Het Boomblad wordt uitgegeven door de West-Vlaamse bosgroepen en verschijnt vier keer per jaar. De Bosgroep Houtland en de Bosgroep IJzer en Leie zijn een initiatief van privébosbeheerders, de Provincie West-Vlaanderen en het Agentschap voor Natuur en Bos.
Eindredactie: Bosgroep Houtland vzw
Prepress: Philip Gesquière, POC - sectie Digitaal Design & Productie, Provincie West-Vlaanderen
Druk: POC - sectie Digitaal Design & Productie, Provincie West-Vlaanderen
Papier: Gedrukt op milieuvriendelijk papier
Oplage: 2100 exemplaren
Verantwoordelijke uitgever: Bosgroep Houtland vzw, Tillegemstraat 81, 8200 Sint-Michiels, vertegenwoordigd door Albert de Busschere
Foto door Vilda foto – Yves Adams. Er zijn 20 soorten sneeuwklokjes, bijna allemaal afkomstig uit het (noordoost-)mediterraan gebied. Het zijn bij ons zogenaamde stinzenplanten. Ze zijn al lange tijd ingevoerd omwille van de mooie bloei -meestal in kasteelparken, oude boerenhoven of abdijen- en blijken zich goed spontaan te handhaven. Ze zijn in feite ‘verwilderd’.
Beste bosliefhebber,
Met veel enthousiasme mogen we opnieuw het voorwoord in de nieuwste uitgave van het Boomblad schrijven. Als kersvers herverkozen gedeputeerden zijn we blij dat we ons engagement als ondervoorzitter en medebestuurder van de Bosgroepen voort kunnen zetten. Jullie kunnen op ons blijven rekenen voor de verdere ondersteuning van bosbeheer en bosuitbreiding in WestVlaanderen.
We kijken er dan ook naar uit om jullie weer te ontmoeten tijdens de algemene vergaderingen in mei. Die algemene vergaderingen zijn belangrijke momenten om samen te komen, gedachten te wisselen en de toekomst van onze bossen verder vorm te geven. Ideale netwerkmomenten dus! Alle leden zijn daar van harte welkom. Data en praktische details vind je verder in het Boomblad.
We zijn momenteel volop bezig met de aanplant van een bos op grond van de voormalige manege ‘Stal Tillegem’. In totaal zal het provinciedomein uitgebreid worden met 11 hectare. Op deze percelen worden in verschillende fases 11.000 bomen en struiken aangeplant. Naast de bebossing worden ook nieuwe wandelmogelijkheden voorzien en landschappelijke elementen aangelegd, zoals bloemenrijk grasland, poelen voor amfibieën en waterrijke vegetaties, die de biodiversiteit in het gebied versterken.
In deze nieuwe editie van het Boomblad vinden jullie ook interessante artikels over een aantal actuele en relevante thema’s. Hoe staat het met de bosuitbreidingen in Vlaanderen? Wat met boslandbouw? Hoe draagt de 330300regel bij aan een groene leefomgeving? Allemaal interessante onderwerpen waar je meer over leest op de volgende bladzijden.
We kijken ernaar uit om jullie terug te zien op de algemene vergadering en wensen jullie veel leesplezier!
Gedeputeerde Jurgen Vanlerberghe medebestuurder Bosgroep IJzer en Leie WestVlaams gedeputeerde voor o.a. milieu, natuur, landschap en recreatie
Gedeputeerde Bart Naeyaert Ondervoorzitter Bosgroep Houtland WestVlaams gedeputeerde voor o.a. plattelandsbeleid, waterbeleid, landbouw en vergunningen
Bosuitbreiding met De Bosalliantie
Sinds 2020 werden in Vlaanderen ongeveer 450 nieuwe bossen geplant. Deze realisaties kaderden in een doelstelling van de Vlaamse Overheid voor meer bos: 4.000 hectare nieuw bos tegen 2024 en 10.000 hectare tegen 2030. Bij de start van de nieuwe politieke legislatuur kijken we even terug naar de resultaten van de voorbije jaren. Tegelijk richten we de blik naar de toekomst, want de ambitie om 10.000 hectare nieuw bos te realiseren tegen 2030 blijft overeind. Is dit haalbaar, en waar staan we nu?
De Bosalliantie
Vele schouders maken licht werk. In 2020 werd daarom De Bosalliantie opgericht, een samenwerkingsverband tussen Vlaamse en provinciale overheden, lokale besturen, natuurverenigingen, partners zoals De Bosgroepen en andere
maatschappelijke instellingen. Het gezamelijke doel: 4.000 hectare nieuw bos tegen 2024
Meer dan 25 jaar geleden al bepaalde het Ruimtelijk Structuurplan
Vlaanderen (RSV) dat extra bossen een absolute must zijn om Vlaanderen leefbaar te houden. Sindsdien zijn er wel initiatieven voor bosuitbreiding geweest, onder andere bij onze bosgroepleden die zich bleven inzetten voor nieuw bos. Helaas bleef de netto oppervlakte bos in Vlaanderen toch afnemen, onder meer door ontbossingen elders. De Bosalliantie moest hiervoor een oplossing bieden en zorgen dat Vlaanderen bosrijker werd.
De Bosalliantie werd het samenwerkingsverband en de Bosteller het platform waarop alle informatie over bosuitbreiding in Vlaanderen verzameld werd. Wil je een
subsidie simuleren, deelnemen aan een plantactie in jouw buurt of je verhaal delen? Dat kan allemaal op www.bosteller.be. De Bosteller is ook het platform waarop alle nieuwe bossen terug te vinden zijn.
De Bosgroepen kregen als doelstelling om 750 hectare bosuitbreiding te realiseren bij private eigenaars. Een enorme opgave voor een organisatie die zelf geen grondeigenaar is. Ook van lokale besturen en natuurverenigingen werd verwacht 750 hectare nieuw bos te realiseren. Bij bedrijven en andere private partners werd gemikt op 500 hectare. De Vlaamse Overheid legde zichzelf de doelstelling op om 1.250 hectare nieuw bos te planten.
