel it-Tieni Gwerra Dinjija, l tal-Knisja f ’Malta ordnaw li din il-ġirja tieqa l-gwerra l-Kurja għalqet għajnejha u l-ġ ssir sal-lum. F’xi lokalitajiet, il-ġirja ssir f f ’oħrajn issir fuq qafas bir-roti filwaqt li f ’p ma ssirx.

L-istatwi tal-Irxoxt ivarjaw fl-ikonografija b’u hom biss il-figura ta’ Kristu rebbieħ. Oħra tal-parroċċa ta’ San Ġorġ f ’Ħal Qormi ma’ K

IL-BELT VALLETTA

(Knisja tal-Ġiżwiti)

BORMLA

(Kolleġġjata tal-Immakulata Kunċizzjoni)

T IL-BELT ONERA

ja hi simbol-awtoritajiet af iżda wara ġirja għadha fuq l-ispalla, postijiet oħra

uħud għandajn bħal dik Kristu hemm

kullhadd.com

żewġ għassiesa mbeżżgħin, waqt li l-istatwa tal-parroċċa tar-Rabat għandha erba’ figuri billi max-xbieha ta’ Kristu u ż-żewġ suldati Rumani hemm ukoll anġlu. Partikulari l-bnadar f ’idejn Ġesù li jirrappreżentaw ir-rebħa tiegħu fuq il-mewt, b’xi statwi minflok għandhom palma li għandha l-istess tifsira. Għalkemm l-informazzjoni dwar il-festa tal-Irxoxt mhux dejjem hija waħda dettaljata, ħsibt li nagħti aċċenn żgħir dwar l-erbgħa li huma l-iktar antiki, jiġifieri dik tal-Belt Valletta u t-tliet ibliet tal-Kottonera.

L-unika fratellanza li għandna f ’Malta relatata mal-Irxoxt twaqqfet fil-1659 fil-Knisja tal-Madonna tad-Damaxxena, magħrufa bħala tal-Griegi, fil-Belt Valletta, Dan għaliex il-kult tal-Irxoxt wasal Malta mal-Griegi li akkumpanjaw lill-Kavallieri fl-1530. Fl-antik il-purċissjoni tal-Irxoxt fil-Belt Valletta kienet issir darbtejn nhar l-Għid filgħodu u filgħaxija u darb’oħra nhar l-ottava tal-Għid. Dwar l-istatwa nnifisha skolpita fl-injam ftit nafu tagħrif għalkemm hemm min jattribwixxi l-figura ewlenija ta’ Ġesù lil Melchiorre Gafà. Il-figuri taż-żewġ suldati żdiedu wara. Fl-1921 il-Papas Giorgio Schirò tal-Knisja tal-Griegi ddeċieda li jgħaddi l-istatwa u l-purċissjoni lill-Knisja tal-Ġiżwiti peress li ħass li ma taqbilx mar-rit u t-tradizzjoni Biżantina mħaddna f ’din il-knisja. Sal-lum il-purċissjoni minn din il-knisja toħroġ nhar Ħadd il-Għid filgħaxija.

Bħal fiż-żewġt ibliet l-oħra tal-Kottonera, f ’Bormla d-devozzjoni lejn il-festa tal-qawmien ta’ Sidna Ġesù Kristu hija b’saħħitha wkoll u tmur lura ħafna żmien. L-istatwa artistika li tmur lura għas-sena 1741 u nġiebet minn Napli mill-benefattur il-Kaptan Celestino Sacco. Din ġiet irregalata lill-fratellanza tas-Salib Imqaddes li tagħha l-benefattur kien sar Rettur. Għalkemm ma nafux min kien l-awtur tagħha, l-istudjużi jaħsbu li l-istatwa hija ta’ xogħol Spanjol. Il-vara hija kollha kemm hi skolpita fl-injam bil-figura ta’ Kristu rebbieħ fuq il-mewt tidher maqtugħa mill-art fuq qabar miftuħ. Il-qabar kien ġie ddisinjat mill-ġdid mill-imgħallem ċelebri Bormliż Abraham Gatt fl-1926 u nkesa bil-fidda mid-ditta Ranchi ta’ Milan. F’id Kristu, b’differenza għall-parti l-kbira tal-istatwi l-oħra tal-Irxoxt narawh bil-palma minflok bil-bandiera.

Il-purċissjoni Bormliża tal-Irxoxt li ssir kmieni f ’Ħadd il-Għid filgħodu hija unika fil-gżejjer Maltin għax hija kkaratterizzata minn ġiri kontinwu mar-rotta. Hemm id-drawwa li t-tfal Bormliżi jistennew l-Irxoxt mad-dawra tar-rotta tal-purċissjoni bil-figolla tal-Għid f ’idejhom biex din titberkilhom xħin tgħaddi l-istatwa minn ħdejhom.

Skont l-istoriku J. Porsella Flores, kienu l-Bormliżi l-ewwel li wara l-aħħar gwerra reġgħu introduċew f ’pajjiżna t-tradizzjoni tal-ġiri bl-istatwa tal-Irxoxt.

15

01.04.2018

16

02.04.2018

kullhadd.com

Offerta għall-kiri tal-bar Il-Kumitat taċ-Ċentru Laburista ta’ Ħal Lija jixtieq javża li qiegħed jilqa’ l-offerti għallkiri tal-bar tal-istess lokal. Dawk interessati jistgħu jiġbru l-applikazzjonijiet bejn is-6 sad-9 ta’ April bejn is-6 u s-7 ta’ filgħaxija mill-istess Ċentru.

18

L-IKBAR WAĦDA 01.04.2018

kullhadd.com

Min jaf kemm nisimgħu battibekki dwar liema hi l-ikbar festa. Jekk hux ta’ raħal jew ieħor, jew jekk hux dik organizzata minn għaqda jew oħra. Naħsbu li d-dilettanti tal-festi żgur jippermettulna ngħidu li fi tmiem ilġimgħa li ġej se ssir l-ikbar waħda. Dan għax erba’ festi

se jingħaqdu f ’waħda u l-poplu Malti u Għawdxi qed ikun mistieden jidħol il-Belt u jżur anke l-Isla fejn għal darb’oħra dawn se jkunu lok ta’ ċelebrazzjoni mill-ikbar b’enfasi fuq dak li hu Malti. Għal din id-darba r-Regatta tal-31 ta’ Marzu ma saritx u se ssir fi tmiem il-ġimgħa li

ġej biex din se tkun festa bl-art u l-baħar.

Hija l-Fondazzjoni Valletta 2018 li ħadmet fuq din l-idea innovattiva u l-Ministru Owen Bonnici u s-Segretarju Parlamentari, Deo Debattista, tkellmu magħna dwar dan l-avveniment.

Il-Festa - Ċelebrazzjoni tal-Kultura Maltija Owen Bonnici, Ministru Festa hija ċelebrazzjoni. Ċelebrazzjoni mhux biss tal-Qaddis Patrun jew Qaddisa Patruna tal-bliet u rħula Maltin, imma wkoll ċelebrazzjoni talwirt kulturali Malti. “Il-Festa l-Kbira” fis-6 u s-7 ta’April hija proprju ċelebrazzjoni ta’ dan kollu, ċelebrazzjoni li mhux biss se ġġib għaqda bejn l-erba’ festi l-kbar tal-Belt Valletta, imma wkoll għaqda ta’ poplu f ’festa li se ġġib flimkien aspetti diversi mill-kultura tradizzjonali Maltija.

Bħala Ministru responsabbli għall-Kultura, il-ħidma biex nippreservaw il-passat, kif ukoll insaħħu l-futur ta’ dan is-settur uniku, tal-kultura u wirt kemm tanġibbli u wkoll dak intanġibbli, ma tieqaf qatt.

Għalhekk aħna dejjem naħdmu biex nippromwovu kultura aċċessibbli għal kulħadd, fil-qalba tal-komunità ta’ pajjiżna.

U ninsab kburi li, permezz ta’ ħidma sfiqa li qed issir f ’għaqda bejn dawk kollha li fi ħdan il-Ministeru jaħdmu f ’dan is-settur, il-kultura llum

il-ġurnata hija meqjusa bħala prijorità. Dan huwa riżultat ta’ ħidma fid-diversi aspetti li magħqudin f ’kullana waħda, jagħmlu l-kultura Maltija dik li hi.

