KullĦadd_11.03.2018

www.kullhadd.com Il-Ħadd, 11 ta’ Marzu, 2018

Ħarġa Nru 1,287 Prezz €1

BUSUTTIL JAGĦMEL TIEGĦU DAK LI MHUX

RIŻORS UMAN LI ŻDIED BIL-MIJIET Illum għandna iktar minn 800 infermier milli kellna ħames snin ilu u 51 konsulent iktar mill-2013. F’intervista mal-gazzetta KullĦadd, bħala parti minn suppliment dwar is-saħħa, idDeputat Prim Ministru u Ministru għasSaħħa Chris Fearne jitkellem dwar l-isfidi u l-proġetti f’dan is-settur.

Ara minn paġna 13 sa 24

FTEHIM DWAR PAGI FL-MCAST Residenti minn Ħal Lija kellhom iduru fuq l-awtoritajiet għax l-Eks Kap tal-Oppożizzjoni qed jiddeċiedi ta’ kuljum li ma jħalli lil ħadd jipparkja fl-ispazji quddiem

id-dar tiegħu. Simon Busuttil joħroġ it-tabelli bil-għan li meta jasal lura hu, jipparkja komdu komdu. Jidher li Transport Malta għaddiet ilkaż lill-pulizija.

Ara paġna 4

KLIEM DELIA JIĠRI WARAJH

Dikjarazzjoni li kien għamel Adrian Delia dwar min ma jħallasx it-taxxa waslet għandna mingħand nies fid-Dar Ċentrali u qed nippubblikawha f’paġna 3.

Fiż-żmien li Delia ma kienx qed iħallas it-taxxa, hu u martu ħarġu jattakkaw lill-Eks Ministru Ninu Zammit, b’Delia jgħid li min ma jħallasx it-taxxa ma jistax imexxi. Għax skont Delia min ma jmexxix bl-eżempju m’għandu jmexxi qatt.

Ara paġna 6

02

11.03.2018

kullhadd.com

Editur ALEANDER BALZAN

L-Ogħla Temperatura: 21°C L-Inqas Temperatura: 14°C L-Indiċi UV: 6 Is-Sitwazzjoni Ġenerali: Arja ta’ pressjoni għolja fuq iċ-ċentru tal-Mediterran riesqa lejn il-Lvant.

It-Temp: Xemxi.

Ir-Riħ: Ħafif għal moderat min-Nofsinhar ix-Xlokk li jiżdied moderat għal ftit qawwi.

Il-Viżibilità: Tajba.

Il-Baħar: Ħafif li jsir ħafif għal moderat.

L-Imbatt: Ftit li xejn li jsir baxx mil-Lbiċ.

It-Temperatura tal-Baħar: 16°C

email: aleander.balzan@partitlaburista.org

Reklamar u Distribuzzjoni KIMBERLY CUTAJAR email: sales@kullhadd.com tel: (+356) 2568 2572

Disinn tal-Paġni LEANNE ABELA GRECH tel: (+356) 2568 2571

Kuntatt Ġenerali KullĦadd

It-Tnejn

email: editorial@kullhadd.com tel: (+356) 2568 2570

It-Tlieta

L-Erbgħa

Indirizz Postali KullĦadd

One Complex, A 28B, Industial Estate Il-Marsa MRS 3000

18°C

UV 5

12°C

Il-Ħamis

18°C

UV 5

12°C

18°C

Il-Ġimgħa

UV 3

12°C

Is-Sibt

Sit Elettroniku KullĦadd kullhadd.com

Mezzi Soċjali www.facebook.com/kullhadd

19°C

UV 4

14°C

19°C

UV 5

13°C

19°C

UV 5

13°C

SPIŻERIJI LI JIFTĦU LLUM IL-ĦADD Collis Williams Pharmacy, 15, Triq ir-Repubblika, Il-Belt Valletta – 21226281 The Cross Pharmacy, 859, Triq il-Kbira San Ġużepp, Il-Ħamrun – 21227682 Brown’s Pharmacy, 278, Triq il-Vitorja, Ħal Qormi – 21499697 St. Anne Pharmacy, 24, Misraħ Sant’Elena, Birkirkara – 27441913 Regional Pharmacy, Triq E. H. Furse, L-Imsida – 21312449 Numri Importanti Lourdes Pharmacy, Triq in-Naxxar, San Ġwann – 21387479 Is-Servizzi kollha ta’ Emerġenza​ The Economical Dispensary, 86/87, Triq Sir Adrian Dingli, Tas-Sliema – 21330376 112​ Misraħ Kola Pharmacy, Triq il-Pitkali, Ħ’Attard – 21434137 Brown’s Chemists, Triq San Pawl, In-Naxxar – 21417652 Il-Pulizija ta’ Malta Qawra Pharmacy, Earl’s Court/1, Triq l-Imħar, Il-Qawra – 21580881 2122 4001-9​ Brown’s Pharmacy, 45, Telgħet Raħal Ġdid, Paola – 21694818 Alpha Pharmacy, Triq Bormla k.m Vjal il-Kottoner, Il-Fgura – 21673811 Id-Dipartiment tal-Protezzjoni Ċivili ​ Polymer, Triq ix-Xgħajra, Ħaż-Żabbar – 21676263 2393 0000 Gerada Pharmacy, 146, Triq Mater Boni Consiglii, Iż-Żejtun – 21806009 Mqabba Central Pharmacy, 5, Triq Santa Katerina, L-Imqabba – 21641133 Il-Gwardjani Lokali ​2132 0202 Plaza Pharmacy, 86, Triq il-Kbira, Ħaż-Żebbuġ – 21467459 Ideal Pharmacy, 63, Triq il-Kbira, Ir-Rabat – 79455477

Stampat Progress Press

L-Isptar ta’ Malta 2545 0000

L-Isptar ta’ Għawdex ​2156 1600

Servizz Veterinarju ta’ Emerġenza ​ 5004 3888

Servizz ta’ Direttorju Telefoniku ​1182

Għawdex Taċ-Ċawla Pharmacy, Triq 7 ta’ Ġunju 1919, Ir-Rabat – 21557819 Gozo Chemists, Mġarr Road, Ix-Xewkija – 21557278 Servizz ta’ tobba fiċ-ċentri tas-saħħa fil-Ħdud u l-festi pubbliċi Iċ-Ċentri tas-Saħħa tal-Mosta, Raħal Ġdid u l-Furjana jiftħu għall-emerġenzi 24 siegħa, sebat ijiem filġimgħa. Fil-Ħdud u fil-festi pubbliċi, iċ-Ċentru tas-Saħħa tal-Gżira jiftaħ għall-emerġenzi bejn it-8.00am u l-5.00pm. Ikun hemm ukoll servizz ta’ infermier bejn it-8.00am u t-8.00pm. Il-pubbliku jrid jattendi ċ-ċentru tas-saħħa tad-distrett tiegħu. Persuni mingħajr karta ta’ identità ma jiġux moqdija.

03

11.03.2018

kullhadd.com

MIN MA JĦALLASX IT-TAXXA MA JISTAX IMEXXI • ADRIAN DELIA, QABEL SAR KAP TAL-PN Il-Kap tal-Partit Nazzjonalista, Adrian Delia, għamel dikjarazzjoni ċara li min ma jħallasx it-taxxa ma jistax u m’għandux imexxi.

Din id-dikjarazzjoni skjetta u bil-miktub għamilha qabel sar kap tal-Partit Nazzjonalista. Però jirriżulta li dan kien fl-istess żmien li hu ma kienx qed iħallas it-taxxa.

Din l-aħħar dikjarazzjoni li ġibdulna l-attenzjoni dwarha persuni mill-Partit Nazzjonalista tkompli titfa’ dawl fuq il-kredibbiltà ta’ Delia li jħobb jgħid ħaġa u jagħmel oħra.

Din id-darba d-diskussjoni kienet inbdiet minn martu Nickie Vella De Fremaux fiżżmien li sar magħruf li Ninu Zammit, l-Eks Ministru Nazzjonalista, kellu kontijiet l-Iżvizzera bi flejjes kbar fihom u eventwalment kellu s-sħubija tiegħu fil-PN sospiża. Mart Delia kienet kitbet: “Prosit Simon Busuttil li ħlist minn dawn id-dinosawri u qed tibda tibni l-partit millġdid,” qalet

Vella De Fremaux li faħħret ukoll lil Lawrence Gonzi.

Adrian Delia kien pront jikkummenta u qal: “Li għandna bżonn hija kultura ta’ responsabbiltà soċjali.” Kiteb li l-pajjiż mexa ’l quddiem miż-żmien fejn kien jistenna kollox b’xejn fis-snin 70 u 80. “Issa rridu nagħmlu qabża – quantum leap – fejn nifhmu li jekk irridu l-eċċellenza u l-aqwa madwarna, irridu nħallsu t-taxxi,” qal Delia li kiteb kif għandu jkun hemm taxxi moderati li m i n jaqla’ ċertu f l u s

għandu jkun irid u jkun kburi li jħallas. “Biex imexxi dan il-pajjiż ’il quddiem. Biex tieħu responsabbiltà. Biex tkun kontabbli. U sakemm il-mexxejja tagħna mhux lesti jmexxu bl-eżempju m’għandhom imexxu xejn,” qal Delia.

U filwaqt li kien qed jikkummenta hekk Delia ma kienx qed iħallas it-taxxa hu nnifsu. Iktar minn hekk, eventwalment, ma żammx kelmtu dwar il-ħlas tad-dejn mad-Dipartiment tat-Taxxa.

Meta mistoqsi dwar dan Delia kien qal f ’Dissett li b’rabta mat-€80,000 li ma kienx ħallas għamel arranġament biex sal-aħħar tas-sena li għaddiet kollox ikun riżolt. Iżda, gerbu x-xhur u għadu ma ħallas xejn.

Mistoqsi fl-aħħar jiem fil-programm Xtra Delia reġa’ qal li se jkun qed iħallas filġimgħat li ġejjin.

Delia li f ’xhieda fil-Qorti kien qal li jaqla’ €200 kull siegħa ta’ xogħol bħala avukat kien safa taħt kritika qawwija għall-fatt li dejjem iġġustifika l-fatt li ma ħallasx it-taxxa għax ma kienx fil-politika.

Eventwalment imċanfar għax lanqas qed iżomm mal-kelma li ta bħala kap elett. Fost dawk li kritikawh bl-ikrah fuq hekk kien hemm l-Eks Kandidat Nazzjonalista, il-Kirurgu Kevin Cassar, li kien qal li meta kitbet fuq Delia, Daphne Caruana Galizia kellha raġun.

04

11.03.2018

kullhadd.com

BUSUTTIL JIKKAPPARRA QUDDIEM IL-BIEB • IL-KELLIEM TAL-GOOD GOVERNANCE TAL-PN KONTINWAMENT MA JĦALLI LIL ĦADD JIPPARKJA F’ŻEWĠ KAXXI BOJOD QUDDIEM IR-RESIDENZA TIEGĦU • RESIDENTI JILMENTAW FUQ FACEBOOK U MAL-AWTORITAJIET

L-Eks Kap tal-Partit Nazzjonalista u kelliem għall-Governanza Tajba, Simon Busuttil, iddeċieda li żewġ parkeġġi quddiem ir-residenza tiegħu, li huma bojod u għalhekk jista’ jipparkja fihom kulħadd, iżommhom riservati għalih. Dan biex meta hu jew persuni oħra li jgħixu miegħu jew iżuruh jaslu Ħal Lija, ma jagħmlux bħal residenti oħra u jkollhom għalfejn ifittxu parkeġġ. Ilparkeġġ huwa riservat anke jekk mux skont il-liġi.

Li residenti lmen-

taw dwar dan huwa ovvju u filwaqt li kien hemm min kiteb fuq Facebook, kien hemm min informa lil Transport Malta kif fil-Parlament ikkonferma l-Ministru Ian Borg li kien qiegħed iwieġeb domandi tal-Membru Parlamentari Glenn Bedingfield.

Bedingfield staqsa hekk: “Jista’ l-Ministru jgħid min qed jokkupa żewġ car parking spaces (kaxxi bojod) illegalment fi Triq Merino, kantuniera ma’ Triq Preziosi f ’Ħal Lija? Billi l-kaxxi ta’ dawn il-parking bays huma bojod, jista’ l-Ministru jgħid jekk hux qed isir abbuż minn dawn il-parking bays għad-detriment

tar-residenti li jgħixu fl-inħawi u li lmentaw fuq il-midja soċjali fuq dan l-abbuż? Jista’ jgħid x’passi jistgħu jittieħdu fil-konfront ta’ min qiegħed jabbuża?”

It-tweġiba tal-Ministru Borg kienet ċara u tonda.

“Transport Malta rċeviet diversi lmenti li fit-triq imsemmija qegħdin jiġu okkupati żewġ parkeġġi pubbliċi b’mod abbużiv. Transport Malta investigat il-każ bħalma tagħmel f ’kull każ u peress li nstab li dan hu każ partikulari fejn fil-post hemm ukoll preżenza kontinwa tal-Pulizija għaddiet il-każ lilhom għall-infurzar neċessarju.”

Il-preżenza kontinwa tal-pulizija jidher li saret fuq talba ta’ Simon Busuttil innifsu, iżda persuni mill-Korp tal-Pulizija li tkellimna magħhom qalu li preżenza tal-pulizija ma tfissirx li ħadd ma jipparkja quddiem ilbieb tiegħek. Fil-fatt, m’hemm ebda sinjal f ’dan is-sens u l-uniku sinjali li hemm huma dawk li jibagħtu messaġġ li jista’ jipparkja kulħadd. Xi ħaġa li Busuttil ma jħallikx tgħamel għax joħroġ il-bażi tal-konkos bil-lasta twila bit-tabella no parking.

Mistoqsi li dwar min għandu dritt għal parkeġġ riservat, il-Ministru Borg qal: “Persuni li għandhom mobilità severa ħafna u li

fil-pussess tagħhom għandhom il-Blue Badge li jikkwalifaw għal reserved parking space.

Hemm każi eċċezzjonali oħra fejn l-Awtorità tintalab tapprova parkeġġi riservati permezz ta’ kaxxi sofor għal persuni li jikkwalifikaw minħabba materja ta’ sigurtà. F’dawn il-każi t-talba tiġi mingħand il-Qorti jew il-Kummissarju tal-Pulizija.”

Din mhix l-ewwel darba li Simon Busuttil qed iħoss li għandu jkun privileġġjat meta m’għandux dritt.

Meta kien Kap taċ-Ċentru Informazzjoni tal-Unjoni Ewropea, Simon Busuttil, kellu każ fejn ma setax isib parkeġġ u għalhekk ipparkja ħażin il-karozza li kien qed jikrilu l-Gvern.

Dan wassal biex qala’ ċitazzjoni mingħand gwardjan lokali li kien qed idur il-Belt. Iżda, dak li llum huwa Deputat Nazzjonalista insista li €23 multa ma jħallashiex.

Dan huwa pruvat minn korrispondenza li kienet żvelat ilgazzetta KullĦadd fejn f ’Awwissu tas-sena 2000, Alfred Falzon kien qed iwieġeb għall-ilment li għamel Simon Busuttil li kontra dak li jagħmel kull ħaddiem, ilmenta li ma riedx iħallas il-multa.

Alfred J Falzon, Direttur tasServizzi Korporattivi, spiċċa jgħid lil Simon Busuttil li se jagħmel eċċezzjoni. “Irrid nin-

furmak li b’eċċezzjoni, iċ-ċitazzjoni talli pparkjajt fuq il-bankina ħdejn il-Ministeru tħallset.

Filwaqt li nirrikonoxxi li kont magħfus bil-ħin biex tattendi dawn il-laqgħat u li tista’ taħli l-ħin biex issib parkeġġ, ġentilment nitolbok biex tevita li tipparkja f ’żoni fejn ma tistax.

Il-Ministeru mhux se jassumi responsabbiltà ta’ kontravenzjonijiet ta’ dan it-tip fil-ġejjieni,” kiteb lil Simon Busuttil.

Simon Busuttil li ta’ spiss jitkellem fuq onestà poltika għawweġ ir-regoli biex jiffranka €23 meta bħala Kap tal-MIC bejn l-1999 u l-2003 tħallas kwart ta’ miljun ewro. Dan ifisser li Busuttil ingħata paga seba’ darbiet ogħla mill-paga minima f ’dak iż-żmien.

Transport Malta rċeviet diversi lmenti li fittriq imsemmija qegħdin jiġu okkupati żewġ parkeġġi pubbliċi b’mod abbużiv

05

11.03.2018

kullhadd.com

IĦALLIHOM FL-GĦAMA BIEX MA JIKXFUHX Il-Kap tal-Oppożizzjoni Adrian Delia, u dawk ta’ madwaru ħadu d-deċiżjoni li jżommu sajma kemm jista’ jkun mill-informazzjoni lid-Deputati tal-Grupp Parlamentari.

Dan bil-għan li dak li jkun se jagħmel Adrian Delia ma jinkixifx qabel fil-fatt jagħmlu, kif ġara bosta drabi fl-aħħar ġimgħat.

L-imkejjen tagħna komplew jispjegaw li qed tkompli tirrenja atmosfera ta’ nuqqas ta’ fiduċja kbira fil-Partit Nazzjonalista u fil-Grupp Parlamentari. Tant li din qed toħroġ fil-beraħ. Sa nhar il-Ħamis stess kien hemm deputati li staqsew x’kien se jiġri meta raw lil Cylde Puli quddiem il-qorti fejn kien sejjer iħabbar li l-Partit Nazzjonalista għal darb’oħra mar jagħmel rikors. Din id-darba b’rab-

ta ma’ Identity Malta. Jirriżulta li pożizzjonijiet bħal dawn id-deputati qed isiru jafu bihom jew mid-diskorsi tal-Ħadd ta’ Delia jew saħansitra mill-midja. Ftit tal-ġimgħat ilu hekk kien

ġara meta Delia ħabbar li kien se jmur il-Qorti fuq il-kuntratt tas-sħubija bejn il-gvern u l-privat, u l-MPs li ma kinux jafu biha tawh kedda wara li qalulu biex ma jmurx il-Qorti qabel jit-

kellem magħhom.

Però dak tan-nuqqas ta’ informazzjoni ma kienx l-uniku każ din il-ġimgħa li qajjem dwejjaq fil-Partit Nazzjonalista. Kien hemm każ fejn il-PN għażel kan-

didat minflok deputat għal stedina uffiċjali u kien hemm min ikkummenta pubblikament. Justin Schembri ntbagħat għal avveniment fejn kien hemm il-Ministru Evarist Bartolo.

Therese Comodini Cachia, li qabel ir-reshuffle ta’ Delia kienet kelliema għall-edukazzjoni, kitbet fuq Facebook fejn lil Schembri ferħitlu għall-kariga l-ġdida li ħa. Kumment sarkastiku li b’mod ċar wera li ma kinetx qed tieħu gost binnuqqas ta’ fiduċja fil-Grupp Parlamentari. Fil-fatt, bosta mid-deputati tal-Partit Nazzjonalista lanqas qed jintbagħtu fi programmi televiżivi b’nies bħal Frank Psaila, Kristy Debono, Clyde Puli, David Agius u Jean Pierre Debono jaqsmu bejniethom ħafna mill-istediniet li kien hemm.

BIDLA FIL-BENEFIĊĊJI ‘POPOLARI’ • L-AĦĦAR ĦAMES SNIN RAW ĊAQLIQA MINN BENEFIĊĊJI TRADIZZJONALI GĦAL DAWK LI JITĦALLSU LIL MIN JAĦDEM Il-politika li adotta l-Gvern fl-aħħar snin rat bidla kbira f ’dawk li huma benefiċċji popolari. Filwaqt li fl-2013 kien hemm kważi 6,000 persuna jieħdu l-benefiċċji talqgħad, u ftit iktar minn 9,200 jieħdu assistenza soċjali, illum dawn in-numri niżlu b’mod konsiderevoli u minflok qed jitħallsu benefiċċji ġodda bħal In-Work Benefit u t-Tapering tal-benefiċċji. Dawn huma żewġ benefiċċji li ma kinux jeżistu fl-2013 u ddaħħlu mill2014 ’il quddiem bil-għan li iktar persuni jidħlu fid-dinja tax-xogħol.

Is-sena li għadiet kien hemm 2,828 li ħadu l-In-Work Benefit. Dan hu benefiċċju li jagħti għotja sostanzjali għal kull

wild fejn hemm dħul baxx.

3,600 qed igawdu mit-Tapering tal-benefiċċji fejn ma jitilfux il-benefiċċji soċjali meta jidħlu fid-dinja tax-xogħol.