Bosbabbel
Om dit te realiseren werden verschillende mediacampagnes georganiseerd. Voor private eigenaars werd een reclamecampagne op de radio en via sociale media
gevoerd. Onder het motto ‘om je buren wat minder te zien of je kinderen buiten te krijgen’ werden grondeigenaars aangezet om bossen te planten. Bij interesse kon een ‘Bosbabbel’ worden aangevraagd, waarbij De Bosgroepen contact opnamen met de potentiële bebosser en samen een bebossingstraject opstartten. Alles bijeen voerden we meer dan 800 Bosbabbels uit. Ook bedrijven konden een Bosbabbel aanvragen om een stuk eigen grond te bebossen of om samen met een partner een bebossing te realiseren.
Tien keer sneller bebossen dan 5 jaar geleden Vóór 2019 werd jaarlijks gemiddeld zo’n 70 hectare nieuw bos geplant. In de jaren die daarop volgden, nam de bebossingssnelheid toe. En in 20232024, het laatste jaar van de voorbije legislatuur, werden 773 hectare aan nieuwe bossen geplant. Dit betekent een vertienvoudiging van de bebossingssnelheid ten opzichte van 2019.
De voorbije 5 jaar werd in heel Vlaanderen en door alle partners van de Bosalliantie 1.917 hectare nieuw
bos geplant. De meeste bossen werden geplant in OostVlaanderen, gevolgd door Antwerpen, Limburg, West Vlaanderen en VlaamsBrabant. Daarnaast ligt er ook al 1.106 hectare aan gronden klaar om de volgende jaren te bebossen. Dat brengt het totaal van de inspanningen op 3.023 hectare. De ambitie om 4.000 hectare nieuw bos te planten werd dan wel niet gehaald, toch was er een duidelijke trendbreuk met het verleden, want nooit eerder werden zoveel nieuwe bossen geplant. Bovendien was er veel mediaaandacht voor het belang van meer bos in Vlaanderen en werden nooit eerder zoveel plantacties georganiseerd.
Resultaten van De Bosgroepen
De samenwerking tussen De Bosgroepen en private eigenaars was bijzonder succesvol. Meer dan 300 bebossingsdossiers werden uitgevoerd bij private eigenaars, goed voor zo’n 250 hectare aan nieuwe bossen. Ook de samenwerking tussen De Bosgroepen en openbare besturen sloeg aan, met meer dan 150 dossiers en 100 hectare nieuw bos.
De Bosgroepen plantten de voorbije legislatuur in totaal meer dan 400 hectare nieuw bos, met een absoluut record in plantseizoen 20232024 toen meer dan 150 hectare nieuw bos werd geplant. Ongeveer 330.000 boompjes werden dat jaar geplant door De Bosgroepen.
Artikel door de Koepel van Vlaamse Bosgroepen
Aantal hectare nieuwe bossen per plantseizoen
Verdeling van het aantal hectaren nieuw aangeplante bossen per provincie
Boslabels
Lokale besturen die de voorbije legislatuur inspanningen leverden voor nieuw bos, werden beloond met een boslabel. 18 openbare besturen ontvingen een bronzen boslabel: zij plantten 2,5 hectare of meer aan. 11 openbare besturen plantten meer dan 5 hectare nieuw bos en ontvingen een zilveren boslabel. Een gouden boslabel was er voor 6 openbare besturen: zij plantten 10 hectare of meer nieuw bos aan. Twee van de zes gouden boslabels gaan naar onze provincie: de stad Brugge en de Provincie WestVlaanderen. De stad Oostende kaapt een zilveren label weg en KnokkeHeist en Izegem behalen brons. Omdat verschillende gemeenten nog in volle voorbereiding waren of bebossingen hebben uitgesteld wegens de natte winter vorig jaar, mogen we de komende jaren zeker nog mooie resultaten in onze regio verwachten. We denken hierbij aan Waregem, Staden, Wingene, Beernem,…
Wat met de komende jaren?
De vooropgestelde ambitie voor bosuitbreiding blijft ook in de nieuwe legislatuur behouden. Tegen 2030, aan het eind van deze legislatuur, moet er dus nog zo’n 7.000 hectare bos worden geplant, een oppervlakte iets groter dan de stad Roeselare.
In de beleidsnota van minister Brouns wordt veel verantwoordelijkheid gelegd bij de lokale besturen die aan de hand van Bosplannen voor meer bos moeten zorgen. De Bosgroepen staan klaar om deze lokale besturen te ondersteunen, we maakten de voorbije legislatuur immers al tientallen bosplannen aan voor lokale besturen in heel Vlaanderen. Bovendien kunnen we lokale besturen ook na de bebossing ondersteunen in het beheer van het jonge bos.
Private eigenaars worden verder gemotiveerd om voor meer bos te zorgen: de bestaande subsidieregeling blijft behouden. Wel moet gezegd worden dat er meer aandacht zal zijn voor de bestemming van de grond. Zo moet bosuitbreiding in groene bestemmingen voorrang krijgen op bosuitbreiding in landbouwbestemmingen. Het is echter zo dat goedkeuring van de vergunning in de eerste plaats een beslissing is van de lokale besturen.
Enkele wijzigingen in de pachtwet, waaronder de opzeg van pacht met het oog op bebossing, kan verder ook zorgen voor meer structurele bosuitbreiding, maar het is nog niet duidelijk welke effecten deze wijzigingen in de praktijk zullen hebben.
