Εξώφυλλο: PAVIA SeptemberLombardia-Βαγγέλης Τζιότζιος
-Σελ. 3-7: Εξάρχεια-Εδώ
Πολυτεχνείο του Γ.Κ. Κούκιου
-Σελ. 8-11: ΕΛΕVΣΙΣ 2023, της
Παναγιώτας Πλησή
-Σελ. 12-23: «Αρχηγού»
παρόντος… Συνάντηση/
Συνέντευξη με τον Γιάννη
Τζιότζιο, του Κώστα Φιλαΐτη
-Σελ. 24-27: Παρουσίαση: Η
μουσική σχολή της Σμύρνης και
το Ρεμπέτικο , του Γ.Κ. Κούκιου
-Σελ. 28-33: Back to the film, του
Βαγγέλη Τζιότζιου
-Σελ. 34-39: Οι φωτογραφίες του
Γιώργου Σεφέρη, της Νάντας
Κυριαζή
-Σελ. 40-43: Τα νέα του «Μέδων 93»
Οπισθόφυλλο: Φωτογραφία της Νάντας Κυριαζή
Περιοδική εκδοτική συνάντηση του Συλλόγου
Πολιτισμού «Μέδων 93»
Άνοιξη 2023 - Τεύχος 17
Ημερομηνία κυκλοφορίας:
Αθήνα, 13 Απριλίου 2023
Υπεύθυνο για τον Νόμο είναι το Δ.Σ. του
Συλλόγου Πολιτισμού «Μέδων 93»
Αρχισυνταξία:
Γιώργος Κούκιος & Κώστας Φιλαΐτης
Σχεδιασμός τεύχους:
Κώστας Φιλαΐτης
Επιμέλεια τεύχους:
Κώστας Φιλαΐτης
Έγραψαν στο 17ο τεύχος:
Γιώργος Κούκιος
Νάντα Κυριαζή
Παναγιώτα Πλησή
Βαγγέλης Τζιότζιος
Κώστας Φιλαΐτης
2
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ & ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
το παγκάκι!
Εξάρχεια – Εδώ Πολυτεχνείο.
(Προδημοσίευση)
Του Γιώργου Κούκιου
Το 1837, ιδρύθηκε και στεγάστηκε στην οικία Γ. Βλαχούτση επί
της οδού Πειραιώς, το «Εθνικόν Μετσόβειον Πολυτεχνείον». Η
αρχική του δομή, στόχευε στην επιμόρφωση αρχιτεχνιτών της
αρχιτεκτονικής. Η περιοδική -κα μάλιστα τις Κυριακές κι αργίες
λειτουργία του- σύντομα έγινε καθημερινή και τακτική, καθώς το
ενδιαφέρον ήταν μεγάλο και πολύπλευρο με αποτέλεσμα την
αντίστοιχη επέκταση της διδασκαλίας που παρείχε. Το 1871 το
Πολυτεχνείο εγκαθίσταται στα κτήρια της οδού Πατησίων, βάσει της Διαθήκης Νικόλαου Στουρνάρη που επιθυμούσε «να κτισθή εις Αθήνας εν λαμπρόν Πολυτεχνείον». Τις παροτρύνσεις του για ενίσχυση εκ μέρους και άλλων ευεργετών, ακολούθησαν οι Μετσοβίτες Μ. Τοσίτσας, Ελένη Τοσίτσα & Γεώργιος Αβέρωφ. Το 1887, θεσμοθετείται 4ετής φοίτηση σχολών Πολιτικών Μηχανικών & Μηχανουργών καταρτώντας άνδρες ανώτατης τεχνικής μόρφωσης στο επίπεδο των αποφοίτων των αντίστοιχων Ευρωπαϊκών Σχολών. Το 1914, το ίδρυμα καθιερώνεται ως «Εθνικόν Μετσόβιον Πολυτεχνείον». Το 1917, η οργάνωση των Σπουδών -που ισχύει έως σήμερα- αποτελείται από 5 Ανώτατες Σχολές: Πολιτικών Μηχανικών, Μηχανολόγων-Ηλεκτρολόγων, Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Χημικών Μηχανικών & Τοπογράφων Μηχανικών.
Εξάρχεια Εδώ Πολυτεχνείο
Η θέση και η φύση του Πολυτεχνείου, ανάμεσα στο Αρχαιολογικό
Μουσείο και την οδό Στουρνάρη στα Εξάρχεια, με «παραλιακό
δρόμο» την Πατησίων και πλάτη την οδό Μπουμπουλίνας, το τοποθετούν από την τελευταία δεκαετία του 19ου αιώνα στο μέσον
των εξελίξεων της πόλης και όχι μόνον αυτής.
3
Εδώ, θα διασταυρώνονται στο εξής πέραν των ιδεολογιών και των ιδεών, οι ειδήσεις, οι πληροφορίες, τα ρεύματα για τις διεθνείς εξελίξεις στην φιλοσοφία, την τέχνη, την πολιτική, την μόδα, την καθημερινότητα, την δημοσιογραφία, την τεχνολογία αλλά και το χιούμορ. Εδώ θ’ ανασαίνει η πολιτεία των Αθηνών που πυκνώνει μέρα με τη μέρα κι απλώνεται διαρκώς, η τσιμεντούπολη -όπως δυστυχώς θα καταλήξει στα περισσότερα σημεία της να γίνει- όπου ειδικά οι νέοι που έρχονται εδώ για να σπουδάσουν, μετά τις πρώτες γεύσεις της μεθυστικής γοητείας της μεγαλούπολης, θ’ ασφυκτιούν. Γι’ αυτό κι οι περισσότεροι θα παλέψουν με κάθε τρόπο για καλύτερες μέρες, πλάϊ-πλάϊ με τους συμφοιτητές και τους φίλους, ή τους εργαζόμενους, τους καλλιτέχνες και τους ανθρώπους του πνεύματος που ζουν ήδη εδώ: στα Εξάρχεια ή
στην Κυψέλη και στα Πατήσια, στου Ζωγράφου & στην Καλλιθέα, στην Πετρούπολη κ.α. που είναι οι κυριότερες φοιτητικές γειτονιές. Οι επαρχιώτες φοιτητές διψούν για ορίζοντες ερχόμενοι στην θαυμαστή μα κι αχανή πόλη. Οι Αθηναίοι, οι βέροι -οι γκάγκαροι δηλαδή- το ίδιο κι εκείνοι… κι ας είναι γεννημένοι και μεγαλωμένοι εδώ όπου υποτίθεται πως όλα λειτουργούν πιο ελεύθερα, μοντέρνα και μαγικά. Η χούντα των συνταγματαρχών, μιας χούφτας γελοίων στρατοκρατών, απομεινάρια των χιτών της εμφυλιακής εποχής, έχει καταπατήσει κάθε φιλελεύθερο και δημοκρατικό ορίζοντα εδώ και 6 χρόνια ήδη, έχει φυλακίσει, βασανίσει, εξορίσει, σκοτώσει. Εκ των Αθηναίων -των οποίων η πλειοψηφία διαθέτει ιδιαίτερη δυναμική- οι περισσότεροι διακρίνονται για την ιδιάζουσα και σπάνια ανθεκτικότητα σε σκληρές συνθήκες, καθώς έχουν από τα γενοφάσκια τους, ανοιχτούς ορίζοντες διαποτισμένους με μεγάλους κοινωνικούς αγώνες. Αυτή ήταν με λίγα λόγια η νεολαία του 1973. Οι νέοι
από την εφηβεία ως τους φρέσκους ενήλικες που βρίσκονταν πάνω-κάτω «επί πτυχίω»
Ένα κράμα νέων μιας γενιάς γεννημένης στα τέλη της δεκαετίας του ’40 κι ως τα τέλη της δεκαετίας του ‘50, των οποίων αναμφισβήτητοι μπροστάρηδες ήταν οι φοιτητές του Πολυτεχνείου εκείνης της χρονιάς, όπως και της Νομικής Αθηνών, που προετοίμασαν
το έδαφος της μεγάλης εξέγερσης.
Οι «ταραχές» όπως ονομάστηκαν τότε, άρχισαν στις 14 Νοέμβρη 1973 με Κατάληψη του ΕΜΠ φοιτητών και σπουδαστών. Κομουνιστικός δάχτυλος, αναρχικοί, μαλλιάδες, βρωμιάρηδες, φλώροι, ξενοκίνητοι κλπ είναι κάποια από τα επίθετα που θέλουν να τους χρεώσουν οι χουντικοί, οι υπερσυντηρητικοί,οι εθελοτυφλούντες, οι δυνάστες κάθε είδους της εποχής εκείνης, κι όσοι εκ των δημοσιογράφων, εκπαιδευτικών, κληρικών κ.α ενστερνίζονταν το ιδεοληπτικό όσο και παρανοϊκό κατασκεύασμα της χούντας που κυβερνούσε. Σχεδόν αυτόματα, αποχή κι κατάληψη στο Πολυτεχνείο πήρε μορφή εξέγερσης κατά της χούντας. 3 μέρες μετά, ένα άρμα μάχης συνέτριβε την Πύλη της Σχολής, παίρνοντας σβάρνα και τραυματίζοντας πολλούς εξ όσων την
Εξάρχεια Εδώ Πολυτεχνείο
4
υπερασπίζονταν με τα κορμιά τους ως ασπίδες -φαίνεται καλά στο φιλμάκι- κι αν δεν φαίνεται, να σας πως από κοντά την ιστορία κάποτε…
Κατά το ενδιάμεσο χρονικό διάστημα (14-17 Νοέμβρη 1973) αυτό που συνέβη στο Πολυτεχνείο και στην Αθήνα γενικότερα, δεν είχε προηγούμενο στην ιστορία του τόπου. Το Πολυτεχνείο είχε ζήσει πολλές φορές έντονα γεγονότα, όπως και άλλα εμβληματικά σημεία της Αθήνας. Όμως εδώ, το πείσμα, η καρτερία και το πάθος, τόσο μάλιστα νέων ανθρώπων, χωρίς παραταξιακές ευλογίες ή φραγμούς, δεν είχαν προηγούμενο. Οι φοιτητές ως νέοι «Ελεύθεροι Πολιορκημένοι» οργάνωσαν τις συνθήκες διαβίωσης και άμυνας, εγκατέστησαν ραδιοφωνικό σταθμό απ’ όπου σε μεγάλη εμβέλεια για την εποχή μεταδίδονταν φλογερά συνθήματα, ειδήσεις, παροτρύνσεις και επαναστατικά-πατριωτικά μηνύματα, ιατρείο -χειρουργείο στην άμεση συνέχεια- κι εν γένει, η Σχολή μεταβλήθηκε σε άπαρτο φρούριο ενώ τριγύρω στηθήκαν οδοφράγματα. Οι διαδηλώσεις στα όρια της Σχολής ήταν διαρκείς κι ασταμάτητες, ενισχυόμενες διαρκώς από χιλιάδες πολίτες κάθε ηλικίας. Στο μεταξύ, ο λαός της Αθήνας, περαστικοί, εργαζόμενοι, περίοικοι ή από διάφορες συνοικίες, μαθητές κλπ συνέρρεαν στον προαύλιο χώρο. Άρχισαν οδομαχίες. Τις ίδιες στιγμές, το παρακράτος της χούντας, μαζί με την ολιγάριθμη φασιστική νεολαία της εποχής ενίσχυε τον κατασταλτικό αστυνομικό κλοιό, καταφεύγοντας από κοινού σε πυροβολισμούς, ξυλοδαρμούς και στη συνέχεια συλλήψεις και βασανιστήρια, στα οποία η χουντική κυβέρνηση είχε αποκτήσει ιδιαίτερη προϋπηρεσία επί κατοχής κι εμφυλίου, καταγωγής άλλωστε ταγματασφαλίτικης και χίτικης, ενώ τώρα -στα 1973- ευημερούσα εξασκούσε το επάγγελμα ελευθέρως και με ιδιαίτερη προσήλωση, στο ήδη γνωστό μας κτήριο της Μπουμπουλίνας, που αυτό πιά, αν είχε γλώσσα και στόμα και μιλούσε τί θα μας έλεγε δεν ξέρω…
Οι νεαροί τότε φιλοχουντικοί εθελοντές, βοηθούσαν τους ελεύθερους σκοπευτές, κι όλοι μαζί κτυπούσαν στο ψαχνό του διαδηλωτές, αργότερα θα ηγηθούν της Χρυσής Αυγής στα χρόνια της
Μεταπολίτευσης, παραδόξως εκλεγμένοι στο Κοινοβούλιο, κατατρώγοντας εκ του
ασφαλούς κι εκ των έσω την Δημοκρατία την οποία άλλωστε μισούν. Ουδείς εξ αυτών διώχθηκε τότε.
Επίσημα, κι έπειτα από εισαγγελική έρευνα, έναν χρόνο μετά το Πολυτεχνείο ανακοινώθηκε πως η εξέγερση στοίχησε την
ζωή σε 18 ανθρώπους ταυτοποιημένους κι άλλους 16 άγνωστους «βασίμως προκύπτοντες».
Αρχικά όμως οι αριθμοί που μαθαίναμε για τα θύματα του Πολυτεχνείου -δηλαδή τους νεκρούς διαδηλωτές κι εξεγερθέντες- ήταν κατά πολύ μεγαλύτεροι: 59, 79, 83!
