Riser 2013 (51)

REIZEN Le Grand Bornand, Frankrijk Otivar to La Herradura, Andalusië, Spanje INTERVIEWS Jocky Sanderson over SIF II Maarten Vogelaar over Wings of Kilimanjaro

Mrt 2013

en verder Minivario’s onder de loep Vliegen en voeding Monarca Open 2013

51

riser

vouwkonijn

To rise, rose, risen (Eng): Move upward!

Riser is het officiële orgaan van de Afdeling Schermvliegen van de KNVvL. Riser is gratis voor KNVvL-leden die zijn aangesloten bij de Afdeling Schermvliegen.

Hoofdredacteur Bastienne Wentzel Redactie-adres Eikenlaan 11, 3749 AE Lage Vuursche riser.schermvliegen@knvvl.nl.

Redactie Peter Blokker, Karlien Engelen, Bastienne Wentzel, Maaike Zijderveld, Erik Louwes.

Concept & Art direction Charles Pellens.

Vormgeving & DTP Jos Claassen, Charles Pellens.

Medewerkers Jan Jacob Stam, Tamara BlokkerHondsmerk en Wouter Janssen Druk Drukkerij Hub Tonnaer bv.

Advertenties Alle informatie, opgave en aflevering mail naar riser.schermvliegen@knvvl.nl.

Digitale foto’s en tekst Kunnen worden aangeleverd via: riser.schermvliegen@knvvl.nl of per cd-rom.

De redactie is niet aansprakelijk voor schade, ontstaan door eventuele fouten in de berichtgeving. De redactie, noch het bestuur van de Afdeling Schermvliegen is verantwoordelijk voor de inhoud van door derden ingezonden stukken.

He Hallo!

Wat leuk dat ik in dit blad mag staan! Nu voel ik me nog meer onderdeel van de ‘gang’.

Hoewel ik me al best onderdeel voel van de familie hoor.

Maar wat onbeleefd: ik vergeet me helemaal voor te stellen.

Ik ben het vouwkonijn.

Je weet wel, die mee gaat op al je vliegreisjes. Oke, misschien niet alle. Of misschien zelfs nooit. Dat wisselt per konijn. De overeenkomst tussen alle vouwkonijnen: we hebben een partner die aan paragliden doet, maar we vliegen zelf niet. Wat we dan wel doen? Meegaan op reis, vliegverhalen aanhoren, vliegfilmpjes kijken, meegaan naar beurzen, kortom alles om onze piloot te steunen. En natuurlijk de oorsprong van onze naam: we helpen je met het opvouwen van je scherm. Dat wil zeggen: als je lief bent en je mazzel hebt ;-) Nu lees ik natuurlijk altijd dit blad door om mee te kunnen praten met je. Maar wat ik een beetje mis…tsja, hoe zal ik het zeggen. Een beetje humor; dat is het. En een kritische blik.

Want je moet jezelf vooral niet te serieus te nemen. Dames en heren: het is maar sport en ontspanning. Dus erg leuk hoor: al die info over materiaal, techniek, weerkunde enzovoort.

Belangrijk ook, want ik zie je graag weer veilig op de grond. Maar ik als vouwkonijn heb daar allemaal niet zo heel veel aan.

Ga ik je hobby af lopen kraken? Nee, absoluut niet. Sterker nog, ik begrijp de aantrekkingskracht. Vliegen: wie droomt daar niet van? Oké, mensen met hoogtevrees. Maar aansprekend is het al sinds mensenheugenis. Je zo vrij voelen als een vogeltje, genieten van prachtige uitzichten. Ja echt, ik let wel op als je de foto’s laat zien hoor! Maar af en toe een kritische blik van buitenaf op jullie wereldje kan geen kwaad. En wie kan dat beter dan ik?

Dus vanaf dit nummer vind je me elke editie op deze plek. Wie weet steek je er nog wat van op. En anders vind je vouwkonijn deze column in ieder geval leuk om te lezen!

Tot gauw en fly safe!

2

inditnummer

Coverfoto: Bas van Duijn

1

Le Grand Bornand: Van je eerste thermiekbel tot serieus overlandvliegen

4

Serie: Vluchtplanning

7

Wedstrijd: Monarca Open 2013

8

Serie: Leidraad overlandvliegen

12

Vliegen en voeding

16

Overlandvliegen in Andalusië

18

Fotowedstrijd

22

Jocky Sanderson: “De beste piloot is die met de meeste lol”

24

Vario-variatie: alle minivario’s op een rij

26

KNVvL Nieuws

30

Maarten Vogelaar: Wings of Kilimanjaro was een kans die ik moest pakken 34 Uit het logboek van... Eelko Hols

37

Serie: Lierterreinen

40

Agenda, KNVvL, Clubs

42

3

Reizen

Van je eerste thermiekbel tot serieus overlandvliegen Tekst: Mike van der Vliet Foto’s: Mike van der Vliet, Maaike Zijderveld

4

Le Grand Bornand Minder bekend dan het nabij gelegen Chamonix en Annecy, is het vlieggebied rondom het wintersportplaatsje Grand Bornand. Een mooie speeltuin voor de eerste thermiekvluchten en een uitstekende basis voor lange xc’s. Mike van der Vliet kwam er bij toeval terecht en komt er graag terug.

In de zomer van 2011 reizen we met onze camper door de Franse Haut-Savoie. Op doorreis en op zoek naar een camperplaats komen we in het plaatsje Le Grand Bornand waar we een eenvoudige camperplaats vinden zonder faciliteiten waar we twee dagen mogen staan. Op nog geen tien minuten lopen van deze camperplaats blijkt de kabelbaan naar de top van de Mont Lachat te vertrekken, waar je naast de startplek voor paragliders uitstapt. De verleiding om mijn scherm te pakken en in te stappen is te groot en ik laat me vervoeren naar de top.

De startplek is een tamelijk steile en brede grashelling, vanwaar je de landingsplekken kunt zien. Tot een uur of twaalf kun je vlakbij de schaatsbaan (patinoir in het Frans) landen op een klein veldje met uitloop naar een soort open stadionnetje. Vaak staat er ’s morgens een windvaan van de plaatselijke tandempiloten.

In de middag land je iets verder in het dal waar de dalwind wat rustiger en laminair is. Op het infobord staat duidelijk aangegeven hoe het valleiwindsysteem werkt. Toch heb ik verschillende piloten gezien die zich iets verkeken hadden op de sterkte van wind uit het dal.

Gelukkig zijn er in de buurt van het landingsveld genoeg weilandjes om je scherm netjes neer te zetten.

We’re back!

De ervaring bevalt zo goed dat we het jaar erop teruggaan naar Le Grand Bornand. We staan deze keer op camping L’Escale. Deze bevindt zich op vijf minuten lopen van het landingsveld bij de schaatsbaan en op nog geen kwartier lopen van de kabelbaan.

Met de gastenpas van de camping krijgen we flinke korting op de kabelbaan. Een dagpas kost zo nog maar acht euro. Daarmee kun je net zo vaak op de kabelbaan stappen als je wilt en je kunt ook nog gratis met de bus naar de aanliggende stadjes Le Clusaz en Le Chinaillon en van de landingsplaats in het dal terug naar het kabelbaanstation of de camping.

De meeste keren start je op de grote steile starthelling. Als er weinig wind staat, glijdt je uitgelegde scherm soms naar beneden, maar starten is een makkie op zo’n steile helling, je bent zo los! Helemaal links is een minder steil gedeelte. Een enkele keer als de wind nog niet uit het dal komt, start je aan de andere kant van de top op een kleinere startplek met wat meer stenen.

Je vliegt vanaf de start eerst recht naar voren naar de flinke rotspartij le Roc des Arces waar je vaak thermiek vindt om weer terug naar de bergtop te vliegen. Vervolgens kun je hoogte maken en wegsteken. Er zijn mooie overlandvluchten mogelijk vanaf Mont Lachat bijvoorbeeld naar de Col des Aravis, een bergrug oostelijk van de start en die dus mooi in de naar west draaiende zon ligt.

Eerste overlandjes Maar ook als je geen durfal bent wat betreft overlandvliegen zoals ikzelf kun je in de directe omgeving van de start mooi spelen. Een paar keer start ik te vroeg en sta ik al aan de grond wanneer er piloten naar de Col des Aravis vliegen.

Gelukkig krijg ik later nog een mooie kans. Er hangen mooie wolken boven de bergtop en hoogte pakken gaat best makkelijk. En ja hoor, daar gaan twee piloten op weg naar de Col des Aravis. Ik ga er achteraan. Ik zit wat lager, maar bereik de zonverwarmde rotsen op een redelijke hoogte. Al vliegend richting de Col kijk ik goed om me heen naar mogelijkheden voor een buitenlanding, wat geen enkel probleem blijkt te zijn. In het dal eronder, de Vallée du Bouchet, kun je overal landen. Bij mijn doel aangekomen, draai ik rustig omhoog en geniet van deze rotspartijen met op de achtergrond de Mont-Blanc.

Wat voel je je dan toch klein! Tenslotte vlieg ik terug naar het dal en het landingsveld. Deze piloot heeft een droomvlucht gemaakt.

5

Vliegen met roofvogels Tijdens een andere vlucht krijg ik een lesje thermiekvliegen van drie grote roofvogels met de spanwijdte van een volwassen man. Zijn het steenarenden geweest? Ik weet het niet. Ineens draaien ze om mij heen alsof ze willen zeggen dat ik ze moet volgen. De beetje gele koppen met scherpe ogen kan ik goed zien. Ik heb me op een van de vogels geconcentreerd en ben er achteraan omhoog gevlogen. In minder dan geen tijd pak ik veel hoogte. Jammer dat ik mijn camera niet bij me heb, maar ik zie het nog voor me!

Ook heb ik paragliders naar een westelijk van de startplek gelegen bergrug zien vliegen. Een paar gaan er overheen, mogelijk richting Annecy. Dat ga ik een volgende keer eens proberen.

En voor de familie...

Ook voor de niet-vliegers of in de tijd tussen het vliegen door is er het een en ander te zien in de omgeving. Het centrum van Le Grand Bornand kun je te voet bereiken. ’s Maandags is er een leuke markt, waar je erg lekkere droge worstjes kunt kopen. De camping heeft een verwarmd zwembad en bij de receptie heb je gratis wifi. Een restaurantje zit direct naast de receptie. De machtige raclette en aardappelschotels of pizza’s met Reblochon (kaas uit deze streek) zijn overheerlijk en vullen de maag uitstekend. Je kunt er ook frites en pizza’s afhalen.

Het naburige stadje Le Clusaz is gezellig en heeft veel sportieve activiteiten. We hebben er een paar mooie downhilltochten gemaakt per mountainbike met een Franse instructeur. Dat is geweldig en wat gaat dat hard! In het zomerseizoen organiseert de plaatselijke VVV diverse activiteiten. Kortom, vlieger en niet-vliegers hebben genoten.

Starten is een makkie op de steile grashelling van Mont Lachat Meer informatie Op deze site vind je informatie over de vliegstekken en een link naar de balise météo (weerstation op Mt Lachat): http://www.legrandbornand.com/parapente.html In het boek ‘The best flying sites of the Alps’ van Oliver Guenay vind je uitgebreide informatie over Mt. Lachat: http://bestflyingsites.com/alps-sites-france.html Overnachten Camping L’Escale Route de la patinoire, 74450 Le Grand-Bornand.

Ook voor appartementen en stacaravans. Diverse faciliteiten zoals een zwembad en restaurant. Dichtbij het dorp, de landing en de kabelbanen. http://www.campinglescale.com Camping Le Clos du Pin Eenvoudige camping tussen de landing van Le Bouchet en Le Grand Bornand, aan de weg met nummer D4E. Er zijn ook stacaravans te huur. http://www.le-clos-du-pin.com/

6

Vliegtechniek

Serie Vluchtplanning, deel 1 Alice speaks to Cheshire Cat `Cheshire Puss,’ she began, rather timidly, as she did not at all know whether it would like the name: however, it only grinned a little wider. `Come, it’s pleased so far,’ thought Alice, and she went on. `Would you tell me, please, which way I ought to go from here?’ `That depends a good deal on where you want to get to,’ said the Cat. `I don’t much care where--’ said Alice. `Then it doesn’t matter which way you go,’ said the Cat. `--so long as I get somewhere,’ Alice added as an explanation. `Oh, you’re sure to do that,’ said the Cat, `if you only walk long enough.’

‘Alice in Wonderland’ van Lewis Carrol.

Proper prior planning prevents piss poor performance De uitspraak in de titel, ook bekend als de ‘seven P’s’, is een van de eerste lessen die ik heb geleerd in de luchtvaart. Tot op heden is het ook één van de belangrijkste geweest. De essentie van de uitspraak moge duidelijk zijn. Een goede planning voor het vliegen vergroot de kans op goede resultaten en draagt dus ook bij aan veiligheid. Zoals zoveel zaken zit er ook een keerzijde aan de medaille. Teveel aandacht aan vluchtvoorbereiding is ook niet goed, plannen is geen doel opzich maar een middel. Dit stukje is met name bedoeld om inzicht te geven in wat planning voor paraglider piloten kan betekenen. In het eerste gedeelte zal ik met name ingaan op het “waarom” en in het tweede gedeelte wordt een methode van plannen behandeld.

