ΗΘΗ ΚΑΙ ΕΘΙΜΑ ΤΩΝ ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΩΝ Ο ΚΛΗΔΟΝΑΣ
Ένα από τα πιο παλιά και πιο ωραία έθιμα του Ελληνισμού είναι ο Κλήδονας. Με τη Σμύρνη, το έθιμο αυτό, συνδέεται περισσότερο, γιατί στην αρχαία πόλη της Σμύρνης υπήρχε το «ιερό των κληδόνων». Προέρχεται από το κλήδων = μάντεμα, προφητεία. Γινόταν στις 24 Ιουνίου στη γιορτή του Αϊ-Γιαννιού. Ο γιορτασμός αρχίζει από την παραμονή με τις μεγάλες φωτιές που ανάβονται και τις πηδούν ακόμη και τα παιδιά. Κατόπιν φέρνουν οι ανύπαντρες κοπέλες από το πηγάδι το αμίλητο νερό και το αδειάζουν σε ένα πήλινο δοχείο, ρίχνοντας μέσα κι από ένα ‘ριζικάρι’, κάποιο προσωπικό, συνήθως πολύτιμο, αντικείμενο. Σκεπάζουν έπειτα το πήλινο δοχείο και το αφήνουν όλη νύχτα κάτω από τον ξάστερο ουρανό. Πηγαίνουν τότε όλες για ύπνο και ονειρεύονται τον άντρα που θα παντρευτούν. Την επόμενη μέρα ανοίγεται με τραγούδια το δοχείο και καθώς η κάθε μία παίρνει πίσω το αντικείμενο που της ανήκει, ακούγεται κι από ένα δίστιχο, το περιεχόμενο του οποίου έχει κάποια σημασία για το ριζικό της κοπέλας, στην οποία εκείνη τη στιγμή απευθύνεται.
Τα ριζικάρια κάποτε τελειώνουν και καθώς βασιλεύει ο ήλιος κάθε κοπέλα γεμίζει το στόμα της με μια γουλιά αμίλητο νερό, στέκεται μπροστά στο παράθυρο και περιμένει μέχρι ν’ ακούσει το πρώτο ανδρικό όνομα. Αυτό πιστεύεται πως θα είναι και το όνομα του άνδρα που θα παντρευτεί
ΟΙ ΑΠΟΚΡΙΕΣ
Οι απόκριες των Μικρασιατών Ελλήνων αποτελούσαν περίοδο διασκέδασης και μεγάλου κεφιού, με γλέντια που ξεκινούσαν με τραγούδια, χορούς και τουμπελέκια, ροκάνες και τσαμπούνες από την Κυριακή του Τελώνου και Φαρισαίου, έως την Καθαρά Δευτέρα. Τα βράδια, κατά τη διάρκεια των Αποκρεών, μαζεύονταν σε φιλικά σπίτια και διασκέδαζαν με διάφορα αυτοσχέδια παιχνίδια. Έβραζαν ένα αυγό πολύ σφιχτό και το κρεμούσαν με μια κλωστή από το ταβάνι. Καθόταν γύρωγύρω και προσπαθούσαν να πιάσουν το αυγό μόνο με το στόμα. Άλλες φορές μαζεύονταν και λέγανε «τα αποκριάτικα», λέξεις ή φράσεις δηλαδή πολύ μεγάλες που πολλές φορές δεν είχαν νόημα αλλά προκαλούσαν άφθονο γέλιο. Διάφορα είδη φαγητών έψηναν εκείνες τις μέρες. Κάθε περιοχή είχε και τα δικά της. Πίτες σε διάφορες παραλλαγές, τυρόπιτες, μπουρέκια, κολοκυθόπιτες, σαρμαδάκια, λαχανοντολμάδες. Την Τσικνοπέφτη όπως την έλεγαν, συνήθιζαν σε πολλά μέρη να μαγειρεύουν το λοκούμπιλάφ, ένα πιάτο αρκετά απαιτητικό γιατί έπρεπε να ζυμωθούν και να κοπούν χυλοπίτες.