Huma bosta dawk li jipparteċipaw minn qalbhom fil-festi, u permezz ta’ dawn huwa possibbli li jittellgħu avvenimenti li jinvolvu ħafna xogħol minn wara l-kwinti, biex il-parteċipanti kemm lokali u wkoll in-numru dejjem jikber ta’ turisti li jżuruna, jattendu b’ħerqa għalihom.

Nixtieq nirringrazzja lil dawk kollha li huma involuti b’xi mod jew ieħor fil-festi numerużi ta’ pajjiżna – bis-saħħa tagħkom il-kultura tagħna qiegħda tiġi ppreservata u msaħħa. Nixtieq ukoll nifraħ minn qalbi lill-erba’ festi involuti li b’tant dedikazzjoni u sagrifiċċji qegħdin jieħdu sehem f ’din “Il-Festa l-Kbira”, li hija parti mill-attivitajiet fil-Belt Kapitali tagħna b’ċelebrazzjoni għat-titlu prestiġjuż tal-Belt Kapitali Ewropea tal-Kultura.

Kemm il-festi tradizzjonali

fil-bliet u rħula Maltin u wkoll il-baned, fil-każ ta’ din “Il-Festa l-Kbira”, dawk li huma marbuta mal-Belt Kapitali tagħna, huma tradizzjonijiet li jeħduna ’l bogħod fiż-żmien, imma rridu wkoll inħarsuhom biex inħalluhom bħala legat għall-ġenerazzjonijiet futuri.

Dan huwa proprju dak li qed jagħmel il-Ministeru fdat f ’idi, li nassiguraw li dak li tant ngħożżu llum, inħalluh jitgawda wkoll minn uliedna u l-ġenerazzjonijiet ta’ warajhom.

Proprju ftit tax-xhur ilu l-Ministeru għall-Ġustizzja, Kultura u Gvern Lokali, permezz ta’ proċess kompetittiv amministrat mill-Kunsill Malti għall-Arti b’kollaborazzjoni mal-Assoċjazzjoni Baned Maltin, ħaseb biex jgħin b’mod konkret lill-baned. Dan sar permezz ta’ għajnuna finanzjarja lill-21 Soċjetà Mużikali biex ikunu jistgħu jkomplu jikkontribwixxu lejn il-kultura u l-wirt kulturali ta’ pajjiżna.

Is-soċjetajiet mużikali huma għaqdiet volontarji li jħaddnu rwol importanti fil-komunita-

jiet u jien nemmen bil-qawwa li għandna nsostnu din il-ħidma tagħhom. Nieħu l-okkażjoni biex għal darb’oħra nirringrazzja mill-qalb lil dawk kollha li huma involuti f ’dawn is-Soċjetajiet Mużikali għax-xogħol kbir li qed jagħmlu f ’din in-niċċa tal-kultura tagħna.

Marbuta wkoll mal-festi, ftit tal-jiem ilu nedejt programm ta’ fondi ġdid li se jżid is-sigurtà tal-kmamar tan-nar u se jagħti kontribut għat-titjib tal-prodott provdut, speċjalment minħabba r-rwol prominenti li din l-industrija għandha fiċ-ċelebrazzjonijiet u l-kultura Maltija u fl-istess ħin, se jkun qed jgħin biex dan is-settur isir aktar b’saħħtu u popolari.

Il-fond ta’ €170,000 għall-2018 joffri finanzjament għall-ħidma tal-kmamar tannar Maltin li jaħdmu fuq bażi volontarja, u se jalloka fondi biex il-kmamar tan-nar itejbu l-infrastruttura tagħhom sabiex il-voluntiera jkunu jistgħu jaħdmu f ’post aktar sigur, kemm waqt il-manifattura

kif ukoll waqt il-ħruq tan-nar.

Il-fond jaħseb ukoll sabiex il-voluntiera jkunu jistgħu jinvestu f ’riżorsi li jgħinu biex tittejjeb il-kwalità tal-prodott pirotekniku Malti fejn tidħol sigurtà. Kull kamra tan-nar tista’ tibbenefika minn għotja sa massimu ta’ €5,000.

Dawn huma biss ftit minn dak li qed nagħmel biex insaħħaħ il-kultura u t-tradizzjonijiet Maltin. Nieħu l-okkażjoni biex nirringrazzja lill-impjegati kollha fil-Ministeru u l-entitajiet marbuta ma’ dan is-settur għax-xogħol li qed iwettqu.

Nieħu l-okkażjoni wkoll biex nifraħ lis-soċjetajiet muzikali tal-Belt Kapitali, u wkoll dawk involuti fil-festi tal-Belt Valletta li b’tant dedikazzjoni u sagrifiċċji qed iħallu dawn it-tradizzjonijiet Maltin ħajjin.

Nifirħilhom kemm għax-xogħol tagħhom, imma wkoll għas-sehem tagħhom f ’din “Il-Festa l-Kbira”, li hija parti mill-attivitajiet fil-Belt Kapitali tagħna bit-titlu prestiġjuż tal-Belt Kapitali Ewropea tal-Kultura.

19

01.04.2018

kullhadd.com

Festa li bħalha qatt ma rajna qabel!

Deo Debattista, Segretarju Parlamentari Bi kburija ngħid li “Il-Festa l-Kbira” se tkun l-ikbar festa li l-Kapitali tagħna qatt rat. Festa massiva li għaġnet lill-erba’ festi tal-Belt: San Duminku, San Pawl, tal-Karmnu, u Santu Wistin, bil-karatteristiċi kollha li jiddefinixxuhom jibqgħu kruċjali għal dawn il-jiem.

“Il-Festa l-Kbira” hija turija ta’ kemm il-programm ta’ Valletta 2018 żamm l-ispirtu u l-karatteristiċi Maltin bħala l-protagonisti fl-400 avveniment li din is-sena se joħonqu l-ġżejjer tagħna.

Kburi b’dan l-avveniment għal żewġ raġunijiet ewlenin.

L-ewwel nett għaliex hija xi ħaġa Beltija li se tingħata valur Ewropew mill-aqwa. Iżda fuq kollox, hija okkażjoni eċċellenti fejn il-każini, il-komunità Beltija, ir-residenti, id-dilettanti tal-festi, u kull min jagħ-

ti sehmu kull sena f ’waħda mill-erba’ festi ngħata spazju fil-programm kulturali ta’ Valletta 2018. U dan għandna ngħożżuh, għaliex il-kultura mhi xejn mingħajr il-komunità li tgħixha.

“Il-Festa l-Kbira” tirrifletti kemm il-kunċett ta’ Kapitali Ewropea tal-Kultura huwa għal kulħadd. Il-Programm tal-2018 ma tax biss opportunitajiet eċċellenti lill-artisti biex jesibixxu xogħolhom, u lil udjenzi biex jesperjenzaw prestazzjonijiet ta’ kwalità.

Dan il-programm imfassal għall-Maltin u l-Għawdxin kollha ta ċans liċ-ċittadin isemma’ leħnu f ’sena tant kruċjali. Kunċett li aħna se nibqgħu inġedduh anke wara Valletta 2018 bl-aġenzija li se nwaqqfu biex tiggarantixxi legat kulturali b’saħħtu

għall-udjenzi, għall-artisti, u għaċ-ċittadini.

Ilna biss tliet xhur bit-tmun tal-Kultura Ewropea, u diġà saħħarna diversi viżitaturi u ċittadini b’dak li aħna kapaċi nagħmlu. L-artisti, l-udjenzi u ċ-ċittadini Maltin u Għawdxin urew impenn kbir lejn il-festa li hija Valletta 2018, impenn li aħna għandna bżonnu jekk irridu legat kulturali bla waqfien, kif għandna l-viżjoni li jkollna. Bħalma l-kunċett ta’ Kapitali Ewropea tal-Kultura kien magħġun f ’avveniment daqshekk tradizzjonali bħall-festa din is-sena, fis-snin li ġejjin dan l-istess kunċett irriduh iktar prominenti f ’oqsma differenti ta’ ħajjitna.

