KullĦadd_24.03.2019

TAKE OFF

www.kullhadd.com Il-Ħadd, 24 ta’ Marzu, 2019

Ħarġa Nru 1,341 Prezz €1

L-AIR MALTA BI QLIGĦ

IL-PJAN TAL-GVERN IWASSAL GĦALL-EWWEL PROFITT FI 18-IL SENA, BIL-MINISTRU KONRAD MIZZI JGĦID LI DAN HU RIŻULTAT TA’ VIŻJONI U LEADERSHIP B’ĦAJR SPEĊJALI JINGĦATA LILL-ĦADDIEMA. Ara paġna 7

JITLOB LI JKUN INVESTIGAT “LEAK” DWARU MILL-FIAU • JIBQGĦU JIĠRU WARAJH L-ALLEGAZZJONIJIET TA’ QABEL SAR KAP • JITLOB IR-RIŻENJI FUQ ĦADDIEĦOR, FIL-KAŻ TIEGĦU JRID JINVESTIGA LIL MIN KIXFU Ara paġna 28

• IL-PARTIT LABURISTA JGĦID LI DELIA MHUX KREDIBBLI

02

24.03.2019

kullhadd.com

IT-TEMP GĦAL-LUM L-Ogħla Temperatura: 19°C L-Inqas Temperatura: 11°C L-Indiċi UV: 7 Is-Sitwazzjoni Ġenerali: Firxa ta’ pressjoni għolja testendi millAtlantiku saċ-Ċentru tal-Mediterran.

It-Temp: Ftit jew wisq imsaħħab għall-ewwel li jsir xemxi Ir-Riħ: Ħafif mill-Grieg it-Tramuntana li jsir ħafif għal moderat mill-Majjistral Il-Viżibilità: Tajba Il-Baħar: Ħafif għal moderat li jsir ħafif L-Imbatt: Baxx mix-Xlokk il-Lvant It-Temperatura tal-Baħar: 15°C

Editur ALEANDER BALZAN email: aleander.balzan@partitlaburista.org

Reklamar u Distribuzzjoni KIMBERLY CUTAJAR email: sales@kullhadd.com tel: (+356) 2568 2570

Disinn tal-Paġni KIMBERLY CUTAJAR tel: (+356) 2568 2570

It-Tnejn

It-Tlieta

L-Erbgħa

Kuntatt Ġenerali KullĦadd email: editorial@kullhadd.com tel: (+356) 2568 2570

Indirizz Postali KullĦadd

17°C

UV 6

12°C

Il-Ħamis

17°C

UV 6

11°C

16°C

Il-Ġimgħa

UV 3

6°C

Is-Sibt

One Complex, A 28B, Industial Estate Il-Marsa MRS 3000

Sit Elettroniku KullĦadd

16°C

UV 3

9°C

16°C

UV 7

10°C

16°C

UV 6

10°C

kullhadd.com

SPIŻERIJI LI JIFTĦU LLUM IL-ĦADD

Mezzi Soċjali www.facebook.com/kullhadd

Id-Dipartiment tal-Protezzjoni Ċivili – 2393 0000

New British Dispensary, 109/110, Triq San Ġwann, Il-Belt Valletta – 21244813 The Cross Pharmacy, 859, Triq il-Kbira San Ġużepp, Il-Ħamrun – 21227682 Lantern Pharmacy, Misraħ il-Kebbies, Santa Venera – 21444648 St. Anne Pharmacy, 24, Misraħ Sant’Elena, Birkirkara – 27441913 St. Anthony Pharmacy, 56, Triq San Ġużepp, Tal-Pietà – 21237327 Balluta Pharmacy, 30, Triq il-Kbira, San Ġiljan – 21317888 Drug Store: Anglo Maltese Dispensary Ltd. 382, Triq Manwel Dimech, Tas-Sliema – 21334627 Iklin Pharmacy, Triq Geronimo Abos, L-Iklin – 21415499 Medicine Chest Pharmacy, Triq Demitriju Farrugia, Ħal Għargħur – 21422204 El Medina Chemist, Triq il-Maskli, Il-Qawra – 21576308 Tarxien Pharmacy, 59, Triq Ħal Tarxien, Ħal Tarxien – 21802986 Verdala Pharmacy, 57, Triq il-Gendus, Bormla – 21824720 St. Peter Pharmacy, Triq is-Sebbelika, Ħaż-Żabbar – 21663750 Gerada Pharmacy, 146, Triq Mater Boni Consigli, Iż-Żejtun – 21806009 Central Pharmacy, 6, Triq San Ġużepp, Ħal Luqa – 21692546 The Bypass Pharmacy, Triq Mikiel Azzoppardi, Is-Siġġiewi – 21461681 Nova Pharmacy, 142, Triq il-Kulleġġ, Ir-Rabat – 21454274

Il-Gwardjani Lokali – 2132 0202

Għawdex

Stampat Miller Distributors Ltd. Numri Importanti Is-Servizzi kollha ta’ Emerġenza​– 112​ Il-Pulizija ta’ Malta – 2122 4001-9​

L-Isptar ta’ Malta – 2545 0000 L-Isptar ta’ Għawdex – 2156 1600 Servizz Veterinarju ta’ Emerġenza – 5004 3888 Servizz ta’ Direttorju Telefoniku – ​1182

Abela Pharmacy, 42, Triq G.P.F. Agius De Soldanis, Ir-Rabat – 21556170 Gozo Chemists, Mġarr Road, Ix-Xewkija – 21557278 Servizz ta’ tobba fiċ-ċentri tas-saħħa fil-Ħdud u l-festi pubbliċi Iċ-Ċentri tas-Saħħa tal-Mosta, ta’ Raħal Ġdid u tal-Furjana jiftħu għall-emerġenzi 24 siegħa, sebat ijiem fil-ġimgħa. Fil-Ħdud u fil-festi pubbliċi, iċ-Ċentru tas-Saħħa tal-Gżira jiftaħ għallemerġenzi bejn it-8.00am u l-5.00pm. Ikun hemm ukoll servizz ta’ infermier bejn it-8.00am u t-8.00pm. Il-pubbliku jrid jattendi ċ-Ċentru tas-Saħħa tad-distrett tiegħu. Persuni mingħajr karta tal-identità ma jiġux moqdija.

03

24.03.2019

kullhadd.com

TITWETTAQ WEGĦDA OĦRA TAS-SNIN 90 • TIFTIXA STORIKA FUQ IL-CRAFTS VILLAGE TURI LI DAK LI QED ISIR ISSA ILU MWIEGĦED IKTAR MINN KWART TA’ SEKLU

Kwart ta’ seklu. Daqshekk ilu jissemma, fil-ġurnali u fil-kurituri fejn jittieħdu d-deċiżjonijiet, il-Crafts Village ta’ Ta’ Qali. Post li tul dan iż-żmien kollu żaruh mijiet ta’ eluf ta’ turisti u anke Maltin.

Iżda, l-istat tiegħu kien baqa’ sejjer millħażin għall-agħar. U dwar dan kulħadd kien jaqbel, tant li sa mill-bidu tas-snin 90 il-Partit Nazzjonalista kien wiegħed li se jibni villaġġ ġdid. Iżda, bħal ħafna bidliet oħra li kien wiegħed il-Partit Nazzjonalista mill-gvern, baqa’ qatt ma ħa r-ruħ.

Għalkemm fuq il-karta ħadd ma nsieh dan il-famuż villaġġ.

Fil-bidu tas-snin 90 kien hemm enfasi kbira fuq kemm il-villaġġ kien mitluq, kif tixhed ir-referenza fit-Times of Malta li qed nippubblikaw. “Ta’ Qali Crafts Village neglected,” kien intqal. U fil-fatt hekk kien u hekk baqa’. Fis-sena 1996 kienu saħansitra bdew diskussjonijiet dwar x’kellu jkun il-pjan biex il-post ikun żviluppat u kif kienu se jintlaqtu dawk li kellhom u għandhom in-negozju hemm. Iżda, konklużjonijiet għal dawn in-negozjati ma kien hemm qatt. Tant li l-Crafts Village kompla sejjer mill-ħażin għall-agħar

u d-diskussjoni dwaru ma waqfet qatt. U d-diskussjoni ma kinetx fil-midja biss.

Fl-2001 kien diġà qal li se jinkisbu xi fondi minn proġett ta’ assistenza Ewropea. Iżda, dawn il-fondi baqgħu ma nkisbu qatt.

Fl-2002 il-Kabinett tal-Ministri, dak iżżmien immexxi mill-Eks Prim Ministru Eddie Fenech Adami, kien approva pjan ġdid għall-Crafts Village. Edwin Vassallo, dak iż-żmien Segretarju Parlamentari, kien tkellem dwar kemm kien importanti dak li kien qed jissejjaħ “development brief.” Saħansitra dak iż-żmien kienu twaħħlu pjanti li n-nies setgħu jmorru jarawhom.

Dawn huma ftit istanzi minn fejn ilCrafts Village spiċċa fl-aħbarijiet. Xhieda ta’ kif il-wegħdi dwaru ma waqfu xejn.

Anke l-Partit Laburista għamel il-wegħda tiegħu. Fil-Manifest Elettorali, Malta Tagħna Lkoll, wiegħed li se jkun qed jimplimenta dan il-proġett. Impenn li nbeda fl-aħħar leġiżlatura għax il-ftehim man-negozji kien għad irid isir u l-applikazzjoni għall-fondi Ewropej ukoll ried jagħmilha dan il-Gvern. Ilum il-post

qed jieħu l-ħajja.

Kull min iżur il-post riċentement jista’ jara bidla kbira. Toroq ġodda, binjiet ġodda, landscaping modern u ferm iktar. Dak kollu li jixraq għal proġett li hu maħsub biex jattira eluf ta’ viżitaturi lejh.

“Kif tafu dan il-proġett ilu snin twal fuq il-karta u suġġett għal wegħdi elettorali li jmorru lura aktar minn 25 sena.

Wettaqna ħidma favur operat u faċilitajiet aħjar hekk kif għal żmien twil l-artiġjana ma kellhomx post adegwat minn fejn joperaw,” qal il-Ministru għall-Ekonomija Chris Cardona.

Spjega li dan is-sit għadda minn riġenerazzjoni totali u matul l-aħħar xhur saret ħidma intensiva biex dan il-proġett isir realtà. Saru numru ta’ xogħlijiet favur infrastruttura u faċilitajiet iktar moderni kif ukoll servizzi u tisbiħ. Ix-xogħol kollu sar mill-Malta Industrial Parks, li hi entità li taqa’ taħt il-Ministeru għall-Ekonomija.

L-investiment ta’ €13 miljun sar permezz tal-kisba ta’ fondi Ewropej kif ukoll ta’ investiment privat min-naħa tal-operaturi.

Biex ix-xogħol ma jiqafx mal-bini issa

se titwaqqaf fondazzjoni li se tkun responsabbli mit-tmexxija amministrattiva tal-villaġġ filwaqt li nassiguraw li l-villaġġ ikollu kalendarju ta’ attivitajiet biex iħajru aktar viżitaturi. “L-għan prinċipali tar-riġenerazzjoni ta’ dan il-villaġġ mhuwiex biss biex nipprovdu post tax-xogħol aħjar għall-operaturi li diġà jinsabu fil-Crafts Village iżda l-viżjoni tagħna hi li noħolqu spazju pubbliku biex igawdu minnu l-familji.”

Is-Segretarju Parlamentari għall-Fondi Ewropej u Djalogu Socjali Aaron Farrugia ħabbar li n-negozji u l-intrapriżi se jingħataw prijorità fil-baġit li jmiss mill-Unjoni Ewropea 2021-2027, liema pakkett qed jiġi nnegozjat mill-Gvern Malti bħalissa.

Qal li jidher biċ-ċar li dan il-Gvern pro-business qed jappoġġja lill-imprenditorjat permezz ta’ pjan ħolistiku li qed jiġi implimentat bil-fondi Ewropej. Semma li permezz tal-Fond Ewropew għall-Iżvilupp Reġjonali bħalissa qed naraw ħidma infrastrutturali fil-Crafts Village ta’ Ta’ Qali u ta’ dak tal-industrial estate fix-Xewkija.

04

24.03.2019

kullhadd.com

SE JISSAĦĦU L-ISTANDARDS TAĊ-ĊENTRI TAL-ĦARSIEN TAT-TFAL • MIRA LI JIDĦLU FIS-SEĦĦ SAS-SENA D-DIEĦLA L-Istandards Nazzjonali għall-Faċilitajiet tat-Tfal ta’ Matul il-Jum se jissaħħu, u l-proċess biex dawn ikunu riveduti jinsab fi stadju avvanzat. Oriġinarjament dawn l-istandards saru fl-2006 iżda minn dakinhar kien hemm bidla kbira. Fost oħrajn għax wara li l-Gvern beda joffri ċ-childcare b’xejn għal kulħadd l-użu ta’ dawn iċ-ċentri sploda.

Għalhekk l-istandards ġew riveduti sabiex ikunu aġġornati u jirriflettu aktar ir-realtajiet tal-kuntest Malti llum. Il-Ministru Evarist Bartolo spjega li “l-abbozz tal-istandards aġġornati tlesta wara konsultazzjoni mal-istakeholders prinċipali f ’dan il-qasam, fosthom l-Assoċjazzjoni ta’ min qed jipprovdi s-servizz fiċ-ċentri għat-tfal (Childcare Centre Providers Association – CCPA) u esperti lokali u internazzjonali.”

Issa l-istandards aġġornati se jmorru għall-konsultazzjoni pubblika li tinkludi l-pubbliku inġenerali u stakeholders varji oħra. “L-istandards aġġornati se jkunu mnedija sal-aħħar tal2019 u għandhom jidħlu fisseħħ fl-2020,” qal il-Ministru li spjega wkoll kif bħalissa jsiru audits regolari.

In-numru ta’ childcare centres li joperaw f ’Malta u f ’Għawdex u li huma rreġistrati mad-Direttorat għall-Kwalità u l-Istan-

dards fl-Edukazzjoni huwa ta’ 139 (136 f ’Malta u 3 f ’Għawdex). Iċ-childcare centres li għadhom qed jistennew li jiġu rreġistrati huma tlieta. Bħalissa hawn ukoll 589 childcarer kwalifikat f ’MQF Level 4.

Matul l-2018 saru 124 evalwazzjoni esterna f ’childcare centres. L-evalwazzjonijiet esterni jsiru sabiex tiġi mmoniterjata l-kwalità tas-servizz u biex jingħataw rakkomandazzjonijiet ħalli jkun hemm titjib kontinwu għall-benefiċċju tat-tfal.

Il-Ministru Bartolo spjega li bħalissa hemm 10 standards li sabiex jintlaħqu jeħtieġ proċess kontinwu. “Madanakollu, millanaliżi tal-evalwazzjonijiet esterni li saru matul dawn l-aħħar sentejn, hemm indikaturi ċari li qed juru li qed ikun hemm titjib fil-kwalità tas-servizz provdut,” qal il-Ministru.

Fi tmiem l-2018, kien hemm tmien ċentri li kellhom nuqqasijiet serji fil-proċessi li jwasslu biex jintlaħqu wħud mill-istandards. “Wara moniteraġġ u gwida, il-parti l-kbira minn dawn, diġà ħadu passi sodisfaċenti u kien hemm titjib f ’dawn il-proċessi u għalhekk sar titjib fis-servizz li qegħdin joffru,” spjega l-Ministru Bartolo.

Mix-xahar ta’ qabel, iċ-ċentri jkunu avżati li se ssir evalwazzjoni esterna u jintalbu jissottomettu dokumentazzjoni aġġorna-

ta sabiex din tkun ikkunsidrata bħala parti mill-proċess tal-evalwazzjoni. Iktar ’il quddiem ikunu avżati bil-ġimgħa li matulha se jkun hemm iż-żjara esterna. Il-ġurnata eżatta meta ssir iż-żjara ma tingħatax.

Isiru wkoll evalwazzjonijiet esterni b’sorpriża. Dawn isiru f ’każijiet fejn ikun hemm ilmenti li jirrikjedu żjara ta’ dan it-tip.

Hemm ukoll każi fejn id-Dipartiment għall-Assigurazzjoni tal-Kwalità jara li għandu jerġa’ jmur mingħajr ma javża liċ-ċentru.

Madanakollu, mill-analiżi tal-evalwazzjonijiet esterni li saru matul dawn l-aħħar sentejn, hemm indikaturi ċari li qed juru li qed ikun hemm titjib fil-kwalità tas-servizz provdut

06

24.03.2019

kullhadd.com

JIFFRIŻAW L-ISPERMA U L-BAJD MINĦABBA L-MARD • IŻOMMU ĦAJJA T-TAMA GĦAL MIN IL-MARD JISTA’ JŻOMMU MILLI JSIR ĠENITUR Jirriżulta mir-Rapport ta’ Ħidma tal-Awtorità għall-Protezzjoni tal-Embrijuni għas-Sena 2018 li matul is-sena li għaddiet 82 raġel talbu li jkollhom l-isperma tagħhom maħżuna, b’74 minnhom jiffriżawha. Fir-rigward ta’ 80 minnhom il-proċess sar flIsptar Mater Dei filwaqt li t-tnejn l-oħra għamluh fi klinika privata.