Il-Ministru għall-Politika Soċjali, Michael Falzon, qal “ma nistax ma nurix is-sodisfazzjon tiegħi, għall-mod ta’ kif dan il-Gvern qabad il-barri minn qrunu, mingħajr telf ta’ ħin wara l-bidla fl-amministrazzjoni tal-pajjiż lura fl-2013. Immedjatament infirxet il-ħidma biex tonqos id-dipendenza fuq l-assistenza soċjali. Persuni li jiddependu fuq il-benefiċċji soċjali naqsu b’aktar minn 3,000, f ’inqas minn erba’ snin,” qal Falzon. Żied li dan wassal biex naqset

BENEFIĊĊJU Benefiċċju għal waqt l-Impjieg/ In-Work Benefit Tnaqqis Gradwali tal-Benefiċċji/ Tapering of Benefits Għajnuna għall-Qgħad/ Unemployment Assistance Għajnuna Soċjali/Social Assistance

2013

2014

ukoll in-nefqa fuq l-għajnuna li tingħata għall-persuni li ma jkunux qed jaħdmu. “Il-fatt li kellek iktar nies fid-dinja tax-xogħol, ifisser ukoll li kien hemm iktar persuni li gradwalment naqsilhom il-beneffiċju li kienu jieħdu meta ma kellhomx impjieg.

Fl-istess ħin li qbadna dan ir-rittmu pożittiv, il-Gvern baqa’ jsaħħaħ l-In-Work Benefit tant li din l-għajnuna bdiet tingħata lil kważi 3,000 persuna fl-2017. Fid-dawl ta’ dan kollu, ninsabu kommessi li nibqgħu ngħinu anke lil dawk il-ftit individwi li għal xi raġuni jew oħra ntilfu mid-dinja tax-xogħol u li filpreżent jeħtieġ li jingħataw għajnuna soċjali,” qal Falzon.

2015

2016

2017

1359

2295

2828

587

2103

3112

3604

5914

5713

4717

3482

1907*

9235

9968

6968

6290

5977

06

11.03.2018

kullhadd.com

LEJN FTEHIM FL-MCAST Il-Kulleġġ Malti għall-Arti, ix-Xjenza u t-Teknoloġija u l-unjin tal-għalliema ħabbru li wara iktar laqgħat intensivi qablu fuq il-pakkett finanzjarju għal-letturi. Dan il-ftehim isegwi ġimgħat ta’ diskussjonijiet u saħansitra numru ta’ azzjonijiet industrijali. Issa d-diskussjoni tkompli fuq aspetti oħra tal-ftehim kollettiv.

Fi stqarrija konġunta intqal: “Iż-żewġ naħat huma kunfidenti li ftehim finali biex jitjiebu l-kundizzjonijiet tax-xogħol b’pakkett finanzjarju ħafna aħjar jintlaħaq dalwaqt.”

Kemm l-MCAST kif ukoll l-MUT urew l-apprezzament tagħhom għal diversi persuni li intervjenew biex ikun hemm suċċess f ’dawn

it-taħditiet, fosthom il-Ministru għall-Edukazzjoni Evarist Bartolo.

Ladarba jintlaħaq dan il-ftehim ikun isegwi l-ftehim settorjali li sar għall-għalliema u LSAs lejn l-aħħar tas-sena li għaddiet. Ftehim kollettiv ieħor li tejjeb bil-kbir il-kundizzjonijiet tal-edukaturi.

KONFERENZA BIEX TQAJJEM KUXJENZA DWAR L-EPILESSIJA Il-President ta’ Malta Marie Louise Coleiro Preca għamlet diskors waqt il-ftuħ tal-konferenza nazzjonali dwar l-epilessija organizzata mill-Caritas Malta Epilepsy Association, intitolata “Epilepsy: Finding Help”.

Waqt din il-konferenza, il-President Coleiro Preca appellat lill-awtoritajiet, lill-attivisti fis-soċjetà ċivili, lill-professjonisti li jaħdmu f ’dan is-settur, lill-pubbliku, kif ukoll lill-midja Maltija biex juru l-importanza ta’ għarfien akbar dwar l-epilessija. Hija qalet dan fid-dawl tal-fatt li għad hemm ħafna stigma fuq dan is-suġġett.

“Nafu wkoll li ħafna mill-persuni li jintlaqtu mill-epilessija ma jkunux jixtiequ juru li għandhom din il-kundizzjoni.

Nemmen li dan għadu jiġri għaliex għad ma hawnx għarfien biżżejjed dwar din il-kundizzjoni,” tenniet il-President.

Dan filwaqt li inkoraġġiet lill-Caritas Malta Epilepsy Association biex tkompli taħdem, “ħalli nixprunaw role models li jgħinu biex inkissru l-istigma fuq l-epilessija.”

Il-President ħeġġet

Fil-konferenza ngħatat tislima lil Charles Miceli, l-attivist soċjali li ħalla din id-dinja nhar il-Ġimgħa lill-parteċipanti tal-konferenza biex ikomplu jaħdmu u jmexxu l-kelma, “ħalli jkollna kampanja ta’ għarfien u edukazzjoni b’risq dawn il-persuni milquta.”

Il-President appellat ukoll lill-awtoritajiet governattivi biex jassiguraw li dawn ħutna f ’pajjiżna jkollhom mhux

biss aċċess għall-kura kif diġà għandhom, iżda wkoll opportunitajiet edukattivi xierqa, u impjieg dinjituż.

“Huwa essenzjali li tfal li għandhom l-epilessija jkunu integrati tajjeb f ’ambjent ta’ tagħlim fl-iskejjel, u li l-edukaturi u min iħaddem ikunu konxji tar-realtajiet tal-epi-

lessija,” stqarret il-President, filwaqt li ħeġġet lill-edukaturi u lil min iħaddem biex ikunu kuraġġużi u qalbhom miftuħa sabiex jagħmlu d-differenza importanti fil-ħajja ta’ dawn it-tfal.

“Jiena kunfidenti li, grazzi għal din il-konferenza u l-għan tagħha biex tqajjem kuxjen-

za dwar il-bżonn li tinstab għajnuna għall-persuni bl-epilessija, se jkun hawn aktar għarfien u aktar aċċessibbiltà għas-support meħtieġ b’risq il-persuni milquta minn din il-kundizzjoni u b’risq is-soċjetà Maltija kollha,” ikkonkludiet il-President Coleiro Preca.

07

11.03.2018

kullhadd.com

NIPPUBBLIKAW L-EMENDA TA’ ROBERTA METSOLA • BL-ISWED FUQ L-ABJAD L-AĦĦAR SFORZ MINN SENSIELA KONTRA MALTA Din li qed nippubblikaw hija l-emenda li għamlet Roberta Metsola, MEP tal-Partit Nazzjonalista, għal rapport dwar il-midja fl-Ewropa.

Dan hu rapport li mkien ma kien isemmi lil Malta, però Metsola ddeċidiet li ddaħħal isem pajjiżna f ’dawl ikrah u bl-għan ukoll ikun li tkun tista’ ssir kampanja li Malta biss tissemma f ’dan ir-rapport.

L-aġir ta’ Metsola kien żvelat waqt dibattitu f ’Xarabank bejn Roberta Metsola u Miriam Dalli, ralbl-MEP tal-Parism tit Laburista tiżvea n d la din l-emenda bħala Media prova oħra ta’ kif MetsoFreedom in the la qiegħda kontinwament European Union u f ’għextipprova timmina lil Malta. ieren ta’ paġni ma kien Ir-rapport jismu Media Plu- jissemma ebda pajjiż.

Sakemm fost oħrajn tfaċċa isem Malta f ’emenda 111.

Fil-fatt, l-emenda li daħħlet Metsola fir-rapport tgħid li għandu jkun hemm tħassib bil-livell ta’ ħelsien tal-midja f ’Malta u l-MEP tal-PN qalet

JINSISTU GĦALL-ABORT F’ERBA’ ĊIRKOSTANZI

Il-Fondazzjoni għad-Drittijiet tan-Nisa esprimiet il-pożizzjoni tagħha favur l-abort. Quddiem il-Parlament, tad-drittijiet tan-nisa saħqu li f ’pajjiżna għandu jkun legalizzat l-abort b’mod sigur.

Fid-dokument li ppreżentaw tad-drittijiet tan-nisa proponew li hemm numru ta’ ċirkostanzi fejn l-abort għandu jiġi aċċettat. Skont huma l-abort għandu jsir biex issalva ħajjet il-mara u biex tipproteġi saħħitha. Żiedu wkoll li fost l-oħrajn l-abort għandu jsir ukoll f ’każ ta stupru jew f ’każ ta’ relazzjoni sesswali bejn ġenituri, ulied jew l-aħwa bejniethom.

Id-Direttur u Fundattriċi tal-Fondazzjoni, Lara Dimitrijevic saħqet li l-abort għandu jkun iġġustifikat meta jkun parti minn struttura nazzjonali.

Il-Fondazzjoni għad-Drittijiet tan-Nisa f ’pajjiżna nedew għadd ta’ rakkommandazzjonijiet fuq id-drittijiet sesswali u riproduttivi f ’pajjizna.

L-ewwel rakkomandazzjoni li għamlu hija li tiġi riveduta l-istrateġija nazzjonali fuq issaħħa sesswali biex tirrifletti l-bidliet legali u soċjali mis-sena 2011 sal-lum.

Dan filwaqt li l-kontraċettivi għandhom ikunu disponibbli f ’postijiet pubbliċi u għaż-

żgħażagħ li għandhom inqas minn 16-il sena.

L-attivisti ssuġġerew li jiġu introdotti għadd ta’ sussidji fuq tipi differenti ta’ kontraċettivi.

Dan filwaqt li jkunu disponibbli għadd ta’ kontraċettivi li jħallu effett fit-tul imma riversibbli u li jiġu applikati permezz t’injezzjonijiet u impjanti interni fost oħrajn.

Fost ir-rakkomandazzjonijiet wieħed isib ukoll l-importanza t’edukazzjoni sħiħa dwar is-suġġett u s-suġġeriment li l-kontraċettivi jkunu disponibbli għaż-żgħażagħ ta’ 16-il sena mingħajr il-bżonn t’awtorizzazzjoni ta’ terzi persuni.

li din hi mhedda u r-rapport għandu jitkellem ukoll f ’dan is-sens.

Roberta Metsola u David Casa huma magħrufa għal kemm–il darba marru Brussell jippruvaw iġibu kundanna lejn Malta.

Għalkemm ħafna drabi ma rnexxilhomx bil-Kummissjoni Ewropea tgħidilhom li saħansitra huma fl-iżball, it-tnejn li huma jippersistu fil-kampanja tagħhom li bdiet mal-mument li f ’Malta inbidel il-gvern.

JINŻAMM ARRESTAT WARA LI ĦEBB GĦAL PULIZIJA

Ġuvni ta’ 22 sena baqa’ miżmum arrestat wara li tressaq il-Qorti akkużat li ħebb għall-pulizija, ma segwiex l-ordnijiet tagħhom kif ukoll li kiser il-kundizzjonijiet tal-libertà proviżorja li kienu għadhom kif ingħatawlu f ’Jannar illi għadda.

Matul il-lejl li għadda, Luke Vella nstab mill-pulizija għall-ħabta tal-erbgħa ta’ filgħodu fi stabbiliment

tad-divertiment f ’Paceville.

Dan minkejja li f ’każ separat ġie ordnat mill-Qorti biex ma jersaq lejn l-ebda stabbiliment f ’Paceville kif ukoll sabiex ikun f ’daru bejn is-siegħa u s-sitta ta’ filgħodu.

Malli uffiċjal tal-pulizija avviċina lil Luke Vella, dan allegatament kien aggressiv fil-konfront tiegħu bil-konsegwenza li ħebb għalih.

08

11.03.2018

kullhadd.com

TINKISEB IL-MIRA TAT-TKABBIR EKONOMIKU MĦABBRA FIL-MANIFEST ELETTORALI L-istatistika li ħarġet fl-aħħar jiem, dwar it-tkabbir ekonomiku f ’pajjiżna, uriet li l-Gvern laħaq il-mira li saret fil-Manifest Elettorali tas-sena li għaddiet “L-Aqwa Żmien ta’ Pajjiżna”.

Saħansitra t-tkabbir ekonomiku ta’ 6.6% huwa aħjar minn hekk.

Dan meta t-twettiq ta’ dan il-programm għadu biss fil-bidu tiegħu, u fis-snin li ġejjin, diversi inizjattivi – l-akbar fosthom il-proġetti infrastrutturali bla preċedent, il-qtugħ fit-taxxi għal kull min jaħdem u ż-żieda fil-pensjonijiet – mistennija jwasslu għal aktar ġid għall-familji u għan-negozji tagħna. Żieda ta’ 6.6% jew b’aktar minn punt perċentwali aktar mis-sena ta’ qabel. L-ekonomija Maltija b’hekk kibret kważi tliet darbiet aktar mill-bqija tal-UE fl-2017, kif ukoll kważi tliet darbiet ir-rata ta’ tkabbir ta’ pajjiżna fl-2012.

L-aċċelerazzjoni fir-rata ta’ tkabbir seħħet minkejja li fixxhur li għaddew l-Oppożizzjoni kienet tisħaq li l-ekonomija tagħna qiegħda f ’periklu. Ir-rata ta’ tkabbir miksuba hija wkoll ftit ogħla mill-mira ta’ 6.5% li kienet tħabbret fil-manifest elettorali.

Kien hemm żewġ fatturi ewlenin wara t-tkabbir ekonomiku b’saħħtu ta’ pajjiżna.

L-ewwel fattur kien żieda qawwija fil-konsum privat. Dan kien xprunat minn tkabbir sostanzjali fid-dħul tal-ħaddiema. Fil-fatt, fl-2017 il-pagi f ’pajjiżna kienu €290 miljun ogħla milli kienu sena qabel. Riżultat ta’ dan it-titjib sostanzjali fid-dħul, l-istatistika uffiċjali tindika li sa issa fl-2017 il-konsum privat żdied b’4.3%. B’kuntrast fl-aħħar sena qabel il-bidla fil-Gvern fl-2013 kien hemm tnaqqis fil-konsum privat.

It-tieni fattur wara t-tkabbir ekonomiku qawwi kien l-andament pożittiv tal-azjendi. Fil-fatt ċifri uffiċjali jindikaw li l-profitti tan-negozji żdiedu b’€498 miljun meta mqabbla mal-2016.

Dan it-titjib qawwi fil-profitti wassal biex in-negozji privati

flimkien mas-settur pubbliku jinvestu kważi €2.4 biljun, jew €1.1 biljun aktar mill-investiment li sar f ’pajjiżna fl-2012. Żvilupp ieħor li joħroġ mill-istatistika huwa li fl-2017, id-dipendenza ta’ pajjiżna fuq l-ispiża tal-Gvern kompliet tonqos. Fil-fatt il-konsum tal-Gvern kien 15% tal-ġid nazzjonali, kontra 20% fl-aħħar sena qabel il-bidla fil-Gvern. Dan jispjega għalfejn pajjiżna bħalissa għandu surplus fil-finanzi pubbliċi, kontra d-defiċit eċċessiv li kellu fil-passat.

Barra minn hekk, l-istatistika uffiċjali turi li s-settur finanzjarju, li skont l-Oppożizzjoni suppost għaddej minn żmien ta’ inċertezza kbira, fil-fatt kabbar l-operat b’€16 miljun, filwaqt li l-gaming, settur ieħor li l-Oppożizzjoni qed tbeżża’ fuqu, kiber b’€111 miljun. Fl-istess ħin setturi oħrajn tal-ekonomija tagħna, bħall-qasam tal-manifattura, ukoll raw żidiet tajba. Il-valur miżjud fil-manifattura fl-2017 kiber b’€84 miljun, jew 12-il darba aktar milli kien kiber fl-2012.

Il-kostruzzjoni, li fl-2012 kienet naqqset il-valur miżjud, fl-2017 rat titjib ta’ €27 miljun. L-oqsma tar-retail u tal-lukandi u r-restoranti raw żieda ta’ €135 miljun, filwaqt li l-oqsma tas-servizzi professjonali u amministrattivi raw żieda ta’ €265 miljun.

Kien hemm żewġ fatturi ewlenin wara t-tkabbir ekonomiku b’saħħtu ta’ pajjiżna.

L-ewwel fattur kien żieda qawwija fil-konsum privat

09

11.03.2018

kullhadd.com

L-ELEZZJONI FL-ITALJA: X’ĠARA S’ISSA? Fl-4 ta’ Marzu, it-Taljani tefgħu l-vot fl-istorja riċenti, elezzjoni li kapaċi tid- ġdida, li kompliet iżżid ċerta inċerteztagħhom f’elezzjoni ġenerali, deskrit- deċiedi d-destin tal-Ewropa. Għall-ew- za u instabbilità fis-sistema politika ta bħala waħda mill-aktar imqanqla wel darba ntużat fl-Italja liġi elettorali Taljana.

Matteo Renzi Partit Demokratiku Fatti li għandek tkun taf Il-Parlament fl-Italja huwa kompost minn żewġ kmamar, waħda superjuri u l-oħra inferjuri. L-Ex PM Matteo Renzi rriforma l-mod kif tiġi eletta l-Kamra tar-Rappreżentanti inferjuri, iżda t-tentattivi tiegħu li jagħmel l-istess fis-Senat falla, wara referendum nazzjonali b’riżultat ta’ sistema elettorali inkonsistenti. Kienu ħafna dawk li kkritikaw li pprova jbiddel sistema mil-lejl għannhar, b’riformi tant mistennija jibqgħu fuq l-ixkaffa. F’Ottubru 2017 il-partiti fl-Italja pruvaw joħolqu liġi ġdida mlaqqma “Rosatellum” li għamlitha iktar diffiċli li l-partit wieħed waħdu jikseb il-maġġoranza, u għalhekk jinħoloq lok għal iktar koalizzjonijiet bejn il-partiti.

Liema huma l-partiti?

Fl-Italja l-iktar erba’ partiti popolari huma: Forza Italia mmexxi minn Silvio Berlusconi, Movimento Cinque Stelle, il-Partit Demokratiku u Lega Nord. Il-liġi elettorali l-ġdida kienet aħbar tajba għall-partit ta’ Forza Italia hekk kif riċentament rebaħ diversi elezzjonijiet lokali grazzi għall-abbiltà li jibni alleanzi. Min-naħa l-oħra din affettwat b’mod ħażin il-Partit Demokratiku li Renzi jifforma parti minnu, minħabba li ra qsim u nuqqas ta’ qbil matul is-sena li għaddiet. Il-Movimento Cinque Stelle (M5S) twaqqaf disa’ snin ilu mill-kummidjant popolari Beppe Grillo kif ukoll il-Partit tal-MEP Taljan Matteo Salvini.

Matteo Salvini Lega Nord

Silvio BerlusconiForza Italia

Lugi Di Malo Cinque Stelle

puntanti għall-Partit Demokra- tiegħu kienet waslet fi tmiemtiku li mexxa lill-pajjiż fl-aħħar ha hekk kif reġa’ nstab ħati ta’ Berlusconi qajjem pjanijiet ħames snin. reati oħra. Għalkemm minħabantiki għal pont lejn Sqallija. ba r-rekord kriminali tiegħu ma Partit ieħor wiegħed titjiriet Għaliex Berlusconi ma jistax jokkupa kariga pubblika, b’xejn lejn l-Italja lit-Taljani li jistax ikun Prim Ministru? l-isem tar-raġel ta’ 81-il sena joqogħdu f ’pajjiżi oħra. Paolo kien fuq il-karti tal-votazzjoni.

Gentiloni wiegħed li jeżenta lil Ftit Taljani kellhom aktar influ- Mal-gazzetta Corriere della Sera, dawk ’il fuq minn 75 sena milli wenza u ġibdu aktar notorjetà Silvio Berlusconi saħaq li se minn Silvio Berlusconi, li ok- jappoġġja lill-Mexxej tal-partit jħallsu l-liċenzja tat-televixin. kupa l-kariga ta’ Prim Minist- Lega Matteo Salvini biex ikun ru għal erba’ darbiet. Fl-aħħar iffurmat gvern, filwaqt li kkonTensjoni u protesti snin in-negozjant biljunarju ferma li se jibqa’ l-mexxej ta’ Kien hemm diversi protes- affaċċja skandli sesswali u al- Forza Italia. ti meta ġew organizzati ral- legazzjonijiet ta’ korruzzjoni. lies f ’Napli u f ’Venezja. Wara Huwa nstab ħati ta’ frodi L-aħħar żviluppi ġimgħat ta’ tensjoni, żewġ fiskali fl-2013 u kien imkeċċi attivisti politiċi ġew attakkati mis-Senat Taljan. Minħabba Il-Mexxej tal-Moviment 5 waqt li kienu qed jikkampan- l-età tiegħu, it-terminu ta’ erba’ Stelle qal li l-Ġimgħa l-partit jaw: mexxej tal-lemin estrem snin ħabs kien sospiż għal sena tiegħu kien qed iħejji proposkien marbut u msawwat f ’kon- ta’ servizz komunitarju f ’dar ti ta’ politika ekonomika għal front f ’Palermo, u persuna tal-kura f ’Milan. Fl-2015 ħaf- partiti oħra bħala mezz biex oħra kienet aggredita b’sikkina na ħasbu li l-karriera politika tinstab bażi komuni waqt f ’Perugia. Il-protestanti reġgħu kellhom konfront mal-pulizija, filwaqt li kandidat tal-Movimento Cinque Stelle kien investigat b’suspett ta’ ħasil ta’ flus.