Meta dan iseħħ, l-ispirtu ta’ Valletta 2018 ikun verament daħal fi qlub il-Maltin u l-Għawdxin.

TAJJEB TKUN TAF LI • Fis-6 ta’ April se jkun hemm servizz ta’ trasport pubbliku speċjali bejn il23.00 u 00.00. L-għada s-7 ta’ April se jdum nofs siegħa iktar.

• Ir-rotta 133 (tal-Belt Valletta) mhux se tkun affettwata nhar is-6 ta’ April, iżda se tieħu rotta differenti l-għada wara l-16.30.

• It-taxis se jkunu qed jaħdmu mit-taxi stand ġdida viċin il-Pjazza Tritoni.

• Il-coaches u l-mini buses se jtellgħu u jwaqqfu l-passiġġieri fil-Mall il-Furjana.

• Se jkunu qed jaħdmu d-dgħajjes li jġorru l-passiġġieri sas-01.00 fil-lejl tas-7 ta’ April.

• Fil-lejl tas-7 ta’ April anke l-lift tal-Barrakka se jdum jaħdem sas-01.00.

• Fis-7 ta’ April il-Park and Ride tal-Floriana se jaħdem sa 00.00.

20

01.04.2018

kullhadd.com

PARTIT ĦAJ

Mid-Djarju ta’ Nazju n-Nazzjonalist Il-Ħamis, 22 ta’ Marzu Mistagħġbin kemm mar tajjeb il-kapo Adrian Delia fiżżjara li għamel Brussell għassummit tal-Partit Popolari Ewropew! Għamel wieħed mill-aqwa diskorsi li għamel sa issa, u ovvjament ma qagħadx lura milli jattakka lill-Gvern Laburista fuq ħasil ta’ flus, korruzzjoni u dak kollu li ilna nattakkawh bih għal ma nafx kemm-il sena. U ġietu tajba wara l-arrest fl-Istati Uniti taċ-Ċermen ta’ Pilatus Bank.

Imma apparti d-diskors kbir li għamel, kellu wkoll laqgħa mal-President tal-Kummissjoni Ewropea Jean Claude Juncker – dak li lil Simon Busuttil ma kienx iġibu, u li mhux l-ewwel darba li faħħar kemm felaħ lil Joseph Muscat. Tant ma kienx igibu lil Simon Busuttil u tant kien ifaħħar lil Joseph Muscat li saħansitra kien hawn min kien ħass li kellu jikxef li dan Juncker sakranazz. Insomma, issa naraw! Forsi ma’ Adrian Delia ħa grazzja u allura miegħu jimxi mod ieħor. Nistennew u naraw!

Il-Ġimgħa, 23 ta’ Marzu

minn Clyde Puli u Robert Arrigo.

Jagħmlu li jridu, l-importanti li nġabru kemm inġabru. U mhux biss, għax il-flus mhumiex kollox. Anzi aktar importanti hija t-tifsira ta’ din il-ġabra.

Tifsira li l-kapo Adrian Delia ġabarha fi ftit kliem meta qal li s-somma mogħtija millGħawdxin hija turija li kienet darba biss li l-partit glorjuż tagħna ma rebaħx id-distrett ta’ Għawdex u li Għawdex Nazzjonalist kien, Nazzjonalist għadu, u Nazzjonalist se jibqa’.

U jien ngħid li lanqas l-aħħar darba ma rebħuhulna Għawdex għax jien konvint li kien hemm it-tbagħbis. Ara darb’oħra, nini nini jbagħbsu, għax għassa tagħhom se nkunu!

Il-Ħadd, 25 ta’ Marzu Ma setgħetx tkun ġurnata isbaħ, illum, man, anke jekk kont ma niflaħx u ddispjaċini bil-kbir li ma stajtx immur l-istamperija għall-maratona. Imma xorta ħadt gost fuq li ħadt. X’ma tiħux gost tara dawk l-eluf kbar deħlin mingħand eluf kbar ta’ Maltin u Għawdxin. Kulħadd iċempel. Kulħadd kuntent, kulħadd ferħan. X’ma tieħux gost tara lil Simon Busuttil u lil Lawrence Gonzi. Anzi ma rajniex ukoll lil Eddie l-kbir għax konna nkunu nistgħu ngħidu li fuq tlieta toqgħod il-borma. Li ddejjaqt ftit kien, meta smajt lil Lawrence Gonzi jappella biex il-Partit Nazzjonalista jkun magħqud, b’Simon Busuttil jagħtih ħarsa xejn sabiħa. Hemm bżonn li ma nibqgħux nappellaw għallgħaqda fost il-partit għax skont Ġorġ tal-ħanut ta’ ħdejna, dawn l-appelli spissi għall-għaqda fil-partit huma prova ċara li għad għandna l-firda. U firda m’għandniex man! Kulħadd kien magħqud fi tmiem ilmaratona, kulħadd b’subgħajh il-kbir mgħolli ’l fuq. Iġri tasal is-sena d-dieħla, man, ħa tara xi tkaxkira se nagħtuhom flelezzjonijiet tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsilli Lokali.

Bħal kull sena, jum kwiet f ’Jum id-Duluri. Iddeċidejt li mmur nara l-logħba Italja-Arġentina l-każin tal-banda, flimkien ma’ Ġorġ tal-ħanut ta’ ħdejna, bil-patt u l-kundizzjoni li la nitkellmu fuq politika u lanqas fuq kemm it-Taljani sejrin millħażin għall-agħar. It-tama tiegħi kienet li f ’din il-partita nibda nara t-tim favorit tiegħi jibda jirpilja wara l-eliminazzjoni mit-Tazza tad-Dinja. Imma ħriġt iddiżappuntat għall-aħħar.

Ma nafx xi mniefaħ ġralhom, man! Daħlilhom xi magħmul u ma jistgħux jieħdu r-ruħ. Ġorġ tal-ħanut ta’ ħdejna żammha kelmtu u kważi kważi lanqas fetaħ ħalqu. La tkellem fuq politika u lanqas ikkummenta xejn dwar il-logħba, imma dik it-tbissima fuq fommu kienet tfisser ħafna. Aħna u sejrin lura lejn id-dar ma flaħtx ma ngħidlux li b’dik it-tbissima kien qiegħed jgħid ħafna. Minnaħa tiegħu kien pront qalli: U It-Tnejn, 26 ta’ Marzu issa tistejqer nhar il-Ħadd bilJekk Joseph Muscat jaħseb maratona ġbir ta’ fondi. li ħeles minn Simon sempliċiment għax m’għadux Is-Sibt, 24 ta’ Marzu kapo tal-partit glorjuż tagħna, Lanqas kelli għalfejn nistenna jarralu. Mhux talli ma ħelisx sal-Ħadd biex inwarrab id- minnu, imma jidher li issa diżappunt tat-telf tal-Italja qiegħed jerġa’ jqajjem rixu mal-Arġentina, għax tgħidx bil-kbir. Ilbieraħ, waqt ilkemm fraħt meta smajt li maratona, qalilna ċar u tond li għall-maratona ta’ għada, aħna mhux biss oppożizzjoni minn Għawdex ġbarna somma b’saħħitha għandna noffru record. €92,000 mhumiex lill-Gvern ta’ Joseph Muscat, ċajta, man! Min jaf kemm se imma saħansitra għandna jippruvaw jixħtu dubji tal- noffrulu reżistenza b’saħħitha.

Labour dwar kif u mingħand U mill-kliem għadda għallmin inġabret din is-somma fatti, għax illum stess ħareġ hekk sabiħa, l-istess kif kienu stqarrija u tgħidx kemm qalalu għamlu l-aħħar darba dwar is- lil Joseph Muscat. Nispera somom kbar li kienu nġabru li b’reżistenza b’saħħitha ma

CATHERINE

FENECH kienx qiegħed jirreferi biss għal ħruġ ta’ stqarrijiet, għax jekk inhu hekk, fejn konna nibqgħu. Le, le, jien konvint li b’reżistenza b’saħħitha Simon Busuttil qiegħed ifisser ferm aktar minn hekk. Fejn naf jien, naħseb li qiegħed jirreferi għal dimostrazzjonijiet, protesti, u mass meeting, jekk mhux ukoll diżubbidjenza ċivili. Ilproblema hi li m’għadux hu li jiddeċiedi fuq dawn l-affarijiet, u wisq nibża’ li dak li jgħid ħadd mhu jagħti kasu, ħlief David Casa u dik seħbitu Ana Gomez.