23 minnhom għamlu t-talba tagħhom wara li rriżulta li kienu qegħdin ibatu mill-marda talkanċer u kienu se jibdew trattamenti tal-kimoterapija, filwaqt li 59 oħra kienu ġew riferuti għat-Taqsima tal-Uroloġija wara li kien innutat nuqqas fil-parametri tal-fertilità tagħhom.

Fir-rigward ta’ nisa kien hemm tlieta li ngħataw il-permess biex jiffriżaw il-bajd, tnejn minnhom minħabba trattament tal-kimoterapija u oħra għal raġunijiet mediċi.

“Meta tħares lejn dan il-kunċett

tinnota li s-suġġett qed ikun trattat b’mod ħolistiku, fejn mhux biss tingħata l-kura għall-mard konċernat imma qiegħda tkun priservata wkoll il-possibbiltà li dak li ma jkunx jista’ jseħħ, fejn jirrigwarda possibbiltà ta’ tqala kawża tal-kimoterapija li tkun qed tingħata, jkun jista’ jsir xorta waħda permezz tal-IVF. Din hija tama ġdida għal koppji bħal dawn,” qal lil dan il-ġurnal id-Deputat Prim Ministru u Ministru għas-Saħħa Chris Fearne.

Nhar il-Ħamis li għadda Ms Simone Attard, Direttur Eżekuttiv tal-Awtorità għall-Protezzjoni tal-Embrijuni, ippreżentat ir-Rapport ta’ Ħidma tal-Awtorità għas-Sena 2018 lid-Deputat Prim Ministru.

Ritratt mill-arkivji Mir-Rapport joħroġ li matul is-sena 2018 saru 246 ċiklu ta’ IVF li rriżultaw f ’56 tqala (22.76%). Filwaqt li 19 minn- kellhom 23 tarbija, b’erbgħa 32 mara oħra għadhom iridu Fil-fatt, il-maġġoranza assoluta hom diġà welldu u bejniethom min-nisa jkollhom tewmin, jwelldu u bejniethom misten- tal-koppji li għamlu l-IVF minn nija jwelldu 35 tarbija. Sitt nisa wara li ddaħħlet il-liġi l-ġdida minnhom mistennija jwelldu għamlu użu minnha u minn 34 tewmin filwaqt li waħda misten- koppja kien hemm 27 li għażnija twelled tliet trabi. Sfortuna- lu li jużaw l-emendi l-ġodda u tament 10 nisa korrew it-tqala. ffertilizzaw ħames bajdiet. L-età Jirriżulta wkoll li 26 mara ħarġu tan-nisa kienet tvarja minn 29 tqal wara l-ewwel trattament ta’ sena għal 42 sena filwaqt li talIVF, 18 wara t-tieni trattament u irġiel kienet tvarja minn 24 sa 57 12 oħra wara t-tielet. L-10 nisa sena.

Il-fatturi għall-infertilità kienu li korrew it-tqala kienu kollha taħt l-età ta’ 39 sena u t-tqala wkoll ivarjaw. Fil-maġġorantagħhom kienet tvarja mit-tieni za tal-koppji (32.8%) il-fattur tal-infertilità kien fuq in-naħa sal-14-il ġimgħa.

Id-Deputat Prim Ministru tal-mara filwaqt li kien hemm ddeskrieva dan ir-riżultat bħa- fatturi kemm fuq in-naħa talla wieħed sodisfaċenti li “nissel mara kif ukoll tar-raġel f ’29.1% ferħ kbir lil dawn il-familji ġod- tal-każi. Fattur ta’ infertilità fost da. Konferma oħra konkreta li l-irġiel biss kien jammonta għal aħna Gvern favur il-ħajja u l-fatt 24.3% filwaqt li għal 13.8% ma li s-servizz tal-IVF qiegħed ikun kien hemm ebda spjegazzjoni offrut b’xejn ikompli jsaħħaħ għall-infertilità. id-determinazzjoni tagħna li nkomplu nkunu ta’ għajnuna kemm jista’ jkun lill-koppji li għal xi raġuni jew oħra ma jkunux jistgħu jkollhom tfal. Ebda koppja li tkun tixtieq li jkollha l-ulied u ma tistax m’għandha tkun imċaħħda Il-maġġoranza minn din il-posassoluta tal-koppji sibbiltà minħabba raġunijiet finanzli għamlu l-IVF minn jarji.” wara li ddaħħlet il-liġi F’Ottubru li għadda daħlet l-ġdida għamlu fis-seħħ il-liġi l-ġdida tal-IVF. użu minnha

07

24.03.2019

kullhadd.com

MINN TELF TA’ €10 MILJUN GĦAL QLIGĦ TA’ €1.2 MILJUN Is-sala tal-lukanda fejn kienet qed issir il-laqgħa ġenerali tal-linja nazzjonali tal-ajru nfexxet f ’ċapċip mal-mument li l-Ministru Konrad Mizzi ddikjara: “L-Air Malta rreġistrat qligħ fl-operat tagħha ta’ €1.2 miljun.” Dan bir-raġun għax huwa l-ewwel qligħ operattiv wara 18il sena.

Il-Ministru Mizzi qal li dan huwa attribwit għall-istrateġija ta’ tkabbir li qed tħaddem il-kumpanija fejn fakkar kif l-Air Malta llum qiegħda topera flotta ta’ ajruplani akbar u imbarkat fuq proċess li tibdel il-flotta biex ikollha ajruplani aktar moderni.

Saħaq li huwa joħlom kif l-AirMalta tkompli tara tkabbir u ttir lejn iżjed ajruporti prinċipali madwar id-dinja. “Noħlom li nara s-salib tagħna l-Maltin, li jagħti identità li jkun fuq ir-runways ta’ wħud mill-akbar ajruporti fid-dinja,” qal il-Ministru Konrad Mizzi. “Flimkien ktibna kapitlu ġdid fl-istorja tal-Air Malta u ejjew inkomplu niktbu s-suċċess għal-linja tal-ajru nazzjonali tagħna,” temm jgħid il-Ministru Mizzi.

Il-Ministru ddedika dan issuċċess lill-ħaddiema tal-Air Malta. “Dan huwa tribute lill-ħaddiema tal-Air Malta. Issuċċess huwa dovut għall-ħaddiema tal-Air Malta. L-uniku riżors li għandna bħala pajjiż huwa n-nies tagħna,” sostna l-Ministru li rrikonoxxa li kien hemm mumenti diffiċli f ’diskussjonijiet mal-ħaddiema.

Iżda, din ma kinetx triq faċli.

“Sal-2013 l-Airline kienet qed taffaċċja sfidi kbar. Kellna programm ta’ ristrutturar li rabat idejn it-tmexxija tal-Air Malta

li ma setgħetx tagħmel ċerti tibdiliet u din hija sitwazzjoni li ma nixtiqu qatt nerġgħu niġu fiha.

L-Air Malta kienet qed titlef ilflus, tneħħi l-assi tagħha u ma kienx hemm tama,” qal il-Ministru Mizzi.

Iċ-Ċermen tal-Air Malta Charles Mangion innota li apparti l-profitt ta’ €1.2 miljun, l-Airmalta rreġistrat titjib ta’ €12-il miljun fuq is-sena ta’ qabel. Dan għall-fatt li s-sena l-oħra l-Air Malta kellha telf ta’ €10.8 miljun.

Qal li fis-settur tal-avjazzjoni

l-kompetizzjoni ħraxet iżda f ’dan il-kuntest qal li l-Air Malta tilqa’ dawn l-isfidi u għamlet il-linja tal-ajru bħala waħda vijabbli.

Hawnhekk in-Nutar Charles Mangion innota li d-dħul tal-Air Malta żdied b’€5.3 miljun filwaqt li l-ispiża biex il-kumpanija tal-ajru topera naqset b’€6.7 miljun. Ġie spjegat ukoll li matul is-se-

na finanzjarja tal-Air Malta kien hemm żieda ta’ 168,000 passiġġier, 11% iżjed rikbu mal-Air Malta mis-sena ta’ qabel.

Intant il-Kap Eżekuttiv tal-Air Malta, il-Kaptan Clifford Chetcuti semma l-21 rotta ġdida talAir Malta u kif ir-ristrutturar li twettaq ikkontribwixxa għal dan il-qligħ storiku.

Spjega li fuq medda ta’ ħames snin hemm ilħsieb li l-flotta tal-Ai Malta kollha tiġi aġġornata b’ajruplani ġodda tat-tip A320 NEO. “Il-viżjoni tagħna ta’ linja tal-ajru tal-Mediterran qed tasal iżjed bit-tir tagħna li nidħlu fis-suq Skandinavu u dak tal-Ewropa tal-Lvant,” saħaq il-Kaptan Chetcuti.

Il-Kap Eżekuttiv spjega wkoll li għall-viżjoni fit-tul, l-Air Malta qed tħares lejn destinazzjonijiet iżjed imbiegħda bħall-Amerka u l-Indja.

181 LSA BI PROMOZZJONI • L-EDUKATURI JIBBENEFIKAW MINN BIDLIET Tul din is-sena skolastika kien hemm 181 promozzjoni li seħħew b’riżultat tal-Ftehim Kollettiv bejn il-Gvern u l-Unjin tal-Għalliema f ’Diċembru tal2017.

Tagħrif li kisbet din il-gazzetta juri kif il-promozzjonijiet kienu primarjament minn Learning Support Educator I għal Learning Support Educator II, fuq il-bazi ta’ kwalifika, kif stipulat fil-ftehim tal-Education Class.

Dan hi waħda mill-bidliet maħsuba biex jinvestu iktar fl-edukaturi tagħha.

Bis-saħħa tal-istess ftehim settorjali sar ukoll titjib fl-istruttura tas-salarji ta’ ċerti gradi; fejn, pereżempju, il-Kapijiet u l-Assistenti Kapijiet tal-iskola, l-Education Officers, u l-Kapijiet tad-Dipartiment ġew mgħollija skala ’l fuq.

Iktar minn hekk, matul is-sena 2018 id-Direttorat tar-Riżorsi

Umani pproċessa 800 progressions ta’ Għalliem, Learning Support Educators u Kindergarten Educators.

Filwaqt li b’seħħ mill-1 ta’ Jannar tas-sena l-oħra l-għalliema bdew iġawdu minn żidiet fl-allowances li jingħataw lis-settur tal-Klassi tal-Edukazzjoni. B’din il-miżura l-ammont ta’ allowance se jiżdied kull sena fuq firxa ta’ ħames snin. Ma’ dawn wieħed irid isemmi l-ħolqien ta’ allowance ġdida għall-għalliema li għalqu 20 sena servizz jew aktar.

Sar ukoll titjib ieħor fl-istruttura tal-ammonti tal-allowances li jitħallsu skont il-kobor fil-popolazzjoni tal-iskola, ta’ dawk l-edukaturi li d-doveri tagħhom huma maqsuma bejn aktar minn skola waħda. Barra minn hekk, l-edukaturi fil-kategorija supply bdew igawdu minn allowance ġdida apposta għalihom. Dan apparti t-tit-

jib finanzjarju li seħħ fl-iskeda tal-allowance għall-kwalifiki li ddaħħlet fil-Ftehim Kollettiv bejn il-Gvern u l-Unjins dwar l-impjegati tas-Servizz Pubbliku.

Fl-istess ħin l-edukaturi qed igawdu minn inizjattiva favur mobbiltà minn skejjel tal-Istat għal skejjel tal-Knisja jew viċi versa skont ix-xewqa tagħhom.

Dan il-ftehim beda fl-2015, iżda

l-ftehim settorjali kien estiż ukoll għall-Kapijiet u għall-Assistenti Kapijiet.

Dan il-ftehim jippermetti lill-edukaturi sabiex jaqilbu l-impjieg tagħhom mill-iskejjel tal-Knisja jew Indipendenti għall-iskejjel tal-Istat mingħajr ma jitilfu xejn bħala salarju jew benefiċċji fil-gradi l-oħra. Qabel id-dħul tal-EMA kien hemm

problema kbira biex edukatur jitlaq minn skola ta’ ċertu settur għal settur ieħor għaliex kien hemm periklu li kien ikollu jerġa’ lura għall-minimu tal-iskala tas-salarju tiegħu.

Għall-edukaturi li marru jaħdmu mal-iskejjel tal-Istat fis-sena skolastika 2017/2018 applikaw 30 edukatur u 27 minnhom ġew approvati.

08

24.03.2019

kullhadd.com

“MALTA EŻEMPJU” - IL-KUMMISSARJU EWROPEW Il-Kummissarju Ewropew responsabbli mill-Politika Reġjonali Corina Cretu faħħret lil pajjiżna għall-użu effiċjenti li qed jagħmel mill-fondi Ewropej. Din id-darba Corina Cretu ddeskriviet lil Malta bħala eżempju għal ħafna pajjiżi oħra f ’dak li għandu x’jaqsam mal-implimentazzjoni ta’ proġetti u ta’ inizjattivi ffinanzjati minn fondi Ewropej.

“Malta għandha tkun imfaħħra għallużu effiċjenti tal-fondi Ewropej,” qalet il-Kummissarju Ewropew f ’dikjarazzjoni li għamlet f ’filmat dwar is-suċċess

tal-Gvern Malti li laħaq il-miri finanzjarji tiegħu għas-sena 2018.

“Tliet snin wara l-bidu tal-programm ta’ fondi, Malta laħqet il-miri finanzjarji tagħha. Dan ifisser li l-flus li ġew kommessi qed jintużaw kollha u fil-ħin.”

Iktar minn hekk il-Kummissarju rrimarkat li Malta għandha waħda mill-ogħla rati ta’ proġetti approvati fl-Unjoni Ewropea. “Dawn il-proġetti għenu biex tejbu l-ħajja ta’ kuljum tal-poplu Malti. Il-fondi ġew investiti fl-edukazzjoni, fil-ħiliet ġodda, fit-tra-

sport sostenibbli, fl-infrastruttura kif ukoll fit-tisħiħ tas-sigurtà tal-fruntieri u fl-għajnuna lin-negozji.”

Il-Kummissarju qalet li ma jistax jiġi miċħud li dawn il-proġetti kellhom impatt fuq it-tkabbir ekonomiku ta’ pajjiżna u fuq l-iżvilupp sostenibbli.

“Malta għandha tieħu l-mertu ta’ dawn il-kisbiet li jawguraw tajjeb għall-preparazzjonijiet għall-programm ta’ fondi li jmiss. Hu ċar li Malta hi ta’ eżempju għal pajjiżi oħra fl-implimentazzjoni tal-fondi Ewropej.”

10

24.03.2019

kullhadd.com

1,600 TUNNELLATA ASFALT FI TRIQ TAL-BALAL • IX-XOGĦOL KWAŻI LEST – APPELL GĦAL SEWQAN B’ATTENZJONI Ix-xogħol fi Triq tal-Balal għaddej ġmielu b’Infrastructure Malta twettaq l-aħħar xogħlijiet tal-proġett tat-twessigħ ta’ din it-triq.

Il-Ministru Ian Borg ħabbar li f ’dawn l-aħħar jiem tlestew żewġ biċċiet oħra mill-korsiji l-ġodda li ġew miksija b’1,600 tunnellata ta’ asfalt. “Dan huwa proġett ferm importanti u bħalma qed nagħmlu fi proġetti oħra, tajna l-akbar attenzjoni għal kull intervent li kien hemm bżonn biex nimmassimizzaw il-benefiċċji tiegħu. Ħarisna lejn tnaqqis filħin tal-ivvjaġġar, ħarisna lejn aktar sigurtà, ħarisna lejn infrastruttura li tiffaċilita mezzi alternattivi tat-trasport, filwaqt li għamilna investiment konsiderevoli fis-servizzi li jgħaddu minn taħt l-art,” tenna l-Ministru Ian Borg.

Permezz ta’ dan il-proġett, Triq tal-Balal qed titwessa’ għal erba’ korsiji biex il-ħin tal-ivvjaġġar fiha jonqos sa 30%. Fl-istess

waqt, l-erba’ roundabouts matul din it-triq qed jinbnew b’disinn aħjar biex isiru aktar sikuri u effiċjenti, b’inqas ħin ta’ stennija biex tgħaddi minnhom. It-triq

qed titjieb ukoll b’sistemi ġodda ta’ sigurtà għal dawk kollha li jgħaddu minnha b’mezzi differenti. Saret bankina ġdida minn tarf sa tarf tat-triq, peress li qabel ma kienx hemm din il-faċilità għal dawk li jimxu bejn San Ġwann u n-Naxxar. It-triq qed tiddawwal b’sistema ġdida ta’ madwar 160 lampa LED fuq l-arbli. Bejn il-karreġġjati fid-direzzjonijiet opposti se ssir sistema ġdida ta’ crash barriers għal inqas riskji f ’każ ta’ xi aċċident.