De werking van de Bosalliantie wordt verdergezet. Ook de Bosteller zal een centrale rol blijven spelen. Zo kunnen de resultaten van kortbij worden opgevolgd en kunnen alle partners blijven samenwerken aan bosuitbreiding. Een jaarlijks BOOMweekend, waarbij jongeren worden gemotiveerd om mee bomen te planten, zorgt voor betrokkenheid van de hele samenleving.
De Bosgroepen blijven ook verder inzetten op bosuitbreiding, leden kunnen steeds op ons rekenen om een bebossingstraject te begeleiden. De Koepel van Vlaamse Bosgroepen coördineert bosuitbreiding op Vlaams niveau en organiseert workshops en kennisuitwisseling. Zo kwamen tijdens de voorbije excursies onder andere natuurlijke verjonging, de evaluatie van nieuwe aanplantingen en beheerwerken aan bod.
Het is in elk geval zeker dat het een enorme opdracht zal zijn om dezelfde bebossingssnelheid aan te houden, laat staan deze nog te verhogen. We kijken dan ook uit welke maatregelen op Vlaams niveau zullen genomen worden om dit mogelijk te maken.
Wil je hierover meer weten, ga naar www.bosteller.be , of lees het Groenboek van de Bosalliantie.
Zeeden, een klimaatslimme soort?
Artikel door Bosgroep Antwerpse Gordel
De zeeden (Pinus pinaster) is een naaldboom uit de dennenfamilie (Pinaceae). De soort is niet inheems in België. Het natuurlijk verspreidingsgebied ligt rond de Middellandse Zee en het noordwesten van Afrika. In Vlaanderen is hij lokaal aangeplant voor houtproductie en op de randen en hoeken van percelen, vooral in kustgebieden en in de Kempen. Vanuit deze locaties slaagt de soort erin om zichzelf te verspreiden. De zeeden is heel herkenbaar aan de grote, houtige kegels (tot meer dan 20 cm) die soms als decoratie of knutselmateriaal gebruikt worden. Ook de naalden zijn veel langer dan bij grove en Corsicaanse den.
De zeeden kan als lichtboom gemengd groeien met andere eerder lichtminnende bomen als den, berk, eik en douglas, eventueel in combinatie met hakhout van tamme kastanje. Een gemengd bos is stabieler en zeeden profiteert hier mee van. Hij groeit snel en laat veel licht door waardoor de groei van de andere soorten niet in het geding komt. Geleidelijk kan er dan ruimte gegeven worden aan de andere soorten, waarbij zeeden voor stabiliteit zorgt. Op deze manier ontstaat een gemengd bos met meerdere etages, met potentieel voor kwaliteitshout.
Zeeden, een aanrader?
De zeeden stelt weinig eisen aan de voedselrijkdom van de bodem en kan ook op hele zure bodems groeien. Daarnaast is hij zeer droogtetolerant. Dit maakt dat de soort geschikt is voor veel bodems waaronder droge, arme zandgronden. Door zijn snelle groei kan de zeeden veel CO2 uit de atmosfeer opnemen en vastleggen in hout. Over zijn bijdrage aan de biodiversiteit in Vlaanderen is weinig bekend. Er wordt van uitgegaan dat dit waarschijnlijk beperkt is. In open duinen en nabij heidevelden en kapvlakten kan
de soort zich snel uitbreiden en invasief gedragen, wat de zeeden minder geschikt maakt op plaatsen waar permanente openheid gewenst is. Maar als aanvulling in gemengde bossen is het een interessante soort voor multifunctionele bossen. Hij wordt vaak vergeleken met de zwarte den op vlak van aanpassing en verzuring.
Zeeden aanplanten? Dit kan enkel bij de aanleg van nieuwe bossen of als je bos reeds uit uitheemse soorten bestaat. Het perceel mag niet in het Vlaams Ecologisch Netwerk (VEN) of Natura2000gebied gelegen zijn. Doe dit dan eerst op kleine schaal om te zien hoe de soort zich in deze specifieke situatie gedraagt. Aan te raden is om verschillende erkende herkomsten te gebruiken en de verschillen op te volgen.
Zie jij drie bomen uit je raam?
Artikel door Bosgroep Antwerpse Gordel
Eind 2023 lanceerde de Vlaamse Overheid zijn nieuwe groennormen: de zogenaamde 3-30-300-regel. Deze richtlijn toont de weg naar een groenere leefomgeving en daar zijn goede redenen voor. Meer nabij groen is fundamenteel voor het fysieke, mentale en sociale welzijn van mensen; het draagt bij aan de strijd tegen klimaatverandering (verkoeling tijdens warme dagen) en speelt een rol in het behoud van de biodiversiteit. Steeds meer steden en gemeenten omarmen deze nieuwe groennorm in hun beleidsplannen, al blijkt er nog veel werk aan de winkel!
om de leefbaarheid te verbeteren?
verspreid groen, waardoor ze vaker voldoen aan de normen van zicht op drie bomen en nabijheid van groene ruimtes. Hoe landelijker, hoe meer je de score dus met een korreltje zout kan nemen. De regel heeft vooral waarde voor dichtbevolkte gemeenten en steden, zeggen ook de onderzoekers zelf. Daar is de nood het hoogst, en valt er snel veel gezondheidswinst te behalen met meer (grote) bomen. Lokale besturen zijn dus vrij om te bepalen op welke schaal zij de moderne groennormen wensen in te zetten. Dat kan zijn op de schaal van een woonblok, wijk, buurt, of een hele stad/ gemeente.
Wat betekent die 3-30-300?
Vanuit elk huis moeten minstens drie goed ontwikkelde bomen zichtbaar zijn. Zichtbaar groen heeft een directe impact op ons mentaal welzijn. Bomen zien maakt ons gezonder.
De omgeving van elke woning moet minstens 30% groene vegetatie van hoger dan 3 meter hebben. Hieronder vallen zowel struiken als kroonbedekking van bomen. Meer kroonbedekking en nabijheid van groen zorgt voor een lokale
klimaatimpact (temperatuur, water vasthouden, luchtkwaliteit).