Wegħdiet Interessanti

Min rebaħ l-elezzjoni?

Wara ġurnata ta’ votazzjoni tul il-jum tal-Ħadd, il-koalizzjoni leminija, li tinkludi fiha l-partit Forza Italia tal-Eks Prim Ministru Silvio Berlusconi, rebħet l-elezzjoni fl-Italja, wara li ġabet 37% tal-voti kollha mitfugħa. Minkejja dan, l-istess koalizzjoni ma ġabitx biżżejjed voti, u attwalment siġġijiet, biex tikseb maġġoranza parlamentari. Alessandro Di Battista, uffiċċjal fil-partit Cinque Stelle, iddeskriva r-riżultat bħala rebħa kbira, u qal li dan huwa mument ta’ glorja.

Ir-riżultat kien wieħed diżap-

in-negozjati sabiex jifforma gvern wara l-elezzjoni inkonklussiva tal-Ħadd. Dan minkejja li l-koalizzjoni tal-lemin qed tgħid li d-dritt li jiffurmaw gvern huwa tagħhom għaliex flimkien ġabu iktar voti. Matteo Salvini, Mexxej tal-Lega u l-Kandidat għall-Prim Ministru tal-koalizzjoni konservattiva, qal li se joħroġ il-pjanijiet ekonomiċi tiegħu għall-Italja u ma wera l-ebda sinjal li jbiddel il-pożizzjoni Ewroxettika iebsa tiegħu.

L-ittra ta’ riżenja ta’ Renzi ddatata 5 ta’ Marzu ngħaddiet lill-President tal-Partit Demokratiku, Matteo Orfini, fejn talab li tkun imħabbra uffiċjalment nhar it-Tnejn fillaqgħa tal-eżekuttiv.

10

11.03.2018

kullhadd.com

IL-MALTIJA LI SE TIKKOMPETI F’ISEM SAN MARINO Jessica Muscat hija kantanta Maltija li ser tirrappreżenta lil San Marino fil-Eurovision Song Contest li ser isir fil-Portugall f ’Mejju li ġej. Rebħet il-Festival Kanzunetta għall-Ewropa ta’ dan ilpajjiż ġar tal-Italja meta ġabet l-akbar voti kemm mit-televoting kif ukoll mill-ġurija preżenti. Se tkun qed tinterpreta d-diska Who we are flimkien mal-kantanta Ġermaniża Jenifer Brening.

Iżda min hi eżattament din il-kantanta Maltija?

Jekk ikollna mmorru lura fis-snin u nagħtu ħarsa lejn l-ewwel passi tiegħek fil-kant, x’tirrakkonta?

Fil-verità jien minn dejjem kont inħobb il-mużika u minn meta kont żgħira kont insegwi diversi artisti kemm lokali kif ukoll barranin fuq it-televixin.

Kienu jogħġbuni ħafna l-artisti Lorella Cuccharini u Heather Parisi li kienu jagħmlu show sabiħ ħafna fuq l-istazzjonijiet Taljani. Niftakar illi dak ilħin tal-Ħadd waranofsinhar, it-televixin kont nikkapparrah jien u ħadd ma seta’ jaqlibuli.

Tista’ tgħid li fl-istess żmien kont bdejt il-lezzjonijiet talkant u ż-żfin minħabba li t-tnejn kienu jogħġbuni. B’hekk komplejt niżviluppa dawn iżżewġ ħiliet sabiex fiż-żfin bdejt nispeċjalizza fuq it-teknika klassika filwaqt li fil-kant bdejt nitħarreġ aktar fit-teknika tal-vuċi.

Semmejt il-kant u ż-żfin.

Ħadd ħlief Jessica Muscat, magħrufa wkoll bħala Jessika fil-qasam tal-palk. Taħdem fi skola sekondarja bħala għalliema tal-Ispanjol fejn ilha tagħmel dan ix-xogħol għal diversi snin.

Twieldet il-Mosta nhar is-27 ta’ Frar, 1989 u għadha kemm għalqet 29 sena. Il-mużika u ż-żfin huma l-aktar passatempi għal qalbha.

Jessika ħadet sehem fil-Malta Song For Europe bejn l-2009 u l-2016 fejn interpretat diversi

Liema tippreferi l-aktar?

Jirnexxilek tħallathom flimkien?

Jien nemmen illi iktar ma jkollok affarijiet f ’ħajtek, iktar hemm ċans illi tlaħħaq. Li nagħmel hu li nippjana l-ġurnata tiegħi sew sabiex nagħmel kollox f ’ħinu u f ’waqtu u nista’ ngħidlek illi qatt ma ħallejt xejn barra mill-pjanijiet li nkun rrid nagħmel. M’hemmx xi ngħidu trid tkun organizzata sewwa sabiex tagħmel dan kollu.

Naħseb illi t-tnejn huma importanti għalija. Naf li meta nkun qed inkanta nesprimi l-emozzjonijiet tiegħi filwaqt illi fiż-żfin inkun qed nuża l-palk sabiex nagħmel animazzjoni tal-mużika li tkun għaddejja.

Rigward it-tieni mistoqsija li saqsejtni nirrispondik li iva Peress illi int tgħallem tista’ tħallat il-kant u ż-żfin il-lingwa Spanjola, ġieli flimkien, anzi jekk ikollok ilkapaċità li tagħmel dan tkun artista kompluta.

Naf li int għalliema tal-Ispanjol fi skola sekondarja. Kif jirnexxilek tlaħħaq mal-lezzjonijiet u mal-kant?

Iva, jirnexxili nlaħħaq sew mal-affarijiet li għandi f ’ħajti.

F’dan il-każ importanti li tqassam ħinek mill-aħjar li tista’ sabiex dak li għandek tagħmel tagħmlu mill-aħjar li tista’.

kanzunetti bħal Hypnotika, Fandango, Can’t Let Go, Down Down Down u Ultraviolet.

Barra li hija żeffiena kapaċi ferm, Jessika tieħu sehem f ’waħda mis-soapoperas l-aktar famużi bħalissa, Ħbieb u Għedewwa fejn hi tinterpreta l-karattru ta’ Emma.

Jessika hija ferm onorata li minkejja li se tirrappreżenta lil San Marino, se tkun qed iżżomm isem Malta fil-għoli.

esperimentajt xi kant b’dan l-ilsien?

Iva, nista’ ngħid illi ġieli ppruvajt inkanta bl-Ispanjol għax hi lingwa ferm għal qalbi. Filfatt għandi ħafna cds ta’ diversi kantanti bravi Spanjoli u nħobb ħafna nisma’ l-melodija sabiħa li għandhom.

Nitkellmu issa dwar l-esperjenza fil-Malta Eurovision Song Contest

Dejjem u qabel kollox għandu jkun hemm isem Malta fin-nofs

fejn kellek diski bħal Hypnotika, Ultraviolet u Down Down Down fost l-oħrajn. Kellek wirjiet tajbin f ’dawn il-kanzunetti għalkemm ma rnexxilekx tirbaħ dan il-kuntest.

X’tiftakar minn dan l-avveniment ferm segwit f ’pajjiżna?

Iva, fil-fatt kelli aktar kanzunetti li ħadt sehem bihom hekk kif ħadt sehem għal seba’ snin konsekuttivi f ’dan il-festival.

Bla dubju li kienu esperjenzi sbieħ illi għallmuni ħafna bħala kantanta. Semmejt id-diska Hypnotika. Dik kienet waħda mill-iktar kanzunetti li għoġbitni u li rsaqt ferm viċin bħala pożizzjoni fil-klassifika.

Wieħed irid jifhem illi f ’avveniment bħal dan se jkun hemm nies illi togħġobhom diska partikolari waqt illi oħrajn ma tantx tinżlilhom. Hija kwistjoni ta’ opinjoni u gosti wara kollox!

U għalhekk ikun hemm it-tel-

11

11.03.2018

kullhadd.com

evoting u l-voti tal-ġurija għax dawn jiddeterminaw min ser joħroġ rebbieħ.

U dak li m’għamiltx f ’Malta int irnexxielek tagħmlu barra minn xtutna hekk kif riċentement rbaħt ilEurovision Song Contest ta’ San Marino. X’kienu l-emozzjonijet illi ħassejt meta ssemma ismek hemmhekk?

Għadni ma nistax nemmen s’issa li rbaħt dan il-festival.

Għalija din kienet xi ħaġa kbira li ħa nibqa’ niftakarha kemm indum ħajja.

Fil-verità jien ippruvajt indaħħal diska fil-Eurovision ta’ Malta iżda ma rnexxilix ngħaddi biex b’hekk ittantajt xortija f ’San Marino. Jien diġà kont ħassejtni rebbieħa meta rnexxieli nieħu sehem f ’dan il-pajjiż u l-prestiġju jkompli jikber meta spiċċajt fl-ewwel post hemmhekk.

Bħalissa ninsab fis-seba’ sema għax dak li ħdimt għalih tul dawn l-aħħar snin sar realtà.

X’inhu l-messaġġ tad-diska Who we are?

Qed nieħu gost ħafna li staqsejtni din il-mistoqsija! Il-messaġġ ta’ din id-diska huwa importanti ħafna minħabba li l-kliem tagħha huma bbażati fuq l-istorja ta’ ħajti. Fiha messaġġ b’saħħtu kontra l-bullying li b’xorti ħażina kont esperjenzajt jien stess meta kont fl-iskola sekondarja. Apparti minn hekk titkellem dwar dan ilfenomenu li diversi nies jgħaddu minnu matul ħajjithom.

L-istess lirika xxerred il-messaġġ biex int bħala persuna għandek tqum għall-okkażjoni u tingħaqad ma’ ħaddieħor sabiex neliminaw għalkollox dan l-istess bullying illi qed

hemmhekk?

Jien nista’ ngħidlek illi Christabelle ma tista’ tkun qatt avversarja minħabba li hija ħabiba kbira tiegħi. Tant hu hekk illi kienet hi l-ewwel li bagħtitli biex tifraħli għas-suċċess li ksibt f ’San Marino, filwaqt illi ċċajtat miegħi meta qaltli “Narak il-Portugall!” Fl-istess ħin kienet kuntenta li ser tkun miegħi fl-edizzjoni ta’ din is-sena anke jekk ser inkunu qed nirrappreżentaw pajjiż differenti.

Rigward l-għajdut jien ngħid illi fl-aħħar mill-aħħar hija xi ħaġa pożittiva illi hemm żewġ Maltin jikkompetu f ’dan il-Eurovision u din l-esperjenza ħa tgħinna ħalli nagħtu s-sapport lil xulxin.

Dejjem u qabel kollox għandu jkun hemm isem Malta fin-nofs.

Nista’ nistqarr miegħek illi iva ġieli għaddietli minn moħħi li nagħmel dan, iżda wara kollox nemmen illi għandu jkollok il-kuntatti sabiex tasal għal din id-deċiżjoni. Fl-istess ħin trid tkun preparata li tbiddel l-istil ta’ ħajja tiegħek u li trid tirsisti aktar sabiex tkun magħrufa fejn tkun.

Trid taħseb ukoll illi jkollok ftehim tajjeb ma’ xi dar tad-diski partikolari u li dan kollu jkun b’saħħtu biżżejjed biex ikollok qligħ li jkun tista’ tgħix bih.

Peress illi int taħdem bħala għalliema kif ser jirnexxilek titla’ San Marino sabiex tkun tista’ tattendi xi avvenimenti u attivitajiet qabel il-Eurovision?

Din id-diska li ħadt sehem biha f ’San Marino kienet l-istess waħda li għamilt sottomissjoni għaliha f ’Malta?

Le, din il-kanzunetta kellna għaxart ijiem biex naħdmu fuqha fejn l-ewwel nippreżentaw id-diska tagħna jew inkella xi cover version. Imbagħad meta morna hemmhekk l-ewwel darba tawna għażla ta’ tmien kanzunetti u kulħadd jagħżel l-aqwa tnejn illi jaħseb li jistgħu jkunu tiegħu sabiex eventwalment joħroġ il-prodott finali. Jien kelli għażla bejn id-diska Who we are li spiċċajt rebbieħa biha kif ukoll dik li spiċċat fit-tieni post li ġiet kantata minn Sara de Blue bl-isem ta’ Out of the Twilight.

B’hekk nistgħu ngħidu li l-mekkaniżmu f ’dan il-festival huwa differenti minn dak ta’ Malta.

Fl-aħħar mill-aħħar nista’ ngħid illi għażilt id-diska tajba għalija u nzertat li kienet dik l-aktar favorita mal-poplu ta’ San Marino u mal-ġurija preżenti fil-festival.

dwar dawn l-għajdut?

Jien ngħid illi fl-aħħar mill-aħħar hija xi ħaġa pożittiva li hemm żewġ Maltin jikkompetu f’dan il-Eurovision u din l-esperjenza ħa tgħinna ħalli nagħtu s-sapport lil xulxin

jagħmel ħafna ħsara lil ċertu faxxa tas-soċjetà. L-għaqda kif nafu ġġib is-saħħa u dan li qegħdin nippruvaw ngħaddu lil ħaddieħor meta nkantaw din il-kanzunetta.

Naf ukoll illi kien hemm xi rapper li kellu jkun miegħek waqt din id-diska iżda minħabba xi raġunijiet kellu jkun hemm tibdil sabiex eventwalment daħlet miegħek il-kantanta Jenifer Brening. X’ġara eżatt?

Iva, sfortunatament proprju meta kont ippreparata li ser inkanta ma’ rapper kien hemm xi tibdil partikolari minħabba li dan tal-aħħar ma kienx qed iħossu komdu bil-kanzunetta u għalhekk id-deċiżjoni kienet illi tinbidel il-persuna u jġibu lil Jenifer Brening, kantanta ta’ talent kbir. Nista’ ngħid illi bħala dwett morna tajjeb ħafna anke ma’ xulxin filwaqt illi s-segwaċi ta’ dan il-festival ħadu pjaċir ferm b’dak li offrejnielhom.

Hemmhekk jikkompeti f ’San Marino kien hemm ukoll il-kantant Malti l-ieħor Franklin Calleja.

Taħseb li għenek dan il-fatt illi kien hemm xi ħaddieħor minn pajjiżek jieħu sehem f ’dan il-festival?

Iva, nemmen illi kienet xi ħaġa sabiħa ferm li kien hemm Malti ieħor għal dan il-festival għax filwaqt illi tajna sapport lil xulxin, fl-istess ħin isem pajjiżna isemma għal darba darbtejn. Aħna rraġunajna illi lil hinn minn kull forma ta’ kompetizzjoni, aħna għamilna isem għal pajjiżna kif ukoll xtaqna nkomplu niżviluppaw il-karriera mużikali tagħna. Nista’ ngħidlek illi kien hemm rispett reċiproku u dejjem emminna fit-talenti ta’ xulxin.

Kieku ma rbaħtx jien u rebaħ Franklin kont nifraħ ukoll għax ikun rebaħ Malti ieħor.

Int ser tkun qed tikkompeti għal San Marino filEurovision Song Contest fil-Portugall u miegħek ser ikun hemm ukoll kantanta Maltija oħra li ser tirrappreżenta lil pajjiżna, Christabelle. Xi nies esprimew l-opinjoni illi bħal qiskom ser itellfu lil xulxin. Iżda fuq kollox x’inhi l-opinjoni tiegħek

Ifhem issa rridu naraw l-affarijiet sew u nitkellem man-nies konċernati sabiex ikolli l-permessi meħtieġa biex nagħmel dan.

Ser ikun hemm xi tibdil fiddiska li ser tikkompeti biha?

Minkejja li għadek żgħira, int ikkunsidrata bħala waħda mill-iktar kantanti stabbiliti f ’pajjiżna. Kif rajtha tinbidel ix-xena mużikali f ’dawn l-aħħar snin?

Jien naħseb illi allavolja Malta hija gżira żgħira iżda għandna talent biex inbigħu. Ħafna mill-kantanti illi ħadu sehem matul din is-sena fil-Malta Eurovision kienu verament bravi u ħolqu festival ta’ livell għoli ħafna. Jien qed nara li x-xena mużikali qed tmur dejjem għall-aħjar minħabba li qed jagħtu ċans iktar lill-kantanti żgħażagħ jipparteċipaw u jaqtgħu figura tajba.

Aħna l-kantanti għandna bżonn iktar opportunitajiet biex nesponu t-talent illi għandna. U huwa għalhekk illi l-Malta Eurovision huwa wieħed mill-iktar avvenimenti segwiti f ’pajjiżna u li jagħmlek ferm popolari.

Ifhem għalissa għadu kmieni wisq biex ngħid x’ser jiġri.

Li hu żgur hu li d-diska ntgħoġbot ferm u marret tajjeb ħafna kemm mal-ġurija kif ukoll fit-televoting.

Tixtieq illi tgħaddi xi ringrazzjamenti partikolari Ġieli għaddietlek minn sabiex wasalt fejn wasalt? moħħok li tagħmel karriera permezz tal-mużika, int li L-ewwel nett nixtieq nirringħandek talent kbir f ’dan grazzja lil dawk kollha illi il-qasam? emmnu fija, b’mod partikolari l-familja tiegħi illi ssapportIfhem jien minn dejjem kienet jawni ħafna u kienu hemm il-ħolma tiegħi li jkolli karri- għalija f ’kull mument ta’ ħajti u era fil-mużika iżda fl-istess ħin anke l-awturi u l-kompożituri li nemmen illi individwu għan- ħdimt magħhom mill-qrib. Ma du jkollu bażi ta’ edukazzjoni nistax ma ngħaddix kelma ta’ tajba. Mill-banda l-oħra ma tifħir lill-Maltin u lill-Għawdxnaħsibx illi fir-realtà ta’ pajjiż- in illi wkoll tawni ħafna kuraġġ na tista’ tuża l-mużika bħala anke f ’din l-avventura ġdida li karriera biex tgħajjex familja sibt ruħi fiha. minħabba li l-opportunitajiet Ringrazzjament ukoll lill-għalgħadhom xi ftit limitati. Fl-ist- liema tal-vuċi illi kelli f ’dawn ess ħin meta int ikollok xog- l-aħħar snin u l-aħħar u mhux ħol part-time bħala kantant l-inqas lil Mulej Alla li tani dan jew kantanta ċerti postijiet ma id-don ferm sabiħ li bih kapaċi jħallsux fil-ħin u għalhekk żgur nferraħ lil ħaddieħor. Bla dubli ma tistax tieħu din il-karriera ju illi mingħajr Alla bniedem bħala full-time. ma jkunx komplut u lanqas Narah xi ftit inġust il-fatt illi jagħmel nofs l-affarijiet illi ċerti postijiet idumu għal num- jkollu. ru ta’ xhur ma jħallsuk tasservizz li tkun tajt. Wara kollox U fl-aħħar nett nixtieqek kulħadd għandu l-kontijiet u tgħaddi l-aħħar messaġġ lil l-ispejjeż tiegħu. Huwa għal- dawk it-tfal u ż-żgħażagħ hekk illi għalissa diffiċli npoġġi illi jixtiequ jaqbdu karriera fil-mużika. l-mużika qabel it-tagħlim.

Min jaf forsi ’l quddiem meta l-affarjiet jinbidlu nkun nista’ Jien ngħidilhom ħaġa waħda biss. Ħudu ħsieb it-talent naħsibha. tagħkom u taqtgħu qalbkom qatt. Jekk taħsbu illi għandkom Ġieli għaddietlek minn it-talent tal-kant fikom fittxu moħħok illi tmur barra aħdmu fuqu ħalli aktar tard minn Malta u tagħmel matul ħajjitkom tirnexxu. karriera mużikali

12

11.03.2018

kullhadd.com

IL-FESTIVAL MALTI TA’ MUŻIKA DINJIJA 2018 Mużika Dinjija. It-taħlita globali ta’ ħsejjes. L-assortiment pankulturali ta’ tradizzjonijiet mużikali.