Vliegplan Planning voor elke vlucht klinkt in eerste instantie overdreven. Na tientallen liervluchten besteedt vrijwel niemand meer aandacht aan een uitgebreide planning van een simpele liervlucht. Bij de eerste opleidingsvluchten wordt er nog wel stil gestaan bij het maken van een vliegplan. De oefeningen worden doorsgesproken en er wordt geïnstrueerd over mogelijke situaties die tijdens de vlucht zouden kunnen voorkomen. In feite is dit niets anders dan het stap voor stap doornemen van een vluchtplan van een instructeur met een zijn of haar leerling. Het aantal variabelen bij een liervlucht is zodanig klein dat er gedurende de opleiding van de leerling steeds minder aandacht aan wordt besteed. Als vrijwel het gehele plan hetzelfde blijft en er alleen kleine verschillen zijn, voldoet het doornemen met eventuele wijzigingen ten opzichte van het standaard vluchtplan voor lieren.

Vaak gebeurt dit vanzelf. Dit is ook de kracht van een planning, op een bepaald moment is er een standaard en hoeven alleen de variabelen nog doorgenomen te worden.

Tijd maken Het, voor mij, belangrijkste effect van plannen is; de tijd die er in de lucht mee wordt gegenereerd. Het komt er in feite op neer dat een gedeelte van de besluitvorming, die normaal gesproken tijdens het vliegen plaatsvindt, wordt verplaatst naar een eerder tijdstip op de grond. Vanzelfsprekend zijn er alleen bepaalde zaken, zoals bv. airspace, routes en weer, waar vooraf mee gepland kan worden. Er zal altijd een groot gedeelte van de besluitvorming in de lucht plaatsvinden. Het nemen van besluiten tijdens vliegen lijkt makkelijker dan het daadwerkelijk is. Nu is niet elke fase in een vlucht hetzelfde, maar je kunt je voorstellen dat het nemen van beslissingen tijdens het thermieken in een

Tekst: Ian van der Horst

druk bezette bel niet optimaal is. Tijdens het steken naar een andere bel zal dat zeer waarschijnlijk makkelijker gaan. Maar het feit blijft dat de besluitvorming die plaatsvindt tijdens het vliegen, langer duurt en van mindere kwaliteit is, vergeleken met de besluitvorming die plaatsvindt op de grond. Dit is puur vanwege het feit dat vliegen an sich, veel concentratie vergt. Dus elk besluit dat je vooraf op de grond kunt nemen, scheelt (denk)tijd in de lucht.

Uitgekauwd Mocht de situatie in de lucht veranderen, dan kun je daar, als je gepland hebt, beter mee omgaan. In tegenstelling tot wat veel mensen denken, hoeft een plan niet volledig uitgekauwd te worden of rekening te houden met elke situatie. Indien dat wel gebeurt boet het plan in aan flexibiliteit. Op dat moment is het medicijn erger dan het kwaal en verliest het plan zijn nut. Een goed plan is een eenvoudig plan, waar je tijdens het vliegen niet al te veel meer over hoeft na te denken. Een soort raamwerk waarin de besluitvorming wordt opgehangen.

De reden dat je na het maken van een plan uiteindelijk toch beter kunt omgaan met veranderende situaties in de lucht is simpel. Tijdens de vluchtplanning houd je al rekening met bepaalde factoren die je uiteindelijk, in meer of mindere mate, meeneemt in je plan. Verandert er tijdens de vlucht iets dan kun je de effecten daarvan beter incalculeren en je plan eventueel aanpassen. Je hoeft het wiel, in tegenstelling tot als je geen plan hebt, niet opnieuw uit te vinden.

Volgende keer: Hoe pak je de vluchtplanning aan? Met onder andere: de taak, het terrein, het weer, airspace en veiligheid Info: Ian van der Horst is piloot van een Boeing737 passagiersvliegtuig en sinds 2008 ook paragliderpiloot. Hij geeft tevens theorielessen ter voorbereiding van het B3 theorie-examenonderdeel Navigatie.

“Als je niet weet waar je heen gaat, is elke stap die je zet de verkeerde”.

7

Wedstrijd

Monarca Open 2013

Competitievliegen tussen de quesadillas Tekst: Karlien Engelen Beeld: Max Stek

Het nieuwe jaar begint goed in Valle de Bravo, Mexico, waar de Monarca Open 2013 van start gaat, de eerste wedstrijd van 2013 om punten te verzamelen voor de Paragliding World Cup. Op 6 januari verzamelen 130 piloten zich, waaronder Max Stek en Ruud Oudendijk. Zij beleefden een paar mooie dagen.

Max Stek en Ruud Oudendijk strijken begin januari neer in het Mexicaanse stadje Valle de Bravo. Een paar dagen voordat de wedstrijd begint, verkennen zij het gebied. “Felgekleurde vogels en vechtende zwerfhonden komen ons tegemoet als we het hotel opzoeken. De wolkenbasis ligt een paar honderd meter boven de start. Tijd voor een oefenrondje!”

Technisch gebied De combinatie van vlakland en bergvliegen vanaf El Peñon is interessant en complex, zodat een verkenning vooraf geen overbodige luxe is. De heersende wind kan erg sterk zijn. Dit betekent dat je op je hoede moet zijn voor turbulente plekken aan de leezijde en de convergentie. Met een goede schermcontrole en vertrouwen in je vliegcapaciteiten is Valle de Bravo een zeer uitdagend gebied. In het gebied bij de start El Peñon worden vooral FAI driehoeken gevlogen.

Ruud vertelt hoe belangrijk het is om jezelf in de gaten te houden: “Bij een langer bezoek aan deze stek is het haast belangrijker om je in te houden, dan om elke dag te vliegen. Een vluchtje van drie uur

8

is zo gemaakt: In een vakantie van drie weken is vijftig uur airtime en honderden kilometers afstand haalbaar!”

Qua landschap waan je je af en toe in Spanje, maar aan de werkwijze van de locals merk je dat je in een heel ander soort land bent. Bij inschrijving voor de competitie wordt er zoals gewoonlijk gevraagd naar een paraglidingverzekering. De volgende vraag is: Wilt u, bij een ongeval, opgenomen worden in een superdeluxe kliniek, een goed aangeschreven kliniek, een normale kliniek, een goedkope kliniek of een simpele kliniek?

Valle de Bravo heet ook wel het Zandvoort aan Zee van Mexico. De rijke Mexicanen bezoeken er in de weekenden hun tweede huis. Het straatbeeld is afwisselend gevuld met dure auto’s en aftandse taxi’s.

Ook onder de paraglidingpiloten is een mix te zien van parabums die goedkoop en warm het jaar willen rondvliegen tot meer maatschappelijk geïntegreerde types die met mooie spulletjes van tijd tot tijd de zon opzoeken. Omdat de wedstrijd dit keer is aangemerkt als pre-PWC is de top van de wedstrijdpiloten van de partij. Gelukkig is het slechts een klein deel van de in totaal 130 piloten, waardoor de wedstrijd een aangenaam competitief karakter houdt.

Overwinteren Statistisch gezien regent het één dag in januari in Valle de Bravo. Die ene dag treffen Ruud en Max bij aankomst. Toch is het klimaat lekker, met gemiddeld 23 graden is Mexico een prima bestemming om de winter te overbruggen. Beschouw de regendruppels maar als een goed teken: die regendag komt dan niet meer tijdens de competitie!

Alle competitiedagen is het vliegbaar, met als beloning aan het eind van de dag een welverdiende Corona of twee. Dit levert een

goede balans op wat vliegtijd betreft en de kwaliteit van het bestaan daaromheen.

De Mexicaanse ambiance heeft helaas niet alleen maar voordelen.

Max doet de details van het ongemak uitvoerig uit de doeken: het dappere duo kampt met gastro-intestinale perikelen. De een kon de wedstrijddag met wat stopmiddelen wel aan, de ander werd in een privékliniek tegenover het pension opgelapt met anderhalve liter

landingsterrein was on the road, niet vliegend.

Vanwege de complexiteit van het gebied is het hier extra prettig om mensen met lokale kennis te ontmoeten. Zij vertellen je welke kant je niet op moet en ze leggen uit waar je vooral wel moet zijn. Uitleg over huisbellen levert een grappig gesprek op. “Vlieg niet te snel naar het noordwesten. Doorgaans is het beter om langs de El Peñon te

Het regent één dag in januari in Valle de Bravo.

Die ene dag treffen Ruud en Max bij aankomst. vocht. Daar doen ze in Valle niet moeilijk over. “Hopen dat het dieet van kippensoep, elektrolytvloeistof en loperamide aanslaat, zodat we er morgen weer fris tegenaan kunnen.” En dat lukte gelukkig.

Het doel De smaakvolle ontbijtjes en de goedkope taxiritjes naar de start zijn een pré, maar de reis draait natuurlijk om het vliegen. Het stadje ligt op 1850 meter en de wolkenbasis is ongeveer 1000 meter daarboven.

Daardoor blijft er een relatief kleine werkhoogte over. Op de eerste wedstrijddag is de taak een 75 km veelhoek en dat blijkt niet simpel.

“We beleefden letterlijke hoogte en dieptepunten, bellen waarin je zes meter per seconde stijgt en daarna een half uur parkeren op boomtophoogte 80 meter boven een veldje,” vertelt Max. Helaas is alle moeite op de eerste dag voor beide Nederlandse piloten niet beloond met een Corona op het landingsveld want de terugkeer naar het

vliegen en deze koers te volgen naar de G-spot. Daar gaat het lekker omhoog. Dan vlieg je door naar het eind van de ridge en steek je over naar de ridge met de Drie Koningen. Aan het eind van de (turbulente) ridge staat je mooie thermiek te wachten. Hoogte opbouwen en terugvliegen naar Valle de Bravo of aansluiting proberen te zoeken richting de Monarch butterflies.”

Ruud laat merken dat het niet vanzelfsprekend is om de huisbellen te vinden: “De dag begon erg blauw en werd later toch wat bewolkt.

Al met al heb ik een leuk stukje kunnen vliegen, waarbij ik bijna de aansluiting miste: ik had ruzie met die verrekte piek van een berg!

Ondertussen hing Max in de wachtstand. Hij zag mij niet meer en vloog door. Een klein half uurtje later vonden we elkaar weer boven De Drie Koningen en probeerden we wat vlakland uit. Dat was geen erg groot succes en met moeite vinden we weer de hoogte.

9

Wilt u opgenomen worden in een superdeluxe kliniek, een goed aangeschreven kliniek, een normale kliniek, een goedkope kliniek of een simpele kliniek?

Ondertussen kregen we frontals, klappers en zelfs een enkele cravat te verduren, maar niets te serieus. De harde wind en voortdurende turbulentie zorgde er uiteindelijk voor dat de dag iets minder mooi bleek dan aanvankelijk gedacht.”

Monarca Open De competitie is goed georganiseerd en loopt als een trein. De website bevat alle benodigde informatie om goed voorbereid aan de start te verschijnen. Voordat je op de start een plekje zoekt voor het klaarmaken van je spullen, controleer je op een weegschaal of je voldoet aan de gewichtsmarge van je scherm. Wachten op een startplekje gebeurt geordend in wachtrijen vol fieldpacks.

De taken die worden uitgezet door de organisatie zijn zeer uitdagend, maar haalbaar. Prijzen zijn er van Ozone, GoPro en Flytec en er worden Spots verloot. De Spot is in het Mexicaanse gebied erg populair onder de piloten. Er zijn onlandbare plekken en de omgeving van Valle de Bravo is dunbevolkt. Bijna alle piloten kiezen ervoor om met een Spot te vliegen. Ondanks de kinderziektes die deze GPS tracker bevat is het een veilig en handig hulpmiddel. En aan het eind van je vlucht check je met één druk op de knop in bij de organisatie.

Tijdens de competitie creëren de deelnemers volgens Max een goede sfeer: “De Amerikaanse en Mexicaanse piloten weten hoe je een feestje moet bouwen in het dorp en onderweg, veel cerveza’s, taco’s, peepauzes, zodat de retrieve de halve dag duurde…”. Samen met het lekkere eten, de goede organisatie en de vele vlieguren, maakt dit Valle de Bravo een plek om volgend jaar weer naar terug te keren.

MEER INFORMATIE Meer info is te vinden op http://www.monarcaopen.com en http://www.pwca.org Start: El Peñon GPS coordinaten startplek: 19.047839, -100.109825 Plaats: Valle de Bravo Hoogte van het dal: 1779 meter Hoogteverschil start-dal: 571 meter Mogelijkheid tot overlandvliegen: ja Soaren: nee Overnachten: in Valle de Bravo zijn goede hotels en pensions te vinden.

Vervoer: vanaf Mexico City is het ongeveer 2 uur rijden naar Valle de Bravo. Zorg ervoor dat het vliegtuig aankomt als het nog licht is (het liefst ’s ochtends). Een taxi kun je het beste van tevoren regelen.

Eten en drinken: Veel mensen eten bij de stalletjes op straat in Valle de Bravo. Om het risico op ziek worden te beperken kun je maar beter geen water drinken of ijsklontjes in je cola vragen.

10

Swing Arcus 7 in onderdelen

Advertorial De schermen bij Swing worden met een speciaal voor Swing ontwikkeld computerprogramma ontworpen. We horen altijd dat de prestaties en eigenschappen verbeteren maar wat zorgt daar dan voor bij de nieuwe Swing Arcus 7? We lichten er een paar uit.

Pijlstelling en matige vleugelradius Opvallend is de versterkte pijlstelling naar achteren. Dit houdt in dat de vleugeleinden ten opzichte van het midden naar achteren staan. Net als bij de meeste vliegtuigen. Samen met de gelijkmatige vleugelradius, de kromming van de vleugel van voren gezien en een nieuw profiel zorgt dit voor een beter glijden en stijgen.

