KullĦadd_10.03.2019

www.kullhadd.com Il-Ħadd, 10 ta’ Marzu, 2019

Ħarġa Nru 1,339 Prezz €1

IL-PN QED JEGĦREQ • IS-SINDKU TAL-PN FIR-RABAT, GĦAWDEX

Samuel Azzopardi, is-Sindku tal-Partit Nazzjonalista fir-Rabat, Għawdex, qal li l-partit qed jegħreq. Lill-Viċi Kap Nazzjonalista, Robert Arrigo, akkużah li hemm min qed iħares lejn in-naħa l-oħra u ma jiċċaqlaqx quddiem dan kollu. Azzopardi ddikjara dan wara li staqsa jekk għadux faċli li jibqa’ jgħid li postu mal-PN. Ara paġna 3

B’DIŻABILITÀ, IŻDA B’RIEDA LI JTEJBU L-LOKAL Ħassieba u akkademiċi dwar l-għażla ta’ George Vella bħala l-President tar-Repubblika li jmiss.

Tispikka l-ammirazzjoni għall-“IDEAL GĦOLI” li għandu t-Tabib Vella.

Ara paġni 10 u 11

Ara paġni

08 u 09

IL-QORTI TITLOB ID-DOKUMENTI BEJN JOE MIZZI U L-BWSC • Eku ta’ wieħed mill-ikbar skandli politiċi fl-istorja Ara paġna 28

02

10.03.2019

kullhadd.com

IT-TEMP GĦAL-LUM L-Ogħla Temperatura: 20°C L-Inqas Temperatura: 12°C L-Indiċi UV: 5 Is-Sitwazzjoni Ġenerali: Firxa t’arja ta’ pressjoni għolja tippersisti fuq iċ-ċentru talMediterran It-Temp: Sabiħ Ir-Riħ: Ħafif u varjabbli li jsir ħafif għal moderat mill-Punent Majjistru Il-Viżibilità: Tajba Il-Baħar: Ħafif L-Imbatt: Ftit li xejn It-Temperatura tal-Baħar: 16°C

Editur ALEANDER BALZAN email: aleander.balzan@partitlaburista.org

Reklamar u Distribuzzjoni KIMBERLY CUTAJAR email: sales@kullhadd.com tel: (+356) 2568 2570

Disinn tal-Paġni KIMBERLY CUTAJAR tel: (+356) 2568 2570

It-Tnejn

It-Tlieta

L-Erbgħa

Kuntatt Ġenerali KullĦadd email: editorial@kullhadd.com tel: (+356) 2568 2570

Indirizz Postali KullĦadd

17°C

UV 4

11°C

Il-Ħamis

16°C

UV 5

10°C

16°C

Il-Ġimgħa

UV 5

12°C

Is-Sibt

One Complex, A 28B, Industial Estate Il-Marsa MRS 3000

Sit Elettroniku KullĦadd

16°C

UV 5

10°C

15°C

UV 4

10°C

16°C

UV 5

10°C

kullhadd.com

SPIŻERIJI LI JIFTĦU LLUM IL-ĦADD

Mezzi Soċjali www.facebook.com/kullhadd

Id-Dipartiment tal-Protezzjoni Ċivili – 2393 0000

Chemimart City Gate Pharmacy, City Gate, Il-Belt Valletta – 21238355 Trinity Pharmacy, 32 Triq il-Marsa, Il-Marsa – 21235595 Brown’s Pharmacy, 278, Triq il-Vitorja, Ħal Qormi – 21499697 Marrit Pharmacy, Triq l-1 ta’ Mejju, Fleur-de-Lys, Birkirkara – 21488613 Mayer Pharmacy, 33, Ix-Xatt ta’ Xbiex, L-Imsida – 21331732 Pembroke Pharmacy, 87, Triq Giuseppe Malfeggiani, Pembroke – 21372784 Chemimart Pharmacy, 4,5,6, il-Piazzetta, Triq it-Torri, Tas-Sliema – 21338369 Misraħ Kola Pharmacy, Triq il-Pitkali, Ħ’Attard – 21434137 St. Mary Pharmacy, Mġarr Dispensing Chemists, 71, Triq Sir Harry Luke, L-Imġarr – 21580711 Qawra Pharmacy, Earl’s Court/1, Triq l-Imħar, Il-Qawra – 21580881 Fleming Pharmacy, 61, Triq Ħaż-Żabbar, Paola – 21696893 Milia’s Pharmacy, Triq il-Kottonera, Il-Birgu – 27600126 St. Elias Pharmacy, Triq San Elija, Ix-Xgħajra – 21660300 Medicaid Pharmacy, 62, Vjal it-Torri, Il-Gudja – 21676294 Kristianne Pharmacy, Triq Pietru Pawl Saydon, Iż-Żurrieq – 21647391 Menelo Pharmacy, Triq it-Tabib Nikol Zammit, Is-Siġġiewi – 21462957 Ideal Pharmacy, 63, Triq il-Kbira, Ir-Rabat – 79455477

Il-Gwardjani Lokali – 2132 0202

Għawdex

Stampat Miller Distributors Ltd. Numri Importanti Is-Servizzi kollha ta’ Emerġenza​– 112​ Il-Pulizija ta’ Malta – 2122 4001-9​

L-Isptar ta’ Malta – 2545 0000 L-Isptar ta’ Għawdex – 2156 1600 Servizz Veterinarju ta’ Emerġenza – 5004 3888 Servizz ta’ Direttorju Telefoniku – ​1182

Fontana Pharmacy, Triq il-Għajn, Il-Fontana – 21566979 Vella Pharmacy, 15, Triq it-13 ta’ Diċembru, In-Nadur – 21566431 Servizz ta’ tobba fiċ-ċentri tas-saħħa fil-Ħdud u l-festi pubbliċi Iċ-Ċentri tas-Saħħa tal-Mosta, ta’ Raħal Ġdid u tal-Furjana jiftħu għall-emerġenzi 24 siegħa, sebat ijiem fil-ġimgħa. Fil-Ħdud u fil-festi pubbliċi, iċ-Ċentru tas-Saħħa tal-Gżira jiftaħ għallemerġenzi bejn it-8.00am u l-5.00pm. Ikun hemm ukoll servizz ta’ infermier bejn it-8.00am u t-8.00pm. Il-pubbliku jrid jattendi ċ-Ċentru tas-Saħħa tad-distrett tiegħu. Persuni mingħajr karta tal-identità ma jiġux moqdija.

03

10.03.2019

kullhadd.com

GĦADU FAĊLI LI NGĦID POSTI FIL-PN? • IS-SINDKU TAR-RABAT, GĦAWDEX Is-Sindku tal-Partit Nazzjonalista fir-Rabat, Għawdex, għamel dikjarazzjonijiet iebsa dwar il-qagħda tal-Partit Nazzjonalista llum. Wara snin jimmilita f ’dan il-partit staqsa jekk għadux faċli għalih illum li jgħid li postu fil-Partit Nazzjonalista. Kumment li ġab reazzjonijiet imħallta fuq il-profil tiegħu inkluż, Robert Arrigo.

Azzopardi ikkontesta l-ewwel elezzjoni mal-PN 16–il sena ilu. “16–il sena ilu kkontestajt għall-ewwel darba (b’suċċess) f ’isem il-Partit Nazzjonalista għall-Kunsill Lokali tar-Rabat - Citta Victoria fl-istess jum tar-referendum tas-sħubija tal-Unjoni Ewropea. Dakinhar li ngħid IVA għall-Unjoni Ewropea u għall-Partit Nazzjonalista kien naturali u faċli għalija. Illum mill-esperjenza għandi konvinzjoni ikbar li postna fl-Unjoni

Ewropea. Imma meta tara kollox ma’ kollox, fil-kuxjenza tiegħi, għadu faċli li ngħid posti fil-Partit Nazzjonalista?” kiteb fuq Facebook.

Hawn dlonk daħal iwieġbu l-Viċi Kap Robert Arrigo li qallu li faċli jgħid li postu għadu fil-PN għax il-valuri għadhom l-istess.

“Robert Arrigo il-valuri ibqa’ fidil lejhom, kif fidil lejhom jien u l-partit meta tarah jitlifhom tkellem kif nitkellem jien. Nista’ niżbalja ħafna Robert imma l-valuri dejjem ħaddanthom, m’għandix bżonn priedki talĦadd fuq il-valuri min min qed jitfa’ ħarstu n-naħa l-oħra u jara partit jegħreq u jibqa’ immobbli,” qallu ċar u tond Azzopardi.

Fid-diskussjoni daħlet Marthese Portelli tispjega l-vot tagħha fl-Awtorità tal-Ippjanar favur applikazzjoni li kien hemm Manoel Island. Iżda, Azzopardi

għamilha ċara li anke jekk ma qabilx ma’ dak il-vot, il-kummenti tiegħu ma kinux dwar hekk.

Xi ħadd ieħor qallu li postu fil-PN għax postu mas-sewwa.

Iżda, dlonk wieġbu Azzopardi.

“Għax inħoss li posti mas-sewwa għandi d-dubji Dward. Ħadd ma għandu ċens fuq is-sewwa lanqas. Jekk partit ma jibqax jirrifletti s-sewwa m’għandux għalfejn jirrappreżentani jew jien nirrappreżentah. Din li f ’dal-pajjiż irridu nidħlu f ’żewġ keffiet jew ħamra jew blu trid tispiċċa jekk vera rridu nkunu demokrazija vera u ħajja. M’għandi l-ebda problema nkun f ’keffa blu jekk dik hi keffa li nidentifika ruħi magħha.”

Id-dikjarazzjonijiet ta’ Azzopardi jingħaqdu ma’ dawk ta’ għadd ta’ esponenti oħra li kemm ilu li laħaq Adrian Delia ma waqfux jistaqsu fejn sejjer il-partit.

ERĠAJNA L-AĦĦAR! • STATISTIKA OĦRA TURI KIF FID-DINJA POLITIKA MALTIJA GĦAD M’HEMMX BIŻŻEJJED SPAZJU GĦAN-NISA Din il-ġimgħa kienet ippubblikata statistika oħra dwar ir-rappreżentanza tan-nisa fil-Parlament. Kien il-Eurostat, l-uffiċċju tal-istatistika tal-Unjoni Ewropea, li ppubblika din l-istatistika proprju fl-okkażjoni ta’ Jum il-Mara. U fost il-pajjiżi tal-Unjoni Ewropea ġejna qabel tal-aħħar. Aħjar biss mill-Ungerija.

Il-Gvern, inkluż il-Prim Ministru, ilu żmien jiddikjara li din hi sitwazzjoni li trid tinbidel. U saħansitra f ’Jum il-Mara l-Prim Ministru tkellem dwar hekk.

Il-Prim Ministru sostna kif il-proposti tal-Gvern biex tiżdied il-parteċipazzjoni tan-nisa fil-politika mhux se jkunu proposti li jwasslu biex in-nisa jieħdu post l-irġiel.

Minflok se jkunu proposti li joħolqu azzjoni pożittiva biex jinħoloq iktar spazju għan-nisa. Għalhekk, qal Joseph Mus-

cat, il-kelma kwoti mhijiex dik li għandha tintuża b’rabta mar-riforma li se jressaq ilGvern.

“Irridu nneħħu l-kelma kwoti mix-xena,” qal il-Prim Minist-

ru.

“Li se nipproponu aħna mhux li mara tieħu post raġel... imma kif aħna nżidu l-post tan-nisa fl-istituzzjonijiet li jieħdu d-deċiżjonijiet,” qal Jo-

seph Muscat f ’diskors li fih ta eżempji ta’ kif jekk is-sistema ma tkunx ixxokkjata, ma tiġrix il-bidla. B’mod skjett saħansitra sostna li f ’Malta għad m’għandniex l-ugwaljanza.

Hawn beda jagħti eżempju ta’ kif imxejna ’l quddiem f ’numru ta’ oqsma.

“Imxejna fil-qasam tax-xogħol fejn illum għandna sitwazzjoni fejn għandna ammont bla preċedent ta’ nisa li qed jieħdu sehem fid-dinja tax-xogħol.

Però dan kif sar?

Għamilna dan għax ħadna deċiżjoni kuraġġuża. Introduċejna benefiċċji u programmi bħaċchild care li ħarġet potenzjal ta’ persuni li kienu qed jistennew il-ftuħ biex jiffaċilitaw is-sitwazzjoni,” qal il-Prim Ministru li nnota kif anke l-fatt li din hi miżura li kienet mistennija l-iktar għan-nisa, turi d-diżugwaljanza fis-soċjetà tagħna.

“It-tagħlima hi li kien hemm bżonn xokk fis-sistema biex l-affarijiet jibdew jiċċaqalqu,” qal Muscat li tenna li ma dan kien hemm bżonn ir-rieda politika.

05

10.03.2019

kullhadd.com

PULI JIKKONFERMA L-AĦBAR TAGĦNA • GĦAL DARB’OĦRA B’TAGĦRIF PREĊIŻ MILL-QALBA TAL-PN Din il-ġimgħa f ’Dissett is-Segretarju Ġenerali tal-Partit Nazzjonalista, Clyde Puli, kien kostrett jerġa’ jikkonferma aħbar żvelata minna ġimgħa ilu.

Fil-faċċata tal-ħarġa tal-Ħadd li għadda żvelajna kif l-Eks Kap tal-Partit Nazzjonalista, Simon Busuttil, u l-kontestant għal Kap Chris Said mhumiex qed jattendu l-laqgħat tal-eżekuttiv tal-Partit Nazzjonalista. Is-sena li għaddiet m’attendewx imqar laqgħa waħda u f ’kull każ kienu assenti u mhux skużati. It-tagħrif li ksibna mid-Dar Ċentrali kien preċiż tant li meta mistoqsi dwar hekk, fuq Dissett, Clyde Puli ma kellux mod ieħor għajr jikkonferma u jċanfar liż-żewġ deputati tiegħu. Li minn tagħrif ġdid li ksibna jidher li xejn ma ħadu pjaċir b’dak li qal is-Segretarju Ġenerali li fl-Istamperija llum saru jirreferu għalih bħala “kollox hu.”

Saħansitra Clyde Puli rrimarka kif

iż-żewġ deputati għandhom jużaw aħjar is-siġġu li għandhom f ’din l-istruttura tal-Partit Nazzjonalista.

Fi ftit kliem indika li l-aġir tagħhom ma jirrispettax din l-istruttura.

Dikjarazzjoni oħra li turi kif xejn mhuma ward u żahar ir-relazzjonijiet fil-Partit Nazzjonlista.

Għax deputati bħal Busuttil u Said jippreferu jmorru fil-grupp parlamentari fejn Delia għandu l-inqas appoġġ, milli fl-eżekuttiv fejn Delia rnexxielu jimlieh bin-nies tiegħu. Fil-fatt, filwaqt li Delia kien talab vot ta’ fiduċja fl-eżekuttiv, m’għamilx l-istess fil-grupp parlamentari. Bħal Simon Busuttil kienu assenti minn ħafna laqgħat nies qrib tiegħu. Fosthom David Casa, Karol Aquilina u Therese Comodini Cachia li wkoll m’attendewx kważi l-laqgħat kollha. Karl Gouder li jaħdem id-Dar Ċentrali wkoll kien assenti regolarment.

Ara wkoll il-karikatura f ’paġna 17

06

10.03.2019

kullhadd.com

NHAR L-ERBGĦA JOĦORĠU L-BONDS 62+ Kif tħabbar mill-Ministru għall-Finanzi fl-aħħar baġit u wara s-suċċess tal-ħruġ tas-62 Savings Bond tal-Gvern ta’ Malta ta’ dawn l-aħħar sentejn li nżammu fl-2017 u 2018, il-Gvern qiegħed jerġa’ jniedi għat-tielet sena konsekuttiva ħruġ ieħor tas-62+ Savings Bond. Dan ilBond qiegħed jiġi offrut għall-individwi kollha li twieldu fl-1957 jew qabel.

Dan il-Bond se jkun qiegħed jagħti dħul tajjeb tul il-kors tal-investiment lil numru sostanzjali ta’ anzjani. Il-Bond joffri rata attraenti ogħla minn dik li bħalissa qiegħed joffri s-suq; huwa mmirat għal dawk l-individwi kollha li twieldu fl-1957 jew qabel, li l-maġġoranza tagħhom jiddependu fuq pensjoni tal-irtirar u fuq id-dħul minn tfaddil ta’ flus (investimenti) li jkunu għamlu matul ħajjithom.

F’ambjent fejn ir-rati ta’ mgħax niżlu sew laqat ħażin lill-pensjonanti peress li qiegħed ikollhom tnaqqis sostanzjali fid-dħul mill-flus li huma faddlu. Kien għalhekk li fil-Baġit ta’ Ottubru li għadda l-Gvern iddeċieda li jerġa’ joħroġ dan ilBond għat-tielet sena konsekutiva sabiex ikompli jindirizza din is-sitwazzjoni.

Għalkemm it-termini u l-kundizzjonijiet tal-ħruġ ġdid tas-62+Savings Bond tal-Gvern ta’ Malta ta’ din is-sena huwa simili ħafna għal dawk li nħarġu fl-2017 u fl-2018, dan għandu jitqies bħala ħruġ seperat minn ta’ qablu. Għalhekk irrispettivament kemm l-individwu investa f ’dawn il-bonds fil-passat, huwa jista’ jerġa jinvesti minn minimu ta’ €500 sa massimu ta’ €10,000 f ’dan il-ħruġ ilġdid ta’ din is-sena.

Ir-rata ta’ mgħax se tkun ta’ 3% fis-sena fissa għal ħames (5) snin, liema rata hija ħafna aħjar milli hawn fis-suq bħalissa fis-suq. L-investiment se jkun fiss għal ħames snin u mhux negozjabbli fuq il-Borża ta’ Malta u ma jistax jiġi trasferit minn individwu għal ieħor. Kull individwu eliġibbli se jkun jista’ jinvesti mhux inqas minn €500 u mhux iżjed minn €10,000. Il-Bond huwa mmirat sabiex jinżamm sad-data tal-fidwa, jiġifieri sas-sena 2024, għalkemm jekk tinqala’ l-ħtieġa wieħed jista’ jiġbed l-ammont kollu investit qabel id-data tal-maturità.

F’dan il-każ ikun hemm penali ta’ tliet xhur imgħax. Min-naħa l-oħra ma titħal-

las l-ebda penali meta l-Bond jitħallas lura lill-werrieta permezz tal-proċedura Causa Mortis meta d-detentur jiġi nieqes.

Se tingħata preferenza lill-applikanti eliġibbli ġodda magħmula minn (i) individwi li twieldu fl-1957 u (ii) individwi li twieldu qabel l-1957 u li kienu eliġibbli li japplikaw fil-ħruġ tas-sentejn li għaddew, iżda għal xi raġuni ma applikawx. Wara li jiġu allokati l-Bonds lil dawn l-applikanti l-ġodda, il-kumplament li jkun baqa’ x’jiġi allokat, jiġi mqassam bejn id-detenturi eżistenti tat-62+ Savings Bond tal-Gvern ta’ Malta skont id-diskrezzjoni tal-Accountant General.

Imgħax fuq dan il-Bond se jitħallas kull sitt xhur b’lura fl-20 ta’ Marzu u fl-20 ta’ Settembru ta’ kull sena sakemm ilBond jimmatura (sakemm il-Bond ma jinġibidx qabel). L-individwi residenti eliġibbli biex jinvestu fis-62+ Savings Bond tal-Gvern ta’ Malta – Ħruġ 2019 jistgħu jagħżlu li jirċievu l-imgħax bittaxxa mnaqqsa minn ras il-għajn jew f ’ammont gross u jiddikjaraw id-dħul li jirċievu mill-imgħax fil-prospett tattaxxa fuq id-dħul.