L-att tipiku tal-Mużika Dinjija jsib strumenti tar-rock jgħixu flimkien ma’ relikwi etniċi eżoteriċi. Taħbitiet elettroniċi futuristiċi jsiru l-isfond għal melodiji antiki.

Din hija mużika li tista’ tagħmel lill-iżjed modi diversi ta’ espressjoni mużikali kongruwenti. Fejn rittmi Afrikani jiltaqgħu ma’ sensibilitajiet Gaeliċi, u fejn mużika folkloristika u tempestuża Balkana taħbat ma’ inflezzjonijiet meditattivi tal-Lvant imbiegħed.

F’Mejju li ġej, dawk il-Maltin li jħobbu l-mużika se jkollhom l-opportunità sabiex jesperjenzaw Mużika Dinjija fil-bixriet glorjużi kollha tagħha. Wara s-suċċess tal-ewwel vjaġġ tiegħu s-sena l-oħra, il-Festival Malti ta’ Mużika Dinjija se jirritorna fit-18 u d-19 ta’ Mejju ġewwa l-Forti Sant’Iermu fil-Belt Valletta, b’ġamborì ta’ artisti u mużiċisti ġejjin minn

madwar id-dinja kollha.

L-istilla tal-programm ta’ din is-sena huwa bla dubju l-grupp kollettiv li ġie nnominat għal Grammy, Afro Celt Sound System, li se jkun l-att prinċipali tal-kunċert tal-Ġimgħa filgħaxija. Il-mużiċisti jwaħħdu mużika elettronika ma’ ħsejjes tradizzjonalment Irlandiżi u mill-Afrika tal-Punent. Mill-ħruġ tal-ewwel album tagħhom lura fl-1996, Afro Celt Sound System kienu fuq quddiem nett fit-twassil tal-worldbeat lill-massa. Il-preżenza tagħhom fuq ix-xtut Maltin hija xhieda għall-iskop tad-Direttur Artistiku, Renzo Spiteri, u l-viżjoni tattim; dik li jinħoloq avveniment tal-ogħla klassi li jħaqqaqha ma’ kwalunkwe avveniment ieħor barra minn xtutna.

L-iskeda tal-Ġimgħa hija kompluta bi preżentazzjonijiet minn Cushion u Refugees for Refugees.

Il-grupp mużikali lokali, Cushion, huwa ispirat ħafna mit-tra-

dizzjoni Indjana, licks fuq is-sitar u vokalizzazzjonijiet tal-Lvant.

Tal-aħħar huma grupp mużikali ta’ 10 mużiċisti li huma refuġjati li joriġinaw mis-Sirja, mill-Iraq, mill-Afganistan, mill-Pakistan, u mit-Tibet. Il-ħoss tal-grupp mużikali jibni pontijiet bejn il-patrimonju mużikali ta’ kull waħda minn artijiet twelidhom rispettivament.

Dawk li se jmorru l-Festival jistgħu jistennew li jitilfu lilhom infushom fil-melodiji mistiċi medjevali tal-artista Spanjola fil-quċċata tal-klassifiċi, Ana Alcaide, li se tagħti bidu għall-festivitajiet tal-lejl tas-Sibt. Bil-vokali jsaħħru tagħha u l-maħbuba nyckelharpa tagħha – tip ta’ vjolin qisu arpa – Alcaide qalgħet tifħir fix-xena tal-Mużika Dinjija, għall-interpretazzjoni kontemporanja tagħha ta’ diski Spanjoli u Mediterranji.

Alcaide se tkun segwita minn TRAD.ATTACK!, triju ta’

mużiċisti li jagħtu bixra ġdida ta’ dan il-millennju lil tradizzjonijiet mużikali folkloristiċi Estonjani.

Finalment, il-lejl jiġi magħluq minn sett minn Electrik Gem. Il-kitarrist Grégory Dargent u l-grupp imżewwaq ta’ strumentalisti tiegħu – li jinkludi mużiċisti tal-oud, gadulka, u tarhu – jinkorporaw ħsejjes mill-Balkan, il-Lvant Nofsani, u l-Orjent, f ’attentat biex jittraskrivu b’mod mużikali l-metropoli moderna u multidimensjonali Mediterranja.

B’sitt atti immensament diversi jdoqqu fuq medda ta’ żewġt iljieli maġiċi, il-Festival Malti ta’ Mużika Dinjija 2018 iwiegħed li jieħu lil dawk li jattendu fuq vjaġġ mużikali espansiv tul iż-żmien, kulturi, u spazju.

Il-Festival Malti ta’ Mużika Dinjija huwa organizzat minn Festivals Malta, u appoġġjat mill-Ministeru għall-Ġustizzja, Kultura u Gvern Lokali, Valletta 2018, Farsons u MSV Life.

kullhadd.com

13

11.03.2018

SUPPLIMENT

PAJJIŻ B’SAĦĦTU POPLU B’SAĦĦTU L-isport, l-inklużjoni u s-servizz tas-saħħa huma tliet oqsma kruċjali biex il-poplu jkun b’saħħtu.

Iżda, biex isir l-investiment f’dawn l-oqsma hemm bżonn pajjiż b’saħħtu li jkun jiflaħ jibdel u joħloq inizjattivi ġodda.

Illum niffukaw fuq l-inizjattivi li qed jittieħdu f’dawn l-oqsma, partikolarment l-investiment mill-istat li qed joħroġ miljuni kbar ta’ ewro għal dan il-għan.

Paġna 14: Intervista mad-Deputat Prim Ministru Chris Fearne Paġna 16: Intervista mas-Segretarju Parlamentari Anthony Agius Decelis Paġna 18: Proġett Soċjetà Ġusta Paġna 20: Intervista mas-Segretarju Parlamentari Clifton Grima Paġna 24: Kif tgħix ħajja tajba

14

11.03.2018

kullhadd.com

BIDLIET KBAR FIS-SETTUR TAS-SAĦĦA Mill-infrastruttura, għat-teknoloġija u r-riżors uman. L-aħħar ħames snin kienu snin ta’ bidliet kbar għall-qasam tas-saħħa. Tkellimna madDeputat Prim Ministru Chris Fearne li huwa

Dan l-aħħar qed jitilgħu fuq l-aġenda numru ta’ sptarijiet minn Monte Karmeli għall-Isptar Ġenerali ta’ Għawdex. Qajla nisimgħu fuq Mater Dei. Dan ifisser li hemm issolvew il-problemi kollha? Ħames snin ilu l-Isptar Mater Dei kien mifni bi problemi kbar; nuqqas ta’ sodod, waiting lists ta’ snin twal, Emerġenza wisq żgħira biex taqdi l-bżonnijiet ta’ pajjiżna. Illum dawn il-problemi ġew riżolti; bnejna binja ġdida biswit l-Emerġenza li fiha hemm żewġ swali l-MAU 1 u MAU 2, li kienu strumentali biex jitnaqqsu b’mod drastiku l-pazjenti fil-kurituri. Ftaħna swali speċjalizzati bħad-Diabetic Foot Ward.

Kabbarana l-Emerġenza biex b’hekk aktar pazjenti setgħu jinqdew b’aktar faċilità. Fl-Emerġenza wkoll żidna l-Minor Care Clinic għal dawk il-każijiet minuri, u Emerġenza speċjalizzata għat-Tfal.

Naqqasna b’mod sinifikanti l-listi ta’ stennija f ’diversi oqsma bħal fil-Medical Imaging, operazzjonijiet tal-katarretti u operazzjonijiet tal-kardjoloġija.

Dan kollu għamel impatt kbir fuq isservizz ħolistiku li jingħata mill-Isptar Mater Dei. Għad baqgħalna x’nagħmlu, waħda mill-problemi li qegħdin nffaċċjaw illum hija n-nuqqas ta’ parking u l-bżonn ta’ Outpatients akbar. Għal dan il-għan għandna pjanijiet biex isir parkeġġ taħt l-art b’sular iddedikat għat-trasport pubbliku u fuqu tinbena blokka ġdida li fiha jkun hemm id-Di-

partiment tal-Out Patients.

Il-waiting lists u ż-żmien ta’ stennija m’għadux daqshekk fuq nett tad-diskussjoni nazzjonali.

Taħseb li dan jista’ jwassal biex nitilfu l-focus u nerġgħu naqgħu lura?

Lanqas xejn għalkemm illum m’għadniex nisimgħu bit-tgergir kontinwu fuq il-listi ta’ stennija bħalma konna ħames snin ilu, għax ġew riżolti ħafna minn dawn il-problemi, ix-xogħol tagħna jibqa’ għaddej. Fuq kollox illum għandna l-Patient Charter li jistipula ż-żmien li persuna għandha tistenna għall-operazzjoni tagħha. Illum il-pazjenti għandhom id-dritt li jitolbu lill-isptar biex jingħataw data għall-operazzjoni jekk ikunu ilhom aktar minn sena u nofs fuq il-waiting list. Jekk dan jibqa’ ma jseħħx il-pazjent għandu dritt li jitlob li l-operazzjoni ssir fil-privat u jħallas il-Gvern.

Dan qiegħed iwassal mhux biss biex il-pazjent jingħata servizz tajjeb u fil-ħin iżda wkoll biex proprju qatt ma nerġgħu nitilfu dak kollu li rnexxielna niksbu flaħħar snin.

Liema huma l-ikbar tliet investimenti li għaddejjin bħalissa fis-settur min-naħa tal-Gvern?

Bħalissa għandna diversi proġetti fil-qasam tas-saħħa, fosthom proġetti kbar ta’ infrastruttura. Fost oħrajn hemm għad-

l-moħħ wara ħafna mill-bidliet. Fisser l-isfidi li għad iridu jingħelbu għax filwaqt li s-sodisfazzjon għal dak li diġà nkiseb huwa sabiħ, hemm għatx ikbar għal dak li għad irid jinkiseb.

dej ristrutturar f ’Monte Karmeli, bħalissa waslu fil-fażi finali x-xogħlijiet f ’Male Ward 2 b’investiment ta’ madwar miljun ewro. Iżda dan hu biss wieħed mix-xogħlijiet f ’Monte Karmeli. Hemmhekk qed isir ukoll xogħol fuq il-bdil tas-sistemi tal-elettriku u l-ilma u bdil ta’ xi soqfa. Barra minn hekk se jkunu ftit ftit irranġati aktar swali.

Għaddej ukoll b’ritmu mgħaġġel ix-xogħol fuq iċ-Ċentru tas-Saħħa ta’ Ħal Kirkop. Min-naħa tas-saħħa primarja hemm ukoll il-ħruġ tat-tenders bi preparament għall-bidu tax-xogħlijiet fuq il-Paola Hub. Fil-ġimgħat li ġejjin ukoll mistenni jibda x-xogħol fiċ-Ċentru tas-Saħħa tal-Gżira.

Iżda bla dubju fil-qasam tas-saħħa jibqa’ kbir ukoll l-investiment fit-tagħmir mediku u mediċini. Bħalissa hemm fost oħrajn miftuħa l-konsultazzjoni pubblika għal pjan nazzjonali tal-Epatite Ċ.

Pjan li se jara l-eliminazzjoni tal-Epatite Ċ minn pajjiżna f ’seba’ snin b’investiment ta’ madwar €5 miljun.

Sa meta se jkun hemm il-mediċini tal-kanċer offruti b’xejn?

Fil-qasam tal-onkoloġija għamilna passi ta’ ġgant. Ftaħna ċ-Ċentru tal-Onkoloġija Sir Anthony Mamo, li jiġbor taħt saqaf wieħed is-servizzi marbuta mal-kanċer.

Sptar mogħni bl-aħħar teknoloġija fejn għandhom x’jaqsmu l-magni. Mis-sena li għaddiet bdejna proġett li permezz tiegħu bdejna ndaħħlu fuq il-formularju

Għad baqgħalna x’nagħmlu, waħda mill-problemi li qegħdin naffaċċjaw illum hija n-nuqqas ta’ parking u l-bżonn ta’ Outpatients akbar tal-Gver n mediċini ġodda għall-kanċer. Mediċini mill-aktar sofistikati. Dan b’investiment ta’ €3 miljun, fil-baġit ta’ din is-sena ġew ivvutati €3 miljun oħra għal dan il-għan u għalhekk se nkolmplu nżidu l-mediċini għall-qasam tal-onkoloġija. Il-mediċini tal-kanċer offruti b’xejn se jibqgħu jiżdiedu biex dejjem nibqgħu noffru l-aqwa kura.

Dan l-aħħar tkellimt fuq pjan ta’ ħames snin għall-Isptar Monte Karmeli. Però fl-immedjat x’se jsir?

Kif diġà semmejt, fl-immedjat fl-Isptar Monte Karmeli qiegħed isir investiment kbir infrastrutturali. Strutturar fis-swali u bdil ta’ dawl u ilma. Mil-lat amministrattiv l-Isptar Monte Karmeli llum għandu CEO ġdid, Stephen Sultana, kif ukoll hemm Direttriċi għall-Infermiera ġdida, Ms Vicky Sultana. Dawn flimkien mad-Direttur Kliniku Dr Anton Grech, kif ukoll persuni oħra tat-tim tagħhom bħat-tabiba Antonella Vassallo qegħdin ifasslu l-brief mediku għall-isptar akut għas-saħħa mentali.

Tkompli f ’paġna 15 >>

15

11.03.2018

kullhadd.com

>>Tkompli minn paġna 14 Fl-aħħar snin fil-qasam tal-kura mentali rajna żieda fil-każijiet ta’ persuni bi problemi mentali u l-użu tad-droga, u għalhekk bħalissa qegħdin naħdmu fuq pjan biex nidentifikaw l-isfidi preżenti u tal-ġejjieni biex nilqgħu għalihom.

Kuntent kif il-poplu Malti qed jirreaġixxi għall-aħbarijiet xejn sbieħ dwar l-obeżità?

Dawn huma kwistjonijiet fejn tista’ tqajjem kuxjenza, iżda ma tistax tisforza.

L-obeżità hija waħda mill-akbar theddid fuq is-saħħa li qegħdin niffaċċjaw mhux biss f ’pajjiżna iżda madwar id-dinja.

L-obeżità twassal għal aktar kundizzjonijiet ta’ saħħa; id-dijabete, mard fil-kliewi u tipi ta’ kanċer differenti huma marbuta mal-istil ta’ ħajja li ngħixu, fosthom nuqqas ta’ dieta bilanċjata.

Sodisfatt bil-ħidma li Malta kellha f ’dan il-qasam matul il-Presidenza tal-Unjoni Ewropea. Malta ħadmet linji gwida biex jintużaw mill-iskejjel għall-ikel li jipprovdu lill-istudenti. Nemmen li għandna nrawmu liż-żgħar tagħna biex jikbru b’kuxjenza favur stil ta’ ħajja tajba. Għal dan il-għan il-qasam tas-saħħa jikkollabora mal-Ministeru tal-Edukazzjoni fejn għandna diversi programmi.

Din torbot mal-kwistjoni talprevenzjoni. Inklużi mal-kura tal-kanċer żdiedu l-programmi ta’ prevenzjoni. Iżda, xi pjanijiet hemm biex dawn jikbru?

Irridu naslu fi żmien fejn il-mard mhux nikkurawh iżda nipprevenuh. Ovvjament huwa ħafna aktar faċli tgħidha milli li ssir realtà. Min-naħa tal-Promozzjoni u l-Prevenzjoni għaddejjin b’diversi kampanji biex kemm jista’ jkun dejjem inqajmu kuxjenza. Din is-sena fost il-kampanji li se nkunu qegħdin naħdmu fuqhom hemm fuq is-saħħa sesswali.

Għandna wkoll diversi programmi ta’ screening, dawn jgħinu biex jintlaħqu kundizzjonijiet kmieni.

L-esperjenza tal-iskola medika Barts bdiet. X’feedback hemm? Ma tistax tifred din mill-kritika tal-PN li Għawdex hemm biss ħofra.

Din is-sena l-kors ta’ Barts f ’Għawdex beda jingħata lil madwar 40 student. L-esperjenza għalihom fil-gżira Għawdxija sejra tajjeb. Kien hemm diversi fatturi li minħabba fihom ix-xogħlijiet fil-proġett tal-bini tal-iskola medika Barts f ’Għawdex waqgħu lura, iżda issa nħarsu ’l quddiem għall-esperjenza ta’ Steward biex mis-sena skolastika li ġejja l-istudenti ta’ Barts ikunu jistgħu jkomplu l-kors tagħhom fil-kampus il-ġdid.

Flimkien ma’ Barts barra fl-iskola medika se nkunu wkoll qegħdin nikkolaboraw għall-Pjan Nazzjonali għas-Saħħa l-2020 – 2030.

L-attakki tal-PN fuq dan il-proġett bħalma saru fuq proġetti oħra jkomplu biss jikkonfermaw li l-PN huwa kontra kull tip ta’ investiment barrani f ’pajjiżna.

Is-sitwazzjoni ma’ Steward x’inhi?

Steward hija kumpanija Amerikana li tispeċjalizza fil-qasam tas-saħħa. Filfatt imexxu 36 sptar b’total ta’ 37,000 ħaddiem f ’dan il-qasam fl-Istati Uniti.

Għaldaqstant, il-kritika tal-Oppożizzjoni li min se jħaddem dawn l-isptarijiet m’għandux esperjenza sfumat fix-xejn.

F’pajjiżna llum il-qasam tas-saħħa attira l-aqwa.

Mit-taħditiet li bdejtu, xi prijorità se jkollha Steward?

Bla dubju l-ewwel prijorità se tkun il-bini tal-iskola medika Barts biex mis-sena skolastika li ġejja tkun lesta l-binja l-gdida.

Sadanittant qed isir stock take dettaljat tas-sitwazzjoni tal-isptarijiet u fil-ġranet li gejjin se nibdew laqghat mal-unions. Isservizz tas-saħħa f ’dawn l-isptarijiet se jkompli jitjieb sew, se jibqa’ mingħajr ħlas għall-Għawdxin u għall-Maltin, u l-ħaddiema se jibqgħu impjegati mal-Gvern.

Kif inhi l-isfida tar-riżors uman? Żdiedu n-nies li qed jieħdu karriera fis-settur jew le? Għax bis-servizzi li qed issemmi trid iżżid in-nies.

Ir-riżorsa umana hija l-akbar riżorsa li għandna fis-setillum għandna tur tagħna. Inutli jkollna s-servizzi jekk ma l-Patient Charter jkollniex min bl-akbar li jistipula abbiltà u professjonalità jagħti dawn ż-żmien li is-servizzi. Fl-aħħar persuna għandha snin ir-riżorsa umana żdiedet u żdiedet sew, tistenna fil-qasam tan-nursing eżempju fl-2011 kellgħall-operazzjoni na total ta’ 2,508 infertagħha. mier, illum għandna total ta’ 3,346. Żieda ta’ 838. F’dan il-qasam għandna bżonn ħafna aktar, fil-fatt għaddejjin b’kampanja flimkien mal-MUMN, biex inħeġġu aktar studenti jagħżlu n-nursing. Illum hemm il-possibbiltà wkoll ta’ korsijiet fin-nursing man-Northumbria University.

Fuq dan l-aspett se nkun qiegħed ukoll nifforma kumitat biex ikollna struttura ta’ qafas għall-ispeċjalizzazzjoni tal-infermiera.

F’dawn il-ħames snin żdiedu wkoll b’mod konsiderevoli in-numru ta’ konsulenti mediċi fil-qasam tas-saħħa. Illum għandna total ta’ 258 konsulent, żieda ta’ 51 konsulent mill-2013.

Iż-żieda fir-riżorsa umana fil-qasam tas-saħħa hija across the board, mill-konsulent, għat-tobba, għall-infermiera, allied health, carers u staff ieħor.

Kemm ilek Ministru tas-Saħħa x’kienet l-ikbar sfida tiegħek?

Kien hemm ħafna sfidi u kuntent li rnexxielna negħlbu ħafna minnhom.

Kuntent li llum problemi li taw isem ħażin lill-qasam tas-saħħa m’għadniex insemmuhom, m’għadhomx issue.

M’għadekx tisma b’mediċini out of stock, b’pazjenti fil-kurituri, b’waiting lists ma jispiċċaw qatt.

Għamilna u qed nagħmlu proġetti kbar f ’diversi oqsma mill-kura primarja għassaħħa mentali. Investejna f ’apparat mediku li ma konniex noħolmu bih. Qed nagħmlu interventi kirurġiċi li ma konniex nimmaġinawhom, operazzjonijiet delikatissimi tal-qalb u fir-ras.