Elke woning moet binnen de 300 meter een toegankelijke groene ruimte hebben van minimaal 0,5 tot 1 hectare. Het belang van een groene omgeving voor buitenactiviteiten: sport, spel, rust, verkoeling en sociale connectie.
Waarom een groennorm
Op dit moment zijn er geen heldere en meetbare richtlijnen rond groene ruimtes. Woon ik in een groene wijk? Waar in de gemeente is er noodzaak
Lokale besturen, stadsplanners en ontwikkelaars krijgen op deze manier een behapbaar aanknopingspunt voor de toekomstige inrichting van onze bebouwde leefomgeving. Het gebruiken van de 330300 regel biedt gemakkelijk te onthouden doelstellingen die wetenschappelijk gegrond zijn. Veerkrachtige en leefbare groene steden ontwikkelen is een complexe uitdaging. Deze vuistregel herleidt die complexe uitdaging naar eenvoudige doelstellingen.
De moderne groennormen zijn een minimumstandaard, strengere beleidsdoelstellingen zijn altijd mogelijk. De boodschap is duidelijk: hoe meer groen, hoe beter. Het behoud van groen waar het al aanwezig is staat voorop, en groen moet versterkt en uitgebreid worden waar er nog niet voldoende is.
Bomen zijn ongelijk verdeeld
Datalab, een onafhankelijk collectief van vrijwillige datawetenschappers, ontwikkelde een interactieve kaart die voor elk gebouw in België de toegang tot stedelijke natuur in beeld brengt volgens de 330300regel. Het resultaat is een score voor alle Belgische gemeenten.
En wat blijkt, slechts 15 Vlaamse (en Brusselse) gemeenten halen een voldoende: minstens de helft van alle huizen daar kan alle drie de parameters afvinken. Er zijn ook grote onevenwichten merkbaar. Vooral rijke gemeenten in de Voorkempen, de groene gordel in VlaamsBrabant en het Brusselse scoren hoog. Ook enkele Limburgse en Naamse gemeenten scoren goed. Rijkere wijken beschikken doorgaans over meer groen en voldoen vaker aan de 330300regel dan minder gegoede buurten. Dit creëert een sociale ongelijkheid, waarbij armere buurten niet alleen minder toegang hebben tot groen, maar ook de gezondheidsvoordelen ervan missen.
Ontdek of je woning voldoet aan de 3-30-300-regel:
Vertekend beeld
De focus van de regel ligt op zichtbaar en nabij groen in de directe leefomgeving van woningen, wat betekent dat grote natuurgebieden aan de stads of dorpsrand niet worden meegenomen in de beoordeling. Bovendien wordt lintbebouwing door de 330300regel ongewild beloond met hoge scores: woningen in lintbebouwing zijn vaak omringd door kleine bossen of
Bosgroepen tonen de weg Bosgroepen spelen al jarenlang een rol in het realiseren van een groenere leefomgeving. Wij werken samen met boseigenaars om bossen toegankelijk te maken, leggen gemeentelijke speelbossen aan en ontwikkelen nieuwe bebossingen dicht bij woonkernen. Zo hebben we recent 2 bossen herplant bij de wijk Moereveld in Torhout. Getriggerd om zelf ook de 330300 score in je buurt te verbeteren? Geef je Bosgroep zeker een seintje en wij kijken hoe we kunnen helpen.
Bosplantactie met buurtbewoners en vrijwilligers van het Jane Goodall Instituut in de wijk Moereveld te Torhout.
AANTAL REGELS VOLDAAN
De 3-30-300- regel voor Brugge en omgeving. Alleen de donkergroene woningen halen alle punten.
Meer dan een pulproman
Wat hebben luiers, oogschaduw en ijsjes gemeenschappelijk? Ze bevatten allemaal houtpulp! Dat ken je misschien als grondstof voor papier, maar met pulp kan je véél meer maken dan enkel een pulproman.
Wat is houtpulp
Pulp ontstaat uit een chemisch proces waarbij je boomsnippers verhit. Daardoor kan je de vezels van elkaar scheiden. Die kan je vervolgens filteren om het juiste type pulp te verkrijgen. Het resultaat? Een grondstof die geschikt is voor heel wat toepassingen: van papier en karton tot textiel en zelfs voedselverpakkingen. De boomsoort en techniek die je toepast bij de verwerking bepalen de eigenschappen van de
Pulp in de haven
Vorig jaar verwerkte Port of AntwerpBruges zo’n 370.000 ton pulp. Dat komt vaak toe in grote, rechthoekige pakken van 2 ton, aan boord van breakbulkschepen. Die hebben een groot ruim (open hatch) en speciale kranen (gantry cranes of jibkranen) aan dek om zelf de pulp te laden en lossen. Pulp komt voornamelijk uit NoordAmerika, Brazilië (dat bekend staat om zijn enorme eucalyptusplantages) en uit Scandinavië. Daar vormen naaldbomen zoals dennen en sparren de belangrijkste bron. Vanuit de haven reist de pulp verder naar de Benelux, Duitsland en Frankrijk.
Duurzame productie
Pulp maken is niet zomaar een kwestie van bomen kappen en verwerken. De productie gebeurt onder streng toezicht van duurzaamheidscertificaten zoals het FSClabel (Forest Stewardship Council). Dat garandeert verantwoord bosbeheer. In speciale kwekerijen plant de producent meteen een nieuwe boom voor elke gevelde boom.