Εξάρχεια Εδώ Πολυτεχνείο
5
Καθώς επίσης, 200 ήταν μονάχα όσοι μεταφέρθηκαν από τα Αθηναϊκά νοσοκομεία που λειτουργούσαν ασταμάτητα, με καταθέσεις και μαρτυρίες πολλών ιατρών και νοσηλευτών που δεν θέλησαν να δώσουν στοιχεία, όπως και χτυπημένων βαριά που αποσύρθηκαν σε σπίτια όπου επίσης δεν ξαναμίλησαν ποτέ, προφανώς για να μην κυνηγηθούν… Έτσι κι οι 200, που θάφτηκαν νύχτα σε κοινό τάφο στου Ζωγράφου, για τους οποίους η μαρτυρία δεν έλαβε ποτέ συνέχεια… Τα ξημερώματα της 17ης Νοεμβρίου, κι αφού εισέβαλαν στον χώρο του Πολυτεχνείου ο στρατός και οι αστυνομικές δυνάμεις, συνέχισαν με πραγματικά πυρά. Οι πρωτεργάτες της χούντας και οι υπαίτιοι για την σφαγή του Πολυτεχνείου (αυτή ήταν τότε η προσφώνηση)
Ιωαννίδης, Παπαδόπουλος, Βαρνάβας, Ντερτιλής καταδικάστηκαν σε ισόβια, στην
Δίκη που έγινε στα τέλη του Δεκεμβρίου του 1975. Όμως οι υπαίτιοι ήταν -και παραμένουν- κατά πολύ περισσότεροι, απόλυτα καταδικαστέοι στην συνείδηση του λαού, κι όχι μονάχα του Ελληνικού, διότι η επαναστατική πράξη των νέων εκείνων ηρώων «του Πολυτεχνείου της 17ης Νοέμβρη 1973» που δεν λογάριασαν τίποτε κι έπεσαν θύματα στον αγώνα, για την τιμή και για την λευτεριά, ξεπέρασε κατά πολύ τα σύνορα της χώρας. Πράξη γενναία και περήφανη, ορθή και τίμια ανάμεσα στις μεγάλες στιγμές των λαών, σε παγκόσμια κλίμακα. Στις στιγμές εκείνες που μένουν ανεξίτηλα στην Ιστορία, όταν ο άνθρωπος ραπίζεται δίχως να έχει λυτρωμό, κι όταν η εξουσία τον καταπιέζει τόσο ώστε να εξεγερθεί, ως μόνη του λύση επιβίωσης κι ως μοναδική του προσδοκία ελεύθερης ζωής, αξίας, πνεύματος & αξιοπρέπειας. Ίσως γι’ αυτό, το κεντρικό σύνθημα εκείνων των ημερών, ήταν -και παραμένει ως απαίτηση: «Ψωμί – Παιδεία – Ελευθερία».
Μαζί μ’ ακόμη ένα, τόσο βαθύ και τόσο ώριμο, και τόσο σπάνια συνειδητό στην Ελληνική Ιστορία, γι’ αυτό και προστίθεται στην σπουδαία μας κληρονομιά, που πρέπει να προφυλάσσουμε ως κόρη οφθαλμού: «Όλοι Ενωμένοι»…
Στον Κώστα, Γιώργος Κωνσταντίνος Κούκιος, χειμώνας 2021-2022 Εξάρχεια, Αθήνα
Εξάρχεια Εδώ Πολυτεχνείο
6
Βιβλιοπρόταση: ΟΛΗ ΝΥΧΤΑ ΕΔΩ
To βιβλίο αυτό είναι μια συλλογή ατομικών βιωματικών
αφηγήσεων με θέμα την Εξέγερση του Πολυτεχνείου (14-18
Νοεμβρίου 1973). Αποτελείται από ογδόντα τέσσερα
απομαγνητοφωνημένα κείμενα προφορικών μαρτυριώνσυνεντεύξεων με ισάριθμους αφηγητές, οι οποίες
πραγματοποιήθηκαν από τα τέλη του 2010 έως και το
φθινόπωρο του 2020. Πρόκειται για μια συστηματική μελέτη
προφορικής ιστορίας με βάση επάλληλα κριτήρια
αντιπροσωπευτικότητας όσον αφορά τη συμμετοχή στα
γεγονότα, που τη συναπαρτίζουν μαρτυρίες από γυναίκες και
άντρες, φοιτήτριες και φοιτητές, συνδικαλιστές του
αντιδικτατορικού φοιτητικού κινήματος, μέλη παράνομων
οργανώσεων, μαθητές, εργάτες, διαδηλωτές που
τραυματίστηκαν από σφαίρες, αυτόπτες μάρτυρες και
στρατιωτικούς. Βασικός στόχος του βιβλίου είναι να
αποτελέσει ένα σώμα πληροφοριών, που θα καλύψει
ορισμένα από τα κενά της έρευνας γύρω από την Εξέγερση
του Πολυτεχνείου, και παράλληλα να συμβάλει στη διατήρηση
της μνήμης ενός από τα πιο εμβληματικά γεγονότα της
νεότερης ελληνικής ιστορίας, το οποίο συνεχίζει να είναι
αντικείμενο έντονων φορτίσεων αλλά και να υπόκειται σε διάφορες στρεβλώσεις και ποικίλες
αναθεωρήσεις.
ΕΚΔΟΣΕΙΣ : Καστανιώτη
Συγγραφέας : Ιάσονας Χανδρινός
Σελίδες 800
Ο Ιάσονας Χανδρινός γεννήθηκε στην Αθήνα το 1984. Αποφοίτησε από το Τμήμα Ιστορίας-Αρχαιολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών το 2006. Τα ερευνητικά του πεδία είναι η περίοδος του Β΄ Παγκόσμιου πολέμου, η Κατοχή στην Ελλάδα (1941-1944) και η εβραϊκή γενοκτονία από τους Ναζί. Από το 2007 έως το 2017 εργάστηκε ως ιστορικός-επιστημονικός συνεργάτης του
Εβραϊκού Μουσείου Ελλάδος (ΕΜΕ), ενώ είναι ιδρυτικό μέλος του Εργαστηρίου
Μελέτης Ελληνικού Εβραϊσμού. Το 2012 εξέδωσε το πρώτο του βιβλίο με τίτλο "Το τιμωρό χέρι του λαού.
Η δράση του ΕΛΑΣ και της ΟΠΛΑ στην κατεχόμενη πρωτεύουσα (1942-1944)", στις Εκδόσεις Θεμέλιο, το
οποίο έκανε τρεις επανεκδόσεις. Το 2015 υποστήριξε τη διδακτορική του διατριβή με θέμα την εμπειρία της γερμανικής κατοχής σε διάφορες πόλεις της Ευρώπης την περίοδο του Β΄ Παγκόσμιου πολέμου και
επόπτη τον καθηγητή Χάγκεν Φλάισερ. Η διατριβή κυκλοφόρησε σε βιβλίο το 2018 από τις Εκδόσεις Ο
Μωβ Σκίουρος με τίτλο "Πόλεις σε πόλεμο (1939-1945). Ευρωπαϊκά αστικά κέντρα υπό γερμανική
κατοχή". Τα τελευταία χρόνια ζει και εργάζεται στη Γερμανία. Είναι επιστημονικός συνεργάτης του
Πανεπιστημίου του Ρέγκενσμπουργκ στη Βαυαρία, ενώ από τον Οκτώβριο του 2018 εκπονεί
μεταδιδακτορική έρευνα με θέμα 'Έλληνες στο Γ΄ Ράιχ: Αιχμαλωσία-καταναγκαστική εργασία-εργατική μετανάστευση' ως υπότροφος του κρατικού ιδρύματος Deutsche Forschungsgemeinschaft (DFG). Είναι παντρεμένος με την ιστορικό Άννα Μαρία Δρουμπούκη και ζουν στο Βερολίνο με τις τέσσερις γάτες τους.
Εξάρχεια Εδώ Πολυτεχνείο
7
ΕΛΕVΣΙΣ 2023
Της Παναγιώτας Πλησή
Ο θεσμός της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης δημιουργήθηκε μετά από
πρόταση της τότε Ελληνίδας υπουργού Μελίνας Μερκούρη και του ομολόγου της
Ζακ Λανγκ, στο Συμβούλιο Υπουργών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τον Ιούνιο του
1985. Στόχος της να συμβάλει στην προσέγγιση των λαών της Ευρώπης. Να
αποτελέσει μια κοινοτική δράση για την ανάδειξη του πλούτου, της ποικιλομορφίας, των κοινών πτυχών των ευρωπαϊκών πολιτισμών και της βελτίωσης της
αλληλοκατανόησης μεταξύ των Ευρωπαίων πολιτών.
Μέχρι τώρα, 69 ευρωπαϊκές πόλεις από 33 χώρες, έχουν αναλάβει τη διοργάνωση του θεσμού.
Τρεις ελληνικές πόλεις έχουν χρίσει μέχρι τώρα πολιτιστικές πρωτεύουσες, με μία τέταρτη να διανύει φέτος τη χρονιά της, μαζί με ακόμα δυο ευρωπαϊκές πόλεις.
Ο βασικότερος στόχος του θεσμού μάλλον έχει μετατοπιστεί και το βάρος δίνεται πλέον στο αποτύπωμα που θ’ αφήσει για μια πόλη η επιλογή της ως πολιτιστική πρωτεύουσα.
Το στοίχημα της Ελευσίνας, είναι αυτό. Ένα στοίχημα που μάλλον δεν κέρδισαν οι
ελληνικές πόλεις -με τρανταχτό παράδειγμα την πόλη των Πατρών-και πιθανόν να
μην κέρδισαν και άλλες ευρωπαϊκές. Στην περίπτωση όμως της Ελευσίνας, είναι
ακόμα πιο σημαντικό να κερδηθεί αυτό το στοίχημα . Ένας Ευρωπαίος συνομιλητής
είπε πως «Αν πετύχει η Ελευσίνα, θα έχει πετύχει και η Ευρώπη – με την έννοια της
ανάδειξης ενός νέου μοντέλου λειτουργίας…».
Η Ελευσίνα- η πόλη με την αρχαία ιστορία-είναι μία από τις μικρότερες
πληθυσμιακά πόλεις που έχουν ανακηρυχθεί πολιτιστική πρωτεύουσα της Ευρώπης.
Με σχεδόν 30 χιλιάδες κατοίκους και σε απόσταση 20 χιλιομέτρων από την Αθήνα, θα πρέπει να αλλάξει οριστικά την άποψη που έχουμε για αυτήν εδώ και πολλά χρόνια. Μια βιομηχανική περιοχή με περιβαλλοντικά προβλήματα, που προσπαθεί
τα τελευταία χρόνια να τ’ αφήσει πίσω της, με την αποβιομηχάνιση της περιοχής
και την λήψη μέτρων και πραγματοποίηση έργων, για ένα λιγότερο μολυσμένο περιβάλλον. Είναι δύσκολο να αλλάξεις μια νοοτροπία χρόνων που ήθελε ν΄αποστρέφουμε το κεφάλι μας, όταν περνούσαμε έξω από αυτήν.
Αν λοιπόν πετύχει το στοίχημα, τότε η πόλη θα συνεχίσει να τραβάει την προσοχή
μας και μετά τη λήξη της θητείας της. Η στιγμή αυτή δεν έχει φτάσει ακόμη. Η
Ελευσίνα, έκανε πριν ένα μήνα την τελετή έναρξης και οι κάτοικοί της, πρώτοι απ’
όλους και εμείς, περιμένουμε να δούμε σε πρώτη φάση την εφαρμογή ενός
πολυσύνθετου προγράμματος, έτσι όπως έχει ανακοινωθεί από την επιτροπή.
ΕΛΕVΣΙΣ 2023
8
ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ
Μετά από μελέτη του ΕΛΕVΣΙΣ 2023, από πηγές που έχουν δημιουργηθεί από την ίδια την επιτροπή, έχω να κάνω τις πιο κάτω επισημάνσεις:
Η σελίδα που έχει δημιουργηθεί στο διαδίκτυο, έχει έναν δυσνόητο, κατά την άποψη μου, σχεδιασμό.
Ακόμα και μετά από αρκετή μελέτη, βλέποντας ξανά και ξανά τα κείμενα και τις ανακοινώσεις, δεν μπόρεσα εύκολα να κατανοήσω τι πρόκειται να γίνει και τι έχει ξεκινήσει, αλλά συνεχίζεται ακόμη. Πιο
πολύ δίνεται έμφαση σε αυτά που έχουν γίνει και έχουν ολοκληρωθεί και από άποψη δράσεων, αλλά και έργων. Σίγουρα, ειδικά στην περίπτωση των έργων, μας ενδιαφέρει-σύμφωνα και με την στοχοθεσία-το μετά το τέλος του ΕΛΕVΣΙΣ 2023. Τι θα μείνει προς αξιοποίηση στην πόλη, αλλά δεν θα έπρεπε να είναι μόνο αυτό. Να σημειώσουμε ότι δυο έργα που θα ήταν πολιτιστικοί χώροι και για το φετινό πρόγραμμα, δεν έχουν ακόμα ολοκληρώσει τις εργασίες αναπαλαίωσης, ανακατασκευής τους. (Βιομηχανία Ίρις, Κινηματογράφος Ελευσίς).
Κάτι ακόμα σε σχέση με το πρόγραμμα του ΕΛΕVΣΙΣ 2023, έτσι όπως παρουσιάζεται στη σελίδα, είναι ότι συναντάμε σε πολλά από τα είδη τέχνης, που θέλει κάποιος να παρακολουθήσει, κυρίως παρελθοντικές δράσεις και ελάχιστες μελλοντικές. Για παράδειγμα, αν κάποιος επιλέξει το Θέατρο, θα δει ότι είναι αναρτημένες 11 δράσεις που έχουν πραγματοποιηθεί από το 2017 ως το 2022 και μόνο μία για το έτος αυτό! Στη δε κατηγορία χορός, επικρατεί ένα αλαλούμ δράσεων, που μόνο χορός δεν είναι!