L-applikazzjonijiet għal-ħruġ tas-62+ Savings Bond tal-Gvern ta’ Malta – Ħruġ 2019 jiftħu fit-8:30 a.m. tal-Erbgħa t-13 ta’ Marzu 2019 u jagħlqu fil-5:00 p.m. tal-Ħamis l-14 ta’ Marzu 2019, jew aktar kmieni fid-diskrezzjoni tal-Accountant General. L-applikanti l-ġodda għandhom japplikaw permezz tal-formola tal-applikazzjoni ‘A’ li tista’ titniżżel minn fuq is-sit elettroniku tad-Dipartiment tat-Teżor jew jiksubha minn u jiddepożitawha għand l-istituzzjonijiet finanzjarji jew fornituri oħra ta’ servizzi ta’ investiment awtorizzati. L-applikanti li diġà investew fis-62+ Savings Bonds tal-Gvern ta’ Malta li huma interessati li jissottoskrivu f ’dan il-Bond għandhom jimlew il-formola tal-applikazzjoni ‘B’ (li ġiet mibgħuta lilhom bil-posta) u jissottomettuha għand wieħed mill-istituzzjonijiet finanzjarji jew fornituri oħra ta’ servizzi ta’ investiment awtorizzati.

Aktar tagħrif jinkiseb mill-Prospett li jista’ jitniżżel minn fuq is-sit elettroniku tat-Teżor – www.treasury.gov.mt jew billi wieħed iċempel it-Teżor fuq in-numru 2596 7125.

IL-PRODOTT AGRIKOLU RELIKWA TA’ ĠWANNI MALTI FIL-ĠAPPUN PAWLU L-EWWEL Il-prodott agrikolu Malti qed ikun espost fil-FOODEX 2019, f ’Tokyo l-Ġappun.

L-Expo tara s-sehem ta’ 90 pajjiż differenti u hija meqjusa bħala waħda mill-akbar fieri organizzata relatata mal-ikel u x-xorb fl-Asja.

Is-Segretarju Parlamentari Clint Camilleri attenda għall-ftuħ uffiċjali ta’ din il-fiera internazzjonali fejn fost l-oħrajn kellu diskussjonijiet mal-Ministru talIstat tal-Agrikoltura u s-Sajd tal-Ġappun Yashuiro Ozato, id-Direttur Ġenerali ta’ DG-Agri tal-Unjoni Ewropea Jerzi Bogdan Plewa, u l-Ambaxxatriċi tal-UE fil-Ġappun, Patricia Flor.

Din iż-żjara qed issir bil-għan li jiġu stabbiliti kuntatti bilaterali abbażi ta’ negozju u tiġi identifikata l-possibilità ta’ kummerċ bejn iż-żewġ pajjiżi, parti-

kolarment marbuta mal-esportazzjoni tal-majjal u l-ħxejjex; bħal patata, basal u tadam.

Waqt din iż-żjara s-Segretarju Parlamentari kellu laqgħat ma’ diversi entitajiet kummerċjali li jispeċjalizzaw fl-importazzjoni ta’ prodotti ta’ kwalità fejn ġie spjegat kif il-prodott Malti għandu elementi u karatteristici li jiddistingwuh minn prodotti oħra, anka minn dawk li jinbiegħu fis-swieq Ewropej. Dan flimkien mal-fatt li riċentement daħal fis-seħħ l-EU-Japan Economic Partnership Agreement li hu intiż biex isaħħaħ in-negozju bejn l-UE u l-Ġappun u jista’ jagħmilha aktar possibbli sabiex fil-futur ċerti prodotti Maltin jistgħu jidħlu fissuq Ġappuniż.

Il-Ministru għall-Affarijiet Barranin u Promozzjoni tal-Kummerċ Carmelo Abela ppreżenta relikwa tal-Venerabbli Papa Ġwanni Pawlu I lid-Direttur tadDar tal-Providenza, Fr Martin Micallef.

Din ir-relikwa tikkonsisti minn biċċa drapp żgħira li kienet tagħmel parti mill-qalziet tiegħu. Dan kien possibbli bl-intervent ta’ Frank Zammit, l-Ambaxxatur ta’ Malta għas-Santa Sede.

Il-Papa Ġwanni Pawlu I, magħruf ukoll bħala Papa Luciani jew il-Papa tat-Tbissima, kellu pontifikat ta’ 33 ġurnata biss u baqa’ magħruf għat-tbissima ħelwa tiegħu u s-sempliċità li kien jgħix fiha.

Fil-fatt, il-motto episkopali tiegħu kien “umiltà” u permezz ta’ dawn il-karatteristiċi li kellu, kien mistenni li jwettaq bidliet kbar fil-knisja universali.

Tul il-pontifikat qasir tiegħu, fl-Udjenza Ġenerali tat-13 ta’ Settembru 1978, Papa Ġwanni Pawlu I kien tkellem dwar il-persuni bi bżonnijiet speċjali.

Kien proprju għalhekk li d-Dar tal-Providenza semmiet parti mill-binja tagħha għal dan il-Papa. Villa Papa Luciani kienet inawgurata fit-8 ta’ Settembru 1987, proġett li għalih ħadem il-fundatur ta’ din id-dar, Mons. Azzopardi, li miet xhur biss wara li tlesta dan iċ-ċentru.

Ir-relikwa ta’ Papa Luciani kienet tagħmel parti mill-kollezzjoni kbira ta’

relikwi li għandu Ivan Marsura f ’Ruma, kollezzjonist Taljan li għandu wirja li fiha huma inkorporati 500 relikwa tal-aħħar 16-il Papa tal-Knisja Kattolika.

Waqt il-preżentazzjoni, il-Ministru Carmelo Abela faħħar il-ħidma kontinwa li l-ħaddiema u l-voluntiera qed jagħmlu ta’ kuljum fid-Dar tal-Providenza, li hija kruċjali u ta’ servizz għall-komunità Maltija. Huwa żied jgħid li b’dan ix-xogħol qed jagħtu tifsira vera u proprja ta’ x’inhi l-imħabba lejn il-proxxmu. Il-Ministru Abela kellu wkoll l-opportunità li jiltaqa’ u jitkellem ma’ xi residenti ta’ din id-dar.

07

10.03.2019

kullhadd.com

L-INTEGRITÀ TAS-SETTUR FINANZJARJU TIBQA’ MĦARSA F’DINJA ĠDIDA Malta qed tagħmel avvanzi kbar fil-qasam tas-servizzi finanzjarji.

Il-vizjoni tal-Gvern, dik li pajjiżna jsir blockchain island, qiegħda b’mod rapidu ssir realtà u b’riżultat ta’ dan Malta mhux biss qed jirnexxilha tidħol fi swieq ġodda marbuta mas-servizzi finanzjarji, iżda qed jirnexxilha tkun mexxejja fihom.

F’kummenti mal-gazzetta Kullħadd, il-Kap Eżekuttiv tal-Awtorità Maltija għas-Servizzi Finanzjarji, Joseph Cuschieri stqarr li filwaqt li huwa fl-aħjar interess ta’ pajjiżna li dan issuċċess jiġi sfruttat, dan l-istess suċċess iġib miegħu responsabbiltà akbar fuq ir-regolatur sabiex tiżgura l-ħarsien effettiv tal-investituri, l-integrità tas-suq u l-istabbilità finazjarja.

Għal dan il-għan l-MFSA fasslet strateġija ta’ superviżjoni intensiva biex issaħħaħ il-ġlieda kontra l-ħasil tal-flus u l-finanzjament tat-terroriżmu u b’hekk tissalvagwardja l-fiduċja fis-settur finanzjarju Malti. Cuschieri spjega wkoll li l-MFSA ħasset il-ħtieġa, li issa Huwa kruċjali li awtorità iktar minn qatt qabel, kellbħall-MFSA jkollha ha tippubl-aktar teknoloġija blika sett ta’ prinċipji avvanzata biex tgħinha ddettaljati għall-opefil-missjoni tagħha li raturi f ’dan tkun regolatur ta’ livell il-qasam u għalhekk qed għoli bħal regolaturi u tikkomunika istituzzjonijiet magħhom sensiela ta’ linji gwida dwar l-MFEwropej x’inhu mistenni minnSA.” hom biex ikunu linja soda Il-mira ewta’ difiża fil-ġlieda kontra l-ħasil lenija tal-MFSA tibqa’ dik li tidtal-flus. dedika l-enerġija tagħha fuq iktar kollaborazzjoni ma’ aġenziji Enerġija biex ningaġġaw u fi Stati Membri Ewropej oħra u mhux niddefendu mhux li jkollha tiddefendi r-reputazzjoni ta’ pajjiżna b’mod konIllum, 25 sena wara li pajjiż- tinwu minħabba allegazzjonijiet na ħareġ l-ewwel liġi li rregolat skorretti li jistgħu jagħmlu ħsara is-settur tas-servizzi finanzjarji lis-settur finanzjarju.

Maltin, l-isfidi tal-ġurisdizzjoni “Il-kritika kostruttiva hija imMaltija nbidlu sew. Madanakollu, portanti, iżda hija daqstant ieħor Cushieri spjega kif dawn mhumi- importanti li din il-kritika tibqa’ ex sfidi li jħoss pajjiżna biss, “l-is- nazzjonali. Il-ħażin isir meta din fidi li għandna aħna huma sfidi li teskala u tieħu żvolta oħra fuq għandhom pajjiżi oħra Ewropej. livell Ewropew għaliex biha titIr-regolaturi kollha jixtiequ jgħol- penġa stampa li mhux neċessarlu l-livell ta’ superviżjoni u jsaħħu jament hija vera u din tagħmel l-istrutturi tagħhom, inkluża ħsara kbira lil Malta. Apparti

minn hekk, meta ċerti individwi jallegaw li l-MFSA mhux tagħmel xogħolha tajjeb, ikunu qed jinsultaw mhux lili imma lil dawk il-ħaddiema li ilhom snin twal jaħdmu b’dedikazzjoni u b’serjetà kbira għar-regolatur. Dan mhuwiex ġust.”

Cuschieri tenna li l-ġlieda kontra l-ħasil tal-flus hija ġlieda internazzjonali, iżda jħoss li s-sistema ta’ sorveljanza Ewropea għadha mhix robusta biżżejjed. Huwa fatt magħruf li diversi banek Ewropej, bħal dawk Olandiżi, Daniżi u Żvediżi, qed jaffaċċjaw allegazzjonijiet ta’ ħasil ta’ flus u dan qed iwassal biex jonqos b’mod drastiku l-valur tagħhom.

Eżempju ta’ dan huwa d-Danske Bank fid-Danimarka li malli ammetta l-irwol tiegħu fi skandlu tal-ħasil tal-flus lura fl-2016 spiċċa tilef nofs il-valur tiegħu.

Dan jixhed kif is-supervizjoni hija ġlieda Ewropea u mhux waħda Maltija, kif jippruvaw jagħtu x’jifmhu xi wħud.

tagħha, u permezz ta’ din il-viżjoni u ristrutturar intern ieħor li qed isir, qed naspira li l-MFSA tistabbilixxi ruħha bħala wieħed mir-regolaturi finanzjarji ewlenin fl-Ewropa. Għandna programm ambizzjuz iffukat fuq innovazzjoni, innovazzjoni fil-FinTech u r-RegTech, modernizzazzjoni tas-superviżjoni u żvilupp teknoloġiku.”

Joseph Cuschieri tenna kif l-aġenda riformattiva tal-MFSA tinkludi wkoll bidla sħiħa tal-istrutturi organizzattivi u tal-governanza tagħha bil-għan li l-Awtorità tilħaq l-isfidi tal-lum u t’għada b’mod iktar effettiv.

L-ewwel pass kien jirrikjedi ċaqliq f ’numru ta’ funzjonijiet u dipartimenti flimkien ma’ żieda ta’ funzjonijiet ġodda. Għal dan il-għan kienet introdotta skema ta’ rtirar volontarja li tat l-opportunità lil dawk il-persuni li ma xtaqux ikunu obbligati li jbiddlu n-natura tad-dipartiment jew ix-xogħol tagħhom, jirtiraw u jkunu kumpensati għas-snin ta’ lealtà u ħidma fi ħdan l-MFSA. Il-Kap Ristrutturar intern Eżekuttiv stqarr magħna li kienu “Ftit tal-ġimgħat ilu l-MF- 10 l-impjegati li għamlu użu minn SA nediet il-viżjoni strateġika din l-iskema, tlieta minnhom

membri tal-management.

Viżjoni għall-Futur L-Awtorità Maltija għas-Servizzi Finanzjarji nediet ukoll Dokument ta’ Konsultazzjoni li fih ippreżentat l-istrateġija dwar il-Fintech li hija msejsa fuq sitt pilastri strateġiċi. Uħud mill-elementi ewlenin tal-istrateġija jinkludu l-introduzzjoni ta’ Fintech Regulatory Sandbox u FinTech Innovavation Hub. Bla dubju, it-teknoloġija se tilgħab irwol ewlieni fil-pjanijiet ambizzjużi tal-MFSA. Cuschieri qal li “huwa kruċjali li awtorità bħall-MFSA jkollha l-aktar teknoloġija avvanzata biex tgħinha fil-missjoni tagħha li tkun regolatur ta’ livell għoli bħal regolaturi u istituzzjonijiet Ewropej. L-MFSA qed tikkommetti ruħha li dan l-investiment tagħmlu.”

Is-Sur Cuschieri temm jgħid li s-settur tas-servizzi finanzjarji għandu quddiemu futur eċitanti u l-MFSA qed tħares ’il quddiem biex tkompli taħdem mal-industrija, tipprovdilha ċ-ċertezza legali u regolatorja, u tkun ta’ suċċess f ’din ir-rivoluzzjoni teknoloġika.

08

10.03.2019

kullhadd.com

SFIDA, IŻDA MHUX XKIEL • NITKELLMU MA’ ĦAMES KANDIDATI B’DIŻABILITÀ LI JSOSTNU KIF ID-DIŻABILITÀ M’GĦANDHIEX TFIXKEL ĦIDMIETHOM...

Clifford Portelli

Gianluca Cutajar

Matthew Chetcuti

Matthew Giordmaina Għall-elezzjoni ta’ Mejju li ġej il-Partit Laburista għandu ħames kandidati b’diżabilità.

Però għalkemm din hi ħaġa li toffri ċerti sfidi, mhix ixxekkel ir-rieda tagħhom biex huma wkoll jikkontribwixxu għal-lokal li jgħixu fih. Imnebbħa mill-politika tal-Gvern favur l-inklużjoni din id-darba ħassew li huma wkoll għandhom jagħmlu l-pass u f ’kummenti mal-gazzetta KullĦadd urew kif il-ħsibijiet tagħhom dwar kif għandhom jaraw irraħal, aħjar imorru lil hinn mid-diżabilità.

Jitkellmu b’imħabba kbira fuq ir-raħal tagħhom. Clifford Portelli, li hu Assistant Manager u li se jikkontesta fuq il-lokalità ta’ Raħal Ġdid qalilna: “Jien il-lokal inħobbu, iżda nħobb iktar lin-nies. Speċjalment ngħin persuni fejn nista’ billi niffaċilita t-triq għal xi servizz fil-qasam soċjali. Raħal Ġdid huwa raħal ta’ storja li minn dejjem kien donnu ċ-ċentru fin-Nofsinhar tal-pajjiż.”

Gianluca Cutajar, bankier li qed jispeċjalizza fil-finanzi, qal li ż-Żurrieq jokkupa post speċjali f ’qalbu. “Għaliex apparti li jien Malti, iż-Żurrieq ikompli jsaħħaħ u jsebbaħ l-identità u l-karattru tagħna. Kburi li jiena miż-Żurrieq u nixtieq li nibqa’ ngħix f ’din il-lokalità.”

It-tnejn jisimhom Matthew u tnejn se jikkontestaw fuq ir-Rabat. Matthew Chetcuti u Matthew Giordmaina diġà kienu involvew ruħhom fil-politika permezz ta’ fergħat tal-Partit Laburista. Chetcuti jgħid li raħal twelidu tah ħafna u wasal iż-żmien li jagħtih xi ħaġa lura: “Ir-Rabat għalija jfisser kollox,

Jonathan Pace għax jiena mhux biss għext ir-Rabat, iżda wkoll trabbejt u kbirt hawn. Giordmaina jirrimarka kif ir-Rabat żamm l-istorja tiegħu, il-karattru Malti u jemmen li għad hemm xi jkun skopert.

Jonathan Pace jitkellem dwar kif iħares lejn Birżebbuġa bħala l-post li huwa leali lejh. U għalhekk ma setax jonqos li hu wkoll jersaq ’il quddiem biex jagħti l-kontribut tiegħu.

Realtà differenti Wieħed irid ikun realistiku u jinnota kif ċerti sfidi għal persuni b’diżabilità se jeżistu dejjem. Clifford Portelli, li għandu kwistjoni ta’ mobbiltà, isemmi kif ftit jista’ jħabbat bibien fejn kandidati oħra.

“L-isfidi tiegħi huma fejn jidħol door to door u l-finanzi għall-organizzazzjoni ta’ ċerti affarijiet,” jgħid Portelli.

Iżda, l-finanzi mhux sfida għal kulħadd? Però, Portelli jfakkar li fil-każ tiegħu jista’ jkun hemm ċerti bżonnijiet fil-ħajja li persuni hekk meqjusa normali ma jkollhomx.

Jelabora Gianluca Cutajar.

“Il-kampanja tiegħi kelli nibbażaha ħafna fuq il-midja soċjali peress li ż-żjarat fid-djar huma problema minħabba laċċessibilità. Barra minn hekk mhux faċli li tlaħħaq ma’ ħafna attivitajiet. Pereżempju fil-każ tiegħi biex immur f ’attività jew post, irrid insib lil xi ħadd biex iwassalni u jgħinni wkoll.

Imma xorta ma naqtax qalbi,” jgħid Cutajar b’ċerta determinazzjoni evidenti li dan mhux Tkompli f ’paġna 9 >>

09

10.03.2019

kullhadd.com

<< Tkompli minn paġna 8 se jfixklu milli jkompli jimbotta biex jagħti l-kontribut tiegħu.

Matthew Chetcuti ħaseb li l-isfidi setgħu kienu ikbar.

Il-Partit Laburista wrieh xorta oħra. “Kont ilni nikkunsidra jekk xi darba nikkontestax għall-Kunsill għal dawn l-aħħar 7 snin u jkolli nammetti li waħda mill-problemi li l-aktar kont naħseb fuqha kienet il-problema tad-diżabilità fiżika. Iżda, wara li ddeċidejt li ninvolvi ruħi fil-Partit Laburista, tgħallimt bosta affarijiet utli u b’hekk din il-problema tad-diżabilità naqset xi ftit,” jgħid Matthew Chetcuti li saħansitra jsemmi l-għajnuna li jsib min-nies.

“L-isfida prinċipali għalija matul din il-kampanja hija d-door to door, speċjalment ċerti djar bit-taraġ. Iżda, ikolli nammeti li kont naħseb li ser tkun aktar diffiċli għax għalkemm negħja, in-nies qed jgħinuni ħafna. Il-maġġoranza ta’ dawk li għandhom it-taraġ, tant japprezzaw li xorta tkun mort għandhom, li saħansitra jinżlu huma sabiex ikellmuni,” kompla jispjega Chetcuti.

Giordmaina għandu sfida tal-vista. Iżda, ma jħossx li dan qed ixekklu wisq. “Onestament għalkemm id-diżabilità twelidt biha, illum il-ġurnata ngħix biha b’mod li għalija huwa normali. Iva, forsi kultant meta niftakar li minħabba d-diżabilità, ma nistax insuq forsi ngħid bejni u bejn ruħi li hemm ċerta restrizzjoni. Però fir-rigward tal-kandidatura tiegħi qatt ma ħarist lejn id-diżabilità bħala xi forma ta’ ostaklu.