It-Tlieta, 27 ta’ Marzu Għadni qiegħed nipprova nifhem x’ried jgħid il-kapo Adrian Delia dwar id-deċiżjoni tal-Qorti fil-każ tal-bini fi Triq Żekka. Jekk fhimt sew qal li d-deċiżjoni tal-Qorti mhijiex rebħa għall-partit glorjuż tagħna, imma hija rebħa għallpoplu Malti. Issa jien naf li din id-deċiżjoni tal-Qorti ttieħdet fuq inizjattiva li ħa l-Prim Ministru Joseph Muscat, allura, dejjem jekk qiegħed nifhem sew, skont Adrian Delia, ilPrim Ministru Joseph Muscat kiseb rebħa għall-poplu. Allura, ngħid jien, Adrian Delia kellu għalfejn joqgħod jgħidilna li l-Prim Ministru Joseph Muscat kiseb rebħa għall-poplu Malti, x’kull waħda? Ma setax ma qal xejn, u mela joqgħod ifaħħar lil Joseph Muscat? Le, le bilfors li fhimt ħażin jien. Insomma minn dak li smajt fl-aħbarijiet jidher li din is-sentenza talQorti għaqqditna bħala poplu, tant li għamlet lil kulħadd ferħan u kuntent. Għax anke tal-Labour tgħidx kemm huma kuntenti biha.

L-Erbgħa, 28 ta’ Marzu Kont ħsibt li għal darba ġibtha żewġ ma’ Ġorġ tal-ħanut ta’ ħdejna. Biex jiġbidli saqajja, tgħidx kemm beda jiftaħar quddiem ħanut nies kemm hawn flus fl-idejn u kemm innies qegħdin jonfqu. Tgħidx kemm beda jiftaħar kemm biegħ figolli. “Qatt ma begħt figolli daqs din is-sena,” qalli.

Kont pront weġibtu li r-rekord tal-bejgħ tal-figolli għal din is-sena kien għand il-kumitat tal-partit glorjuż tagħna talIsla għax dawn għamlu figolli b’wiċċ il-kapo Adrian Delia. Ġorġ mill-ewwel tahieli t-tweġiba. Qalli: “Dawk ma jkunux jistgħu jmorru jiġru bil-figolli wara l-Irxoxt għax l-Arċipriet ma jħallihomx, għax il-purċissjoni tal-Irxoxt mhix xi protesta minn dawk li milli jidher qiegħed joħlom bihom Simon Busuttil, li mhux biss Oppożizzjoni b’saħħitha jrid, imma jrid ukoll Oppożizzjoni li tagħmel reżistenza lill-Gvern ta’ Joseph Muscat.”

Membru fl-Eżekuttiv Nazzjonali PL

Tul dawn l-aħħar ġimgħat ta’ kull sena jseħħ il-proċess ta’ tiġdid fil-Partit Laburista hekk kif jitlob l-istatut tal-istess partit. Dan iseħħ billi permezz ta’ skeda, li tiġi mfassla mill-uffiċċju tal-koordinament tal-kumitati lokali u eventwalment imressqa u approvata mill-Eżekuttiv tal-Partit, il-kumitati lokali, il-kumitati distrettwali u l-fergħat tal-Partit isejħu l-laqgħat ġenerali annwali fejn il-membri jeleġġu l-membri tal-kumitat u d-delegati għas-sena ħidma li tkun ġejja.

Fil-laqgħat ġenerali annwali jinqraw u jiġu approvati mill-membri r-rapporti ta’ ħidma tas-sena li tkun għaddiet u kif ukoll ir-rapport finanzjarju. Jiġu wkoll maħtura l-awdituri għal dik is-sena.

L-ammont ta’ delegati li jinħatru minn fost il-membri tal-kumitat jiġi determinat skont l-ammont ta’ membri li jkollu ttesserati mħallsa miegħu l-każin tal-lokal. Id-delegati eventwalment huma l-uffiċjali li jkunu jistgħu jipparteċipaw għall-Konferenza Ġenerali Annwali li tagħlaq dan it-tiġdid annwali fi ħdan il-Partit.

Dan kollu jgħodd ukoll għall-kumitat distrettwali u kif ukoll għall-fergħat tal-Partit. Illaqgħat ġenerali annwali jkunu ppreseduti minn rappreżentant tal-eżekuttiv u kif ukoll tiġi indirizzata minn rappreżentant tal-amministrazzjoni tal-Partit.

L-istess rappreżentant tal-Eżekuttiv irid jippresiedi eventwalità ta’ elezzjoni sabiex jinħatru l-membri u d-delegati fil-kumitat. L-istess rappreżentant huwa fid-dmir li jippreżenta lill-uffiċċju koordinament tal-kumitati lokali, kopja tar-rapport ta’ ħidma u tar-rapport finanzjarju flimkien mal-lista tal-uffiċjali, tad-delegati u tal-membri tal-kumitat li jkun għadu kif inħatar ġdid.

Dawn il-laqgħat isiru bi tħejjija sabiex tiġi mtella’ l-Konferenza Ġenerali Annwali tal-Partit.

Il-Konferenza Ġenerali Annwali hija l-ogħla organu tal-Partit fejn fiha tinkludi żewġ sessjonijiet plenarji fejn id-delegati jistgħu jindirizzaw il-konferenza, jiġu diskussi mozzjonijiet u jinqraw rapporti. Isiru wkoll diversi workshops matul il-ġimgħa tal-Konferenza Ġenerali Annwali. Issir ukoll l-elezzjoni għall-ħatra ta’ 12-il Membru Ordinarju fl-Eżekuttiv Nazzjonali tal-Partit. Il-qofol jintlaħaq il-Ħadd, fl-għeluq tal-Konferenza Ġenerali Annwali fejn ikun mistenni b’tant ħerqa d-diskors tal-Mexxej tagħna. Din is-sena l-għeluq tal-Konferenza ser isir il-Ħadd 29 ta’ April, meta

mbagħad niċċelebraw bil-kbir is-suċċessi ta’ pajjiżna u l-kisbiet li kiseb dan il-Gvern għall-pajjiż jumejn wara, proprju fl-1 ta’ Mejju f ’Jum Il-Ħaddiem ġewwa l-Belt Valletta.

Nistqarr li dan huwa l-aktar żmien eċitanti fil-ħidma politika tiegħi. Huwa ż-żmien tat-tiġdid u kif ukoll bħala Membru fl-Eżekuttiv niltaqa’ ma’ diversi membri u delegati minn lokalitajiet differenti. Huwa ż-żmien fejn tapprezza u tmiss b’idejk il-ħidma volontarja kbira li jagħmlu l-membri tesserati u l-membri tal-kumitati fil-lokal, ħidma imprezzabbli u indispensabbli mal-grassroots tal-Partit. Bla dubju l-ħidma lokali u distrettwali hija s-sinsla tal-Partit u għandna għal xiex ilkoll inkunu grati għall-ħidma tal-attivisti u l-membri ġewwa l-lokalitajiet Maltin u Għawdxin.

Għaldaqstant nixtieq ukoll nisħaq fuq l-importanza tal-Konferenza Ġenerali Annwali. Ikun hemm interess kbir sabiex jiġu maħtura d-delegati tal-Partit. Id-delegat huwa obbligat li jipparteċipa u jattendi partikolarment fis-sessjonijiet plenarji tal-Konferenza Ġenerali li jsiru t-Tlieta u l-Ġimgħa. U għalhekk nappella lil sħabi d-delegati sabiex jattendu, jipparteċipaw bi ħġarhom u b’interess fil-Konferenza Ġenerali partikolarment fis-sessjonijiet plenarji u kif ukoll fil-workshops li jiġu organizzati matul il-ġranet tal-KGA. Dan huwa żmien eċitanti għal pajjiżna. Huwa żmien eċitanti għall-Partit Laburista wkoll.