Όπως και στο ημερολόγιο, οι μήνες Μάιος-Αύγουστος, έχουν δράσεις άλλων μηνών. Για ακόμα μια φορά φαίνεται ότι η σελίδα έχει θέματα…
Αν έπρεπε να αναφέρω μία σημαντική διαφορά του Ελευσίνα 2023, από τις άλλες δυο Πολιτιστικές Πρωτεύουσες είναι ότι και το Βέσπρεμ και η Τιμισοάρα, έχουν προγραμματίσει και ανακοινώσει όλες τις δράσεις τους για το 2023…
Μια παράλειψη του προγράμματος είναι, ότι δεν υπάρχουν δράσεις σχετικές με το βιβλίο, παρά την ύπαρξη Δημοτικής Βιβλιοθήκης (Αχίλλειος), στην Ελευσίνα με παράρτημα της στη Μαγούλα, καθώς
και άλλων δημοτικών βιβλιοθηκών που βρίσκονται σε κοντινή απόσταση από το Δήμο της Ελευσίνας (Ασπροπύργου, Μεγάρων, Περάματος).
Σοβαρή παράλειψη δε, είναι η αναφορά στον τρόπο συμμετοχής στις δράσεις ατόμων με αναπηρία.
Μια ακόμα επισήμανση είναι ότι δε δίνεται εξήγηση γιατί χρησιμοποιούν το τίτλο Μυστήριο -με αρίθμηση- για κάθε δράση. Άρα, αν κάποιος θέλει να πάρει απάντηση για τα «μυστήριο». Μυστήρια
πρέπει να ψάξει σε άλλες πηγές, εκτός της επίσημης ιστοσελίδας.
Τελευταία, και πολύ σημαντική επισήμανση, είναι η ελλιπής διαφήμιση του ΕΛΕVΣΙΣ 2023. Δεν είναι δυνατό να δεχόμαστε βομβαρδισμό διαφημίσεων στην καθημερινότητα μας και να μην έχουμε ενημερώσεις σε μορφή διαφήμισης για την Πολιτιστική Πρωτεύουσα που εκπροσωπεί την Ελλάδα το 2023. Βέβαια εδώ τίθεται το ερώτημα: Είναι το πρόγραμμα του ΕΛΕVΣΙΣ 2023, ελκυστικό για τον μέσο θεατή; Άρα, αρκεί η διαφήμιση για να τραβήξει η πόλη το κοινό της;
9
ΕΛΕVΣΙΣ 2023
ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Ένα πολύ σημαντικό θέμα που δεν έχει λυθεί στο βαθμό που θα έπρεπε, είναι η σύνδεση της Αθήνας
με την Ελευσίνα. Η δύσκολη, πολυδάπανη και πολύωρη προσέγγιση της, είναι τροχοπέδη στην
επιτυχία της διοργάνωσης. Η διοργάνωση δεν είναι μόνο για τους Ελευσίνιους και τους κατοίκους
των πολύ κοντινών περιοχών όπως Μάνδρας, Μαγούλας, Ασπροπύργου. Είναι -όχι μόνο φυσικά- και
για τα τέσσερα εκατομμύρια των κατοίκων της Αττικής. Ο πιο εύκολος και γρήγορος τρόπος, αλλά
και ο πιο δαπανηρός είναι μέσω Αττικής Οδού, αν φυσικά ο επισκέπτης διαθέτει αυτοκίνητο.
Τα λεωφορεία και ο προαστιακός είναι μεν πιο οικονομικά, αλλά χρειάζεσαι περισσότερο χρόνο.
Χρειάζεται να κάνεις συνδυασμό δρομολογίων και μέσων. Εκτός αυτού, κάποιες μέρες της εβδομάδας πχ. Κυριακή, αργίες ή ακόμα και απεργίες-στάσεις εργασίας, τα δρομολόγια δεν έχουν την ίδια συχνότητα. (πιο αραιά δρομολόγια)
Θεωρώ ότι αυτό το ζήτημα δεν το έλαβαν υπόψη τους-επί της ουσίας, οι διοργανωτές και
πιθανότατα να στερήσει ένα μεγάλο αριθμό ατόμων που θα ήθελαν να παρακολουθήσουν τα
δρώμενα του ΕΛΕVΣΙΣ 2023
Σε πρώτη φάση θα έπρεπε να δρομολογηθούν ειδικά δρομολόγια για το φεστιβάλ, με στάσεις στα
σημεία ενδιαφέροντος, καθώς και μια συγκοινωνία «εντός των τειχών» της Ελευσίνας. Αυτά θα μπορούσαν να συνδυαστούν ή να γίνουν ένα ενιαίο δρομολόγιο. Η αφετηρία θα μπορούσε να είναι στο πιο κεντρικό σημείο, από άποψη συγκοινωνιών της Αθήνας, την πλατεία Ομονοίας (μετρό, ηλεκτρικός) και λεωφορειακές γραμμές. Θεωρώ ότι μια τέτοια γραμμή, θα μπορούσε να εξυπηρετεί τους επισκέπτες της Ελευσίνας όχι μόνο κατά τη διάρκεια του ΕΛΕVΣΙΣ 2023, αλλά και μελλοντικά.
Δεύτερη πρόταση μου, είναι η εμπλοκή των νεαρών ηλικιών, ειδικά των παιδιών και των εφήβων. Τα
σχολεία, θα μπορούσαν να είναι ένας σταθερός και θερμός υποστηρικτής του γεγονότος αυτού. Πέραν τούτου, το έμψυχο υλικό των σχολικών μονάδων θα μπορούσε να προσφέρει πολλά, από το ξεκίνημα, (κατά τη διάρκεια του σχεδιασμού, τα προηγούμενα έτη), στη συμμετοχή του στις φετινές
δράσεις, αλλά και στο σχεδιασμό μελλοντικών δράσεων για την πόλη του.
Εντύπωση μου κάνει η μη εμπλοκή Σχολών Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης, ειδικά αυτών που ανήκουν στην ευρύτερη περιοχή της Δυτικής Αττικής, όπως το Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής και η Σχολή Εμπορικού Ναυτικού Ασπροπύργου. Θα μπορούσαν να αναλάβουν ένα μέρος των δράσεων συμμετέχοντας ενεργά, από το σχεδιασμό μέχρι την υλοποίηση τους.
Τέλος, θα έπρεπε να λάβουν χώρα περισσότερες δράσεις που θ’ αφορούν και άτομα με περιορισμένα πολιτιστικά ερεθίσματα.
Για παράδειγμα θεατρικές παραστάσεις κλασικών έργων ή παραστάσεις με ηθοποιούς που γνωρίζουν από την τηλεόραση. Το stand up-ειδικά εκείνο στο οποίο οι stand up comedians ασκούν κριτική στους πολιτικούς, είναι μία δράση που έλκει, αυτή την ομάδα των θεατών. Δράσεις, που περιλαμβάνουν είδη τεχνών πιο οικείων, όπως για παράδειγμα, η κηπουρική, η κατασκευή χρήσιμων αντικειμένων της καθημερινής ζωής, η μετάδοση γνώσεων γύρω από τη χρήση των υπολογιστών
10
ΕΛΕVΣΙΣ 2023
Ο ΚΥΡΙΟΣ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΜΟΥ
Θεωρώ ότι έχει δοθεί μεγαλύτερο βάρος σε δράσεις που αφορούν εξιδεικευμένο κοινό. Αναρωτιέμαι, ακόμα και αν ήμουν μόνιμος κάτοικος της περιοχής, θα ήθελα να συμμετέχω στις δράσεις του
ΕΛΕVΣΙΣ 2023; Σίγουρα, δεν είναι όλα για όλους ή μήπως αυτό δεν έπρεπε να ισχύει στην περίπτωση
μιας πολιτιστικής πρωτεύουσας, ειδικά όταν αυτή είναι μικρή πληθυσμιακά; Αλήθεια, πόσο τραβάνε την προσοχή, οι 7 στήλες του Heiner Goebbels; Ειδικά όταν η περιγραφή της
δράσης είναι δυσνόητη. Ή η πειραματική σύγχρονη μουσική των dissonArt; Αυτό φυσικά είναι ένα μικρό δείγμα δράσεων που κατά την άποψη μου, δεν ενδιαφέρει και τόσο το ευρύ κοινό. Γιατί δεν οργανώθηκαν περισσότερες δράσεις, όπως το Πανηγύρι, που περιέχει συμβάντα που καλύπτουν ένα πολύ μεγάλο εύρος κοινού; Αν υπήρχαν περισσότερες δράσεις που ανταποκρίνονταν στα θέλω του μέσου θεατή, τότε θα υπήρχε μεγαλύτερη εμπλοκή των κατοίκων όχι μόνο στο τώρα, αλλά και στο μέλλον. Και ίσως με αυτό τον τρόπο η πόλη ν’ αποκτούσε τους επισκέπτες του αύριο. Πιστεύω, πως όλα αυτά συμβαίνουν γιατί δεν υπήρξε μια αξιολόγηση των στόχων. Τι είναι αυτό που θέλουμε να πετύχουμε περισσότερο; (πρωταρχικός στόχος) Ποιος στόχος θ’ ακολουθήσει κ.ο.κ..
Κλείνοντας, θα ήθελα να αναφέρω και κάποια από τα «ελαφρυντικά», που θα έδινα στη διοργάνωση τα οποία θα πρέπει κάποιος να λάβει υπόψη του, στην περίπτωση που θέλει να αξιολογήσει την μέχρι τώρα πορεία του θεσμού:
1. Η Ελευσίνα, είχε ανακηρυχθεί Πολιτιστική Πρωτεύουσα για το 2021. Ο θεσμός δεν πραγματοποιήθηκε για τρία χρόνια, λόγω της πανδημίας.
2. Η πανδημία, έφερε αναβολές και καθυστερήσεις.
3. Οι αλλαγές των προσώπων στη θέση Διευθύνοντος Συμβούλου της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας.
Η τωρινή Διευθύνουσα Σύμβουλος, είναι η τρίτη στη σειρά. Πιθανή εμπλοκή των διαφορετικών κυβερνήσεων και δημάρχων στα χρόνια προετοιμασίας της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας
Το άρθρο αυτό είναι απόσπασμα εργασίας στα πλαίσια του ΜΠΣ «Δημιουργική Γραφή, Θέατρο και Πολιτιστικές Βιομηχανίες», του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών, Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, τον Μάρτιο του 2023.
Ευχαριστούμε θερμά την κυρία Πλησή που μας το εμπιστεύτηκε!
WHO IS WHO
Η Παναγιώτα Πλησή γεννήθηκε στην Αθήνα. Κατάγεται από την κατεχόμενη Ακανθού της Κύπρου. Είναι δασκάλα και έχει εργαστεί σε δημόσια δημοτικά σχολεία της Κύπρου και της Ελλάδας. Έχει παρακολουθήσει μαθήματα θεάτρου και εκπαιδευτικού δράματος. Με αφορμή την εμπειρία της με αυτιστικό άτομο, τα τελευταία χρόνια ασχολείται συστηματικά με τον αυτισμό. Έχουν εκδοθεί τα βιβλία της "Κλέφτης ονείρων", Κέδρος 2004 Κρατικό Βραβείο Παιδικής Λογοτεχνίας Υπ. Παιδείας και Πολιτισμού Κύπρου, "Η τεμπελοπόλη Πόλη Πόλη", Κέδρος 2006, "Δεν είμαι τέρας, σου λέω!", Κέδρος 2011 (ένα παιδικό βιβλίο για το σύνδρομο Άσπεργκερ) Κρατικό Βραβείο Παιδικής Λογοτεχνίας Υπ. Παιδείας και Πολιτισμού Κύπρου Έπαινος Κύκλου Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου, Βραχεία Λίστα Βραβείων Περιοδικού "Διαβάζω", "Μα, μπαμπά,είναι χάλια!" 2014 Κέδρος, Κρατικό Βραβείο Παιδικής Λογοτεχνίας Κύπρου, Μικρή Λίστα Βραβείων Αναγνώστη. Από το 2014 ασχολείται συστηματικά με τη συγγραφή και είναι εισηγήτρια σε σεμινάρια για εκπαιδευτικούς και φοιτητές. Από τις Εκδόσεις Πατάκη κυκλοφορούν τα δύο πρώτα από μια σειρά βιβλίων για τον αυτισμό (Αυτισμός - Οι άγραφοι κανόνες κοινωνικής συμπεριφοράς για παιδιά 4-12 ετών (με οδηγίες για γονείς, εκπαιδευτικούς και ειδικούς και Αυτισμός - Οι άγραφοι κανόνες κοινωνικής συμπεριφοράς για εφήβους (με οδηγίες για γονείς, εκπαιδευτικούς και ειδικούς) ), ενώ αναμένεται και το τρίτο. Παράλληλα, από τις Εκδόσεις Anicia κυκλοφόρησε το πρώτο της μεταφρασμένο βιβλίο "Non sono un mostro ti dico!" Επίσης, από τις Εκδόσεις Ψυχογιός κυκλοφορούν τα βιβλία της "Τι κρατάει η μαμά;" και "Ο μπαμπάς που αγαπάει η μαμά μου".
https://panagiotaplissi.gr/en/home-en/
11
ΕΛΕVΣΙΣ 2023
Αρχηγού» παρόντος …
Συνάντηση με τον Γιάννη Τζιότζιο
Του
Κώστα Φιλαΐτη
ναπολώντας γενικά τα παιδικά μου χρόνια και ειδικά τη θητεία μου
ως λυκόπουλο-πρόσκοπος στα Άσπρα Σπίτια, δυο-τρία πρόσωπα ανακαλώ
πιο έντονα στη μνήμη μου. Το ένα είναι ο Γιάννης ο Τζιότζιος. Κι όταν
ήρθα σε επαφή με τον Βαγγέλη, τον πρωτότοκο γιό του, ώστε να
κανονίσουμε μια συνάντηση/συνέντευξη για το «Παγκάκι!», μια
εκκρεμότητα που χρόνιζε, η αλήθεια είναι πως με έπιασε μια συγκίνηση
αλλά κυρίως μια προσμονή να δω έναν άνθρωπο που είχα να συναντήσω
κάποιες… δεκαετίες!