Anzi aktar ngħid li mmotivatni iktar għaliex minn dejjem xtaqt nara persuni b’diżabilità fil-Kunsill Lokali u saħansitra fil-Parlament, għaliex nemmen fil-kwalitajiet ta’ kull persuna.

Jiena nemmen li ladarba jkollok kemm il-politika kif ukoll il-lokal għal qalbek xejn m’għandu jżommok biex toffri xi ħaġa lillokal.”

Jonathan Pace li għandu sfida ta’ mobbiltà jgħid li din ma qatgħetlux qalbu għax laqa’ l-appell tal-Prim Ministru. Ifisser kif saħansitra qed isib metodi diversi biex xorta waħda jiltaqa’ man-nies kemm jista’ jkun possibbli.

Fil-Partit Laburista Il-ħames kandidati jispikkaw għall-mod kif meta titkellem magħhom il-ħsibijiet tagħhom imorru lil hinn mid-diżabilità. Qabel xejn, ilkoll jitkellmu b’mod ċar u maħsub dwar għaliex għażlu lill-Partit Laburista.

Matthew Chetcuti qal: “Jiena ilni attiv b’mod dirett fil-Partit Laburista għal dawn l-aħħar 6

snin. L-aktar ħaġa li dejjem apprezzajt u li minn dejjem ħeġġitni nkompli nħares ’il quddiem hija l-fatt li sħabi f ’dan l-istess partit u l-amministrazzjoni dejjem trattatni ta’ persuna normali bħall-oħrajn kollha u mhux ta’ miskin jew differenti.”

Gianluca Cutajar spjega kif il-Partit Laburista kien għażla konxja.

“Mingħajr ma ħadd impona xi forma ta’ opinjoni politika fuqi, sa minn età żgħira dejjem ħabbejt lill-Partit Laburista, u meta ddecidejt li nibda l-vjaġġ politiku tiegħi sibt il-bieb miftuħ,” qal Cutajar li wkoll tkellem dwar kif sab appoġġ kbir mill-Partit Laburista.

Matthew Giordmaina qal li l-Partit Laburista tah l-ispazju biex ikun jista’ jimraħ. “Ma ħaristx lejn id-diżabilità tiegħi però ħarist lejn dak li nista’ nagħti lill-partit u lill-pajjiż.

Kburi li waħda mill-ewwel attivitajiet li għamel il-partit għad-diżabilità kienet il-kampanja Empower Us li minnha rrealizzajt kemm il-partit verament jinterresah minn kull persuna. L-attitudni tal-Partit mhix it-tip ta’ attitudni li jaf kollox u li ma jagħti kas lil ħadd anzi hija bil-kontra fis-settur tad-diżabilità. Il-partit dejjem lest li jitgħallem mill-esperjenzi li aħna ngħaddu minnhom.

Huwa għalhekk li b’unur ngħid illi għandu numru sabiħ ta’ persuni b’diżabilità li qegħdin jikkontestaw dawn l-elezzjonijiet,” kompla jgħid il-kandidat Rabti.

Mhux diżabilità biss Matthew Giordmaina li hu gwida liċenzjat fissrilna kif fost is-suġġetti li jħossu komdu jitkellem dwaru huwa t-turiżmu: “Huwa suġġett li jiena nista’ nkun ta’ stoffa fih għaliex jiena persuna li ngħix fit-turiżmu, inħoss ukoll li l-istorja ta’ pajiżna hija fija u għalhekk jien komdu ħafna biex naqsam l-istorja ta’ pajjiżna ma’ sħabna l-barranin.

Mill-esperjenza li jiena ġbart matul is-sena nista’ ngħid ukoll li komdu ħafna nitkellem dwar l-ambjent ta’ madwarna fejn anke fost affarijiet oħra kont għamilt kors ta’ kif wieħed jaqra t-temp u s-sħab.”

Clifford Portelli għandu t-teknoloġija assistiva u ż-żfin għal qalbu ferm.

Fil-fatt Portelli għamel snin jiżfen u għalhekk ma kinitx sorpriża meta qal li waħda mill-affarijiet li jolqtuh fil-Kunsill ta’ Raħal Ġdid huwa l-fatt li dejjem ta importanza s-sehem talmara fis-soċjetà.

Kif mistenni, Gianluca Cutajar iqis l-oqsma tal-ekonomija u l-finanzi fost dawk li l-iktar li jinteressawh.

Matthew Chetcuti interes-

Kont ilni nikkunsidra jekk xi darba nikkontestax għall-Kunsill għal dawn l-aħħar 7 snin u jkolli nammetti li waħda mill-problemi li l-aktar kont naħseb fuqha kienet il-problema tad-diżabilità fiżika. Iżda, wara li ddeċidejt li ninvolvi ruħi fil-Partit Laburista, tgħallimt bosta affarijiet utli u b’hekk din il-problema tad-diżabilità naqset xi ftit

sat f ’bosta oqsma mid-drittijiet ċivili bħall-motor sports u d-drittijiet tal-konsumatur.

“Il-konsumatur li huwa wkoll iċ-ċittadin tal-lokalità. Nemmen li l-għan prinċipali tal-kunsilliera għandu jkun li jservi bħala ħolqa bejn ir-residenti u l-gvern ċentrali. Nemmen li l-esperjenza li ħadt matul it-tmien snin nisma’ l-ilmenti waqt il-ġurnata tax-xogħol tiegħi, flimkien mal-esperjenzi li għaddejt minnhom u għadni ngħaddi minnhom fi ħdan il-Partit La-

burista ser jgħinu nagħmel dak li verament nemmen fih,” qal Matthew Chetcuti.

Jonathan Pace għandu xewqa kbira għal affarijiet ġodda fil-lokalità. Mhux biss aċċessibbiltà iżda iktar kummerċ u inizjattivi innovattivi. “Għandna tim tajjeb ħafna ta’ kandidati,” qal Pace.

Diskussjoni twila ma’ dawn ilħames kandidati tħallik b’togħma tajba. Naturalment, għax jgħaddu minnha jifhmu sew x’inhi l-isfida tal-aċċessibbiltà

fl-irħula tagħna. Iżda, jispikkaw għall-mod kif ma jibqgħux hemm. Il-maġġoranza tagħhom huma attivi fis-suq tax-xogħol u għalhekk konxji sew ta’ dak li għaddej madwarhom fis-soċjetà. Dan ukoll iwassalhom biex bħal kulħadd ikollhom ukoll numru ta’ proposti u ideat ta’ kif il-Kunsilli Lokali jistgħu jkunu effettivi. Fil-fatt, l-iktar messaġġ li għafsu fuqu hu li l-interessi tagħhom imorru lil hinn minn dawk marbuta mad-diżabilità.

10

10.03.2019

kullhadd.com

BNIEDEM TA’ IDEAL GĦOLI • RIFLESSJONIJIET DWAR IN-NOMINA TA’ GEORGE VELLA BĦALA L-GĦAXAR PRESIDENT TAR-REPUBBLIKA TA’ MALTA

Mistħoqqa. Hija din il-kelma waħda li tiġbor ir-riflessjonijiet ta’ tliet persuni ta’ esperjenza meta mistoqsija dwar l-għażla ta’ George Vella bħala l-għaxar President tar-Repubblika ta’ Malta. Mitluba jikkummentaw b’mod liberu mill-gazzetta KullĦadd, il-Professur Carmen Sammut, il-Ġinekologu u Diplomatiku George Buttigieg u l-Imħallef Philip Sciberras it-tlieta kellhom kliem sabiħ x’jgħaddu dwar il-President tar-Repubblika li jmiss.

Lil Vella, Buttigieg jafu fil-professjoni medika. Fejn sa mill-bidu beda joħroġ ċar il-karattru ta’ Vella: “Lil Dr Vella nafu l-ewwel bħala tabib tal-familja li miegħu kont naqsam il-kura ta’ numru pazjenti tiegħu. Ġieli wkoll bagħatli pazjenti bi ħtieġa ta’ kura tal-maternità jew problemi ġinekoloġiċi. U dak iż-żmien bnejt stampa ċara ta’ George kemm minn impressjoni diretta u kemm minn dak li wieħed jiġbor mill-pazjenti komuni li kellna.

L-impressjoni kienet ta’ bniedem intensament rett u onest u raġel ta’ prinċipji li kien jagħmel dmiru bla qtugħ ta’ kantunieri. U wieħed iżid ukoll li ma kienx tabib li se jibża’ jgħid li għandu jgħid! Ma nimmaġinax li kien hemm min se jazzarda jitlob xi ċertifikat għallmard meta mhux mistħoqq għax ħoll xagħrek u ġib iż-żejt!”

L-Imħallef Sciberras jafu fil-politika. Għax bħalu l-Imħallef huwa wkoll Eks Deputat tal-Partit Laburista.

“Nafu fil-Partit u bħala Membru tal-Parlament bejn l-1979 u l-1987. Apprezzajt fih rieda qawwija li kompliet tikber u titqawwa maż-żmien, is-sens ta’ integrità fejn qatt ma rikbitu l-marda

tar-regħba u tal-kburija, il-ħeġġa tal-ġid għal għajru, ir-reqqa u s-siwi ta’ kliemu mingħajr tlaqliq jew tifħir żejjed dwaru nnifsu, t-tiswira ta’ mġiebtu anki jekk l-unuri qatt ma fittixhom. Fuq kollox,

it-tisħiħ tal-fehmiet sodi tiegħu,” qalilna l-Imħallef Sciberras.

Huma dawn fost il-karatteristiċi li jwasslu biex il-Professur Sammut tiddeskrivi din l-għażla bħala waħda mistħoqqa.

Lil Dr Vella nafu l-ewwel bħala tabib tal-familja li miegħu kont naqsam il-kura ta’ numru pazjenti tiegħu. Ġieli wkoll bagħatli pazjenti bi ħtieġa ta’ kura tal-maternità jew problemi ġinekoloġiċi. U dak iż-żmien bnejt stampa ċara ta’ George kemm minn impressjoni diretta u kemm minn dak li wieħed jiġbor mill-pazjenti komuni li kellna.

- Ġinekologu u Diplomatiku, George Buttigieg

“L-għażla tat-Tabib George Vella bħala l-għaxar President tar-Repubblika hija mill-aktar mistħoqqa u f ’waqtha. Hija għażla li kien hemm kunsens dwarha mal-Oppożizzjoni. Għalhekk hija għażla li tagħmel ġieħ lil pajjiż sħih,” qaltilna Carmen Sammut. Fuq l-istess linja tkellem George Buttigieg. Jgħid li għall-President nominat m’hemmx kuluri: “George Vella huwa bniedem ta’ statura politika non-partiġġjana bi kwalitajiet ta’ statemanship li se ġġib unur lil niesna. Naf personalment, kemm George Vella ma jħarisx lejn kuli politiċi partiġġjani li sfortunatament, hija s-saħta ta’ dil-gżira. Però jiena żgur li l-presidenza ta’ George Vella mhix se tkun magħrufa għal dak li ma jagħmilx ħażin imma għal dak li se jagħmel tajjeb. Il-kwalitajiet personali tiegħu, is-sapport ta’

mara bħal Miriam, il-viżjoni ġeopolitika u l-istatemanship ta’ dan ir-raġel huma ingredjenti li żgur se jagħtuna president li jixirqilna.”

Carmen Sammut tafu differenti.

Iżda, daqstant ieħor għandha esperjenza pożittiva tiegħu.

“Dan li ġej huwa bbażat fuq kif kont nosservah jaħdem bħala Parlamentari fiż-żmien li kont involuta fil-ġurnalizmu u mbagħad aktar mill-qrib meta serva ta’ Ministru tal-Affarijiet Barranin, li kkoinċida maż-żmien li jien kont immexxi d-Dipartiment tar-Relazzjonijiet Internazzjonali fl-Università. George Vella solidament jirrappreżenta t-tifsira tal-kliem “politiku għas-servizz tan-nies”.

Iddedika 40 sena minn ħajtu jservi fil-Parlament. Dan ifisser snin ta’ laqgħat man-nies, ħidma fil-Partit li fforma parti minnu, diskussjonijiet dwar policies,

11

10.03.2019

kullhadd.com

Nafu fil-Partit u bħala Membru tal-Parlament bejn l-1979 u l-1987. Apprezzajt fih rieda qawwija li kompliet tikber u titqawwa maż-żmien, is-sens ta’ integrità fejn qatt ma rikbitu l-marda tar-regħba u tal-kburija, ilħeġġa tal-ġid għal għajru, ir-reqqa u s-siwi ta’ kliemu mingħajr tlaqliq jew tifħir żejjed dwaru innifsu, t-tiswira ta’ mġiebtu anki jekk l-unuri qatt ma fittixhom. Fuq kollox, it-tisħiħ tal-fehmiet sodi tiegħu - Imħallef, Philip Sciberras

xogħol lejl u nhar. Matul dan iżżmien kollu serva wkoll ta’ tabib.

Impressjonawni l-kummenti taż-Żwieten din il-gimgħa, li lkoll semmew mill-ewwel is-sens qawwi ta’ dedikazzjoni tiegħu fil-prattika medika, fejn bla tlaqliq fakkru kemm qeda nies mingħajr ma għafsilhom il-but,” qaltilna l-Professur Sammut.

Dwar l-irwol tiegħu bħala Ministru għall-Affarijiet Barranin tkellem ukoll Buttigieg. “Iżjed riċenti, George kien il-ministru tiegħi meta jien kont ambaxxatur ta’ Malta għall-Vatikan u l-Ordni ta’ San Ġwann. Hawnhekk rajt li għemilu kien kompletament konsonanti ma’ George ittabib: serju, jaf xogħlu, determinat u ma jibża’ minn ħadd biex jgħid li għandu jgħid. Tgħallimt ħafna minnu speċjalment fuq il-problemi tal-Lvant Nofsani u l-Magreb. Naf li kien meqjus awtorità għax numru ta’ ambaxxaturi ta’ pajjiżi kbar kienu jagħmlu diversi laqgħat miegħu biex jaraw is-sitwazzjoni tal-mument,” kompla jispjegalna.

Titkellem dwar dan ukoll il-Professur Sammut, li żżid: “Sa minn snin qabel sar Ministru tal-Affarijiet Barranin, Dr Vella segwa mill-qrib il-politika barranija.

Bena bosta kuntatti internazzjonali. Għandu għarfien profond ta’ sitwazzjonijiet kumplessi fir-reġjun tagħna. F’dan il-qasam igawdi r-rispett ta’ bosta u fir-rwol tiegħu nemmen li jista’ jgħin biex jinfetħu opportunitajiet ġodda għal pajjiżna. Għandu wkoll għal qalbu lill-Maltin

ta’ barra; id-dijaspora Maltija f ’pajjiżi bħall-Awstralja, il-Kanada, l-Istati Uniti, ir-Renju Unit u issa anke bosta Maltin oħrajn li aktar riċenti fl-istorja ta’ pajjiżna marru jgħixu fi Brussell u saħansitra f ’Dubai.”

Iżda, iddur fejn iddur dejjem terġa’ titfaċċa l-kelma integrità.”

“George Vella huwa integru.

Għax subgħajh dritt, rajt qalbu ġenwinament tingħafas meta ħaddieħor żgarra. Għax iħobb il-politika għas-servizz tan-nies rajtu mweġġa’ meta kien hemm min ħammiġha. Integru wkoll għaliex, mingħajr ma jispara bl-addoċċ, ma jibżax juri l-fehmiet tiegħu. Għandu prinċipji li tista’ ma taqbilx magħhom, imma tirrispetta l-fehmiet tiegħu għaliex ġejjin minn spirtu ġenwin u li huma msejsa fuq it-traġitt ta’ ħajtu. Kull meta ma jaqbilx, il-veduti tiegħu jwassalhom mill-qalb u bis-saħħa,” tgħid Carmen Sammut.

Seta’ jirrakkonta dan ukoll l-Imħallef Sciberras. “Ċertament li f ’din il-mixja politika tiegħu għenitu l-ħidma u l-esperjenza tiegħu ta’ tabib (fejn kien ta’ faraġ għall-marid) u l-kuntatt kontinwu man-nies minn kull fergħa tas-soċjetà. Huwa ta’ gieħ kbir għalija li miegħi dejjem wera simpatija u ħbiberija bla tarf. Ma għandi l-ebda dubju li bil-qawwa tal-ideal għoli li dejjem ħaddan ikun ħresident eżemplari u ta’ ħila li jagħmel gieħ lil pajjiżna, sew lokalment kif ukoll barra minn xtutna. Ma setgħetx tkun għażla aktar mistħoqqa,” qal Sci-

berras.

Iżda l-President il-ġdid mhux xogħol biss. Buttigieg jirrakkonta kif xi ċajta jħobbha wkoll.

“Imbagħad kellu n-naħa umana. Meta konna nkunu flimkien fis-safar, kont nieħu pjaċir kbir.

George u Miriam huma magħqudin ħafna u t-tnejn li huma daħqa ma jitilfuhiex. Ma kienx imnieħru mxammar għax il-ministru,” qalilna Buttigieg.

Carmen Sammut issemmi l-aspett tal-familja: “Dejjem ammirajt fih l-imħabba għall-familja.

F’dawn is-snin kollha li ddedika għall-politika, kien miżżewweġ lis-Sinjura Miriam. Flimkien rabbew familja mdaqqsa u ċertament li hija mill-aktar addattata u ppreparata għal dan ir-rwol formali. Minn qalbi nawguralhom il-ħidma t-tajba fis-snin li ġejjin li ċerta li se tkun imnebbħa mill-imħabba ta’ din il-koppja għal pajjiżna.”

It-Tabib Vella llum jgħodd iktar minn 70 sena, iżda dwar dan Buttigieg għandu wkoll ħsieb ċar ħafna. Jitkellem dwar kif pajjiżna ma jistax jitlef persuni ta’ dan it-tip. “Bniedem tal-kwalitajiet ta’ Vella, sakemm irid u jiflaħ, tħallih jagħti lill-pajjiż dak li hu kapaċi jagħti. Nispera biss li bħala president, jagħraf jikkontrolla x-xogħol biex ma tbatix saħħtu għax din mhix kariga tal-pożi imma titlob bosta sagrifiċċji u sforzi fiżiċi. Nispera li martu Miriam, mara tal-istess kalibru ta’ żewġha, tfakkru ta’ spiss f ’dan,” temm jgħidilna l-kollega tat-tabib li llum hu president nominat.

L-għażla tat-Tabib George Vella bħala l-għaxar President tar-Repubblika hija mill-aktar mistħoqqa u f’waqtha. Hija għażla li kien hemm kunsens dwarha mal-Oppożizzjoni. Għalhekk hija għażla li tagħmel ġieħ lil pajjiż sħih - Professur, Carmen Sammut

FATTI KURJUŻI DWAR IL-PRESIDENT IL-ĠDID Twieled: 24 ta’ April 1942 Edukazzjoni Primarja: Iż-Żejtun Kien President tal-Istudenti tal-Mediċina.

Gradwa bħala tabib fis-sena tal-Indipendenza.

Għal numru ta’ snin kien tabib tat-Tarzna.

Elett fil-Parlament fl-1978 bil-by-election.

M’aċċetax li jsir Mexxej tal-Partit Laburista fl-1992.

Membru tal-Konvenzjoni dwar il-Futur tal-Ewropa.

Kien onorat minn diversi pajjiżi.

Kumpann fl-Ordni Nazzjonali tal-Meritu.

Għandu tliet ulied u seba’ neputijiet.

Iħobb il-filatelija u jsib xi bargain tajjeb fl-antikità.

12

10.03.2019

kullhadd.com

ŻDIEDU B’545 IN-NISA F’POŻIZZJONIJIET GĦOLJA FIS-SERVIZZ PUBBLIKU F’dawn l-aħħar 10 snin in-numru ta’ nisa f ’pożizzjoni ta’ teħid ta’ deċiżjonijiet fil-grad ta’ Prinċipal jew ’il fuq fis-Servizz Pubbliku żdied b’545. Fil-fatt, filwaqt li fis-sena 2008 f ’dawn il-pożizzjonijiet kien hemm 4,900 mara, illum hemm 5,445.