Staafjes

Staafjes De staafjes die in de neusconstructie verwerkt zijn, maken het profiel aan de voorkant steviger en vervangen het zwaardere mylar. Als de neus lichter is, start het scherm makkelijker en herstelt beter na een inklapper. De staafjes kunnen eventueel eenvoudig en snel vervangen worden.

3D Shaping De celwanden hebben het meest ideale profiel. Het doek heeft door de druk in het scherm de neiging op te bollen.

Door het bovendoek ter plaatse van de leading edge iets onder spanning te zetten, bolt het minder op en blijft het ideale profiel beter behouden. Het daarmee verkregen gelijkmatige profiel zorgt dus voor betere prestaties.

Miniribs Net als bij de 3D shaping zorgen de miniribs aan de achterzijde voor een vlakker profiel met minder weerstand. Deze miniribs zijn korte extra celwandjes tussen de gewone celwanden met een lengte van ongeveer 1 meter. Vroeger had dit geen effect maar tegenwoordig wel.

Miniribben

Ring-reefsysteem Bestaat uit een ring aan de achterzijde van het scherm waardoor de stuurlijn loopt. De stuurlijn is ca. 10 cm naast de ring bevestigd. Het ring-reefsysteem zorgt voor een gedoseerder remmen en sturen doordat de achterzijde geleidelijker en beter gepositioneerd naar beneden wordt getrokken. In het lijnenplan is 40 meter lijn uitgespaard en de lijndiameter verminderd.

Dit alles tezamen zorgt voor duidelijk betere starteigenschappen en een rustiger vliegen en weer verbeterde prestaties. Dankzij de gelijkmatige toename van de stuurdruk ervaart de piloot een betere handeling en mooier vlieggevoel en tot slot een beter gevoel bij het flaren.

Doelgroep / Geschikt voor Dit scherm is ontworpen voor piloten die met een zeker gevoel willen starten en lekker ontspannen willen vliegen.

In de thermiek omhoog willen draaien en misschien af en toe een kleine overland maken of lekker willen spelen in de lucht. Het scherm heeft een hoge mate van eigen veiligheid met een goed glijden.

Klasse zonder speed LTF A, EN A. Klasse met speed LTF B, EN B

Ring-reefsysteem

Meer informatie en/of proefvliegen bij Air Time paragliding Sport. www.airtime.nl 0345 558881

11

Vliegtechniek

Schermvliegen boven Nederland en Nedersaksen

Zeventien jaar geleden maakte Marcel Bourgondien zijn eerste overlandvlucht in Nederland. “Superblij was ik destijds met mijn 34 kilometer van Bruinehaar naar Heino. Er zouden nog vele mooie overlandvluchten volgen.� Marcel legde zich toe op het verklaren van de gebeurtenissen

Deze leidraad is een beschrijving van het Nederlandse landschap met oog op de thermische kenmerken, door de ogen van een schermvlieger. Soms is het gangbare theorie toegepast op een specifieke situatie, ook zijn er dingen bij die ik bijvoorbeeld vanuit het zweefvliegen probeer te benutten. Meestal beschrijf ik alleen dat wat ik werkelijk heb ervaren ĂŠn waarvoor vervolgens ook een goede verklaring is gevonden. Er is al meer dan genoeg geschreven over algemeenheden als aanvliegen van thermiek, centreertechnieken of wolken.

en ervaringen tijdens deze overlandvluchten en vooral het lezen van het landschap. In Riser publiceert hij dit jaar een serie artikelen die samen een leidraad vormen voor iedereen die het plezier van het thermiek- en overlandvliegen boven ons land wil beleven.

12

De voorbereiding Om iets te vinden is het handig om te weten hoe je er naar moet zoeken. Zodra je in de lucht bent begint al het zoeken naar iets dat je duidelijk maakt dat er thermiek is of kan ontstaan. Op volgorde van betrouwbaarheid kan je die thermiekaanwijzers indelen: cirkelende vliegers, stapelwolken en het landschap. Tijdens het optrekken aan de lier kan je al naar thermiek zoeken. Maar eigenlijk begint het zoeken naar indicaties hoe de vliegdag zal worden al thuis en onderweg naar het lierveld. Ook de verrichtingen van de vliegers die op het lierveld eerder aan de beurt zijn blijken vaak nuttig.

Leidraad voor overlandvliegen in Nederland, deel 1 Marcel Bourgondien begon 20 jaar geleden met schermvliegen, na 6 jaar instructeurschap koos hij voor het wedstrijdvliegen.

Twee nationale titels en EK’s, WK’s en PWC’s later werd het wedstrijdvliegen op eigen bodem de nieuwe uitdaging. Op verzoek van de KNVvL ontwierp hij een nieuw wedstrijdsysteem voor de NKSV; de Cilinder Race. Marcel draagt het vliegen in eigen land een warm hart toe: ‘als je het schermvliegen toekomst wil geven dan moet het in eigen land goed geregeld zijn!’

Tekst en foto’s: Marcel Bourgondien

Het beste bewijs voor de aanwezigheid van thermiek is alles wat in de thermiek draait; zweefvliegtuigen, vogels en natuurlijk collega schermvliegers. Boven het vlakland vlieg je echter vaak alleen waardoor je het meestal zonder deze thermiekaanwijzers moet doen.

Een teken dat er thermiek is of was zijn stapelwolken. Maar een wolk die er op afstand nog goed uitziet kan bij aankomst niet meer werken.

Dus wolken zijn goede indicatoren maar geven geen zekerheid voor het moment dat jij arriveert. Wolken zijn er wel veel vaker dan cirkelende vliegers, maar ook niet altijd en soms vlieg je zo laag dat er geen logisch verband tussen de wolk en de plaats van thermiekbel te ontdekken valt.

Thermiek tijdens het lieren Het landschap biedt uitkomst als je laag vliegt, op ‘blauwe dagen’ en wanneer er geen andere vliegers zijn. Het landschap geeft geen thermiekzekerheid maar wel een indicatie dat op bepaalde plaatsen thermiek kan ontstaan. Het landschap is samen met de zon natuurlijk de maker van thermiek. Het grote voordeel van het landschap als aanwijzer van thermische plekken: het is er altijd!

Het doel van traplieren is het langer in de lucht te zijn en op een gegeven moment een thermiekbel in te vliegen. Op de tweede plaats komt het bereiken van voldoende hoogte om naar de dichtstbijzijnde wolk of thermiekbron te vliegen. Wanneer je geen bel invliegt tijdens het lieren ben je wel meer te weten gekomen over de omstandigheden van dat moment.

Niet zelden wordt er tijdens het lieren al door één of zelfs meer thermiekbellen gevlogen zonder reactie van de vlieger of lierman.

Het niet herkennen van thermiek en dus ook niet ontkoppelen om de thermiekbel in te draaien komt veel voor bij beginnende vliegers. Het is raadzaam dat op thermische dagen de lierman wat beheerster liert, het is dan makkelijker de omvang en kracht van een thermiekbel in te schatten. Maar ook is het prettiger en veiliger.

Het herkennen en invliegen van een thermiekbel tijdens het lieren vereist wat meer aandacht omdat je vleugel minder gevoelig wordt voor turbulentiesignalen door een grotere invalshoek en een hogere vleugelbelasting tijdens het optrekken. Hoewel beginnende vliegers er vaak moeite mee hebben is het onderscheiden van de thermiekbel van bijvoorbeeld een windvlaag of het harder trekken van de lierman niet zo moeilijk. Een windvlaag heeft een meer horizontaal effect op de vleugel, deze reageert hierop door wat meer naar achteren te kantelen (de invalshoek wordt groter), naarmate deze krachten groter worden komen vleugel, piloot en lierkabel meer in een lijn.

Een thermiekbel is meer een verticale luchtstroom, als je erin vliegt zal de stand van de vleugel wel veranderen maar minder dan bij een windvlaag, de stijgsnelheid neemt uiteraard wel toe. Het verschil in invalshoek in verhouding tot de stijgwaarde is dus anders.

Vanzelfsprekend heeft een thermiekbel die je tijdens het lieren invliegt dezelfde kenmerken als een willekeurige andere thermiekbel, dus kan de bel vooraf worden gegaan door een daalwindgebied, het zal wat turbulenter zijn en soms kan je een temperatuursverschil waarnemen en ook kunnen je stof, pluisjes, geuren e.d. tegemoet komen. Bij krachtige thermiekbellen reageert het parachuutje aan de lierkabel door plotseling open te gaan staan of op en neer te wapperen.

Belangrijk is dat je het verminderd stijgen voorafgaand aan een bel goed herkent omdat dit meestal het daalwind gebied markeert dat gewoonlijk een thermiekbel omgeeft. Omdat je, tijdens het optrekken, de bel vanaf de lijzijde in vliegt kan het zinkgebied vrij groot

13

lijken en ook zijn, bovendien kan er ook sterk dalen in voorkomen.

Hierdoor bestaat de kans dat je veel langer dan verwacht verminderd stijgen of helemaal geen stijgen meer hebt.

Een bruikbare bel?

Het verschil herkennen tussen een windvlaag en een thermiekbel tijdens het oplieren is dus minder lastig dan wel eens wordt gedacht.

Daarentegen is het goed inschatten van de omvang, en daarmee ook de bruikbaarheid, van de bel moeilijker.

Wanneer weet je of een bel groot en krachtig genoeg is om redelijkerwijs te kunnen centreren en er hoogte mee te kunnen winnen?

Naarmate je lager ontkoppelt of bij hardere wind is het moeilijker te centreren en hoogte te winnen.

Een minimale ontkoppelhoogte is hiervoor niet te geven, dit hangt af van de thermische omstandigheden, de windsterkte, de centreervaardigheden van de piloot en de prestaties van je vleugel.

Als je moeite hebt om in te schatten wanneer je moet ontkoppelen is een vuistregel om twee keer zo lang de bel in te vliegen ten opzichte van een normale situatie. Bij veel wind kan je zelfs drie keer aanhouden voordat je ontkoppelt en indraait. Op die manier houd je er rekening mee dat het aan de lierkabel de bel in- en doorvliegen langer duurt dan in een gewone vliegsituatie.

Met name wanneer je ver van de lier af bent en de invalshoek nog groot is, is het moeilijker de omvang een thermiekbel goed in te schatten dan wanneer je bijvoorbeeld recht boven de lier een bel invliegt. Bovendien is ook de invalshoek de oorzaak ervan dat je diagonaal door de bel vliegt en een lagere voorwaartse snelheid hebt.

Beide zorgen ervoor dat je er langer over doet om de bel helemaal in of door te vliegen. Vooral wanneer je (in geval van turbulentie) met meer remdruk vliegt kan dit lang duren.

Soms kom je er na het ontkoppelen achter dat je in een te klein en, in geval van harde wind, verwaaid belletje van de kabel bent af gegaan of aan de rand van de bel zit en bij het eerste rondje er meteen aan de lijzijde weer uitvliegt. Of zelfs dat je de bel na het ontkoppelen niet meer terug kan vinden. Na verloop van tijd ontwikkel je hiervoor meer gevoel.

Als je geen thermiek bent tegengekomen tijdens het lieren, dan zit er niets anders op om na enkele trappen en voldoende hoogte te ontkoppelen en je weg te zoeken naar een goed uitziende wolk of thermiekbron in de omgeving. Laat je hoog genoeg oplieren om er zeker van te zijn dat je een thermiekbron of brongebied met voldoende hoogte kan bereiken. Ook is het verstandig uitsluitend op pad te gaan als je tijdens het lieren het gevoel hebt gehad (door turbulentie, daalwind, wolkvorming, etc.) dat er wel ergens in de buurt thermiek aanwezig is. Als dit niet zo is dan zal je redelijkerwijs in het brongebied ook (nog) geen thermiek vinden, het is waarschijnlijk nog te vroeg, nog even wachten dus.

Het heeft voordelen om te ontkoppelen boven de lier. Wanneer je onverhoopt toch uitzakt kun je vaak weer op de startplaats landen.

Wanneer je boven of achter de start ontkoppelt moet je vaak achter het lierveld landen en terug naar het veld lopen. Je hebt het natuurlijk niet voor het kiezen om tijdens het lieren een bel tegen te komen.

Persoonlijk probeer ik niet te laag te ontkoppelen. Als de omstandigheden zodanig zijn dat je op de eerste trek al een bel invliegt die zo laag al goed lijkt dan zal je bij een latere trap zeker weer een bel invliegen. Maar dan zonder het grote risico dat je hem niet ‘kan houden’. Liever nog wat langer aan de kabel of een extra trapje dan een nieuwe lierbeurt.

ren naar signalen die de aanwezigheid van thermiek verraden je hebt er op dat moment de tijd voor en bovendien weet je meteen waar naar toe te vliegen na het ontkoppelen!

Om te bepalen waar thermiek is of kan ontstaan dien je goed te letten op de grond, de begroeiing en de afbreekkanten (plaatsen waar thermiek los van de grond kan komen). Vlieg een thermisch actieve route, dus over gebieden waar de kans op thermiek groot is (brongebieden of hotspots) of een reeks actieve wolken (wolkenstraat). Bedenk van tevoren die goede route, maar blijf er niet koppig aan vasthouden als blijkt dat het niet werkt. Vlieg alleen in een rechte lijn met de wind mee als je weet dat je met voldoende hoogte de volgende thermiek-

Keer niet te vroeg om!

Een flexibel plan Ook wanneer je geen thermiek tegenkomt terwijl je aan de lierkabel omhoog getrokken wordt is het verstandig de omgeving af te speu-

14

bron of -bel kan bereiken. Wees voorzichtig met schaduw, de zon dient al enige minuten te schijnen op een thermiekbron alvorens er goede bellen vanaf komen.