Θυμόμουν λοιπόν έναν αεικίνητο άνθρωπο, με ένα έντονο και
διαπεραστικό (όχι δυσάρεστα όμως) βλέμμα μπλε χρώματος, που ωστόσο
πάντα ήταν «στην πένα» και … ατσαλάκωτος. Αυτόν ακριβώς συνάντησα
και τώρα.
Δεν έχει σημασία αν μεγάλωσε, ωστόσο εξακολουθεί να μαστορεύει, να
φροντίζει τα πάντα, να συναντά φίλους και παλιούς προσκόπους, να
βολτάρει στον Άλιμο καβάλα στο «βεσπάκι» του. Όλοι μας μεγαλώσαμε, το
επεσήμανε κι ο ίδιος ευθύς μόλις με είδε! Αμέσως μετά μου επεσήμανε
επίσης πως είναι μάλλον ο τελευταίος εν ζωή βαθμοφόρος του
προσκοπικού ονείρου που βίωσε η δική μας γενιά στα Άσπρα Σπίτια. Και έχει δίκιο, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά στο τότε ανδρικού γένους δυναμικό.
(Σ’ αυτούς όλους αφιερώνουμε και τη σημερινή μας συνάντηση.)
Θυμηθήκαμε πολλά, ιδιαίτερα στα backstage της κουβέντας μας, απίστευτες λεπτομέρειες, όπως το σιέλ Zastava, το ρολόι Seiko, παρατσούκλια, κατορθώματα και γκάφες (που δεν δημοσιοποιούνται…), τετράποδους συντρόφους, ανθρώπους και καταστάσεις, είδαμε φωτογραφίες, τη σημαία του Προσκοπείου, θυμηθήκαμε στίχους από τραγούδια…
Θαρρώ πως η διαδικασία αυτή σε εμένα τουλάχιστον λειτούργησε ως βαρυτική έλξη, που ασκεί ένας αυτόφωτος πλανήτης, ο οποίος και
προκαλεί παλίρροια αναμνήσεων μετά από μια περίοδο μνημονικής
άμπωτης…
Κυρίες και κύριοι, αγαπητά «παιδιά», ο κύριος Γιάννης Τζιότζιος:
Γ.Τζ –Καταρχάς, εγώ πήγα στο εργοστάσιο το ’65, έπιασα δουλειά, είχα πάει βέβαια και το ’63, με είχαν καλέσει, είχα δώσει εξετάσεις, μου είπαν «προσλαμβάνεσαι» . Όταν έφτασα το ’63 στο εργοστάσιο, ήταν γιαπί, είδα εκεί γερανούς, μπουλντόζες, ακόμα χτιζόταν, και είπα «Πα πα πα, τι είναι εδώ;»
Κ.Φ. –«Πού πάω…»
Γ.Τζ. –Ναι. Ήταν ο Γκέρτσος εκεί προσωπάρχης, ο οποίος μας είχε εξετάσει… Και του είπα το εξής: «Κοιτάξτε, επειδή εγώ αυτή
τη στιγμή εργάζομαι στην Αθήνα, δεν μπορώ να φύγω. Όταν το εργοστάσιο ξεκινήσει και νομίζετε πως μπορώ κάπου να
χρησιμοποιηθώ και να προσφέρω, είμαι στη διάθεσή σας.».
Κ.Φ. –Ωραία..
Γ.Τζ. –Και το ΄65 μου έρχεται μια καινούργια πρόσκληση και μου λένε «Έχετε περάσει από εξετάσεις και μπορείτε να έρθετε, να συζητήσουμε» και λοιπά. Πήγα κάτω, ήταν ο Λανσέρ τότε…
«Αρχηγού» παρόντος… - Συνέντευξη του Γιάννη Τζιότζιου
12 «
Α
Κ.Φ.
–Γάλλος…
Γ.Τζ. –Γάλλοι ήταν τότε. Ο Λανσέρ ήταν προσωπάρχης, ο οποίος μου λέει «Εσύ…», είχε βέβαια διερμηνέα, «..έχεις περάσει από εξετάσεις, προσλαμβάνεσαι.» Εντωμεταξύ, του είπα το εξής, το οποίο τον «έδεσε». Του είπα: «Εγώ αυτή τη στιγμή εργάζομαι. Είμαι στην Αθήνα σε μια εταιρεία.» Δούλευα ψυκτικός σε μια εταιρεία στον Βόλο και με είχαν στείλει στην Αθήνα στη θέση ενός συναδέλφου, που είχε κάνει μια εγχείρηση και δεν μπορούσε να εργαστεί…
Κ.Φ. –Έτσι βρίσκεστε στην Αθήνα λοιπόν!
Γ.Τζ. –Ναι, ήμουν σε μια εταιρεία στον Βόλο με επαγγελματικά ψυγεία, όχι οικιακά, «Μέλισσα» λεγόταν, που είχε και στην Αθήνα υποκατάστημα. Μου είπαν λοιπόν να πάω εκεί. Νεαρός εγώ, 26 ετών, ξεκίνησα, ήρθα στην Αθήνα.
Είπα λοιπόν στον Λανσέρ πως εργάζομαι. Του είπα συγκεκριμένα «Θα σας άρεσε να εργαζόμουν εδώ, κι επειδή βρήκα κάτι καλύτερο, να σας έλεγα “γεια σας” και να πήγαινα στην άλλη εταιρεία;».
Κ.Φ. –Πολύ σωστό και έντιμο!
Γ.Τζ. –Γυρίζει και μου λέει : «Αυτό που μου είπες τώρα το εκτιμώ ιδιαίτερα! Απ’ αυτή τη στιγμή είσαι υπάλληλός μας, θα πληρώνεσαι, έχεις μία εβδομάδα άδεια, θα πας στην εταιρεία σου να παραδώσεις κι απ’ τις τάδε του μηνός θα βρίσκεσαι στη… Γαλλική Ακαδημία». Κ.Φ. –Στη Γαλλική Ακαδημία;
Γ.Τζ. –Ναι. Του λέω «Στη Γαλλική Ακαδημία;;; Να πάω να κάνω τι;». Μου λέει «Θα πας να μάθεις γαλλικά, θα κάνεις μάθημα και παράλληλα ο μισθός σου θα τρέχει. Και τέλος του μήνα θα πηγαίνεις στα γραφεία μας τα κεντρικά και θα παίρνεις τον μισθό σου!» Έτσι, συνέχισα τα γαλλικά. Μετά κατέβηκα στο εργοστάσιο, άρχισε η δουλειά… Βέβαια εκεί πέρα δεν καταλαβαίναμε γρι τι μας λέγαν οι Γάλλοι, γιατί; Γιατί, δυστυχώς, στη Γαλλική Ακαδημία μάς μαθαίναν τη γλώσσα των … σαλονιών!
Κ.Φ. –Τι να την κάνεις τη γλώσσα των σαλονιών στο εργοστάσιο; Γ.Τζ. –Ναι! Κι όταν μου έλεγε ο Γάλλος “Donne moi le tournevis”, (σ.σ. Δώσε μου το κατσαβίδι..), έλεγα «Τι είναι αυτό; Κινέζικα μου μιλάει αυτός;» (Γέλια…) Αλλά σιγά-σιγά, με την πάροδο του χρόνου, τα μάθαμε. Τα τεχνικά.
Κ.Φ. –Άρα, ως εργαζόμενος κατεβαίνετε στα Άσπρα Σπίτια το ’65 για πρώτη φορά. Φαντάζομαι σε τι κατάσταση θα ήταν τότε…
Γ.Τζ. –Είχε αρχίσει η οικοδόμηση… Και είχε αρχίσει να μπαίνει σε λειτουργία το εργοστάσιο.
Κ.Φ. –Το εργοστάσιο. Ο οικισμός;
Γ.Τζ. –Ο οικισμός υπήρχε, αλλά ακόμα χτίζανε. Κυρίως υπήρχαν τα μικρά, τα παραλιακά. Υπήρχαν τα «célibataire » (σ.σ. εργένικα) αλλά και τα πιο πίσω, που ήταν για οικογένειες. Εμείς μέναμε στα «célibataire », ήμασταν εργένηδες τότε, και μετά πήγαμε σε ένα 4άρι, που μας είχαν δώσει. Θυμάμαι που έμενα μαζί με τον Αντώνη τον Πρίντεζη, ήμασταν και συνάδελφοι στο ίδιο τμήμα, τον Ανδριτσόπουλο τον Πέτρο, κι ήταν και κάποιος άλλος, που δεν τον θυμάμαι. Λοιπόν, με την πάροδο του χρόνου, αν και ήμασταν ακόμα λίγοι άνθρωποι, ήταν περιορισμένος ο αριθμός, αρχίσαμε και κάναμε παρέα, άντρες γυναίκες, δεν υπήρχαν πάρα πολλοί, ήμασταν μετρημένοι. Οι Έλληνες. Οι Γάλλοι ήταν πολλοί. Κάναμε παρέα και με νεαρούς Γάλλους, που εργαζόντουσαν στο εργοστάσιο. Οπότε, το ’66 περίπου, ο Βαλλίνης, ο συγχωρεμένος, συζητούσε με τον Ανδριτσόπουλο συγκεκριμένα, λέει «Εδώ έχει τόσα παιδιά, δεν ξεκινάμε τον Προσκοπισμό;». Ο Βαλλίνης ήταν από την Αίγυπτο, Αιγυπτιώτης, είχε ασχοληθεί για χρόνια με τον Προσκοπισμό. Ο Ανδριτσόπουλος, που ήταν συνάδελφος, έρχεται και μου λέει «Ρε συ, στον Βόλο δεν ήσουν πρόσκοπος; Θα έρθεις, θα ξεκινήσουμε τον Προσκοπισμό.»
Κ.Φ. –Απ’ το μηδέν, να υποθέσω; Δεν υπήρχε τίποτε.
Γ.Τζ. –Ναι, απ’ το μηδέν! Δεν υπήρχε τίποτε. Ο Βαλλίνης το ξεκίνησε.
Κ.Φ. –Άρα, εκείνος κουβαλούσε τις δικές του, προσκοπικές μνήμες από
την Αίγυπτο, εσείς αντίστοιχα τις δικές σας από τον Βόλο.
«Αρχηγού» παρόντος… - Συνέντευξη του Γιάννη Τζιότζιου
13
Γ.Τζ. –Ναι! Εγώ στον Βόλο ήμουν προσκοπάκι!
Κ.Φ. –Το μικρόβιο υπήρχε ήδη!
Γ.Τζ. –Ναι! Από 13 ετών παιδί! Είχα πάει στους ναυτοπροσκόπους. Και ξεκινήσανε ο Βαλλίνης με τον Ανδριτσόπουλο, μπήκε κι ο Γιώργος ο Καρυδιάς, οπότε ήταν Έφορος ο Βαλλίνης, Αρχηγός Συστήματος ο Ανδριτσόπουλος, Αρχηγός Ομάδος ο Καρυδιάς και Υπαρχηγός εγώ!
Κ.Φ. –Ένα Σύστημα!
Γ.Τζ. –Ένα Σύστημα. Τότε ήμασταν στο «πέτρινο», στην παραλία, στη “Jouissance” . Εκεί υπήρχε κάτι σαν cafe και κάθε Κυριακή αυτός που το είχε έψηνε σουβλάκια, μαζευόμασταν και πίναμε και κανένα ουζάκι. Ήμασταν όλοι μια παρέα! Τελικά, είχαμε αρκετά παιδιά. Αρχίσαμε και κάναμε Σχολές, προχώρησε ο Προσκοπισμός. Δημιουργήσαμε μετά και στην Αντίκυρα…
Κ.Φ. –Αυτό έγινε αργότερα;
απαρχές του Προσκοπισμού στα Άσπρα Σπίτια! Με τον αξέχαστο Γιώργο Καρυδιά (Έφορος)
Γ.Τζ. –Ναι, εκεί γύρω στα μέσα του ’80. Ήταν ο Μπαλάκας και τον βάλαμε εκεί Αρχηγό Συστήματος. Εγώ κάθε Σάββατο πήγαινα εκεί, για να τους βοηθήσω με την εμπειρία που είχα. Πήγαινα επίσης όπου γινόταν Σχολή και την παρακολουθούσα. Μετά, όπως είπα, αρχίσαμε να κάνουμε Σχολές και εκεί. Στον Άγιο Ισίδωρο, εκεί που είχε τότε ένα οίκημα, μας το παραχωρούσαν και κάναμε σεμινάρια, προσκοπικά, για βαθμοφόρους. Οπότε, με την πάροδο του χρόνου, έγινα εκπαιδευτής, βοηθός εκπαιδευτή για την ακρίβεια. Κάποια στιγμή, δυστυχώς, απεβίωσε ο Βαλλίνης από ένα σοβαρό ατύχημα που είχε στο εργοστάσιο και αναλαμβάνει Έφορος ο Ανδριτσόπουλος. Οπότε, ανεβήκαμε μια σκάλα όλοι: Αρχηγός Συστήματος ο Καρυδιάς, Αρχηγός Ομάδος εγώ κ.ο.κ. Σιγάσιγά μπαίνει κι ο Οικονόμου ο Αντώνης κι έγινε αυτός Υπαρχηγός σαν πιο καινούργιος. Συνεχίσαμε λοιπόν τον Προσκοπισμό. Κάποια στιγμή ο Ανδριτσόπουλος έφυγε από τα Άσπρα Σπίτια, παραιτήθηκε δηλαδή από την εταιρεία, οπότε αναλαμβάνει Τοπικός Έφορος ο Καρυδιάς. Κάποια στιγμή ο Καρυδιάς σταμάτησε να ασχολείται, δεν ξέρω για ποιους λόγους, δικούς του, κι ανέλαβα εγώ Τοπικός Έφορος.