F’pożizzjonijiet għolja tasServizz Pubbliku, minn skala 1 sa skala 5, waqt li llum hemm 426 mara, fis-sena 2008 kien hemm 195.

Dan it-tagħrif jirriżulta minn tweġiba parlamentari li ta filjiem li għaddew id-Deputat Prim Ministru u Ministru għasSaħħa Chris Fearne għal mistoqsija parlamentari min-naħa tal-Oppożizzjoni.

Fit-tweġiba tiegħu d-Deputat Prim Ministru speċifika li għal dawk li huma l-entitajiet li jaqgħu taħt id-dekasteru tal-Uffiċċju tad-Deputat Prim Ministru u Ministru għasSaħħa llum hemm 36 mara f ’pożizzjoni ta’ teħid ta’ deċiżjonijiet fil-grad ta’ Prinċipal jew ’il fuq, meta fis-sena 2008 kien hemm 15.

Mistoqsi minn dan il-ġurnal jekk bħala Deputat Prim Ministru jħossux sodisfatt b’ċifri bħal dawn, wieġeb li “ma nistax ngħid li m’iniex kuntent imma lanqas nista’ ngħid li jien sodisfatt kompletament. La jien u lanqas il-Partit Laburista, tant li minkejja l-avvanzi li għamilna f ’dan il-qasam fl-ewwel leġiżlatura tagħna, mis-sena 2013 sas-sena 2017, fil-Programm Elettorali għall-Elezzjoni Ġenerali tas-sena 2017 speċifikajna fuq il-bżonn ta’ aktar ugwaljanza.”

Huwa rreferiena għall-Programm Elettorali tal-Partit Laburista li jgħid speċifikament li l-kunċett ta’ paga indaqs għal xogħol indaqs għandu wkoll jassigura u jsaħħaħ l-impenn li ma ssir ebda diskriminazzjoni fuq il-post tax-xogħol abbażi ta’ sess. Dan diġà huwa garantit legalment, anke fil-Kostituzzjoni, iżda jeħtieġ li jkun assigurat aktar li dan qiegħed jitwettaq fil-prattika mingħajr eċċezzjonijiet.

Il-Programm Elettorali kien jistqarr ukoll li minkejja li l-parteċipazzjoni tan-nisa filħajja pubblika żdiedet, ir-rata taż-żieda xorta għadha relattivament baxxa. Kien ġie mwiegħed li Gvern Laburista jkun impenjat li jagħmel dak kollu possibbli biex in-nisa jingħataw aktar opportunita-

jiet u għalhekk jiġi assigurat li f ’dak li għandu x’jaqsam ma’ ħatriet pubbliċi, il-bordijiet ta’ entitajiet maġġuri għandhom ikunu komposti minn minimu ta’ 40% tas-sess l-inqas rappreżentat.

“Il-Programm Elettorali jitkellem pjuttost għall-futur, almenu għal leġiżlatura, imma ma nistgħux ninsew x’għamel Partit Laburista fil-Gvern fissnin l-imgħoddija u li serva ta’ bażi biex il-mara tingħata l-post li wara kollox ġustament jixirqilha. Tista’ pereżempju tinsa illi li ma kienx għal Gvern Laburista l-mara lanqas dritt tivvota ma kellha? Tista’ tinsa li l-mara f ’impjieg mal-Gvern kien ikollha tirriżenja malli tiżżewweġ? Tista’ tinsa li ferm aktar riċenti Gvern Laburista ħoloq ambjenti fuq il-postijiet tax-xogħol? Biex il-mara tkun tista’ toħroġ taħdem filwaqt li tlaħħaq mal-impenji tal-familja, bħalma huma ċ-childcare b’xejn u dawk li jissejħu family friendly measures bħal ġimgħa ta’ xogħol imnaqqsa u xogħol li jista’ jsir mid-dar,” żied jgħid id-Deputat Prim Ministru.

F’pożizzjonijiet għolja tas-Servizz Pubbliku, minn skala 1 sa skala 5, waqt li llum hemm 426 mara, fis-sena 2008 kien hemm 195

13

10.03.2019

kullhadd.com

IL-GVERN JIDĦOL GĦAR-RESIDENTI TA’ SAN PAWL IL-BAĦAR UKOLL • IL-KUNSILL TA’ SAN PAWL MEDHI FIL-ĠLIED, IBATU T-TOROQ

Ir-residenti ta’ San Pawl ilBaħar u Buġibba, li ilhom żmien jilmentaw minħabba s-sitwazzjoni tat-toroq bdew jieħdu n-nifs grazzi għall-proġett talGvern f ’dan is-settur. Ftit taljiem ilu beda jingħata l-asfalt fl-ewwel parti ta’ Triq it-Turisti, min-naħa tax-xatt tal-Qawra sa ħdejn il-venda tal-karozzi tal-linja f ’Buġibba.

Din hija waħda mill-iżjed toroq prinċipali u li tara attività fost l-ewwel 120 triq residenzjali li Infrastructure Malta se tkun qed tibni mill-ġdid din is-sena. L-aħħar li kienu saru xogħlijiet simili fiha kien 22 sena ilu, fl-1997.

Triq it-Turisti, li hija twila madwar kilometru u nofs, tinsab fil-qalba ta’ din iż-żo-

il-Ministru Ian Borg fakkar illi l-pjan jinkludi aktar investiment f’toroq oħra f’San Pawl il-Baħar li wkoll tħallew fi stat ħażin għal ħafna snin

na turistika tant li tibda minn ħdejn il-lukandi ewlenin li hemm max-xatt tal-Qawra u tibqa’ sejra sax-xaqliba l-oħra fejn hemm il-Knisja parrokkjali. Minbarra li hija waħda residenzjali, f ’din it-triq hemm għadd ġmielu ta’ postijiet t’ak-

komodazzjoni għat-turisti, restoranti, ħwienet u diversi stabbilimenti oħrajn.

Minħabba l-istat ħażin li tħalliet fih għal dawn is-snin kollha, hemm partijiet fejn it-triq kienet bdiet saħansitra ċċedi. Għaldaqstant, qed

jerġgħu jsirulha pedamenti aktar b’saħħithom, jiġu mgħoddijin servizzi ġodda għad-distribuzzjoni tal-ilma taħt l-art u jissewwew il-bankni, qabel ma terġa’ tinbena u jsirilha wiċċ ġdid bl-asfalt.

Tagħrif li ksibna minn Infrastructure Malta jirriżulta li wara li tkun lesta l-parti li diġà ntemmu dawn ix-xogħlijiet fiha u qed tiġi asfaltata din ilġimgħa, ix-xogħol se jkompli fil-ġimgħat li ġejjin tul il-kumplament ta’ Triq it-Turisti sat-tarf l-ieħor tagħha, ħdejn

il-Knisja. F’kummenti malgazzetta KullĦadd il-Ministru Ian Borg fakkar illi l-pjan jinkludi aktar investiment f ’toroq oħra f ’San Pawl il-Baħar li wkoll tħallew fi stat ħażin għal ħafna snin. Kienet din il-gazzetta li fl-aħħar ġimgħat irrapportat dwar l-istat ħażin li qiegħda fih il-lokalità ta’ San Pawl il-Baħar f ’dawk li huma toroq. Bil-Kunsill Lokali mhux biss ma kienx qed jagħmel toroq ġodda, iżda l-anqas il-manutenzjoni li hi mistennija minnu.

14

10.03.2019

kullhadd.com

Ħinijiet tal-Ftuħ: Mit-Tnejn sal-Ġimgħa 9:00pm – 5:00pm, Is-Sibt u

Din il-wirja fil-Parlament Malti titfa’ dawl fuq il-mixja tal-mara Maltija fil-politika. Bir-ritratti u d-dokumenti uniċi li qed ikunu esibiti, jidher li din il-mixja ma kinitx dejjem waħda naturali, anzi saru bosta sforzi biex il-mara tingħata d-dritt tal-vot u wara sabiex tkun tista’ tikkontesta. Fuq kollox din il-wirja fiha sinifikat għaliex qiegħda ssir proprju fis-sena fejn il-Gvern se jkun qiegħed jippreżenta riforma u jipproponi numru ta’ miżuri pożittivi li permezz tagħhom nemmnu li se nagħmlu d-differenza. Fuq kollox, irridu niftakru li bħala pajjiż fix-xena internazzjonali, intrabatna li sas-sena 2030, pajjiżna jkun wasal f ’sitwazzjoni fejn fil-Parlament Malti nofs il-membri parlamentari eletti jkunu nisa u rġiel.

Julia Farrugia – Segretarju Parlamentari

Dawn huma l-istruzzjonijiet mibgħuta lill-Pulizija għall-vot tan-nisa.

L-ewwel abbozz miktub bl-idejn tal-istituzzjonijiet sabiex jiġu rreġistrati n-nisa kolha eliġibbli lura f ’Jannar tal-1947.

TAL-M FIL-POL

Il-proposti ta’ Leopoldo Vizzari de Sannazaro. Filwaqt li kien qed jidħol il-vot tal-mara barra minn xtutna, ried li l-mara Maltija tingħata dan id-dritt ukoll.

L-għajtiet favur l-ugwaljanza fil-bidu tas-seklu 20.

Din hija l-evidenza ta’ petizzjoni lill-Kummissjoni Rjali fl-1931. L-għajta bikrija li ngħatat il-ġenb iżda pass għall-għajta favur l-ugwaljanza b’428 firma favur il-mara.

IL-M

Is-sena 2019 għandha tkun sena storika li fiha f ’Malta jiġu diskussi għall-ewwel darba riformi li jintroduċu miżuri pożittivi li bihom in-nisa jiksbu rappreżentanza aħjar fil-Parlament. F’aktar minn 70 sena ta’ storja r-rappreżentanza tan-nisa kienet tvarja bejn 10% u 14% tal-parlamentari. Bil-proposti ppreżentati, jekk jiġu implimentati fl-elezzjoni tal-2022, l-għadd ta’ parlamentari nisa jistgħu jitilgħu sa waħda minn kull erbgħa.

It-trajettorja storika li wasslitna għas-sovranità ta’ pajjiżna u għall-iżvilupp tal-pajjiż fis-snin ta’ wara l-Indipendenza kultant tinsa s-sehem tal-mara. Din l-esibizzjoni tisfida din l-amnesija kollettiva u tfakkarna f ’dak li seħħ biex wasalna għall-5 ta’ Settembru 1947 meta l-Gżejjer Maltin ingħataw il-Kostituzzjoni MacMichael, li permezz tagħha l-Maltin reġgħu kisbu gvern rappreżentattiv, u aktar minn hekk, in-nisa kisbu d-dritt tal-vot u li għall-ewwel darba joħorġu bħala kandidati.

It-talba għal vot wieħed għal kulħadd (universal suffrage) kienet tressqet quddiem l-Assemblea Nazzjonali, li tlaqqgħet wara l-Gwerra biex tfassal Kostituzzjoni ġdida.

Fl-Assemblea kienu rappreżentati l-Korpi Kostitwiti kollha li kienu rikonoxxuti mill-Gvern Imperjali.

Il-proposta biex in-nisa u l-irġiel kollha jkollhom vot wieħed ġiet l-ewwel mill-kamp trejdjunjinistiku li tkattar u ssaħħaħ wara t-Tieni Gwerra. Kienet il-General Workers Union li poġġiet il-vot universali fuq l-aġenda tal-Assemblea Nazzjonali. Id-Delegati Laburisti Ġuzè Cassar u Turu Colombo mbagħad ressqu mozzjoni biex Josephine Burns Debono u Hélène Buhagiar, f ’isem il-Women of Malta Association, jiksbu posthom fl-Assem-

15

10.03.2019

kullhadd.com

u l-Ħadd 9:00am – 12:30pm. Post: Parlament ta’ Malta. Dħul b’xejn.

MIXJA

MARA LITIKA blea, flimkien ma’ Mabel Strickland li kisbet postha minħabba r-rwol tagħha fil-ġurnaliżmu.

Kien il-Mexxej Laburista Pawlu Boffa li ressaq mozzjoni li kull persuna għandha jkollha vot wieħed biss u biex kemm l-irġiel kif ukoll n-nisa jgawdu dan id-dritt. L-Assemblea dlonk aċċettat vot wieħed għall-irġiel kollha ta’ 21 sena jew aktar, iżda d-diskussjoni dwar ilvot tan-nisa ma kinitx taqbida faċli u d-diskussjoni mhux dejjem kienet feliċi. Kien hemm oppożizzjoni qawwija mill-Knisja, fiż-żmien meta kienet forza kulturali u politika tremenda. Fiż-żmien meta ġie approvat il-vot għall-mara, il-Mexxej Nazzjonalista Nerik Mizzi kien għadu internat iżda meta, ftit jiem wara li ttieħdet id-deċiżjoni wasal lura Malta, wera li kien favur is-suffraġju tan-nisa. Bejn il-25 u s-27 t’Ottubru 1947 saret elezzjoni storika li fiha kkontestaw żewġ kandidati nisa, Hélène Buhagiar u Agatha Barbara. Barbara kienet l-unika waħda li telgħet u minn hemm bdiet il-karriera straordinarja tagħha.

Għal ħafna snin ma stajniex negħlbu l-ostakli kulturali, soċjali u strutturali li donnhom għadhom qegħdin ibarru lin-nisa mill-ħajja pubblika. Għal ħafna snin bqajna mwaħħlin fejn konna 72 sena ilu tant li r-rappreżentanza Parlamentari femminili hija fost l-aktar baxxa fl-Ewropa u fid-dinja kollha.

Ma nistgħux nibqgħu nistennew li l-avvanz tal-mara fil-politika jsir bi proċess naturali, l-aktar peress li għadna ’l bogħod mill-critical mass neċessarja. Ladarba għarafna li kienet meħtieġa azzjoni, issa kulħadd għandu jiġbed ħabel wieħed ħalli nilħqu miri ġodda sabiex il-partiti jkunu fuq in-naħa t-tajba tal-istorja.

Din il-wirja hi frott riċerka intensiva li ilha għaddejja għal dawn l-aħħar sentejn u b’iktar intensità f ’dawn l-aħħar xhur. F’din il-wirja qegħdin jiġu esibiti mhux biss ritratti uniċi iżda wkoll dokumenti rari li possibilment qed jiġu esibiti għall-ewwel darba, bħall-proposta favur il-vot tal-mara minn Leopoldo Vizzari de Sannazaro fl-1919. Qed jiġu esibiti wkoll oġġetti personali ta’ Agatha Barbara. Permezz ta’ din il-wirja mhux biss qed infakkru dak li seħħ, iżda, iktar minn hekk nistgħu nifhmu, nagħrfu u fuq kollox naprezzaw l-isforz xejn żgħir li għamlu ta’ qabilna. Nirrealizzaw kemm dawk in-nisa li kellhom l-opportunità u ċ-ċans, kienu lesti, akkost ta’ kollox jaħdmu għall-bidla. Din il-wirja setgħet tittella’ wkoll bl-għajnuna u bil-kollaborazzjoni tal-Professur Carmen Sammut.

Nadia Abdilla - Kuratriċi

Numru ta’ oġġetti oriġinali tal-Eks President ta’ Malta Agatha Barbara

Il-ġurament tal-ħatra ta’ Agatha Barbara

Il-libsa tar-ritratt uffiċjali ta’ Agatha Barbara bħala President tar-Repubblika ta’ Malta

16

10.03.2019

kullhadd.com

IS-SOLIDARJETÀ FEJN HI?

Marlene Mizzi Membru Parlamentari Ewropew

Ma tantx nasal biex inlum lil min jgħid li ma jistax jifhem kif il-kwistjoni tal-migrazzjoni ħolqot daqstant diżgwid fost il-pajjiżi membri tal-Unjoni Ewropea, diżgwid li kompla jikber wara li l-Italja kellha l-aħħar elezzjonijiet u ngħataw saħħa sostanzjalment kbira politiċi bħal Matteo Salvini.

Qegħdin naraw ukoll pjuttost jiffjorixxi l-Lemin Estrem f ’diversi pajjiżi Ewropej. Dan kollu huwa msejjes fuq il-kwistjoni tal-migrazzjoni.

Tħossok ma tistax tifhem sitwazzjoni bħal din meta tqis li l-għan ewlieni tal-Unjoni Ewropea huwa li tippromwovi

d-demokrazija, l-għaqda, l-integrazzjoni u l-koperazzjoni bejn il-pajjiżi membri. U allura waħedha toħroġ il-mistoqsija: għaliex daqstant nuqqas ta’ qbil bejn ilpajjiżi membri dwar il-problema tal-migrazzjoni?

Huwa stat ta’ fatt, u fl-opinjoni ta’ ħafna żball kardinali fi ħdan l-Unjoni Ewropea, li l-problema tal-migrazzjoni damet ħafna ma ngħatat l-importanza li jixirqilha, għax il-pajjiżi l-kbar kienu għadhom ma ntlaqtux minn din il-problema. Aħna, bħala Maltin, nafu aktar minn biżżejjed kemm batejna minn din l-attitudni. Nafu biżżejjed li t-tendenza fi ħdan l-Unjoni Ewropea kienet li l-problema kienet waħda Mediterranja u allura huma l-pajjiżi Mediterranji li għandhom isolvuha bejniethom, anke jekk dawn jiffurmaw parti mill-Unjoni Ewropea kif jagħmlu Malta, l-Italja, Franza, il-Greċja u Ċipru.

L-istorja bdiet tieħu dimensjoni differenti minn meta faqqgħet il-gwerra ċivili fis-Sirja fis-sena 2011. Apparti li tilfu ħajjithom aktar minn nofs miljun ruħ, u parti mill-pajjiż hija litteralment meqruda, miljuni ta’ Sirjani bdew

jaħarbu mill-pajjiż u wasslu għal dik li hija l-akbar kriżi ta’ refuġjati mit-Tieni Gwerra Dinjija ’l hawn.

Dawn sabu l-ewwel kenn tagħhom fit-Turkija, fil-Libanu u fil-Ġordan, ovvjament l-eqreb pajjiżi għalihom. Meta lejn is-sena 2015 deher li dan ma kienx se jibqa’ possibbli bdew iħarsu aktar lejn l-Ewropa. Mas-Sirjani baqgħu jiżdiedu eluf kbar ta’ nies minn pajjiżi Afrikani u anke Ażjatiċi. Kien hawn li bħal donnu l-Unjoni Ewropea nġiebet f ’sensiha biex taffaċċja r-realtà. Kien hawn li ġie rrealizzat li dak li kienu ilhom iħambqu għalih pajjiżi bħal Malta kien kollu ġustifikat. Malli bdew jidhru r-refuġjati fit-toroq tal-bliet Ewropej, il-mexxejja tal-Unjoni Ewropea nġiebu f ’sensihom.

Sadattant konna qegħdin naraw kif bdew jirreaġixxu pajjiżi bħall-Ungerija. Bdejna naraw mill-ġdid telgħin il-fruntieri.

Fl-istess ħin li kien għaddej dan kollu bdiet tinħass sewwa l-kriżi umanitarja. L-Unjoni Ewropea ma setgħetx tibqa’ indifferenti. Ma setgħetx tkompli tinjora l-pożizzjoni li bdew jagħmlu diversi pajjiżi membri tagħha, fost-

hom u b’mod partikolari Malta.