It-triq se jkollha faċilitajiet aħjar għall-ivvjaġġar bit-trasport pubbliku u miżuri ta’ ħarsien għal dawk li jsuqu r-roti wkoll.

Wara li fix-xhur li għaddew tlesta x-xogħol tat-twessigħ tattriq u l-bini mill-ġdid tal-karreġġjata tat-Tramuntana, minn San Ġwann lejn in-Naxxar, Infrastructure Malta issa qed tibni ż-żewġ korsiji fid-direzzjoni opposta. It-triq qed tinqala’ millqiegħ biex jinbidlu aktar minn ħames kilometri u nofs ta’ katusi, cables u servizzi oħra tal-elettriku, ilma, internet u telekomunikazzjoni li hemm għaddejjin taħt l-art. Uħud minn dawn isservizzi taħt l-art kienu ilhom ma jinbidlu għexieren ta’ snin.

Fl-istess waqt, il-pedamenti antiki tat-triq, li ħafna minnhom tant kienu mherrija li sfrondaw, inbidlu ma’ sisien aktar b’saħħithom bi blokki tal-ġebel u strutturi tal-konkos. Fl-aħħar nett, qed jitqiegħed il-wiċċ ġdid tat-triq b’diversi saffi ta’ asfalt.

Fil-fatt, fil-jiem li għaddew In-

frastructure Malta lestiet medda oħra tat-triq bl-ewwel saffi ta’ asfalt u lbieraħ kompliet biċċa oħra. F’dawn iż-żewġ partijiet biss, kienu meħtieġa mal-1,600 tunnellata ta’ asfalt.

Il-Ministru Borg spjega kif “l-isfida prinċipali f ’din it-triq ta’ kważi żewġ kilometri kienet li tinbidel l-istruttura kollha tagħha mingħajr ma tagħlaqgha fl-ebda direzzjoni. Fil-passat, meta saru proġetti simili, triq bħal din kienet tingħalaq kompletament għal ħafna xhur, jekk mhux snin.

Minflok, b’ippjanar għaqli stajna nwettqu x-xogħol b’metodi li jippermettu li t-triq tibqa’ miftuħa bl-inqas inkonvenjent għal dawk li għandhom proprjetà fit-triq jew li jeħtieġu jużawha fl-ivvjaġġar tagħhom. Xogħol li jirrikjedi li tingħalaq xi waħda mill-korsiji li jkunu miftuħin għall-karozzi qed isir billejl jew fi tmiem il-ġimgħa, meta t-triq tkun qed tintuża mill-inqas.”

Issa li ħafna xogħol tlesta, partijiet mill-erba’ korsiji ġodda ta’ din it-triq qed jibdew jinfetħu għall-pubbliku. Madankollu, sakemm jitlesta l-proġett, jibqgħu fis-seħħ il-miżuri temporanji li normalment ikun hemm f ’toroq li jkun għaddej xogħol fihom, fosthom veloċità mnaqqsa ta’ 30 kilometru fis-siegħa, sabiex tiġi żgurata s-saħħa u s-sigurtà tal-ħaddiema tat-toroq, u tal-pubbliku li jkun għaddej mill-istess triq.

Il-bini mill-ġdid ta’ Triq tal-Balal huwa investiment importanti

ieħor tal-Ministeru għat-Trasport, Infrastruttura u Proġetti Kapitali sabiex inkomplu ntejbu l-effiċjenza tas-sistema tat-toroq ewlenin tal-pajjiż. It-triq qed titwessa’ minn tnejn għal erba’ korsiji, sabiex taqdi b’mod tajjeb il-ħtiġijiet tal-ammont kbir ta’ persuni li jivvjaġġaw minnha ta’ kuljum. Minbarra li kienet fi stat ħażin ħafna, it-triq b’żewġ korsiji ma kinitx għadha tlaħħaq malvolum ta’ madwar 2,100 karozza li jgħaddu minnha kull siegħa.

Fil-fatt, ta’ kuljum din it-triq kienet twassal għal dewmien fl-ivvjaġġar u diffikultajiet oħra. Ħafna persuni li jkollhom bżonn jgħaddu minn dawn l-inħawi jispiċċaw ifittxu rotot alternattivi minn toroq residenzjali fil-lokalitajiet tal-madwar, biex jevitaw li jeħlu fi Triq tal-Balal. Sitwazzjoni bħal din kienet qed twassal għal aktar karozzi, aktar storbju, aktar tniġġis u aktar riskji ta’ aċċidenti għall-familji li jgħixu fit-toroq residenzjali fl-inħawi, fin-Naxxar, Ħal-Għargħur, Birkirkara u San Ġwann fost oħrajn.

11

24.03.2019

kullhadd.com

IL-PN KONTRA REGOLI LI JIPPROTEĠU ’L-ANZJANI Il-Partit Nazzjonalista ħareġ kontra regoli ġodda dwar skemi volontarji maħsuba biex itejbu d-dħul tal-anzjani, filwaqt li jibqgħu jgħixu fil-kumdità ta’ darhom.

L-iskema magħrufa bħala Equity Release diġà bdiet titħaddem mill-privat u, kif imwiegħed filbaġit, il-Gvern daħal biex jirregolaha. Dan bil-għan li jipproteġi lill-anzjani filwaqt li jibqa’ jkollhom l-għażla li jaraw huma kif iridu jgawdu bl-aħjar mod l-investiment li għamlu tul ħajjithom. Għal darb’oħra l-Gvern qed iħalli lill-privat jaħdem iżda mhux jagħmel li jrid għax konxju li l-pensjonant għandu bżonn l-appoġġ u l-ħarsien tal-Istat.

Iżda, l-għada li l-Ministru għall-Finanzi Edward Scicluna ta d-dettalji ta’ kif se jkunu regolati dawn l-iskemi, ħareġ jattakka lillGvern.

Il-Partit Nazzjonalista ħareġ jgħid li “l-iskema li ħabbar ilGvern biex pensjonanti jissellfu l-flus billi jitfgħu d-dar tagħhom bħala garanzija huwa att iddisprat ta’ Gvern li flok ma jipprova jindirizza l-problema reali tal-inadekwatezza tas-sistema nazzjonali tal-pensjonijet billi jirrevedi s-sistema, qed ikompli jitfa’ l-piż fuq il-pensjonanti u l-werrieta tagħhom.”

Iżda, dlonk wieġeb il-Partit Laburista li qal li “min għamel 25 sena fil-Gvern u ħalla l-pensjonijiet iffriżati mhux kredibbli biex jitkellem fuq il-pensjonijiet.”

Il-Partit Laburista fakkar kif il-

FATTI DWAR L-EQUITY RELEASE • F’Malta diġà teżisti • Il-Gvern daħal biex jirregolaha • Ir-regoli l-ġodda jipproteġu lill-anzjani • L-iskema hi volontarja • L-anzjani jibqgħu f’darhom • Itejbu d-dħul f’ħajjithom • Ir-riskji ntefgħu fuq l-istituzzjonijiet finanzjarji • Il-PN ħareġ kontra dawn ir-regoli wkoll

Gvern preżenti għandu pjan mifrux fuq bosta inizjattivi bil-għan li jsaħħaħ il-qagħda tal-pensjonanti. “Fuq quddiem nett hemm iż-żieda fil-pensjonijiet. Fil-fatt din hi l-unika miżura obbligatorja minn dan il-pjan li ra l-pensjonijiet jitjiebu għal sena wara l-oħra,” qal il-Partit Laburista li semma li mbagħad hemm numru ta’ inċentivi volontarji.

“L-Equity Release li tħabbret ilbieraħ hi biss waħda minnhom.

Din hija skema totalment volontarja li f ’pajjiżna kienet diġà bdiet titħaddem mill-privat u l-Gvern qed jara li tkun regolata biex

il-pensjonanti jkunu mħarsa,” qal il-Partit Laburista.

Din l-iskema, li f ’Malta diġà bdiet titħaddem, hi totalment volontarja. Permezz tagħha persuna rtirata se tkun tista’ żżomm l-ownership tal-proprjetà li qed tgħix fiha u jsir ftehim ma’ istituzzjoni finanzjarja biex ikun hemm dħul ta’ flus f ’somma waħda jew b’mod regolari, pereżempju kull xahar lill-pensjonant. Dawn il-flus imbagħad jitħallsu lura wara li l-konjuġi jmut jew ir-residenza tinbiegħ.

L-eredi jiksbu l-ekwità li jkun fadal wara li jitħallas dan is-self. Il-werrieta se jkollhom id-dritt li jekk jid-

deċiedu hekk iħallsu lura l-ipoteka mingħajr ma jbigħu l-proprjetà.

L-iskema se tiġi offruta minn banek u minn istituzzjonijiet finanzjarji liċenzjati u regolati mill-MFSA u r-regolamenti se jipprovdu protezzjoni b’saħħitha lill-konsumatur, f ’dan il-każ lill-pensjonanti.

Ir-regolamenti jinkludu fost oħrajn li l-imgħax se jkun fixed jew capped għat-terminu sħiħ tas-self.

Barra minn hekk, wara l-mewt tal-konjuġi jew meta jgħaddi għall-kura fit-tul, se jingħata perjodu ta’ tliet snin sabiex tinbiegħ ir-residenza u jitħallas is-self. Jekk is-self jaqbeż il-valur tar-residenza għal kwalunkwe raġuni, il-werrieta ma jkunux responsabbli għal dan it-telf tal-istituzzjoni finanzjarja.

Il-pensjonant jista’ jagħżel li jirċievi l-flus f ’somma waħda jew b’mod regolari, pereżempju kull xahar. Dan dejjem filwaqt li hu jibqa’ jgħix f ’daru.

Meta kien qed iwieġeb lill-Partit Nazzjonalista, il-Partit Laburista qal li l-pensjonanti għandhom kull dritt li jagħżlu huma x’jagħmlu bil-proprjetà tagħhom u kif jieħdu l-aħjar potenzjal tagħha tul ħajjithom. Dan fl-istess ħin li jibqgħu jgħixu fiha u mhux ibiegħuha.

“Parti oħra minn dan il-pjan huma l-Bonds 62+ li għal darb’oħra raw rispons qawwi mill-anzjani li l-Gvern qed jgħinhom jieħdu valur aħjar ta’ dak li faddlu. Filwaqt li żied u se jkompli jżid il-pensjonijiet u jnaqqas il-piżijiet għall-anzjani, il-Gvern irid jara li l-anzjani jkollhom l-aqwa għażliet biex ikomplu jieħdu l-frott ta’ dak li ħadmu għalih tul ħajjithom. Il-politika tal-PN hi politika ta’ partit magħluq u staġnat li għadu ma rrealizzax li l-aspirazzjonijiet tal-poplu qed jinbidlu u li għal darb’oħra qed jirreżisti l-bidla pożittiva,” qal il-Partit Laburista.

MEPS IKOMPLU JIDDISKUTU, IL-GVERN MALTI JIMPLIMENTA Għada t-Tnejn, fil-Parlament Ewropew, se tkompli tkun diskussa r-riżoluzzjoni dwar Malta u s-Slovakkja, bil-vot jittieħed f ’April. Id-diskussjoni hija mistennija tkompli fuq l-aħħar diskussjoni li kien hemm fil-kumitat tal-Parlament Ewropew. Din id-diskussjoni se ssir fl-istess jum li l-Gvern Malti se jkun qed iressaq numru oħra ta’ riformi biex ikompli jsaħħaħ id-demokrazija f ’pajjiżna.

Dwar dan ikkummentat ukoll l-MEP Miriam Dalli li qalet: “F’inqas minn 100 ġurnata, il-Gvern se jkun qed jippreżenta liġi li biha se jkun qed jimxi mal-pariri tal-Kummissjoni Venezja dwar l-irwol

tal-Avukat Ġenerali. Is-separazzjoni tal-irwoli prosekutorjali u ta’ konsulenza legali tal-Avukat Ġenerali hija riforma li ilna nitkellmu dwarha, iżda llum qed naraw kif kellu jkun Gvern immexxi mill-Prim Ministru Joseph Muscat li qed iwassal għal din il-bidla.”

Miriam Dalli qalet li f ’taħditiet li kellha ma’ kollegi tagħha fil-Parlament Ewropew, kien hemm min irrimarka li Malta m’għandha qatt titpoġġa fl-istess kejl bħall-Ungerija u l-Polonja.

Jirriżulta li kien hemm min saħansitra kkummenta li l-Partit Popolari Ewropew - li tiegħu hu membru l-Partit Nazzjonalista u li l-membri tiegħu mexxew ’il

quddiem il-kampanja kontra Malta - ma jistax jaħsel idu minn dak li qed jiġri fl-Ungerija, sempliċement għax il-partit ta’ Orban ġie sospiż, aktar u aktar wara l-pożizzjoni li ttieħdet f ’aktar minn okkażjoni waħda biex jiddefendu l-Gvern ta’ Orban.

“Malta ma ħaqqhiex tiġi soġġetta għal dan illogħob politiku partiġjan għal min irid il-materjal għall-kampanja elettorali tiegħu,” qalet Miriam Dalli.

Ara wkoll l-editorjal f'paġna 17 u l-opinjoni tal-Ministru Owen Bonnici f'paġna 18

12

24.03.2019

kullhadd.com

META L-ORDNI TAL-ĠURNATA TKUN IS-SWAT, L-ABBUŻ U L-KONTROLL

Statistiċi qed juru li sfortunatament il-vjolenza domestika qiegħda tiżdied speċjalment fuq in-nisa. Dan qed iseħħ ukoll anke f ’pajjiżna. Clifford Galea tkellem ma’ Elaine Pavia l-amministratriċi ta’ Dar Merħba Bik li tifforma parti minn The Good Sheperds Sisters - Dar Merħba Bik Foundation li tilqa’ nisa flimkien mal-ulied tagħhom li jkunu qed jesperjenzaw sitwazzjonijiet xejn pjaċevoli.

Prattikament din id-dar hija ċentru ta’ emergenza li tilqa’ nisa flimkien mal-ulied tagħhom għal perjodu ta’ żmien li jista’ jtawwal sa sitt xhur jew ftit iżjed, dejjem skont is-severità talkaż sakemm tinstab soluzzjoni addattata. F’Dar Merħba Bik aħna nipprovdu akkomodazzjoni għal 14-il familja b’faċilitajiet li joffru privatezza kompluta lill-persuni li jiġu jagħmlu użu mid-dar.

Kif mara tiġi referuta għal għandkom? Iltqajtu ma’ każijiet li nistgħu nsejħulhom koroh li anke Dar Merħba Bik fetħet f ’Ġun- lilkom forsi ħasdukom? ju tal-1980. L-għan prinċipali sa mit-twaqqif tagħha kien li Hemm diversi modi kif mara s-sorijiet tal-Karità tar-Ragħaj tista’ tiġi għandna. Jista’ jkun it-Tajjeb magħrufa mal-poplu jseħħ l-abbuż u rnexxielha bħala tal-Bon Pastur, li jgħinu taħrab mill-aggressur u tiġi lil nisa vulnerabbli hi x’inhi tħabbtilna fi kwalunkwe ħin l-problema li qed jaffaċċjaw. tal-ġurnata, għaliex Dar MerħDan minkejja li dak iż-żmien u ba Bik hija miftuħa 24 siegħa kważi kważi anke llum, il-vjolen- kuljum u mħaddma bi staff za domestika għadha tabù. Dan professjonali. Mod ieħor hu ninnutawh f ’pajjiżna minħabba fejn vittma tista’ tagħmel kunċ-ċokon tagħna u li kulħadd jaf tatt mal-aġenzija Appoġġ u lil kulħadd u ħafna huma dawk minn hemm il-ħaddiema soċjali li ma jammettux li għaddejjin jirreferu l-każijiet għal għandna. Inkella, vittma tista’ tiftaħ minn din il-problema.

X’inhu l-irwol ta’ Dar Merħba Bik? U kemm ilha mwaqqfa?

qalbha ma’ persuna tal-fiduċja tagħha; hu min hu jew hi min hi, u din il-persuna ċċempel u tinfurmana bil-każ dejjem bil-kunsens tal-vittma.

Każijiet koroh kellna bosta.

Wieħed tipiku li aħna nibqgħu nirriflettu fuqu kien meta f ’lejlet il-Milied tal-2013 waqt li qed nieħdu gost flimkien man-nisa u t-tfal li kellna, nirċievu telefonata għall-ħabta ta’ nofsillejl meta mara kienet għadha kif qalgħet xebgħa mingħand ittifel tagħha minħabba t-teħid tad-droga. Xħin ilqajnieha fiddar, sakemm tkellimna mal-Pulizija u mxejna mal-proċeduri kif suppost, hi bdiet tirrakkonta minn xiex kienet għaddejja.