Għaddiet kważi sena minn meta l-poplu reġa’ ta mandatt massiċċ lil dan il-Partit sabiex jiggverna dan il-pajjiż. Qegħdin issa kważi sena ’l bogħod minn test elettorali ieħor fuq livell nazzjonali.

Il-poplu qed juri minn sondaġġ għall-ieħor li jafda lill-PL bħala l-partit li jista jmexxi lil pajjiżna ’l quddiem, li joħloq il-ġid u li jaf iqassmu fost il-poplu b’ġustizzja. Il-poplu ma jagħraf l-ebda alternattiva ta’ gvern ieħor, għax effettivament u sfortunatament m’hawn l-ebda oppożizzjoni serja u kredibbli li toffri alternattiva u ideat ta’ tmexxija. L-Oppożizzjoni kulma tmur turina kemm ma tgħallmitx mill-iżbalji tal-passat, baqgħet tgħum fl-arroganza u s-sens ta’ superjorità li ħakmitha.

Għalhekk huwa fid-dmir tagħna d-delegati li naraw u nassiguraw li l-Partit Laburista s-sena d-dieħla jerġa’ jirbaħ il-fiduċja tal-poplu b’maġġoranza kbira bħalma seħħ f ’dawn l-aħħar disa’ testijiet elettorali sa mill-2009. Dan jista’ jseħħ biss billi nibqgħu naħdmu bi sħiħ, qatt ma naqilgħu għajnejna minn fuq il-ballun, magħqudin u sereni flimkien mal-Mexxej tagħna Dr Joseph Muscat. Din hi garanzija eċċezzjonali għal rebħa oħra elettorali kbira għall-Partit Laburista fix-xhur li ġejjin.

Minn qalbi nieħu l-okkażjoni u nawgura l-Għid it-Tajjeb lill-qarrejja kollha tal-gazzetta KullĦadd.

21

01.04.2018

kullhadd.com

IL-ĦIDMA TKOMPLI CHRIS

AGIUS Segretarju Parlamentari

Daqs 15-il ġurnata ilu, il-Partit Laburista għalaq ħames snin minn meta l-poplu Malti u Għawdxi għażlu sabiex imexxi lil dan il-pajjiż. Minn dakinhar sallum, għamilna bidliet kbar li biddlu għalkollox lil dan ilpajjiż. Kienu ħames snin ta’ ħidma ma’ taqta’ xejn, sabiex lil dan il-pajjiż ġibnieh l-aqwa fl-Ewropa. U mhux hekk biss, mar-raba’ sena, erġajna morna quddiem il-poplu u mhux biss reġa’ kkonfermana, iżda żidilna l-maġġoranza. Il-poplu apprezza l-ħidma tal-Gvern Laburista u ddeċieda b’maġġoranza kbira li jrid ikompli fit-triq li qabad il-Gvern immexxi minn Joseph Muscat.

Matul dawn is-snin wettaqna ħafna biex tejjibna l-livell tal-għajxien. Tħares lura u tant wettaqna li tinsa xi twettaq. Raħħasna l-kontijiet tad-dawl, meta ħad-

dieħor qalilna li din kienet ħrafa. Naqqasna t-taxxi. Żidna l-pagi u għall-ewwel darba f ’ħafna snin rajna żieda fil-paga minima. Żdiedu l-pensjonijiet. Naqas in-numru ta’ dawk jgħixu filfaqar. Il-figura ta’ dawk jirreġistraw għax-xogħol niżlet għall-anqas livelli fl-istorja.

Salvajna l-Air Malta. U rajna għal sena wara l-oħra surplus fil-finanzi tal-gvern.

Dan qed iwassalna sabiex flimkien inkomplu noħolqu aktar ġid, sabiex ikollna poplu jgħix aħjar, u matul dawn il-ftit xhur tas-sena l-ġdida komplejna nifirxu mill-ġid.

Tajna ġurnata lura lill-ħaddiema minn dawk il-ġranet festa li jaħbtu fil-weekend.

Qed nagħtu tal-linja b’xejn lil żgħażagħ ta’ bejn is16 u l-20 sena. Sar ftehim mal-għalliema.

Bdejna l-iskema tas-second home buyers u komplejna b’dik tal-first home buyers, li minnha bbenefikaw eluf ta’ familji. Minn meta nedejna l-iskema tal-first home buyers, fejn minnha qed jiġu frankati mal-€5,000 mill-ħlas tal-boll, kien hemm mal11,000 li bbenefikaw minn din l-iskema. Qed ngħinu lil min jiflaħ l-anqas isir sid ta’ daru, bi skemi mill-Awtorità

tad-Djar flimkien ma’ banek privati.

Wettaqna ħolma ta’ ħafna sewwieqa li nsolvu darba għal dejjem il-problema tal-Kappara Junction.

U malli tlestiet dik, tlaqna bi proġett aktar ambizzjuż tal-bini ta’ sensiela ta’ toroq u flyovers fiż-żona tal-Marsa. Marbuta ma’ dan kollu, diġà bdejna biex inwettqu l-wegħda ta’ bini ta’ toroq ġodda fil-bliet u rħula tagħna għal spiża ta’ €700 miljun f ’seba’ snin.

U din il-ħidma ser tkompli għaż-żmien li ġej sabiex dan il-pajjiż inkomplu nimmodernizzawh u issa nagħmluh l-aqwa fid-dinja.

Matul l-aħħar ġranet flimkien mal-Awtorità tal-Ippjanar erġajna ħabbarna l-iskema “Irrestawra Darek”, sabiex ngħinu aktar nies jirranġaw il-faċċati taddjar tagħhom, djar fil-bliet u fl-irħula tagħna li jinsabu f ’żoni ta’ konservazzjoni.

Meta sena ilu, ġiet imnedija din l-iskema, ittieħdet fi ftit ġimgħat. Għal din id-darba l-ammont disponibbli tela’ għal €10 miljun, u dawn ilflus ġew minn skema li ħareġ dan il-Gvern ukoll u li għenet ħafna familji jirregolarizzaw ir-residenzi tagħhom.

Fl-iskema l-ġdida ser ikollna ammont riservat għall-persuni bi bżonnijiet speċjali, għall-anzjani ’l fuq minn 65 sena, u anke għall-NGOs. Dawn huma modi ohra ta’ kif ngħinu lin-nies.

Din il-ġimgħa fakkarna l-ġrajja storika ta’ Jum il-Ħelsien. Min hu tal-età tiegħi jiftakar dik il-lejla xitwija tal-aħħar ta’ Marzu 1979, meta niżlet għall-aħħar darba l-bandiera Ingliża, sabiex minflokha telgħet għal dejjem il-bandiera Maltija. Illum napprezzaw aktar dak li seħħ dakinhar, dak it-traġitt li beda bl-Indipendenza sabiex wasalna għall-Ħelsien vera. Dakinhar il-mibki Perit Mintoff kien l-aktar bniedem kuntent għax seħħet il-ħolma tiegħu, sabiex jara lil dan il-poplu sid ta’ daru.

Fi ftit ġimgħat oħra, nerġgħu niltaqgħu flimkien sabiex infakkru l-festa tal-ħaddiema.

Illum din il-festa tiġi ċċelebrata minn kulħadd, iżda kien hemm żmenijiet fejn ma kienx il-każ, u kien qisu skandlu tfakkar u tiċċelebra dan il-jum. Illum nistgħu nfakkru dan il-jum bil-kisbiet li għamlet il-klassi tal-ħaddiema sabiex tinsab fejn tinsab illum. Niltaqgħu fl-1 ta’ Mejju fil-Belt Valletta.

Matul l-aħħar ġranet flimkien mal-Awtorità tal-Ippjanar erġajna ħabbarna l-iskema “Irrestawra Darek”, sabiex ngħinu aktar nies jirranġaw il-faċċati taddjar tagħhom, djar fil-bliet u fl-irħula tagħna li jinsabu f’żoni ta’ konservazzjoni

REFERENZI GĦALL-KERA LORNA

VASSALLO Opinjonista

Ma nemminx li l-Gvern qed jagħmel biżżejjed biex isolvi l-problema tal-għoli tal-kera.