F’Settembru tas-sena 2015 l-Unjoni Ewropea approvat pjan li permezz tiegħu 120,000 refuġjat li kien irnexxielhom jaslu l-Greċja, l-Italja u l-Ungerija kellhom jitferrxu mal-pajjiżi membri kollha tal-Unjoni Ewropea, il-famuż pjan tal-kwoti bbażat fuq is-saħħa ekonomika, il-popolazzjoni u n-numru ta’ nies bla xogħol f ’kull pajjiż membru. Pjan li ma ġiex aċċettat mill-grupp ta’ erba’ pajjiżi fl-Ewropa Centrali magħruf bħala l-Visegrad Group iffurmat mir-Repubblika Ċeka, mill-Ungerija, mill-Polonja u miss-Slovakkja.

Il-pjan tal-kwoti kellu jkun esegwit sas-sena 2017, imma dan ma seħħx b’riżultat tal-fatt li l-pajjiżi tal-Visegrad ma qablux miegħu kif ukoll il-mod kajman li bih beda jiġi implimentat fost il-pajjiżi li qablu miegħu. Dan wassal biex f ’Marzu 2016 l-Unjoni Ewropea daħlet fi ftehim mat-Turkija, pajjiż li kien ilu snin twal jitkarrab biex jissieħeb fl-Unjoni Ewropea u qatt ma ġie aċċettat, biex din tieħu aktar refuġjati Sirjani, ftehim li kien ifisser li t-Turkija tingħata tliet biljun ewro biex tkun tista’

tkopri l-problema tar-refuġjati.

Madanakollu, is-sitwazzjoni ftit li xejn tjiebet, jekk ma marretx għall-agħar ukoll. Wieħed x’aktarx jifhem li l-Unjoni Ewropea tieħu passi kontra l-pajjiżi tal-Visegrad għax dawn irrifjutaw il-prinċipju tal-kwoti, imma għandu jingħad ukoll li l-maġġoranza tal-pajjiżi li aċċettaw dan il-prinċipju u wiegħdu li se jimxu miegħu, għadhom ma għamlux dak kollu li qalu li se jagħmlu.

Fl-isfond ta’ dan kollu joħroġ ċar is-suċċess li wettqet Malta permezz tal-Prim Ministru tagħha Joseph Muscat meta f ’aktar minn okkażjoni waħda rnexxielha ssib soluzzjoni aċċettabbli għal kulħadd biex mijiet ta’ refuġjati li spiċċaw Malta intortament ikunu rilokati f ’diversi pajjiżi fl-Ewropa. Ma kinetx xi ħaġa faċli, tant li għandu jingħad li mhux il-pajjiżi kollha membri tal-Unjoni Ewropea wieġbu għas-sejħa ta’ Malta.

Sfortunatament dak li l-aktar joħroġ ċar minn din is-sitwazzjoni huwa li jinħass sewwa n-nuqqas ta’ solidarjetà bejn il-pajjiżi tal-Punent tal-Ewropa u dawk fiċ-ċentru u fil-Lvant tal-kontinent. U din hija ħasra.

L-ISTAMPA REALI TA’ KIF QED JGĦIXU N-NIES

Marija Sara Vella Kandidata għall-Kunsill Lokali fil-Gudja

Fil-ftit xhur li issa ili niltaqa’ mannies li jgħixu fir-raħal tagħna tal-Gudja, fejn ħa nkun qed nikkontesta l-elezzjoni għall-Kunsill Lokali, irrealizzajt kemm il-kuntatt dirett maċ-ċittadini tagħna huwa l-aqwa mezz biex tkun taf x’inhuma l-aspirazzjonijiet tagħhom biex ikollhom ħajja aħjar fir-raħal fejn jgħixu u fuq kollox, fil-familja tagħhom.

Meta tiltaqa’ man-nies tinduna kemm fil-politika hawn min jgħix f ’dinja surreali fejn b’kulma jgħid fil-pubbliku, jagħmel minn kollox biex ipinġi sitwazzjoni li fir-realtà ma teżistix. Forsi huwa għalhekk li l-poplu qiegħed kulma jmur jitbiegħed mill-partit fl-Oppożizzjoni, għaliex mhuwiex iħossu qrib dak li qegħdin kontinwament itambru fuq il-qagħda soċjali tal-

Maltin u l-Għawdxin. Ħadd ma jista’ jiċħad li għandna fil-pajjiż bosta persuni vulnerabbli jew li qed jgħixu f ’riskju ta’ faqar li l-Gvern Ċentrali u sa ċertu punt anke l-Kunsilli Lokali għandhom jagħmlu dak kollu li jistgħu biex jgħinu lil din il-faxxa tas-soċjetà. Dawn in-nies niltaqgħu magħhom u, fejn inkunu nistgħu, ngħinuhom mill-aħjar li nistgħu.

Imma ħadd ma jista’ jiċħad lanqas li fil-maġġoranza l-kbira tal-poplu Malti, ħafna jħossu li l-qagħda tagħhom fl-aħħar sitt snin tjiebet sew tant li qed iħossu li qed jgħixu aħjar. Ma nistgħux ma nsemmux kif il-Gvern Laburista, sena wara sena, beda jtejjeb il-qagħda tal-pensjonanti tagħna billi beda jagħtihom żieda fil-paga li dejjem tkun aħjar minn dik mogħtija għall-għoli tal-ħajja.

Infakkru li l-pensjonijiet kienu ilhom iffriżati għal 25 sena sħaħ u wara pressjoni kbira mill-Oppożizzjoni Laburista ta’ qabel l-2013, il-Gvern Nazzjonalista ta’ dak iż-żmien kien iċċaqlaq u beda jagħti żieda għall-għoli tal-ħajja daqs dawk li jieħdu l-ħaddiema, u mhux żewġ terzi kif kien isir qabel.

Iżda l-Gvern Laburista ta’ wara l-2013 ma waqafx hawn. Barra ż-żieda sħiħa għall-għoli tal-ħajja

beda jagħti żidiet addizzjonali għal dik li jieħdu l-ħaddiema u b’hekk tejjibna l-qagħda ta’ eluf ta’ pensjonanti Maltin u Għawdxin. Mhux hekk biss, imma l-Gvern kompla saħħaħ il-qasam tassaħħa għall-anzjani u għall-poplu kollu inġenerali billi raħħas il-prezzijiet ta’ mijiet ta’ mediċini, kabbar il-lista tal-mediċini li jistgħu jinkisbu b’xejn, beda jwassal il-mediċini fid-djar tal-anzjani tagħna, naqqas drastikament il-waiting lists fl-isptarijiet tagħna, u bosta miżuri oħra favur l-anzjani. Huwa għalhekk li meta tiltaqa’ wiċċ imbwiċċ mal-anzjani fid-djar tagħhom juruk li qegħdin iħossu li qed jgħixu aħjar.

Ma jistax jingħad mod ieħor għal eluf ta’ familji oħrajn li għadhom qed irabbu l-ulied jew li kibru ftit fl-età u għandhom uliedhom żgħażagħ li jew għadhom jistudjaw, jew għadhom kif qabdu jaħdmu. Jistqarru li d-diversi għajnuniet u benefiċċji mogħtija mill-Gvern Laburista, f ’baġit wara l-ieħor, kollha qed jikkontribwixxu biex il-livell talħajja tagħhom ikompli jitjieb sena wara sena.

Niltaqa’ ma’ familji u jgħidulek x’differenza għamlet f ’ħajjithom il-miżura taċ-childcare b’xejn għal kulħadd, miżura li hija tassew l-għira tal-pajjiżi Ewropej kollha

li meta ssiefer u ssemmiha, jistaqsu kif jista’ jkun li din il-miżura sseħħ. Isemmulna n-nies x’differenza qed tagħmel fil-ħajja tal-familji tagħna l-miżura tat-trasport pubbliku b’xejn għażżgħażagħ kollha taħt l-20 sena u anke żgħażagħ oħra akbar minn hekk imma li jkunu għadhom qed jistudjaw. Anke d-differenza fil-mod kif minn sena għall-oħra jiżdiedu l-istipendji tal-istudenti tagħna bi pro rata mal-għoli talħajja tgħin lill-familja tagħna. Inżid ukoll kemm kienet f ’waqtha l-miżura ta’ ħelsien mit-taxxa lillfirst time buyers, u dan l-aħħar ukoll l-iffrankar ta’ taxxa lil second time buyers, miżura li kompliet tħalli aktar flus fi bwiet iżżgħażagħ Maltin u Għawdxin.

Jgħidulna l-familji żgħażagħ x’differenza ġabitilhom f ’ħajjithom il-miżura tat-trasport tal-istudenti tal-iskejjel bla ħlas għat-tfal kollha kemm fl-iskejjel pubbliċi, tal-knisja u l-privati. U kellna wkoll din is-sena l-ewwel żieda fiċ-children’s allowance li kienu ilhom 10 snin ma jintmessu.

Sensiela ta’ miżuri li meta teħodhom kollha flimkien tagħraf kif il-Gvern Laburista b’ruħ soċjali kbira għaraf kif mhux biss isaħħaħ l-ekonomija ta’ pajjiżna imma wkoll li l-ġid li nħoloq b’dan it-tisħiħ ekonomiku jinfirex

fuq kulħadd, l-aktar fuq dawk li tassew huma fil-bżonn fis-soċjetà tagħna.

Ma niddejqux nitkellmu fuq il-problemi li ġab miegħu l-iżvilupp ekonomiku qawwi li għadda minnu pajjiżna fl-aħħar sitt snin.

Nafu li hemm familji fost dawk l-20% tal-popolazzjoni li mhumiex sidien ta’ darhom, hemm min qed ibati minħabba l-prezz għoli tal-kirjiet. Imma din il-problema, il-Gvern Laburista qed jaffrontaha bl-akbar saħħa b’investiment massiċċ li qatt qabel ma sar bħalu fis-social housing.

L-opportunità li tiltaqa’ wiċċ imb wiċċ man-nies fil-mixja politika tagħna hija waħda li tagħtik sodisfazzjon. Lil hinn minn dak kollu li jgħidu s-sondaġġi, f ’dawn il-laqgħat, tħoss tassew il-polz taċ-ċittadin. Tħoss li l-affarijiet għall-poplu tagħna tjiebu sew u dan minkejja “pockets” ta’ problemi li Gvern Laburista qed jaħdem fuqhom biex isolvi.

Għandna għax tassew inħarsu ’l quddiem b’kuraġġ biex fil-25 ta’ Mejju li ġej, fl-elezzjonijiet importanti għall-Parlament Ewropew u għall-Kunsilli Lokali kollha ta’ Malta u Għawdex, nerġgħu nagħtu vot ta’ fiduċja akbar lill-Partit Laburista ħalli nkomplu mexjin f ’din id-direzzjoni għal Malta ta’ Għada.

17

10.03.2019

kullhadd.com

TNAQQIS FIL-FAQAR Editorjal

U fl-istess ħin qabad ir-ritmu l-ikbar proġett ta’ housing soċjali fl-istorja riċenti ta’ pajjiżna

Il-mod kif il-Gvern irreaġixxa għall-istatistika pożittiva dwar it-tnaqqis fil-faqar ikompli jagħti kuraġġ. Dan għax juri kif filwaqt li għandna Gvern li qed jadotta politika li tħalli r-riżultati, fl-istess ħin hu konxju ta’ fejn għad hemm l-isfidi u għalhekk jinsab fl-aħjar pożizzjoni biex ikun hu li jindirizzahom.

Malta llum tħabbatha malpajjiżi Skandinavi fid-diversi statistiċi dwar il-kwalità tal-ħajja.

L-aħħar riżultati dwar il-faqar ippubblikati din il-ġimgħa juru li l-għadd ta’ persuni mċaħħda materjalment b’mod sever naqas sostanzjalment. Illum hawn biss terz ta’ kemm kien hawn nies f ’din is-sitwazzjoni fl-2013.

Din ir-rata hija l-anqas li qatt ġiet reġistrata f ’Malta minn mindu bdiet tinġabar din l-istatistika mill-2005 u turi tnaqqis ta’ kważi 25,000 persuna mill-2013. Prova ċara ta’ kemm il-bidla fil-gvern sitt snin ilu ħalliet ir-riżultati.

Fl-2013 l-għadd ta’ nies f ’din is-sitwazzjoni kienu jlaħħqu 43,000 jew 10.2% tal-popolazz-

joni. Illum dan niżel għal 3%.

Din hija wkoll rata ferm aktar baxxa mill-medja fl-Unjoni Ewropea. Is-sabiħ ta’ dan ir-riżultat hu li qed jinkiseb b’mod konsistenti fejn il-bidliet mhumiex ta’ sena waħda biss, iżda ta’ sena wara oħra. Għalhekk inħossuna komdi ħafna li nqabblu ma’ meta nbidlet it-tmexxija tal-pajjiż. Għax mhux qed niftaħru b’fula f ’qargħa. Iżda, qed nifirħu b’xi ħaġa li hi konsistenti.

Dawk imċaħħda materjalment ukoll naqsu bil-kbir meta mqabbel mal-2013. Jirriżulta li din ir-rata llum hija n-nofs ta’ dik li kienet ħames snin ilu.

Għalkemm imqabbel mas-sena li għaddiet kien hemm żieda marġinali ta’ 0.7%. Jidher li dan hu riflessjoni taċ-ċaqliq li kien hemm fil-prezzijiet tal-kera. Realtà li tfaċċat f ’dawn l-aħħar snin bħala riżultat tas-suċċess ekonomiku tal-pajjiż. Il-fatt li saħansitra l-pajjiż hu iktar imfittex.

Però pajjiż sod ikun f ’pożizzjoni li jindirizza kwistjoni ta’ dan

it-tip u hekk hu tagħna. Għax differenti minn gvernijiet oħra li r-realtà kien isejħilha perċezzjoni, il-Gvern preżenti qed juri li huwa impenjat li jtejjeb l-affarijiet. Jaf kif u għandu biex. Għax inutli tgħid li trid tgħin iktar jekk ma jkollokx minn fejn.

Għal darb’oħra l-Gvern bidel is-sussidju tal-kera. Issa l-benefiċċji jitilgħu sa €3,600 u €5,000 fis-sena u hemm iktar nies li qed jibbenefikaw.

Fl-istess ħin għaddejja wkoll diskussjoni biex is-suq tal-kirjiet ikun regolat b’mod aħjar. B’hekk ikun hemm iktar serħan il-moħħ għall-familji.

U fl-istess ħin qabad ir-ritmu l-ikbar proġett ta’ housing soċjali fl-istorja riċenti ta’ pajjiżna.

Għal darb’oħra dan hu proġett li hu possibbli biss għax hemm is-suċċess ekonomiku.

Konvinti li dawn il-miżuri se jħallu r-riżultati bħalma ħallew miżuri oħra. Għax it-titjib li ġie reġistrat fost dawk l-aktar filbżonn tas-soċjetà f ’dawn l-aħħar snin kien frott miżuri soċjali.

Biżżejjed insemmu ż-żidiet fil-paga minima nazzjonali, iddħul tal-inwork benefit, il-garanzija għaż-żgħażagħ, it-tapering tal-benefiċċji soċjali, iż-żidiet sena wara l-oħra fil-pensjonijiet u f ’benefiċċji soċjali oħra.

Dawn kollha huma jew inizjattivi li qatt ma eżistew qabel, jew inkella huma inizjattivi li kienu mnedija għall-ewwel darba wara l-bidla fil-gvern sitt snin ilu. Dan ma jfissirx li m’hemmx persuni li jħossu li għad iridu jintlaħqu aħjar mill-ġid li qed jinħoloq.

Però dawn jafu wkoll li llum qed jinħoloq ġid li qed jisboq bil-kbir dak li seta’ kien qed jinħoloq qabel u għalhekk hija l-politika tal-gvern preżenti li tagħti tama li l-affarijiet jinbidlu għall-aħjar. Għalhekk fil-ġimgħat u fix-xhur li ġejjin il-moviment li nbena madwar il-Partit Laburista għandu jkun sostnut. Għax hekk biss tinħoloq soċjetà aħjar.

Hemm biss ikompli jonqos ilfaqar. Għax fil-politika trid turi li jimpurtak, mhux bil-kliem iżda bil-fatti.

18

10.03.2019

kullhadd.com

IT-TISĦIĦ TA’ DAK LI JAGĦMILNA DAK LI AĦNA

Mid-Djarju ta’ Nazju n-Nazzjonalist Il-Ħamis, 28 ta’ Frar

biex nara kif jaħsibha. Lanqas laħaq rani li ma qallix biex nibgħat lil Peter Agius jixxejjer. Mhux għax issorprendieni, għax jien naf li Ġorg kien Nazzjonalisti kbir (ovvjament mhux daqsi) u dar kontrina proprju minħabba l-kaċċa u l-insib għax skont hu, aħna dħaqna bihom meta għednielhom li ħadd u xejn ma kien se jżommhom milli jkomplu jgawdu d-delizzji tagħhom.

Imma ma ridtx naqbad argumenti miegħu, l-ewwel nett għax kien mimli binnies, kulħadd jonfoq, u t-tieni nett għax kont konvint li mhux se nġibha żewġ. Ilkaċċa u l-insib kienu l-mimmi ta’ għajnejh!

Kultant ma nafx għalfejn noqgħod inqalleb it-televixin biex nisma’ l-aħbarijiet, għax kull darba nispiċċa mħawwad. Fuq l-istazzjonijiet tagħna llum smajt li l-Fond Monetarju Internazzjonali tgħidx kemm ikkritika lill-Gvern u anke wissieh. Imbagħad tisma’ stazzjonijiet oħrajn u tisma’ li l-istess fond, tgħidx kemm faħħar lill-Gvern. Insomma, finalment jien noqgħod fuq dak li qalu d-deputati tagħna Mario Demarco u Kristy Debono għax jifhmu u jifhmu sew ladarba ntagħżlu minn Adrian Delia biex ikunu l-kelliema għall-finanzi u l-ekonomija. Kieku ma kinux jifhmu Adrian De- Il-Ħadd, 3 ta’ Marzu lia ma kienx se jaħtarhom f ’dawk il-pożizzjonijiet li Bilfors li s-sondaġġi tal-Malhuma daqshekk importanti. ta Today qiegħed jagħmilhomlhom xi ħadd li huwa Il-Ġimgħa, 1 ta’ Marzu dilettant u ma jifhem xejn.

Għax kif jista’ jkun li l-parMa nafx x’tah illum il-kan- tit glorjuż tagħna jżid fl-apdidat tagħna għall-elezzjoni poġġ, imbagħad il-Kap Adrital-Parlament Ewropew, Pe- an Delia jnaqqas fl-appoġġ?! ter Agius. Ngħid id-dritt kont U biex tgħaxxaqha, illum nagħmlu aktar intelliġenti. It-Torċa wkoll ippubblikaw Ngħid jien, meta baqa’ inqas sondaġġ li skont huma, jekk minn 100 jum għall-elez- issir elezzjoni issa, tal-Lazjoni ngħid lill-kaċċaturi bour iġibu 60.2% u aħna u lin-nassaba li m’għandix nġibu 37.3% biss. Insomma, bżonnhom, x’kull waħda! jekk hemm xi ħaġa li fuqha Ara l-Kap tagħna Adrian jien naqbel ma’ Joseph MusDelia qiegħed jum wara jum cat, huwa l-appell tiegħu jiġri ’l hemm u ’l hawn jip- biex ma nagħtux kas dawn prova jikkonvinċi lin-nies is-sondaġġi, għax il-poplu biex jivvutawlna, jgħid lil juri verament xi jrid meta kulħadd li l-bieb tad-Dar jmur jivvota fl-elezzjoni. Ċentrali huwa miftuħ għal Tal-Malta Today u tat-Torċa kulħadd, imbagħad jiġi ċuċ r-risposta jeħduha fil-25 ta’ bħal dan u jgħid li m’għand- Marzu. niex bżonn lill-kaċċaturi u lin-nassaba. U x’ried jgħid It-Tnejn, 4 ta’ Marzu biha li se jipprova jsewwi l-iżbalji li għamel il-kbir X’Karnival, Karnival, man!