Storja li ħallietna mbellhin li rajna biċ-ċar li apparti l-uġigħ fiżiku, kien jidher tant ċar l-uġigħ ġewwieni u emozzjonali.

Xi jsir l-ewwel meta tilqgħu vittma għandkom?

Għalina kull persuna tiswa daqs id-dinja kollha. Meta persuna tiġi għandna sew waħedha jew mat-tfal, l-ewwel ma naraw huma l-bżonnijiet bażiċi bħal jekk għandhiex ġuħ, bżonn

tinħasel, tistrieħ u affarijiet simili. Wara dan kollu, jibdew jimtlew il-formoli biex insiru familjari mal-persuna u malkaż. Dan kollu jsir f ’kull ħin tal-ġurnata m’hemmx ħin fiss ovvjament minħabba li każ jinqala’ minn ħin għall-ieħor.

Il-jum li jkun imiss, nibdew nitkellmu mal-professjonisti middar stess kif ukoll mill-aġenzija appoġġ biex hemmhekk nifhmu aktar il-bżonn tal-vittma li jkollna quddiemna biex naraw li nagħtu l-attenzjoni kollha meħtiega. Ġaladarba persuna qed tgħix għandkom, trid issegwi programm? Teżisti struttura jew kulħadd għal rasu? Ġo Dar Merħba Bik għandna żewġ tipi ta’ programmi li wieħed isegwi biex jimxi kemm id f ’id mar-residenti l-oħra kif ukoll ieħor biex jgħin lilu nnifsu jtejjeb is-sitwazzjoni tiegħu.

L-ewwel programm jikkonsisti fir-regoli tad-dar sa anke ħini-

jiet xħin wieħed i q u m , ħinijiet talikel, ħin ta’ faċendi u xogħol relatat u l-programm l-ieħor jiġi mfassal mas-social worker residenti li tieħu ħsieb it-terapija tan-nisa biex insiru nafu x’wassal biex il-vittma għaddiet minn dan kollu u kif ser nagħmlu progress.

Ovvjament għalkemm id-dar mgħammra b’ħafna sigurtà, iddar mhix ħabs tan-nisa jiġifieri jistgħu joħorġu u jidħlu però dejjem b’konsultazzjoni tagħna dejjem għall-ġid tagħhom.

Fir-rigward ta’ viżitaturi, jeżistu ħinijiet fissi li huma kuljum bejn l-10.00 u 12.00 u mill16.00 sas-19.00. Kull vista ma ddumx iżjed minn tliet kwarti. Ġieli kellkom avvanzi mill-aggressuri quddiem id-dar tagħkom tar-residenti fejn forsi rċevejtu xi theddid?

Dan jiġri f ’diversi każijiet u mhux biss jiġu wara l-bieb imma anke nirċievu telefonati

13

24.03.2019

kullhadd.com

u saħansitra jintbagħatu anke ittri ta’ intimidazzjoni. Dawn jistgħu jkunu indirizzati kemm lilna u ġieli anke lill-vittmi stess.

Dan juri li min iwettaq l-abbuż ikun irid pussess fuq il-persuna u qed ikompli jagħmel hekk permezz ta’ dawn l-ittri.

Meta persuna tiġi tħabbtilna, aħna niftħu u ovvjament mhux dejjem ikun hemm lest jilqagħna l-ward. Hemm ġieli jkun hemm drabi li jsir ċertu theddid bħal “għidilha li se nsibha lil dik” jew inkella “qiegħda magħkom mhux għal dejjem”.

Dan jiġri wkoll anke meta aħna nżommu l-kunfidenzjalità talkultura jew razza. Dan ifisser minn trabi ta’ twelid sa anzjani.

L-ikbar mara li kellna tul il-11-il sena li ilni naħdem f ’din id-dar, kellha ’l fuq minn 70 sena. U dan ma kienx każ uniku.

X’severità jkollhom il-każi li taraw?

Jeżisti abbuż emozzjonali li ma jidhirx, li ma tistax tkejlu bil-fomm. Dan huwa abbuż qawwi minnu nnifsu għaliex ikisser il-morali tal-persuna. Fir-rigward ta’ abbuż fiżiku, rajna kull tip minn ksur ta’ postijiet talġisem sa tbenġil sa anke kellna iva każi ta’ nisa li ħajjithom kienet qiegħda f ’xifer il-mewt.

Xi proġetti għandkom għaddejjin bħalissa? Hemm ħsieb li tkabbru?

nutenzjoni ta’ kuljum, xogħol ta’ tisbiħ u rinnovazzjoni dejjem biex il-persuni jħossuhom verament ġod-dar tagħhom kif ukoll bżonnijiet li jinqalgħu maż-żmien. Ftit ilu, f ’Settembru 2018 inawgurajna ġnien taż-żebbuġ biex wieħed jirrilassa fih u dan kien inawgurat mill-Eċċellenza tagħha Marie Louise Coleiro Preca. Permezz tiegħu fakkarna l-25 sena ta’ Soroptimist International Malta li hija għaqda tan-nisa internazzjonali li taħdem biex tittrasforma ħajjet in-nisa u t-tfal li batew minn vjolenza domestika għal waħda aħjar permezz ta’ ħidma u edukazzjoni xierqa.

Biss però minn Jannar ta’ din is-sena s-sorijiet taw lill-fondazzjoni dar oħra fejn din ser tibda tintuża bħala dar residenzjali għal tliet familji li jkunu lestew il-programm ġo Dar Merħba Bik fejn fiha jkomplu jippreparaw irwieħhom qabel jintegraw ruħhom mill-ġdid fis-soċjetà.

Tajjeb ngħidu li dan huwa stil ta’ għajxien indipendenti iżda ovvjament aħna dejjem lesti li ngħinu fejn ikun hemm ilħtieġa b’tim professjonali dejjem isegwi dak li għaddej. Din id-dar ser tissemma Dar Santa Bakhita li kienet kamra Afrikana li ttieħdet mill-Afrika lejn l-Italja f ’missjoni ta’ traffikar uman u sofriet bil-bosta.

L-appell tiegħek għal dik il-vittma li forsi qed taqra u għadha taħsibha tagħmilx Il-proġetti ġo Dar Merħba il-pass.

Bik huma kontinwi. Dan jista’ jfisser minn sempliċi ma- Lil dik il-mara li qed taqra

ngħidilha ma taqtax qalbha u aħna qegħdin hawn lesti biex nagħtuk l-għajnuna kollha li għandek bżonn. Nifhem li mhux facli biss però speċjalment jekk hemm it-tfal preżenti, għalkemm anke forsi mhux involuti iżda indirettament

huma involuti, hu dak il-pass għall-ġid tiegħek, għal uliedek għaliex int ukoll jixraqlek ħajja aħjar. Inħeġġeġ lilkom li qed taqraw u għandkom bżonn isservizz tagħna hu x’inhu anke sempliċiment biex issaqsuna xi informazzjoni, biex iċċemplul-

na fuq 21 44 00 35 jew permezz tal-e-mail fuq darMerħbabik@ gmail.com kif ukoll fuq il-paġna ta’ facebook: Dar Merħba Bik Foundation jew Is-Sorijiet tal-Bon Pastur Malta. Agħmlu kuraġġ ejjew ħa tibdew tgħixu fil-paċi u s-serħan il-moħħ.

14

€10 KULJUM BIEX 24.03.2019

kullhadd.com

14-il xahar ilu, koppja Maltija, Shaun Azzopardi u Sarah Farrugia, ħallew pajjiżna biex jivvjaġġaw madwar id-dinja, partikolarment pajjiżi Ażjatiċi u dawk li mhumiex imfittxija minn diversi Ewropej. Ronald Vassallo tkellem ma’ din il-koppja u skopra x’kienet ir-raġuni li ħallew l-impjieg u l-familjari warajhom u x’kien is-sigriet li għexu kuljum bi ftit riżorsi u flus.

Analyst fl-IT. Għamilt 3 snin mal-istess Tal-familja x’qalulkom? Il-fatt li ilkom kumpanija u kont verament għal qalbi. Ma sena, f ’okkażjonijiet bħall-Milied pereżempju, ma kinitx tiġikom ħajra biex Shaun – Żagħżugħ ta’ 24 sena, spontanju u kinitx faċli li nagħti r-riżenja. tmorru lura lejn Malta? avventuruż li dejjem jivvinta affarijiet ġodda u xi ftit jew wisq iħobb il-periklu. L-hena Sarah – Kont għadni kemm niggradwa bħatiegħu jiltaqa’ ma’ nies ġodda u jitgħallem la Occupational Therapist u ħdimt biss ftit Shaun – Ta’ Maltin li huma, ma tantx ħadu xhur fix-xogħol professjonali tiegħi qabel gost bl-aħbar li se jdumu ma jarawni. Inkdwar l-istil ta’ ħajja tagħhom. eventwalment tlaqna. Kelli nħalli x-xog- wetaw ukoll dwar il-fatt li se nitlef ix-xogħol Sarah – Persuna kurjuża, avventuruża u ħol warajja. Ma kienet faċli xejn speċjal- stabbli li kelli u damu ma fiehmu għalfejn ridt l-għan ewlieni ta’ ħajjitha hu li tgħix ħajja ment meta tqis li kont għadni kemm nidħol nitlaq. Ovvjament, in-nuqqas tal-familja tħoskuntenta, sempliċi u dak kollu li taspira li fid-dinja tax-xogħol però ħassejt li dan kien su speċjalment fi żmien bħall-Milied però fltagħmel, b’xi mod jew ieħor tagħmlu realtà. l-aħjar żmien biex inwettaq il-ħolma tiegħi. aħħar mill-aħħar, qed naqtgħu x-xewqa tagħna u ma tantx ħsibna biex immorru lura.

Studjajt fil-qasam tas-saħħa, għandi 24 sena Kuljum tgħaddu b’baġit ta’ €10 kull u ma ngħidx le għal xi party tajjeb!

Sarah – Għall-bidu, kienet daqsxejn ta’ aħbar wieħed. Kif jirnexxilkom meta tqis li kbira għalihom. L-ewwel nett li se jkunu sepSena ilu ddeċidejtu li titilqu minn Malta kull ġurnata trid tinkludi trasport arati minna fit-tul u t-tieni nett għall-fatt li biex tivvjaġġa, akkomodozzjani, għal avventura fl-Asja. Minfejn nibtet huma qatt ma esperjenzaw kulturi oħra bħal ikel, eċċ? il-ħajra? tal-Asja u għalihom dan kien riskju li ma setShaun – L-idea li mmorru postijiet ’il Shaun – Mhux dejjem tkun faċli. Infatti, jien għux jagħtuni pariri dwaru. Maż-żmien drawbogħod kienet ilha tberren f ’moħħna. Kon- mhux l-ewwel darba li nispiċċa f ’xi argument ha u nnutajthom li kienu dejjem aktar kburin na ilna nduru fl-Ewropa u xtaqna bidla. żgħir ma’ min jipprova jżommilna żejjed li qed nagħmel xi ħaġa bħal din. Ovvjament Xħin bdejna naraw li ftit jiem ma kinux se għax turisti. It-tattika tagħna hi li nagħmlu iħossu n-nuqqas tagħna u aħna wkoll. F’okjkunu biżżejjed, iddeċidejna li nitilqu fit-tul. minn kollox bħan-nies tal-lokal speċjalment każjonijiet fejn il-familja tkun miġbura kollha, fejn jidħol ikel u trasport. Għalina tagħmel tkun tixtieq tkun hemm imqar għal ġimgħa Sarah – Minn dejjem ħabbejt is-safar u żort ħafna iżjed sens li nonfoq il-flus f ’esperjen- imma mhux dejjem possibbli meta tkun ħafna pajjiżi fl-Ewropa imma xtaqt flimkien zi ta’ darba minflok nonfoqhom f ’lukandi daqshekk ’il bogħod u tqis l-ispejjeż kieku kellek tinżel u terġa’ titla’. Apparti minn hekk, ma’ Shaun li niskopri partijiet oħra tad-din- jew restaurants sbieħ. tlift in-nannu ftit tal-ġimgħat ilu u kienet xi ja. It-tnejn inħobbu ħafna l-kulturi differenti u xtaqna nesperjenzawhom. Konna nafu Sarah - Li żżomm ma’ baġit daqshekk żgħir ħaġa diffiċli ħafna. wkoll li ftit ġranet leave mix-xogħol ma mhux dejjem faċli. Ħafna jaħsbu li minħabba li ħafna postijiet fl-Asja huma irħas Anke l-fatt li l-internet huwa limitat, kinux se jkunu biżżejjed. mill-Ewropa, din m’għandhiex tkun proble- anke saħansitra biex iċċempel, kif ma. Imma meta tikkunsidra li €10 jinkludu tikkomunikaw ma’ tal-familja?

Inti taħdem? Kif irranġajt minħabba kull tip ta’ spejjeż bħall-flights, visas u spejjx-xogħol? Jew jekk ma taħdimx, kienet eż oħra inevitabbli, il-ħsieb malajr jinbidel. Shaun – Mhux dejjem faċli tikkomunika speċdaqshekk faċli biex twarrab l-istudji u Għandek ukoll l-ikliet ta’ kuljum, kull mezz jalment meta nkunu f ’xi villaġġ remot jew titlaq ħabta u sabta? ta’ trasport u fejn se norqdu kuljum. Ma fuq xi muntanja. Barra minn hekk, f ’pajjiżi fejn sim card lokali hi pjuttost għalja, spiss Shaun – Jien kont naħdem bħala Business nfittxux lussu jew kumdità.

Iddeskrivi lilek innifsek

niddeċiedu li ngħaddu mingħajrh l-baġit. Però b’xi mod, regolarm baw xi ftit internet anke jekk nista nut biex nibagħtu lil tad-dar.

Sarah – L-internet dejjem k Il-familjari tagħna kuljum jistenne biex nibagħtulhom li ninsabu tajb ba li s-sim card lokali mhix irħisa, munikaw ma’ tad-dar kienet tkun Iżda, grazzi wkoll għall-ġeneroż b’xi mod jew ieħor dejjem inqdejn

Kemm żortu pajjiżi sa issa? U k tippjanaw li żżuru sakemm tidd tmorru lura lejn Malta?

Shaun – S’issa żorna 13-il pajj xahrejn. Fl-Asja baqa’ pajjiż wieħe

Sarah – S’issa żorna 13-il pajjiż f ’ Ħafna drabi nagħmlu xahar sħiħ F’postijiet bħal Singapore, Dub Kong qattajna ftit ġranet biss imm l-Indja qattajna kważi ħames xhu daqs kemm ilna issa żgur għax qed li nżuru Malta dalwaqt.

Fost pajjiżi li żortu, fil-lista hem Singapore u Hong Kong, pajjiż tgħix fihom, trid kważi tittallab tgħix.

Shaun – F’pajjiżi bħal dawn, kon li nagħmlu ħafna iżjed sforz minħ fiċli ħafna li żżomm mal-baġit. P irqadna b’xejn man-nies tal-lok kemm stajna u qbiżna dawk l-attr ma kinux importanti għalina. Il-m

15

X IDURU D-DINJA

24.03.2019

kullhadd.com

ha minħabba dornihom imma ovvjament lanqas tħajjarna ment niddob- nixtru. aqsu f ’xi ħaSarah – F’pajjiżi għaljin bħal Hong Kong u Singapore, żammejna mal-baġit ukoll. Hankien limitat. whekk bilfors kellna noqogħdu ma’ nies lokali ewna b’ħerqa u hemmhekk għamlet iż-żjara tagħna membin. Minħab- orabbli. Biex nevitaw spejjeż żejda, konna , biex nikko- nagħmlu pjanijiet fit-tul. Ħaġa li kienet utli li n sfida akbar. kellna f ’pajjiżi bħal dawn hija l-istudent card li żità li sibna, tatna skont fuq ħafna affarijiet u stajna ngawduhom ukoll. na.

kemm qed deċiedu li

L-iktar 2 postijiet għal qalbkom sa issa... u għaliex?

Sarah – Iddeċidejna li nagħtu sorpriża żgħira lil tad-dar u lil sħabna u ninżlu f ’April li ġej.

Niżlet ferm tajjeb magħhom għaliex donnhom ħasbu li m’aħniex ġejjin lura. Għandna ħafna pjanijiet f ’moħħna u qed naħdmu fuq ħafna affarijiet li għandhom jinżlu tajjeb malMaltin. Naturalment, l-avventuri tagħna mhumiex se jieqfu hawnhekk!

Il-messaġġ tagħkom għal dawk li jixtiequ jgħaddu minn esperjenza simili anke forsi messaġġ ta’ gwida fuq kif għandhom jippjanaw l-avventura.