Għamilna qabżiet kbar ’il quddiem fil-qasam tad-dijabete u l-onkoloġija.

Bdejna l-IVF b’xejn ġewwa Mater Dei, proġett li wassal għat-twelid ta’ 111il tarbija. Għandna pjanijiet eċċitanti għall-futur immedjat bħall-pjan nazzjonali għal-epatite Ċ u servizzi mediċi għal persuni transgender. Bla dubju li sfida li se nkun qed niffaċċja fil-ġimgħat li ġejjin se tkun l-emendi għal-liġi tal-IVF. Bħala Gvern għandna mandat biex naraw li din il-liġi tkun tilħaq aktar nies. Ma nistgħux nibqgħu f ’sitwazzjoni li liġi bħal din tibqa’ tkun diskriminatorja bejn in-nisa li jistgħu jaċċessaw dan is-servizz.

Bħala pedjatra mbagħad sfida għal qalbi se tkun l-Isptar tan-nisa u l-maternità.

16

11.03.2018

kullhadd.com

DINJITÀ BI DRITT

Anthony Agius Decelis huwa s-Segretarju Parlamentari responsabbli mis-settur tal-anzjanità attiva u d-diżabilità.

Magħruf għal kemm hu bniedem li jħobb ikun qrib in-nies jidher komdu ħafna filħidma tiegħu.

Iżda, tkellimna miegħu dwar fejn irid imur u x’inhuma l-ħsibijiet tiegħu għas-settur.

Issa ilek għal numru ta’ xhur fil-kariga ta’ Segretarju Parlamentari. Iddeskrivihieli fi ftit kliem.

Dinjità bi dritt. Il-ħidma tagħna hija ffukata fuq hekk.

Inħejju u nwettqu proġetti li jagħtu ħarsien u livell ta’ ħajja lil eluf ta’ persuni li għandhom bżonn is-servizzi li noffru. Iżda, dan mhux obbligu imma dritt.

Fl-aħħar snin id-diżabilità tpoġġiet fuq nett tal-aġenda f ’dan il-pajjiż. Tħoss li wasalna llum?

Inħoss li għamilna passi kbar ’il quddiem. Għandna livelli ta’ inklużjoni, kemm fix-xogħol u anke fil-komunitajiet, li qatt ma kellna qabel.

Però l-programm ta’ ħidma li għandna bħala segretarjat turi li ma wasalniex. U jekk tkun ambizzjuż bħalna qatt ma tasal għax dejjem ikun hemm xi ħaġa ġdida.

Proġett ieħor li nqis importanti ħafna hu dak ta’ Vajrità f ’Wied il-Għajn. Fejn ser jingħata bidu għat-twaqqigħ u l-bini mill-ġdid tad-dar residenzjali u ċ-Ċentru għal Matul il-Jum f ’Wied il-Għajn. Dan huwa proġett kbir li għandu madwar erba’ snin, b’investiment miljunarju.

Lura fuq is-settur tax-xogħol. X’inhi l-pożizzjoni tiegħek dwar dawk il-kumpaniji li baqgħu ma daħħlu lil ħadd?

Naħseb li l-iktar li qed jitilfu huma. Għax l-esperjenzi li għandi minn min iħaddem lil dawn in-nies huma sbieħ. Mhux biss għax jagħtu kontribut għal dak li jitħallsu għalih, imma għax ikunu daħlu wkoll sens ta’ komunità u mħabba fil-post tax-xogħol. Titkellem ma’ imprendituri li għajnejhom jixegħlu jirrakkuntawlek.

X’inhuma l-proġetti kbar għal din is-sena?

Imma tagħti tort lil min jgħidlek jien għax għandi nieħu r-riskju?

Mingħajr dubju tissokta l-ħidma fuq il-proġett Soċjetà Ġusta, għax l-għaxar dar li ftaħna din il-ġimgħa żgur mhix l-aħħar.

Hemm nemmen li rridu nirribattu bl-edukazzjoni u bl-inklużjoni. U waħda mill-iktar inizjattivi riċenti hija l-proġett INK. Dan ser iservi biex ikunu mħarrġa

persuni b’diżabili t à , il-ġenituri tagħhom, l - e m p l oy e r s u anke professjonisti fl-istess qasam.

L-iktar ħaġa li tagħmilli kuraġġ hija r-riżorsa umana. Għandna nies ta’ ħila kbira u jagħtu qalbhom għall-anzjani jew persuni b’diżabilità li jaħdmu magħhom.

Tifhem li hemm min ma jiflaħx jaħdem hux, tagħmel x’tagħmel...

Mhux biss nifhem imma aġixxejna dwarha. Kien għalhekk li s-sena li għaddiet nidejna riforma importanti f ’dik li qabel kienet tissejjaħ il-Pensjoni għad- Diżabilità. L-għan hu li titla’ ekwivalenti għall-Paga Minima Nazzjonali u mill-1 ta’ Jannar ta’ din is-sena ir-rata tal-Allowance Miżjuda għal Diżabilità Severa telgħet minn €120 għal €140 fil-ġimgħa, filwaqt li ftaħna l-kejl biex fhimna iktar persuni li ma setgħux jaħdmu.

Tkompli f ’paġna 17 >>

17

11.03.2018

kullhadd.com

Tkun tista’ tgħix fil-komunità jekk hemm servizz li għandek dritt għalih u ssibu kif għamilna bil-mediċini li llum l-anzjani m’għadhomx isibuhom out of stock.

>>Tkompli minn paġna 16

lil-lingwa Maltija fil-forom kollha tagħha.

Fis-sajf tqum ħafna l-kwistjoni ta’ kemm nies li jorganizzaw il-festi joħolqu problemi ta’ aċċessibbiltà. Meta se tieħdu passi?

Int responsabbli wkoll mis-settur tal-anzjani.

Nista’ nsemmi ż-żieda fil-pensjonijiet bħala waħda mill-ikbar inizjattivi kbar. Però x’ħidma oħra hemm għaddejja, partikolarment f ’San Vinċenz?

Il-festa hi parti essenzjali mill-ħajja u l-kultura talMaltin u l-Għawdxin. Fil-ġimgħat li ġejjin ser tkun imħabbra l-inizjattiva Fond Festi Inklussivi. Dan huwa fond ta’ €100,000 li ser jgħin lill-Każini talBaned joħolqu proġetti li jżidu l-inklużjoni tal-persuni b’diżabilità u l-anzjani fil-festi tagħna.

Tajjeb li ssemmu ħafna servizzi. Imma għandna nies kapaċi biex inħaddmuhom?

Hemm ħafna oqsma fejn għandna u hemm oħrajn fejn m’għandniex, iżda ser ikollna. Intik l-eżempju ta’ Sign Language Interpreters Course li nidejna riċentament.

L-għan ewlieni ta’ dan il-kors huwa sabiex tiġi mgħallma l-lingwa tas-sinjali bil-lingwa Maltija.

Dan huwa l-ewwel wieħed tax-xorta u ħa jkun jammonta għal 60,000 ewro. B’hekk ser tingħata spinta

Irrid ngħid li f ’San Vinċenz għamilna bidliet kbar.

Ftit tal-ġimgħat ilu inawgurajna t-tlestija tal-ewwel fażi tal-proġett li qed isir fil-binja Rużar Briffa f ’San Vinċenz de Paul. Fl-ewwel fażi nfetħu tliet swali b’żieda fis-sodod, minn 60 għal 104 sodda.

Però dan mhux kollox. Hemm pjan. Dan jinkludi t-tkomplija tal-proġett mifrux fuq tliet snin fil-Binja Rużar Briffa li għandu jwassal ukoll għal żieda fl-għadd ta’ swali u b’hekk jiżdied l-ispazju sabiex nilqgħu aktar pazjenti f ’din ir-residenza.

Xogħlijiet oħra fir-residenza San Vinċenz de Paul jinkludu r-riabilitazzjoni tas-sala għall-pazjenti li jbatu mid-dimensja u l-iżvilupp mill-ġdid tal-ispiżerija. Ser jinbidlu wkoll vetturi qodma ma’ oħrajn ġodda mgħammrin b’faċilità t’arja kkundizzjonata.

Tifhem il-bżonn li l-anzjani jgħixu fil-komunità, però hemm ukoll insibu kwistjoni ta’ aċċessibbiltà għal mijiet biex jidħlu fi djarhom?

Mingħajr dubju u hemm inizjattvi li għaddejjin anke b’kollaborazzjoni ma’ ministeri oħra. Tħabbar filbaġit għal din is-sena proġett ta’ installazzjoni ta’ liftijiet fi blokki tal-Gvern jew l-Awtorità tad-Djar.

L-Awtorità tad-Djar tinsab viċin li bis-saħħa ta’ fondi Ewropej, twettaq proġett ta’ installar ta’ liftijiet u ta’ tisbiħ fl-oqsma tal-Bini tal-Gvern.

Dan il-proġett estensiv jikkonċerna 109 blokok ta’ appartamenti mikrijin lill-Gvern, u b’hekk ser itejjeb il-kwalità tal-ħajja ta’ kważi 2,350 resident, fosthom 660 anzjan u 101 persuna b’diżabilità.

Imma biex tgħin fil-komunità trid tlaħħaq ukoll mal-ħajja?

Tlaħħaq mal-ħajja billi ma żżidx il-piżijiet bħall-kontijiet tad-dawl u l-ilma. Kien dan il-Gvern li raħħashom b’25% u ta nifs kbir lil bosta persuni partikolarment l-anzjani. Tkun tista’ tgħix fil-komunità jekk hemm servizz li għandek dritt għalih.

18

11.03.2018

kullhadd.com

PROĠETT SOĊ B’INDIPENDENZA FIL-QALBA TAL-KOMUNITÀ B’ħidma tal-Aġenzija Sapport u b’kollaborazzjoni bejn il-Gvern u Għaqdiet Mhux Governattivi 58 persuna b’diżabilità qed jgħixu fl-ibliet u fl-irħula madwar il-pajjiż fi djar maħsuba biex jagħtuhom ċerta indipendenza. Dan b’mod li anke l-ġenituri jkollhom moħħhom mistrieħ li jiġri x’jiġri lilhom, uliedhom għandhom ġejjieni sabiħ.

Kien nhar il-Ħamis li nfetħet l-10 dar għall-persuni b’diżabilità bħala parti minn Proġett imsejjaħ Soċjetà Ġusta. Biex ir-residenti jingħataw is-servizzi li għandhom bżonn ta’ kuljum hemm iktar minn 100 ħaddiem u l-Gvern permezz tal-Aġenzija Sapport jinvesti €3 miljun fis-sena.

L-esperjenza mhix biss sabiħa għal dawk li jagħżlu waħda minn dawn ir-residenti iżda wkoll għall-komunità.

Daniel Zammit, sid ta’ negozju qrib waħda minn dawn id-djar spjega: “Klijenti regolari tagħna. Jiġu kważi iktar minn darba kuljum. Jidħlu normali jgħidulna bonġu u nkomplu magħhom, niċċekkjaw il-lista u fejn ma jsibux jistaqsuna. Parti mis-soċjetà tagħna u bħal kulħadd aħna nkomplu magħhom u huma jkomplu magħna fil-ħajja ta’ kuljum.”

Daniel Zammit, personal trainer, li għandu numru minn dawn il-persuni jattendu sessjonijiet tiegħu qal: “Niltaqgħu kull ġimgħa, però mhux biss. L-għaqda bejnietna u l-ħbiberija tant kibret li niltaqgħu matul is-sena għal ikliet u anke ħruġ ieħor.”

Mariann Agius, residenta, tkellmet dwar dak li tagħmel u kif qed tieħu ħsieb l-affarijiet tagħha. Iktar minn hekk tħossha sodisfatta wkoll għax il-ġurnata tagħha saret mimlija daqs bajda u mhix waħedha. “Niltaqa’ ma’ ħafna ħbieb,” qalet Marianne.

19

11.03.2018

kullhadd.com

ĊJETÀ ĠUSTA

Niftakar b’mod ċar ħafna meta inawgurajt l-ewwel dar fis-Siġġiewi fl-2015. Kien il-bidu ta’ din l-inizjattiva kuraġġuża ħafna. Illum inqas minn tliet snin wara qegħdin ninawguraw l-10 dar u fadal iktar xi jsir. Din hi rivoluzzjoni soċjali.

Joseph Muscat, waqt l-inawgurazzjoni tal-10 dar Dan hu proġett fejn persuni b’diżabilità b’għażla tagħhom jibdew jgħixu f’dar fil-komunità. Mhux għax jisfurzahom xi ħadd, iżda għax flimkien mal-qraba tagħhom jemmnu li din l-aħjar triq għalihom.

Anthony Agius Decelis, waqt l-inawgurazzjoni tal-10 dar

58 RESIDENT IKTAR MINN 100 ĦADDIEM

INVESTIMENT TA’ €3 MILJUN FIS-SENA

20

11.03.2018

kullhadd.com

AKTAR ATTIVITÀ FIŻIKA F’Ġunju li għadda, Onorevoli Clifton Grima ħadt il-ġurament biex isservi bħala Segretarju Parlamentari fuq l-Isport, iż-Żgħażagħ u l-Għaqdiet Volontarji. Kienu xhur ta’ ħidma intensiva. X’kienet l-ewwel reazzjoni tiegħek meta l-Prim Ministru fdalek dan is-Segretarjat?

għall-benefiċċju tal-atleti u tal-kowċis tagħhom. Dan kollu jsir bi skrutinju eċċellenti u għalhekk nassiguraw trasparenza u governanza tajba.

Jien kont ukoll minn ta’ quddiem fl-ewwel ġranet tiegħi li niġġieled il-korruzzjoni fl-isport. B’liġi iebsa li issa tressqet fl-ewwel qari tagħha, liema liġi se tagħti tolleranza żero għal dawk kollha li jagħmlu xi tip ta’ koruzzjoni fl-isport.

Fiż-żmien li ġej ukoll, is-Segretarjat tiegħi u l-Ministeru tal-Edukazzjoni ser jibdew kampanji informattivi mat-tfal u maż-żgħażagħ fuq din il-pjaga li qed tolqot l-isport madwar id-dinja.

Ovvjament kien ta’ unur kbir għalija kemm li nservi bħala Segretarju Parlamentari kif ukoll huwa ta’ sodisfazzjon akbar li ġejt fdat fost l-oħrajn l-isport. Jien għal ħafna snin kont involut fi klabbs sportivi b’mod volontarju u din l-esperjenza għenitni ħafna sabiex inkun mill-ewwel “on the ball” fix-xog- Inbiddlu ftit is-suġġett. F’Malta ħol tiegħi. għandna l-problema tal-obeżità.

X’qed jagħmel is-Segretarjat Xi sfidi sibt quddiemek tiegħek sabiex tiġi indirizzata fl-ewwel xhur? din il-problema?

Bla dubju ta’ xejn l-ikbar sfida kienet dik tax-shooting range li kienet tħabbret mill-Prim Ministru qabel l-elezzjoni meta jien kont prezenti bħala deputat talGvern u kandidat. Kien proġett kbir li kellu jibda mill-pjanti sal-implimentazzjoni tiegħu. Mhux hekk biss imma hu proġett li għandu time frames verament qosra u għalhekk b’sodisfazzjon kbir ngħid li dan ix-xogħol issa wasal fl-aħħar fażijiet tiegħu u f ’Ġunju li ġej, Malta ser ikollha shooting range ta’ livell internazzjonali u li finalment, wara ħafna wegħdi minn amministrazzjoni preċedenti, ser tospita t-Tazza tad-Dinja tal-Isparar fejn ser jipparteċipaw l-aqwa tiraturi tattrap, double trap u skeet, kemm maskili kif ukoll femminili. Mhux hekk biss iżda ċ-ċentru ta’ Kandja ser ikun ukoll ċentru għat-taħrig tal-isparar fil-Mediterran fejn tiraturi minn madwar id-dinja kollha se jkunu jistgħu jiġu hawnhekk fejn il-klima hija waħda tajba. Dan fil-ħsieb tal-Gvern li dejjem qed ikompli jsaħħaħ it-turiżmu sportiv.

Bla dubju ta’ xejn din il-problema qegħdin nindirizzawha u rajna wkoll progress. SportMalta, l-entità tal-Gvern għall-isport, qed tieħu diversi inizjattivi bil-programmi tagħha biex inżidu l-attività fiżika fis-soċjetà. Il-programm ON THE MOVE joffri firxa wiesgħa ta’ programmi għal nies ta’ kull età.

Programmi li huma mmexxija minn kowċis kwalifikati kif ukoll b’miżata baxxa li tilħaq lil kulħadd. Mhux hekk biss, iżda fl-aħħar manifest elettorali li bih il-Gvern ġie elett, kien hemm iktar inizjattivi sabiex il-programmi jkunu aktar aċċessibbli għal kulħadd. Fil-fatt fis-sajf li ġej ser ikun hemm skontijiet fuq il-programmi kollha u xi programmi se jkunu offruti bla ħlas. Dan qed isir sabiex il-poplu Malti u Għawdxi jkun iktar attiv.

Mhux hekk biss, SportMalta qed tgħin lill-assoċjazzjonijiet sabiex jagħmlu użu komplut tal-faċililitajiet tagħhom. Dan permezz ta’ skemi ta’ upgrade tal-istess faċilitajiet.

Wieħed jifhem li jekk il-poplu jkun iktar b’saħħtu, l-ispiża fil-qasam tas-saħħa Xi proġetti oħra saru f ’dawn tonqos u għalhekk huwa investiment ix-xhur li għaddew? għal kull Gvern li jinvesti fl-attività Fl-ewwel xhur tajna wkoll dar denja fiżika. lill-basketball. Għal ħafna snin dan l-isport li ġab ħafna suċċess lil Malta, kien U għall-futur x’hemm ippjanat? qiegħed jiġi milgħub f ’post li kien fi stat ħażin, fejn b’qatra xita kien jieqaf kollox. Il-Gvern ma jorqodx fuq dak li għamel Issa dan l-isport, li fl-aħħar edizzjoni tal- u fil-ġimgħat li ġejjin ser nidħlu fuq tliet logħob tal-pajjiżi ż-żgħar rebaħ il-midalja proġetti kbar u ambizzjuzi li ser ikomplu tad-deheb, għandu post ta’ livell għoli. jgħollu l-livell tal-isport u anke jkomplu Anke hawnhekk il-ħidma hija mmira- jżidu l-ammont ta’ atleti ta’ livell li jiġu ta wkoll sabiex Malta tospita tourna- Malta.

Se jibda x-xogħol fuq il-Pixxina ments internazzjonali. Mhux hekk biss, iżda huwa wkoll fi stadju ferm avvanzat tal-Kottonera, pixxina li hemm tant l-upgrade ta’ trakka tal-karozzi fl-Imtaħ- bżonnha, anke minħabba n-numru ta’ leb, fejn ammont kbir ta’ dillettanti tal- atleti li qegħdin jitħarrġu fl-isport akkkarozzi ser ikollhom trakka ta’ livell u ta’ watiku. L-għawm huwa sport ieħor li huwa essenzjali fl-iżvilupp ta’ persuna. sigurtà massima.

Barra l-proġetti infrastrutturali l-Gvern Ser inkomplu naħdmu fuq il-prepaħadem fuq leġiżlazzjoni li tagħti iktar po- razzjoni ta’ proġett ieħor storiku dak ter lill-assoċjazzjonijiet u lill-klabbs loka- tat-trakka tal-karozzi, proġett li jagħti li. Permezz tal-liġi tal-kummerċjalizzazz- nifs kbir lill-ammont ta’ dilettanti ta’ dan joni, il-Gvern ta poteri ġodda lil dawn l-isport f ’pajjiżna. Se naħdmu wkoll biex il-klabbs u assoċjazzjonijiet li għandhom wara l-wiċċ ġdid li ġiet mogħtija l-warm viżjoni. Issa l-artijiet, għalkemm irridu up track fil-Marsa, issa nidħlu għal fażi nżommu l-għan prinċipali tagħhom, dak oħra importanti, dik li nagħtu wiċċ ġdid sportiv, jippermettu li jressqu proġetti lit-trakka kollha.

Dan kollu qed isir għax il-Gvern li sabiex isiru aktar indipendenti fil-ħidma finanzjarja tagħhom. Dan kollu jwiegħed, iwettqu!

24

11.03.2018

kullhadd.com

GĦAXRA GĦAL ĦAJJA TAJBA

Ir-riċerka pruvat illi l-azzjonijiet li tista’ tieħu biex “Irrispettivament minn kemm għandek żmien, mal-medda tas-snin.” Dan qed tgħidu l-pubblikazzgħandek iċ-ċans tbiddel iċ-ċirkustanzi ta’ kemm joni tal-Harvard Medical School f ’riċerka li ppubb- iżżid il-probabiltà tiegħek ta’ ħajja itwal u aktar sodisfaċenti huma pjuttost sempliċi: tgħix, kif ukoll kemm tħossok attiva u b’saħħtek likat riċentament.