Το έθιμο της συγχώρεσης
Την Κυριακή της Τυρινής, μετά τον Εσπερινό, αφού δώσει ο παπάς τη συγχώρεση, οι παντρεμένες πήγαιναν στο σπίτι και έκαναν τρεις μετάνοιες, φιλούσαν το χέρι των γονιών και των πεθερικών τους και ζητούσαν συγχώρεση. Το ίδιο έκαναν και οι υπόλοιποι. Έτσι συγχωρεμένοι και αγαπημένοι, έμπαιναν στη Σαρακοστή
ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΑ Στη Σμύρνη, την παραμονή της πρωτοχρονιάς συνήθιζαν να στολίζουν ένα τραπέζι με ξηρούς καρπούς και γλυκίσματα για να κεράσουν τον Άγιος Βασίλη, όταν θα επισκεφθεί το σπίτι. . . Η νοικοκυρά ράντιζε το σπίτι με ξηρούς καρπούς κι έλεγε «Κάλαντα και καλού σκαίρα και πάντα και του χρόνου» Το όλη πρωί η οικογένεια πήγαινε στη λειτουργία. Ο πατέρας έπαιρνε ένα ρόδι στην τσέπη του ν' αγιαστεί. Μόλις επέστρεφαν σπίτι, έσπαζε το ρόδι πίσω από την πόρτα λέγοντας, Καλημέρα, έτη πολλά. Το ρόδι έπρεπε να είναι γερό και τα σπυριά του τραγανά, γιατί αν ήταν σάπιο κάτι κακό θα τύχαινε. Στη Σμύρνη χτυπάγανε με δύναμη το ρόδι να σκορπίσει. Έκαναν ποδαρικό πατώντας ένα σίδερο, λέγοντα ς: σίδερο πάνω, σίδερο κάτω, σίδερο οι άνθρωποι που είναι μέσα σίδερο η μέση μου, σίδερο η κεφαλή μου. Ο νοικοκύρης έκανε το σταυρό του,Σταύρωνε με το μαχαίρι τρείς φορές την πίτα και έκοβε τόσα κομμάτια όσα και τα μέλη της οικογένειας . Το πρώτο κομμάτι ήταν του Χριστού, μετά της Παναγίας, του Αϊ Βασίλη του σπιτιού και του φτωχού. Χαρακτηριστικό στοιχείο ήταν το φλουρί της βασιλόπιτας με το οποίο
δοκίμαζαν την τύχη τους. Σε όποιον έπεφτε το φλουρί, αυτός θα ήταν ο τυχερός κι ευνοούμενος της νέας χρονιάς.
. Κομμάτια της βασιλόπιτας οι νοικοκυρές άφηναν, μαζί με ξηρού ς καρπούς. και γλυκά στις δημόσιες βρύσεςτης πόλης, για τους περαστικούς και τους φτωχούς. Μετά επέστρεφαν στο σπίτι αμίλητε ς, με το νερό της βρύσης για να«τρέχουν» τα αγαθά στα σπίτια τους. Για το πρωτοχρονιάτικο τραπέζι, οι νοικοκυρές ετοίμαζαν κόκορα κοκκινιστό στην κατσαρόλα, κεμπάπ μερύζι και γενικά φαγητά με ρύζι , για να είναι ι γεμάτος ευτυχία ο νέος χρόνος…
ΓΑΜΟΣ Στη Μικρά Ασία η προξενιά ήταν σπάνια, αφού ο γάμος γινόταν από έρωτα. Σε αυτούς τους γάμους ο γαμπρός δεν συνήθιζε να ζητά προίκα, αν και ο πατέρας μπορούσε να δώσει περιουσία και λεφτά. Όμως όλες οι κοπέλες ακόμα και οι πιο φτωχές, είχαν μεγάλη προίκα από ρούχα, χρυσαφικά και ασημικά, αφού από τη γέννηση του κοριτσιού ακόμα οι μητέρες άρχιζαν να του ετοιμάζουν τα προικιά του. Αντίθετα, ο νέος που ήθελε να παντρευτεί ήταν υποχρεωμένος να χτίσει και να επιπλώσει σπίτι και να πάρει τη νύφη από το πατρικό της. Μετά το θάνατο των γονιών η περιουσία μοιραζόταν ισότιμα ανάμεσα σε αγόρια και κορίτσια. Εκείνη την εποχή τα κορίτσια παντρεύονταν από τα δέκα πέντε χρόνια τους και για το λόγο αυτό η προξενιά γινόταν µόνο σε μεγαλοκοπέλες δηλ. σε όσες είχαν περάσει τα είκοσι πέντε τους χρόνια. Μετά τα τριάντα οι κοπέλες σπάνια παντρεύονταν και όταν τύχαινε και µε προξενιά παντρευόταν κανένα πλούσιο γεροντοπαλίκαρο, πίστευαν, ότι
ήταν τυχερή αλλά και άξια για τη μοίρα της. ΚΑΛΥΒΙΩΤΗ ΕΥΣΤΡΑΤΙΑ ΚΑΡΑΒΑΣΙΛΗ ΧΡΥΣΑ ΛΑΠΠΑ ΑΡΙΣΤΕΑ
ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗ ΓΙΩΤΑ
Η ζωή της Μικράς Ασίας πριν την καταστροφή ήταν πολύ ειρηνική. Οι άνθρωποι ζούσαν με γαλήνη, με ευτυχία, αγαπούσαν πολύ την εργασία και γι ΄αυτό είχαν αναπτύξει το εμπόριο, την ναυτιλία και είχαν γίνει πλούσιοι. Επίσης το μορφωτικό τους επίπεδο ήταν υψηλό. Είχαν σχολεία, μορφωτικά ιδρύματα, αλλά και ξένα κέντρα γλωσσών. Μετά την καταστροφή του 1922 η ζωή των μικρασιατών άλλαξε εντελώς, οι άνθρωποι έγιναν πρόσφυγες και πήγαν πίσω στην Ελλάδα. Στην Ελλάδα όμως τους αντιμετώπισαν σαν να ήταν ξένοι. Έτσι οι μικρασιάτες ζούσαν σε άθλιες συνθήκες, από εκεί που ήταν με δουλειές καλές, με μεγάλα ωραία σπίτια, και πολύ καλή ζωή...... δεν είχαν τίποτα και πέθαναν από διάφορες ασθένειες. Πέρασαν πάρα πολλά και δύσκολα χρόνια ώστε να τους υποδεχτούν στην ελληνική κοινωνία. Γκίκας Σταύρος