Saħansitra għamilt laqgħa apposta mal-Caritas dwar dan.

Il-problema ta’ ħafna sidien hija li jkunu għaddew minn esperjenzi fejn jispiċċaw jew b’kawża l-Qorti, jew ġlied u pulizija biex jilliberaw post minn inkwilini.

Persuna ċemplitli u qaltli li dak il-ħin stess qed tara l-inkwilini jġorru l-għamara tal-flett tagħha u jisirquhielha. Baqgħet imbellha meta għedtilha li ftit li xejn tista’ tagħmel ħlief tmur twaqqafhom (bir-riskju li tispiċċa tiġġieled u tikser il-liġi hi) jew tgħajjat għall-pulizija u wara tirrapporta l-għassa.

F’każ ieħor sid ra magna tal-ħasil mhix f ’postha fil-ġurnata li kellu joħroġ

l-inkwilin. Suppost kellha tkun fis-sular ta’ fuq u kienet isfel! Kien ovvju li kienet ser tinsteraq. L-inkwilini bdew isostnu li se jerġgħu jtellgħuha fuq. Imma kien ovvju wkoll li qabel ma jitlaq is-sid ma kinitx ser tinġarr u s-sid għalxejn kien se joqgħod hemm. Għalhekk tlabna l-għajnuna tal-pulizija. Issurġent qaltli li pulizija jiswa €12 is-siegħa u ma kinitx ċerta tistax toffrihuli.

Persuna li kriet appartament għal sena u ħallset għad-depożitu dawret fehmitha. Ħalliet il-ħitan tal-kċina nofshom kulur u nofshom ieħor. Qalgħet fitted carpet jiswa l-mijiet u tefgħetu minn fuq għal isfel ġot-trab.

Billi l-persuna li kienet ser tikri xtaqet saħansitra d-depożitu lura sar ħafna theddid u tgħajjir.

F’dawn il-każijiet kollha huwa ferm diffiċli li tipproċedi kontra l-kerrejja billi dawn ma jkunux qalu fejn sejrin joqogħdu wara li joħorġu u minħabba l-privatezza l-pulizija ma jkunux jistgħu jgħinu lis-sid. Ħafna sidien jafu wkoll li meta tikri post aktar hemm ċans tispiċċa bil-ġlied, ħsara u serq

milli le.

Iżda biex dawn l-abbużi mill-kerrejja ma jibqgħux isiru b’mod daqshekk frekwenti (hawn min jibdel minn post għall-ieħor apposta biex dejjem jisraq ftit oġġetti u xhur mhux imħallsa), is-soluzzjoni hija ferm faċli.

Referenza.

Referenza mhix ħlief ittra qasira fejn sid jiddikjara li l-kerrej li ħiereġ mingħandu dejjem ħallas il-kera, id-dawl u l-ilma u ħalla l-post f ’kundizzjoni tajba fost oħrajn. Ma tiswiex flus u tista’ tinkiteb mis-sid/t stess fi kwalunkwe forma.

Jien mort ukoll lil hinn minn hekk fil-kitbiet tiegħi.

Issuġġerejt li l-Gvern stess, meta jiġi biex iqassam bini tal-gvern jitlob it-tali referenzi. B’hekk ħafna persuni li qegħdin fil-lista ta’ stennija għal bini soċjali joqogħdu attenti għall-imġiba tagħhom ma’ sidien privati.

B’sistema bħal din kulħadd jirbaħ. Is-sid privat jirbaħ għax il-kerrej jieħu ħsieb il-ħlasijiet u l-post. Il-kerrej jirbaħ għaliex għandu mod iktar effikaċi kif jiġi aċċettat minn sidien ġodda privati. Il-kerrej li qed japplika

għal post tal-gvern jirbaħ għax għandu metodu eżatt kif “jaqbeż il-kju” permezz ta’ reputazzjoni tajba li jkun kiseb mingħand is-sid privat.

Il-Gvern jekk jagħti preferenza lil dawn in-nies ukoll jirbaħ għax ikun jaf li l-persuni li ser jagħtihom il-post jew jikrilhom huma responsabbli. Il-Gvern jirbaħ ukoll għaliex sidien privati jkunu aktar lesti jikru lill-Maltin, għax il-Maltin ikollhom referenza, il-barranin ħadd ma jkun jaf min huma.

Ir-referenza tista’ faċilment tifforma wieħed mir-rekwiżiti tal-kuntratt fejn sid jiggarantixxi referenza fl-aħħar tal-kirja. Min-naħa l-oħra din hija s-sistema li diġà teżisti fuq siti elettroniċi ta’ kera barra mill-pajjiż bħal Airbnb.

Allura min jikri għal sebat ijiem jieħu ħsieb ir-reputazzjoni u min jikri għal snin le?

Forsi kieku ma kellniex din is-sistema fl-impjiegi kieku ħafna iktar impjegati jisirqu, joħolqu inkwiet u jagħmlu ħsara lil min jimpjegahom.

Mela għax ma ndaħħlux l-istess fil-kera?

Għal kummenti jew suġġerimenti tistgħu tibagħtu fuq lornav@maltanet.net

B’sistema bħal din kulħadd jirbaħ. Is-sid privat jirbaħ għax il-kerrej jieħu ħsieb il-ħlasijiet u l-post. Il-kerrej jirbaħ għaliex għandu mod iktar effikaċi kif jiġi aċċettat minn sidien ġodda privati

23

01.04.2018

kullhadd.com

reċensjoni tal-

KTIEB

KONVOJ Dan huwa rumanz li jirrakkonta vjaġġ ta’ mħabba, qlubija u vittorja... li nkiteb biex ifakkar il-75 anniversarju mill-wasla glorjuża tal-Konvoj ta’ Santa Marija.

Ir-rakkont huwa msejjes fuq ġrajja storika li seħħet tassew. Ġrajja mimlija battalji u taqbid. Ġrajja ta’ vjaġġ mimli saram u ta’ nies qalbiena li b’sogru kbir, salvaw lil Malta milli ċċedi f ’idejn l-għadu. Avveniment storiku li baqa’ dejjem jiġi mfakkar bl-akbar għożża u devozzjoni mill-Maltin.

Minbarra l-istorja ta’ mħabba li tkompli żżewwaq ir-rakkont, dan ir-rumanz jagħti wkoll stampa aktar ċara ta’ dak kollu li seħħ minn xħin dan il-konvoj salpa mill-Iskozja.

Operazzjoni li fiha ħadu sehem mas-sittin biċċa tal-flotta navali Ingliża biex jeskortaw erbatax-il bastiment merkantili tal-konvoj mgħobbijin b’kull xorta ta’ provvisti, li riedu jaslu Malta bilfors – akkost ta’ kollox!

Huwa u jaqra, il-qarrej se jsib ruħu fost l-ekwipaġġ qalbieni tal-Ohio u jħoss l-emozzjonijiet li għaddew minnhom huma waqt l-attakki li seħħew lejl u nhar mill-ajruplani, mis-sottomarini u anki mill-Eboats tal-għadu, f ’rotta li parti minnha kienet miżgħuda wkoll

bil-mini taħt wiċċ il-baħar.

Il-qarrej ma jdumx ma jirrealizza għaliex il-Maltin minn dejjem qiesu l-wasla ta’ dan il-konvoj bħala waħda mirakoluża, wara vjaġġ mimli battalji ħorox li fih il-Ġermaniżi u t-Taljani rnexxielhom jegħrrqu bosta bastimenti bil-konsegwenza li tilfu ħajjithom mijiet ta’ nies. Baħrin ta’ kull età li f ’ħakka t’għajn sabu ruħhom jgħumu waħedhom f ’nofs ta’ baħar, litteralment f ’ħalq ilmewt wara li l-bastimenti li kienu fuqhom intlaqtu u nbidlu f ’balla nar. Permezz ta’ dan ir-rumanz, l-awtur jixtieq juri lill-qarrej kemm il-poplu Malti għandu għal xiex japprezza u jibqa’ grat lejn dawn l-eroj qalbiena.