Vele toepassingen
Je wist misschien al dat je van pulp papier en karton kan maken. De vraag naar karton stijgt nog steeds, onder andere omdat het een alternatief voor wegwerpplastic vormt. Denk maar aan de verpakkingsdozen voor jouw online aankopen, het rietje in je frisdrank of de groentezak
in de supermarkt. Als je een zuiverdere vorm van pulp produceert, kan je het ook gebruiken als grondstof in heel wat andere producten. Zo is pulp overal om je heen aanwezig. De vezels worden verwerkt in kledingstukken, maar bijvoorbeeld ook in brillendoosjes, luiers, zakdoeken of makeup. Pulp zorgt voor een stevigere binnenband van je auto. En cellulose uit houtpulp maakt jouw ijsje dan weer romiger!
Andere woudproducten
Pulp behoort, samen met hout en papier, tot de woudproducten die naar onze haven komen. Als tweede grootste haven van Europa speelt Port of AntwerpBruges hierin een belangrijke rol. In 2023 verwerkte de haven in totaal 1,4 miljoen ton woudproducten waarvan 47% papier, 26% hout en 27% pulp. Dit zijn enkel de breakbulkcijfers. Heel wat woudproducten worden daarnaast nog in containers getransporteerd.
Hout is het meest voor de hand liggende woudproduct. De import varieert van ruwe boomstammen tot gezaagd hout. Tropisch hardhout uit West Afrika is een belangrijk importproduct in onze haven. De bouw en meubelindustrie maken veel gebruik van dit hout, vanwege de duurzaamheid en esthetische kwaliteiten. Daarnaast is er een aanzienlijke invoer van hout pellets uit NoordAmerika en triplex, voornamelijk uit Azië en ZuidAmerika. Triplex, vaak gebruikt in de bouw, wordt in containers vervoerd.
Papier is een van de afgewerkte producten van pulp. Het wordt grotendeels in lokale markten geproduceerd, maar wordt ook verscheept als afgewerkt product. Papier komt voornamelijk toe uit Scandinavië en wordt aangevoerd in rollen. Verschillende bedrijven binnen Port of AntwerpBruges bieden het snijden van papier en de verwerking tot verpakkingsmateriaal aan. Dat laatste is een sterk groeiende markt.
Een groeiende markt in een duurzame wereld
De markt voor woudproducten groeit onder meer dankzij de stijgende vraag vanuit de verpakkingsindustrie door de economie van het online winkelen. Daarbij wordt karton of papier steeds meer naar voor geschoven als duurzaam alternatief voor plastic verpakking. Ook binnen de sector is de focus op duurzaamheid een belangrijke trend. De spelers in de woudstromen van Port of AntwerpBruges hebben een voortrekkersrol in een duurzaam economisch model, met initiatieven zoals het FSClabel. Verschillende spelers focussen op een beter beheer van afvalstromen, hernieuwbare energie en productie van biofuels. Port of AntwerpBruges heeft de ambitie om tegen 2050 geen broeikasgassen meer uit te stoten, in lijn met de VN Klimaatakkoorden van Parijs en de EU Green Deal.
In 2024 kocht de Provincie de gronden van ‘Stal Tillegem’. De voormalige manege langsheen de Torhoutse Steenweg in Sint-Andries (Brugge) grenst direct aan provinciedomein Tillegembos, en de privédomeinen Peereboomveld en Holmstuck. De komende jaren zal de Provincie de voormalige paardenweides gefaseerd inrichten met een mix van bos, soortenrijk grasland, poelen en struwelen. Het provinciedomein krijgt zo na de aanplant van het Valkenbos in 2012 en de aanplant ‘Twaalfjarigenbos’ bij het Green Park Hotel in 2020 een nieuwe bosuitbreiding.
Eerste fase
Begin 2025 beplantte de Provincie de eerste twee percelen, samen goed voor zo’n 2,5 hectare en 11.000 boompjes. De bomen werden geplant volgens een groepsgewijze menging met blokken van één hoofdboomsoort, afgewisseld met daartussen enkele rijen ‘vulhout’. De blokken met elk een 100tal boompjes kunnen zo uitgroeien tot een kwaliteitsvol bos. Als hoofdboomsoorten kozen we droogteresistente soorten zoals zomer en wintereik, winterlinde en tamme kastanje. Pionierssoorten zoals berk en ratelpopulier vormen het vulhout. Door hun snelle groei werpen ze schaduw op de hoofdboomsoorten waardoor deze minder last hebben van droogte. Dit wordt ook wel het ‘schaduwkegel effect’ genoemd. Als bijkomend voordeel zorgen de snelgroeiende pioniers voor meer structuurvariatie en ontwikkelt zich sneller een echt bosbeeld. Een
bijmenging van spork in het vulhout helpt de ontwikkeling van een struiklaag al een handje op weg.
Experimenteren
Er werd ook ruimte gelaten voor experiment in het beplantingsplan. Als test werden een aantal blokken met een 50/50 menging van zomereik – wintereik geplant. Later wordt nog bekeken of deze beter groeien dan de blokken met één hoofdboomsoort. Het aantal rijen vulhout varieert ook tussen de twee percelen. Hypothetisch gezien ondervindt het perceel met drie rijen vulhout en dus meer schaduw gevende pioniers minder last van droogte dan het perceel met slechts twee rijen vulhout. Of dit ook het geval is valt nog te onderzoeken.
Historische dreef
De twee percelen worden van elkaar gescheiden door een nieuwe centrale dreef, een verwijzing naar het
historische drevenlandschap. Als dreefboomsoort werd opnieuw gekozen voor wintereik daar deze resistenter zou zijn voor droogte dan beuk en zomereik. Om de dreefbomen voldoende ruimte te geven om uit te groeien, wordt aan beide zijden een brede grasberm ontwikkeld, met vervolgens een uitgebreide struikengordel. De grasberm heeft op die manier potentie om te ontwikkelen tot een interessante open plek, mogelijks zelfs met heidevegetatie. Als struweelsoorten werd gekozen voor een mengeling van zowel algemene struiksoorten (sleedoorn, meidoorn, hazelaar, rode kornoelje, …) en minder algemene struiksoorten zoals hondsroos, wilde liguster en mispel. Een nieuw gegraven poel tegen de wandeldreef zal evolueren naar een echte bospoel.