Voor de vertrekbel (en in Nederlandse omstandigheden voor veel andere bellen) geldt; zolang je nog stijgen hebt begin je nog niet aan je glijvlucht. Het succesvol wegkomen van het lierveld wordt bepaald door het zorgvuldig en geduldig centreren van soms vroege en zwakke thermiek. Zo kom je dan hoog genoeg en binnen het bereik van een gebied waar de thermiek beter is.

Goed zoeken

Als, tijdens de glijvlucht, blijkt dat je onvoldoende hoogte hebt om een volgend brongebied te bereiken of wanneer je niet direct thermiek in het gekozen brongebied kan vinden dan kan het handig zijn een zoekpatroon te gebruiken. Doe dit alleen in gebieden waar je redelijk zeker thermiek kan vinden; bij niet al te veel wind; en als er geen duidelijke aanwijzing in het landschap is waar je thermiek kan verwachten. Een goed zoekpatroon voorkomt dat je stukken overslaat of twee keer ergens overheen vliegt waar je eerder ook al geen stijgen had.

Ben je op een plaats waar je zonder meer thermiek had verwacht nog niet door lift gekomen dan is de kans aanwezig dat je er langs bent gevlogen. Een manier om snel een gebiedje af te zoeken wanneer je geen aanwijzing hebt van bewegende lucht is het vliegen van een ‘klaverblad’, vlieg een klaverblad met één of twee blaadjes om het luchtruim aan één of beide kanten van je vliegkoers af te zoeken. Denk eraan om bij het terugdraaien ver genoeg tegen de wind in te vliegen anders kom je maar half in het gebiedje dat je wilde afzoeken. Als je denkt dat de thermiek verder terug zit of je wil een groter gebied afzoeken dan kan je een klaverblad vliegen met vier blaadjes. Dit kost echter veel tijd en hoogte bovendien vlieg je enkele keren hetzelfde stuk, doe dit uitsluitend als je het echt nodig vindt.

Ver van huis Naarmate je de bekende brongebieden en huisbellen verlaat en

steeds verder van het lierveld komt zul je minder bekend zijn met de omgeving. Je moet dus meer terugvallen op de algemene principes van het thermiek- en overlandvliegen en vooral het goed toepassen ervan in de omgeving waar je op dat moment vliegt. Let op kenmerken die je kunnen informeren over de bodem, de begroeiing, afbreekkanten en wolken. Bedenk bovendien dat de wolken het ‘bewijs’ zijn voor de aanwezigheid van thermiek terwijl de kenmerken op de grond een kans op thermiek aangeven. Als je de wolken goed kan observeren en beoordelen gaat dit altijd boven de thermiekverwachting van een thermiekbron op de grond.

Projecteer een goede thermiekbron of een reeks bronnen op een door de wind bepaalde plaats in de lucht. Vooral wanneer je met de wind schuin mee vliegt of wanneer met de hoogte ook de windrichting behoorlijk verandert, is het belangrijk om te weten waar een thermisch veld op 600 meter hoogte als het ware terug te vinden is als thermiekbel. Vliegers die hier gevoel voor hebben zijn duidelijk in het voordeel bij vlakland vliegen.

Oefen daarom in het op deze manier vinden en aanvliegen van thermiek, wanneer je dit goed beheerst zal je er minder vaak naast zitten.

Voor een goede plaatsbepaling is het erg belangrijk om te weten waar de wind vandaan komt op de grond, maar ook op jouw vlieghoogte.

Bepaal bovendien op welke plek langs de afbreekkant of -punt de bel los kan komen. Denk er aan dat naar mate de wind toeneemt de bel pas vele kilometers verderop in de lucht is terug te vinden, om dan nog de relatie te leggen tussen thermiekbron en thermiekbel is moeilijk. In de regel zul je behoorlijk ver richting of voorbij de thermiekbron moeten vliegen om de bel te vinden. Met andere woorden; keer niet te vroeg om!

Kwestie van geluk Bedenk dat het wel of niet vinden van thermiek boven het vlakland deels door geluk of pech wordt bepaald. Hopelijk lukt het je met deze leidraad die geluksfactor zo klein mogelijk te maken. Maar jouw eigen vaardigheid bepaald het wel of niet goed benutten van thermiek.

Krijg je tijdens je vlucht geen reële kans dan ligt dat dus niet altijd aan jezelf en probeer je het gewoon nog een keer!

In de volgende Riser: Het landschap, hoog & droog óf laag & nat?

15

Vliegen en voeding

Een goede start en landing

Tekst: Corinne Agtersloot

Het ontbijt Het is cruciaal, voordat je op pad gaat, om goed te ontbijten. Als je te weinig eet en drinkt, nemen je concentratievermogen en prestaties rap af. Een goed ontbijt is daarom het halve werk. Een gezond ontbijt is vezelrijk en bevat voldoende vocht. Gezonde ontbijtproducten zijn: halvarine, volkorenbrood, roggebrood, volkoren krentenbol, volkoren cracker, volkoren beschuit, havermout(pap), muesli, fruit, stukjes tomaat, komkommer, (karne)melk, yoghurt, kaas, thee, water, koffie, verse sinaasappelsap.

Ben je net lekker aan het vliegen en heb je een goede thermiekbel te pakken‌ krijg je een rammelende maag. Betoverd door de mooie bergomgeving wilde je zo snel mogelijk naar buiten. Je dronk en at in de ochtend even een kop koffie en een zoetigheidje. En nu je in de lucht hangt, blijkt je brandstof op en heb je toch wel dorst omdat het

Man met de hamer Hoeveel energie je nodig hebt voor de sportprestatie is bij benadering uit te rekenen. Ga je op eigen kracht naar de startplaats dan moet er gelopen worden, meestal bergop. Stijgen kost ongeveer 11 kcal per kilo lichaamsgewicht per uur. Dus bij een gewicht van 75 zou je 11 x 75 = 825 kcal per uur verbranden. Voor de volledigheid: Dalen is ongeveer 8 kcal kilo per lichaamsgewicht per uur.

Het vliegen zelf zal niet heel veel energie kosten. Het is wellicht te vergelijken met langzaam wandelen. Dat kost 2 kcal per kilo lichaamsgewicht per uur. Aan de hand van deze getallen kun je uitrekenen wat je zoal aan energie nodig hebt. Omdat koolhydraten (suikers) sneller en makkelijk verbranden dan vet, kun je de volgende verhoudingen hanteren: ongeveer 60% koolhydraten, 25% vet en 15% eiwit.

Daarnaast heeft je lichaam voor ongeveer anderhalf uur aan suikers (glycogeen) opgeslagen in de spieren en de lever. Als er energie nodig is dan kan het lichaam deze makkelijk verbranden (makkelijker dan vet). Wanneer de glycogeenvoorraad op is, gaat de sportprestatie rap achteruit. De spreekwoordelijke man met de hamer komt langs. De

gisteravond erg gezellig was aan de bar. Dat kan beter!

16

spierbeschadigingen optreden. Dat wordt nog eens verstekt doordat alcohol extra melkzuur vormt waardoor er langer last wordt gehouden van vermoeide en stijve spieren, spierpijnen en krampen in de kuiten.

Daarnaast droogt het lichaam van alcohol uit en dat vertaalt zich in hoofdpijn, een droge en vieze smaak in de mond en misselijkheid. Vast wel eens meegemaakt. Daarom: drink tijdens een gezellig avondje niet te veel en drink tussendoor geregeld water. Ook voor het slapen.

Wanneer je de volgende ochtend goed ontbijt, kun je fris en vol energie op pad zodat je weer heerlijk kunt vliegen!

bloedsuikerspiegel daalt waardoor je duizelig kan worden en zelfs flauw kan vallen. In dat geval is het belangrijk om suiker te eten. Dit geldt ook voor vochtverlies. Dagelijks zou je 1,5 liter moeten drinken.

Tijdens een inspanning uiteraard meer. Als je 2% van je lichaamsgewicht door vocht verliest wordt je al bloed dikker en de sportprestatie minder! Tot slot nog een richtlijn: drink tijdens de inspanning elke 15 tot 20 minuten zo’n 2,5 ml per kilo lichaamsgewicht. Voor een gemiddelde persoon is dat een klein limonadeglas per kwartier.

Klimmen en vliegen Tijdens het omhoog lopen is het goed om geregeld bij te tanken.

Op die manier heb je steeds een toevoer van energie. Als tussendoortjes kun je fruit, een hand noten, zaden, een mueslireep of nog een broodje gebruiken. Uiteraard moet er ook gedronken worden.

Overigens kun je aan een liter water 60 gram suiker of limonadesiroop en een snufje zout (2-3 gram) toevoegen.

Ben je boven gekomen dan wordt het tijd om te vliegen. Voordat je start, kun je nog wat nuttigen. Dat is tijdens het vliegen misschien nog lastig. Een verpakking openen, papiertje wegstoppen, de reep onder je integraalhelm door in je mond stoppen en dan ook nog sturen, is geen eenvoudige opgave. Toch zou het handig zijn om een voorraadje vocht en energie bij je te dragen. Een camelback biedt voor sommigen een oplossing.

Zodra je weer met beide voeten op de grond staat, is het belangrijk om het verloren vocht en energie (koolhydraten) weer aan te vullen, zodat je van alle inspanning goed herstelt. Het beste is om binnen twee uur na je prestatie wat te eten en te drinken. Een prima en lekkere hersteldrank (zelfgemaakte smoothie) is eenvoudig te bereiden: 100 gram kwark, 100 gram melk en 100 gram fruit, mengen en opdrinken.

Corinne Agtersloot is voedingsadviseur. Voor algemene informatie over goede voeding maar ook voor specifieke vragen over (sport) voeding kun je terecht op haar blog www.goodfoodinfo.wordpress.com.

Onder het genot van een hapje en een drankje….

Na een dagje buitenlucht is een biertje heerlijk natuurlijk. Maar je lichaam moet herstellen van de inspanning van die dag en krijgt aardig wat extra’s te verwerken als je meer dan twee alcoholische versnaperingen gebruikt. Alcohol heeft onder andere een negatief effect op de spieren (ook je hartspier). Dit komt omdat alcohol vaatverwijdend werkt. Hierdoor moet het hart harder werken. Tevens wordt door de vaatverwijding de bloedcirculatie in de spieren verminderd en gaat daarmee de kwaliteit van de spieren achteruit en kunnen er

Foto: Peter Blokker

17 17

Reizen

Tekst: Dave Evans Vertaling: Dirk Bormans Foto’s: Dirk Bormans en Erwin Voogt

Ik heb nooit echt het enthousiasme voor het Britse XC vliegen verworven zeker niet tot het niveau van veel van mijn vrienden.

Het verkrijgen van hoogte en het meedrijven met de wind in een thermiekbel of drie is leuk, maar het gaat meestal gepaard met een lange voettocht terug naar de auto na een landing in een modderig veld, terwijl iedereen nog steeds geniet van het vliegen. Ik ben liever op zoek naar een kleine driehoek of ik maak een plan vooraf om naar de auto te vliegen die ik achtergelaten heb bij een pub bij een groot veld. Dit is mijn idee van een goede XC dag. In het Zuid-Spaanse Andalusië vond ik een overland-uitdaging naar mijn hart.

18

Vliegen in het buitenland bevalt me goed. Geplande XC routes, heenen terugvluchten zijn gemakkelijker te bereiken in warmere landen vooral met bergen die betrouwbare lift genereren. De route die ik ga beschrijven is een typisch voorbeeld van het soort vluchten die ik probeer te vinden. Dit verhaal begon drie jaar geleden toen een vriend me vertelde over Hotel California in Spanje zodoende organiseerde ik een reis daar in mei.

Het hotel is klein en gezellig, eenvoudig en comfortabel, ideaal als uitvalsbasis voor een paragliding vakantie. Dirk en Tracy runnen samen het hotel California; Tracy kookt lekker eten en Dirk is de lokale vlieggids in de streek. Cenes de la Vega is een grote thermische vliegplaats in de buurt van Granada, gastheer voor enkele PWC’s, de WAG 2001 en één van de meest betrouwbare XC startpunten in de Sierra Nevada. De start en landing zijn groot, zelfs voor Britse normen. We vlogen er een paar keer in onze week, terwijl Dirk de capaciteiten van de groep uitvogelde. Eenmaal tevreden, nam hij ons mee naar ‘Otivar’ voor een bijzondere uitdaging die Dirk O2H heeft genoemd: Otivar to Herradura. Haal je het strand van Herradura, dan is naast eeuwige roem en een landingsbiertje ook een speciale badge je beloning en het bewijs dat je bij de club hoort.

O2H: Otivar to

Overlandvliegen in AndalusiĂŤ

La Herradura

Otivar is slechts een paar kilometer landinwaarts en dicht bij het hotel, dus is het gemakkelijker en sneller te bereiken. De meeste mensen vinden de vliegplaats intimiderend, vooral de landing. De landing is gelegen aan de zijkant van een steile vallei met thermiek er rondom heen. Het is eignelijk meer zoals een typische toplanding op een sterke thermische vliegplaats. Overvliegen wordt niet aanbevolen omdat de vallei vol met dicht op elkaar gepakte fruitbomen ligt, dus is het de moeite waard om je tijd te nemen om in de landing te landen. Soms kan dit wel even duren. De start is slechts een paar honderd meter verderop in de helling bij een aantal zendmasten, waar er voldoende ruimte is om drie vleugels uit te leggen.