Κ.Φ. –Εγώ ως παιδί και λυκόπουλο/πρόσκοπος σας θυμάμαι πάντα ενεργό και μάχιμο…
«Αρχηγού» παρόντος… - Συνέντευξη του Γιάννη Τζιότζιου
14
Στις
Γ.Τζ. –Είναι αλήθεια, πάντα έτρεχα…
Κ.Φ. –Αν και τότε τα πράγματα, ως παιδί που ήμουν, ήταν λίγο συγκεχυμένα, κάποια πρόσωπα τα θυμάμαι πιο έντονα από άλλα: Εσάς και τη Σταυρούλα την Τρουλιτάκη, τη Ράξα! Και φυσικά τον Καρυδιά ως Έφορο.
Γ.Τζ. –Πέρασαν πολλά πρόσωπα, κάποιοι ήταν περιστασιακοί, έρχονταν, έμεναν, δεν τους άρεσε, έφευγαν. Εγώ έμεινα, ο Κότταρης μεγάλωσε (σ.σ. ο αείμνηστος Ανδρέας), τον κάναμε Υπαρχηγό. Σιγά – σιγά βρήκαμε και τον Γιάννη τον Σαλίπα. Θυμάμαι επίσης τον Γεωργίου (σ.σ. που πρέπει να διαθέτει πολύτιμο, φωτογραφικό αρχείο, καθότι απαθανάτιζε στιγμές του προσκοπισμού και όχι μόνο), τον Γιάννη τον Πέτση, τον Σάββα τον Ιωσήφ, τον Μπατιάνη, τις «ράξες» που πέρασαν, τη Μαίρη την Ιωσηφίδη, τη Ρούλα την
Μπρουσιανού, αργότερα τη Μάγδα τη Στρωματιά, πέρα από τη Σταυρούλα την Τρουλιτάκη… Θυμάμαι στην Επιτροπή
Συμπαράστασης τον αείμνηστο Μάνο Χριστοφίδη… Πολλά πρόσωπα, ποιον να πρωτοθυμηθώ; Τους εκπαιδεύαμε, έρχονταν κι από Αθήνα εκπαιδευτές και εκπαίδευαν τους δικούς μας βαθμοφόρους. Εγώ άρχισα να τρέχω απ’ εδώ κι από ‘κει, μεγαλώνει στο μεταξύ και το Σύστημα της Αντίκυρας. Βρίσκω ανθρώπους και φτιάχνουμε κι ένα άλλο Σύστημα στο Κυριάκι με επικεφαλής τον Κακαρέπη Είχα κάποια παιδιά που ενδιαφέρονταν, τους έμαθα κάποια πράγματα, ανέβαινα και κάθε Σάββατο πάνω, να τους βοηθήσω…
Κ.Φ. –Θυμάστε ποια εποχή, ποια χρονολογία περίπου;
Γ.Τζ. –Έχουμε μπει πια στα ‘70…στα ‘80… Και δημιουργούμε κι ένα άλλο Σύστημα στην Αράχωβα!
Κ.Φ. –Το επεκτείναμε πολύ το πράγμα!
Γ.Τζ. – Ναι, άνοιξε. Αλλά, όπως πολύ σωστά είπες, εγώ έτρεχα πολύ! Ένα θα σου πω: Πέρασα όλες τις Σχολές, πέρασα την εκπαίδευση
του ΔΔ, είμαι κάτοχος Πτυχίου ΔΔ
Σε μία από τις πάμπολλες Σχολές...
«Αρχηγού» παρόντος… - Συνέντευξη του Γιάννη Τζιότζιου
15
Κ.Φ. – Τι είναι το ΔΔ;
Γ.Τζ. – Διακριτικά Δάσους, τα ξυλάκια που φοράμε εδώ πέρα (σ.σ. δείχνει στον λαιμό, σε ένα νοερό μαντήλι), το κορδόνι το πέτσινο με τα δύο ξυλάκια… Αυτό για να το πάρεις, περνάς μία εκπαίδευση και εξετάσεις, θεωρία, και δεκαπέντε ημέρες στον Παρνασσό, ζωή υπαίθρου.
Κ.Φ. – Στρατός κανονικός, δηλαδή!
Γ.Τζ. –Πολύ σωστά! Αλλά εκεί μαθαίνεις τα πάντα, περνάς από πορείες, μαθαίνεις τα άστρα, σήματα Μορς, σήματα Φορ. Όλα αυτά γίνονται πάνω στο βουνό, στον Παρνασσό. Υπάρχει εκεί ένα δάσος, που είναι αποκλειστικά των προσκόπων.
Κ.Φ. – Υπάρχει ακόμα;
Γ.Τζ. –Τώρα δεν ξέρω. Υπήρχε, αν υπάρχουν κάποιοι που το συντηρούν… Δεν ξέρω, μακάρι. Βοηθούσαμε κι εμείς από τα Άσπρα Σπίτια, με τη βοήθεια του εργοστασίου.
Ζητούσαμε κάποια επιδότηση, μας δίνανε…
Κ.Φ. – Σημαντικό κι αυτό, αλλά έχω την εντύπωση πως ήταν κυρίως το μεράκι των ανθρώπων…
Τα Διακριτικά Δάσους ετοιμοπόλεμα!
Γ.Τζ. –Ε, ναι! Πάντως, ο μόνος που πήρε το ΔΔ τότε ήμουν εγώ. Κανείς από τους υπολοίπους, ίσως γιατί δεν είχαν τον χρόνο να πάνε, δεν είχαν τη διάθεση να διαβάσουν; Δεν ξέρω. Και στη συνέχεια το πήρε κι ο Ανδρέας ο Κότταρης! Που τον είχα κάνει Αρχηγό Συστήματος. Έδωσε κι αυτός εξετάσεις, διάβαζε, έκανε… Προωθήθηκε πολύ! Ήμασταν οι μόνοι δύο που είχαμε το ΔΔ! Είχαμε τη μεγαλύτερη εμπειρία από τους υπόλοιπους.
Κ.Φ. –Πάμε λίγο πίσω, στην εποχή προ των Άσπρων Σπιτιών, στην εποχή του Βόλου και τον Προσκοπισμό εκεί.
Γ.Τζ. – Κοίταξε, εκεί είχα κάποιον βαθμοφόρο, συγκεκριμένα Δημήτρης Μπαϊρακτάρης λεγόταν, ο οποίος μετά είχε γίνει Περιφερειακός του Βόλου. Τον είχα και εκπαιδευτή και αργότερα μάλιστα πήρα και πτυχίο σκάφους.
Κ.Φ. – Όταν λέμε «σκάφους»;
Γ.Τζ. – Για να βγάλεις παιδιά στη θάλασσα με τη βάρκα, έπρεπε να ‘χεις πτυχίο, δεν επιτρεπόταν το αντίθετο. Πολλοί το κάναν, αλλά δεν επιτρεπόταν. Έπρεπε να έχεις το πτυχίο κυβερνήτου σκάφους. Και πήγα κι έδωσα εξετάσεις μετά από μία εβδομάδα Σχολής, όπου κάναμε ναυσιπλοῒα, κωπηλασία με οκτάκωπο και πανί… Έτσι πήρα και το πτυχίο.
Κ.Φ. – Σε ποια ηλικία μπήκε το μικρόβιο; Γ.Τζ. – Ήμουν νέο παιδί, γύρω στα 13. Κοίτα να δεις τι έγινε: Στον Βόλο είχαμε σεισμούς… Το ΄55 …Πέσαν σπίτια, μεγάλες καταστροφές. Να φανταστείς πως ο Βόλος ανοικοδομήθηκε από την αρχή. Από τη μία ήταν μεγάλο κακό, γιατί καταστραφήκαμε, από την άλλη όμως ήταν καλό, επειδή η πόλη ξαναχτίστηκε. Οι γονείς μου έχτισαν το σπίτι δυο φορές! Είχε κάνει πολλές ρωγμές με τον πρώτο σεισμό και το επισκευάσαμε. Με τον δεύτερο έπεσαν ντουβάρια. Οπότε… ξανά απ’ την αρχή! Τέλος πάντων. Είχα σταματήσει με τον Προσκοπισμό. Καταρχάς, δεν υπήρχαν προσκοπικές εστίες. Γιατί; Είχαν γκρεμιστεί. Και κάναμε συγκεντρώσεις στα υπόγεια των σχολείων. Είχαν μαζευτεί τα συστήματα στα σχολεία της περιοχής τους.
Με τον πρόωρα χαμένο κι αξέχαστο Ανδρέα Κότταρη, τον έτερο κάτοχο Δ.Δ.
Κ.Φ. – Παρόλα αυτά, τις δυσκολίες, υπήρχε κόσμος;
Γ.Τζ. – Ναι, υπήρχαν παιδιά.
«Αρχηγού
» παρόντος… - Συνέντευξη του Γιάννη Τζιότζιου
16
Κ.Φ. – Άρα, τότε ασχολείστε με τον Προσκοπισμό από τα 13 μέχρι τα 20; Γ.Τζ. – Όχι, όχι, σταμάτησα νωρίτερα, στα 20 πήγα φαντάρος. Και στα 22 που απολύθηκα, πήγα σ’ αυτή την εταιρεία ως ψυκτικός. Βέβαια, το κύριο επάγγελμά μου ήταν ηλεκτρολόγος. Έδωσα εξετάσεις και πήρα το πτυχίο, την άδεια καλύτερα, του ηλεκτρολόγου. Τότε η εταιρεία αυτή, η «Μέλισσα», ζητούσε ηλεκτρολόγους για να τους εκπαιδεύσει ως ψυκτικούς. Εκπαιδεύτηκα ως ψυκτικός, δούλεψα ως τεχνικός και στη συνέχεια έγινε αυτό που σου είπα, με στείλανε στην Αθήνα άπειρο… Κι όταν λέω «άπειρο», εννοώ άπειρος από … Αθήνα! Δεν ήξερα πού βρισκόμουν! Πού να πάω, με τι λεωφορεία… Στην Αθήνα κατεβαίναμε τότε νεαροί για να γλεντήσουμε. Δεν ξέραμε τίποτε περισσότερο από Αθήνα. Όταν ήρθα για να εργαστώ, έπρεπε να ξέρω τους δρόμους, τα λεωφορεία κ.λπ.
Κ.Φ. – Τα μάθατε όμως.
Γ.Τζ.
Ε, ναι, ρωτώντας πας στην πόλη! Έμεινα κι εργάστηκα στην Αθήνα, μέχρι που πήγα στο Αλουμίνιο.
Κ.Φ. – Μέχρι να ξεκινήσει πια η νέα περιπέτειά σας, το νέο κεφάλαιο, όπου μεταξύ άλλων είναι και ο Προσκοπισμός στα Άσπρα Σπίτια, για να κλείσουμε την παρένθεση του Βόλου και να επιστρέψουμε εκεί που μείναμε, που δημιουργείτε πια τον Προσκοπισμό εκεί.
Γ.Τζ. – Όπως είπα στην αρχή, ο Βαλλίνης το ξεκίνησε, εμείς συμβάλαμε, εμείς βοηθήσαμε. Εγώ, λοιπόν, στη συνέχεια έφτασα μέχρι τη θέση του αναπληρωτή Περιφερειακού.
Κ.Φ. – Πείτε μας, για να έχουμε μια εικόνα, πώς ήταν η ιεραρχίες, ποια ήταν η ανώτερη βαθμίδα;
Γ.Τζ. – Ο Γενικός Έφορος! Πολύ δύσκολο να φτάσει κάποιος. Στη Γενική Εφορεία ήταν άνθρωποι των Αθηνών, με γνωριμίες και υψηλά ιστάμενοι, επιχειρηματίες και μη. Θυμάμαι π.χ. ένας φίλος γιατρός, αείμνηστος, ογκολόγος, ο Ασημακόπουλος ο Γιώργος, ο οποίος ήταν Γενικός Έφορος. Ο Γενικός Έφορος οριζόταν κατόπιν εκλογών. Ψηφίζαμε και βγάζαμε τον Γενικό Έφορο. Μετά ανέλαβε ένας πατριώτης μου, ο Θεοδωράκης, ο οποίος έμεινε αρκετά χρόνια κι αυτός. Αλλάζουν κατά διαστήματα κι αυτοί. Κάθε τετραετία. Σαν τις βουλευτικές εκλογές!
Κ.Φ. – Σύστημα εξουσίας κανονικό!
Γ.Τζ. – Ναι. Κοίτα να δεις, η ιεραρχία έχει ως εξής: Ξεκινάς από Υπαρχηγός Ομάδος, Αρχηγός Συστήματος, Τοπικός Έφορος, Αναπληρωτής Περιφερειακός, Περιφερειακός Έφορος, δηλαδή όλος ο νομός, και από ‘κει και πέρα προχωράς στη Γενική Εφορεία ως Πρόεδρος, ως Γενικός, ως Ταμίας, ως Γραμματέας, μιλάμε πια για τη μεγάλη ηγεσία.
Κ.Φ. – Εγώ πάντως θυμάμαι να σας αποκαλούμε «Αρχηγό»… γενικώς!
Γ.Τζ. – Ναι. Ε, και «Έφορε» φωνάζανε…
Κ.Φ. – Θυμάμαι ως κλητική προσφώνηση το «Αρχηγέ», αυτό μου έχει μείνει…
Γ.Τζ. – Λέγανε «Αρχηγέ», κάτι που λένε και τώρα, συνηθίζεται, ας πούμε. Αλλά, στην ουσία, από ‘κει κάτω που έφυγα, έφυγα ως Αναπληρωτής Περιφερειακός.
Κ.Φ. – Μετά, συνεχίσατε; Εδώ στην Αθήνα; Γ.Τζ. – Ναι, συνέχισα κι εδώ. Είχα πάει στον Γενικό Έφορο και του είπα: «Έχε υπόψη σου πως ήρθα στην Αθήνα. Αλλά στην Αθήνα δε γνωρίζω κανέναν. Πού μπορώ να βοηθήσω και να ασχοληθώ;». Μου λέει «Θα πας στο Καλαμάκι.». «Μα εκεί είναι το σπίτι μου!» του λέω. «Ωραία, είναι ο αδερφός μου εκεί, που είναι Αρχηγός Συστήματος.».
