ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΧΡΗΣΤΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΠΑΝΤΑΖΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΟΛΕΜΟ ΚΑΤΑ ΤΩΝ ΙΤΑΛΩΝ, ΤΟ 1940
ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΧΡΗΣΤΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΠΑΝΤΑΖΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΟΛΕΜΟ ΚΑΤΑ ΤΩΝ ΙΤΑΛΩΝ, ΤΟ 1940 Από όλες τις αναφορές, στα πολεμικά γεγονότα, εκείνες που έχουν τη μεγαλύτερη αμεσότητα και αποδίδουν την πραγματική διάστασή των, είναι οι προσωπικές εμπειρίες και αφηγήσεις εκείνων που συμμετείχαν σ’ αυτά. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον, μάλιστα, παρουσιάζουν οι αφηγήσεις των απλών στρατιωτών, οι οποίοι φέρουν και το κύριο βάρος της εξελίξεως μίας μάχης, διότι είναι πηγαίες, ανεπιτήδευτες και αυθόρμητες και καταδεικνύουν τον τρόπο με τον οποίο, αυτοί, συνειδητοποιούν, κατανοούν και βιώνουν την αναγκαιότητα και τον τρόπο συμμετοχής τους στα δρώμενα μια μάχης. Τα πολεμικά γεγονότα αποτελούν τη συνισταμένη της συμμετοχής όλων όσων συμμετέχουν σ’ αυτά. Το κάθε βήμα του κάθε στρατιώτη συμβάλλει στην εξέλιξη των γεγονότων αυτών θετικά ή αρνητικά, ανάλογα με το αν συνεισφέρουν ή όχι στην επίτευξη του τιθεμένου, εκάστοτε, αντικειμενικού σκοπού. Ας παρακολουθήσουμε δύο αφηγήσεις, του αειμνήστου Χρήστου Πανταζή, για την εξέλιξη δύο πολεμικών γεγονότων στα οποία συμμετείχε και αυτός: Το πρώτο «Ύστερα από συνεχείς επιθέσεις του Τάγματός μας καταλάβαμε κάποια υψώματα και σταματήσαμε. Οι Ιταλοί κατείχαν τα απέναντι υψώματα. Από τις τοποθεσίες που κατείχαμε, τόσο εμείς όσο και οι Ιταλοί, κατέβαιναν μικρά αντερείσματα, τα οποία έσβηναν σε μία χαράδρα στη μέση, περίπου, της απόστασης μεταξύ των δύο τοποθεσιών. Έκανε πολύ κρύο. Το χιόνι ήταν πάνω από μισό μέτρο. Ο Διοικητής μας έλαβε διαταγή, να επιτεθούμε και να καταλάβουμε την τοποθεσία των Ιταλών. Να επιτεθούμε ήταν μία κουβέντα, αλλά πώς να την καταλάβουμε, που ήταν οργανωμένη με πολλά αμυντικά έργα. Ο Διοικητής μας, όμως, σκέφτηκε ότι μόνο αν καταφέρναμε να βγάλουμε τους Ιταλούς έξω από τα πολυβολεία και τα χαρακώματά τους, τότε θα ήταν δυνατό να καταλάβουμε και την τοποθεσία τους. Αλλιώς ήταν αδύνατο. Για να το πετύχουμε αυτό σκαρφίστηκε το εξής τέχνασμα:: Χώρισε, το Τάγμα μας, σε τρία τμήματα. Τα δύο οπλίστηκαν με πολλά πολυβόλα και οπλοπολυβόλα. Τον επί πλέον, αυτό, οπλισμό τον είχαμε από λάφυρα των Ιταλών. Τα δύο αυτά τμήματα θα προχωρούσαν νύχτα και θα έφταναν πολύ κοντά και στο ύψος της ιταλικής τοποθεσίας, το ένα αριστερά και το άλλο δεξιά. Εκεί θα έπιαναν τις κατάλληλες θέσεις. Με κανένα τρόπο δεν έπρεπε να καταλάβουν, οι Ιταλοί, την κίνηση και εγκατάσταση αυτών των τμημάτων, τα οποία θα