Otivar is ook de start voor een korte overlandroute naar het strand van La Herradura, 11,5 km in een rechte lijn, die de dubbele verleiding van zowel een spannende vlucht en een gemakkelijke landing (op het strand) heeft. 11,5 Km klinkt misschien niet erg ver – je kan over het algemeen zo ver vliegen door gewoon mee te vliegen met de wind na het vinden van je plaatselijke thermiekbel - maar 11,5 km in Otivar is iets moeilijker.

EĂŠnmaal in de lucht, is het moeilijk de thermiek te missen op een goede thermische dag. Als je lang genoeg kan blijven rondhangen, verzamelt de thermiek zich van voor aan de start en kun je je met

de thermiek boven de start uitdraaien. Dit is niet een plek om met je eerste thermiekbellen kennis te maken, vooral als het druk is.

Hoger en hoger Een beetje hogerop zijn de dingen wat goedaardiger en kan je beginnen om van het uitzicht te genieten. Achter de start is een rotsachtige bergkam waar de thermiek zich weer mooi vormt en wordt het gemakkelijk om op de hoogte blijven. Vanaf hier kun je de rest van de route zien, helemaal naar beneden naar het strand van La Herradura.

Meer hoogte winnen boven op de rug is de eerste stap op weg naar die koude, vloeibare beloning (bier!).

Het is slechts een paar kilometer naar het volgende thermiekpunt, bekend als de Piramide, maar er is een diepe kloof tussenin en er zijn daar niet veel landingopties. Deze eerste kruising is niet zo eenvoudig als het klinkt. Het is mogelijk om terug te vliegen vanuit de Piramide, zolang je maar boven de Piramide terugvliegt richting landing.

Het glijden over de kloof is rustig. Ik maak meestal kruisingen met een kleine beetje versneller op. Houd er rekening mee dat er niet altijd een thermiekbel boven de Piramide is en wees bereid terug richting de landing te vliegen als er geen thermiek voorhanden is.

19

Buitenlanden hier gaat meestal gepaard met enkele uren wandelen!

Net voorbij de Piramide is een andere kam, waar de zon opstaat aan de andere zijde. Er is een eenzame boom die op de top groeit van de bergkam, vandaar de naam Sole Tree Ridge.

Geen landingsopties Eenmaal met voldoende hoogte boven de Piramide is het een makkelijke oversteek naar Sole Tree Ridge, niet veel meer dan 1/2 km, maar er is nergens om te landen. Nogmaals: 贸f je hebt genoeg hoogte om over Sole Tree Ridge te vliegen 贸f je vliegt terug naar de hoofdlanding. Eenmaal aan de zonnige zijde van Sole Tree Ridge wordt het wat makkelijker. De thermiekbellen zijn meer voorhanden zoals bij de startplaats en het is niet al te moeilijk om weer hoogte te winnen om de tweede grote kruising te maken. Vanaf hier gaat het bijna vanzelf, er zijn hier en daar enkele wegen om op te landen mocht je de aansluiting niet vinden.

Vanuit Sole Tree Ridge is bijna een kwestie van efficient glijden richting de kust via eerst een drie km glijden richting Twin Peaks. Twin Peaks (letterlijk twee toppen), zoals de Piramide, werkt niet altijd dus is het belangrijk niet al te lang te gaan zoeken naar een andere bel als je daar aankomt. Het is wel belangrijk via de Twin Peaks te vliegen omdat daar de laatste bergkam is die je naar de kust leidt. Vind je geen thermiek dan vlieg je gewoon door richting La Herradura. Ook hier zijn voldoende mogelijkheden om op een weg te landen.

11,5 km klinkt niet ver maar...

Landing op het strand Ik heb het strand gemarkeerd in mijn GPS en gebruik deze om mijn glijhoek beoordelen. Met voldoende hoogte boven de Twin Peaks

20

geeft het je een glijgetal van 6:1 tot aan het strand, dat klinkt vrij eenvoudig. Jammer genoeg is er soms wat tegenwind, dus zelfs de laatste glide kan interessant zijn. Het is de moeite waard om boven op de kam te richting strand te vliegen om zodoende van de kleine stukjes lift komende uit het dal te profiteren (vertragen in stijgen en versnellen in zinken). Er zijn tal van landingsmogelijkheden maar wie wil dat doen zo dicht bij het doel...? Landing op het strand is nogal bijzonder, zeker als je het doet met je vrienden.

Waar is het?

Vlieggebied: Andalusië, Spaanse zuidkust (tussen Malaga en Granada) Start: Otivar, hoogte 1140 m, GPS: N36°50’27” W3°42’15” Bijbehorende landing: Hoogte 543 m, GPS: N36°49’12” W3°41’43” O2H landing: La Herradura, hoogte 0 meter, GPS: N36°43’50” W3°44’16”.

Soaren: Bij La Herradura kun je ook soaren, start op dit plekje 90 meter boven het strand: GPS N36°43’51” W3°44’04” Vervoer en retrieve: zelf regelen.

Overnachting: ruime keus aan de hele zuidkust. Hotel California in Almuñecar heeft volledig verzorgde paraglidingreizen inclusief overnachting, autohuur en vervoer en retrieves.

Swing Mistral 7 krijgt lagere strekking Begin maart was ‘ie er eindelijk: de langverwachte nieuwe sportieve intermediate van Swing, de Mistral 7. Concurrent van onder andere de nieuwe Nova Mentor 3. Maat M heeft een EN-B certificering gekregen, certificering van de andere maten wordt binnenkort verwacht. Swing vindt dat de nieuwe Mistral een EN-C performance biedt voor EN-B veiligheid. De doelgroep is de ambitieuze XC-piloot en de getalenteerde vlieger met een low-end EN-B scherm. Opvallend is dat de strekking verlaagd is van 5.9 naar 5.5. Dat zou een plezierige handling geven, goede klimeigenschappen in de thermiek en een hoge mate van passieve veiligheid. Geheel volgens de trend is de Mistral 7 een drie-lijner met slechts twee lijnen per riser per kant. Dat levert een totale lijnlengte van 272 meter op. Het persbericht vermeldt expliciet dat de nieuwe Mistral goed te controleren is in de steilspiraal.

De vorige versie was berucht omdat een stevige spiraal een actieve uitleiding door de piloot vereiste. www.swing.de

Nieuwe winkel is geopend

Allee nb

Open op : Vrijdagavond en verder op afspraak Adres: Weesperstraaat 118 U 1112 AC Diemen - Amsterdam email: info@panchoamelia.nl

nkel de wi

€ 85

in ek zo

i gs j be Openin ing d ie b aan lm ir2 h,0e0 PlusA

www.panchoamelia.nl 21

En de winn

Zon, zee, strand en helmgras. Fotograaf: Bas van Duijn.

Zelfs in het off-season kregen we voldoende platen binnen om de fotowedstrijd te organiseren. Uiteraard veel winterse sneeuwrijke foto’s, maar de jury heeft voor de eerste plaats toch unaniem gekozen voor de zonnige inzending van Bas van Duijn! Bas krijgt de nieuwe paraglidingfilm Paradiso toegezonden.

22

De tweede prijs gaat naar Hans Stegers (rechtsboven) en de inzending van Fonsz Kriegsman (rechtsonder) is op de derde plaats terecht gekomen.

Namens de redactie onze felicitaties voor de winnaars, alle overige deelnemers worden bedankt voor hun inzendingen.

Saskia op haar Swing Mistral 4 op een kleine 500 meter boven de landing van Finkenberg (Oostenrijk) boven een niet al te dikke grondinversie.

Fotograaf: Hans Stegers.

naar is...

Verras ons met je foto’s!

Ook in de volgende editie van Riser willen we graag weer een fotowedstrijd organiseren. Verras ons met je fraaie foto’s en mail ze naar riser. schermvliegen@knvvl.nl.

In het kort nog even de belangrijkste voorwaarden: Maximaal twee foto’s per deelnemers, een originele resolutie van minimaal 2000x3000 pickels (6 MP), en een korte beschrijving in één of twee zinnen. Good luck, be creative and have fun!

Denise tijdens een avondvlucht bij Annenheim (bij Villach) bij de Ossiacher See. Een vlucht na een middag wachten op de berg vanwege de vele regen, die eindigde in een prachtige avond met een mooie vlucht. Fotograaf: Fonsz Kriegsman.

23

Interview

Tekst: Bastienne Wentzel Foto’s: Jocky Sanderson

Interview met Jocky Sanderson

‘‘De beste piloot is degene met

de meeste lol’’ Iedereen die wel eens over een SIV-cursus heeft nagedacht kent zijn naam: Jocky Sanderson. Hij is een van de bekendste SIV-instructeurs. Wil je een cursus bij hem volgen, dan moet je er vroeg bij zijn want ze zitten altijd vol. In 1988 kreeg Jocky voor zijn 21ste verjaardag een paraglider van zijn familie en sindsdien vliegt hij. Hij is wedstrijdpiloot geweest (hij was derde van de wereld in 1995 volgens zijn website) maar richt zich sinds begin

Waar woon je en waar vlieg je het liefst?

Ik ben geboren in Londen, maar ik verhuisde in mijn tienerjaren met mijn familie naar het Lake District, Cumbria in noordwest Engeland. Ik woon in Keswick, Cumbria met mijn vrouw en twee zoons die hier zijn geboren. Rondom Keswick zijn talloze vliegstekken zoals Cat Bells, Walla Grag, Jenkin Hill, Clough Head en Blease Fell. Dat zijn allemaal geweldige sites in verschillende windrichtingen. Ik ben erg verwend, we hebben echt een enorme keus hier. Het is moeilijk te zeggen waar in de wereld ik het liefst vlieg. Alle plekken waar ik heen ga zijn goed, maar om verschillende redenen. Als ik een land moet kiezen kies ik denk ik Frankrijk. Vooral om de diversiteit.

van het millennium vooral op instructie en veiligheidstrainingen. De enige Wat doe je in het dagelijks leven?

Afgezien van de bekende paragliding-gerelateerde activiteiten ben ik ook actief in de Keswick Mountain Rescue team en de First Responders, beide vrijwilligerswerk. We houden ook outdoor zomerkampen voor kinderen hier in Cumbria en eerste hulpcursussen in heel Groot-Brittannië. Ik prijs me erg gelukkig met deze enorme diversiteit in mijn werkende bestaan. Ik geniet van alles. Ik zou me een leven zonder paragliding niet kunnen voorstellen en ik ben trots dat ik een kleine rol kan spelen in het opleiden van mensen tot betere, veiligere piloten.

Het leven verandert altijd en ik denk dat je je moet aanpassen aan die veranderingen om succesvol te zijn of je te ontwikkelen. De overstap van wedstrijdvliegen naar lesgeven heeft mij een hoop geleerd. Een gezin stichten heeft mijn prioriteiten verlegd zoals bij de meesten gebeurt. Dat hoort bij het ouder worden. Als je niet wilt of kunt veranderen loop je vast.

manier om Jocky te pakken te krijgen lijkt digitaal. We ‘spraken’ hem dus per e-mail.

Mensen die nooit SIV-training hebben gevolgd denken dat ze de grens opzoeken zonder te weten waar die grens precies is.

Wat zul je volgend jaar doen? En over vijf jaar?

Na drie jaar van werken aan ‘Security in Flight 2’ zou ik volgend jaar graag wat meer tijd doorbrengen met familie en vrienden. Over vijf jaar ben ik vijftig! Ik hoop dat ik dan nog steeds dezelfde dingen doe en dat mensen me nog serieus nemen op die leeftijd. Ik heb diverse ideeën voor films die ik graag zou willen maken dus houd mijn site in de gaten!

Wanneer vind je dat een piloot in opleiding een SIV-training moet volgen?

Een richtlijn is minstens tien vlieguren na het afronden van de training van een vliegschool.

Maar SIV is niet voor iedereen, ik denk dat piloten die overland willen gaan vliegen zouden moeten weten hoe ze hun scherm in de meeste condities onder controle moeten houden. Wij zien dat hoe langer mensen vliegen zonder een SIV te volgen, hoe moeilijker ze het

24

vinden als ze toch besluiten het te doen. Hoe langer iemand vliegt zonder ooit een SIV te volgen, hoe groter de impact op hen is van het vliegen in situaties die ze niet onder controle hebben. Iedereen is nerveus voor een SIV-training, dat is normaal. Ik zou me zorgen maken als een piloot dat niet was.

Wat is het doel van jouw SIV-training?

Ons uiteindelijke doel moet natuurlijk zijn om piloten veiliger te laten vliegen. Mensen die niet eerder een SIV-training hebben gevolgd denken misschien dat ze de grens opzoeken, zonder te weten waar die grens precies is. Wij willen laten zien binnen welke grenzen je scherm veilig kan vliegen en laten je vervolgens een veilige stap terug doen. Onze cursisten hebben allemaal een verschillende achtergrond, ervaring, ambitie en vaardigheden. Dus iedereen gaat voor een andere resultaat. Wij proberen de individuele wensen en mogelijkheden te vervullen.

Je motto is: De beste piloot is degene die de meeste lol heeft.

Waarom is dat je motto?

We hebben allemaal verschillende redenen om te vliegen, en verschillende ambities en doelen. Vaak leggen we te veel druk op onszelf. De piloot met de meeste lol heeft zijn ambities waargemaakt.

Zo simpel is het.

Wat vind je van de piloot die geen veiligheidstraining wil volgen en geen steilspiraal wil vliegen omdat hij enkel in rustige condities vliegt?

Sommige mensen vinden het leuk om overland te vliegen in ruige thermische condities. Anderen vinden de sensatie en vaardigheid van acrovliegen leuk, weer anderen vliegen hun hele carrière nergens anders dan rustig soarend langs een richel. Als dat is wat je wil: geweldig! SIV is niet voor iedereen en ik denk dat het verkeerd is om mensen te dwingen een veiligheidstraining te volgen. We vliegen allemaal om verschillende redenen. Die verscheidenheid moet je koesteren en individuen helpen om hun dromen waar te maken. Wat die dromen ook zijn.