«Αρχηγού» παρόντος… - Συνέντευξη του Γιάννη Τζιότζιου
17
–
Εντελώς τυχαία όμως συναντήθηκα με έναν Αναγνωστόπουλο Χρήστο και πιάσαμε κουβέντα. Με ρώτησε αν έχω ασχοληθεί με τον Προσκοπισμό και του είπα το ιστορικό μου και πως πρόκειται να πάω στο Σύστημα στο Καλαμάκι. Και μου λέει «Τι λες που θα πας στο Καλαμάκι! Θα έρθεις εδώ, σ’ εμάς, που έχουμε ανάγκη από βαθμοφόρους!». Αυτός ήταν Τοπικός Έφορος Δάφνης και Αγίου Δημητρίου!
Κ.Φ. – Δεν είναι και πολύ μακριά…
Γ.Τζ. – Δίπλα! Ο Αγ. Δημήτριος είναι η διπλανή μας συνοικία. Και ασχολήθηκα πλέον εκεί ως Αναπληρωτής Έφορος, ανέλαβα μετά ως Έφορος Διοίκησης. Παίρναμε εντολές Διοίκησης, δε δρούσαμε ξεκάρφωτα. Βέβαια, λόγω ηλικίας, όταν είχα πλέον ανεβεί, σταματήσαν και οι εντολές, κι έτσι ασχολήθηκα με τις Επιτροπές Κοινωνικής Συμπαράστασης, που ακόμα και τώρα συγκεντρωνόμαστε, κι ας μην είμαι πλέον τόσο ενεργός…
Κ.Φ. – Δηλαδή, είστε, ας πούμε, Επίτιμο Μέλος;
Γ.Τζ. – Όχι… Επίτιμος ήμουν και είμαι, αλλά ασχολούμαι με τις Επιτροπές Κοινωνικής Συμπαράστασης: Είναι οι άνθρωποι που ασχολούνται και βοηθάνε τα Συστήματα και τις Ομάδες. Παντού υπήρχαν οι ΕΚΣ, δηλαδή κι εκεί που ήμασταν υπήρχε ΕΚΣ. Η δουλειά της επιτροπής είναι να εξοικονομεί χρήματα για τους Προσκόπους. Να μπορεί να πάει π.χ-όταν ήμασταν κάτω, αυτό κάναμε-να ζητήσει οίκημα, οικονομική βοήθεια, να ζητήσει το πούλμαν να πάει τα παιδιά κάπου κ.λπ. Αυτή ήταν η δουλειά της, αυτή είναι και τώρα. Κοινωνική Συμπαράσταση, το λέει κι λέξη: Βοηθάει κοινωνικά. Αλλά, εκεί που ήμασταν, ήταν αλλιώς. Υπήρχε η υποδομή, το εργοστάσιο βοηθούσε πάρα πολύ, έδινε κάθε χρόνο μια οικονομική βοήθεια σημαντική.
Κ.Φ. – Γιατί πιστεύετε πως η τότε Διοίκηση της εταιρείας ήταν τόσο γενναιόδωρη;
Γ.Τζ. – Οι Γάλλοι εκτιμούσαν πολύ τον Προσκοπισμό! Στη Γαλλία ο Προσκοπισμός έχει μεγάλη έκταση.
Κ.Φ. – Να φανταστώ πως πέρα απ’ αυτό εκτιμούσαν και τα πρόσωπα που εμπλέκονταν;
Γ.Τζ. – Ναι, μα μην ξεχνάς πως εκτιμούσαν και το έργο μας, κάναμε σημαντικό έργο: δενδροφυτεύσεις, καθαρίζαμε την παραλία…
Κ.Φ. – Και φιλανθρωπίες…
Γ.Τζ. – Α, μπράβο! Βοηθούσαμε ανθρώπους ανήμπορους… Κάναμε τέτοια πράγματα!
Κ.Φ. – Ήταν αυτές οι ενέργειες στο πλαίσιο των ΕΚΣ;
Γ.Τζ. – Ναι. Λέγαμε λ.χ. θα χρειαστούμε να πάμε να πάρουμε κάποια πράγματα, γιατί υπάρχει αυτή, αυτή κι αυτή η οικογένεια που έχει ανάγκη. Και λέγανε ναι, εντάξει.
Πηγαίνανε αυτοί στο σούπερ μάρκετ, το φροντίζανε. Πηγαίναμε μετά εμείς, κυρίως στις γιορτές, Χριστούγεννα, Πάσχα, παίρναμε τα πράγματα για να βοηθήσουμε αυτούς που είχαν ανάγκη. Άλλωστε, ο Προσκοπισμός αυτή τη δουλειά κάνει. Δεν είναι
μόνο να
φοράμε τις
στολές και
να κάνουμε παρελάσεις… Βοηθάμε αλλήλους!
Κ.Φ.
Τι είναι για εσάς ο Προσκοπισμός; Τι είναι για τον Γιάννη τον Τζιότζιο ο Προσκοπισμός;
Γ.Τζ. – Ένα θα σου πω: Τα παιδιά μου (σ.σ. ο Βαγγέλης και ο Μιχάλης), τα οποία υπήρξαν πρόσκοποι, ήρθε η εποχή να
πάνε στον στρατό. Και γελούσαν, τη στιγμή που άλλοι κλαίγανε και φοβόντουσαν να φυλάξουν σκοπιά τη νύχτα!
Εσείς (οι πρόσκοποι) το παίρνετε για πλάκα! Θυμάσαι κι εσύ, κάναμε κατασκηνώσεις και λέγαμε «Γιώργο, Κώστα, Βαγγέλη, είσαι σκοπιά!». Τι σκοπιά, θα μου πεις, με το κοντάρι; Μάθαινε όμως το παιδί, μάθαινες εσύ πως έχεις κάποια ευθύνη, πως πίσω από σένα είναι άλλα τριάντασαράντα άτομα και βασίζονται στην ασφάλεια που θα προσφέρεις εσύ!
«Αρχηγού» παρόντος… - Συνέντευξη του Γιάννη Τζιότζιου
Παρέλαση στην επέτειο της 28ης Οκτωβρίου, κάπου στα μέσα της δεκαετίας του ‘70...
18
–
Κ.Φ. – Κι όχι μόνο την ασφάλεια αλλά και τις υπηρεσίες σου. Θυμάμαι την αφύπνιση, την ευθύνη της, θαλαμοφύλακας κανονικός!
Γ.Τζ. – Ακριβώς!
Κ.Φ. – Προσωπικά, όλα αυτά τα θυμάμαι έντονα στην Ερατεινή
Γ.Τζ. – Μπράβο! Κι όχι μόνο εκεί. Έχουμε πάει στον Πόρο, στο Πευκί… Έχουμε πάει σε πολλά μέρη για κατασκήνωση. Τότε, δεν ξέρω αν θυμάσαι, εγώ πήγαινα στις κατασκηνώσεις…
Κ.Φ. – Φυσικά και θυμάμαι, θυμάμαι εσάς κυρίως, αλλά και άλλους… Μιας και το συζητάμε, δηλαδή το θέμα των κατασκηνώσεων, αναρωτιέμαι όλα αυτά τι αγώνες, τι κόπο απαιτούσαν για να οργανωθούν;
Γ.Τζ. – Δεν ήταν μόνο ο κόπος να το οργανώσεις, έπρεπε να υπολογίσεις την ασφάλεια, τόσα παιδιά… Είχες ευθύνη. Αν κάτι γινόταν, π.χ. αν κάποιο παιδί χτυπούσε… Ο γονιός σού έστελνε το παιδί του με την προϋπόθεση ότι θα ξαναγύριζε ασφαλές. Εντωμεταξύ, υπήρχαν και παιδιά που στην κατασκήνωση φοβόντουσαν, κλαίγανε… Έπρεπε να τα αντιμετωπίσεις αυτά τα πράγματα!
Κ.Φ. – Αυτό το είχατε ως χάρισμα, το αίσθημα της ευθύνης; Και σας μιλάω ως εκπαιδευτικός, σας διαβεβαιώνω πως δεν είναι καθόλου εύκολο, να διαχειρίζεσαι παιδιά, από πολύ μικρά, 7,8,9 χρόνων ή και μεγαλύτερα. Κι εγώ το έχω σπουδάσει, δεν είναι καθόλου εύκολο… Χωρίς τα σημερινά μέσα επικοινωνίας…
Γ.Τζ. – Ναι, τώρα δεν το συζητάμε, είναι πολύ πιο εύκολο, τότε όντως ήταν πολύ δύσκολο! Πέραν όλων των άλλων, το καλό μ’ εμένα ήταν πως ήμουν τεχνικός, ηλεκτρολόγος, οπότε όπου πηγαίναμε φρόντιζα να «τραβήξω» ρεύμα από κάπου εκεί κοντά, για να’χει η κατασκήνωση φωτισμό, να μην είναι τα παιδιά με τις λάμπες στα σκοτάδια. Πάρε για παράδειγμα στην Ερατεινή. Πάντοτε εκεί τραβούσα ρεύμα από ένα κοντινό σπίτι, είχαμε ρεύμα και φωτισμό στην κατασκήνωση. Παρακαλούσαμε, είχαμε έναν μεγάλο σωλήνα και παίρναμε νερό!
Κ.Φ. – Ανταποκρινόταν ο κόσμος…
Γ.Τζ. – Δεν μπορώ να πω, όταν άκουγαν για προσκόπους, θυσία γίνονταν! Στον Βόλο, που είχαμε πάει μια φορά, μας έδωσε κάποιος ένα κτήμα που είχε, για να πάνε οι πρόσκοποι, και μας φρόντισε και μας έδωσε τα πάντα, επειδή θα πηγαίνανε πρόσκοποι, χωρίς κανένα κέρδος ο άνθρωπος.
Κ.Φ. – Είχε ένα κύρος και μια έντονη παρουσία τότε το προσκοπικό κίνημα, γι’ αυτό, υποθέτω, κι ο απλός κόσμος ήταν πρόθυμος να βοηθήσει. Κι όχι μόνο αυτός, αλλά και η Διοίκηση του εργοστασίου, όπως μου είπατε πιο πριν.
Γ.Τζ.
Ναι, βέβαια. Βοηθούσαν πολύ. Θυμάμαι που μετά τη “Jouissance”μας παραχώρησαν τα ξύλινα κτήρια, πάνω, μέσα στον ελαιώνα, κοντά στο γήπεδο και τα χρησιμοποιούσαμε ως Ομάδα, ως Αγέλη, σαν αποθήκη κ.λπ.
Κ.Φ. – Ακριβώς! Από ‘κει ξεκίνησα κι εγώ ως Λυκόπουλο! Αυτά θυμάμαι πιο έντονα.
Γ.Τζ. – Μετά μας έδωσαν το παλιό Λιμεναρχείο στην παραλία. Όταν έχτισαν
το νέο κτήριο στη γωνία, κοντά στο Κανάλι, και μετέφεραν εκεί το Λιμεναρχείο, ζητήσαμε και μας έδωσαν το παλιό, το ξύλινο. Τους είπαμε «Εμείς Ναυτοπρόσκοποι είμαστε, στο βουνό θα μαζευόμαστε;». Και μας δώσανε αυτό και το κάναμε Προσκοπείο.
«Αρχηγού» παρόντος… - Συνέντευξη του Γιάννη Τζιότζιου
19
–
Κ.Φ. – Αν θυμάστε, αρχές του ΄80 χτίστηκαν τα νέα συγκροτήματα στο γήπεδο, οπότε το παλιό κτήριο του Προσκοπείου
αναγκαστικά κατεδαφίστηκε. Θυμάμαι που εκεί βρισκόταν και η καθολική εκκλησία…
Γ.Τζ.
Ναι, ναι, το θυμάμαι. Η εκκλησία ήταν εκεί μέχρι να χτιστεί ο νέος ναός.
Κ.Φ. – Και επίσης θυμάμαι που δημιουργήθηκε και 2ο Σύστημα κάποια στιγμή.
Γ.Τζ. – Ναι, βέβαια. Δεν μπορείς να έχει πολλά παιδιά σε ένα Σύστημα, οπότε έγινε και το 2ο Σύστημα, όπως έγιναν κι άλλα Συστήματα στην Αντίκυρα, στο Κυριάκι, στην Αράχωβα…
Κ.Φ.
Γ.Τζ.
Υπάρχει κάποιο από αυτά, που να λειτουργεί σήμερα; Ξέρετε;
Όχι, δεν υπάρχει κανένα, ούτε ένα, δυστυχώς. Αν δεν υπάρχει η διάθεση από κάποιους να μαζέψουν τα παιδιά… Καταρχάς, το
παιδί σήμερα δε θα πάει στον Προσκοπισμό. Για ποιον λόγο; Όταν υπάρχουν αθλοπαιδιές, οι οποίες το εκπαιδεύουν, παίζει, το παίρνουν και το πηγαίνουν σε διάφορες πόλεις, πληρώνουν ξενοδοχεία, πληρώνουν τα πάντα, για να ασχοληθεί με τον αθλητισμό… Στον Προσκοπισμό όμως, πλήρωνε ο γονιός τη στολή που το παιδί φορούσε, πλήρωνε κάποιο αντίτιμο για να έρθει στην κατασκήνωση, πλήρωνε για να έρθει στην εκδρομή και παρόλα αυτά είχαμε κόσμο. Ενώ, τώρα; Γιατί να έρθει το παιδί στον Προσκοπισμό; Όταν τον υποχρεώσεις να αγοράσει τα ρούχα του, τη στολή που θα φορέσει, όταν ζητήσεις συνδρομή, έστω μηδαμινή, όταν όλα αυτά σε έναν αθλητικό όμιλο παρέχονται…
Κ.Φ. – Πέρα απ’ αυτό, μήπως και τα παιδιά σήμερα είναι λίγο διαφορετικά...