Din il-ġrajja hija rrakkuntata mill-għajnejn ta’ żewġ maħbubin li fl-avventura taż-żgħożija tagħhom, rikbu bil-moħbi fuq l-Ohio – l-uniku tanker ta’ dan il-konvoj li kien qiegħed iġorr il-fuel – bit-tama li jiġu Malta. Mur għidilhom liema perikli kien hemm lesti għalihom, speċjalment kull darba li l-Ohio kien jisfa fil-mira prinċipali tal-għadu. Żgur li qatt ma kienu basru ma’ xiex kien se jkollhom iħabbtu wiċċhom sakemm jaslu – jekk jaslu!

Qabel ma faqqgħet it-Tieni

IL-ĠRAJJA LI NAF JIEN BISS!

Gwerra Dinjija, Marija, tfajla Maltija kellha tmur tgħix ġewwa l-Iskozja. Missierha kien intbagħat mill-Ammiraljat Ingliż biex jaħdem f ’waħda mit-tarzni prinċipali fejn kienu

jitħejjew il-bastimenti tal-konvojs tal-Alleati. Hemmhekk tiltaqa’ ma’ James, ġuvni Inġliż b’saħħtu, kuraġġuż u sabiħ, li huwa wkoll ikun impjegat fl-istess tarzna. It-tifkiri-

et sbieħ ta’ Malta ta’ tfulitha, Marija kienet baqgħet toħlom bihom. Tant li lil James kienet dejjem twebblu bil-ġmiel li kienet tgħix fih hi meta kienet għadha toqgħod San Pawl il-Baħar.

Meta mbagħad l-ajruplani Ġermaniżi bdew jattakkaw u jħarbtu ż-żona kollha ta’ madwar it-tarzna, dawn iż-żewġ żgħażagħ inqabdu f ’infern sħiħ. Mhux ta’ b’xejn li meta James skopra li t-tanker li kien qiegħed jaħdem fuqu dalwaqt kien se jsalpa lejn Malta, dawn iż-żewġ maħbubin għamlu minn kollox biex rikbu bil-moħbi fuqu ħalli jfittxu jitilqu mill-Iskozja. B’hekk jaħarbu mill-ħbit tal-għadu u jkunu jistgħu jibdew ħajja ġdida flimkien ġewwa Malta.

Imma minn ġot-taġen sabu ruħhom litteralment – ġon-nar!

Tgħid kien se jirnexxilhom isalvaw mill-qilla tal-għadu?

Il-ħolma mqanqla mill-imħabba tagħhom li jgawdu ’l xulxin għall-kumplament ta’ ħajjithom, kienet se sseħħ? U fuq kollox, tgħid kien se jirnexxilhom jaslu Malta qawwijin u sħaħ, u speċjalment... it-tnejn li huma?

Għax dak li d-destin kellu miktub għalihom... ma seta’ jħassru ħadd!

Mistoqsija: Fejn intbagħat jaħdem missier Marija?

Ibagħtu r-risposta tagħkom lil: Kompetizzjoni Ktieb, KullĦadd, ONE Complex A 28B, Industrial Estate, il-Marsa MRS 3000, u tidħlu biċ-ċans li tirbħu l-ktieb KONVOJ. Ir-rebbieħ jitħabbar nhar il-Ħadd 8 ta’ April.

Ir-rebbieħa huma mitluba jiġbru l-ktieb mill-ONE Complex, il-Marsa, billi jippreżentaw il-karta tal-identità, flimkien mal-ittra li se tintbagħtilhom minn din il-gazzetta, mit-Tlieta sal-Ġimgħa bejn id-09.00 u t-15.00, u s-Sibt bejn l-10.00 u l-16.00, festi pubbliċi esklużi.

Intant, ir-rebbieħ tal-ktieb XEMGĦAT huwa: VANESSA AQUILINA - MOSTA

IDĦOL BIĊ-ĊANS LI

TIRBAĦ €100

04

Ġemma’ l-kupuni ta’ ħames ġimgħat wara xulxin kif ukoll wieġeb il-mistoqsija marbuta mal-aħbarijiet. Ibgħathom f’daqqa lil: KOMPETIZZJONI €100, KullĦadd, ONE Complex, A 28 B, Industrial Estate, Il-Marsa MRS 3000

Fejn ser issir il-Mass Meeting tal-ewwel ta’ Mejju?

It-tweġiba: Isem: Numru tat-telefown:

Indirizz:

24

01.04.2018

kullhadd.com

kullhadd.com

25

01.04.2018

26

01.04.2018

kullhadd.com

] SUDOKU SPONSORJATA MINN WELLA

Irbaħ xampù u conditioner tad-ditta Wella.

Aqta’ din il-logħba u ibgħatha lil: KOMPETIZZJONI WELLA, KullĦadd, ONE Complex, A 28 B, Industrial Estate, Il-Marsa MRS 3000 Isem: Indirizz:

ANTOINETTE FARRUGIA - ŻEBBUĠ

TISLIBA 220

Mimdudin:

Bi 3 Numri 170 175 233 320 346 516 573 746 776 783 863 931 B’4 Numri 0130 0137 0295 0374 0707

1646 2273 2279 2477 2484 2803 3823 4048 4050 4238 4269 4307 4771 5277 5729 6013 6214 6532 6838 7215 7218 7251

7433 7448 7505 7684 8163 8261 9202 9662 9821 B’5 Numri 03110 03777 09360 09895 18110 20886 23932 38813 39981 45493

60477 72748 77181 79193 88658 89353 90875 99828 B’6 Numri 070062 212579 299981 440258 B’7 Numri 0467183 1702236 2306379 3471532

Bi 8 Numri 27410536 97487725 B’9 Numri

018576223 622744498 B’10 Numri 7832622616 8652812881

IR-RIŻULTAT TAL-ĦADD LI GĦADDA

1.

Kompli l-qawl: Dak

bħas-......... tal-luq: la

tiekol minnha u lanqas

idduq (5) 4.

Jista’ jkun ta’

Jannar (4) 7,20. Garaw (7) 9,22. Kunjom (6) 10.

Jittella’ l-ilma ġieri

minnha (6) 12.

Telqet (6) 16,18. Nixħet (5) 18.

Ara 16 19.

Ara 17 20.

Ara 7 21.

Ray Nigel Inguanez (1,1,1) 23.

Ieqaf bl-Ingliż (4) 24.

Jadurawhom in-nies (5)

Weqfin:

1.

2.

3.

5,11.

6,12W. 8.

11.

12.

13.

14.

15.

17,19.

21.

22.

Wieħed minn Marsaskala (6) Joqgħod ħdejk bid- dar (3) Jaqa’ fil-karti tal- logħob (3) Pjazza (5) Tinħadem fuq il-palk? (5) Tista’ tkun fuq il-plattini (6) Ara 5 Ara 6 Robert Reginald Theuma (1,1,1) Żidlu t-tul (6) Lest (6) Kunjom (6) Fuq l-għonq! (3) Ara 9

SOLUZZJONI TAL-AĦĦAR TISLIBA Mimdudin: 1,4.Drawwieti, 7,11,22.

Ekwador, 10.Banana, 12.Sannat, 18,19.Firda, 20.Tavli, 23.INRI, 24.Igara

Weqfin: 1.Dabbar, 2,5.Allega, 3,9.

Webbel, 6,16.Ivarja, 8.Karnivali, 12,21M.Salad, 13,21W. Nfalli, 14.Trinka, 15.Maduma, 17.JBA

27

01.04.2018

kullhadd.com

GĦAQQAD IL-KAXXI

Għaqqad skont kemm hu l-valur li hemm fil-kaxxi.

Eżempju: Jekk f’waħda mill-kaxxi hemm valur ta’ 10, trid tgħaqqad 10 kaxxi żgħar li jridu jkunu jmissu ma’ xulxin u f’forma ta’ kaxxa jew rettanglu. Il-kaxxi kollha jridu jintużaw u kaxxa tista’ tintuża darba biss. Innumru huwa indikazzjoni tattotal ta’ kaxxi żgħar u mhux neċessarjament juri minn fejn għandha tibda l-kaxxa.

Hawn taħt hawn ir-risposti tat-Tisliba l-Kbira tal-Ħadd li għadda. It-Tisliba l-Kbira li jmiss se tkun f ’wieħed mill-Ħdud ta’ April.