Is een veiligheidstraining of een vaardigheid in extreme manoeuvres een must om ‘de meeste lol’ te hebben’?

Nee, helemaal niet. Zoals gezegd, ik vind het raadzaam om een SIV te volgen wanneer je XC of acro wilt vliegen. Het hangt ervan af wat iemand wil bereiken.

Security in Flight II 2 DVD’s en een boek Taal: Engels Duur: 170minuten Prijs: £ 25/ € 35 Te koop via: http://www.jockysanderson.com/sif/ In Nederland bij onder andere Action Air Sports.

Eigenlijk had de remake van Jocky Sandersons succesvolle SIVinstructiefilm ‘Security in Flight’ al voor de Kerst van 2010 af moeten zijn.

Maar al doende realiseerde Jocky zich dat een remake niet voldoende was en breidde het project zich steeds verder uit. “De oorspronkelijke film was nodig toe aan een update vanwege de ontwikkelingen in ontwerp en herstelvermogen van moderne paragliders. Maar we moesten veel meer aspecten behandelen zoals certificering, steilspiralen die niet zelfstandig uitleiden en het werpen van je reserve,” verklaart Jocky. Het moet gezegd: je krijgt waar voor je geld. We krijgen een gelikt doosje in handen met twee dvd’s en een boek, de Safety Manual. Dat boek blijkt het letterlijke transcript van drie uur film op de dvd’s te bevatten. De eerste dvd behandelt de standaard SIV-manoeuvres, de tweede handelt over meer bijzondere aspecten zoals twists, gelockte spiralen en het trekken van je noodchute. Zeker het eerste deel zal de meeste Jocky Sanderson-kenners niet verrassen.

Jocky Sanderson is bijna doorlopend aan het woord en geeft naast de getoonde manoeuvres tussen neus en lippen veel handige tips voor het alledaagse vliegen. Zijn stijl is erg herkenbaar, wat niet wegneemt dat er veel te leren valt. Inhoudelijk het grootste verschil met de eerste uitgave is natuurlijk de moderne schermen die gebruikt worden, een Ozone Geo en een Mantra, en de daarmee gepaard gaande andere vliegtechnieken. De kwaliteit van het beeld is hoog. De manoeuvres zijn uit diverse standpunten gefilmd die soms naast elkaar worden vertoond. Dat voegt veel toe aan het begrip van de manoeuvres. Helaas lijkt het geluid een ondergeschoven kindje. Tip: speel het geluid niet af over je home cinema systeem maar gewoon met je tv of pc, dan heb je er geen last van.Enige nadeel is dat er eigenlijk niets misgaat. Je krijgt gauw het idee dat SIV-manoeuvres eigenlijk een eitje zijn, als je even vergeet dat Jocky ze uitvoert. Heel af en toe krijg je een glimp te zien van de echte wereld, wanneer enkele cursisten in beeld komen. Diverse cascades laten zien dat het niet allemaal zo simpel is. De oplossing: volg een cursus bij Jocky...

25

Techniek

De mini-vario is meer dan een kleine piepende kameraad voor hike&fly minimalisten. Gewichtsbesparing, gebruiksgemak, inzet bij tandemvluchten of als reservepieper, redenen genoeg om te kiezen uit het ruime aanbod van mini-vario’s. Riser zet de verschillende modellen voor je naast elkaar.

De primeur voor een vario in luciferdoosjesformaat is twintig jaar geleden ontwikkeld door Uwe Renschler die de Solario op de markt bracht. Deze vario werkt volledig op zonne-energie, voor die tijd een revolutionaire gadget. Lange tijd deelde de Solario samen met de IQ Sonic van Bräuniger de markt. Sinds enkele jaren kennen we ook de Ascent die als een horloge gedragen kan worden en zelfs de hoogte en aangeeft. In het afgelopen jaar zijn - mede dankzij de hike&fly opleving - meerdere interessante mini-vario’s ontwikkeld, steeds kleiner en lichter.

Ten opzichte van een traditionele vario heeft een mini-vario minder functies en doen ze niets meer dan piepen wanneer het omhoog gaat, wat overigens voor tachtig procent van de piloten de enige nuttige functie van een vario is.

Renschler Solario 53x37x19 mm, 35 g, zonnecel, € 133,-, www.renschler.de Het pioniersexemplaar, al twintig jaar op de markt en volledig autonoom op zonne-energie werkend. Inmiddels zijn er ook modellen met GPS logboek aanwezig maar de look is nooit veranderd. De zonnecel levert veertig keer meer energie dan noodzakelijk voor het piepen.

Mini-vario’s

Vario-variatie onder Het energieoverschot wordt op een goudcondensator opgeslagen. Na één minuut in de zon is het apparaat bedrijfsgereed, en blijft dit volhouden tot drie kwartier nadat de zon bij het avondsoaren achter de heuvels verdwenen is. De achterkant van het toestel is met klittenband uitgerust. Een klein minpuntje is het aan/uit knopje dat niet beschermd is tegen ongewenst inschakelen, hoewel er geen batterij kan leeglopen zal een piepende pakzak bij het bergop lopen eerder irriteren dan motiveren. De reactiesnelheid op

26

stijgende lucht is zeer direct.

Een aardige anekdote: Bruce Goldsmith heeft een worldcupwedstrijd gewonnen met deze ‘reservevario’ nadat zijn hoofdinstrument defect raakte.

Bräuniger Sonic 86x34x28 mm, 44 g, lithiumcel, €134,-, www.brauniger.com De Sonic legt net wat meer gewicht in de schaal dan de andere mini’s maar in de praktijk is dit nauwelijks merkbaar. Opvallender is de gekromde vorm van de vario, waardoor deze als enige perfect aansluit op een helm.

Praktisch, maar niet ideaal voor piloten die ernaar neigen het hoofd te draaien bij het cirkelen in thermiek. Door de bevestiging aan de zijkant van de helm vindt dan een verandering plaats in de relatieve wind en wordt de nauwkeurigheid tijdelijk minder. Geen nood: Met de klittenbandbevestiging laat de vario zich ook op een cockpit monteren en is dan nog goed hoorbaar. De batterij levert voor tweehonderd uur energie, kost slechts een paar euro en kan eenvoudig verwisseld worden.

De aan/uit schakelaar biedt de keuze voor inschakelen met of

rio erg geliefd bij wedstrijdpiloten als reservetoestel, maar ook bij tandempiloten en minimalisten die de voorkeur geven aan een licht maar toch professioneel apparaat. De behuizing, die in de kleuren zwart, wit of oranje beschikbaar is, beschikt over een geïntegreerd bevestigingstouwtje. Wie klittenband prefereert zal dit zelf op de onderzijde moeten aanbrengen maar daarvoor is de afgeronde vorm van de onderzijde niet ideaal.

Renschler Solario

Bräuniger Sonic

Ascent

Tekst: Peter Blokker (vrij vertaald en uitgebreid uit Parapente+) Originele tekst en foto’s: Roland Wacogne

de loep zonder zinkalarm. De ingebouwde ASI (Acoustic Scale Indication) zorgt ervoor dat bij elke ca. 1,3 m/s de klank van het akoestische signaal verandert. Deze instelling is niet aan te passen, voor de zinkwaarde wel maar daarvoor moet de behuizing open geschroefd worden.

Compass Beeper 67x42x19 mm, 42 g, zonnecel, € 160,-, www.sky-dreams.com Van dezelfde Italiaanse firma als de hightechvario C-Pilot Pro is sinds twee jaar een babyuitvoering op de markt die technisch

niet onder doet voor zijn grotere broer. Ook bij deze kleine versie kan namelijk het akoestische profiel helemaal naar eigen voorkeur ingesteld worden. Een computerprogramma - dat helaas alleen op een Windows PC werkt - en een USB aansluiting maken dit mogelijk. De USB aansluiting is niet bruikbaar voor het opladen van het toestel. In stroomvoorziening wordt voorzien door de zonnecel. Het volume is in de lucht instelbaar middels een klein knopje. Dankzij de grote nauwkeurigheid en extreem snelle reactietijd is deze mini-va-

44x60x16 mm, 40 g, lithiumpolymeercel, € 240,-, www.ascentvario.com De Californische fabrikant Ascent maakt sinds 2008 vario’s die de uitstraling hebben van een sporthorloge uit de jaren tachtig.

Naast het feit dat hij licht en compact is, beschikt deze mini ook over een display die de tijd, actuele hoogte, vluchtduur, temperatuur en maximale stijgwaarde weergeeft. Dit veelzijdige instrument wordt met een klittenbandsluiting om de pols gedragen als een horloge. De batterij wordt met een USB kabel in twee uur opgeladen en levert volgens de fabrikant zes tot tien uur energie. Het geproduceerde geluid is wat onwennig met een korte (energiebesparende) toon.

Omschakelen naar een langere klassieke variotoon is mogelijk maar dan belooft de fabrikant hooguit zes uur accuduur. In vergelijking met grote vario’s is de reactietijd van deze mini met één seconde aan de trage kant maar nog altijd voldoende voor het praktische gebruik. Het apparaat logt zelfs een barogram, uiteraard zonder GPS tracklog.

Het display van de eerste generatie Ascent vario’s was behoorlijk krasgevoelig maar hierin zijn inmiddels verbeteringen aangebracht.

Compass Beeper

Ascent

Bip-Bip

Syride Sys’one

Bip-Bip 55x35x15 mm, 25 g, zonnecel, € 84,95, www.lebipbip.com De jongste op de markt, de BipBip. Of meer correct: Le Bip-Bip, want dit vernuftige kleine doosje komt uit de Franse Alpen. De ontwikkelaar Timothée Manaud uit Grenoble is tevens de enige

27

ASI Flynet 2

paraglidingsafari’s paraglidingsafari’s

2013 2013

1) 1) Weekprijs v.a.

Weekprijs v.a.

30-03 / 06-04 (Paasweek) € 410 Karinthië 30-03 / 06-04 (Paasweek) € 410 27-04 / 04-05 (Meivakantie) € 410 27-04 / 04-05 (Meivakantie) € 410 Slovenië 04-05 / 11-05 (Hemelvaart) € 460 Slovenië 04-05 / 11-05 (Hemelvaart) € 460 11-05 / 18-05 € 460 11-05 / 18-05 € 460 Istrië 18-05 / 25-05 (Pinksteren) € 460 Istrië 18-05 / 25-05 (Pinksteren) € 460 3) 3) Sicilië 08-06 / 16-06 (9-daags) aanvraag Sicilië 08-06 / 16-06 (9-daags) opop aanvraag 2) 2) Karinthië 20-07 / 27-07 (Zomervakantieweek) € 410 Karinthië 20-07 / 27-07 (Zomervakantieweek) € 410 27-07 / 03-08 (Zomervakantieweek) € 410 27-07 / 03-08 (Zomervakantieweek) € 410 2) 2) Karinthië 03-08 / 10-08 (i.s.m.

Maurik Paragliding) opop aanvraag Karinthië 03-08 / 10-08 (i.s.m.

Maurik Paragliding) aanvraag (bergbrevet cursus) 10-08 10-08 / 17-08 (i.s.m.

Maurik Paragliding) opop aanvraag (bergbrevet cursus) / 17-08 (i.s.m.

Maurik Paragliding) aanvraag Dolomieten 07-09 07-09 / 14-09 € 460 Dolomieten / 14-09 € 460 14-09 / 21-09 € 460 14-09 / 21-09 € 460 21-08 / 28-09 € 460 21-08 / 28-09 € 460 3) 3) 13-10 Griekenland 13-10 / 20-10 (Herfstvakantieweek) aanvraag Griekenland / 20-10 (Herfstvakantieweek) opop aanvraag (strand & vlieg) 20-10 / 27-10 (Herfstvakantieweek) aanvraag (strand & vlieg) 20-10 / 27-10 (Herfstvakantieweek) opop aanvraag 2) 2) Karinthië

Ervarengids/ gids/ Ervaren vliegleraar vliegleraar Eénstandplaats, standplaats, Eén meerderevlieggebieden vlieggebieden meerdere Vliegeninineen eengroep groep Vliegen leuker isisleuker

Maximaal10 10piloten, piloten, Maximaal vannet netgebrevetteerden gebrevetteerdentot totcracks cracks van

1) 1) Prijs is afhankelijk van aantal deelnemers.

Prijzen logies & ontbijt, transport Prijs is afhankelijk van hethet aantal deelnemers.

Prijzen zijnzijn incl.incl. logies & ontbijt, transport

plaatse diensten van een ervaren lokaal goed bekende gids/vliegleraar terter plaatse enen dede diensten van een ervaren enen lokaal goed bekende gids/vliegleraar

2) 2) Karinthië-safari is exclusief ontbijt vanwege verblijf appartementen DeDe Karinthië-safari is exclusief ontbijt vanwege verblijf in in appartementen 3) 3) Sicilië-safari aanmelden voor januari Griekenland-safari aanmelden voor 1 juni Sicilië-safari aanmelden voor 3131 januari enen Griekenland-safari aanmelden voor 1 juni

Voor meer informatie:fly@touch-the-sky.at fly@touch-the-sky.at Voor meer informatie: www.touch-the-sky.at • tel: 00436644 6644 0095 (Oostenrijk) www.touch-the-sky.at • tel: 0043 0095 8686 (Oostenrijk)

handelaar en aankopen kan alleen via zijn website. Voor € 85,- helpt deze gevoelige vario je de thermiek in en zelfs wanneer je op een “nulletje” zit wordt dat even hoorbaar gemaakt. In tegenstelling tot de andere zonnecelvario’s wordt hier het overschot aan energie op een accu opgeslagen die tot wel honderd uur autonomie in het donker garandeert, ruim voldoende om door te vliegen tot het laatste beetje restitutiethermiek uit de lucht is. De bediening van het volume en het inschakelen bevinden zich onder dezelfde knop die ook nog eens goed beschermd is tegen ongewenst inschakelen. De achterzijde van het doosje, die zowel in zwart als groen verkrijgbaar is, is uitgerust met een stukje klittenband.