Γ.Τζ. – Κοίταξε, εδώ δίπλα στη Δάφνη κάποια
στιγμή άρχισε να διαλύεται ελλείψει
βαθμοφόρων. Όταν βρήκα κάποια παιδιά, τα
οποία είχαν πάει στον στρατό, τους είχα
προσκόπους, τους έπιασα και τους είπα «Θα
ξεκινήσετε ως βαθμοφόροι, θα ασχοληθείτε
και θα το ανεβάσετε.» Κι όντως έτσι έγινε, με
γνωριμίες, από ‘δω, από ‘κει… Κι αυτή τη
στιγμή είναι 2-3 καλά παιδιά που ασχολούνται
και το έχουν ξαναζωντανέψει το Σύστημα
εδώ, μιλάω για τον Άγιο Δημήτριο.
Κ.Φ. – Τι πρόσκοποι είναι;
Γ.Τζ. – Ναυτοπρόσκοποι! Δυστυχώς, έχουμε κι
εμείς τα δικά μας… Υπάρχει η φαγωμάρα
στην Ηγεσία, είναι π.χ. 3 τα Συστήματα,
πρέπει να φύγει κάποιο, να πάει στην άλλη
Τοπική… επειδή εκεί ήταν κάποιος γνωστός, δικός τους, φίλος, ν’ ανέβει αυτός, ο άλλος κ.λπ. Οπότε αρχίσαμε να αποχωρούμε έναςένας… Δυστυχώς, υπάρχουν κι αυτά…
Κ.Φ. – Αλίμονο! Κάτω σ’ εμάς υπήρχαν ανταγωνισμοί;
Το Προσκοπείο στον ελαιώνα (γήπεδο)
Όχι! Δεν υπήρχαν ανταγωνισμοί, ήταν κλειστός ο χώρος. Ίσως μετά, όταν είχε αρχίσει να αναπτύσσεται ο Μεδεών, υπήρχε πλήθος αθλοπαιδιών, όπου πηγαίναν τα παιδιά να παίξουν εκτός, π.χ. στη Χαλκίδα, στην Αθήνα ή οπουδήποτε, πήγαιναν με το
Γ.Τζ.
πούλμαν, τα φρόντιζαν… Γιατί να έρθουν στον Προσκοπισμό τα παιδιά;
Κ.Φ. – Ναι… Μα ο Προσκοπισμός είναι μια Ιδέα! Δε λέω, κι ο αθλητισμός είναι, αλλά…
Γ.Τζ. – Ο αθλητισμός προσφέρει άλλα πράγματα, ο Προσκοπισμός άλλα. Εμείς κάναμε, όπως είπαμε προηγουμένως, στρατιωτική ζωή. Όχι ακριβώς όπως ο στρατός, αλλά… Όταν έχει το παιδί να διανυκτερεύσει, να κοιμηθεί στο αντίσκηνο, να φυλάξει σκοπιά, να φάει με την καραβάνα… Είναι κι αυτό… Θέλει κι αυτό ειδική εκπαίδευση.
Κ.Φ. – Φοβίζουν ίσως τα παιδιά όλα αυτά;
Γ.Τζ. – Όχι, δεν τα φοβίζουν, αλλά σου λέει «Τι να πάω τώρα να κάνω εγώ εκεί;». Δεν είναι όπως παλιά. Παλιά, τα παιδιά διψούσαν!
Δεν είχαν κι άλλη διέξοδο, δεν υπήρχαν οι «πειρασμοί». Θα σου πως το εξής: Έβλεπαν τα άλλα παιδιά τους προσκόπους που έκαναν παρέλαση με τη στολή και εντυπωσιαζόντουσαν. Πάντοτε, μετά την παρέλαση, είχαμε αύξηση δυναμικού! Γιατί τα άλλα τα παιδάκια, που δεν ερχόντουσαν στον Προσκοπισμό, έβλεπαν στην παρέλαση τα υπόλοιπα, που παρέλαυναν με τις στολές και τα λοιπά κι έλεγαν
«Αρχηγού» παρόντος… - Συνέντευξη του Γιάννη Τζιότζιου
20
–
–
–
–
«Μπαμπά, θα με πας στους Προσκόπους;». Και όντως, μετά τις παρελάσεις είχαμε αύξηση!
Κ.Φ. – Εντυπωσιακό αυτό!
Γ.Τζ.
Κι όμως πάντα έτσι γινόταν!
Κ.Φ. – Μια πολύ έντονη ανάμνηση από τότε; Εγώ λ.χ.
θυμάμαι πολύ έντονα, μεταξύ όλων των άλλων, το «ΨάριαΨάθες»!
Γ.Τζ.
Α, τα παιχνίδια (γέλια)! Πάρα πολλά!
Κ.Φ. – Ναι, τα παιχνίδια, τα τραγούδια! Τη βάρκα, τα ταξίδια με το πλοίο, τον…
Γ.Τζ.
Τον «Παρνασσό»! Κι όχι μόνο αυτό. Πόσες φορές είχα φέρει τα παιδιά εδώ, κάτω στον Ναύσταθμο! Και μάλιστα θυμάμαι χαρακτηριστικά, είναι συγκινητικό, έχω και το αναμνηστικό, μας είχαν φιλοξενήσει στο περιβόητο αντιτορπιλικό «Βέλος»!
Κ.Φ. – Α, ναι! Θυμάμαι που υπήρχε και μια φωτογραφία στο Προσκοπείο…
Γ.Τζ. – Βέβαια! Έχω και το αναμνηστικό που μου έδωσαν από το «Βέλος», ένα πλακίδιο, που ήταν αναμνηστικό του σκάφους! Άλλες φορές πηγαίναμε στην Αεροπορία, στην Τανάγρα. Είχαμε κάνει πολλές φορές στην Τανάγρα επισκέψεις. Θυμάμαι που μια φορά εκεί, στην Τανάγρα, υπήρχε ένας εξομοιωτής πτήσεων. Μου λέει, λοιπόν, ο αξιωματικός «Δώσε μου έναν πιτσιρικά να τον βάλουμε μέσα!».
Διάλεξα έναν και τον έστειλα, μπήκε στον εξομοιωτή. Ξεκίνησαν να τον καθοδηγούν κανονικά, όπως κάνουν στους πιλότους, δίνανε εντολές και του λέγανε πώς θα κάνει αυτό, εκείνο, κ.λπ. Όταν τελείωσε και βγήκε ο πιτσιρικάς, έρχεται και μου λέει ο αξιωματικός «Συγχαρητήρια! Αυτός είναι αυριανός πιλότος!». Έτσι ακριβώς!
Κ.Φ. – Ξέρετε αν όντως έγινε πιλότος;
Γ.Τζ. – Α, δεν το ξέρω. Αυτό που θυμάμαι είναι πως τους έκανε σκόνη! Μπήκε μέσα λες και ήταν κανονικός πιλότος! Βέβαια, τώρα τα σημερινά παιδιά με όλα αυτά τα βιντεο-παιχνίδια είναι εξοικειωμένα. Τότε ήταν αλλιώς.
Αλλά και τα εδώ παιδιά τα έχω πάει στον Ναύσταθμο. Κατεβήκανε σε ένα υποβρύχιο! Τρελάθηκαν! Δεν είχαν ξαναμπεί! Δεν μπορεί
να μπει όποιος θέλει σε σκάφη του Πολεμικού Ναυτικού. Εμείς πηγαίναμε ως Ναυτοπρόσκοποι, για να αποκτήσουν μια εμπειρία τα
παιδιά. Είχαμε πάει σε πολλά σκάφη του Π.Ν., είχαμε κάνει πολλές επισκέψεις! Αλλά τώρα, και λόγω ηλικίας, δεν μπορώ να τρέχω με τα παιδιά.
Κ.Φ. – Ωστόσο, κάνετε συναντήσεις;
Γ.Τζ. – Ναι, ναι! Σήμερα συγκεκριμένα ήταν να βρεθούμε για καφέ, να συζητήσουμε. Αλλά είπα πως έχω μια επίσκεψη, θα το κανονίσουμε μια άλλη μέρα να βρεθούμε!
Κ.Φ. – Συνεπώς το «Μια φορά Πρόσκοπος, πάντα Πρόσκοπος» ισχύει, έτσι;
Γ.Τζ. – Πάντα Πρόσκοπος! Ισχύει, ναι! Σκέψου πως οι παλιοί Βαθμοφόροι με μέλη της Επιτροπής Κοινωνικής Συμπαράστασης συναντιόμαστε. Ή, όταν κάνουν κάποιες εκδηλώσεις τα παιδιά εδώ είτε κόψιμο πίτας είτε κάποια άλλη εκδήλωση, με καλούν, δεν μπορώ να πω… Είχαμε τώρα το κόψιμο της πίτας, πήγαμε, είχα πάει, με είχαν καλέσει. Εντάξει. Δεν μπορώ να ασχοληθώ πλέον ως τεχνικός, να το πω έτσι, κι αυτό λόγω ηλικίας, δεν μπορώ να τρέχω, να παίζω… Επίσκεψη στον Ναύσταθμο!
«Αρχηγού» παρόντος… - Συνέντευξη του Γιάννη Τζιότζιου
21
–
–
–
Κ.Φ. – Ναι, μπορεί να μην μπορείτε να τρέχετε και να παίζετε, αλλά, κάθε φορά που σας καλούν, είναι αλλιώς τα πράγματα…
Γ.Τζ. – Ναι, ναι, ναι! Με καλούν τα παιδιά, οι Βαθμοφόροι, έχουμε επαφή. Κι αν περάσω καμιά φορά από εκεί, έχουν ένα παράπηγμα, που παραχώρησε ο δήμος της Δάφνης, θα σταματήσω να πω μια «καλημέρα» στα παιδιά, να τους δω, χαίρονται κι αυτοί που με βλέπουν…
Κ.Φ. – Είμαι σίγουρος! Άσπρα Σπίτια πηγαίνετε καθόλου;
Γ.Τζ. – Πηγαίνω, αλλά… Δε σου κρύβω ότι στεναχωριέμαι πάρα πολύ… Πάρα πολύ. Δηλαδή, δεν μπορώ να βάλω στο μυαλό μου
εκείνη την εποχή που υπήρχαν τα γήπεδα, οι αθλοπαιδιές, που υπήρχε η θάλασσα, που υπήρχαν τα πάντα… Και τώρα βλέπω κάτω, εκεί που ήταν τα τένις, το βόλεϊ κι όλα αυτά, να είναι χορταριασμένα. Αυτά παλιά είχαν ολόκληρα συνεργεία που τα φρόντιζαν, τα συντηρούσαν… Ήταν «κούκλα». Τώρα; Απ’ ό,τι μου λένε τα παιδιά κάτω, τέρμα τα επιδόματα, οι ευκολίες… Θυμάμαι όταν έφυγα, αφού είχα φτάσει στο ανώτερο πόστο του Αρχιεργοδηγού, έπαιρνα τότε έναν πολύ καλό μισθό, που τα λεφτά αυτά τα έπαιρναν 3 τεχνικοί μαζί!
Κ.Φ. – Ποια εποχή αυτό;
Γ.Τζ. – Προς τα τέλη του ’80, αρχές ’90… Είχα γίνει αρχιεργοδηγός σε μια εποχή που ακόμα την ειδικότητά που είχα δεν τη σπούδαζες. Τώρα είναι αλλιώς. Τότε μας εκπαίδευε η ίδια η εταιρεία. Θυμάμαι που με φώναξαν από την εταιρεία γνωρίζοντας πως είμαι και ψυκτικός, εκτός από ηλεκτρολόγος, και μου ανέθεσαν το πόστο ενός Γάλλου, που θα έβγαινε στη σύνταξη. Κι έτσι πήγα σε άλλον τομέα, που ήταν δίπλα στο ηλεκτρολογικό. Πήγα στο τμήμα της ψύξης-θέρμανσης, όπου και ανέλαβα προϊστάμενος. Είχαμε τότε 300 μονάδες ψύξεως! Χώρια τα μεγάλα κτήρια των γραφείων, αν τα θυμάσαι, όπου είχαμε μεγάλους πύργους ψύξεως! Μιλάμε για μεγάλες μονάδες, που θέλανε συντήρηση. Έπρεπε να υπάρχει μόνιμο προσωπικό εκεί.
Κ.Φ. – Και μιλάμε για την εποχή που όλα προσφέρονταν αφειδώς…
Γ.Τζ. – Όλα ανθηρά. Αυτή τη στιγμή, επειδή έχω δικούς μου ανθρώπους κάτω, παιδιά δηλαδή, φίλων, κουμπάρων κ.λπ., τα οποία
δουλεύουν στο εργοστάσιο και μου λένε πως δεν είναι πια όπως ήταν παλιά. Υπάρχουν περικοπές. Καταρχάς, θυμάμαι τότε που στις εθνικές εορτές τις δικές μας ή των Γάλλων, μας έδιναν έξτρα από ένα πεντακοσάρικο, να πάμε να διασκεδάσουμε, ή έφερναν
ορχήστρες και γίνονταν χοροί, για να διασκεδάσουν οι εργαζόμενοι και οι οικογένειές τους. Φαντάσου! Με τους Γάλλους όλα αυτά.
Κ.Φ. – Κατά τα άλλα; Η καθημερινότητά σας; Πώς ήταν; Δουλειά-σπίτι-δουλειά;
Γ.Τζ. – Ναι, ναι, όπως το λες!