Shaun – Aħna nemmnu li jekk wieħed vera jagħmel is-safar prijorità, għada jew pitgħada jirnexxilu. Jekk iddaħħalha f ’moħħok li din mhix safra ordinarja imma stil ta’ ħajja, il-flus tibda tibża’ għalihom ħafna aktar. Trid iddaħħalha f ’moħħok li problemi se jinqalgħu żgur. Trid tkun lest għall-mumenti sbieħ kif ukoll dawk iktar diffiċli. Fl-opinjoni tiegħi, qabel wieħed jitlaq, għandu jkun ċert li mhux se jispiċċa msallab finanzjarjament. Għal aktar dettalji, dawk kollha li jitħajru, tiddejqu xejn tibagħtulna u aħna ngħinukom bil-qalb kollha.

Shaun – Għalija l-Myanmar u t-Tajwan. jiż f ’sena u Fit-tnejn li huma, in-nies kellhom qalb tad-deheb u peress li ma tantx jaraw turisti Ewropej, ed. kienu jagħmlu minn kollox biex jilqgħuna ’dan il-vjaġġ. f ’pajjiżhom. fejn inkunu. bai u Hong Sarah – Diffiċli ħafna l-għażla għax kull pajjiż ma mbagħad kellu s-sabiħ tiegħu. In-Nepal seraqli qalbi ur. Ma fadalx għall-fatt li n-natura li hemm hi wisq spettad nippjanaw kolari u l-ħajja tal-villaġġi vera ħelwa. L-Oman għadu riċenti ġo moħħi però kien xahar sabiħ ħafna għaliex ikkampjajna kuljum u rajna xenarju u kultura totalment differenti mill-kum- Sarah – L-ewwel ħaġa, jekk għandkom ix-xemm plament tal-Asja. Mhu turistiku xejn u n-nies wqa li tagħmlu xi ħaġa bħal din, tħallu xejn żi li biex iżommkom lura. Meta tqis li trid tieqaf kienu verament ġenwini. b biex mix-xogħol, tinforma lil tad-dar u tibda tippjana, faċli taqta’ qalbek, però m’għandekx Meta ġejjin lura? għalfejn! Ma tridx tkun sinjur biex titlaq fit-tul nna sfurzati ħabba li dif- Shaun – Għal April beħsiebna ngħaddu sa jew iżżur pajjiżi mbiegħda. Hemm ħafna modi Prattikament Malta biex naraw lill-familja u lill-ħbieb. Ov- kif tiffranka l-flus. Fil-verità, dawn huma l-ikkal, sajjarna vjament l-avventuri tagħna mhux se jieqfu tar affarijiet li tibqa’ tiftakar għaliex jinkludu razzjonijiet li hawn, anzi beħsiebna nagħmlu xi ħaġa li tint- element qawwi ta’ avventura. La għamiltha jien, jagħmilha kulħadd. malls lussużi eressa ħafna lill-Maltin avventurużi!

17

24.03.2019

kullhadd.com

TKOMPLI L-BIDLA Editorjal

Anki fl-oqsma talġustizzja u s-saltna tad-dritt. Żewġ pilastri ewlenin u importanti li jwasslu biex poplu jgħix f’pajjiż verament demokratiku

Il-Gvern Laburista mmexxi minn Joseph Muscat issa ilu madwar sitt snin fit-tmexxija tal-pajjiż.

Sitt snin li matulhom rajna ċaqliq mill-qiegħ fis-setturi kollha, mill-finanzi sal-qasam tax-xogħol, mill-pensjonijiet sad-drittijiet ċivili, mis-saħħa sal-edukazzjoni.

F’kull settur dawn ir-riformi wasslu biex il-familji tagħna llum il-ġurnata qegħdin jgħixu f ’pajjiż riġenerat, imġedded. Riformi li minn pajjiż staġnat daħħlu lil pajjiżna fiż-żminijiet moderni – kif jixraqlu.

Anki fl-oqsma tal-ġustizzja u s-saltna tad-dritt. Żewġ pilastri ewlenin u importanti li jwasslu biex poplu jgħix f ’pajjiż verament demokratiku.

Sa mill-2013 il-Gvern, permezz tal-Ministeru għall-Ġustizzja, wettaq riformi kbar, riformi li messew mill-qiegħ setturi li ta’ qablu beżgħu jmissuhom, jew ma kellhomx ir-rieda politika li jirriformawhom.

Mhux possibbli li f ’dan l-ispazju nagħtu lista sħiħa tar-riformi, sistemi ġodda u liġijiet implimentati mill-2013 ’l hawn. Imma tajjeb li wieħed ifakkar li kien dan il-Gvern li ma qagħadx lura u daħħal:

Minn liġi li żżomm lill-politiċi responsabbli kontra l-korruzzjoni matul il-ħajja kollha tagħhom, sa liġi li tirregola d-donazzjonijiet li jingħataw lill-partiti politiċi; Minn liġi li tat ċans ieħor lill-vittmi ġenwini tad-droga, sa liġi li ħolqot sistema ta’ grilling Parlamentari għal numru ta’ uffiċċji pubbliċi; Minn liġi li tipproteġi l-whistleblower – meqjusa bħala l-aqwa waħda fl-Ewropa – sa liġi li żiedet l-għodod ta’ dixxiplina fuq il-ġudikanti, mill-ġudikanti stess; Minn liġi li bdiet tbiddel il-mod kif jinħatru l-ġudikanti, sa liġi li ħolqot struttura legali b’saħħitha għall-qasam tal-għajnuna legali (legal aid); Minn liġi li rat il-ħolqien ta’ Kummissarju għall-Istandards filĦajja Pubblika, sa liġi li naqqset il-poteri kbar li kellu l-Avukat Ġenerali fil-kawżi tad-droga; Minn tisħiħ tal-kundizzjonijiet tal-ġudikanti biex inkomplu nattiraw l-aqwa mħuħ, sa sistemi ġodda tal-informatika b’xejn għal kulħadd; Mit-twaqqif ta’ sede oħra tal-Qorti tal-Appell għal iktar effiċjenza, sa għoti ta’ riżorsi bla preċedent, anke fil-forma ta’

court attorneys, lill-ġudikatura.

Ma’ dawn trid iżżid bosta riformi oħra wħud minnhom li jolqtu liċ-ċittadin fil-ħajja tiegħu ta’ kuljum u tagħmilhielu aħjar fl-affarijiet l-iktar sempliċi.

Ma ninsewx ukoll li kien dan il-Gvern li daħħal riforma li bissaħħa tagħha twessgħet f ’livelli b’saħħithom ħafna l-libertà tal-espressjoni artistika u warajha daħħal liġi dwar il-midja u l-malafama, li tagħti libertajiet bla preċedent lill-ġurnalisti u li neħħiet għalkollox mill-vokabolarju ta’ pajjiżna l-kawżi ta’ libell kriminali – minkejja li llum għad hawn min b’dilettantiżmu jgħid li f ’pajjiżna l-ġurnalist huwa maħnuq.

Dan kollu saħħaħ bil-bosta s-saltna tad-dritt.

Imma ma kienx biżżejjed. Wara li l-Gvern daħħal dawn u aktar, stieden lill-Kummissjoni Venezja f ’Malta biex tgħarbel dak li wettaqna u tagħti l-opinjoni tagħha kif dan jista’ jissaħħaħ.

Fit-18 ta’ Diċembru li għadda ppubblikat ir-rapport. Issa tajjeb li jingħad li l-opinjoni tal-Kummissjoni Venezja kienet dwar liġijiet li wiret dan il-Gvern, uħud minnhom li ilhom ġenerazzjonijiet sħaħ magħna. Jiġifieri mhux

dwar liġijiet li implimenta dan ilGvern!

Il-Gvern mill-ewwel qal li b’mod ġenerali jaqbel mal-maġġoranza tal-proposti tal-Kummissjoni u fil-fatt inqas minn mitt jum wara, tħabbar li terz ta’ dawn ir-rakkomandazzjonijiet se jibda x-xogħol fuqhom minn għada t-Tnejn meta fil-Parlament il-Ministru Owen Bonnici se jibda b’sensiela ta’ proċessi leġiżlattivi. L-ewwel waħda hija proċess leġiżlattiv biex jinfatmu l-funzjonijiet ċivili tal-Avukat Ġenerali mill-funzjonijiet prosekutorjali tiegħu – xi ħaġa li kienet ilha hekk mill-1936 u li kienet ġiet ikkonfermata fil-Kostituzzjoni tal-Indipendenza tal-1964.

Mit-Tnejn ukoll, jinbeda l-proċess leġiżlattiv biex isiru emendi għal ħames oqsma ulterjuri li wkoll hemm rakkomandazzjonijiet dwarhom mill-Kummissjoni ta’ Venezja: l-Ombudsman, is-Segretarji Permanenti, il-pożizzjonijiet ta’ fiduċja, il-Kummissjonijiet Indipendenti u l-Pulizija.

Dan huwa Gvern li jirriforma.

Ma jiddejjaqx jirriforma u mhux se jiddejjaq ikompli għaddej bir-riformi.

18

24.03.2019

kullhadd.com

GVERN RIFORMISTA Owen Bonnici Ministru

Dan il-Gvern iwettaq bil-provi dak li jwiegħed.

Dan huwa Gvern riformista.

Anki fil-oqsma tal-ġustizzja u s-saltna tad-dritt.

F’inqas minn mitt jum minn meta l-Kummissjoni Venezja ppubblikat l-opinjoni tagħha u pproponiet tibdil f ’liġijiet, ħabbart li għandi mandat mill-Kabinett biex b’effett immedjat nibda proċess leġiżlattiv fil-Parlament biex nibdew bir-riformi.

Issa tajjeb li jingħad li l-opinjoni tal-Kummissjoni Venezja ngħatat fuq liġijiet li wiret dan ilGvern minn ta’ qablu. Liġijiet li kienu hemm għal ġenerazzjoni-

jiet sħaħ, jekk mhux sekli wkoll.

Liġijiet li minkejja l-ħafna kummenti li ilna nisimgħu f ’dawn l-aħħar sitt snin, l-Oppożizzjoni stess meta kienet fil-Gvern għal 25 sena sħaħ ma sabitx il-ħin jew ir-rieda li taħdem fuqhom.

Imma dan il-Gvern jaħdem mod ieħor. Ma jiddejjaq xejn jimplimenta riformi li jtejbu d-demokrazija u s-saltna taddritt f ’pajjiżna.

Kif dħalna fil-Gvern fl-2013, mill-ewwel kellna quddiemna pjan biex intejbu s-sistema ġudizzjarja, insaħħu d-demokrazija u s-saltna tad-dritt. Dan il-pjan ma ħallejnihx fuq il-mejda. Imma implimentajna sensiela ta’ riformi li, nirrepeti, kienu ilhom is-snin biex jitwettqu. Riformi li wħud minnhom jolqtu liċ-ċittadin fil-ħajja tagħhom ta’ kuljum għall-aħjar fl-affarijiet l-iktar sempliċi.

Minkejja dan ma kellna ebda problema li mmorru għand il-Kummissjoni ta’ Venezja u nistednuhom jiġu hawn ħalli jaraw b’għajnejhom dak li wettaqna, imma wkoll jissuġġerixxu proposti li jwasslu għal iktar tisħiħ fis-saltna tad-dritt.

U dan wassal biex fit-18 ta’ Diċembru li għadda l-Kummissjoni ta’ Venezja ppubblikat l-opinjoni tagħha. Ahna lqajna din il-ħidma u mill-ewwel għidna li b’mod ġenerali naqblu mal-biċċa l-kbira tal-proposti tal-Kummissjoni.

U issa ħa nibdew, għaliex b’mandat mill-Kabinett b’effett immedjat se nibda proċess leġiżlattiv fil-Parlament biex jinfatmu l-funzjonijiet ċivili tal-Avukat Ġenerali mill-funzjonijiet prosekutorjali tiegħu.

Din hija riforma li hekk kif se tidħol fis-seħħ, se tara t-tmiem ta’ sistema legali li ilha magħna sa mill-1936 u li kienet ġiet ikkonfermata fil-Kostituzzjoni tal-Indipendenza tal-1964. B’hekk, kif jgħaddi dan l-abbozz, għall-ewwel darba fl-istorja ta’ Malta Indipendenti se jkollna persuna responsabbli mill-funzjonijiet prosekutorjali differenti u distinta mill-persuna li taġixxi bħala avukat u konsulent legali talGvern tal-ġurnata.

L-ewwel qari ta’ dan l-abbozz ta’ liġi se jsir nhar it-Tnejn stess u qed naraw li dan l-abbozz ta’ liġi jkun għadda mill-istadji kollha

tiegħu qabel il-Parlament jaġġorna għall-btajjel tas-sajf.

Nhar il-Ħamis informajt b’dan lill-Kummissjoni Ewropea, lill-Parlament Ewropew u lill-Kummissjoni ta’ Venezja b’ittra.

Lil dawn l-istituzzjonijiet informajthom ukoll li l-Gvern iqis bħala prijorità wkoll ir-riforma tal-metodu tal-ħatra u tat-tneħħija tal-ġudikanti kif intqal mill-Kummissjoni ta’ Venezja.

Bidla f ’dawn is-sistemi, li jikkostitwixxu l-bażi tas-sistema legali tagħna u ilhom magħna ġenerazzjonijiet sħaħ, apparti t-titjib li wettaq dan il-Gvern stess, tista’ ssir biss bil-qbil ta’ żewġ terzi tal-Kamra tad-Deputati.

Għalhekk se nibdew proċess ta’ konsultazzjoni mal-Oppożizzjoni bil-għan li naslu għal kunsens b’mod spedit waqt li naċċertaw ruħna li l-bidla tiġi implimentata b’għaqal u b’attenzjoni.

stess nibda l-proċess leġiżlattiv biex isiru emendi għal dawn ilħames oqsma ulterjuri li wkoll hemm rakkomandazzjonijiet dwarhom mill-Kummissjoni ta’ Venezja: l-Ombudsman, is-Segretarji Permanenti, il-pożizzjonijiet ta’ fiduċja, il-Kummissjonijiet Indipendenti u l-Pulizija.

Dawn kollha huma terz tar-rakkomandazzjonijiet tal-Kummissjoni ta’ Venezja.

L-abbozzi rispettivi se jiġu ppubblikati fiż-żmien li ġej u l-mira tal-Gvern hija li jiġu approvati sa tmiem is-sena kurrenti. Ħafna minn dawn l-emendi jeħtieġu l-qbil ta’ żewġ terzi tal-Kamra tad-Deputati u għalhekk il-kunsens tal-Oppożizzjoni.

Il-Gvern se jkun spedit, imma se jaġixxi b’galbu u b’attenzjoni fejn tidħol it-tranżizzjoni – kienet il-Kummissjoni ta’ Venezja stess li saħqet fuq dan il-bżonn.

Dan huwa Gvern riformista, motivat mill-bżonn ta’ bidla, ta’ titjib, ta’ enerġija biex itejjeb lil dan il-pajjiż, fid-diversi oqsma Imma dan mhux kollox! tiegħu.

Inkluż fil-ġustizzja u s-saltna Il-Kabinett tal-Ministri tani wkoll mandat biex nhar it-Tnejn tad-dritt.

TASSEW SPEĊJALI Anthony Agius Decelis Segretarju Parlamentari

Kemm għamluna kburin l-atleti Maltin tal-Ispecial Olypmics.

Kemm servew ta’ eżempju u ta’ ispirazzjoni. Urewna kif ilkoll kemm aħna nistgħu nirnexxu fil-ħajja minkejja d-diffikultajiet li jistgħu jinqalgħu minn żmien għal żmien.

L-esperjenza tal-Olimpjadi Speċjali kienet waħda li lili wkoll għallmitni ħafna.

Qabelxejn fhimt kemm din hi kompetizzjoni iebsa fejn kulħadd jitla’ biex jikseb riżultat tajjeb għalih u għal pajjiżu. Jekk forsi kien

hawn min jemmen li din hi xi kompetizzjoni friendly ikun aħjar ineħħiha minn rasu, għax mhux il-każ. Ir-regoli f ’kull dixxiplina sportiva huma dawk li nafu bihom meta jintlagħbu f ’logħob ieħor. Għalhekk dawn il-logħob huma meqjusa bħala simbolu qawwi ta’ inklużjoni u promozzjoni ta’ abbiltajiet differenti.

M’għandniex xi ngħidu. Huwa naturali li r-rebħ jagħtik ħafna sodisfazzjon. L-atleti Maltin kisbu 40 medalja li jvarjaw f ’dixxiplini differenti u li jinkludu numru sabiħ ta’ deheb. Kull medalja hija simbolu tad-determinazzjoni li għandhom dawn l-atleti u l-appoġġ li jsibu mingħand dawk qrib tagħhom u minn istituzzjonijiet oħra.

Il-Gvern jgħin dejjem. Iżda, dak huwa biss obbligu tagħna u m’għandix dubju li jkun hemm fejn nistgħu nagħmlu iktar.