Volgende fasen
In een latere fase voorziet de
Provincie een bijkomende aanplant van ca. 5 ha. Voor de toekomstige bosaanleg wordt gekeken naar een afwisseling tussen spontane verjonging en groepsgewijze aanplant. Ook het mogelijk maken van spontane verjonging in paardenweides zal nog onderzocht worden.
In weilanden voorkomt de dichte grasmat immers de vestiging van pioniersboomsoorten. De zaden van pioniers hebben open minerale bodem nodig om te kiemen. In de toekomst zal alvast geëxperimenteerd worden met het scheuren en oppervlakkig maaifrezen van de paardenweides.
Ontdek de kasteelbossen
Met de aankoop breidde het provinciedomein Tillegembos uit tot een totale oppervlakte van 159 hectare.
Het eerste leerjaar van Basisschool De Frères uit Brugge zorgde voor helpende handen bij de aanplant.
En ook aan de bezoekers wordt er gedacht want het domein zal voor iedereen toegankelijk worden. De nieuwe bebossing is onder deel van de zogenaamde Kasteelbossen en een verbinding tussen Tillegem en de Brugse stads Chartreuzinnenbos, Tudor en Beisbroek. De Driekastelenwandeling van Westtoer is de beste manier om al dit groen te ontdekken.
Bezoekersonderzoek
Tillegembos
In een onderzoek van Westtoer werden in een periode van één jaar (juli '21 tot juni '22) 740.000 bezoekers geteld, wat op gemiddeld iets meer dan 2.000 bezoekers per dag neerkomt. De bezoekersstromen zijn sterk gespreid over het hele jaar. In het algemeen zijn bezoekers ook erg tevreden en geven ze het domein een score van 8,4 op 10. Het is een toplocatie voor gezinnen met (jonge) kinderen dankzij de ligging, de speeltuin, maar ook de landschappelijke aantrekkelijkheid. De Provincie maakt binnenkort werk van de herinrichting van de parking Witte Molenstraat als nieuw onthaalpunt, gekoppeld aan een onthardingsoefening van asfaltpaden in het domein.
Artikel door Gust Noens, Provincie West-Vlaanderen
‘voedselbos’ en ‘boslandbouw’ op. Maar wat betekenen ze precies? En hoe verschillen ze van elkaar?
Boslandbouw
Het woord zegt het eigenlijk zelf, boslandbouw of agroforestry is een duurzame landbouwvorm waarbij bomen gecombineerd worden met een vorm van landbouw. We blijven hier spreken van landbouwgrond en niet van bos. Het doel van boslandbouw is om samenwerking te creëren tussen de verschillende componenten, zodat de ecologische en economische prestaties van het systeem verbeteren.
Voedselbossen
Economische diversificatie: inkomsten komen zowel uit de gewassen, het hout en de vruchten (vb. noten).
Als geheel kan er meer biomassa geproduceerd worden op dezelfde
Klimaatadaptatie: in het kader van klimaatverandering helpt de schaduw tegen uitdroging van het perceel. Bij grote percelen nemen de nadelige gevolgen van wind af.
Bodemkwaliteit: de koolstofopslag gaat omhoog en de bodemkwaliteit wordt bewaard of zelfs verbeterd.
De afrijping van het gewas kan verschillend zijn over het terrein doordat sommige delen meer in de schaduw liggen. Het optimale oogstmoment is zo minder duidelijk.
Nabij de bomen zal de biomassaproductie van de landbouwgewassen
Geschikte soorten
Wintereik en zomereik (Quercus sp.), zowel ecologisch als economisch interessant; Wilde appel (Malus sylvestris) en wilde peer (Pyrus pyraster), zeldzaam in Vlaanderen; Hazelaar (Corylus avellana): schaduw voor pluimvee en productie van hazelnoten.
Regels
Uitdagingen en kansen
Ondanks de vele voordelen staat de ontwikkeling van boslandbouw in Vlaanderen nog voor grote uitdagingen. Veel boeren zijn terughoudend vanwege onbekendheid met het concept of vanwege de complexiteit van de regelgeving. Bovendien vraagt de implementatie van boslandbouw om een langetermijnvisie omdat bomen pas na enkele jaren rendement opleveren. Door de juiste ondersteuning, zoals praktische begeleiding en financiële steun, kan boslandbouw in Vlaanderen uitgroeien tot een belangrijk onderdeel van de landbouw.
De bedoeling is een zelfvoorzienend en klimaatbestendig systeem te creëren. Een bos waarin een aantal inheemse, voedselproducerende soorten staan als hazelaar of boskers is natuurlijk wel bos.
Waarom zou je aan boslandbouw doen?
Wist je dat vrije uitloop pluimvee vaak in de beschutting van de stal blijft lopen omdat ze van nature bosdieren zijn? Of dat koeien die onder bv. walnoot mogen grazen meer melk produceren?
In landbouwgebied waar bos niet
Voedselbossen zijn vaak een vorm van boslandbouw en zijn dus in de meeste gevallen geen bos. Concreet zijn het door de mens samengestelde agrarische systemen met (vaak uitheemse) planten, struiken en bomen met een hoog aantal eetbare soorten.
gewenst of toegestaan is, kan het interessant zijn om aan boslandbouw te doen en zo te kiezen voor een multifunctioneel landbouwsysteem. Let wel, boslandbouw is geen eenduidig verhaal en elk perceel kent zijn eigen uitdagingen. Een paar voor en nadelen van boslandbouw kunnen inzicht verschaffen in deze keuze.
Voordelen
Biodiversiteit: houtkanten, bomenrijen, kleine bosjes en grasstroken zorgen voor voedsel en/of leefgebied voor dieren en doen vaak ook dienst als corridor. Ze zijn heel belangrijk voor de biodiversiteit in het overigens eerder monotoon landbouwlandschap.