Κ.Φ. – Το Προσκοπείο ήταν η διέξοδός μας;
Γ.Τζ. – Ναι, γιατί εκεί κάτω τότε, αν θυμάσαι κι εσύ, δεν υπήρχαν μέρη να πας, κάπου για διασκέδαση, ακόμα και στην Αντίκυρα. Υπήρχε το «Περοκέ», «Καφέ-Πατισερί» τότε, όπου πηγαίναμε να πιούμε καμιά μπύρα, ή στη λέσχη του Μεδεώνα για τα αθλητικά κυρίως. Ακόμα πιο παλιά, θυμάμαι που στη λέσχη του Μεδεώνα-τη διαχειριζόταν κάποιος Μανουσαρίδης- μαγείρευαν τότε και
πηγαίναμε και τρώγαμε με 14 δραχμές το μεσημέρι, κάναμε τότε διάλειμμα το μεσημέρι για φαγητό, μας πήγαιναν τα λεωφορεία για
φαγητό και μας ξαναέπαιρναν σε μία ώρα πίσω στο εργοστάσιο. Μη φανταστείς καμιά ποικιλία φοβερή, βασικά πράγματα, αλλά ήταν ευκολία. Πού να κάτσεις να μαγειρέψεις; Και το «Περοκέ» τότε δεν είχε ακόμα φαγητό, σιγά-σιγά έγινε εστιατόριο. Δε θα ξεχάσω, όταν πρωτοπήγα στο εργοστάσιο το ’63, που μας πήγαν πίσω από το εργοστάσιο, στον Άγιο Αθανάσιο, σε ένα ξύλινο παράπηγμα, μας κάθισαν σε κάτι πάγκους και μας έδωσαν να φάμε σε κάτι τσίγκινα πιάτα… Σαν κατάδικοι ήμασταν! Με την πάροδο του χρόνου κάτι άρχισε να γίνεται, αλλά στα Άσπρα Σπίτια δεν είχε τίποτα. Στην Αντίκυρα πηγαίναμε, σε καμιά ταβέρνα… Από τα πρώτα, ξένοιαστα χρόνια στα Άσπρα Σπίτια, με τη σύντροφο της ζωής του, Ζωή
«Αρχηγού» παρόντος… - Συνέντευξη του Γιάννη Τζιότζιου
22
Κ.Φ. – Θυμάστε ποιος ήταν ο πρώτος σας μισθός τότε;
Γ.Τζ. – Θυμάμαι πως το μεροκάματο ήταν 140 δρχ. τη στιγμή που έξω ήταν 100 δρχ.
Κ.Φ. – Ανεβασμένο το μεροκάματο!
Γ.Τζ. – Μα γι’ αυτό και πήγα! Και βέβαια στη συνέχεια ανέβαιναν και οι μισθοί! Χώρια τα υπόλοιπα: σου εξασφάλιζαν σπίτι, πλήρως εξοπλισμένο, με τις συσκευές του, με όλα. Δηλαδή, έπαιρνες τη βαλίτσα με τα ρούχα σου και τίποτε άλλο! Όλα κομπλέ. Ως εργένης Διότι αργότερα, όταν μπήκαμε σε σπίτια με τις οικογένειές μας, ο καθένας αγόραζε τα έπιπλα, τις συσκευές… Με ένα συμβολικό ενοίκιο, θυμάμαι 70 δραχμές. Τον μήνα… Συν τη θέρμανση, συν το ζεστό νερό (στα 110). Συν τη συντήρηση από την υπηρεσία του Οικισμού. Δεν προλάβαινε να χαλάσει κάτι, μια λάμπα, ένα πόμολο, ένα τζάμι, έτρεχαν. Ενώ τώρα σου λένε «Κάνε ό,τι θέλεις, θα το πληρώσεις απ’ την τσέπη σου…». Περνάω καμιά φορά και βλέπω το σπίτι που έμενα, που ήταν «κούκλα», με τις τέντες του κ.λπ., και βλέπω σκισμένες τέντες, με κάτι…. Χάλια!
Κ.Φ.
Πείτε μου: Ακούγοντας «Άσπρα Σπίτια», ποια ευχάριστη ανάμνηση έρχεται αυτομάτως στο μυαλό;
Γ.Τζ. – Χμμ, ίσως οι εκδηλώσεις που κάναμε, οι χοροί. Θυμάμαι που τότε φέρναμε την ορχήστρα του Μουραμπά στους χορούς, στις εκδηλώσεις… Το καλό ήταν που τα παιδιά ήταν ασφαλή, πήγαιναν στο σχολείο με τα πόδια, όλα γύρω ήταν, νηπιαγωγείο, δημοτικό, γυμνάσιο-λύκειο… Έβγαινα από το σπίτι μου στα 110 και τα έλεγχα όλα.
Κ.Φ. – Και το Προσκοπείο…
Γ.Τζ. – Κυρίως αυτό!
Κύριε Γιάννη Τζιότζιο, «Αρχηγέ» μας, με ή χωρίς εισαγωγικά (επιμένω πεισματικά) σας ευγνωμονούμε που μας κάνατε την Τιμή να μοιραστείτε μαζί μας ένα μικρό πλην ανεκτίμητο, πολύτιμο, γενναιόδωρο και περιεκτικό κομμάτι των αναμνήσεών σας (και μας). Να
είστε για πολύ – πολύ καιρό έτσι γερός, ορθός, ευθυτενής, ενεργητικός και διαυγής ! Σας υπέρ-ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ!!!
Οι παντοτινοί σας Πρόσκοποι
Στο σήμερα!
«Αρχηγού» παρόντος… - Συνέντευξη του Γιάννη Τζιότζιου
23
–
Κυρίες και Κύριοι, Φίλες και
Φίλοι, με τον Νίκο Παπακώστα μας
συνδέει στενή φιλία και συνεργασία
που εκφράζεται μέσα από την
παράλληλη πορεία μας σε διάφορα
πεδία, μεταξύ των οποίων η
μουσική, η μουσικολογική έρευνα, η
ποίηση, οι πολιτικές και κοινωνικές
αναλύσεις κλπ. Τα θέματα αυτά, απασχολούν ως επί το πλείστον τις
τακτικές μας συναντήσεις και
συζητήσεις.
Το πόνημα του Νίκου Παπακώστα
«Η Μουσική Σχολή της Σμύρνης και
το Ρεμπέτικο» αποτελεί σύγγραμμα
βαθύ και διεξοδικό. Η μεστότητα
και το πλήθος των θεμάτων που
πραγματεύεται με τρόπο και ύφος
δωρικό, δίνει απαντήσεις και
κατευθύνσεις δημιουργικού
προβληματισμού κι αναζήτησης
στον αναγνώστη. Είναι ευθύς εξ
αρχής αξιοσημείωτο πώς ο Νίκος, δίχως να πλατειάζει και να περιπλανιέται σ’ εκτάσεις αχανείς,
παραδίδει ένα εργαλείο χρήσιμο, συμπυκνωμένης γνώσης, πρωτότυπης σε πολλά του κεφάλαια.
Η δομή του πονήματος, αποτελεί
απόσταγμα αναφοράς στην
ιστορική, γεωγραφική, κοινωνική, οικονομική, μουσικολογική ανάλυση
του φαινομένου που αποτελεί η
Μουσική Σχολή της Σμύρνης. Στο
μίγμα αυτό, τοποθετεί βιογραφικά
σημειώματα και πληροφορίες-
κλειδιά για τους πρωταγωνιστές, όσο και για τους χώρους
δημιουργίας των έργων τους, τους
χώρους διασκέδασης, εκδηλώσεων, συναυλιών και παραστάσεων.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η
σπουδή για τον αλληλοεπηρεασμό
των μουσικών ειδών, την παραγωγή
και την εξέλιξη των μουσικών
οργάνων, την διατήρηση και την
ανάπτυξη των αρχαίων,
βυζαντινών, μεσαιωνικών,
ανατολικών κλπ παραδοσιακών
μουσικών δρόμων, αλλά και την
μίξη αυτών (ανάλογα με την
σύνθεση του πληθυσμού και τις
εργασίες του όπως το εμπόριο, οι
βιοτεχνίες, οι μεταφορές κλπ).
Ο συγγραφέας, αναλύει την
γέννηση των νέων μουσικών
προσανατολισμών, τους τρόπους
ερμηνείας και παιξίματος, κι
εστιάζει στην ανακάλυψη και την
εξέλιξη των ηχογραφήσεων και της
24 Επιμέλεια Γιώργος Κούκιος Παρουσίαση Παρουσίαση : « : « : Η μουσική σχολή της Η μουσική σχολή της της Σμύρνης και το Ρεμπέτικο Σμύρνης και το Ρεμπέτικο Σμύρνης και το » » »
Η μουσική σχολή της Σμύρνης και το Ρεμπέτικο
δισκογραφίας. Το ιστορικό πλαίσιο
αυτής της κοσμογονίας και της
ανεπανάληπτης πανδαισίας, διατυπώνεται ανάγλυφα κι εύστοχα.
Όμως, ο συγγραφέας δεν στέκεται
εκεί.
Α. Συμπεριλαμβάνει και μας
παραδίδει ολόκληρη την Εισήγηση
για το Ρεμπέτικο Τραγούδι με τα
όσα εξέφρασε ο Μάνος Χατζιδάκις
στην περίφημη αναστάσιμο
εκδήλωση του Ρεμπέτικου το 1949
(μια μέρα σαν και τούτη, δηλαδή
στις 31 Ιανουαρίου, η οποία
αποτελεί αφετηρία της σύγχρονης
μακρόχρονης έρευνας).
Β. Παραθέτει συνέντευξη του
Λευτέρη Παπακώστα -έγκριτου και έμπειρου Ιστορικού. Ο Λευτέρης –
αδελφός του Νίκου και διδάσκαλος
του ομιλούντος- αναλύει κι εξυφαίνει
το ιστορικό πλαίσιο της μεγάλης
τραγωδίας της σύγχρονης Ελλάδος,
δηλαδή την Μικρασιατική
Καταστροφή και τις επιπτώσεις
αυτής.
Γ. Κλείνει την χρονομηχανή του με
την συνέντευξη ενός εκ των
πιστότερων κι αξιολογότερων
μουσικών ερμηνευτών που
καλλιεργούν κι αναζωογονούν την εκπληκτική αυτή μουσική φλέβα, τον Μπάμπη Τσέρτο.
Θα έλεγε κανείς, πως ήδη με την παρουσίαση όλων των
προαναφερόμενων ιστορικών και
μουσικολογικών θέσεων και στοιχείων, συνδυασμένων με μια χορταστική φωτογραφική συλλογή
που παρατίθεται με λεζάντες και λακωνικά σχόλια, ο Νίκος ήδη θα παρέδιδε ένα σύγγραμμα μεστό και χρηστικό. Κι όμως, προχώρησε
παρακάτω και κυρίως παραμέσα, προσφέροντας στους αναγνώστεςαπό τους νεοφώτιστους λάτρεις του ρεμπέτικου τραγουδιού ως τους πιο απαιτητικούς- μια σπάνια συλλογή, ιδιαίτερα για τους νέους μουσικούς και τους νεότερους ερευνητές, Έλληνες και μή:
Πέρα λοιπόν από τις μουσικολογικές, κοινωνικές κι ιστορικές κλπ
αναφορές που εμπεριέχονται στο
βιβλίο αυτό, και που απαντούν στην
τεράστια πλειοψηφία των ερωτημάτων ενός αδαούς όσο κι ενός πολύξερου επί του θέματος, νομίζω πως ο συγγραφέας κρατά
την καρδιά αυτής του της αναζήτησης και κατάθεσης στα
κεφάλαια που αφορούν:
α. στην συλλογή παραδοσιακών
τραγουδιών που παρουσιάζονται με
τις παρτιτούρες, τους στίχους και τις δακτυλοθεσίες, β. στα σημειώματα περί των δημιουργών
25
μέχρι την περίοδο της Κατοχής, γ. στις μελωδικές δομές και τις μουσικές μορφές σε συνδυασμό με το κεφάλαιο εκείνο όπου Η μουσική σχολή της Σμύρνης και το Ρεμπέτικο
κι ερμηνευτών
δ. παρουσιάζονται (με την
παράθεση και πάλι παρτιτούρας για
κάθε περίπτωση) οι λαϊκοί δρόμοι
της Σμυρναϊκής μουσικής σχολής.
Η συγκέντρωση τόσο μεγάλης
γκάμας υλικού, τόσων παραπομπών
-
λακωνικών έστω αλλά μεστών
απαντήσεων- σε κορυφαία
μουσικολογικά ζητήματα,
φανερώνουν ένα πόνημα που
αγγίζει συνολικά το έδαφος μιας
Πραγματείας. Μάλιστα, σίγουρα
αποτελεί μια μορφή μικρής
χρηστικής εγκυκλοπαίδειας που
ξεχειλίζει από ποιότητα τόσο στο
συνολικό περιεχόμενο όσο και σε επί
μέρους ζητήματα.
Επιτρέψτε μου εδώ να προσθέσω
μια σκέψη που ίσως θα αναδείκνυε
ακόμη περισσότερο το περιεχόμενο
αυτού του θησαυροφυλακίου:
Θα πρέπει να στοιχειοθετηθεί ως
την επόμενη έκδοση, ένα μικρό
λεξιλόγιο με παραπομπές στο
κυρίως κείμενο, διότι μονάχα έτσι
θα φανεί η πολυσχιδής μελέτη του
συγγραφέα και ο ανάγλυφος πόθος
του να παραδώσει -το καταφέρνει,
σε μεγάλο βαθμό- μια μελέτη που
αποτελεί απόσταγμα της
μουσικολογικής διαδρομής 75
περίπου χρόνων από την Εισήγηση
του Μάνου Χατζιδάκι.
Εισήγηση που αποτέλεσε την έναρξη
όχι μονάχα για την ανάσταση της
«Μουσικής Σχολής της Σμύρνης και
του Ρεμπέτικου» αλλά και την
πυξίδα της πλεύσης του τραγουδιού και της μουσικής μας παράδοσης.
Σας ευχαριστώ πολύ, Γ.-Κ.Κ.
26
Η μουσική σχολή της Σμύρνης και το Ρεμπέτικο
27 Η μουσική σχολή της Σμύρνης και το Ρεμπέτικο