Eddie Fenech Adami?! Ma Mela l-Kap tagħna Adrian jafx li l-kbir Eddie Fenech Delia għandu ħin x’jaħli u jiAdami qatt ma għamel żball eqaf mill-attivitajiet proprju wieħed tul il-karriera politi- għax inkunu fil-jiem tal-Karnival?! Ma tarax! Għaddej ilka tiegħu?! ħin kollu u ta’ kuljum jgħidilna li l-Gvern m’għandux Is-Sibt, 2 ta’ Marzu pjan, la fil-qosor u lanqas Illum aktar ikkonvinċejt ruħi fit-tul, u la f ’settur u lanqas li Peter Agius qal ċuċata kbi- f ’ieħor. U l-fatt li l-Gvern ra meta qal lill-kaċċaturi u ta’ Joseph Muscat m’għanlin-nassaba li m’għandniex du l-ebda pjan għall-ebda bżonnhom. Mort s’għand settur, qiegħed iħalli effetti Ġorġ tal-ħanut ta’ ħdejna koroh u ħżiena fuq bosta

setturi, u allura fuqna lkoll kemm aħna.

Ngħid għalija, għalkemm il-Karnival inħobbu, din is-sena ddeċidejt li ma nersaqx lejn il-Belt għax ma niħux gost nara eluf ta’ nies bil-geddum, għax ma jafux x’se jiġri minnhom ladarba għandna Gvern li m’għandu l-ebda pjan għall-ebda settur.

It-Tlieta, 5 ta’ Marzu Kemm hawn min għandu qalbu żgħira u allura jaqtgħu qalbhom u jaqtgħu qalb ħaddieħor ukoll, anke jekk kontra l-volonta tagħhom.

Jien inqis lill-Viċi Kap Robert Arrigo bħala wieħed minn dawn u naħseb li llum tani raġun meta qal li l-partit tagħna qiegħed jikkompeti ma’ dragun. Kliem bħal dan lil ħafna Nazzjonalisti jaqtgħalhom qalbhom għax jaħsbu li m’aħna se nirbħulhom qatt lil dawk tal-Labour.

Mhux bħali għax jien qatt u qatt ma jien se naqta’ qalbi, u jaħasra m’għandniex għalfejn naqtgħu qalbna, aktar u aktar li issa ninsabu lkoll magħqudin wara l-Kap Adrian Delia naħdmu għalenija flimkien għal pajjiżna.

L-Erbgħa, 6 ta’ Marzu Kemm ilna li ngħaqadna wara l-Kap Adrian Delia, tgħidx kemm qiegħed isir xogħol. Il-Kap innifsu kuljum jiġri ’l hemm u ’l hawn jiltaqa’ man-nies. Imma mhux hu biss għaddej b’xogħol kontinwu. Żgur li għandu l-għajnuna ta’ kulħadd biex ta’ kuljum, dan il-partit glorjuż tagħna, qiegħed joħroġ bi proposti konkreti.

U konkreti mhux bil-paroli, imma bil-fatti. Ħriġna bi proposti fuq l-ambjent, fuq il-Kunsilli Lokali, u ma nafx fuq xiex iżjed. Illum ħriġna bi proposti konkreti għall-indipendenza u l-kompetenza tas-servizz pubbliku. Ngħid id-dritt ma tantx fhimt x’inhuma, imma nispera li ma jfissrux li meta nerġgħu nkunu fil-Gvern, ma nkunux nistgħu nieħdu ħsieb in-nies tagħna.

Catherine Fenech Membru fl-Eżekuttiv Nazzjonali PL

F’dawn il-ġimgħat kull sena l-Partit Laburista jkun għaddej minn tiġdid permezz tat-tlaqqigħ tal-Laqgħat Ġenerali Annwali u Distrettwali f ’kull lokal u f ’kull distrett li eventwalment iwassal għat-tlaqqigħ tal-Konferenza Ġenerali Annwali. Il-membri tal-każini lokali rispettivi jiġu mistiedna sabiex jipparteċipaw f ’dan it-tiġdid billi jattendu għalLaqgħa Ġenerali Annwali u kif ukoll jitfgħu n-nomina tagħhom sabiex iservu fil-kumitat lokali jew distrettwali rispettiv bħala uffiċjali, membri u delegati.

B’hekk jiġu ffurmati l-kumitati għas-sena ta’ ħidma 2019 filwaqt li jingħata rendikont mill-kumitat uxxenti ta’ x’sar is-sena li għaddiet. Huwa żmien opportun u sabiħ fejn il-membri jkollhom l-opportunità li jiltaqgħu u jiddiskutu flimkien il-ħidma lokali fi ħdan il-PL u kif ukoll huwa mezz eċċezzjonali ta’ outreach mill-kumitat lokali mal-grassroots fil-lokalitajiet.

Jiena bħala membru fl-Eżekuttiv Nazzjonali jkolli l-privileġġ li nippresiedi diversi minn dawn ilLaqgħat Ġenerali Annwali u kif ukoll nosserva bosta elezzjonijiet lokali u distrettwali sabiex jiġu ffurmati l-kumitati. Huwa żmien li nħares ’il quddiem lejh b’entużjażmu u eċitament. L-entużjażmu u l-ħeġġa tad-delegati, tal-kumitati u tal-membri tesserati tal-partit jimlewni b’kuraġġ kbir sabiex inkompli nservi b’umiltà u nkabbar il-ħidma tiegħi fost il-grassroots u l-attivisti. Inħeġġeġ lill-membri tesserati sabiex jaħtfu l-opportunità u jattendu għal-Laqgħat Ġenerali Annwali rispettivi tagħhom u jipparteċipaw dirett jew indirett fil-ħidma lokali tal-Partit Laburista.

Nitkellem għalija, xejn ma jagħtini aktar sodisfazzjoni mill-ħidma fuq livell lokali u distrettwali għall-Partit Laburista u nkun pont bejn l-amministrazzjoni

tal-partit u l-membri fil-lokal.

Il-ħidma lokali u distrettwali tgħallmek tapprezza tassew ix-xogħol imprezzabbli li jagħmlu l-attivisti, b’ħidma volontarja u li tirrikjedi sagrifiċċji personali b’sigħat ’il bogħod mill-familja. Dan ix-xogħol jintensifika ruħu fi żminijiet ta’ elezzjoni, bħal mhu se jsir ftit tal-ġimgħat oħra. Il-kumitati taħt id-direzzjoni tal-Uffiċjal Ħidma Politika jkollhom rwol ewlieni u importanti u responsabbiltà sabiex l-elezzjoni f ’kull lokal timxi perfett sa mill-eżerċizzju tat-tqassim tal-voti bieb bieb sal-għeluq tal-votazzjoni u l-issiġillar tal-kaxxi tal-vot. U minn hawn nieħu l-opportunità li nirringrazzja lil sħabi membri, delegati u attivisti lokali kollha tal-PL tal-ħidma kbira u l-lealtà li jagħtu favur dan il-partit li tant inħobbu. Dan iwassal għattisħiħ ta’ dak li jagħmilna dak li aħna.

Il-Ħadd l-ieħor reġa’ kellna żewġ sondaġġi dwar l-opinjoni politika tal-elettorat Malti u Għawdxi. In-numri huma dawk li huma. Is-sondaġġi huma ħjiel imma mhumiex vanġelu. Dawn is-sondaġġi rridu nużawhom bħala xprun sabiex nibqgħu umli u saqajna mal-art u nkomplu naħdmu b’aktar ħeġġa sabiex tassew nagħtu lil pajjiżna dak li jixraqlu, rebħa kbira Laburista li tfisser rebħa kbira għall-ġid tal-poplu Malti u Għawdxi kollu. Madanakollu, b’sondaġġ ta’ 66% mill-elettorat li juri fiduċja assoluta f ’Joseph Muscat, ifisser li l-poplu jrid bis-saħħa lil Joseph Muscat bħala Prim Ministru u jridu li jkompli jmexxih għas-snin li ġejjin. Il-ġid li ħoloq Joseph Muscat jisboq l-aspettattiva ta’ kulħadd, inkluż barra minn Malta.

Nixtieq minn qalbi nawgura lil Dr George Vella, hekk kif ilPrim Ministru għadu kif innominah sabiex ikun l-10 President tar-Repubblika ta’ Malta. Jixraqlu tassew. Bniedem intelliġenti, ta’ integrità, rispettat u jagħmlilna unur fil-fora internazzjonali, bniedem ta’ prinċipju li qatt ma fittex il-glorja personali u persważa li se jkun maħbub mill-poplu kollu u jkun punt ta’ referenza għall-għaqda fost il-poplu Malti u Għawdxi. Nirringrazzja minn qalbi lill-E.T. Marie-Louise Coleiro Preca, President ta’ Malta. L-Eċċellenza Tagħha kienet bil-provi l-President tan-nies.

19

10.03.2019

kullhadd.com

reċensjoni tal-ktieb

IRVIN VELLA INVESTIGATUR VIRTWALI

IL-KAŻ TAL-GŻEJJER TAT-TEŻOR Meta, lejlet l-ewwel tas-sena, l-Avukat Kevin Piscopo jinstab mejjet Għawdex, il-pulizija tikkonkludi li kienet biss diżgrazzja. Imma oħtu Joanne mhix konvinta. Hi u ħuha kienu qrib ħafna, u hi ħaġa mhix tikkonvinċiha dwar il-fatti u dwar l-aġir ta’ Kevin fl-aħħar jiem ta’ ħajtu. Tissuspetta li ma kienet diżgrazzja xejn, imma li nqatel minn xi ħadd.

U hawn jidħol fix-xena l-investigatur żagħżugħ Irvin Vella.

Insomma: kważi investigatur — għadu qed jistudja biex iġib il-warrant ta’ investigatur privat, u għalhekk għalissa qed isejjaħ lilu nnifsu investigatur virtwali.

Imma l-kelma tiġri u r-reputazzjoni tiegħu bħala investigatur bil-għaqal u metikoluż qed tinxtered, u n-nies saret tfittxu dejjem iżjed. U flimkien mal-kuġini tiegħu, iċ-ċkejknin Luca u Laura, imur jinvestiga Għawdex. U r-riżultat huwa misteru u in-

vestigazzjoni mimlija indizji moħbija, azzjoni, suspans u ħafna u ħafna umoriżmu.

Irvin Vella: Il-każ tal-Gżejjer tat-Teżor huwa t-tielet misteru fis-sensiela ta’ investigazzjonijiet miktuba minn John A. Bonello u ppubblikati mill-Merlin Publishers.

Qablu kien hemm Irvin Vella: Il-Kaz tas-Serqiet Strambi u l-ewwel ktieb fis-sensiela, Irvin Vella: Il-Każ Manduca.

Il-kotba ta’ Irvin Vella huma ideali għal tfal minn disa’ snin ’il fuq, u huma l-ewwel sensiela investigattiva għat-tfal bil-Malti. Filfatt l-ewwel żewġ kotba saru bestsellers immedjati fis-suq.

“Irvin huwa uniku: l-identità Maltija tiegħu, l-imħabba tiegħu għall-ikel, il-valuri tal-familja, kif jaħseb u jinvestiga u joħroġ bis-soluzzjonijiet,” jgħid Bonello.

Il-ktieb hu mżejjen b’illustrazzjonijiet tal-artista ta’ fama internazzjonali Lisa Falzon, li tuża l-iswed u l-abjad biex toħloq stampi

evokattivi li jwasslu l-burdata tal-investigazzjoni lill-qarrej.

Bonello rebaħ diversi premji letterarji għall-kitbiet tiegħu, u hu magħruf ukoll għat-triloġija tiegħu għall-adolexxenti, Il-Logħba tal-Allat, li tnejn mill-kotba minnha rebħu l-Premju Nazzjonali għall-Aqwa Ktieb għall-Adolexxenti.

Ir-rumanzi fantasy tiegħu għalladulti, Fil-Mergħat tal-Impossibbli, u s-sequel Jien, wieħed minnhom huma xogħlijiet ta’ immaġinazzjoni enormi u suċċess tal-kritika. Bir-rumanzi ta’ Irvin Vella, Bonello midd idu wkoll għall-kitba għat-tfal, u tant kien hemm suċċess kbir ta’ dan l-investigatur żagħżugħ li Bonello diġà qed jikteb ir-raba’ avventura fis-sensiela.

Irvin Vella: Il-każ tal-Gżejjer tat-Teżor jinsab għall-bejgħ mill-ħwienet tal-kotba kollha jew online direttament minn www.merlinpublishers.com Mistoqsija: Irvin ma’ min imur jinvestiga Għawdex?

Ibagħtu r-risposta tagħkom lil: Kompetizzjoni Ktieb, KullĦadd, ONE Complex A 28B, Industrial Estate, il-Marsa MRS 3000, u tidħlu biċ-ċans li tirbħu l-ktieb IRVIN VELLA: IL-KAŻ TAL-GŻEJJER TAT-TEŻOR. Ir-rebbieħ jitħabbar nhar il-Ħadd 17 ta’ Marzu.

Ir-rebbieħa huma mitluba jiġbru l-ktieb mill-ONE Complex, il-Marsa, billi jippreżentaw il-karta tal-identità, flimkien mal-ittra li se tintbagħtilhom minn din il-gazzetta, mit-Tlieta sal-Ġimgħa bejn id-09.00 u t-15.00, u s-Sibt bejn l-10.00 u l-16.00, festi pubbliċi esklużi.

Intant, ir-rebbieħ tal-ktieb SKANDLU? huwa: JOYCE DIMECH - IL-ĦAMRUN

IDĦOL BIĊ-ĊANS LI

TIRBAĦ €100

05

Ġemma’ l-kupuni ta’ ħames ġimgħat wara xulxin kif ukoll wieġeb il-mistoqsija marbuta mal-aħbarijiet. Ibgħathom f’daqqa lil: KOMPETIZZJONI €100, KullĦadd, ONE Complex, A 28 B, Industrial Estate, Il-Marsa MRS 3000 Xi rwol ġdid ser ikollu George Vella?

Isem:

Tweġiba: Indirizz:

20

10.03.2019

kullhadd.com

L-EDUKAZZJONI FIŻIKA U L-ISPORT BĦALA KARRIERA DR ANDREW DECELIS -

Direttur tal-Istitut tal-Edukazzjoni Fiżika u Sport fl-Università ta’ Malta u senior lecturer fl-istess istitut u fil-Fakultà tal-Edukazzjoni. Huwa kellu diversi rwoli fl-isport, inkluż ta’ plejer tal-futbol u l-futsal, kowċ, kif ukoll amministratur. Huwa għallem l-Edukazzjoni Fiżika fl-iskejjel Maltin għal 10 snin sħaħ u huwa l-President tal-Assoċjazzjoni Maltija tal-Edukazzjoni Fiżika.

Dr Decelis huwa wkoll il-Viċi President tal-Assoċjazzjoni Maltija tal-Handball, u membru f’diversi għaqdiet Ewropej dwar l-Edukazzjoni Fiżika, l-attività fiżika u l-isport. Huwa kien Chairman ta’ diversi kummissjonijiet dwar l-isport, u introduċa diversi inizjattivi li jkattru kultura t’attività fiżika u sport f’Malta. Dr Decelis għandu Masters fl-Edukazzjoni Fiżika u l-Isport mill-Università ta’ Malta, u Dottorat fl-Eżerċizzju u s-Saħħa mill-Università ta’ Bristol fl-Ingilterra, fejn ħadem ukoll bħala riċerkatur. Ir-riċerka tiegħu tiffoka fuq l-attività fiżika u l-obeżità fit-tfal Maltin u l-fatturi assoċjati magħhom.

X’inhu l-għan prinċipali tal-Istitut tal-Edukazzjoni Fiżika u l-Isport?

Il-viżjoni tal-Istitut tal-Edukazzjoni Fiżika u l-Isport fl-Università ta’ Malta hija li tiżviluppa aktar nies kwalifikati għall-impjiegi fl-isport. Dan qed isir bl-għan li jiżdied in-numru ta’ nies kwalifikati li jistgħu jagħtu s-servizz tagħhom f ’kull qasam tal-isport u attività fiżika u b’hekk jistgħu jintlaħqu aktar parteċipanti ta’ kull età u abbiltà. Dan għandu jsarraf f ’titjib fis-servizz li jingħata lill-isportivi, li għandu jwassal biex jogħla l-livell tal-isport f ’Malta.

X’inhuma l-oqsma differenti fl-edukazzjoni fiżika u l-isport li l-istitut ikopri?

Għal ħafna snin, il-preparazzjoni tal-għalliema tal-Edukazzjoni Fiżika kienet il-prijorità f ’dan il-qasam u l-Fakultà tal-Edukazzjoni ilha mill-1978 tipprovdi dawn il-korsijiet. Però l-għan li għalih twaqqaf l-Istitut, kien li nilħqu wkoll oqsma oħra fl-isport. L-istitut jipprovdi kors ta’ Baċellerat fix-Xjenza (B.Sc) fl-Isport u l-Attività Fiżika full-time, u part-time (li ma jiftaħx kull sena), li jipprepara l-istudenti fl-oqsma kollha relatati mal-isport li jinkludu l-Kowċing, l-Amminis-

trazzjoni, il-Psikoloġija, is-Soċjoloġija u l-Filosofija, ix-Xjenza Sportiva, in-Nutrizzjoni, il-Midja u t-Teknoloġija, l-Inklużjoni, il-Pedagoġija, il-Promozzjoni ta’ stil ta’ saħħa san, u r-Riċerka, fost oħrajn. Dan il-kors jinkludi wkoll placement ta’ kull sena, fejn l-istudenti jkollhom ċans japplikaw dak li jitgħallmu b’mod prattiku fi klabbs u assoċjazzjonijiet sportivi u b’hekk ikunu ppreparati aħjar għad-dinja tax-xogħol.

Wara li jattendu għal dan ilkors, l-istudenti jistgħu jagħżlu li jispeċjalizzaw f ’diversi Masters.

Fost dawn, matul din is-sena stess, se jibda jiġi offrut il-Masters in Teaching and Learning fl-Edukazzjoni Fiżika mill-Fakultà tal-Edukazzjoni, li se jieħu l-post il-kors B.Ed (Hons).

Qed naħdmu wkoll biex noffru Masters oħra f ’diversi oqsma bħall-Masters in Sports Management, b’kollaborazzjoni malFakultà tal-Ekonomija u l-Management. Il-pjan hu li niftħu Masters f ’kull qasam tal-isport, u wara noffru programm ta’ Dottorat ukoll.

Għal dawn l-aħħar 13-il sena, l-Istitut ipprovda wkoll kors kull sena fil-kowċing, li jinkludi units fix-xjenza u l-pedagoġija tal-is-

port bil-ħsieb li barra dan l-assoċjazzjonijiet jipprovdu korsijiet oħra fit-teknika u t-tattika tal-isport rispettiv tagħhom. Matul is-sena li għaddiet, ħadna dan ilkors Għawdex għall-ewwel darba u kien suċċess.

Bħalissa qegħdin naħdmu wkoll biex noffru korsijiet oħra ta’ introduzzjoni, pereżempju Ċertifikat fl-Amministrazzjoni u l-Management tal-Isport u ieħor fil-Midja tal-Isport, fost ħafna oħrajn. Għal dan tal-aħħar, diġà qed niddiskutu mal-Għaqda Ġurnalisti Sport f ’Malta.

il-liċenzja.

Hemm biżżejjed regolarizzazzjoni f ’Malta għal dawk involuti fl-isport?

Għandu jingħata xi tip ta’ warrant biex tassikura aktar professjonalità?

F’Malta hawn diversi assoċjazzjonijiet li għandhom struttura organizzata ta’ regolarizzazzjoni.