VITAMIN D

Tpejjipx

Agħmel attivitajiet fiżiċi u mentali kuljum.

Kul dieta tajba b’ħafna żrieragħ, ħxejjex u frott sħaħ, u ssostitwixxi xaħmijiet sani għal xaħmijiet saturati li mhux tajbin għas-saħħa.

Ħu multivitamini kuljum, u kun żgur li tikseb biżżejjed kalċju u vitamina D.

Żomm piż u ġisem san

Tgħażżinx moħħok.

Kompli tgħallem u pprova attivitajiet ġodda.

Ibni netwerk soċjali qawwi.

Segwi linji gwida ta’ kura preventiva u screening

Staqsi lit-tabib tiegħek jekk il-mediċina tistax tgħinek tikkontrolla l-effetti sekondarji ta’ kundizzjonijiet kroniċi bħal pressjoni tad-demm għolja, osteoporożi jew kolesterol għoli.

Aħsel snienek u ara dentist regolarment

Aqta’ t-tipjip!

Fi ftit kliem ir-riċerka tgħid li jekk trid tgħix ħajja twila u b’saħħitha, ma tridx tpejjep. Dan mhu xejn ġdid hekk kif kemm-il darba smajna kif it-tipjip jikkontribwixxi għal mard tal-qalb, osteoporożi, enfisema u problemi kroniċi oħra tal-pulmun, u puplesija. It-tipjip itaqqal in-nifs, speċjalment meta wieħed jagħmel eżerċizzju fiżiku. L-istudju juri li t-tipjip jista’ jaffettwa wkoll il-memorja.

Nies li jieqfu jpejpu jistgħu jsewwu xi ftit mill-ħsara li jkunu għamlu lil ġisimhom. Meta persuna tieqaf tpejjep tibda tirriduċi ftit ftit ir-riskju ta’ mard tal-qalb. Ir-riċerkaturi qalu li fi żmien ħames

duċja tiegħek, kif ukoll possibilment nutrizzjonist jew trejner personali.

Terġax tiekol jew tnaqqar l-ikel wara l-ikla ta’ filgħaxija. Kun realistiku u mmira għal bidliet żgħar bħal li tnaqqas il-piż tiegħek minn 5% sa 10%, filwaqt li dejjem tiekol tajjeb. Persuna attiva tagħmel madwar 30 minuta ta’ eżerċizzju kuljum teħtieġ 15-il kalorija ta’ ikel għal madwar kull 500g ta’ piż tal-ġisem. Biex titlef 500g fil-ġimgħa, għandek bżonn taħraq madwar 500 kalorija kuljum billi ssir aktar attiv u Iżżidx il-piż tiekol inqas. L-esperti jirrakkomandaw Li titlef il-piż jew li żżomm il-piż li madwar 60 sa 90 minuta kuljum ta’ atDieta bilanċjata għal ħajja fit-tul għandek hija sfida kemxejn diffiċli. tività fiżika, bil-mixi jkun irrakkomanĦafna riċerka tissuġġerixxi li l-konsum Iżda tista’ tikkonsulta mat-tabib tal-fi- dat għal kulħadd. snin dan ir-riskju jinżel għall-istess probabilità ta’ persuni li qatt ma pepju!

Ir-riskju ta’ puplesija jaqa’ daqs dak ta’ persuna li ma tpejjipx fi żmien sentejn jew erba’ snin wara li persuna li tpejjep tieqaf, skont studju ieħor. Ir-rata tal-mewt minn kanċer tal-kolorektum tonqos ukoll kull sena wara li tieqaf.

Fi kwalunkwe età, il-qtugħ tat-tipjip inaqqas ir-riskju ta’ mewt minn kanċer relatat mat-tipjip, għalkemm dan it-tnaqqis huwa reġistrat l-iktar f ’persuni li jieqfu jpejpu qabel l-età ta’ 50 sena.

ta’ ikel san jista’ jgħin biex testendi l-ħajja tiegħek u ttejjeb saħħtek. L-istudji juru li dieta bilanċjata tista’ tgħinek tipprevieni mard tal-qalb, pressjoni għolja, kanċer u katarretti.

Il-pariri ta’ x’għandek tiekol ivarjaw minn espert tad-dieta għal ieħor.

Għandek iżżomm mal-punti bażiċi: li tieħu inqas laħam; tiekol aktar ħxejjex, u frott u jitlaħaq bilanċ tajjeb bejn il-kaloriji li tiekol u l-kaloriji li tuża.

25

11.03.2018

kullhadd.com

reċensjoni tal-

KTIEB EMILIA - IT-TFAJLA TAL-BELT Daħla Kritika ta’ ta’ attakki mill-ajru. Mill-15 ta’ PATRICK SAMMUT April 1942 nimxu għall-15 ta’ Awwissu tal-istess sena – il-konIl-ġrajja tibda fix-xahar ta’ Ot- voj ta’ Santa Marija.

Is-sena 1943 tintrabat ma’ tubru tas-sena 1933. Naqraw li nhar it-Tlieta, 12 ta’ Ottubru żmien meta t-Tieni Gwerra 1933 isseħħ laqgħa tal-Parla- Dinjija kienet fl-aqwa tagħha, ment. Ta’ min jiftakar li fis-snin imma anki żmien meta ħabat 30 Malta kellha kultura Taljana it-tieġ bejn Vitor u Emilia (l-20 imma taħt ħakma Ingliża. Kien ta’ Frar 1943) u meta l-bumbarukoll żmien meta tensjoni kbira damenti fuq Malta naqsu ħafbejn il-Gvern Malti u l-Gver- na. Frar tal-1943 iġib miegħu natur wasslet biex dan ixolji l-mewt ta’ personaġġ ewlieni fill-Gvern u l-Assemblea tal-pop- ġrajja wara attakk aħrax mill-ajlu. Kien hemm ukoll il-ħabs u ru. F’Ottubru tal-1944 Emilia l-eżilju għal dawk li kienu juru tkellem badessa fil-kunvent simpatija lejn it-Taljani. Naqraw tas-sorijiet Agostinjani u tieħu dwar id-diskors tal-Gvernatur deċiżjoni importanti f ’ħajjitha lill-poplu Malti fuq ir-Rediffu- li twassalna lejn l-aħħar tas-sesion, dwar il-Kwistjoni tal-Ling- na 1946. L-aħħar data li naqraw wa (l-għażla bejn it-Taljan u l-In- f ’dan ir-rumanz hija s-sena gliż), ir-reliġjon (il-Protestanti u 1966. Mela mil-lat temporali l-Kattoliċi) u l-politika (il-kuru- l-istorja ta’/ir-rakkont ta’ Emilna Ingliża u l-Faxxisti). Bil-mod ia – It-Tfajla tal-Belt /jifrex fuq il-mod Said-Zammit jgħaddina madwar 33 sena.

Aspett importanti ieħor rigminn Malta fl-1934, iwassalna sa Ottubru tal-1937, April tal- ward il-ġrajja ta’ rumanz huwa 1938 – jum l-emigrazzjoni għal l-ispazju fejn isseħħ l-azzjoni.

Frankie u bosta Maltin oħrajn –, Hawnhekk jaħkem fuq kollox l-24 ta’ Novembru 1938 – is-se- l-ispazju tal-Belt Valletta, sit ta’ na meta bdiet tinħass sewwa xogħol u residenza għal bosta t-theddida min-naħa tal-Faxxisti Maltin. Matul il-ġrajja jissem–, l-aħħar tas-sena 1939, il-bidu mew bosta toroq u rkejjen oħratal-1940 – meta kien ippjanat li jn ta’ din il-belt kapitali, fosthjsir iż-żwieġ bejn Vitor u Emilia. om, Portu Salvu, Pjazza Reġina, Naqraw dwar it-12 ta’ Novemb- Triq id-Dejqa, il-Port il-Kbir, ru 1940 – il-wasla ta’ konvoj fil- Lascaris, il-knisja ta’ Ġieżu, ta’ Port il-Kbir –, l-aħħar tas-sena Pinto, il-Fortizza ta’ Sant’Iermu, 1940, l-1942 – sena mill-agħar il-Mandraġġ u l-Arċipierku, Triq għal Malta minħabba intensità San Marku, il-knisja ta’ Santa

Rita, Triq San Pawl, Strada Rjali, il-Palazz tal-Gvernatur fi Pjazza San Ġorġ, Triq l-Ifran, Triq il-Merkanti, Triq San Ġwann, Triq Brittania, Bieb il-Belt, Triq in-Nofsinhar, it-Teatru Rjal, San Federiku, u l-Berġa ta’ Kastilja.

Il-Parlament huwa spazju magħluq u s-sit fejn tiltaqa’ l-klassi għolja u l-mexxejja tal-pajjiż.

Il-knejjes jissemmew f ’rabta ma’ attivitajiet ta’ kuljum bħall-quddiesa ta’ filgħodu, imma anki tiġiji-

et u funerali. Dawn jintrabtu wkoll mal-uffiċċju tal-Kappillan li dak iż-żmien kien figura importanti li jagħti pariri siewja u jgħin fil-qari ta’ dokumenti differenti għal min ma kienx jaf jaqra minħabba l-livell għoli ta’ illitteriżmu. Anki l-illitteriżmu jista’ jinftiehem bħala spazju, imma din id-darba bħala spazju astratt. Hemm ukoll il-kunvent, spazju fejn wieħed isib ftit faraġ kontra t-tiġrib tal-ħajja. Proprju fil-bitħa tal-kunvent tal-patrijiet Agostinjani jsir il-festin tat-tieġ bejn Vitor u Emilia. Il-knejjes u l-kunventi jintrabtu mal-ispazju ta’ Malta Nisranija, b’personaġġi bħall-Kappillan u swor Marija Tereża li jingħataw rwol importanti.

Numru ta’ azzjonijiet jitpoġġew fi ħwienet differenti, fosthom il-ħanut tal-kafè jew il-ħanut tal-ħaxix ta’ Ġamri. IlPort il-Kbir, apparti li kien spazju ta’ bosta attivitajiet u fejn bosta Maltin kienu jaħdmu bħala burdnara, kien ukoll is-sit minn fejn bosta Maltin kienu jemigraw darba għal dejjem biex isibu ħajja aħjar barra minn xtutna. L-awtur ifakkarna f ’kemm inxtered dmugħ hawnhekk minħabba l-firda bejn ġenituri u wlied, jew bejn maħbubin, minħabba l-emigrazzjoni. Ma ninsewx li xatt il-Belt kien ukoll spazju li joffri serħan waqt il-ħin liberu ta’ bosta.

Mistoqsija: Semmi wieħed mill-postijiet fil-Belt Valletta li jisemmew Ibagħtu r-risposta tagħkom lil: Kompetizzjoni Ktieb, KullĦadd, ONE Complex A 28B, Industrial Estate, il-Marsa MRS 3000, u tidħlu biċ-ċans li tirbħu l-ktieb EMILIA. Ir-rebbieħ jitħabbar nhar il-Ħadd 18 ta’ Marzu.

Ir-rebbieħa huma mitluba jiġbru l-ktieb mill-ONE Complex, il-Marsa, billi jippreżentaw il-karta tal-identità, flimkien mal-ittra li se tintbagħtilhom minn din il-gazzetta, mit-Tlieta sal-Ġimgħa bejn id-09.00 u t-15.00, u s-Sibt bejn l-10.00 u l-16.00, festi pubbliċi esklużi.

Intant, ir-rebbieħ tal-ktieb RUMANZINI - PASS TA’ ĠGANT huwa: GEORGE TABONE - ĦAL QORMI

IDĦOL BIĊ-ĊANS LI

TIRBAĦ €100

01

Ġemma’ l-kupuni ta’ ħames ġimgħat wara xulxin kif ukoll wieġeb il-mistoqsija marbuta mal-aħbarijiet. Ibgħathom f’daqqa lil: KOMPETIZZJONI €100, KullĦadd, ONE Complex, A 28 B, Industrial Estate, Il-Marsa MRS 3000

Kemm qal li jaqla’ fis-siegħa Delia?

Ir-Rebbieħ: M. VASSALLO - BIRKIRKARA

It-tweġiba: Isem: Numru tat-telefown:

Indirizz:

28

11.03.2018

1

MADWAR kullhadd.com

L-AMERKA

FIL-QOSOR

2

1

LAQGĦA STORIKA MA’ KIM JONG-UN Kim Jong-un u l-President tal-Istati Uniti Donald Trump mistennija jiltaqgħu għal-laqgħa storika f ’Mejju li ġej. Kienu uffiċjali għolja mill-Korea t’Isfel ġewwa Washington li ħarġu l-aħbar tal-istedina wara li għaddew ittra lill-White House f ’isem Kim Jong-un.

Fl-ittra ntqal ukoll li Kim Jong-un ser ikun qed itemm ħesrem testijiet nukleari flimkien mal-użu ta’ armamenti nukleari. Trump tenna li għalkemm dan huwa progress kbir, is-sanzjonijiet fuq il-Korea ta’ Fuq ser jibqgħu fis-seħħ sakemm jintlaħaq ftehim. L-aħħar żviluppi huma meqjusa bħala żblokk kbir wara xhur ta’ theddid u vjolenza.

2

L-ITALJA

3

L-AWSTRIJA

IL-CAPTAIN TAL-FIORENTINA ASTORI JINSTAB MEJJET Il-mewt ħabta u sabta tal-plejer Taljan Davide Astori, fl-età ta’ 31 sena ħasdet lil bosta. Astori, missier ta’ tarbija ta’ sentejn, aktarx miet kawża ta’ attakk tal-qalb f ’lukanda ftit sigħat qabel il-logħba tal-league. It-tim tal-Fiorentina ddeċieda li jirtira l-flokk bin-numru 13 li kien jintlibes minnu. L-istess għamel il-klabb li miegħu kien jilgħab miegħu qabel, Cagliari. Astori lagħab 174 logħba ma’ Cagliari fuq sitt staġuni. Huwa kellu wkoll karriera fil-futbol internazzjonali mat-tim nazzjonali Taljan.

ŻEWĠ ATTAKKI B’SIKKINA FI VJENNA Erba’ persuni weġġgħu serjament f ’żewġ attakki b’sikkina fi Vjenna l-Erbgħa filgħaxija. Ilpulizija qed tgħid li għadu mhux magħruf x’wassal għal dawn l-attakki u jekk kienx hemm rabta bejniethom. L-ewwel attakk seħħ fit-19:45 fit-Tieni Distrett, fejn intqal li raġel attakka missier, omm u tfajla ta’ 17-il sena b’sikkina. Nofs siegħa wara seħħ it-tieni attakk f ’Praterstern, b’persuna oħra tkun attakkata. Il-pulizija għadha ma taf xejn fuq l-aggressur, filwaqt li raġel mill-Afganistan kien arrestat iktar tard b’rabta mat-tieni attakk.

R ID-DINJA

2

29

11.03.2018

kullhadd.com

6

L-AWSTRALJA

4 3 5

JINSTAB L-EQDEM MESSAĠĠ FI FLIXKUN F’BAJJA

6

Familja minn Perth fl-Awstralja sabet flixkun li fih kellu messaġġ li jmur lura 132 sena wara li dan jidher li kien intrema fil-baħar. Waqt li kien passiġġata Tony Illman ġabar il-flixkun minn qalb ir-ramel u martu għaddietu lill-għarusa tat-tifel tagħha wara li għoġobha. Indunaw li kien hemm bħal spaga ma’ karta ġo fih li kienet fraġli. Għall-ewwel ħasbu li kien sigarett imkebbeb. Malli pruvaw jiftħuh indunaw li kien fih messaġġ.

Daħħluh f ’forn biex jinxef ftit u malli qraw id-dettall appena nixef ftit, il-messaġġ kien jitlob lill-qarrej biex jikkuntattja lill-Konsulat Ġermaniż malli jsibu n-nota. Il-messaġġ kellu d-data tat-12 ta’ Ġunju tas-sena 1886. Espert tal-mużewijiet Awstraljan qal li dan kien wieħed mill-fliexken li ntefa’ filbaħar tul id-69 sena tal-esperiment Ġermaniż; esperiment marbut mal-kuntatti b’mod bażiku, jiġifieri bil-fliexken.

5 4

IL-ĠAPPUN

IL-FINLANDJA

IL-COCA-COLA SE TNIEDI XARBA ALKOĦOLIKA

GŻIRA GĦAN-NISA

Fil-Finlandja l-imprenditriċi Kristina Roth ħarġet b’kunċett ġdid fejn in-nisa jistgħu jmorru għal vaganza fuq gżira li fuqha ma jirfsux l-irġiel. SuperShe Island hija gżira li tilqa’ 10 persuni f ’4 kmamar lussużi li joffru servizzi ta’ ġid għal saħħithom. Ispirata minn dak li għaddiet minnu hija stess, hija stqarret li ħolqot din il-gżira sabiex in-nisa li jmorru jkunu lil hinn millpressjonijiet soċjali u jieħdu lura l-enerġija li għandhom bżonn biex jikkumbattu mal-ħajja.

Kien l-għarus tagħha, Finlandiż, li introduċiha mal-isbuħija tal-gżira.

Il-Coca-Cola qed tippjana li toħloq xarba alkoħolika għallewwel darba fl-istorja ta’ din il-kumpanija kemm ilha mwaqqfa għal dawn il-125 sena – bi prodott ġdid fil-Ġappun. Dan hekk kif ħadet interess fix-xarba li qed tikber fil-popolarità, Chu-Hi – li hi tip ta’ xarba bil-gass miżjuda b’tip ta’ alkoħol li jissejjaħ shochu. Il-prodott normalment ikollu madwar 3% u 8% livell ta’ alkoħol. Minkejja l-entużjażmu ta’ bosta persuni minn madwar id-dinja hekk kif semgħu din l-aħbar, il-Kap Eżekuttiv tal-kumpanija fil-Ġappun sostna li s’issa m’hemmx ħsieb li din ix-xarba tinbiegħ f ’pajjiżi lil hinn mill-Ġappun.

30

11.03.2018

kullhadd.com

INĦARSU ’L QUDDIEM

Mid-Djarju ta’

MARIO

FAVA

Nazju n-Nazzjonalist Il-Ħamis, 1 ta’ Marzu Ma kellix x’nagħmel illum u ddeċidejt li nsegwi seduta talParlament fuq it-televiżjoni. U ma ddispjaċinix, man, għax inzertajt diskors ta’ Simon Busuttil waqt l-aġġornament. Kien diskors kbir.

Diskors mill-aqwa. Diskors ta’ bniedem denju li jkun kap ta’ dan il-partit glorjuż tagħna. Ma kienx diskors uniku, għax żgur li mhux l-ewwel darba li Simon għamel diskorsi kbar u mill-aqwa. Anzi meta kien kap tal-partit diskorsi bħal dawn kien jagħmilhom spissi, speċjalment fil-kampanja elettorali.

Huwa proprju għalhekk li jien għadni sal-lum ma nistax nifhem kif il-maġġoranza tal-Maltin u l-Għawdxin ma tawhx iċ-ċans li jmexxi lil pajjizna biex spiċċa bħala l-uniku kap ta’ partit li qatt ma rnexxielu jkun Prim Ministru.

Raġuni waħda hemm. Dik li skopra dak id-Deputat il-ġdid Għawdxi, David Stellini. Skont dan il-bravu deputat ġdid, ir-raġuni hija li l-maġġoranza tal-Maltin u l-Għawdxin m’għadx għandhom valuri, imma moħħhom biss filbut. Anke Ġorġ tal-ħanut ta’ ħdejna qabel ma’ Stellini, għax meta għedtlu x’kien qal kien pront weġibni li mhux il-Maltin u l-Għawdxin biss.

Il-Ġimgħa, 2 ta’ Marzu Issa żżejjed man! Mhux biżżejjed dawn l-aġenziji ta’ kreditu u l-Unjoni Ewropea joħorġu ċertifikat wara ieħor ifaħħru lillGvern ta’ Joseph Muscat fuq l-ekonomija u l-finanzi. Issa l-aġenzija Fitch ħarġet tfaħħar ukoll lill-Gvern dwar il-mod kif qiegħed imexxi lil pajjiżna. Għalihom dak li ilhom jgħidu Simon Busuttil, Adrian Delia, David Casa, Ana Gomez u l-bella kumpanija ma jiswa assolutament xejn. Bħalma lanqas jiswa dak li qiegħed jgħid u jikteb Manuel Delia, dak li jikteb u jgħid Michael Brigulio, kif lanqas qegħdin jagħtu kas dawk li darba jew tnejn fix-xahar joħorġu fittoroq jipprotestaw bix-xemgħat u l-fjuri f ’idejhom jitolbu r-riżenja tal-Kummissarju tal-Pulizija, talAvukat Ġenerali, u, ma jistax jonqos, jitolbu wkoll ir-riżenja tal-Prim Ministru Joseph Muscat.