Jispikkaw ferm iktar u għalhekk jistħoqqilhom l-ikbar tifħir il-volontiera u l-organizzazzjonijiet bħall-Fondazzjoni Marigold li l-appoġġ tagħhom

qed iwassal biex issir il-qabża fil-kwalità. Jitkellmu miegħi ċerti atleti u diriġenti u jgħiduli li huwa f ’dawn l-aħħar edizzjonijiet li l-kontinġent Malti qed jitla’ b’tant saħħa anke meta l-logħob ma jkunx f ’xi pajjiż Ewropew u għalhekk il-piż tal-organizzazzjoni huwa ferm ikbar. Minn dak li rajt insostni li allaħares mhux jiġri hekk għax tkun telfa kbira għas-soċjetà tagħna, li permezz ta’ dawn il-logħob fehmet ukoll kif irridu nħarsu lejn dawk kollha fis-soċjetà tagħna bħal ħutna li jistgħu jagħtu l-istess sehem għas-suċċess tal-pajjiż daqs kull ċittadin ieħor.

Bħala Gvern din ilna li fhimnieha. Għalhekk wettaqna rivoluzzjoni fil-mod kif implimentajna ċerta politika. Primarjament il-mod kif wassalna biex ferm iktar persuni b’diżabbiltà daħlu fid-dinja tax-xogħol. Urejna kif meta nwaqqgħu ċerti barrieri u nneħħu ċerti preġudizzji l-pajjiż jieħu riżultat aħjar.

Bħalma jistgħu jieħdu riżultati aħjar lokalitajiet li għandhom

fosthom kandidati għall-Kunsilli Lokali b’diżabbiltà. Għal darb’oħra rajna kif hu l-Partit Laburista li jinsab fuq quddiem nett jixpruna l-bidla favur l-inklużjoni. Għandna għall-elezzjonijiet tal-Kunsilli Lokali ħames kandidati b’diżabbiltà li mhux iħallu dan iservi ta’ xkiel. Minflok huma determinati li jitkellmu u jaġixxu fuq dak li jridu aħjar fil-belt jew fir-raħal tagħhom.

Inħoss li dawn l-aħbarijiet pożittivi huma lkoll frott tal-viżjoni ta’ dan il-Gvern li kien għamel l-inklużjoni tal-persuni b’diżabbiltà bħala messaġġ ewlieni. Donnu qed naslu. Ir-residenzi fil-komunità li ftaħna u li se nibqgħu niftħu waħda wara l-oħra u l-infurzar dwar l-invoviment fix-xogħol ixxokkjaw lis-sistema kif kien hemm bżonn. Għalhekk illum qbadna t-triq it-tajba.

M’hemmx dubju li issa hemm fejn naħdmu iktar. Bħal ngħidu aħna l-aċċessibbiltà u ċerti sfidi li forsi s-soċjetà b’mod ġenerali ma nkunux daqshekk konxji tagħhom. Però ċert u fiduċjuż

li se naslu żgur. Se naslu għax għandna r-rieda politika. Iżda, se naslu iktar għax tassew qed naħdmu ma’ persuni speċjali. Persuni b’talenti sbieħ u ħafna x’joffru lil Malta li tant inħobbu.

Primarjament il-mod kif wassalna biex ferm iktar persuni b’diżabbiltà daħlu fid-dinja tax-xogħol. Urejna hemm kif meta nwaqqgħu ċerti barrieri u nneħħu ċerti preġudizzji l-pajjiż jieħu riżultat aħjar

19

24.03.2019

kullhadd.com

GĦALIEX JIEN FIL-PARTIT LABURISTA?

Catherine Fenech Membru fl-Eżekuttiv Nazzjonali PL

Ninsab ċerta li bosta attivisti jistaqsu lilhom infushom xi darba jew oħra: Għaliex jien fil-Partit Laburista? Din il-mistoqsija nistaqsija lili nnifsi kważi kuljum waqt il-ħidma tiegħi għal dan il-partit. Nistqarr li jista’ jkun li kont influwenzata mill-interess fil-politika mill-familjari, imma bħal kulħadd ġejja minn familja mħallta u l-miżien seta’ qaleb lejn kull naħa. Kien hemm affarijiet oħra, kien hemm il-konvinzjoni fit-tħaddin tat-twemmin xellugi li kebbset fija fjamma li aktar ma għaddew is-snin kibret u żviluppat grazzi għall-attiviżmu fi ħdan il-Partit Laburista li nissel fija kurżità għall-għarfien tal-ideali soċjal-demokratiċi u t-tħaddim tal-istess ideali.

Ninsab ċerta li din l-esperjenza tiegħi fl-attiviżmu politiku iħossuha l-maġġor parti tal-attivisti sħabi.

L-imħabba għall-Partit Laburista ma tiġix mix-xejn. L-imħabba vera tħossha tbaqbaq ġo fik u ma terħi qatt l-ideali u l-prinċipji soċjalisti li jwaħħduna f ’dan il-moviment. Dan huwa l-Partit tal-Ħaddiema, kull ħaddiema, dawk tal-id, dawk tal-kitba, dawk tassnajja’, dawk tas-servizzi, dawk akkademiċi. Il-ħaddiem dejjem jibqa’ ħaddiem. Dan huwa l-partit li dejjem u verament ġab lil Malta l-ewwel u qabel kollox. Lanqas għall-vantaġġ politiku mill-Oppożizzjoni qatt ma fittex li jagħmel il-ħsara lil Malta, anzi dejjem kien tarka kontra min ipprova jkasbarna jew jużana.

Għalhekk Jum il-Ħelsien huwa jum glorjuż li l-poplu kollu Malti u Għawdxi għandu jfakkar b’importanza kbira. Kien il-jum li ħadna tassew rajna f ’idejna u l-poplu għażel id-destin tiegħu. L-għajxien, ix-xogħol u r-rota ekonomika tagħna ma baqgħetx tiddependi fuq l-infiq militari tal-barrani f ’pajjiżna imma bdejna noħolqu l-industriji tagħna, il-mezzi ta’ għajxien tagħna. Ħaddieħor jipprova jnessi dan iljum, saħansittra pprovaw ibiddlu dan il-jum f ’jum l-armata u azzardaw jissuġġerixxu li l-Monument tal-Ħelsien fil-Birgu jittmexxa xi mkien ieħor.

Ma nlumhomx, għax Jum il-Ħelsien huwa jum li l-forzi konservattivi ta’ pajjiżna jġagħalhom jidħlu f ’qoxorthom u jġagħalhom jagħmlu eżami tal-kuxjenza ta’ kemm kull meta kienu fl-oppożizzjoni dejjem żammew mal-barrani u kontra Malta, u kemm ma kellhomx fiduċja fil-poplu

Malti u Għawdxi li kien kapaċi joħloq in-niċeċ ekonomiċi tiegħu mingħajr ma jbigħ ruħu lill-forzi barranin.

Duminku Mintoff ħolom u wettaq Malta Maltija msejsa fuq ix-xogħol, il-ġustizzja soċjali, it-tqassim tal-ġid u l-paċi fil-Mediterran. Dan huwa t-twemmin Laburista li reġa’ kebbes fina Joseph Muscat u fetaħ il-bibien ta’ dan il-moviment sabiex min għaraf u emmen dan it-twemmin jingħaqad ma’ min ilu jitwennes ma dawn l-ideali is-snin.

L-ewwel paragrafu ta’ Kapitlu 2 ta’ l-Istatut tal-PL jgħid hekk: “Il-Partit Laburista huwa organizzazzjoni politika li tiġbor fiha persuni bi ħsieb progressiv, imsejjes fuq prinċipji soċjalisti demokratiċi, li jaħdem għal soċjetà inklussiva li tipprovdi xogħol għal kulħadd, isseħħ il-ġustizzja soċjali u li s-saħħa tal-istess soċjetà titkejjel mill-progress ta’ dawk l-iktar dgħajfa fost il-membri tagħha.”

Dan kollu jagħmilna kburin li nissejħu Laburisti. Il-mistoqsija: “Għaliex jien fil-Partit Laburista?” staqsiha lilu nnifsu wkoll il-mibki awtur u politiku Ġużè Ellul Mercer, persuna li patta qares sa anki wara mewtu l-konsegwenzi tal-intolleranza kontra ideali xellugin li kien iħaddan u li qatt ma kien lest li jiċħadhom. Fl-1929 Ellul Mercer ta tweġiba ċelebri għal din il-mistoqsija, tweġba li tgħodd għal żminijietna wkoll u tibqa’ tgħodd sakemm dan il-moviment jibqa’ jiffunzjona: “Jien qiegħed fil-Partit tal-Ħaddiema mhux minħabba fl-għerf jew fl-onestà ta’ dawk li qegħdin imexxu lill-partit.... L-anqas ma jien fil-Partit tal-Ħaddiema għaliex għandi xi tama illi dan il-partit se jsewwi d-dinja pitgħada, jew sejjer ibiddel il-ġimgħa d-dieħla d-drawwiet il-ħżiena ta’ ħuti l-bnedmin.... Jiena qiegħed fil-Partit tal-Ħaddiema għaliex id-duttrina, jiġifieri t-twemmin ta’ dan il-partit, fil-fehma tiegħi kien, għadu u x’aktarx jibqa’ l-aktar wieħed fost kollha li jqarreb lejn is-sewwa.... Il-mexxejja ta’ ħila politika jiġu u jmorru, jgħaddu u jintesew, u flokhom jiġu oħrajn, iżda l-prinċipji, il-pedamenti sodi li fuqhom huwa mibni l-Partit tal-Ħaddiema, ma jitbiddlux.... it-twemmin li kull min twieled bniedem, għandu jgħix ta’ bniedem, kull min twieled jeħtieġ li jitgħallem ta’ bniedem, jaħdem ta’ bniedem u jiekol ta’ bniedem, tant jekk twieled bin il-għana, kemm jekk twieled bin il-faqar.”

X’ma nħossnix kburija li jien Laburista. X’ma nemminx bħal Ellul Mercer li t-twemmin politiku li nħaddan huwa tassew li jqarreb lejn is-sewwa u l-ġust, meta jien nagħmel parti minn moviment li dejjem lest li jbiddel u li jitbiddel imma qatt mhu lest li jappoġġja lil ħadd minn fostu li jkassbar jew jiċħad lil pajjiżna jew jaħdem kontra pajjiżna.

“Din il-bajda u ħamra nbusha. Bħalha m’hemmx din ma tintemmx.” (Ġensna – Tema 79)

Mid-Djarju ta’ Nazju n-Nazzjonalist Il-Ħamis, 14 ta’ Marzu Portelli. Staqsejt lil sieħbi x’kienet ir-raġuni, u dan Meta llejla kont qiegħed pront qalli li mhux raġuni insegwi l-aħbarjiet fuq waħda kien hemm, imma l-istazzjoni tagħna, kważi diversi. Huwa semmiekont se nispiċċa nibki għax li ż-żjarat li l-Kap Adriverament tħassarthom liż- an Delia qiegħed jagħmel Żebbuġin juru d-dwejjeq ta’ kuljum f ’lokalitajiet tagħhom mal-Kap tagħna differenti u qalli li dawn Adrian Delia. Imsieken is- qegħdin ikunu ta’ suċċess sidien tal-ħwienet iż-żgħar enormi. Semmieli wkoll ilqegħdin ibatu biex ilaħħqu ġabra li għamilna fl-aħħar mal-ħtiġijiet tagħhom. maratona u qalli li minn Imsieken il-bejjiegħa tal- dakinhar ’l hawn, l-entużmonti, speċjalment dawk jażmu beda jikber ma’ kull li jbigħu prodotti agrikoli, jum li jgħaddi. Fuq kolgħax dawn verament lox semmieli d-diskorsi li iddispjaċuti li l-biedja qiegħed jagħmel Adrian ingħatat il-ġenb. Imsieken Delia u qalli li dawn qegħiż-Żebbuġin kollha għax din jintlaqgħu dejjem aktar. għandhom problema kbira Kompla jikkonvinċini li għax il-Kunsill Lokali fl-elezzjonijiet ta’ Mejju se spiċċa bla saħħa ta’ xejn nagħtuhom tkaxkira. minħabba djun ta’ eluf ta’ ewro. Finalment spiċċajt Il-Ħadd, 17 ta’ Marzu bi tbissima għax għedt li b’dawn id-dwejjaq kollha, Għajjien mejjet spiċċajt ilżgur li ż-Żebbuġin kollha lum man! Qomt kmieni, lilna se jivvutaw fil-25 ta’ erħejtilha lejn l-Imsida biex insegwi d-diskors tal-Kap, Mejju. imma qabel mort għall-pasIl-Ġimgħa, 15 ta’ Marzu tizzi u għall-kafè. Bid-diskors impressjonanti talIkolli ngħid li mhux biss Kap, irrealizzajt li l-Imsida, iż-Żebbuġin kollha se jiv- kif qal hu, tista’ tkun l-isvutaw lilna, imma anke baħ destinazzjoni f ’pajjiżl-Imġarrin għax minħabba na. Immaġina għandek l-Gvern ta’ Joseph Muscat, il-marinas, għandek il-wal-Imġarrin lanqas se jkunu terfront, għandek l-Univerkapaċi jkomplu jorganiz- sità, għandek il-Junior Colzaw il-festival tal-frawli. lege. Għandu raġun il-Kap Kif qalilna l-Kap Adri- jgħid li l-Imsida jmissha an Delia il-famużi frawli tkun post mimli ħajja. Kif tal-Imġarr qegħdin jispar- wara kollox kien San Ġilixxu. Minn fejn ġabha din jan waranofsinhar. Hemm ma nafx, għax jien, nixtri kont, man, ma’ dawk l-eluf frawli ta’ spiss, u kull darba niċċelebraw il-festa ta’ St b’kompetizzjoni nistaqsi jekk tkunx minn Patrick min se jixrob birra l-aktar. tal-Imġarr u t-tweġiba dejjX’ma ngħajjiex, man! em iva tkun. Nittama li l-bejjiegħa mhumiex qegħdin jgħadduna biż-żmien u It-Tnejn, 18 ta’ Marzu jgħidulna li tal-Imġarr u ma tkun tal-Imġarr xejn! Imma Rari ħafna li ma naqbilx nsomma la qalha l-Kap, ma’ dak li jingħad minn jien nemmnu għax dak la xi deputat minn tagħna, imma llum ikolli ngħid li jigdeb u lanqas jivvinta. xejn ma naqbel li d-Deputat tagħna Karol AquiIs-Sibt, 16 ta’ Marzu lina fil-Parlament qagħad Illum l-istamperija don- ipaċpaċ kontra l-festa tea’ nu kien hemm aktar en- St Patrick f ’San Ġiljan. tużjażmu minn qabel. L-ewwel u qabel kollox jien Kulħadd deher kuntent u kull sena mmur u nieħu ferħan, bit-tbissima fuq pjaċir, u miegħi jiġi anke wiċċu. Ibda minn Clyde Ġorġ tal-ħanut ta’ ħdejna.

Puli u spiċċa bi Pierre Imma li inkwetani l-ak-

tar hu għax b’dak li ntqal minn Karol Aquilina jinstema’ bħala konferma li hawn ħafna flus fl-idejn.

Jista’ jkun li l-ħsieb tiegħu kien li nerġgħu niksbu l-maġġoranza fil-Kunsill Lokali ta’ San Ġiljan. Ma nafx jekk kienx hemm għalfejn, għax allaħares nitilfu l-maġġoranza f ’San Ġiljan, man. Mhux hekk nibqgħu tgħid!?

It-Tlieta, 19 ta’ Marzu Kemm qiegħed jaħdem Clyde Puli, man! Illum San Ġużepp u kul]add jiffanga fiż-żeppoli, imma mhux Clyde Puli. Clyde Puli moħħu biss fl-elezzjonijiet tal-25 ta’ Mejju għax bil-ħidma id f ’id tiegħu mal-Kap Adrian Delia u ma’ Pierre Portelli, qatt ma konna mħejjija daqshekk għall-elezzjonijiet nazzjonali. M’hemmx festi u mhux festi. Jekk tal-Labour ħasbu li se jbagħbsu biex jirbħulna, se jgħarralhom.

Qegħdin għassa tagħhom u qegħdin għassa ta’ dak kollu li qegħdin jagħmlu biex inkunu ċerti li kollox isir kif suppost isir. U, ngħid jien, għalfejn iridu jbagħbsu jekk mhux għax qegħdin iħossuhom minn taħt! Iġri jasal il-25 ta’ Mejju, man!

L-Erbgħa, 20 ta’ Marzu Għandek tgħid kulħadd qiegħed jiftaħ qalbu malKap Adrian Delia. Kull fejn imur ħlief nies imdejqin u mħassbin ma jarax. U mhux kif jgħid Ġorġ tal-ħanut ta’ ħdejna, li aħna Maltese gemgem, imma n-nies jinsabu mdejqin, inkwetati u mħassbin għax fil-gvern għandna lill-Partit Laburista immexxi minn Joseph Muscat li ma jagħtix kashom.