Però, ħafna assoċjazzjonijiet oħra għad m’għandhomx riżorsi biżżejjed biex jorganizzaw korsijiet u joħolqu struttura ta’ livelli ta’ kwalifika u liċenzji. Il-kors L-Istitut kemm qiegħed jgħin fil-kowċing li semmejt qabel, inlil min hu kkwalifikat diġà ħoloq proprju għal dan il-għan. biex iżomm ruħu aġġornat Il-bżonn li f ’Malta jiġi regolarmal-aħħar informazzjoni? izzat il-qasam tal-isport, kif qed isir fl-impjiegi kollha, ilu jinħass, F’kull qasam tal-edukazzjoni, u saru diversi diskussjonijiet biex mhuwiex biss importanti li ġġib dan il-proċess jibda. kwalifika, imma trid iżżomm ruħek aġġornat. Għal dan il-għan, Sfortunatament, l-ewwel qegħdin noffru sensiela ta’ semi- ħaġa li jwaqqfu t-tfal waqt nars ta’ sagħtejn kull wieħed dwar l-eżamijiet, huwa l-isport. suġġetti varji ta’ interess għal kull X’jista’ jsir biex tinbidel din min jaħdem fl-isport jew għandu il-mentalità? interess fl-isport. L-assoċjazzjonijiet qed jużaw dawn is-seminars Il-kultura f ’Malta qiegħda tinbħala mod kif jaġġornaw lill-kow- bidel, però għad hawn ġenituri ċis u n-nies li jaħdmu magħhom u li jaħsbu li l-isport se jtellef litf ’ċerti każi anke biex iġeddulhom tfal mill-istudju, jew li l-iskola

biss hija importanti, jew li t-tfal jistgħu joqogħdu bilqiegħda jistudjaw tul il-ġurnata kollha. Tajjeb nifhmu però, li mhux it-tfal kollha kapaċi jqassmu l-ħin sew biex ilaħħqu, u li mhux kollha għandhom bżonn l-istess sigħat ta’ studju, jew kapaċi jaqilbu minn ħaġa għal oħra faċilment, u rridu ngħinuhom jitgħallmu jqassmu l-ħin. Hemm ukoll atleti li anke ta’ età żgħira jiddedikaw ħafna sigħat għall-isport tagħhom, pereżempju l-għawwiema, li anke jkollhom żewġ sessjonijiet ta’ taħriġ kuljum, u għal dawn l-isfida li jibbilanċjaw il-ħin hija ikbar. Però, l-isport jgħin biex l-istudenti kollha jmorru aħjar fl-iskola u biex jiffokaw iktar. Fi studju li għamilt riċentament, ġbart informazzjoni mingħand l-istudenti tal-Year 6 u l-istess tfal meta waslu f ’Year 10 (Form 4) biex nara jekk ir-riżultati (fl-eżami tal-Benchmark u talaħħar tal-Year 10) tat-tfal li huma attivi u sportivi humiex differenti minn tal-oħrajn, u qed nippjana li nippublika dawn ir-riżultati fil-futur qrib. Diversi kulleġġi u skejjel oħra qed jiffokaw ukoll fuq id-dual career tal-istudenti atleti u qed jagħtuhom ħafna sapport.

L-Università ta’ Malta qed taħdem bis-sħiħ ukoll biex tgħin

21

10.03.2019

kullhadd.com

lill-istudenti li huma wkoll atleti.

Din is-sena ġie varat programm li fih kull student-atleta għandu sport mentor, lecturer fil-fakultà rispettiva biex jiggwidah/a f ’dak li jkun hemm bżonn. L-Università taħdem ukoll biex tara li l-eżamijiet ma jaħbtux ma’ xi avveniment sportiv importanti.

X’inhuma l-kummenti tiegħek dwar il-protezzjoni tat-tfal fl-isport?

Kull tifel u tifla għandhom iddritt li jipparteċipaw fl-isport u fl-attività fiżika mingħajr ebda riskju ta’ abbuż ta’ ebda tip, li jiġu mħarrġa minn nies kwalifikati u li jieħdu pjaċir f ’ambjent sportiv. Xi snin ilu, flimkien ma’ rappreżentanti minn kull qasam tal-protezzjoni tat-tfal f ’Malta, ħloqna dokument, li wara ġie ppubblikat bħala linji gwida. F’dan id-dokument, wieħed jista’ jara x’inhu aċċettabbli u x’mhuwiex fl-isport, u x’għandu jsir f ’każ ta’ suspetti ta’ abbuż. Fl-IPES, l-istudenti jiġu mħarrġa wkoll dwar dan issuġġett. F’diversi pajjiżi oħra, qabel ma tkun irċevejt taħriġ dwar il-protezzjoni tat-tfal, ma tibdiex tikkowċja, u f ’Malta għandu jsir l-istess.

X’kollaborazzjonijiet għandu l-Istitut ma’ entitajiet oħra biex jippromwovi l-attività fiżika u l-isport?

L-Istitut jaħdem regolarment ma’ diversi skejjel, klabbs, assoċjazzjonijiet u anke kunsilli lokali biex jippromwovi kulturà ta’ attività fiżika u sport. Waqt il-kors, diversi studenti jorganizzaw attivitajiet sportivi u ta’ attività fiżika fl-iskejjel, fil-komunità, u anke fi djar tal-anzjani. Naħdmu wkoll ma’ xi assoċjazzjonijiet u klabbs fl-organizzazzjoni ta’ korsijiet għall-kowċis tagħhom, jew xi lectures dwar xi suġġett tal-għażla tagħhom. Isiru wkoll diversi taħditiet għall-ġenituri fuq stedina tal-klabbs.

L-Istitut jikkollabora wkoll ma’ diversi universitajiet oħra fl-Ewropa u jipparteċipa f ’diversi proġetti tal-Erasmus. L-aħħar proġetti li ħadna sehem fihom kienu dwar leadership training u dwar is-sapport li għandhom jingħataw studenti universitarji li huma atleti. Bħalissa għaddej proġett European Sport Leadership Programme fejn, flimkien ma’ erba’ universitajiet oħra qed niżviluppaw sport leaders biex iħarrġu studenti oħra ġewwa l-università f ’diversi sports, filwaqt li jkollhom ukoll is-sapport ta’ mentors mill-kamp tax-xogħol biex jgħinuhom jiżviluppaw il-kapaċitajiet li għandhom bżonn biex jaħdmu.

X’għandu jkun l-irwol tal-ġenituri fl-iżvilupp sportiv ta’ wliedhom?

Filwaqt li hemm ġenituri li jinvolvu ruħhom ħafna hemm oħrajn li ma tantx jappoġġjaw jew jagħmlu kuraġġ lil uliedhom. Nisħaq dwar l-importanza li ġenitur jitkellem mat-tfal dwar l-involviment tagħhom fl-isport. Huwa importanti li t-tfal mhux biss jieħdu pjaċir iżda li jinsistu u jirnexxu.

Madankollu kull ġenitur irid joqgħod attent li bl-imġiba u bl-aġir tiegħu ma jnaffarx lit-tfal mill-isport. Pressjoni żejda twassal għal ansjetà u stress. U dan iwassal sabiex l-istess tfal ma jħossuhomx komdi, ma jeħdux aktar pjaċir u jispiċċaw biex jieqfu milli jipprattikaw l-isport. Nenfasizza wkoll b’mod partikolari, l-importanza ta’ komunikazzjoni pożittiva bejn il-ġenituri u l-kowċis rispettivi dwar x’inhu l-aħjar għat-tfal.

Xi wħud jistgħu jħossu li dan il-qasam ta’ edukazzjoni mhux importanti għax mhux relatat ma’ suġġett tradizzjonali u ma jwasslek imkien ħlief għal dawk li jixtiequ jsiru għalliema.

X’taħseb?

Huwa fatt li l-maġġoranza tal-impjiegi relatati mal-isport f ’Malta huma fl-iskejjel bħala għalliema tal-Edukazzjoni Fiżika.

L-għalliema jużaw l-isport bħala għodda biex jedukaw lit-tfal u biex irawmu fihom kultura sportiva u attiva u ħajja sana. It-tfal kollha obbligati jattendu l-iskola, u allura hemm l-ikbar numru ta’ klijenti regolari. Però, diversi assoċjazzjonijiet u klabbs qed jimpjegaw persuni full-time biex imexxu b’mod aktar professjonali. Hemm bżonn li aktar persuni kwalifikati jiġu impjegati full-time f ’kull qasam ieħor, kemm bħala sport development officers fil-kunsilli, jew f ’kull reġjun, kif ukoll biex imexxu l-faċilitajiet sportivi, għall-kowċing, u fiċ-ċentri ta’ fitness.

X’inhuma l-pjanijiet tal-Istitut għall-futur għall-korsijiet u r-riċerka?

L-iskop tal-istitut hu li jkollu korsijiet f ’kull livell. L-ewwel f ’livell ta’ B.Sc, u wara f ’livell ta’ Masters f ’diversi oqsma relatati mal-attività fiżika u l-isport, kif ukoll programm ta’ PhD biex tiżdied ir-riċerka fl-isport u l-attività fiżika lokali. Nixtiequ wkoll nibqgħu noffru korsijiet part-time kemm f ’dawn il-livelli, kif ukoll korsijiet ta’ introduzzjoni, biex nolqtu persuni li diġà għandhom xogħol full-time.

Bħalissa, diversi lecturers fl-istitut qed jirriċerkaw oqsma differenti bħall-Psikoloġija tal-Isport, is-Soċjoloġija, it-tagħlim tul il-ħajja, l-attività fiżika u l-obeżità u oħrajn. Qed nippjanaw li l-oqsma tar-riċerka jiżdiedu u jkollna aktar studenti

jirriċerkaw dwar l-isport.

Min jista’ japplika għall-korsijiet tagħkom?

Kull min għandu l-kwalifiċi neċessarji biex jidħol l-Università jista’ japplika, imma interess u passjoni lejn l-isport huma importanti ħafna. Persuni li japplikaw għall-korsijiet tagħna normalment ikunu attivi u involuti f ’xi sport bħala atleti, kowċis jew amministraturi. Studenti li għandhom ’il fuq minn 23 sena u

m’għandhomx il-kwalifiċi kollha neċessarji, jistgħu japplikaw bħal studenti maturi, u l-kwalifiċi fl-isport u l-esperjenza li għandhom jistgħu jiġu kkunsidrati wkoll.

Kif jista’ l-isport jgħin lill-persuna ħolistikament?

Il-parteċipazzjoni fl-isport għandha ħafna benefiċċji. L-isport jgħin fl-iżvilupp tas-saħħa fiżika, soċjali, mentali, u emozzjonali. Min hu attiv, normalment kapaċi jaħdem aħjar fi grupp,

kapaċi jsolvi l-problemi aħjar, ibati inqas minn ansjetà, u jkollu aktar kunfidenza fih innifsu.

Għalhekk, huwa importanti li t-tfal kollha jingħataw l-opportunità li jkunu attivi u li jilagħbu xi sport li jippreferu biex jiżviluppaw f ’adulti maturi u persuni li kapaċi jagħtu kontribut akbar lis-soċjetà.

Min irid aktar informazzjoni jista’ jżur is-sit elettroniku tal-Istitut www.um.edu.mt/ipes jew jibgħat email fuq l-indirizz elettroniku, ipes@um.edu.mt.

22

10.03.2019

kullhadd.com

MUŻA AKTAR MINN MUŻEW TAL-ARTI Żgur li kulħadd sema’ bilMużew tal-Arti l-ġdid MUŻA fil-Belt Kapitali Maltija. Clifford Galea tkellem mal-Kuratur Sandro Debono dwar l-isfidi li ltaqgħu magħhom tul il-proċess biex dan il-mużew ħolma seta’ jsir realtà. Debono fost affarijiet oħra jistqarr li dan huwa l-uniku mużew ekosostenibbli f’Malta.

Smajna u rajna u għexna flimkien il-ftuh u l-bidu tal-Mużew: proġett uniku fil-Belt Kapitali Maltija: MUŻA...x’inhi l-viżjoni ta’ MUŻA? Għaliex huwa differenti minn mużewijiet oħra?

MUŻA hu kunċett mnebbaħ minn viżjoni. L-kelma MUŻA nnifisha tixhed għal dan. L-ewwel nett MUŻA akronimu għal Mużew Nazzjonali tal-Arti.

Hawn qegħdin nirrikonoxxu passat ta’ kollezzjoni storika bi storja mill-isbaħ li twieldet madwar 100 sena ilu fejn illum jinsab il-MUŻA cjoè fil-Berġa tal-Italja. Hi l-istess kollezzjoni storika li kompliet tikber tul iżżmien u li llum hi l-kollezzjoni tal-MUŻA li issa ppreżentata u esposta għall-pubbliku b’mod innovattiv u differenti missoltu. Fil-fatt, il-kollezzjoni hi rakkont ta’ stejjer marbutin mal-Mediterran, l-Ewropa, l-imperu bħala sistema politika kolonjali mifruxa mad-dinja kollha u l-artist. L-ewwel tliet stejjer iservu ta’ fond għar-rakkont tal-artist li fis-seklu 20 jasal għall-emanċipazzjoni kompleta. MUŻA hi wkoll il-kelma Maltija għal ispirazzjoni u fil-fatt dan il-post jaspira

li jagħmel dan - li jispirak jew li jgħinek tkun ispirat.

MUŻA hu innovattiv fuq ħafna livelli kemm fejn jidħol l-esibizzjonijiet u l-mod kif dawn ġew preżentati kif ukoll l-impenn favur l-ambjent. Hu wkoll l-ewwel mużew f ’Malta b’kafetterija u ristornat b’menù ispirat mill-kollezzjoni. Ġew addottati wkoll kunċetti kontemporanji innovattivi wkol fuq livell Ewropew bħal pereżempju l-kunċett ta’ kavalletti talħġieġ li ħolqot l-Arkitett Lina Bo Bardi fl-1968 għall-mużew nazzjonali tal-Brażil li dawn

l-aħħar snin reġgħu saru ħafna aktar magħrufa wara li l-kunċett reġa’ ġie skopert millġdid. MUŻA hu fil-fatt fost l-ewwel mużewijiet Ewropej li qed juża dan il-kunċett u saħansitra jiżviluppah b’mod oriġinali. L-element interattiv hu wkoll b’saħħtu ħafna f ’MUŻA. Iżda forsi l-aktar innovazzjoni li ftit issemmiet hi dik li għandha x’taqsam mal-ambjent. Filfatt, MUŻA jagħmel użu għaqli mill-enerġija kemm bl-użu ta’ LED kif wkoll bil-ġenerazzjoni tal-elettriku permezz tal-pannelli fotovoltajċi. Fi ftit kliem MUŻA ma jżidx il-piż tal-konsum tal-enerġija fuq il-produzzjoni elettrika tal-pajjiż.

Nistgħu ngħidu li MUŻA hu

kważi sinonimu mal-innovazz- Net zero MUŻA tfisser li l-enjoni fis-settur tal-mużewijiet erġija kollha li MUŻA jinħtieġ f ’Malta u lil hinn minn xtutna. biex jopera tiġi ġġenerata minn sorsi rinovabbli u minn inKien hemm kritika li forsi sulazzjoni flimkien ma’ użu dam ftit biex tlesta...imma intelliġenti tad-dawl. B’hekk dan ma kienx b’kapriċċ. l-impatt fuq l-ambjent ikun Tista’ tispjegalna għaliex ħa kontrollat u fil-prattika negftit fit-tul? liġibbli. Il-kunċett qiegħed jintuża għall-ewwel darba MUŻA kien proġett bi sfidi f ’pajjiżna f ’binja li hi mużew kbar kemm għaliex qegħdin nazzjonali. nitkellmu fuq binja storika li hi l-Berġa tal-Kavallieri Talja- X’inhi l-varjetà li wieħed ni f ’Malta kif wkoll minħabba jista’ jgawdi f ’dan il-mużew? x-xogħol ta’ restawr u skoperti ġodda li saru waqt ix-xogħlijiet. Esposti wieħed isib varjetà ta’ Waħda minn dawn l-iskoper- xogħlijiet bħal skultura, pittura, ti kienet proprju dik tat-taraġ majolica, fided, għamara antika prinċipali oriġinali li kien inħatt u mapep. Xi swali partikolari jifl-1850. Dawn l-iskoperti was- rrakkontaw artisti kbar li sawru slu biex aspetti partikolari tal- l-istorja tal-arti f ’Malta. Dawn proġett kellhom jiġu reveduti. huma Mattia Preti, Victor PasFilosofu Ġermaniż Goethe more, Antonio Sciortino u Gijgħid li mużew qatt ma jkun lest useppe Calì. Aktar minn hekk għaliex dejjem jibqa’ jiġi żvilup- l-esperjenza MUŻA tiġbor fiha pat, mirqum u miżjud. MUŻA wkoll kafetterija u ristorant, mhux eċċezzjoni għaliex jaspira uffiċċju għall-informazzjoni li jibqa’ jiġġedded kemm bl-es- turistiku u aktar għaliex il-bitħa ibizzjonijiet li jinbidlu minn hi spazju pubbliku għas-servizz żmien għal ieħor kif wkoll tal-komunità fejn il-pubbliku bl-esperjenza dejjem aktar in- jiltaqa’ mdawwar bl-arti li tinsnovattiva. ab fis-swali tal-madwar.

MUŻA kien proġett bi sfidi kbar kemm għaliex qegħdin nitkellmu fuq binja storika li hi l-Berġa tal-Kavallieri Taljani f’Malta kif wkoll minħabba x-xogħol ta’ restawr u skoperti ġodda li saru waqt ix-xogħlijiet. Waħda minn dawn l-iskoperti kienet proprju dik Xi tfisser net zero MUŻA? tat-taraġ prinċipali oriġinali Kif mużew jista’ jkun li kien inħatt fl-1850 sostenibbli?

X’inhuma l-akkwisti l-kbar ta’ dan il-mużew u li nistgħu ngawdu?

23

10.03.2019

Fotografu: Fritz Grimm

kullhadd.com

Esposti wieħed isib varjetà ta’ xogħlijiet bħal skultura, pittura, majolica, fided, għamara antika u mapep.

Xi swali partikolari jirrakkontaw artisti kbar li sawru l-istorja tal-arti f’Malta. Dawn huma Mattia Preti, Victor Pasmore, Antonio Sciortino u Giuseppe Calì Il-kollezzjoni għandha fost l-aqwa xogħlijiet tal-arti li nsibu f ’pajjizna b’xogħlijiet ta’ awturi kbar bħal Mattia Preti, Victor Pasmore, Guido Reni u artisti oħrajn. Uħud minn dawn ix-xogħlijiet kienu esposti fl-aqwa mużewijiet madwar id-dinja fosthom il-Louvre ġewwa Pariġi, Palazzo Barberini f ’Ruma u l-Metropolitan fi New York. Aktar minn hekk huma tliet mapep minn sett ta’ erbgħa li ftit xhur ilu gew rikonoxxuti bħala patrimonju tal-umanità mill-UNESCO flimkien ma’ mappa oħra li tinsab fil-kollezzjoni tal-Università Charles ta’ Praga. Dan kollu jixhed il-vokazzjoni internazzjonali li għandu MUŻA. Hemm xi ideat jew proġetti biex dan ikun aktar aċċessibbli maż-żmien anke mill-aspett teknoloġiku?

Għadna kemm nedejna l-ewwel minn sensiela ta’ attivitajiet u konferenzi maħsubin biex jilħqu pubbliku varjat. Ma’ dawn bdew ukoll it-tħejjijiet għal wirjiet importanti li ser ikunu qegħdin jittellgħu fixxhur li ġejjin ukoll fl-okkażjoni tal-100 sena minn meta

l-Berġa tal-Italja ntgħażlet biex tkun dik li dak iż-żmien kien magħruf bħala l-Valletta Museum li kien l-ewwel mużew xjentifiku f ’pajjiżna. Il-Fondazzjoni tal-Kollezzjoni tal-Arti issa reġgħet sabet lura postha fejn twieldet 100 sena ilu din id-darba bħala mużew tal-arti aktar milli taqsima jew sezzjoni minn mużew akbar.