Imma jgħidu x’jgħidu tal-Unjoni Ewropea u l-aġenziji ta’ kreditu, m’aħniex se naqtgħu qalbna. Kif jgħidilna spiss il-Kap ta’ dan ilpartit glorjuż tagħna, Adrian Delia, se nkomplu niġġildulu lill-Gvern ta’ Joseph Muscat u b’xi mod jew ieħor, għad inġibuha żewġ. Jekk mhux bis-sewwa bid-dnewwa.

Is-Sibt, 3 ta’ Marzu Illum m’għandi l-ebda dubju li r-relazzjonijiet bejn Jason Azzopardi u l-Kapo Adrian Delia, tjiebu u tjiebu sew. Li ma kienx hekk, ma kienx jibagħtu l-Italja biex isegwi l-elezzjoni li se ssir għada. U l-fatt li miegħu bagħat ukoll lil David Casa ineħħili kull dubju li David qiegħed jagħmel ħafna storbju biex eventwalment

jaqlibha lil Adrian Delia u minflok kap tad-delegazzjoni tagħna filParlament Ewropew isir kap talpartit glorjuż tagħna. Dan kollu jagħmilli kuraġġ kbir għax l-għaqda fil-partit ilha li spiċċat. Ovvjament għad m’għandniex għaqda sħiħa u dan erġajt ikkonfermajtu llum meta, bħal kull nhar ta’ Sibt, mort sal-istamperija. Hemmhekk dejjem issib min iħares lejk biċ-ċiera. U biex iħarsu biċċiera lejja, ci vuole kif jgħidu sħabna t-Taljani, għax jien dejjem leali lejn il-partit u lejn il-kap tagħna, ikun min ikun.

Kultant naħseb li jħarsu biċċiera lejja għax jafu li ħadd minnhom ma jista’ jkun Nazzjonalist aktar minni, imma min-naħa l-oħra ngħid li bħala l-akbar Nazzjonalist, mhux iħarsu lejja biċċiera jmisshom, imma jgħolluni fuq l-ispalla kull darba li jarawni!

Il-Ħadd, 4 ta’ Marzu Tgħidx xi dwejjaq għamilt dalgħodu xħin smajt li skont l-istħarriġ tal-opinjoni pubblika magħmul mill-Malta Today, jekk issir elezzjoni issa jgħadduna b’90,000 vot. Bilkemm ma bdejtx naħsibha mmurx nisma’ lill-Kapo Adrian Delia f ’San Ġwann. Imma mnalla ddeċidejt li mmur għax meta smajtu jitkellem neħħejt iddwejjaq kollha u tgħidx x’kuraġġ għamilt. Kif qalilna li se jieħu passi fil-Qorti kontra l-Kummissjoni Elettorali biex jassigura li jivvutaw biss dawk li għandhom dritt għallvot, tgħidx kemm bdejt inċapċap, u bilkemm ma ngħidx li ma ridtx nieqaf inċapċap. Għax b’dak li qal Adrian Delia malajr indunajt li l-istħarriġ tal-Malta Today ma tistax tieħdu bis-serjetà. Mill-ewwel f ’qalbi għedt li la Adrian Delia se jmur il-Qorti biex jassigura li jivvutaw biss dawk li għandhom dritt għall-vot, ma jistax ikun li d-distakk huwa daqshekk kbir.

Bilfors li qrobna sew lejhom għax kieku ma kienx hekk, vot ’l hawn jew vot ’l hemm ma jagħmlu l-ebda differenza. U bħali ħasbuha dawk li kienu preżenti għax kif qal dan id-diskors, ilkoll kemm aħna bdejna ngħajtu “Delia, Delia”!

It-Tnejn, 5 ta’ Marzu Lanqas naf kif naqbad niġġudika lill-Kap Adrian Delia wara li segwejt il-programm Skjetti fuq TVM. Bilkemm ma ngħidx li xi ftit jew wisq iddiżappuntani. L-ewwel u qabel kollox stennejtu jgħid għal darba darbtejn li se jkun qiegħed jiġġieled lill-Gvern b’kull mod – fit-toroq, fil-pjazez u fil-każini tagħna, kif ta’ spiss jgħidilna kull nhar ta’ Ħadd. Imma minflok ma qalilna li se jkun qiegħed jiġġieled bil-qawwa kollha, bilkemm ma spiċċax ifaħħar lill-Gvern u minflok jiġġilidlu qal li lest ipoġġi bilqiegħda u jiftiehem miegħu.

Tgħid qiegħed jerġa’ jibdielu għax qiegħed jemmen l-istħarriġ tal-Malta Today li minflok ’il quddiem, sejrin lura? Imma l-aktar li ddiżappuntani kien meta qal li se jagħmel it-trasport pubbliku b’xejn għaż-żgħażagħ ta’ bejn it-18

u l-21 sena, għax milli jidher ma jafx li din diġà għamilha l-Gvern ta’ Joseph Muscat. Insomma, ġurnata ta’ diżappunti llum, għax tgħidx kemm iddiżappuntajt ruħi bl-attendenza għall-protesta oħra li għaliha kellhom jattendu eluf ta’ nies bix-xemgħat u l-fjuri għal fuq il-monument tal-Assedju l-Kbir bir-ritratt ta’ Daphne Caruana Galizia. Jekk konna żewġ tużżani b’kollox!

It-Tlieta, 6 ta’ Marzu Illum reġa’ ħawwadni ftit il-Kapo Adrian Delia. Ma nafx x’ried ifisser biha meta qal li l-vot imissu ilu li ngħata liż-żgħażagħ ta’ 16-il sena.

Ngħid għalija jien fhimt li l-vot liż-żgħażagħ ta’ 16-il sena imissu ngħata mill-Gvern ta’ Lawrence Gonzi, jekk mhux ukoll mill-Gvern tal-kbir Eddie. Nispera li mhux se jibda jikkritika lil dawn ukoll għax allura żgur li ma nibqgħux sejrin ’il quddiem kif aħna sejrin. Barra minn hekk, kliemu jista’ jitqies bħala ftaħir għall-Gvern ta’ Joseph Muscat li allura kien kapaċi jagħmel dak li Lawrence Gonzi u l-kbir ma għamlux. Dejjaqni wkoll meta smajtu jgħid li pajjiżna m’għandu xejn, ħlief iż-żgħażagħ. Żgur li meta dalgħodu mar iżur il-monti tal-Birgu ma qalx l-istess ħaġa għax hemmhekk ħlief anzjani bħali, ma jkunx hemm. Mhux eżatt bħali.

Għax jien anzjan Nazzjonalist u hemmhekk, biex tiltaqa’ ma’ anzjan Nazzjonalist, ma nafx xi jrid ikun. Għalija, dawn iż-żjarat kollha ħela ta’ ħin għax bihom ma jakkwista l-ebda vot.

L-Erbgħa, 7 ta’ Marzu Erġajna koppi, man!

IlKummissjoni Ewropea, immexxija minn Juncker, li huwa ħabib ta’ Joseph Muscat, ħarġet b’rapport mimli tifħir għall-Gvern ta’ Joseph Muscat. U aktar ma jgħaddi żmien, il-Kummissjoni Ewropea, immexxija minn Juncker, li huwa ħabib ta’ Joseph Muscat, aktar qiegħda tuża kliem bombastiku biex tfaħħar lill-Gvern ta’ Joseph Muscat. Qaltilna li l-ekonomija Maltija baqgħet robusta. Qaltilna li kellna tkabbir dinamiku. Insomma min jaf kemm qalbu f ’dizzjunarji biex isibu l-aħjar kliem biex ikunu jistgħu jkomplu jfaħħru lill-Gvern ta’ Joseph Muscat. M’għandniex xi ngħidu, ma tkellmux mal-Kap tal-partit glorjuż tagħna Adrian Delia. Lanqas tkellmu mal-Eks Kap Simon Busuttil. U lanqas tkellmu mal-Kap tad-delegazzjoni parlamentari tal-partit glorjuz tagħna David Casa. Kieku tkellmu ma’ dawn, jew tal-inqas ma xi ħadd minnhom, kienu jsiru jafu r-realtà u żgur ma kinux joħorġu b’dak ilftaħir kollu għall-Gvern ta’ Joseph Muscat. Għax Adrian Delia, Simon Busuttil u David Casa kienu jgħidulhom li mhux minnu li mittkabbir dinamiku qegħdin igawdu l-familji Maltin u Għawdxin kollha, imma kienu jgħidulhom li qegħdin igawdu biss ftit nies li huma qrib Joseph Muscat jew qrib Kastilja.

President Sezzjoni Kunsilliera PL

Wara 25 sena ta’ Gvern Lokali f ’pajjiżna, wasal iż-żmien li wieħed jara x’kienu dawk l-aspetti li għamlu l-Kunsilli Lokali suċċess u fejn wieħed jista’ jaġġorna għaż-żminijiet tal-lum sabiex ikollna Kunsilli Lokali aktar relevanti.

Parti minn dan ix-xogħol qed isir mis-segretarjat tas-Segretarju Parlamentari responsabbli mill-Kunsilli Lokali, Silvio Parnis.

Xogħol li jikkonsisti f ’emendi filliġi, proposti dwar diversi oqsma u mod ġdid ta’ kif isiru l-affarijiet.

Fl-opinjoni tiegħi jonqos parti oħra importanti f ’dan il-kuntest ta’ tiġdid. Dik illi wieħed iħares lura u jara x’kien ir-ritorn li ħa lura l-Gvern tal-investiment li għamel fil-Kunsilli Lokali. X’ħadu l-lokalitajiet lura u fiex issarraf dan l-istess investiment.

Lura fis-sena 2009 dokument bl-isem ta’ “Politika għall-Governanza Lokali” identifika numru ta’ oqsma li kienu qed jaqgħu barra mit-termini ta’ referenza tal-awditjar finanzjarju annwali u l-valur għall-flus li kienu qed jintefqu.

Uħud minn dawn l-oqsma huma s-segwenti: • Addattament u tibdil fiċ-ċirkostanzi tal-lum; • Osservanza tal-kodiċi ta’ etika u l-kwalità tas-servizz offrut; • Aktar effiċjenza; • Assikurazzjoni li l-ħiliet ta’ tmexxija u dawk amministrattivi huma adekwati; • Investiment fir-riżorsi umani tal-istess Kunsilli u indikaturi tassuċċess miksub; • Kompilazzjoni ta’ inventarju talwirt kulturali u storiku fil-lokal; • Kompilazzjoni ta’ informazzjoni aġġornata tal-popolazzjoni, sitwazzjoni ekonomika u l-bżonnijiet tal-komunità fil-lokal; • Ippjanar fit-tul fl-istrateġija tal-Kunsill; • Identifikazzjoni tal-problemi soċjali, ambjentali u ekonomiċi fil-lokal; • Is-sehem tal-Kunsill f ’entitajiet Ewropej inkluż ġemellaġġi; • X’kontribuzzjoni qed tingħata fuq livell nazzjonali fuq materji bħall-housing soċjali, edukazzjoni u oħrajn; • L-aħjar użu minn spazji pubbliċi u bini ieħor pubbliku; • Inkoraġġiment lir-residenti biex jissieħbu u jabbraċċaw sistemi tekonolġiċi ġodda; • Inkoraġġiment għal apprezzament aħjar tal-arti u l-kultura fil-lokal; • Żvilupp u titjib ta’ siti jew żoni turistiċi fil-lokal; • Salvagwardar tas-sigurtà fil-lokalità, kemm fi spazji pubbliċi kif ukoll binjiet oħra pubbliċi bħall-uffiċini tal-Kunsill; • Integrazzjoni ta’ dawk żvantaġġjati fil-komunità sabiex ikollhom livell ta’ ħajja aħjar.

Għalfejn qed insemmi dan kollu? Awditjar ta’ Kunsill Lokali bla ma jieħu f ’konsiderazzjoni dan kollu, mhuwiex awditjar komplet.

Imma għal dan, hemm bżonn tibdil u aġġornament fil-mod ta’ kif dan isir.

Dan għaliex jekk tassew irridu nitilqu mill-kunċett jew mod ta’ ħsieb li l-Kunsilli Lokali huma kumitat li jieħu ħsieb biss il-bankina u xi ħofra ’l hawn jew ’l hinn, irridu nagħmlu eżami tal-kuxjenza b’mod ħolistiku. Irridu nistaqsu l-mistoqsija bażika: Jekk il-Gvern qed jinvesti €43 miljun fis-sena (naturalment, dan l-ammont kien ferm inqas fis-snin l-imgħoddija u fil-bidu tat-twaqqif tal-Kunsill Lokali), bħala pajjiż x’qed nieħdu lura?

Qegħdin nirrendu l-Kunsilli Lokali tagħna sempliċiment biex jismgħu l-ilmenti? Qegħdin nassessjaw b’mod ħolistiku dak li qed jagħmlu u dak li jistgħu jagħmlu? Qed inħarsu ’l quddiem b’moħħ miftuħ biżżejjed sabiex nidentifikaw dawk ir-responsabbiltajiet li jistgħu jwettqu? Qegħdin nemmnu li l-Kunsilli Lokali tassew jistgħu jagħmlu differenza fil-ħajja taċ-ċittadin?

Dawn mhumiex mistoqsijiet li qed nistaqsi għaż-żmien li qegħdin fih. Dawn huma mistoqsijiet li jridu jiġu mwieġba fuq il-medda kollha tal-25 sena li ilhom imwaqqfa l-Kunsilli Lokali.

Allura, lura għal dawk il-punti li semmejt, biex naqbad ma’ ftit, x’kontinwazzjoni qed ikun hemm minn leġiżlatura għal oħra? Fejn hu l-pjan tal-lokalità fit-tul?

Għaliex Kunsill ma jkomplix fuq dak li jkun ħalla jew fejn ikun wasal il-Kunsill preċedenti? X’inhuma l-vantaġġi tal-ġemellaġġi li jsiru? Għandhom jibqgħu jsiru bl-istess mod? Xi flus qed jintefqu fuq il-kuntratti ta’ servizzi offruti? Hemm value for money?

Jistgħu jsiru fuq modus operandi differenti? Qegħdin naraw li kull Kunsill, il-ħidma tiegħu tiġi evalwata b’mod separat u x’impatt il-ħidma tiegħu qed tħalli fuq il-lokal? X’differenza għamel filħajja tar-residenti tiegħu? X’livell ta’ ilmenti qed naraw u kif dawn ivarjaw bejn Kunsill u ieħor?

Qegħdin naraw kif dawn l-ilmenti jiġu mwieġba jew qed inħallu l-Kunsilli għal riħhom u kulħadd jagħmel u jaddatta s-sistema li jrid? Din tfisser l-awtonomija tal-Kunsilli, li sempliċement ma nindaħlux fl-operat anki jekk ir-riżultat mhux wieħed mixtieq?

Naturalment, wieħed jista’ jibqa’ sejjer imma naf u konvint li kemm Gvern kif ukoll ieħor, jemmnu li hemm bżonn tibdil drastiku f ’kull sens u f ’kull livell tal-Gvern Lokali. Wisq nibża’ li ħafna drabi dan it-tibdil ma jsirx għaliex jista’ jġib ċertu kritika. Nemmen għalhekk li huwa imperattiv li jsir studju li jidentifika dan kollu li qed ngħid.

Studju li jrid isir minn xi ħadd indipendenti u ’l bogħod mill-politka. Studju li allura għandu jwassal lill-gvernijiet tagħna sabiex abbażi ta’ dak li jinstab, kemm Gvern kif ukoll Oppożizzjoni, flimkien jaċċettaw u jifhmu li dan it-tibdil huwa neċċessarju jekk tassew irridu nsaħħu l-Kunsilli Lokali, jekk tassew nemmnu fil-Kunsilli Lokali. Tibdil li jekk iseħħ, allura jkun ibbażat fuq studju xjentifiku u mhux opinjoni politika. Xi ħaġa li m’għandha ġġib l-ebda kritika politika minn naħa jew minn oħra jekk ikun hemm deċiżjonijiet drastiċi li jkun hemm bżonn jittieħdu.

Hekk biss nistgħu naslu!

31

11.03.2018

kullhadd.com

X’DIFFERENZA! MARLENE

MIZZI

MEP

Bħal-lum ġimgħa l-poplu Taljan kien għaddej b’Elezzjoni Ġenerali li r-riżultat tagħha llum huwa magħruf. Aktar milli huwa magħruf ir-riżultat bħala riżultat, hija magħrufa wkoll il-konsegwenza tar-riżultat. L-Italja spiċċat f ’sitwazzjoni instabbli u mhux tant faċli tissolva l-problema. L-Italja qiegħda f ’pożizzjoni li mhux faċli jkun iffurmat gvern biex imexxiha. Problema li tolqot ukoll lill-Unjoni Ewropea li kienet għadha qiegħda tesperjenza sitwazzjoni simili bir-riżultat tal-Elezzjoni fil-Ġermanja li wkoll ħalliet riżultat li litteralment iġġammja lill-pajjiż.

U meta qegħdin nitkellmu dwar il-Ġermanja u dwar l-Italja qegħdin nitkellmu dwar żewġ ġganti fi ħdan l-Unjoni Ewropea.

Sadattant f ’pajjiżna, fl-istess tmiem il-ġimgħa spikka stħarriġ tal-opinjoni pubblika tal-ġurnal MaltaToday dwar il-mexxejja tal-partiti politiċi kif ukoll dwar

il-partiti nfushom. Stħarriġ li kien qed isir wara ftit aktar minn sitt xhur minn l-aħħar Elezzjoni Ġenerali kif ukoll wara bidla fit-tmexxija tal-Partit Nazzjonalista. Ir-riżultat ta’ dan l-istħarriġ wera li hemm qabża impressjonanti dik bejn iż-żewġ partiti.

Distakki sinifikanti u ċari daqs il-kristall.

Għall-kuntrarju ta’ dak li ġara fil-Ġermanja u issa fl-Italja r-riżultat tal-Elezzjoni Ġenerali tagħna f ’Ġunju li għadda kkonferma l-istabbiltà li jgawdi l-pajjiż. Ma’ dan wieħed irid iżid ukoll ir-rapporti dwar Malta kif maħruġin mill-aġenziji ta’ kreditu internazzjonali Moody’s, Standard & Poor’s, Fitch u DBRS. Rapporti inkoraġġanti li wrew progress konsistenti fejn jidħlu finanzi u ekonomija tal-pajjiż.

Kollu riżultat ta’ stabbiltà politika fil-pajjiż. Stabbiltà maħluqa minn tmexxija effiċjenti.

Madankollu dawn id-distakki kbar bejn iż-żewġ naħat għandhom il-‘periklu’ tagħhom ukoll.

‘Periklu’ fis-sens li jista’ jkun hemm laxkar, kunfidenza u ‘serħan il-moħħ’ xejn ideali, fissens li tista’ tnaqqas mir-ritmu ta’ ħidmietek. M’iniex ngħid li qiegħed isir hekk, qiegħda biss ngħid dak li jista’ jiġri.

Hija sitwazzjoni li fil-verità qiegħda tgħabbi lill-Gvern

b’piż doppju. Jingħad x’jingħad l-Oppożizzjoni Nazzjonalista hija waħda dgħajfa għall-aħħar.

Dgħajfa mhux biss kawża tar-riżultat tal-Elezzjoni Ġenerali li għaddiet imma wkoll kawża tal-kunflitti interni fi ħdan il-Partit Nazzjonalista. Il-verità hi li l-Partit Nazzjonalista għadu ma sabx saqajh wara d-disfatta ta’ Ġunju li għadda, it-tieni waħda konsekuttiva u b’marġni akbar minn dik ta’ qabilha.

Il-Gvern m’għandux iħalli din is-sitwazzjoni tilludih għax dan la jkun fl-interess tal-Gvern bħala tali u lanqas fl-interess tal-pajjiż. L-interess tal-pajjiż jitlob li jkun hemm Oppożizzjoni adekwata, li tibdel it-triq li kellha dik preċedenti u minn waħda negattiva għalkollox tkun waħda kostruttiva. Li tikkritika bil-mod li għandha tikkritika u li toffri alternattivi. Ma jagħmilx sens li tikkritika biex sempliċiment ma taqbilx mal-Gvern.