Boomsoortenkeuze voor boslandbouw is niet altijd evident. Enkele soorten die rekening houdende met de klimaatverandering (waarschijnlijk) interessant zullen zijn: Noorse esdoorn (Acer platanoides): gebruikt voor timmerhout tot inlegwerk;
Haagbeuk (Carpinus betulus): vooral goed brandhout; Ratelpopulier (Populus tremula) en grauwe abeel (Populus x canescens) van plaatmateriaal tot papier; Cultuurpopulier (Populus sp.): interessant voor het hout; Tamme kastanje (Castanea sativa): brandhout, palen, fineer en meubels, eetbare vruchten; Europese, zwarte en hybride walnoot (Juglans sp.): hoogwaardig hout. De Europese heeft lekkere noten. Deze soorten zijn op het veld zijn vlot te combineren met granen;
Als je overweegt om aan te planten op je perceel, gelden er net zoals bij bebossing regels binnen de boslandbouw. Zo moet je bijvoorbeeld de juiste afstanden respecteren tot aan perceelsgrenzen, spoorwegen, waterlopen, hoogspanningsleidingen enz. Bomen moeten verspreid staan op het perceel en er moeten 30 tot 200 bomen per hectare geplant worden. Soms is er meldingsplicht of heb je een vergunning nodig. Voor de uitgebreide regelgeving verwijzen we naar onderstaande website en de website van het Agentschap voor Landbouw en Zeevisserij.
Subsidies
Sinds 2012 is het in Vlaanderen mogelijk om gesubsidieerd te worden voor boslandbouw. Sindsdien is er bijna 300 ha in gebruik genomen voor dit doel. De aanplant van bomen in het kader van boslandbouw kan tot 75% gesubsidieerd worden, en er is ook een onderhoudssubsidie beschikbaar per hectare. Enkel actieve landbouwers met een landbouwnummer komen in aanmerking. Daarnaast zijn er ook wel wat voorwaarden verbonden aan de subsidie. Voor vragen kan je terecht op de website van Agroforestry Vlaanderen.
Voedselbos De Woudezel in Houthulst, een bezoek waard. www.woudezel.be
Link met de Bosgroep Doordat boslandbouw een landbouwsysteem is en geen bos, zal de Bosgroep hier geen actie ve rol in opnemen. We bekijken wel samen met andere organisaties of landbouwers bijvoorbeeld kunnen aansluiten bij de Bosgroep voor de verkoop van het hout. Wie in het bos meer inheemse soorten met bloemen, bessen en vruchten wil brengen en zo naar een bos vol voedsel wil gaan, kan uiteraard wel beroep doen op de Bosgroep. Ook voor al je andere bosvragen kan je bij ons terecht.
Meer info over boslandbouw?
Neem eens een kijkje op www.agroforestryvlaanderen.be
Neem uw fluogele marker en omcirkel alvast 17 mei 2025 in uw agenda. De Algemene Vergadering is het moment waarop de bosgroep even achteromkijkt naar het afgelopen werkjaar en vooruitblikt naar de toekomst. Hiermee willen we u tonen dat de WestVlaamse bosbeheerder niet rustig zijn of haar bos gadeslaat vanuit een zacht wiegende hangmat maar dat in de WestVlaamse bossen gewerkt wordt door gedreven mensen. Gedreven door een liefde voor het bos. De Algemene Vergadering is meer dan vertellen over cijfers, het is ook een moment van uitwisseling van kennis en ervaringen onder de vorm van een leuke activiteit en afsluitende receptie. Het doet onze vereniging deugd om u talrijk te mogen ontvangen!
Zoals gewoonlijk beginnen we met een warme kop koffie. We brengen verslag uit over het afgelopen werkingsjaar en blikken vooruit op de plannen van 2025. Dit jaar zijn er ook verkiezingen voor een nieuw bestuur voor een periode van 3 jaar.
Na de vergadering trekken we erop uit in het nabijgelegen Bellegembos. Er wordt een geleide wandeling georganiseerd waarbij heel wat bosgroepwerking zal toegelicht en gedemonstreerd worden: bosexploitaties, heraanplantingen, ‘Zorg voor bossen’, bramenbeheer i.s.m. Natuurpunt en bosuitbreiding via het Bosloket Openbare Besturen. Voor elk wat wils en hopelijk kan dit allemaal onder een stralende lentezon!
Afsluiten doen we met een receptie en warme lunch. We verklappen nog niet wat er precies op het menu staat maar mensen met ervaring weten dat het zelden oud brood en plat water is! De ideale gelegenheid om gezellig na te praten.
Programma:
09u30: ontvangst met koffie
Algemene Vergadering: verwelkoming, jaarverslag en resultatenrekening 2024, planning en begroting 2025, goedkeuringen en kwijting aan de bestuurders, verkiezing nieuw bestuursorgaan
10u45: geleide wandeling in Bellegembos 12u45: receptie en lunch
Alle leden zullen nog een uitnodiging ontvangen in hun mailbox of brievenbus. Pas daarna kan u zich inschrijven voor onze Algemene Vergadering 2025.
Nieuwe medewerker Zorg voor Bossen
Dag beste bosliefhebbers, ik ben Gilles Gauthier
Vermoere, 21 jaar jong en kersvers bosgroepmedewerker binnen het project ‘Zorg voor bossen’. Hiermee volg ik Rilke Terryn op in dit innovatieve project waarbij we met onze zorgpartners kleinschalige bosbeheerwerken komen uitvoeren in uw bossen!