Wara li sar proġett ta’ din ix-xorta, għandna l-prerekwiżiti kollha biex dan jitqies bħala mużew tal-ogħla dinjità meta mqabbel ma’ mużewijiet oħra barra minn xtutna u li huma tant magħrufa?

Tabilħaqq, MUŻA hu fost l-aktar mużewijiet innovattivi li jpoġġi wkoll il-komunità fiċ-ċentru tal-esperjenza talmużew. Fil-fatt, il-kunċett ta’ mużew hu maħsub mill-ġdid bil-għan li jkun aktar rilevanti għal żminijietna hekk kif issa ninsabu fis-seklu 21. Ma nistgħux ma nsemmux gazzetti u rivisti bħal The Guardian ta’ Londra u r-rivista American Architecture Digest li semmewha bħala waħda minn grupp ristrett ta’ mużewijiet ġodda li fetħu madwar id-dinja, partiko-

larment fl-Ewropa tul is-sena li għaddiet.

X’se naraw ġdid f ’dan is-sit?

L-ambizzjoni hi li jkollna esperjenza differenti u innovattiva li torbot ħafna mal-ambizzjoni ta’ Heritage Malta li tippromwovi l-innovazzjoni fil-mużewijiet li tmexxi.

Qed jiġbed nies ġodda li qatt ma żaru mużewijiet? Ħafna li żaruna stqarrew li kienet l-ewwel darba li daħlu f ’mużew tal-arti u li fil-fatt qatt ma kienu raw bosta mix-xogħlijiet tal-artisti esibiti f ’MUŻA. Fil-fatt, sal-llum daħlu jżuru MUŻA ħafna aktar nies milli qatt daħlu jżuru l-mużew tal-arti l-antik f ’dan il-perjodu.

Huwa verament l-akbar legat ta’ V18?

Nemmen li MUŻA hu legat denju ta’ dan it-titlu prestiġjuż.

Dan iġib miegħu responsabbiltajiet kbar fuqna biex dan il-legat ikompli jisseddaq fuq kulma sar tul din is-sena u biex b’mod pożittiv inkomplu nkunu xprun tal-ispirazzjoni.

10.03.2019

SPONTANJU JEW PJANAT, IDDEVERTEW MAL-MASKARAT

Tmiem il-ġimgħa li għaddiet u l-bidu ta’ din il-ġimgħa kienu perjodi brijużi fejn mill-Belt għan-Nadur, għal Ta’ Xbiex u Ħal Għaxaq, eluf ta’ Maltin iddevertew kemm felħu.

Moħbija taħt identità mhix tagħhom tawha ftit għall-bluha u l-fotografu Vince Piscopo qabad u bagħatilna dawn ix-xeni.

kullhadd.com www.vincepiscopo.com

24

25

kullhadd.com

LEJLET LEJL MUŻIKALI SABIĦ Kitba ta’ RAMONA ATTARD Il-mużika hija industrija qawwija u vasta proprju madwar id-dinja kollha. Hemm diversi tipi ta’ ġeneri, u kull mużiċist jagħmel il-parti tiegħu għaliha – sew jekk kompożitur, awtur, kantant u diversi rwoli oħra fejn tidħol il-mużika. Għall-intervista tallum, ħadt ħsieb li nitkellem ma’ kompożitur lokali, iżda li ħalli ismu internazzjonalment ukoll.

Qed nirreferi għall-kompożitur Jesmond Grixti.

Huwa minn Bormla, imma bħalissa qed jgħix Marsaxlokk.

Bħala passatempi għandu għal qalbu l-qari, l-antikità, l-eżerċizzju, l-arloġġi mekkaniċi, il-pittura, il-mixi, l-għawm, u dak kollu li huwa pożittiv fil-ħajja.

Jiddeskrivi lilu nnifsu bħala persuna progressiva u passjonali f ’dak kollu li jinvolvi ruħu fih.

Ilu jikkomponi minn mindu kien tfajjel. Fil-fatt proprju ta’ 13il sena kkompona l-ewwel marċ tiegħu tal-band. Prattikament bħala kompożitur, Jesmond xogħlu huwa li jivvinta u joħloq il-mużika addattata għall-widna.

Il-mużika tista’ tgħid li għamlitu l-persuna dak li huwa fil-preżent.

Qed iħejji ruħu għal An Evening of Music for String Orchestra with the Georgian Sinfonietta Bħalissa Jesmond qed iħejji ruħu għal avveniment importanti ħafna li se jsir dalwaqt ġewwa Dar il-Mediterran – An Evening of Music for String Orchestra with the Georgian Sinfonietta. Dan se jittella’ b’kollaborazzjoni mal-European Foundation for Support of Culture fejn bi pjaċir se jippreżentaw lejla ta’ mużika għall-Orkestra tal-korda mal-Georgian Sinfonietta, nhar il-Ħadd 24 ta’ Marzu, 2019 fis-18.00 ġewwa La Vallette Hall, Mediterranean Conference Centre, il-Belt Valletta. Għaliha se jattendu u jieħdu sehem xi mużiċisti Georgiani li ġejjin hawn Malta apposta.

B’hekk ridt inkun naf b’liema mod qed iħejji ruħu għaliha, x’tip ta’ preparamenti qed ikollu ma’ impenji oħra għaliha. “Min-naħa tiegħi preparajt ix-xogħol kollu kkonċernat lejja bħala kompożitur, filwaqt ukoll li se nattendi għar-rehearsals. Madanakollu, il-Maestro Alexei Galea Cavalla-

zzi se jieħu ħsieb il-kumplament, u ninsab ċert li se joħroġ l-aqwa minn din l-orkestra. Alexei huwa kunduttur u mużiċista professjonali ħafna,” sostna miegħi Jesmond.

L-Orkestra Georgian Sinfonietta hija orkestra professjonali u internazzjonali. Huma ddedikati immens, u jemmnu fil-perfezzjoni assoluta. Għall-attività An Evening of Music for String Orchestra with the Georgian Sinfonietta se jindaqqu erba’ xogħlijiet - Mendelssohn, Nielsen, Jesmond stess u l-mibki Joseph Vella li ħalla din id-dinja s-sena l-oħra, u fiċ-ċirkostanżi se jkun xieraq li jindaqqu siltiet minn tiegħu wkoll. Id-durata ta’ dan ilkunċert hija 70 minuta. Għal aktar informazzjoni u biljetti ċemplu fuq 2559 5750.

Ta’ min jgħid li matul il-karriera tal-mużika tiegħu Jesmond kellu ħafna suċċessi internazzjonali, fosthom ħa xi awards, u anke se jkollu mużika inkluża fiċ-CD talMPO. Fosthom insemmi l-Billy Joele New York Award li fi kliemu stess huwa award prestiġjuż għalih personali li ġie rikonoxxut għat-talent tiegħu fil-kompożizzjoni. Dan kollu frott ta’ ħafna xogħol, twemmin u perseverenza li insista għalihom matul is-snin.

“Nista’ ngħid li nħossni xxurtjat ukoll li ltqajt ma’ diversi persuni li emmnu kemm fija personali u anke fit-talenti tiegħi. Nemmen li jrid ikun il-pakkett kollu u mhux it-talent biss. Mingħajr talent, wieħed ma jagħmel xejn. Iva, l-MPO se joħorġu l-ewwel CD tagħhom u se jinkludi x-xogħol tiegħi MDINA for solo horn –

xogħol li diġà kien internazzjon- nkun qed nagħti servizz. Nista’ ngħid li t-taħriġ li ħadt internazzali,” sostna miegħi Jesmond. jonalment għallimni ngħid li jekk persuni tkun tajba f ’xogħolha, Persuna akkademika allura l-istess ħaġa sabiex tasu anke artistika sisti u takkomoda. Bħalissa qed Inżid ngħid ukoll, li Jesmond ngħallem fil-Fakultà tal-Edukahuwa persuna akkademiku u zzjoni. Fuq nota oħra, b’kollabanke artistiku. Fil-fatt prova orazzjoni mal-Malta Band Club jgħaqqad dawn iż-żewġ linji flim- Association, għent fid-disinn ta’ kien, billi jgħallem b’mod pro- programm ta’ studju wind band fessjonali fl-Università ta’ Malta. MQF 5 li ġie addottat mill-ist“Il-ħajja teħtieġ bilanċ, ma tistax ess istituzzjoni,”, aġġornani Jestkun imwaħħla ma’ ħaġa waħ- mond.

Lura għas-sena 2004, Jesmond da biss. Personalment inħobb ngħallem. L-istil tiegħu huwa kien irċieva kummissjoni millwieħed miftuħ, u dejjem in- MPO minn Dr Mario Tabżomm f ’moħħi li ninsab hemm one Vassallo, fejn qabel kienet sabiex ngħallem lill-istudenti magħrufa aħjar bħala l-Orkestra tiegħi. Inżomm f ’moħħi wkoll li Nazzjonali ta’ Malta. Dan l-av-

10.03.2019

veniment kien qed ifakkar l-40 sena ta’ Indipendenza, u attendiet il-Prinċipessa Anne, flimkien mal-President ta’ Malta u persuni prominenti oħra. Kien ukoll ikkumissjonat mill-Buckingham Palace biex jikteb mużika oriġinali għaċ-CHOGM, sabiex jirrappreżenta lil Malta.

Mhux hekk biss, talli b’wiċċu minn quddiem, Jesmond jista’ jgħid li kellu l-istudji tiegħu ffinanzjati mill-Italian Government Scholarship, Janatha Stubbs Trust, u The University of Melbourne. Kien ukoll shortlisted bħala Fulbright Scholar.

Bħala kompożitur, Jesmond jisħaq li hemm differenza kbira bejn li toħloq il-mużika għal li tikkomponi. Ladarba huwa jkun ikkompona l-mużika, wara jkun xogħol ħaddiehor li joħroġ l-aħjar tagħha waqt kunċert.

Ta’ min jgħid li lil Jesmond il-mużika ħaditu f ’diversi pajjiżi barra minn xtutna. Ħallejt f ’idejh sabiex jikkummenta dwar dan il-fatt. “Hekk hu. Dort mhux ħażin, u l-mużika tiegħi daret internazzjonalment fosthom Carnegie Hall NY, Tokyo Japan, Mexico City, Mexico u l-lista tkompli sejra. Jien nemmen f ’dak li nkun qed nagħmel, u dejjem saqajja mal-art,” saħaq miegħi.

Fl-aħħar tal-intervista, Jesmond stieden lill-qarrejja ta’ din ilgazzetta sabiex jattendu bi ħgarhom sabiex jaraw, jisimgħu u jitpaxxew b’din l-orkestra li se tkun f ’pajjiżna fil-jiem li ġejjin.

26

10.03.2019

kullhadd.com

] SUDOKU SPONSORJATA MINN WELLA

Irbaħ shampoo u conditioner tad-ditta Wella.

Aqta’ din il-logħba u ibgħatha lil: KOMPETIZZJONI WELLA, KullĦadd, ONE Complex, A 28 B, Industrial Estate, Il-Marsa MRS 3000 Isem: Indirizz:

TISLIBA 267

AUDREY TESTAFERRATA DE NOTO - IŻ-ŻEJTUN

16.

1.

Imdawrin bih (5) 18.

4.

Kompli l-qawl: 19.

Fi Frar ix-…

20.

…… billejl u 21,22.

x-xogħol 23.

binhar (4) 24.

7.

Ara 2 9,21W. Jekk teħodhom

ħudhom 1.

ikkalkulati! (6) 2,7.

10.

Titwaħħal 3,23.

mal-art

jew mal-ħajt (6) 5.

6.

12. Ħarab (6) Mimdudin:

Bi 3 Numri 068 134 188 300 337 553 563 632 656 752 803 832 847

872 901 953 B’4 Numri 0242 0332 0589 0670 1180 1204 2038 2278 2297

2336 2694 3184 3260 3290 3297 3298 3461 3715 3758 4023 4253 4902 4920 4960 5010

5636 5920 6498 6720 7345 7733 7777 8015 8235 8448 8981 9051 9076 9221 9711

B’5 Numri 01095 02064 02745 11846 16792 17266 19776 20380 23843 23863 28498 31352 42092

45060 58561 70546 73371 81373 86029 86201 93141 97750 B’7 Numri 1544187 4682683 6102601

6319290 7269602 9070446

Tip ta’ gass (1,1,1) Sultan (2) Irġiel Ingliżi (3) Pajjiż (5) Straġi (6) Ara 3 Ħares lejja (5) Weqfin:

Satal (6) Naddaf (5) Kamra? (7) Mhux issa (3) Ħares (3)

8.

11.

12.

13.

14.

15.

17.

21.

22.

Gżira Mediterranja (9) The United Kingdom (1,1) Salvu Gatt (1,1) Qarn bla ras (3) Isem (6) Snin bit-Taljan (6) Mhux misjur (3) Ara 9 Ara 21 mimduda

SOLUZZJONI TAL-AĦĦAR TISLIBA Mimdudin: 1.Fenek, 4.Frar, 9.Rum, 10.Sparaw, 12.Martri, 16,18.Rabat, 19. Piu, 20.Ħsara, 23.Atti, 24.Rkant

Weqfin: 1.Furnar, 2,7.Nemus, 3.Kus, 5,21M. Rarita, 6.Raw, 8.Spettatur, 11,12 wieqfa, Lamb, 13. Ras , 14.Iparla, 15.Sulfat, 17,21 wieqfa. Attiva, 22.Art

27

10.03.2019

kullhadd.com

GĦAQQAD IL-KAXXI

Għaqqad skont kemm hu l-valur li hemm fil-kaxxi.

Eżempju: Jekk f’waħda mill-kaxxi hemm valur ta’ 10, trid tgħaqqad 10 kaxxi żgħar li jridu jkunu jmissu ma’ xulxin u f’forma ta’ kaxxa jew rettanglu. Ilkaxxi kollha jridu jintużaw u kaxxa tista’ tintuża darba biss. In-numru huwa indikazzjoni tat-total ta’ kaxxi żgħar u mhux neċessarjament juri minn fejn għandha tibda l-kaxxa.

SIB IL-VALUR

Kull ittra fiha valur, uħud mill-valuri huma diġà mpoġġija. Uża dawn il-ħjilijiet biex issib il-kumplament tal-valuri tal-ittri.

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

28

10.03.2019

kullhadd.com

ŻVILUPP IEĦOR FL-ISKANDLU BWSC

IL-QORTI TITLOB ID-DOKUMENTI BEJN JOE MIZZI U L-BWSC Il-Qorti talbet li dokumenti li għaddew bejn l-aġent tal-BWSC f ’Malta, Joe Mizzi, u l-kumpanija Daniża jkunu depożitati l-Qorti.

Dan f ’kawża li għaddejja f ’każ li jorbot ma’ wieħed mill-ikbar skandli fl-istorja ta’ pajjiżna, dak tax-xiri tal-power station talBWSC. Il-kumpanija Associated Supplies qed tfittex lil Joe Mizzi għal miljuni ta’ ewro li l-kumpanija qed targumenta li kienu dovuti lilha u mhux lil Joe Mizzi, li aġixxa għal rasu minflok f ’isimha anke jekk kien beda ċerti kuntatti meta kien jaħdem magħha.

Joe Mizzi jibqa’ famuż għad-dikjarazzjoni li sab il-kumpanija ta’ Żaren Vassallo minn fuq il-Yellow Pages f ’każ li ddomina l-aħbarijiet għal bosta snin. Dan għax kienet inxtrat power station li taħdem bl-iktar żejt li jniġġes, il-Heavy Fuel Oil, fi żmien li pajjiżna suppost kien beda jaħseb biex jaqleb għal ġenerazzjoni tal-elettriku iktar nadifa.

Fl-aħħar xhur Joe Mizzi kien qed jirreżisti li jixhed. Naturalment dan biex ma jitfax il-ġebla fuq saqajh. Però, il-Qorti ordnatlu li jixhed u waqt ix-xhieda, li tinstab għaddejja, talbet ukoll dokumenti. Dokumenti li se jinżammu depożitati l-Qorti għall-fini ta’ din il-kawża. Fost id-dokumenti li talbet li jkunu fis-sigrieta

tal-Qorti ntalab il-kuntratt bejn il-kumpanija Typeser u l-BWSC. Fi żmien ftit ġimgħat oħra Mizzi jrid ikun iddepożita wkoll il-Qorti l-emails kollha tiegħu u ta’ Typeset mal-istess kumpanija. Talbiet li juru li dan il-każ ta’ żmien l-amministrazzjoni GonziPN għadu ħaj anke jekk forsi xi ftit bogħod mill-attenzjoni kollha li kellu ftit tas-snin ilu.

L-akkuża ewlenija fil-każ li għaddej fil-Qorti bħalissa hi li Joe Mizzi kien jaħdem ma’ Associated Supplies meta beda jinħass il-bżonn li l-pajjiż ikollu power station ġdida. F’isem il-kump-

anija kienu diġà bdew xi kuntatti u eventwalment Joe Mizzi ħareġ bis-sick leave għax għamel operazzjoni. Wara ma daħalx lura għax-xogħol mal-kumpanija.

Tant li bagħat riżenja datata b’lura.

Eventwalment sar magħruf li anke meta suppost kien bis-sick leave Mizzi kien qed jikteb dwar din il-power station u għalhekk illum il-kumpanija qed tgħid li Mizzi uża għalih il-kuntatti li kien għamel f ’isimha.

F’dan il-każ il-kumpanija Associated Supplies għamlet mandat ta’ inibizzjoni biex il-Qorti tif-

friża l-ammont ta’ flus li qed tikkontesta li hu tagħha. Ammont li jlaħħaq il-miljuni ta’ ewro tant li fi żmien li faqqa’ l-iskandlu tal-BWSC kienu ssemmew erba’ miljun ewro f ’kummissjonijiet.

Miljuni li ma nstabux meta marru biex jiffriżaw il-kontijiet ta’ Mizzi tant li kienu ffriżati biss madwar €400,000 u hemm maqbuda wkoll residenza modesta.

F’dan il-każ kienu żvelati sensiela ta’ emails li wrew pressjoni u xibka ta’ kuntatti li qajmu bosta mistoqsijiet. Saħansitra rapport tal-Awditur Ġenerali kien qal li nstab dak li sejjaħ bħala “smoke”

u meta eventwalment xehed quddiem il-Kumitat għall-Kontijiet Pubbliċi, l-Awditur Ġenerali kien għamel dikjarazzjonijiet li qajmu mistoqsijiet kbar. Fil-fatt, meta l-Eks Awditur Ġenerali kien deher quddiem il-PAC fuq ir-rapport tal-BWSC kien tkellem fuq kif meta kien qed jagħmel ir-rapport kien hemm nies li ma kkoperawx mal-investigazzjoni tiegħu u li ma ftakrux. Fost dawn kien hemm l-istess Mizzi.

Kien f ’dan l-istess proċess li meta mistoqsi kif sab il-kumpanija ta’ Żaren Vassallo biex tibni l-power station tal-BWSC, Mizzi wieġeb li mill-Yellow Pages. Dan fl-istess żmien li ċermen tal-Enemalta kien hemm bniedem li jaħdem għall-istess Vassallo, kuntrattur qrib ħafna tal-Partit Nazzjonalista.

Fuq il-proġett tal-BWSC l-Awditur Ġenerali kien elenka oxxenitajiet kbar oħra. Fosthom kif f ’nofs il-proċess, Gvern Nazzjonalista kien bidel il-liġi biex min kien se jiġi l-aħħar jew ma jikkwalifikax, il-BWSC, spiċċa jiġi l-ewwel.

L-Awditur Ġenerali kien semma wkoll kif konsulent legali tal-Enemalta fl-istess waqt serva ta’ konsulent legali għar-rappreżentant tal-BWSC f ’Malta waqt li l-proċess ta’ kompetizzjoni kien għaddej.