Daarnaast is een zekeringskoordje geïntegreerd, want hoe houd je anders 25 gram op z’n plek…

Syride Sys’one 53x43x13 mm, 18 g, 3v batterij, € 69.90, www.syride.com Bijna de kleinste maar zeker de lichtste is deze mini-vario van Syride. De Sys’one is net als de Ascent als een horloge te dragen, of met het meegeleverde klittenband op een frontcontainer te bevestigen. Voor de bediening moeten de toetsen bediend worden die schuil gaan onder het plastic frontje. Onder andere de geluidssterkte kan hiermee worden ingesteld op drie niveaus. De stijg- en zinkindicatie kan op zes verschillende stappen worden ingesteld. Het akoestisch signaal wordt ondersteund met een oplichtend ledlampje. Vooral voor gemotoriseerde vliegers kan dit behulpzaam zijn. De sensibiliteit van de vario is iets minder dan bij de andere mini’s, misschien wordt dit door de geïntegreerde filter veroorzaakt.

De voordelige en goed verkrijgbare CR2032 batterij levert voor 290 uur energie en daarmee is je logboek eerder vol dan de batterij leeg.

ASI Flynet 2 68x42x18 mm, 37 g, USB accu, € 206,-, www.asinstrument.ch Fanatieke smartphonegebruikers die hun Android of Iphone (of

28 28

Ze doen niets meer dan piepen wanneer het omhoog gaat, wat overigens voor tachtig procent van de piloten de enige nuttige functie van een vario is zelfs Ipad) graag meenemen tijdens de vlucht om bijvoorbeeld de tracklog op te slaan kunnen met deze mini-vario zeer nauwkeurige vario-informatie op hun smartphone krijgen. Tot voor kort konden hierop enkel satellietgestuurde stijgwaardes weergegeven worden, vertraagd en onvoldoende nauwkeurig voor het thermiekvliegen. De ASI Flynet mini’s geven via Bluetooth informatie aan programma’s als Skylogger (alleen Android) en de Flynet app. In tegenstelling tot de Flynet 1 is de Flynet 2 ook ‘standalone’ bruikbaar omdat het apparaatje zelf een variotoon produceert. Deze toon is niet instelbaar maar het volume is luid genoeg en de toon vertrouwd.

Na zes uur laadtijd levert de accu dertig uur energie. Voor ruim tweehonderd Euro is dit, mede gezien de beperkte instelmogelijkheden, geen voordelige mini in vergelijking tot de andere modellen. Voor smartphone gebruikers is dit echter een geniale gadget. De brede sleuf in de behuizing staat verschillende bevestigingen toe, van koordje tot klittenbandstrip. Het bevestigen van zelfklevend klittenband op de achterkant van de behuizing is ook mogelijk maar daarmee wordt wel het luidsprekerdeel min of meer afgedekt.

Tekst: Peter Blokker en Erwin Voogt

Recensies

Verslag van Geen evolutie Zoektocht naar het een X-Alps maar vliegparadijs deelnemer revolutie Film: Paradiso

Boek: Hanging in There

Taal: Duits, met Engelse ondertiteling Duur: 72 minuten Bestellen: info@PedroVerticalo.nl Prijs: € 14,90 excl. verzendkosten

E-Boek: Hanging in There Auteur: Jon R. Chambers Bestellen: www.amazon.de Kindle: Kindle-app voor Apple of Android Prijs: € 6,96

Gadget: GoPro 3 Black Edition De jaartelling begint bij 2010.

Op 25 januari 2010 werd de GoPro HD Hero geïntroduceerd en sindsdien is onze wereld niet meer hetzelfde. Daarvoor waren er al diverse actiecamera’s, onder andere van het in 2002 opgerichte merk GoPro. De kwaliteit was echter matig: leuk voor de filmer, maar familie en vrienden deed je geen plezier met de onscherpe beelden.

GoPro zorgde voor een revolutie door de Hero van een HD beeldchip te voorzien, maar bovenal van een goede lens. Bovendien blijkt de weinig esthetische behuizing van de GoPro in de praktijk reuze handig: het doosje laat zich eenvoudig overal monteren. Sinds 2010 geen sportprogramma op televisie zonder GoPro. In 2011 introduceerde GoPro een iets verbeterde versie, de HD Hero 2, en een Wifi afstandsbediening. Evolutie en geen revolutie.

Inmiddels is GoPro oprichter Nick Woodman miljardair en is er flink wat concurrentie gekomen. GoPro heeft recent de Hero 3 in drie varianten geïntroduceerd. De White en Siver Editions zijn verbeterde versies van de HD Hero en Hero 2. Ze hebben een slimmere bediening, kleinere behuizing, beter geluid en een wat betere lens gekregen.De Black Edition is helemaal nieuw en hoe! Op internet kun je er genoeg over vinden: de beeldkwaliteit van de BE is fantastisch en geen enkele concurrent kan daar aan tippen. Een revolutie.

Moet nu iedereen gewoon de Black Edition kopen? Nee. De BE kost een stevige 450 euro en de grote bestanden vereisen een dikke computer en topklasse beeldscherm. Groot voordeel van de BE is dat de afstandsbediening er standaard bij zit. Voor paragliden is die een uitkomst. Ook kun je met de afstandsbediening de camera geheel aan- en uitzetten, waardoor de batterij langer meegaat.

Kortom: heb je geld over, twijfel niet en koop de GoPro 3 Black Edition. Maar met de helft van het geld is volop keus. Vraag je daarbij af welke vorm je handig lijkt: ‘doos’ of ‘staaf’.

Al die camera’s leveren beelden die voor het begin van de jaartelling ondenkbaar waren.

HD Action cam: GoPro 3 Black Edition Info: www.gopro. com/HERO3 Prijs: €449

Als een ware avonturier de wereld rondreizen met een scherm is niet voor iedereen weggelegd. Dankzij piloten als Felix Wölk, die de gave heeft om zijn avonturen met foto- en filmcamera vast te leggen, kan toch iedereen van zijn reizen meegenieten. Zijn artikels over het stuwdamspringen met een Deltavleugel en bivaktochten zijn - voorzien van uitzonderlijk mooie foto’s – verschenen in Cross Country Magazine. Met het recent verschenen prentenboek AirTime laat Felix de lezer (of plaatjeskijker) de wereld zien vanuit pilotenperspectief.

Inmiddels heeft Felix ook laten zien dat hij bewegend beeld succesvol kan vastleggen en monteren. De DVD werd mij gepresenteerd als een komische paraglidingfilm, een uniek subgenre in de extreemsportfilms waar het meestal draait om instructiefilms of de adrenaline van je flatscreen spat. Felix Wölk en Michael Gebert vertolken de rol van uitgebluste vlieginstructeurs die met weinig passie hun werk doen. De piloten in opleiding krijgen per ongeluk een heet prototype acroscherm mee en de “Vollidioten” hangen zichzelf in de boomtoppen rondom het landingsveld.

Voor de kijker uitermate vermakelijk om de figuranten in bomen en lantaarnpalen te zien landen. Alsof komisch niet genoeg is wordt het verhaal ook nog bovennatuurlijk als een fee ten tonele verschijnt. Haar poging om de ingekakte instructeurs weer op het spoor te zetten brengt ze op avontuur in meerdere continenten. Bepakt met hun vlieguitrusting trotseren ze vele hindernissen op hun queeste naar het vliegwalhalla. Maar zoals zo vaak ligt het geluk dichter bij huis dan waar het gezocht wordt…

29

Red Bull X-Alps atleet Jon Chambers heeft een opmerkelijk verslag geschreven over zijn deelname aan ’s werelds zwaarste race.

Volgens Jon was het schrijven van dit boek de enige manier om aan de wereld over te brengen hoe het is om aan deze race deel te nemen. Het ene moment geniet je mee van de grandioze omgeving en even later lees je met ingehouden adem hoe op dag vijf een bloedstollende klifstart bijna fataal wordt.

Wie denkt dat de dagindeling bij de X-Alps bestaat uit het ’s morgens bergop wandelen, gevolgd door een overlandvlucht en na de landing nog een stukje doorwandelen kan er niet verder naast zitten. Natuurlijk is het mogelijk dat zo’n dag zich voordoet, maar uit Jon’s epos wordt niets beter duidelijk dan de noodzaak van focus en flexibiliteit, het benutten van elke mogelijkheid en dus om half zeven ’s morgens langs noordoost hellingen te thermieken, door de regen te vliegen of te starten op eigenlijk onmogelijke startplaatsen. Eerlijk en volledig schrijft Jon ook over voorbereidingen en strategie, waarbij niet alleen de leunstoelavonturiers maar ook de concurrentie een kijkje in de keuken krijgen.

Op de vraag waarom we de moeite zouden doen om Hanging in There naar onze smartphone te downloaden en onderweg naar het werk te lezen antwoordt Jon: “Omdat het eerlijk is. Omdat het je vertelt hoe de race echt is, van binnenuit. Hoe het ruikt. Hoe het voelt. Ik neem je mee op het veertiendaagse avontuur met alle emotionele bergen en dalen die erbij horen. Je zult met me mee soaren op 3.300 m over Zwitserland en meevechten om de vleugel in bedwang te houden in huilende valleiwinden in de Maurienne vallei.”

Voor mij is het duidelijk: dit boek brengt je zo dicht bij het beleven van de X-Alps als mogelijk, zonder daadwerkelijk mee te doen!

Delta- en Paraglidingbeurs 2013

KNVvL

Geen concurrentie maar

Algemene ledenvergadering De Algemene Ledenvergadering van de Afdeling Schermvliegen van de KNVvL wordt gehouden op vrijdag 19 april vanaf 19.30 uur in het Amrâth Hotel in Maarsbergen.

Met deze vergadering gaat een nieuwe periode in voor afgevaardigden. De termijn van de afgevaardigden is namelijk afgelopen.

In de vergadering worden leden vertegenwoordigd door twee categorieën afgevaardigden: de leden die worden vertegenwoordigd via de zogenoemde ledenverenigingen en de individuele leden die worden vertegenwoordigd door afgevaardigden die daarvoor zijn gekozen. Voor de laatstgenoemde groep worden verkiezingen gehouden.

Tijdens de vergadering komen diverse agendapunten aan bod, zoals het vaststellen van de agenda van de najaarsvergadering 2012, verslag van het bestuur en de commissies over 2012, plannen van het bestuur voor 2013, wijziging van het Reglement Schermvliegen 2012 en andere zaken die door de afgevaardigden worden aangekaart.

Eind januari is de weer de immer populaire en gezellige Delta- en Paraglidingbeurs gehouden in de Wageningse Olympia Sporthal.

Ruim zeshonderd vliegliefhebbers kwamen op zondag 27 januari een kijkje nemen op de jaarlijkse beurs. Voor het overgrote deel piloten, die volgens organisator Ton Draaijer allemaal een leuke dag hebben gehad.

“Hoewel we vanwege de weerswaarschuwingen iets minder bezoekers hadden dan vorig jaar waren de reacties alleen maar positief. Bovendien hadden we maar liefst dertig standhouders, drie meer dan vorig jaar. De beurs blijft maar groeien,” vertelt Ton. De goede sfeer is natuurlijk gebleven ten opzichte van eerdere jaren, maar er waren zelfs nog verbeteringen. Zo was de hal dit jaar beter verwarmd zodat deelnemers tenminste in clubshirts konden rondlopen in plaats van dikke winterjassen. Ook waren er apart soep en broodjes verkrijgbaar wat de wachttijd voor bier aan de bar aanzienlijk verkortte.

Op de beursvloer waren veel extra’s zoals de bekende kin-

derhoek, de accordeonist en de prijsuitreikingen. Bezoekers en participanten komen steeds meer voor het netwerken en minder voor de verkoop, vertelt Ton. En elk jaar probeert de organisatie een nieuw concept toe te voegen.

“Voorgaande jaren was dat onder ander een vliegerleverancier en een kitesurf-leverancier. Dit jaar was dat ultralightvliegen.”

De deelnemers van vliegveld Lelystad en Vliegveld Kempen in Budel stonden samen op een stand met twee trikes. Ook zij waren enthousiast, zegt Ton: “Ze hebben veel vluchten en lessen geboekt begreep ik.”

De dag verliep zonder incidenten omdat iedereen zich aan de regels hield, onder andere wat betreft volume van de presentaties.

HARNASSHOP P NL PARAGLIDING EQUIPMENT

30

yes.

samenwerking

It’s thIs

menwerkingsverbanden ontstaan tussen diverse vliegscholen. Ook de KNVvL is met beide afdelingen gezamenlijk aanwezig bij de ingang van de hal om de piloten symbolisch te verwelkomen.