Sfortunatament, almenu s’issa, ftit jidher li se jkun hemm bidla fl-attitudni tal-Oppożizzjoni Nazzjonalista minn kif kienet taħt it-tmexxija ta’ Simon Busuttil. U dan mhux biss fuq livell lokali imma wkoll fuq livell ta’ Parlament Ewropew.

Dak li qegħdin nassistu għalih fil-Parlament Ewropew minnaħa tal-Membri Parlamentari

Nazzjonalisti ma jawgura litteralment xejn. Rari jkun hemm interventi min-naħa tagħhom li bihom jista’ jkun aġevolat ilpajjiż. Qiegħed jiġri eżattament l-oppost.

Baqa f ’wiċċ l-MEPs Nazzjonalisti li, fil-Parlament Ewropew, tant rewħu kontra r-rule of law f ’Malta, meta Fitch ta ċertifikat mill-aqwa fuq ir-rule of law kuntrarjament għall-prietki tal-MEPs Nazzjonalisti. Imma, għall-grazzja t’Alla, Fitch mhumiex mazzuni daqs ċerti kollegi fil-Parlament Ewropew u lanqas għandhom aġenda biex jagħmlu minn kollox biex jipprovaw jimminaw lill-Gvern Laburista Malti a skapitu tal-pajjiż kollu.

Konvinta li dan li qiegħda ngħid tinsabu konxji tiegħu.

Minkejja kollox, minkejja kull attentat iddisprat biex jitħammeġ isem pajjiżna, huwa ta’ sodisfazzjon tara lil pajjiżi ferm u ferm akbar minna jħarsu lejn pajjiżna b’ċerta ammirazzjoni.

Huwa ta’ sodisfazzjon li bħala Malti u Maltija tkun f ’pożizzjoni li tqabbel dak li qiegħed jikseb iċ-ċittadin Malti ma’ dak li qegħdin jiksbu ċittadini ta’ pajjiżi oħra membri tal-Unjoni Ewropea. Tħossok sodisfatta tara l-istatistiċi li jinħarġu minn entitajiet tal-Unjoni Ewropea u tara x’pożizzjoni titpoġġa fiha

Malta pparagunata ma’ pajjiżi ferm akbar minnha.

Biżżejjed iżżomm quddiem għajnejk b’liema mod kienet tħares lejn Malta l-Kummissjoni Ewropea sal-bidu tas-sena 2013 u b’liema mod tħares lejha llum.

Sal-bidu tas-sena 2013 pajjiżna ma kienx fdat mill-Kummissjoni Ewropea sempliċiment minħabba l-fatt li minkejja kull wegħda min-naħa ta’ Gvern Nazzjonalista, dak imwiegħed kien jibqa’ biss wegħda li ma tiġix materjalizzata. Kien għalhekk li għal aktar minn darba Malta ddaħħlet fi proċedura ta’ defiċit eċċessiv (excessive deficit procedure).

Kien kawża ta’ ċirkostanzi bħal dawn li ma kienx faċli tinkiseb lura fiduċja f ’pajjiżna.

Illum is-sitwazzjoni, wara biss ftit aktar minn erba’ snin, hija totalment l-oppost. Malta hija meqjusa bħala pajjiż li wieħed għandu jħares lejh biex jara kif jirnexxilu jibdel kompletament ir-rotta fl-interess mhux biss tal-poplu Malti u Għawdxi imma wkoll fl-interess tal-Unjoni Ewropea. Pajjiżna llum qiegħed jikkontribwixxi ferm u ferm aktar minn dak li kien mistenni minnu. Pajjiżna llum qiegħed iservi ta’ eżempju ta’ suċċess. X’differenza!

Ejjew ilkoll ngħożżu u nibqgħu naħdmu f ’din id-direzzjoni.

32

11.03.2018

kullhadd.com

KOLLOX GĦAL-LIBERTÀ

Xena mill-film Enemy of the Reich li jittrattra l-istorja ta’ Noor Inayat Khan

MARY ISTORJA CHETCUTI MILL-

L-avventura ta’ Noor-un-nisa Inayat Khan bdiet b’appuntament mal-awtur u aġent sigriet Brittaniku Selwyn Jepson ġewwa kamra ta’ lukanda qadima fi Trafalgar Square, Londra.

Noor, xebba ta’ 28 sena kienet ħarbet minn Franza flimkien ma’ ħutha, missierha mużiċista nobbli Indjan u omm Amerikana malli n-Nażisti okkupaw Pariġi fl1940. Madankollu, ma kellhiex sabar ma tagħmel xejn waqt li t-tirann Adolf Hitler kien qed jitterrorizza l-Ewropa.

Il-Kaptan Selwyn Jespson, li kien inkarigat mill-SOE (Special Operations Executive – F Section jew French Section), mill-ewwel ħa impressjoni tajba ta’ Noor; tfajla sabiħa, taf Pariġi fuq ponot subgħajha u titkellem Franċiż perfett. B’ mod immedjat ingaġġaha għal impjieg ‘speċjali’.

Fi Frar tal-1943 Noor Inayat Khan bdiet taħriġ intensiv sabiex tikkwalifika bħala aġent fis-servizz sigriet Brittaniku. Għal kull min jistaqsiha hi kellha tgħid li kienet qed titħarreġ għal infermiera; saħansitra kellha tilbes l-uni-

formi t’apprentista infermiera.

Iżda meta ġiet għal taħriġ aktar fiżiku Noor falliet bil-kbir.

L-għalliema tagħha ikkummentaw dwarha fin-negattiv bħal meta ngħatat pistola biex tużaha u hi twerwret minnha.

Noor kienet ta’ fidi Musulmana Sufi bi prinċipji paċifisti u kontra kull vjolenza, għaldaqstant l-użu ta’ arma tal-qtil kien imur kontra dak kollu li temmen fih hi.

Dil-imġiba ħadmet kontriha fil-kamp tat-taħriġ ta’ Beaulieu fejn l-eżitazzjonijiet f ’mumenti ta’ azzjoni ġew interpretati bħala diffikultà fil-karattru jew saħansitra diżubbidjenza.

Maurice Buckmaster, il-kap tal-F Section kien ta’ opinjoni oħra; għalih Noor kellha biżżejjed talent u ħeġġa biex taqdi filwaqt li l-SOE kellu ħtieġa kbira għal operaturi tal-wireless jitkellmu Franċiż fluwenti. Noor saret l-ewwel operatur mara tal-SOE. Ingħatat dokumenti foloz biex tivvjaġġa taħt l-isem ta’ Jeanne Marie Renier, governanti minn Blois qed tivvjaġġa lejn Pariġi għax-xogħol.

L-SOE tawha l-isem kodifikat

ta’ Aġent Madeleine. Ingħatat ukoll pistola u pillola L (letali) biex tiddefendi ruħha u jekk tinqabad mill-Gestapo tibla’ l-pillola minflok iċċedi taħt it-tortura. Noor ġarret il-pillola fi ħwejjiġha filwaqt li ħalliet il-pistola warajha.

Fis-satra tal-lejl ta’ bejn is-16 u s-17 ta’ Ġunju 1943 ajruplan militari telaq mill-istazzjoni tal-RAF f ’Tangmere għal destinazzjoni sigrieta ’l barra minn Angers fil-Punent ta’ Franza.

L-aġent tal-SOE Henri Dericourt kien il-persuna ma’ min kellhom jagħmlu l-ewwel kuntatt; ħadd ma seta’ jissuspetta li Dericourt kien qed jaħdem għall-Ġermaniżi wkoll u tradihom mal-Gestapo.

Noor kienet aktar iffortunata minn sħabha għax irnexxielha tiżgiċċa u waslet fid-dar tal-aġent Franċiż Emile Garry ġewwa Pariġi. Hemmhekk bdiet taħdem taħt id-direzzjoni ta’ Francis Suttill, aġent sigriet Brittaniku u uffiċjal għoli fir-Reżistenza Franċiża li kien qed jikkordina PROSPER, ix-xibka sigrieta ta’ trażmissjonijiet bil-wireless radio dwar il-movimenti tal-għadu fi Franza.

It-23 ta’ Ġunju 1943 kien jum katastrofiku għal PROSPER.Dakinhar il-Gestapo għamlu tfittxijiet għal għarrieda fil-moħbiet tagħhom u ġie ssekwestrat l-apparat u ġew arrestati kważi l-aġenti kollha

foshom Suttill.

Noor u Emile Garry ħesluha ħafif u baqgħu jistaħbew minn moħba għal oħra bl-uniku sett ta’ wireless radio li rnexxielhom jieħdu magħhom. Meta l-SOE ordnatilha biex tirritorna lejn l-Ingilterra, Noor webbset rasha li tibqa’ Franza u tkompli tibgħat l-informazzjoni hi. Għall-kapijiet tagħha din kienet ġennata iżda ammiraw il-qlubija ta’ din it-tfajla fl-isforz biex tkompli l-ġlieda kontra t-tirannija.

Noor kienet qed tgħix mumenti ta’ periklu kbir. Kellha tbiddel id-dehra tagħha kontinwament biex ma tingħarafx u meta l-ebda moħba ma baqgħet sigura, kellha tistaħba għand ħbieb antiki tal-familja. Fl-istess waqt il-Gestapo kienu jafu li kien hemm xi ħadd li baqa’ jittrażmetti imma ma setgħux jaqbdu minn fejn.

L-arrest ta’ Noor Inayat Khan seħħ f ’Settembru 1943 bis-saħħa ta’ Renée Garry (oħt l-aġent Emile Garry) li għeret għaliha u ttraditha għall-flus mal-Gestapo. Sal-arrest, Noor irnexxielha żżomm kuntatt bir-radju ma’ Londra għal tliet xhur sħaħ; żmien meqjus fenomenali minħabba l-periklu li kienu jaffaċċjaw dawn l-aġenti.

Noor ġiet interrogata u ttorturata bla ma lissnet kelma fil-Kwartieri Ġenerali tal-Gestapo ġewwa Pariġi. Ippruvat

taħrab miċ-ċella iżda nqabdet u ġiet iddeportata bħala Nacht-und-Nebel-Erlass (litteralment tfisser Lejl u Ċpar, ordni maħruġa minn Hitler innifsu kontra min jirreżisti l-poter tiegħu) għall-ħabs ta’ Pforzheim ġol-Ġermanja.

Noor inżammet iżolata u kkatenata minn idejha u saqajha ġewwa ċella taħt l-art f ’dal-bini medjevali. Kienet tiġi interrogata u msawta regolarment filwaqt li kienet tingħata ilma u ikel b’kemm tgħaddi ħa tibqa ħajja.

Tmien xhur wara, Noor u tliet aġenti oħrajn ittieħdu fil-kamp tal-konċentrament ta’ Dachau.

Immedjatament mal-wasla, l-aġenti priġunieri sħabha ġew iffuċillati. Lil Noor għalquha f ’ċella waħedha u wara lejl sħiħ ta’ swat u daqqiet bla ħniena hi baqgħet ma lissnitx informazzjoni waħda milli riedu l-Gestapo.

Fit-13 ta’ Settembru 1944 Noor inħarġet fil-bitħa ta’ Dachau għall-eżekuzzjoni.

Dil-mara żagħżugħa ta’ 30 sena b’ġisimha mbiċċer affaċċjat lill-qattiela Nażisti tagħha bl-akbar kuraġġ u mietet bil-karba ta’ ‘Libertà!’ fuq fommha.

Għas-servizz li tat lill-alleati u għall-qlubija kbira li wriet, Noor Inayat Khan ġiet onorata bil-Croix de Guerre minn Franza u bil-George Cross mill-Gran Brittanja.

34

11.03.2018

kullhadd.com

] SUDOKU SPONSORJATA MINN WELLA

Irbaħ xampù u conditioner tad-ditta Wella.

Aqta’ din il-logħba u ibgħatha lil: KOMPETIZZJONI WELLA, KullĦadd, ONE Complex, A 28 B, Industrial Estate, Il-Marsa MRS 3000 Isem: Indirizz:

A.B.GARAS - Il-Ħamrun

TISLIBA 216 Mimdudin:

Bi 3 Numri

B’4 Numri

021 079 091 222 237 253 262 319 320 406 407 431 455 457 493 507 598 954 991

0025 0499 0552 0915 1100 1176 1256 1274 1493 1518 1582 1825 2022 2937 3258 4592 5740 6192 6214

6421 6817 7183 7621 7867 8152 9166 9255 9385 9390 9597 9717 9869 B’5 Numri 07275 07387 07940 16835 28045

36631 56006 57117 58725 65880 66670 75352 81848 90323 93489 94981 96475 B’6 Numri 033471 052412 123236 130232 187106 262500

287437 426287 537598 576884 689409 697137

782105 995035

IR-RIŻULTAT TAL-ĦADD LI GĦADDA

1.

4.

7,23.

9.

10.

12.

16.

18,19.

19.

20.

21.

23.

Kompli l-qawl: ......... tin u tamar ma fihomx x’titqażżeż (5) L-........ tal-ħajja (4) Koroh bit-Taljan (6) Tnejn (3) Iħobbuhom ħafna t-tfal (6) Annimal (6) Isem (3) Tħallasha għall-bini?

(5) Ara 18 Jgħaddi l-ilma minnha (5) Frott (3) Ara 7

24.

It-tifel tiegħek (5) Weqfin:

1.

Approva (6) 2,22. Bidel (6) 3,6. Jgħin fil-Quddies (6) 5.

Għatu Ingliż (3) 6.

Ara 3 8.

Jew irfinuti? (9) 11.

Missier (2) 12,21W. Temmlu ħajtu (5) 13.

Norman Kitcher

Abela (1,1,1) 14.

Annimal kbir? (6) 15.

Jilħaqlu (6) 17.

Mhux illum (3) 21.

Ara 12 wieqfa 22.

Ara 2

SOLUZZJONI TAL-AĦĦAR TISLIBA Mimdudin:

Weqfin:

1.Tifga, 4.Mewġ, 7,22.Ħrafa, 9.Ħal, 10.Qaddej, 12.Briffa, 16,18.Marda, 19.DOI, 20.Ġieli, 23.Adam,24.Aħsad

1.Taħdem, 2,21 wieqfa. Filata, 3,11.Aħqar, 5.End, 6.Ġej, 8.Raffaella, 12,21 mimduda.

Brava, 13. Idi, 14.Adidas, 15.Miżdud, 17.AAV

35

11.03.2018

kullhadd.com

GĦAQQAD IL-KAXXI

Għaqqad skont kemm hu l-valur li hemm fil-kaxxi.

Eżempju: Jekk f’waħda mill-kaxxi hemm valur ta’ 10, trid tgħaqqad 10 kaxxi żgħar li jridu jkunu jmissu ma’ xulxin u f’forma ta’ kaxxa jew rettanglu. Il-kaxxi kollha jridu jintużaw u kaxxa tista’ tintuża darba biss. Innumru huwa indikazzjoni tattotal ta’ kaxxi żgħar u mhux neċessarjament juri minn fejn għandha tibda l-kaxxa.

SIB IL-VALUR

Kull ittra fiha valur, uħud mill-valuri huma diġà mpoġġija. Uża dawn il-ħjilijiet biex issib ilkumplament tal-valuri tal-ittri.

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10 11 12

13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26

36

11.03.2018

kullhadd.com

ĦAMES SNIN TA’ BIDLIET EDITORJAL

Issa li għaddew ħames snin ta’ Gvern Laburista, nemmnu bis-sħiħ li l-wegħdiet elettorali fl-assolut tagħhom ġew imwettqa u indirizzati u anki lil hinn minn hekk

Meta l-Partit Laburista talab il-fiduċja tal-elettorat ħames snin ilu, ippreżenta lill-poplu manifest elettorali fattwali u b’saħħtu. L-elettorat emmen f ’dan il-manifest u ta l-fiduċja lill-Moviment Laburista. Issa li għaddew ħames snin ta’ Gvern Laburista, nemmnu bis-sħiħ li l-wegħdiet elettorali fl-assolut tagħhom ġew imwettqa u indirizzati u anki lil hinn minn hekk. Huwa fatt li iktar minn 90% tal-manifest elettorali Malta Tagħna Lkoll ġie mwettaq u onorat. Żgur li dan il-Gvern ma sabx sodda ta’ ward tistennieh. Sab diffikultajiet ekonomiċi li wasslu għal nixfa fl-investiment u sinjali serji ta’ problema ta’ ħolqien tax-xogħol sostenibbli. Iżda mill-ewwel jum fil-gvern, it-tim immexxi mill-Prim Ministru Joseph Muscat midd għonqu għax-xogħol.

Gvern Laburista wiegħed investiment, impjiegi ġodda, enerġija nadifa, kontijiet orħos, drittijiet ċivili u responsabbiltà.

Bil-politika tiegħu, dan ilGvern ġab iktar flus fil-but

u inqas piżijiet fuq il-familji Maltin u Għawdxin. L-inċentivi ta’ dan il-Gvern wasslu għal kisbiet kbar tant li sirna narawhom naturali llum il-ġurnata, bħall-introduzzjoni tac-childcare b’xejn. Kien ukoll dan ilGvern li attira investimenti barranin u inċentiva l-poplu bieżel tagħna sabiex joħroġ jaħdem, ikun aktar innovattiv u jsaħħaħ in-negozju tiegħu. B’hekk inħolqu eluf ta’ impjiegi ġodda tant li matul il-leġiżlatura ir-rata ta’ qgħad kienet l-inqas fl-istorja.

Fejn jidħlu drittijiet ċivili, Gvern Laburista kien u jibqa’ l-katalist tal-bidla.

Il-Partit Nazzjonalista qagħad gallarija u saħansitra astjena iżda l-Gvern wettaq b’konvinzjoni għaliex kulħadd hu importanti.

L-għajta ta’ Malta Tagħna Lkoll kienet waħda li nemmnu fiha b’konvinzjoni, ħadd mhu irrelevanti. Ħames snin wara l-elezzjoni ġenerali tal-2013, Gvern Laburista jibqa’ relevanti u kredibbli. Il-Gvern immexxi mill-Prim Minist-

ru Joseph Muscat irid ikun iġġudikat fuq id-differenza li ġab fil-ħajja tan-nies u d-dinamiżmu fil-pajjiż. Sa mill-ewwel jum, il-Gvern ħares lejn il-futur u ħadem bis-sħiħ sabiex joħloq futur sabiħ għall-ġenerazzjoni li jmiss. Matul dawn il-ħames snin, il-Gvern saħħaħ il-ġlieda kontra l-inugwaljanza, kontra l-burokrazija żejda, naqqas il-faqar u qed ikompli jaħdem biex nibnu soċjetà ta’ aktar kompassjoni u inqas preġudizzji.

L-introduzzjoni tal-liġijiet tal-Whistleblower, tal-finanzjament tal-partiti u kif ukoll il-liġi tal-preskrizzjoni fuq il-politiċi għenu sabiex Malta ma tibqax fl-aħħar post fost il-pajjiżi Ewropej fejn jidħlu liġijiet marbuta mal-governanza u trasparenza. Kuntrarju għal dak li jgħid il-Partit Nazzjonalista, dawn huma għodda li kienu mwiegħda minn gvernijiet preċedenti imma qatt ma twettqu. Fl-aħħar jiem tħabbar ukoll il-kumitat li se jiskrutinja l-ħatriet pubbliċi.

Miżura oħra li qed tittieħed għall-ewwel darba.

In-nies illum għandhom jistaqsu lilhom infushom jekk l-ekonomija llum hix aktar b’saħħitha minn ħames snin ilu, jekk hawnx inqas qgħad, jekk il-poplu hux qed iħallas inqas fil-kontijiet taddawl u tal-ilma u jekk wettaqx il-wegħdiet li wiegħed.

Konvint li r-risposta se tkun iva. Kontinwament il-poplu għandu jistaqsi u jwieġeb id-domanda li wara kollox wieġeb ftit tax-xhur ilu fejn jgħid; jien illum qed ngħix aħjar jew agħar minn ħames snin ilu? Konvinti li l-maġġoranza tal-Maltin u l-Għawdxin se jgħidu iva għal din id-domanda.

Madanakollu, għad fadal ħafna x’isir, għadna nofs triq. Gvern Laburista huwa kommess li jkompli jaħdem b’aktar ħeġġa u determinazzjoni. Kif rajna fl-aħħar ġimgħat u xhur fejn ilGvern kien kontinwament qed jaħdem fuq inizjattivi ġodda, fuq riformi kbar u fuq bidliet li qed ilestu lil Malta għall-ġenerazzjoni li jmiss. L-aħjar żminijiet ta’ pajjiżna qed ngħixuhom u se nissoktaw inkattruhom.