SIB IL-VALUR

Mimdudin: 1 Lourdes, 5 Xarrab, 8 Mammona, 14 Ħaxix, 15 Laptop, 17 Żejtun, 19 Linja, 20 Ecce , 21 Bint, 23 Blast, 25 Rizza, 28 Ġarr, 29 u 30 Marija, 31 Assi, 33 Kożmopolitan , 39 Żfin, 41 Eva, 42 Ajk, 43 Unit , 45 Tilef, 46 Babaw, 47 Kuda, 50 Ikla, 53 u 54 Żlugat, 56 Ftila, 58 Mażżra , 60 Użanza, 62 Adult , 64 Ġuvni, 67 Kaktus, 69 Mħadda, 70 Sibel, 72 u 73 Slaten, 75 Bank, 77 Emma, 79 Raspa, 80 Armla, 82 Bnin, 84 u 85 Rfinut, 87 Rota, 88 Ħobżusikkina, 93 Tjur, 94 u 95 Filfla, 96 Xemx, 98 Qrara, 100 Preti, 101 Ħakk, 105 Koka, 108 Nitfa, 109 Serduk, 110 Nadifa, 111 Limbu, 112 Barvura, 113 Żmagat, 114 Skwadra.

Kull ittra fiha valur, uħud mill-valuri huma diġà mpoġġija.

Uża dawn il-ħjilijiet biex issib il-kumplament tal-valuri tal-ittri.

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10 11 12 13

14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26

Weqfin: 2 Oħxon, 3 u 4 Rixtellu , 6 u 7 Appetaażer, 9 u 10 Annimali, 11 Nanna, 12 Mħabbat, 13 Barrani, 16 Poljo, 18 Tazza, 22 Qatet, 24 u 26 Simili, 27 Fjakk, 32 u 33 Skumnikat, 34 Żelu, 35 Offiża, 36 Libanu, 37 Tobi, 38 u 40 Nawfraġju, 44 Izza, 48 Urta, 49 Dumnikan, 51 Żgangati, 52 Sfinġa, 55 Stilla, 57 Lewn, 59 Żejt, 61 Ajma, 63 Deni, 65 Vażett, 66 Isem , 68 Subaru, 69 Makakk, 70 Snin, 71 Bennej, 74 Nsib, 76 Umli, 78 Ardir, 79 Riħ, 81 Ana, 82 Btala, 83 Fraxxnu, 86 Brikkun, 89 Orrur, 90 Żar, 91 Kor, 92 Netti, 97 Miter, 99 u 100 Akkumpanja, 102 Aħmar, 103 u 104 Kanvaser, 106 u 107 Takkalja.

28

01.04.2018

kullhadd.com

FOST TAL-EWWEL EDITORJAL

Ikun ta’ għajb jekk għal darb’oħra l-Oppożizzjoni titlef iċ-ċans li tiġbed in-naħa tal-poplu Malti kif l-Oppożizzjoni Laburista għamlet meta tliet deċennji ilu ħarset l-interessi ta’ Malta qabel dawk partiġjani

Fl-aħħar jiem Malta ddominat l-aħbarijiet internazzjonali għar-raġunijiet it-tajba. Mhux l-ewwel darba.

Iżda, kull darba li tara isem pajjiżek fil-għoli tieħu pjaċir daqskemm tirrabja meta tara li hemm min isawtu.

Din id-darba r-rapporti kienu dwar kif iktar kumpaniji qed jagħżlu li jaħdmu minn pajjiżna. Il-pajjiż li skont l-Oppożizzjoni Nazzjonalista kellu jitlob bailout jekk ikun immexxi minn Gvern Laburista.

Naturalment, kif illum kulħadd jaf, mhux talli ma ġarax hekk iżda talli pajjiżna huwa xempju ta’ kif f ’dinja kompetittiva wieħed għandu jimxi ’l quddiem. Ta’ kif anke fejn kien sejjer ħażin, din id-darba sejjer tajjeb.

Il-ġrajjiet li rrapportaw dwarhom fl-aħħar jiem il-mezzi tax-xandir internazzjonali huma importanti wkoll għax dak li qed jitkellmu dwaru - il-cryptocurrency u l-blockchain - huwa settur innovattiv li jista’ jlesti pajjiżna għall-ġenerazzjoni li jmiss. Għal dawk li għad-

hom ċkejknin u li għad iridu jitwieldu.

Kif qal tant tajjeb il-Prim Ministru, Joseph Muscat, il-Ħadd li għadda dan li qed nitkellmu dwaru mhux settur li jiġi mingħajr ebda riskji. Iżda l-ikbar riskju hu li nibqgħu nħarsu lejh jiżviluppa u ma nagħmlu xejn.

Għax jekk inkunu passivi aħna jieħu azzjoni u jgħaddina ħaddieħor. Fil-fatt, diġà kien hemm pajjiżi oħra li filġimgħa li Malta kienet qed tiddomina l-aħbarijiet tkellmu biex jibagħtu messaġġ li huma qegħdin hemm ukoll.

Li huma wkoll lesti biex jidħlu f ’dan is-settur u jieħdu l-biċċa tagħhom.

Fil-fatt, il-Ministru tal-Ekonomija Franċiż, Bruno Le Marie, tkellem dwar l-importanza li l-bitcoin u l-cryptocurrencies jista’ jkollhom għall-ekonomija dinjija u talab li dawn jitpoġġew fuq l-aġenda tal-G20. Il-laqgħa tal-iktar pajjiżi ekonomikament b’saħħithom fid-dinja.

Iktar minn hekk, il-Ministru Le Marie żvela wkoll kif

Franza se tibda taħdem fuq regoli għall-cryptocurrencies biex tkun minn tal-ewwel fid-dinja fis-settur u biex tpoġġi l-Ewropa fuq quddiem tal-ekonomija diġitali.

Il-fatt li Malta kienet fuq quddiem nett wassal biex l-ikbar kumpanija fis-settur, bl-isem ta’ Binance, għażlet li tiġi Malta u tħabbar dan bi kburija kbira.

Kieku Franza kienet qabel Malta daqs tazza ilma kienet tagħżel li tmur hemm. Iktar minn hekk wara l-aħbar ta’ Binance kien hemm għadd ta’ kumpaniji oħra jew uffiċjali kbar tagħhom li esprimew interess f ’dak li qed tagħmel Malta.

Il-Ministru Le Marie tkellem ukoll fuq kif irid li l-Ewropa u d-dinja jgawdu mit-teknoloġija tal-blockchain. Bħalu tkellem il-Ministru tal-Ekonomija Spanjol Roman Escolano Olivares li tenna kif ma jarax li dan is-settur hu ta’ xi theddida għas-sistema finanzjarja li teżisti u appella biex l-Unjoni Ewropea ma toqgħodx tistenna ftehim madwar

id-dinja qabel tirregola. U hawn ukoll Malta qed terġa’ tkun pijunier fil-fora Ewropea. L-għajta ta’ Malta l-aqwa fl-Ewropa m’għadhiex ħolma, iżda qed issir realtà.

Issa, dan kollu se jkun ward u żahar? Le. Bħal kull ħaġa ġdida oħra jista’ jkun hemm sfidi jew intoppi u l-pajjiż irid ikun lest għalihom. Mhux biex jogħtor quddiemhom, iżda biex jegħlibhom.

Hawn kruċjali li l-pajjiż ikun magħqud kif kien magħqud fil-kwistjoni tasservizzi finanzjarji fil-bidu tas-snin disgħin. Għaliex meta l-pajjiż ma jkunx magħqud imbagħad l-isfida tikber. Ikun ta’ għajb jekk għal darb’oħra l-Oppożizzjoni titlef iċ-ċans li tiġbed in-naħa tal-poplu Malti kif l-Oppożizzjoni Laburista għamlet meta tliet deċennji ilu ħarset l-interessi ta’ Malta qabel dawk partiġjani. Dan se jerġa’ jkun mument ta’ prova oħra. Ċerti li l-Gvern se jgħaddi minnu b’mod tajjeb. L-Oppożizzjoni ma nafux. Sa issa s-sinjali mhumiex sbieħ.