1
ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΧΡΗΣΤΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΠΑΝΤΑΖΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΟΛΕΜΟ ΚΑΤΑ ΤΩΝ ΙΤΑΛΩΝ, ΤΟ 1940
έβαλαν, κατά των Ιταλών, μόνο αν, ο Διοικητής, θα έριχνε μία φωτοβολίδα. Μάλιστα, ο Διοικητής, είπε ότι, αν κανένας πυροβολούσε νωρίτερα, θα τον σκότωνε ο ίδιος με τα χέρια του. Στο αριστερό τμήμα ήμουν και εγώ και είχα ένα οπλοπολυβόλο. Για να μη φαινόμαστε, από το πρωί και μετά, φορέσαμε όλοι άσπρους μανδύες, για να γίνουμε ένα με το χιόνι. Στο τρίτο τμήμα επικεφαλής θα ήταν ο ίδιος ο Διοικητής. Το τμήμα αυτό θα έκανε επίθεση κατά μέτωπο. Η επίθεση αυτή θα ήταν δυνατή, για να ξεγελάσει τους Ιταλούς και να τους δώσει την εντύπωση, ότι πρόκειται για κανονική επίθεση προς κατάληψη της τοποθεσίας τους. Από κάποια στιγμή όμως και μετά, το τμήμα, θα άρχιζε, σιγά – σιγά, να υποχωρεί, επειδή, δήθεν, απέτυχε στην προσπάθειά του. Σκοπός της υποχώρησης αυτής ήταν να παρασύρει τους Ιταλούς σε αντεπίθεση, οπότε, αυτοί, έπρεπε να βγουν έξω από τα χαρακώματά τους. Αφού, οι Ιταλοί, θα έπεφταν στην παγίδα, τότε, ο Διοικητής, θα έριχνε τη φωτοβολίδα, για να βάλλουν τα δύο τμήματα, που θα είχαν διεισδύσει στα πλευρά τους. Το σχέδιο του Διοικητή εφαρμόστηκε και εκτελέστηκε με μεγάλη ακρίβεια. Τα δύο τμήματα, που θα έκαναν τη διείσδυση, είχαν φτάσει στις θέσεις τους πριν χαράξει. Με το πρώτο χάραμα, ο Διοικητής, αρχίζει την επίθεση με το τρίτο τμήμα. Στην αρχή η κίνηση ήταν αρκετά γρήγορη. Όταν, όμως, έφτασε κοντά στους Ιταλούς και δέχθηκε τα πυρά τους η κίνηση ανακόπηκε. Το τμήμα προχωρούσε με μικρά άλματα, σαν να ήθελε μεν να προχωρήσει, αλλά δεν μπορούσε. Αυτό κράτησε πολλή ώρα και τελικά, η προχώρηση, σταμάτησε τελείως. Σε κάποια στιγμή βλέπουμε τους δικούς μας στρατιώτες να υποχωρούν σιγά – σιγά, αλλά με μάχη. Εμείς, από τις θέσεις μας, περιμέναμε με αγωνία, για να δούμε αν, οι Ιταλοί, θα έκαναν αντεπίθεση. Μετά από λίγο βλέπουμε τους Ιταλούς να ξεπετάγονται από τα χαρακώματά τους, με σκοπό να καταδιώξουν το τμήμα, που, δήθεν, υποχωρούσε. Οι καρδιές μας πήγαν να σπάσουν. Οι δείκτες των δεξιών μας χεριών σύρθηκαν, σιγά – σιγά, προς τις σκανδάλες των όπλων. Από στιγμή σε στιγμή θα άρχιζε και η δική μας δράση, θα μπαίναμε και εμείς στο πανηγύρι. Ο Διοικητής εξακολουθούσε να υποχωρεί, για να βγάλει, για τα καλά, τους Ιταλούς, από τα χαρακώματα. Οι Ιταλοί εξακολουθούσαν να προχωρούν. Σε κάποια στιγμή βλέπουμε την περιπόθητη φωτοβολίδα να ανεβαίνει προς τον ουρανό. Αμέσως