Η Τέχνη ως μορφή έκφρασης της δημιουργικότητας του ανθρώπου και ως όργανο προβολής του ωραίου(αν και σκοπός της δεν είναι πάντα το κάλλος, αφού δικαιώνεται ακόμα και στην ασχήμια) προκαλεί αισθητική συγκίνηση και απόλαυση τόσο στον δημιουργό όσο και στον αποδέκτη της. Στο πέρασμα των αιώνων υπηρέτησε διάφορους σκοπούς εκφράζοντας το άγχος των σκέψεων του πρωτόγονου ανθρώπου, την ελπίδα στο Θεό αλλά και τις μορφές της κοινωνικής κατάστασης της περιόδου κατά την οποία αναπτύχθηκε. Το σώμα αποτέλεσε για τους καλλιτέχνες έναν τόπο φαντασίας, καθώς για πολλούς αιώνες κυριάρχησε η ιδέα ότι πρόκειται για μία αναπαράσταση του κόσμου σε μικρογραφία και ταυτόχρονα αποτελούσε υπενθύμιση της θείας μορφής, μιας και είναι πλασμένο κατ’ εικόνα του Θεού. Ωστόσο, η απεικόνισή του διαφέρει από εποχή σε εποχή. Και αυτό εξηγείται από το γεγονός ότι η κάθε περίοδος έχει τα δικά της ιδανικά πρότυπα για να ορίσει την ομορφιά, τα οποία ανταποκρίνονται στα αισθητικά κριτήρια μιας συγκεκριμένης χωροχρονικής περιόδου.
Ας επιχειρήσουμε ένα σύντομο ταξίδι μέσα από την ιστορία προκειμένου να εξετάσουμε αντιπροσωπευτικές περιόδους μέσω της τέχνης.
Τα πρώτα ανθρώπινα ειδώλια, που απεικόνιζαν κυρίως γυναικείες μορφές, έκαναν την εμφάνισή τους στα προϊστορικά χρόνια. Το μητριαρχικό αρχετυπικό μοντέλο της Μητέρας Γης ή αλλιώς της Μεγάλης Μητέρας, ήταν συνήθως φτιαγμένο από πηλό, πέτρα ή ελεφαντόδοντο και ήταν πάντοτε στεατοπυγικό, είχε δηλαδή μεγάλη συσσώρευση λίπους στο στήθος, την κοιλιά και τη βουβωνική χώρα μαζί με τους γλουτούς. Συμβόλιζε ανάλογα με τη μορφή του (Παρθένος, Μητέρα, Γριά ) την αγνότητα, τη γονιμότητα ή τη σοφία.
Απεικόνιση Μητέρας Θεάς . Νεολιθική π.χ
6.500-3000
Κυκλαδική περίοδος 5000 πριν
Πρωτοκυκλαδική περίοδος 2800-2300 π.χ
Στην αιγυπτιακή τέχνη τα ανθρώπινα σώματα απεικονίζονταν σε δύο διαστάσεις. Οι Αιγύπτιοι καλλιτέχνες επέλεγαν να απεικονίσουν το κάθε μέρος του σώματος ξεχωριστά, χρησιμοποιώντας την οπτική εκείνη που το αναδείκνυε καλύτερα. Όλες οι φιγούρες είναι λεπτοκαμωμένες και συνήθως αναλογικές όσον αφορά τα άκρα. Δεν υπήρχαν ταμπού στο γυμνό και η μόνη αισθητική παρατήρηση που θα μπορούσε να γίνει είναι ότι οι γυναικείες φιγούρες ήταν άτριχες σε όλα τα μέρη του σώματός τους, ενώ συνηθισμένη ήταν η χρήση περούκας από ανθρώπινα μαλλιά τόσο στις γυναίκες όσο και τους άντρες.
Αιγυπτιακές μορφές
Οι Βυζαντινοί θεωρούσαν το σώμα ως κάτι το εύπλαστο και το προσαρμόσιμο στις κοινωνικές επιταγές. Δεν υπήρχε ξεκάθαρο σωματικό πρότυπο, θεωρούσαν όμως ότι η εξωτερική εμφάνιση καθρέπτιζε την ποιότητα του εσωτερικού κόσμου του ατόμου και της ψυχής του. Έτσι ο σωματότυπος υπήρξε ένδειξη γένους, τάξης αλλά και ηθικής αξίας.
Παις του Κριτίου (480 π. Χ., Μουσείο Ακρόπολης)
Βυζαντινή τέχνη
Οι καλλιτέχνες της Αναγέννησης είχαν σκοπό να αναβιώσουν το κλασικό στιλ της συμμετρίας και των αναλογιών ως το ιδανικό πρότυπο ομορφιάς. Το αναγεννησιακό κάλλος, κυρίως στη ζωγραφική, υπαγορεύει γυναικεία σώματα με έντονες καμπύλες και περίσσια σάρκα σε όλα τα αισθησιακά σημεία. Τα αντρικά σώματα, τα οποία συναντούμε κυρίως στα γλυπτά, από πλευράς τεχνοτροπίας μοιάζουν με τα αγάλματα της κλασικής αρχαιότητας, μόνο που τώρα οι γλύπτες διαθέτουν καλύτερη τεχνική και αξιοποιούν πιο πετυχημένα το υλικό που διαθέτουν. Άλλωστε στην Αναγέννηση δεν χωρούσαν ψεγάδια.
Αφροδίτη του Ουρμπίνο, Τιτσιάνο (1510, Μουσείο Ουφίτσι)
Σάντρο Μποτιτσέλι (Sandro Botticelli, 1445-1510), "Η γέννηση της Αφροδίτης" (1484), 1,75 x 2,79 μ., τέμπερα επάνω σε μουσαμά, Φλωρεντία, Πινακοθή κη Ουφίτσι.
"Μόνα Λίζα" 1503-06, Λεονάρντο ντα Βίντσι.
Νεαρή γυναίκα, Botticelli
Η πρόσληψη του σώματος στη χριστιανική τέχνη