Fost l-oħrajn għandna ħafna nies li huma inkwetati bis-servizzi tas-saħħa għax mhux veru kif jgħidu tal-Labour li l-waiting lists naqsu, li m’għadx hawn mediċini out-of-stock, u ħafna ftaħir ieħor.

20

24.03.2019

kullhadd.com

FIL-KWIET TAN-NATURA Kitba ta’ RAMONA PORTELLI Għalkemm Malta żgħira, xorta għandna xi postijiet ’l hemm u ’l hawn fejn nistgħu nieħdu gost bil-kumpanija ta’ xulxin ’il barra minn bars u clubs.

Qed nirreferi għan-natura li għandna fil-kampanja madwar Malta u Għawdex. Dan l-aħħar sirt naf xi żgħażagħ li l-hena tagħhom iqattgħu l-ħin tagħhom fil-kampanja. Tkellimt ma’ żagħżugħ li ħa l-inizjattiva sabiex jorganizza avvenimenti simili. Qed nirreferi għal Matthew Gauci Abela.

Għandu 24 sena, joqgħod il-Qawra, imma proprjament mir-Rabat. Bħalissa jaħdem bħala electrician u plumber fil-konstruzzjoni, u bħala passatempi għandu l-mużika, il-films, il-ħruġ u jħobb ukoll l-avventura. Ħafna nies jagħrfuh mid-daqna folta u l-vann partikulari li jagħmel kollox bih. Huwa bniedem skjett, u jipprova jkun onest kemm jista’. M’għandux paċenzja joqgħod maqful ġewwa, jisma’ lil kulħadd, imma mbagħad rasu iebsa. “Inħobb naħdem ħafna bl-idejn, u oġġett nipprova nara kif ser nirranġah jew nagħmlu jien qabel ma naqbad u nixtri xi ħaġa bħal, bbq, u apparat tal-camping u affarijiet simili,” beda jgħidli dwaru Matthew.

Fil-fatt, Matthew huwa bniedem pjuttost avventuruż. Iħobb ħafna l-kampanja u affarijiet sempliċi li jferrħu lill-bniedem xorta waħda. Staqsejtu minn fejn kiseb din l-imħabba biex ngħid hekk naturali u sempliċi.

“Għalkemm għadni żgħir, nista’ ngħid li pruvajt ħafna affarijiet u stili ta’ ħajja differenti, li bil-ftit esperjenza li għandi u mill-avvenimenti personali tal-ħajja li għaddejt minnhom, tgħallimt li m’hemmx isbaħ mis-sempliċità. Minn dejjem kont nieħu gost għall-kwiet tan-natura. Minn mindu kont żgħir fl-aħħar tal-ġimgħa kont noħroġ mal-familja fil-kampanja. Minn età żgħira kont nattendi l-grupp tal-iscouts u kont nieħu gost immur dawra bir-rota fil-passaġġi ta’ bejn l-għelieqi.”

Grupp ġdid Malta Venture Club Dan l-aħħar ħoloq grupp fuq Facebook bl-isem ‘Malta Venture Club’. Fil-fatt, dan ilgrupp ilu online għal madwar sena mingħajr ebda reklami u

affarijiet simili kważi laħħaq l-400 membru. “Minn dejjem xtaqt li nibda nieħu bis-serjetà d-delizzju tiegħi tal-camping u avventura, u b’hekk ħloqt dan il-grupp biex insib nies bħali li għalkemm iħobbu dan id-delizzju, ma jsibux ma’ min jagħmlu dawn it tip ta’ affarijiet u jaqtgħu qalbhom. Permezz ta’ dan il-grupp qiegħed jirnexxili ngħaqqad nies b’dan il-passatemp biex nagħmlu ħbieb ġodda, nitgħallmu u jkollna aktar opportunitajiet fejn ingawdu fil-ħin liberu tagħna qalb in-natura,” stqarr miegħi Matthew.

Ta’ min jgħid li għan-nom ta’ Malta Venture Club jorganizza diversi avvenimenti avventurużi bħal campings, u bbqs.

Fil-fatt, fil-preżent qiegħed jorganizza avveniment kull ħmistax, normalment is-Sibt jew il-Ħadd. “ Fil-fatt, diġà għandna pjanati fuq fuq sa Mejju ta’ din is-sena. Rigward attendenza, normalment inkunu bejn 8 sa 15. Fil-camping tal-aħħar tas-sena konna 21 ruħfuq medda ta’ sitt ijiem, li għalija huwa numru tajjeb jekk tqis li kien żmien il-Milied u l-Ewwel tas-Sena fejn kulħadd ikollu x’jagħmel,” tbissem jgħidli.

Ta’ min jgħid li l-ewwel avveniment li sar fi ħdan Malta Venture Club kien sar fil25 ta’ Mejju 2018 u kemm-il darba ngħaqdu nies barranin magħhom. Fuq informazzjoni li ġbart mingħand Matthew sirt naf li tlieta minn dawn kienu kkuntattjawh mill-blog page

personali tiegħu ta’ Beard Venture. L-aktar li ġew barranin kien fiż-żmien tas-sajf fejn kienu marru sa Dingli Cliffs, il-Majjistral u l-Bajja tar-Rinella fejn kienu għamlu l-bbq ta’ nofs is-sajf.

Mistoqsi fejn normalment iħobbu jagħmlu l-avventuri tagħhom, Matthew weġibni, “Peress li jien noqgħod finnaħa tat-Tramuntana ta’ Malta, l-aktar postijiet li naf huwa lejn dawk in-naħat, imma dejjem nipprova nara kif ser invarja l-lokalitajiet kemm nista’ biex b’hekk nikkuntentaw lil kulħadd u nagħtu iktar kuraġġ lil dawk li joqgħodu n-naħa t’isfel biex jingħaqdu magħna. Fil-fatt, f ’Jannar li għadda għamilna picnic sempliċi viċin Marsaxlokk.”

Iż-żgħażagħ għad għandhom valuri tajba L-għan li ħoloq il-grupp Malta Venture Club huwa b’mod speċjali biex iwassal messaġġ li ż-żgħażagħ għandhom valuri u mhux kulħadd qiegħed f ’keffa waħda. Iż-żgħażagħ ma jfissrux biss parties u Paceville, anzi bil-kontra. Ħallejt f ’idejh sabiex jelabora aktar.

Ma jfissirx li għax imorru Paceville u parties huma żagħżagħ bla valuri. Biss żgur li huwa lok għal aktar tentazzjonijiet ta’ droga u xorb eċċessiv. Il-messaġġ li nixtieq inwassal b’dan il-grupp huwa li għalkemm Malta żgħira, xorta

għandna postijiet fejn nistgħu nieħdu gost bil-kumpanija ta’ xulxin ’il barra minn bars u clubs. L-affarijiet huma ħafna bħal camping, bbq, hike, dawra bir-rota jew xi picnic qalb in-natura. B’avvenimenti ta’ dan it-tip huwa aktar faċli li ssir taf il-vera ħbieb xi jfissru u tikkomunika ferm aħjar milli qalb dak l-istorbju u l-ġenn. S’issa wkoll permezz ta’ dan il-grupp organizzajt diversi clean ups fil-kampanja, morna nduru l-anzjani ġewwa San Vincenz għall-Milied u din nixtieq li ssir aktar spiss. Tajjeb ukoll li nsibu ftit ħin biex nirrilassaw u ninqatgħu daqsxejn mill-problemi ta’ kuljum qalb in-natura u l-ħbieb.”

Qabel ma mort għal din l-intervista, kont konxja millfatt li l-lejl tal-aħħar tas-sena għaddieh flimkien ma’ sħabu waqt camping. Ħallejt f ’idejh sabiex jelabora dwar il-ħsieb li għamluh propju f ’dak il-lejl, l-atmosfera, x’ġara dakinhar u x’għamlu flimkien u fuq kollox il-kesħa ta’ dakinhar.

“L-iskop għall-bidu kien li nagħmlu festin bejnietna qalb in-natura għall-jum l-Ewwel tas-Sena, imma l-idea bagħqet tevolvi sakemm saret sitt ijiem camping fl-Aħrax tal-Mellieħa.

Ir-rassa esaġerata, l-istorbju u l-ġenn eċċessiv speċjalment li ikun hemm waqt festini tal-Ewwel tas-Sena ma tantx jogħġbuni. Bilkemm tkun tista’ titkellem u tgawdi l-kumpanija ta’ sħabek,” stqarr miegħi Mat-

thew.

Kompla jgħidli li għal avveniment bħal dan kellhom bżonn ħafna preparazzjoni minħabba li ħafna qatt ma kienu attendew camping, aħseb u ara f ’dik il-kesħa u l-maltemp. “Bdejt billi applikajt għall-permess fl-ewwel jiem ta’ Diċembru, u l-preparazzjonijiet komplew minn hemm. L-akbar biċċa xogħol li ħaditilna ħafna ħin kienet it-tqattigħ tal-injam mill-pallets li ddubbajna matul ix-xhur. Kuljum kellna idea ta’ x’ser nieklu u x’ser nagħmlu matul il-ġurnata, fosthom sajjarna ftit għaġin, biċċa fillet tajba mmarinata bil-Jack Daniels, u tiġieġ bil-birra. Flaħħar lejl, li kien l-aħħar lejl tas-sena 2018, għamilna festin żgħir bejnietna. Kulħadd beda jaqta’ qalbu minħabba l-kesħa, kulħadd jgħajjarni miġnun u li mhu ġej ħadd għall-camping.

Fortunatament matul il-ġurnata dejjem kellna xemx tiżreġ li spiċċajna bil-ħwejjeġ tas-sajf, li mbagħad tinbidel f ’kesħa filgħaxija li ġġilidnielha b’naqra ta’ kutra u sleeping bag biex norqdu komdi,” spjegali fid-dettall Matthew.

Inizjattiva ta’ clean up waqt id-divertiment

21

24.03.2019

kullhadd.com

Tkellimt miegħu dwar is-sodisfazzjon personali li jieħu meta jagħmel affarijiet sempliċi bħal campings jew bbqs. Filfatt, enfasizza miegħi dwar ilfatt li jagħmel ħbieb ġodda u jitgħallem iżjed u iktar minn hekk meta jibda jara li n-nies qegħdin jieħdu gost b’xi ħaġa li jkun qed jorganizza huwa stess. “Tieħu gost meta tara li s-sagrifiċċji, il-pjanijiet u l-ġiri kollu li tkun għamilt biex organizzajt l-avveniment ma kienx kollu għalxejn. Nieħu sodisfazzjon akbar meta norganizza xi event bħal xi clean up u tara r-riżultat ta’ kemm ġbart skart mormi ħażin kif ġie ġie fil-kampanja. Avveniment li nixtieq nagħmel aktar ta’ spiss huwa li nmorru nżuru l-anzjani bħal kif għamilna fi żmien il-Milied.”

Ma’ Matthew iddiskutejt ilfatt jekk jaħsibx li Malta hija attraenti biżżejjed għal dan ittip ta’ passatemp li għandu jew għadx hemm x’wieħed jista’ jirranġa jew jagħmel aktar. Dlonk weġibni: “Malta sfortunatament ma tantx għandha postijiet li huma pubbliċi fejn iħalluk tikkampja jew tagħmel bbq, ħlief f ’xi erba’ bajjiet żgħar jew l-Aħrax tal-Mellieħa li min hawn nixtieq nirringrazzja l-paċenzja u x-xogħol tal-Kunsilli Lokali li ħafna minnhom jagħmlu minn kollox biex iħallu postijiet simili attivi. Ħafna drabi l-problema ġejja minnies li jħallu l-ħmieġ warajhom wara xi camping jew picnic u dak itellef ħafna lin-nies bħalna d-dilettanti għax jispiċċaw ma jħallu lil ħadd jagħmlu camping jew bbq f ’dik iż-żona partikolari. Fil-fatt, fil-ġimgħa camping li kellna spiċċajna għamilna clean up fiż-żona u ġbarna madwar seba’ boroż suwed kbar.”

B’kurżità fuqi, immaġinajt li bħala żagħżugħ apparti li soċjali f ’avventuri, soċjali wkoll f ’affarijiet oħra, bħal xi party ’l hawn u ’l hemm. Fil-fatt, bħala żagħżugħ kemm il-darba tela’ u għadu jitla’ ta’ darba kultant sa Paceville u postijiet simili, biex jiddeverti ma’ sħabu. “Fil-fatt, sa sentejn ilu kont tarani hemm kważi kull weekend, fejn kellna klikka sabiħa ta’ ħbieb. Biss

maż-żmien kollox jinbidel u fl-età. Tfal taħt is-16-il sena tistgħu ġġibu l-annimali do- tan-natura u japprezza l-ħdura għamilt kuraġġ u bdejt dan il- importanti li jkollhom xi ħadd mestiċi. Inħeġġeġ lil kulħadd u l-kwiet li jinsab fil-kampangrupp li permezz tiegħu qed adult magħhom. Magħkom biex igawdi aktar is-sbuħija ja,” temm jgħidli. inqatta’ l-weekends kif l-aktar li nippreferi, campings u qalb in-natura. Żgur li mhux ser inbiddel lejl Paceville ma’ xi veduta tax-xemx nieżla u xi lejl taħt is-siġar u l-istilel għall-kwiet.”

Fl-aħħar nett Matthew xtaq jgħaddi messaġġ lill-qarrejja ta’ din il-gazzetta. “In-natura tgħinek issib lilek innifsek, tistrieħ mill-ġenn ta’ kuljum u tieħu naqa arja aktar nadifa.

Il-ftit natura li għandna nippruvaw ingawduha flimkien u nħeġġeġ lin-nies kollha biex nibżgħu għal ftit li fadlilna.

Minn hawn nixtieq nistieden lil kull min għandu Facebook biex jiċċekkja l-paġna ta’ Malta Venture Club u min jitħajjar jiġi għal xi avveniment milli norganizza jista’ jagħmel dan faċilment. Kulħadd huwa mistieden kemm żgħażagħ, adulti u anke min hu avvanzat aktar

In memoriam Theresa Sacco B’tifkira għażiża, illum 24 ta’ Marzu f’għeluq ir-raba’ sena mill-mewt ta’ Theresa Sacco nèe Parascandalo, armla ta’ Remiġ. Jiftakruha b’għożża uliedha Charles (armel ta’ Susan Mulvaney), Denise u żewġha Ronald Cauchi, Ninette u żewġha Anthony Gatt Hampton, Paul u martu Doris, Leonard u martu Tessa u Frankie u l-partner Tina (li jinsabu l-Awstralja), neputijiet, qraba u ħbieb.

Agħtiha O Mulej il-mistrieħ ta’ dejjem.

23

24.03.2019

kullhadd.com

INSALVAW L-GĦAR TA’ CALYPSO Il-Ministeru għal Għawdex laħaq ftehim ma’ Wirt Għawdex dwar studju u interventi meħtieġa biex l-Għar ta’ Calypso jiġi priservat.Waqt konferenza stampa, il-Ministru għal Għawdex Justyne Caruana qalet li permezz ta’ dan il-ftehim, il-Ministeru għal Għawdex qed jibgħat messaġġ ċar li verament jimpurtah mill-wirt kulturali u naturali li joffri Għawdex. “Ilna għal diversi snin nisimgħu li l-Għar ta’ Calypso jeħtieġ interventi biex dan issit marbut mal-mitoloġija Griega ma jintilifx darba għal dejjem. Flimkien ma’ Wirt Għawdex qed nikkommettu li nippriservaw dan il-post għat-tgawdija tal-pubbliku,” qalet il-Ministru Justyne Caruana. Spjegat li permezz

ta’ dan il-ftehim, il-Gvern se jkun f ’pożizzjoni li jistabbilixxi x’hemm bżonn isir biex dan l-għar jiġi konsolidat u b’hekk ikun jista’ jiġi salvat. Giovanni Zammit, is-Segretarju Eżekuttiv ta’ Wirt Għawdex, qal li kull meta l-għaqda ressqet xi proposti quddiem il-Ministeru għal Għawdex dawn dejjem intlaqgħu. Awgura li din il-kollaborazzjoni tkompli tagħti l-frott peress li Wirt Għawdex għandu għadd ta’ proġetti oħra ppjanati. Preżenti wkoll kien hemm il-Perit Hermann Bonnici u l-Ġeoloġista Rodnick Xerri li taw spjegazzjoni dettaljata ta’ f ’liema stadju waslu l-istudji fuq is-sit li jinkludu Topographic Surveys, 3-D Laser Scans u Photogrammatic Surveys tal-għar.