Van kinds af aan ben ik gebeten door natuur. Ik verplantte en kweekte samen met mijn bompa allerlei planten en spendeerde vele uren in de tuin. We hebben beiden ook een aangeboren liefde voor bomen. Nadat ik mijn diploma secundair onderwijs aan het PTI behaalde, besloot ik verdere studies Groenmanagement te volgen bij VIVES Roeselare. In mijn 2de jaar liep ik stage bij de Bosgroep. Ik genoot er enorm van en de interesse voor het bosbeheer bleef hangen. Toen ik hoorde dat ik er
mijn job van kon maken greep ik de kans met beide handen!
Ik hou ervan om mijn liefde voor de natuur te delen met anderen en dit project past hier uitstekend in. Ik hoop jullie dus zeker van dienst te kunnen zijn, samen met onze gemotiveerde scholen en zorgvoorzieningen. Tot binnenkort?
Nieuwe medewerker administratie en communicatie
Vanaf begin februari vervoegde Sam Beernaert ons team als medewerker administratie en communicatie. Zijn kracht van het juiste woord en de bezieling voor onze natuur hebben geleid tot deze samenwerking.
Sam is 57 jaar, afkomstig uit Koksijde, vader van 2 dochters en woont al 20 jaar samen met Vanessa. Na een carrière van 35 jaar als zelfstandige verzekeringsmakelaar wou hij zijn
vaardigheden liever inzetten voor het welzijn van onze planeet, weg van alle commerciële drukte. De vacature van de Bosgroep was voor hem meteen de geknipte invulling.
Zijn sterke vaardigheden voor woord en administratie zullen de efficiëntie van onze werking zeker ten goede komen. Na een aanwervingsselectie door het bestuur werd de klik en de juiste verstandhouding meteen duidelijk bevestigd. Voortaan kan je Sam dus als vaste medewerker in ons team contacteren. Hij vervangt Joyce Lettanie die kiest voor een andere uitdaging. Sam helpt jullie graag om het beste te maken van ons bosbeheer en van onze vereniging in het algemeen. Welkom Sam!
Marie-Louise met pensioen
Eind december nam
MarieLouise afscheid van Bosgroep Houtland na ruim 20 jaar inzet. Ze verzorgde de administratie en talloze andere taken. Bij elke activiteit zorgde zij voor een warme ontvangst. Marie Louise omschrijft het zelf als volgt:
“Het waren goede jaren, maar het kan niet blijven duren. In augustus ben ik 65 geworden en de tijd van gaan is aangebroken. Op 1 januari 2025 geef ik het stokje door aan mijn collega Sara en ik kijk intussen al uit naar mijn 'nieuwe leven'.” We willen MarieLouise bij deze nogmaals heel erg bedanken en wensen haar nog vele gelukkige en gezonde jaren toe!
Algemene vergadering
Bosgroep Houtland
Drie bosherstelprojecten met steun van Jane Goodall Instituut
Het Jane Goodall Instituut (JGI) zet zich wereldwijd in voor een planeet waar mensen in harmonie leven met elkaar, het milieu en dieren. Afgelopen winter werden drie bosherstelprojecten van de Bosgroep Houtland geselecteerd voor hun steun. JGI vergoedt de aankoop van de boompjes aan de eigenaar, de kost van de organisatie aan de Bosgroep en helpt met vrijwilligers bij het vrijwilligers uit de zorgvoorzieningen PC SintAmandus (Beernem) en Viro (Brugge).
De andere twee locaties grenzen aan elkaar. Het betreft eigendommen van de families Spillier en Vanclooster bij het Moereveldwandelpad te Torhout. Na schade door de storm Eunice van 2022 werd het populierenbos nu ver
Deze vergadering is voor effectieve leden. Boseigenaars groot of klein, allen zijn van harte welkom en steunen onze vereniging met hun aanwezigheid!
Deelname is gratis.
Inschrijven kan direct met deze QRcode of via onze contactgegevens.
Er zijn 5 zetels in het bestuur verkiesbaar. Ieder effectief lid kan zich hiervoor kandidaat stellen, ook de uittredende bestuurders. Gelieve uw kandidatuur bekend te maken vóór 28 april 2025 via bosgroephoutland@westvlaanderen.be.
Verkozen bestuurders zetten zich 6 jaar in voor de Bosgroep. Gemiddeld zijn er 4 tot 5 vergaderingen per jaar. Af en toe vertegenwoordigt u ook vrijblijvend de vereniging bij activiteiten. Elke kandidaat stelt zichzelf kort voor tijdens de vergadering.
De Varens
Het landhuis De Varens is ingeplant in een prachtig privaat kasteelpark van meer dan 50 ha vlak bij de dorpskern van Wildenburg. Tijdens de Tweede Wereldoorlog was dit het geheime hoofdkwartier van het verzet. In het park vinden we nog kenmerken van een laat 19deeeuwse landschapsstijl. Indrukwekkend is de dubbele toegangsdreef uitgevend op de Beernemsteenweg. Het domein is een onbekend pareltje van natuur en landschap. Terwijl in de omgeving eerder jonge bossen aangeplant op voormalige heidevelden domineren, vinden we hier nog unieke, oudbos relicten.
BOSGROEPEN IN WEST-VLAANDEREN
Wat is een bosgroep?
Legende
Openbare bossen
Privébossen
Bosgroep IJzer en Leie
Bosgroep Houtland
De WestVlaamse Bosgroepen motiveren en helpen boseigenaars op een vrijblijvende manier om hun bos duurzaam te beheren. Zo ontstaan mooie en gezonde bossen met hoge natuurwaarden, waardevol hout en veel ontspanningsmogelijkheden.
De bosgroep is er voor alle boseigenaars uit het werkingsgebied. Het maakt niet uit of u boseigenaar bent van een bosperceel van enkele aren bos of van meerdere hectaren.
Weet u graag wat de bosgroepen voor u en uw bos kunnen betekenen, neem dan contact op met uw bosgroep! De contactgegevens vindt u hieronder.