τα δάχτυλα σφίχτηκαν στις σκανδάλες και οι ριπές των πολυβόλων και οπλοπολυβόλων έσκισαν τον αέρα. Το τι έγινε δεν περιγράφεται. Οι Ιταλοί, βαλλόμενοι και από τις δύο πλευρές, αιφνιδιάστηκαν. Κάνουν να υποχωρήσουν ή να κινηθούν προς τα αριστερά ή δεξιά, αλλά, τα δικά μας πυρά, του θέριζαν. Δεν ήξεραν τι να κάμουν και έτρεχαν προς τα εδώ και προς τα εκεί σαν τα τρομαγμένα γελάδια. Ταυτόχρονα, ο Διοικητής, σταματάει την υποχώρηση και αρχίζει και πάλι την επίθεση. Να μην τα πολυλογούμε, η τοποθεσία των Ιταλών καταλήφθηκε, πλέον, πολύ εύκολα. Οι Ιταλοί είχαν μεγάλες απώλειες. Πιάσαμε και πολλούς αιχμαλώτους. Κυριεύσαμε και πολλά λάφυρα σε οπλισμό, υλικό και άλλα εφόδια. Ήταν μια μεγάλη νίκη. Ο Διοικητής μας
2
ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΧΡΗΣΤΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΠΑΝΤΑΖΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΟΛΕΜΟ ΚΑΤΑ ΤΩΝ ΙΤΑΛΩΝ, ΤΟ 1940
συγχάρηκε όλους για την πειθαρχία και τον ηρωισμό που δείξαμε και μας είπε ότι έτσι πρέπει να εκτελούμε τις διαταγές του, για να έχουμε όσο το δυνατό περισσότερες νίκες με τις λιγότερες απώλειες» ». Το δεύτερο «Σε κάποια μάχη έκαμε, το Τάγμα μας, κάποια υποχώρηση. Από κακή συνεννόηση, όμως, εγώ έμεινα πίσω και πιάστηκα αιχμάλωτος από τους Ιταλούς. Με πήγαν στα μετόπισθεν. Εκεί με έδωσαν σε δύο Ιταλούς στρατιώτες, για να με παραδώσουν πιο πίσω. Προχωρήσαμε αρκετά και φτάσαμε σε μία βρύση. Σταματήσαμε γιατί, οι Ιταλοί, ήθελαν να πιουν νερό. Ο ένας ο Ιταλός έκαμε τη βλακεία, να αφήσει το όπλο του στο έδαφος, από την πλευρά που στεκόμουνα εγώ όρθιος, για να πιει νερό με τα χέρια του. Αμέσως αρπάζω το όπλο του Ιταλού και το βάζω στα πόδια. Οι Ιταλοί με παίρνουν από κοντά και άρχισαν να μου ρίχνουν επιθετικές χειροβομβίδες. Οι χειροβομβίδες αυτές, όμως, μόνο μεγάλο κρότο άκαναν και τίποτε άλλο. Τότε σκέφτηκα ότι τέτοιες ας μου ρίχνουν, αρκεί να μη με πυροβολήσουν. Από το πολύ τρέξιμο, όμως, λαχάνιασα και κόπηκαν τα πόδια μου. Δεν μπορούσα να τρέξω άλλο και οι Ιταλοί πλησίαζαν. Τότε σταματώ - πίσω από μία πέτρα - και άρχισα να ρίχνω στους Ιταλούς, με τις σφαίρες του όπλου που είχα αρπάξει. Οι Ιταλοί δείλιασαν και σταμάτησαν. Πήρα μερικές ανάσες και άρχισα, σιγά – σιγά, να υποχωρώ, μέχρι που, οι Ιταλοί, με έχασαν. Στη συνέχεια, μέσα από διάφορες χαράδρες, κατόρθωσα να φτάσω στις δικές μας γραμμές, να βρω τη Μονάδα μου και να παρουσιαστώ στο Διοικητή μου. Ο Διοικητής, μόλις με είδε, με αγκάλιασε, με φίλησε και μου είπε «Γύρισες ρε Κίτσο;»1!!!!!! Παναγιώτης Πανταζής Αντιστράτηγος ε.α.
1
Κίτσος είναι το όνομα Χρήστος στο Βορειοηπειρωτικό Γλωσσικό Ιδίωμα. 3