24

24.03.2019

IMPJEGATI TAL-BOV JAGĦTU D-DEMM BIEX ISALVAW IL-ĦAJJA

kullhadd.com

Madwar 40 impjegat tal-Bank of Valletta rreġistraw biex jagħtu d-demm f ’inizjattiva organizzata mill-BOV b’kollaborazzjoni mas-Servizz Nazzjonali tat-Trasfużjoni tadDemm.

“Il-kampanji ta’ għoti tad-demm saru parti integrali mill-kalendarju ta’ attivitajiet ta’ responsabbiltà soċjali li jittellgħu ta’ kull sena fil-Bank of Valletta,” qal Jes Sciberras, l-organizzatur tal-kampanja tal-għoti taddemm ġewwa l-BOV. “Aħna l-veru kburin bil-parteċipazzjoni entużjasta tal-impjegati

tagħna, li kull darba jilqgħu l-istedina biex jagħtu d-demm. Iktar u iktar b’dawk l-impjegati li jagħtu d-demm għall-ewwel darba, fejn minkejja l-biża’ inizjali tagħhom, jirnexxilhom jagħmlu kuraġġ u jsalvaw ħajjet ħaddieħor.”

Caroline Farrugia, koordinatriċi tas-Servizz Nazzjonali tat-Trasfużjoni tad-Demm qalet li “l-Bank tad-Demm għandu bżonn medja ta’ 60 borża demm kuljum biex ikun jista’ jlaħħaq mad-domanda. Ħafna nies mhux dejjem japprezzaw l-importanza li jagħtu d-demm

sakemm huma stess jew xi ħadd għażiż għalihom jiġi bżonn id-demm. Għalhekk nixtieq nirringrazzja lill-impjegati tal-Bank of Valletta għall-ġenerożità tagħhom, li għal darb’oħra reġgħu laqgħu t-talba tagħna għad-demm.”

Il-Bank of Valletta jħeġġeġ lill-pubbliku biex jingħaqad mal-impjegati tiegħu f ’esperjenzi simili u jsalva ħajjet ħaddieħor. Kull min jixtieq jagħti d-demm, jista’ jżur is-Servizz Nazzjonali tat-Trasfużjoni tad-Demm f ’Tal-Pietà bejn it-8 a.m. u s-6 p.m. jew iċempel fuq 8007 4313 jew 7930 7307 għal iktar tagħrif.

25

24.03.2019

kullhadd.com

reċensjoni tal-ktieb

EAST LYNNE 1 Archibald Carlyle huwa avukat tat-tajjeb iżda maħbub minn kulħadd. Jiddeċiedi li jixtri l-palazz East Lynne u hekk jiltaqa’ ma’ Lady Isabella Vane, tfajla sabiħa, bint il-Konti ta’

Mount Severn.

Sadanittant il-familja talImħallef Hare tidħol f ’baħar ta’ inkwiet minħabba delitt misterjuż li jseħħ fil-foresta. Bint l-Imħallef, Barbara, tipprova

ssolvi l-każ flimkien mal-Avukat Carlyle filwaqt li tħossha tinġibed dejjem iktar lejh.

Lil min jagħżel b’martu l-Avukat Carlyle? U għaliex ħu Barbara jinsab maħrub?

inkwetata u qiegħda tgemgem: l-ewwel għas-Sinjura Vane għax ħallietha tistenna għaċ-ċena u issa għaliha għax żammitha hi wkoll biex tieħu t-te.

Is-Sinjura Levison, bħala mara ta’ dik l-età, dehrilha li għandha tkun wisq iżjed stmata, u għalhekk ħaditha b’offiża li ma ġewx flimkien fil-ħin. It-tempra tagħha kienet ta’ Ingliża tal-kelma.

“Jiddispjaċini li ttardjajt xi daqsxejn, u nitolbok tiskużani għal daqshekk,” qaltilha kollha umitlà Lady Isabella, appena resqet maġenbha.

“Taf xejn li ħallejtni nistenniek ħamsa u għoxrin minuta?” qaltilha x-xiħa, kollha fuq ruħha.

“Ma stajtx nagħmel mod ieħor, u mhix l-ħtija tiegħi ta’ dan id-dewmien.”

“Forsi tal-papà l-ħtija, hux hekk?”

“Le, għax kellna wieħed Sinjur mistieden magħna għaċ-ċena, u għalhekk domna ftit iżjed missoltu fuq il-mejda.”

Għalkemm qaltilha hekk, is-Sinjura Levison donnha ma kinitx konvinta, għax kompliet tgemgem.

“Jien għandi seba’ mitt sena sakemm nieħu dan l-imbierek te! Emma, ordnah u għidilhom li aħna lesti.”

Is-Sinjura Vane ċemplet il-qanpiena kif qaltilha x-xiħa, u wara ftit daħlu żewġ sefturi jippreparaw il-mejda.

SILTA MILL-KTIEB Il-karozza ta’ Lady Isabella kompliet it-triq tagħha u waqfet biswit palazz sabiħ li kien ir-residenza tas-Sinjura Levison. Din kienet toqgħod f ’waħda mit-triqat ewlenin ta’ dak il-pajjiż, xi siegħa jew ftit inqas bogħod minn East Lynne.

Malli niżlet mill-karozza Lady Isabella baqgħet dieħla mingħajr ma ħalliet lill-kamrieri jħabbru l-wasla tagħha.

Is-Sinjura Levison kienet qorbot it-tmenin sena u kienet mara ħarxa fi kliemha u fil-manjieri tagħha, ftit stramba u serja għall-aħħar. Lanqas laħqet daħlet Isabella li ma ħarsitx lejha bl-ikrah. Infatti ċ-ċkejkna Kontessa sabitha

Mistoqsija: Għaliex tidħol fl-inkwiet il-familja tal-Imħallef Hare?

Ibagħtu r-risposta tagħkom lil: Kompetizzjoni Ktieb, KullĦadd, ONE Complex A 28B, Industrial Estate, il-Marsa MRS 3000, u tidħlu biċ-ċans li tirbħu l-ktieb EAST LYNNE I. Ir-rebbieħ jitħabbar nhar il-Ħadd 31 ta’ Marzu.

Ir-rebbieħa huma mitluba jiġbru l-ktieb mill-ONE Complex, il-Marsa, billi jippreżentaw il-karta tal-identità, flimkien mal-ittra li se tintbagħtilhom minn din il-gazzetta, mit-Tlieta sal-Ġimgħa bejn id-09.00 u t-15.00, u s-Sibt bejn l-10.00 u l-16.00, festi pubbliċi esklużi.

Intant, ir-rebbieħ tal-ktieb ANTON GRASSO huwa: J. MUSCAT - ATTARD

IDĦOL BIĊ-ĊANS LI

TIRBAĦ €100

02

Ġemma’ l-kupuni ta’ ħames ġimgħat wara xulxin kif ukoll wieġeb il-mistoqsija marbuta mal-aħbarijiet. Ibgħathom f’daqqa lil: KOMPETIZZJONI €100, KullĦadd, ONE Complex, A 28 B, Industrial Estate, Il-Marsa MRS 3000 Kemm hawn ċentri tal-ħarsien ta’ tfal reġistrati f’Malta u Għawdex bħalissa? Tweġiba: Isem: Numru tat-telefown:

Indirizz:

26

24.03.2019

kullhadd.com

] SUDOKU SPONSORJATA MINN WELLA

Irbaħ shampoo u conditioner tad-ditta Wella.

Aqta’ din il-logħba u ibgħatha lil: KOMPETIZZJONI WELLA, KullĦadd, ONE Complex, A 28 B, Industrial Estate, Il-Marsa MRS 3000 Isem: Indirizz:

TISLIBA 269

ALFRED BORG - ĦAMRUN

19.

1.

Blata f ’wiċċ 20.

il-baħar (5)

4.

Kompli l-qawl: 21.

……..

23

li jberraq 24.

imerraq (4) 7,11. Ma jara lil ħadd

dubbien! (4) 1.

9,21W. Ibati? (6) 2.

10.

Qisu karti

ħoxnin (6) 12.

Indikazzjoni (6) 3,23.

16.

Kunjom (3) 18.

It-tielet vokali Mimdudin:

Bi 3 Numri 227 286 311 333 373 402 427 610 660 783 B’4 Numri

0113 0115 0169 0485 0687 1088 1163 1169 1314 1408 1456 1835 2339 2638 3128 3252

3300 3607 3724 4621 4636 4830 5244 5433 5673 5810 6076 6216 7056 7513 8396 8595

8630 9735 B’5 Numri 01410 05065 06461 08290 15749 16668 17901 18102 23027 31303

37238 37372 38189 46346 46656 54213 54406 58121 60637 67823 80764 83982 90560 97328

B’6 Numri 161679 164269 213864 335024 433267 496428 603529 723980 B’7 Numri 3590103

7246481 B’9 Numri 068353646 069308218

ripetuta (1,1) Ara 6 Isir minn fuq il-mansab (5) Alla Ingliż (3) Ara 3 Ħares lejja (5) Weqfin:

Rasu iebsa (6) Il-maniġer il- ġdid ta’ Man Utd (3) Jalloġġaw fihom in-nies

5,13.

6,19.

8.

11.

12,22.

13.

14.

15.

17.

21.

22.

(7) Qaddis! (6) Isem (6) Qabla (9) Ara 7 Jitrabba biż-żmien (5) Ara 5 Ilbies gala tal-irġiel (6) Qomos bla kmiem? (6) Isem (3) Ara 9 Ara 12 wieqfa

SOLUZZJONI TAL-AĦĦAR TISLIBA Mimdudin: 1.Pulit, 4.Mazz, 7,17.Raddi, 9,21W. Tisker, 10.Urtati, 12.Salott, 16.ADT, 18.AG, 20.Btala, 21.Kif, 24.Igara

Weqfin: 1.Patata, 2,3.Lostru, 5,12W. Avast, 6,19.Zrinzo, 8.Arroganti, 11.Ma, 13,23.Latrina, 14.Tnalja, 15.Ġorġja, 22.Fin

27

24.03.2019

kullhadd.com

GĦAQQAD IL-KAXXI

Għaqqad skont kemm hu l-valur li hemm fil-kaxxi.

Eżempju: Jekk f’waħda mill-kaxxi hemm valur ta’ 10, trid tgħaqqad 10 kaxxi żgħar li jridu jkunu jmissu ma’ xulxin u f’forma ta’ kaxxa jew rettanglu. Ilkaxxi kollha jridu jintużaw u kaxxa tista’ tintuża darba biss. In-numru huwa indikazzjoni tat-total ta’ kaxxi żgħar u mhux neċessarjament juri minn fejn għandha tibda l-kaxxa.

SIB IL-VALUR

Kull ittra fiha valur, uħud mill-valuri huma diġà mpoġġija. Uża dawn il-ħjilijiet biex issib il-kumplament tal-valuri tal-ittri.

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

28

24.03.2019

kullhadd.com

EĊITAMENT GĦAL-LOGĦBA TA’ SPANJA

REBĦA SABIĦA

Tassew bidu tajjeb għat-tim nazzjonali Malti li kiseb tliet punti importanti fl-ewwel logħba mir-rawnd ta’ klassifikazzjoni għall-Euro 2020.

F’logħba kontra l-Gżejjer Faeroe, il-Maltin kienu l-aħjar fil-grawnd, li inkoraġġiti minn partitarji li taw appoġġ kontinwu taw wirja pjaċevoli li rari naraw bħalha mit-tim ta’ pajjiżna.

Malta marret fil-vantaġġ fi 13–il minuta b’gowl tal-plejer Kyrian Nwoko.

Mas-siegħa logħob imbagħad kien hemm mumenti diffiċli għal Malta meta tkeċċa l-plejer Andrei Agius għal hands ball ċar li evita gowl. Hawn il-gowler Malti Henry Bonello għamel save mill-isbaħ. Biex ftit minuti wara kienet Malta li gawdiet minn penalty u mill-11-il metru Steve Borg ma falliex. Lejn l-aħħar bdiet tiżdied it-tensjoni tant li l-gowler Malti Bonello dabbar ukoll karta safra u l-plejer tal-Gżejjer Faeroe Jakup Thomsen skorjalna. Iżda, il-Maltin żammew iebes l-aħħar seba’ minuti biex il-partitarji Maltin setgħu jħallu Ta’ Qali sodisfatti.

Il-miġja tal-ġganti tal-futbol, Spanja, lejn pajjiżna qed tiġbed interess kbir. Tant li l-gazzetta KullĦadd hija mgħarrfa li t-talbiet għall-biljetti għal nhar it-Tlieta kważi jlaħħqu dawk li kien hemm għal-logħba kontra l-Ingilterra. Sal-bieraħ kien qed ikun stmat li nhar it-Tlieta se jkun hemm madwar 12,000 spettatur isegwu din il-logħba mill-istadium ta’ Ta’ Qali.

Ikkuntattjat millgazzetta KullĦadd, is-Segretarju Ġenerali tal-Malta Football Association, Angelo Chetcuti, qal li għalkemm din hi logħba importanti ħafna u li tiġbed ħafna interess għal Malta logħba bħal tal-bieraħ dejjem tkun waħda iktar importanti.

“Ngħidlek il-verità mil-lat sportiv hija ħafna aktar importanti għalina l-logħba kontra l-Gżejjer Faeroe.

Però normali li logħba kontra pajjiż kbir bħal

Spanja toħloq interess u tiġbed in-nies lejn l-istadium. Kif ngħid dejjem f ’dawn it-tip ta’ logħbiet, nittama li jkunu ta’ xprun biex il-Maltin jiġu jagħtu sapport akbar lit-tim nazzjonali, anki f ’partiti kontra avversarji inqas kwotati għaliex għalina kull logħba hija dejjem diffiċli,” qal Chetcuti.

Għal din il-logħba ġejjin ukoll 45 ġurnalist barrani u kif mistenni hija logħba li tiġbed lejn Malta l-interess internazzjonali.

“Mil-lat ta’ loġistika bħal dejjem ikunu ilhom għaddejjin il-preparamenti biex l-organizzazzjoni tkun tajba u tilħaq l-aspettattivi tal-ispettaturi kif ukoll l-istandards meħtieġa mill-UEFA. L-Ispanjoli għandhom plejers li m’għandhom bżonn l-ebda introduzzjoni u l-qawwa tagħhom nafuha. Birraġun li l-plejers tagħna għandhom bżonn is-sapport kollu possibbli,” qal Chetcuti.

REAZZJONI TA’ BNIEDEM MINGĦAJR KREDIBBILTÀ Tar ilbieraħ filgħaxija, il-Kap tal-Oppożizzjoni Adrian Delia, sejjaħ konferenza tal-aħbarijiet urġenti u ta’ malajr biex jitkellem dwar allegazzjonijiet li issa ilhom fuq rasu sa minn qabel laħaq Kap tal-Partit Nazzjonalista. Minn kif tkellem fil-konferenza tal-aħbarijiet jirriżulta li Adrian Delia rċieva domandi dwaru minn ġurnalisti li kienu qed jinvestigaw u r-reazzjoni tiegħu kienet dik li jitlob investigazzjoni mill-Kummissarju tal-Pulizija dwar min ħareġ jew għadda l-informazzjoni dwaru.

Kważi sena u nofs wara li l-allegazzjonijiet dwaru feġġew għall-ewwel darba mill-blogg ta’ Daphne Caruana Galizia, issa Delia ħareġ jgħid li d-dokumenti fejn hemm firem tiegħu huma foloz. Minn dak li qal hu indika li d-dokumenti ilhom għand l-FIAU għal iktar minn sena. Skont hu l-ħidma tal-FIAU, li tgħidx kemm użaha biex għamel argumenti politiċi, hija maħsuba biex issiktu.

Però dlonk irreaġixxa l-Partit Laburista bi tweġiba fejn qal: “Li kieku Adrian

Delia talab inkjesta dwaru nnifsu minnufih u meta appellawlu ħafna, sal-lum forsi nafu l-verità. Iżda, Delia qatt m’għamel xejn konkret biex inaddaf ismu.”

Il-Partit Laburista qal li fuq kollox qed jerġa’ joħroġ kemm Adrian Delia mhux bniedem kredibbli. “Wara xhur jistrieħ fuq dokumenti leaked tal-FIAU u artikli fil-gazzetti għall-argumenti politiċi tiegħu, illum kiteb lill-Kummissarju tal-Pulizija biex jinvestiga l-istess għejun ta’ informazzjoni li meta set-

għu ppuntaw lejn ħaddieħor hu rikeb fuqhom, użahom u saħansitra sejjaħ għar-riżenji,” fakkar il-Partit Laburista.

Bħal dejjem il-Partit Laburista tenna li jekk hemm investigazzjonijiet xi jsiru għandhom isiru f ’serenità u jikkummenta ladarba jkunu konklużi.

“Iżda, illum huwa ċar li kif qalulu nies mill-PN stess Delia mhux denju tal-kariga li jokkupa. Jekk xejn għax ma baqagħlux nitfa kredibbiltà,” temm il-Partit Laburista.