Deze tendens is ook het publiek niet ontgaan waardoor het vertrouwen in de kwaliteit van de Nederlandse delta- en parapente sector verder gegroeid is.�

and yes. It does thIs much: Ĺ&#x2DC; *36 9$5,2 +2856 0(025< Ĺ&#x2DC; '2:1/2$'$%/( 75$&. /2*6 Ĺ&#x2DC; *5281' 63((' Ĺ&#x2DC; */,'( 5$7,2 Ĺ&#x2DC; +($',1*

Veiligheidscommissie zoekt nieuw lid De Veiligheidscommissie is op zoek naar een nieuw lid voor de commissie. Kandidaten kunnen zich melden bij voorzitter Henry Lemmen. Hij geeft ook informatie als iemand vragen heeft over wat het betekent om commissielid te zijn.

Er is een vacature ontstaan door het vertrek van Imro van Balen, die jarenlang deelnam aan de Veiligheidscommissie. â&#x20AC;&#x153;Imro heeft diverse jaren meegewerkt in de Veiligheidscommissie. Hij heeft een belangrijke bijdrage geleverd zodat de commissie steeds beter is gaan functioneren. Het is jammer dat hij afscheid heeft geno-

83.4mm x 54mm x 14.9mm - 93 grams

De sporthal is voor 2014 alweer geboekt op de laatste zondag van januari. â&#x20AC;&#x153;Het zal moeilijker worden om te blijven groeien,â&#x20AC;? denkt Ton. Maar een heel belangrijk doel van de beurs wordt gehaald, zegt hij: â&#x20AC;&#x153;De deelnemers zien elkaar duidelijk minder als concurrent en meer als collega waardoor de hal sinds een paar jaar weer helemaal vol staat. Er zijn weer nieuwe sa-

shown ACTUAL sIZE

small

men. Wij bedanken hem hartelijk voor zijn grote betrokkenheid en inzet,â&#x20AC;? zegt Henry die onlangs aantrad als voorzitter.

De Veiligheidscommissie analyseert voorvalmeldingen die worden gedaan door instructeurs en piloten. Op basis van de analyses wordt gekeken of er lessen uit het voorval zijn te trekken en/ of er adviezen zijn te geven aan piloten. Daarmee levert de Veiligheidscommissie een belangrijke bijdrage aan het veiliger maken van onze sport.

Henry Lemmen is te bereiken via het mailadres veiligheid.schermvliegen@knvvl.nl.

8,7 92255$$' /(9(5%$$5 = , ( 2 1 = ( ' ( $ / ( 5 / , - 6 7 2 3 31

w:: $6&(179$5,2 &20

20 jaar Air Time Dit jaar bestaat paraglidingschool Air Time twintig jaar. De huidige eigenaren, Ayke Jager en Barry Zeldenrust, vroegen oprichter Joop Bernard om nog eens in zijn geheugen te graven en te vertellen hoe het allemaal begon, ooit in de prehistorie van het

Van wildgroei tot be Nederlandse paragl

paragliden, in de tijd dat mannen nog bikkels waren en geen laffe teckels.

“Ja, daar zit ik dan in de regen, in een schitterend merengebied aan de voet van een (gelukkig slapende) vulkaan van 3776 meter. Een mooie dag om oude herinneringen op te halen. Het begon allemaal in 1989 toen ik mijn eerste stappen in de paragliding sport zette en zoals met veel sporten ging ook dit me makkelijk af. In 1990 verkocht ik mijn bedrijf dat was gespecialiseerd in het inbouwen van autogassystemen. Ik had net mijn brevet 2 op zak, die kreeg je toen ter tijd nog als je aardig werd gevonden door mijn ‘vriend!’ Andre Wieringa.

Gepakt en gezakt vertrokken mijn vrouw Adrie, ik en onze hond Max in 1990 naar Noord Amerika, waar ik als een rookie van de ene vliegberg en wedstrijd naar de andere trok. Hier deed ik veel ervaring op.

Helaas, na een jaar moest Adrie weer aan het werk en ik op zoek naar een nieuwe bezigheid.

De geboorte van Air Time Van het een komt het ander en ik maakte ook in Nederland vele vliegcontacten zoals met Evert Wessels, de bouwer van lieren en de man die Bruinehaar op de kaart zette, samen met Dave Kinlan. Ook met Steven Mader, een vliegschoolhouder uit Amsterdam die de vliegschool heeft verplaatst naar Swiep. Helaas heeft Steven ons op een veel te vroege leeftijd verlaten na een fataal ongeval. Via Evert kwam ik in contact met een Duitse school onder leiding van Onkel Günther (Wörlein) en we begonnen in 1992 te vliegen in Andelsbuch.

In 1993 besloten we om samen te gaan werken en werd Air Time geboren. Voor het vliegen in Nederland hadden we via Evert een lier aangeschaft en een ervaren instructeur, Peter Munniksma heeft ons geholpen om het lieren in Nederland op te zetten. We vlogen het eerste jaar in Almere, Bruinehaar en Nieuwvliet en vanaf 1994 op onze vaste stek, het Eiland van Maurik. Dat was het begin van een mooie

32

“Dat was het begin van een mooie tijd, precies wat ik wilde: sport en reizen.” tijd, precies wat ik wilde: sport en reizen.

De cursisten van de eerste opleidingen werden al snel hulpen en instructeurs. Het was een grote vriendenclub. De vliegschool opbouwen koste nog best veel geld. Mijn accountant zei altijd: “Joop, ga alsjeblieft ergens onder een boom liggen, dan verdien je echt meer. Bij de ‘bergmaffia’ in Andelsbuch waren we welkom als we maar betaalden.

Het was een mooi gebied, niet te ver en makkelijk. Met liften aan twee zijden van de vliegberg. Helaas viel het weer nogal eens tegen daar aan de noordzijde van de Alpen. In winter trok ik met Adrie en Max naar Spanje om zelf ook te kunnen vliegen en daar kwam een aantal gevorderde vliegers regelmatig een weekje vliegen.

We groeiden gestaag en in 1998 kwam Ronald van Veen als partner in Air Time. Met zijn kennis van computers en internet maakte Air Time een grote sprong vooruit, zeker toen we in Greifenburg belandden. Dit gebied had veel meer te bieden, met name een supergoede infrastructuur. Ik kon daar, in 2003, als eerste Nederlander de 100 kilo-

Ayke Jager Ik, Ayke Jager, kwam Joop tegen toen ik op zoek was naar een GPS omdat ik mee wilde doen aan de Nederlands Kampioenschappen die dat jaar in Slovenië gehouden zouden worden. We praatten wat over lesgeven, ik had natuurlijk mijn instructeurpapieren en wilde daar nog wel wat mee doen. Joop vroeg me om op locatie langs te komen. Tijdens mijn bezoekjes aan Greifenburg en Andelsbuch kregen we het over de vliegschool en werd me gevraagd in Air Time te stappen. En daar heb ik toen ja op gezegd. Ik had als instructeur al zes jaar lang een goede naam in de paraglidingwereld opgebouwd en met mijn komst bij Air Time groeide ook het aantal deelnemers per jaar. Naast de bekende beginners- en gevorderdenopleidingen gingen we als eerste vliegschool in Nederland aparte thermiek- en overlandtrainingen aanbieden. Na bijna vijftien jaar Air Time keek Joop ook wel uit naar een leven zonder vliegschool en besloten hij en Adrie de school te verlaten. Samen met Joop heb ik gezocht naar een goede nieuwe compagnon en dat werd Barry Zeldenrust. Barry had net de Academie voor Lichamelijke Opvoeding afgerond en was al helemaal gek van vliegen. Hij had zijn stage voor de ALO bij een vliegschool gelopen en zijn afstudeerscriptie ging over didactisch en methodisch verantwoord veilig leren vliegen.

egrip in lidingwereld

Barry Zeldenrust Ik, Barry Zeldenrust, ben zeer gedegen door Ayke en Joop ingewerkt en toen Air Time 15 jaar bestond, zijn Joop en Adrie definitief gestopt. Air Time is onder leiding van Ayke en mij verder gegaan. Door ons, twee jonge eigenaren, werd de uitstraling van Air Time ook wat dynamischer. Hoewel de bestaande opleidingen nog professioneler werden, bleef het oog voor de gezelligheid.

Daarnaast verschenen specials als de Dolomieten, Seven Summits, de twee landentrip en de Air Time Funweek op het programma.

Dit jaar is Norma hieraan toegevoegd. Heel bewust hebben wij de afgelopen jaren gekozen voor investering in kwaliteit. En dat begint bij het instructieteam. Naast een behoorlijke vliegervaring, hebben we gericht gezocht naar mensen die ook lesgeefervaring en kennis van omgang met groepen hebben. Daardoor is ons instructieteam de afgelopen jaren flink uitgebreid met buitensporters, leraren, kliminstructeurs en ALO-ers. En dat merken we aan de kwaliteit van ons instructieteam. Onze vliegschool staat dan ook niet alleen in Nederland goed aangeschreven, ook in het buitenland wordt zeer positief over ons gesproken! Het instructieteam van Air Time bestaat inmiddels uit circa 25 ervaren piloten die stuk voor stuk graag andere mensen op een veilige manier het vliegen willen bijbrengen. Daarnaast heeft het team gezelligheid ook hoog in het vaandel. Alleen in een ontspannen en vertrouwde omgeving kun je pas echt veilig leren vliegen! Inmiddels gaan zo’n ruim driehonderd mensen per jaar met ons mee naar de bergen. Met meer dan veertig verschillende vliegweken per jaar is er ook heel wat keuze! Wij zijn er trots op dat we Air Time zo mogen en kunnen leiden en we hopen dit nog vele jaren te kunnen blijven doen!

metergrens doorbreken. Elk jaar deden er meer deelnemers aan onze cursussen. Ronald is in oktober 2004 opgevolgd door Ayke Jager.

Droom Ik had nog een andere droom en dat was door de wereld reizen voordat ik echt oud en versleten zou zijn. Natuurlijk viel het niet mee om een vervanger te vinden, maar gelukkig vonden we in 2008 een puppy met de naam Barry Zeldenrust. Heel toepasselijk voor een zo drukke school. Geheel zonder vrees dook hij er samen met Ayke in om Air Time, nu al weer voor het twintigste jaar, in de boeken te zetten.

Ik wil dit jaar opdragen aan alle mensen die deel hebben uitgemaakt van het instructieteam en die samen met alle cursisten Air Time hebben gemaakt tot, wat het nu nog steeds is, een begrip in de paragliding wereld. En onder leiding van Ayke en Barry kunnen hopelijk ook de 25 jaar vol gemaakt worden. Bij dat feest hopen wel in de buurt te zijn.”

33

Wings of Kilimanjaro was een kans die ik moest pakken

Interview

Interview met Maarten Vogelaar

Op 29 januari 2013 verzamelen ongeveer 100 piloten van over de hele wereld zich aan de voet van de Kilimanjaro in Tanzania. De piloten hebben een fiks bedrag opgehaald om te doneren aan drie goede doelen: One Foundation, Plant with Purpose en WorldServe International. Maarten Vogelaar was een van de deelnemers en vertelt over zijn ervaringen tijdens de voorbereiding en de reis.

34

Waarom heb je besloten om mee te doen aan Wings of Kilimanjaro?

Dat is heel simpel: ik zag dit project voorbij komen en het leek me ontzettend gaaf. Een kans om van de Kilimanjaro te vliegen met je paraglider krijg je niet zomaar. Toen heb ik onderzocht wat die goede doelen precies doen. Daar sta ik achter. Ik heb mij nog nooit eerder actief ingezet voor een goed doel, dus ik vond het interessant om dat mee te maken. De organisatie van Wings of Kilimanjaro (WOK) is Australisch, daardoor was het inschrijven nog niet zo gemakkelijk. Ik ben de hele nacht wakker gebleven om me te verzekeren van een plekje op de deelnemerslijst!

Om deel te mogen nemen aan dit evenement moest je minimaal 5000 dollar doneren aan het goede doel. Hoe heb je die fondsenwerving op gang gebracht?

Mijn collega’s doen elk jaar aan de Alpe d’Huez mee. Zij verzamelen al jaren met veel succes een groot bedrag aan donaties – tot wel 30.000 euro! Ik ben bij hen gaan vragen hoe ze dat aanpakken. Eind

Tekst: Karlien Engelen Beeld: Maarten Vogelaar

ik sinds de zomer getraind om af te vallen en sterker te worden.

Duane Welsh van DWPT heeft in diensten gedoneerd door me hierin als personal trainer te begeleiden. Doordat de berg technisch niet zo moeilijk is, wordt het snel onderschat. Je ziet toeristen die eigenlijk niet geschikt zijn voor zo’n klim. Zijn houden geen rekening met de invloed die de hoogteverschillen hebben op je gesteldheid.

Voor de hoogteverschillen kun je je niet voorbereiden door te trainen anders dan een goede basisconditie op te bouwen.

Gelukkig heb ik op de berg geen last gehad van hoogteziekte.

Waar gingen de gesprekken over tijdens de zeven dagen durende klim?

Tijdens de klim gingen de gesprekken over vanalles. Er was veel ‘normale’ paraglidingpraat over ieders vliegplannen en vliegervaringen. Ook werd er veel gepraat over hoe iedereen het donatiebedrag bij elkaar had verzameld. Ik heb geen echte diepgaande gesprekken gevoerd. Wel waren de andere Nederlandstalige deelnemers Boudewijn Talpe en Gise Wit fijn gezelschap. Vooral op hogere hoogte raak je steeds meer in jezelf gekeerd vanwege de concentratie die nodig is voor het klimmen. Ik kon uren alleen lopen. Het is dan groot feest als je met zijn allen het volgende kamp hebt bereikt! Een paar piloten namen iets speciaals mee: Kevin Bigland is een ondernemer voor Beef Jerky, hij had voor iedereen Beef Jerky meegenomen. Een van de Mexicaanse deelnemers, Fernando Davalos Gonzalez, had voor iedereen taco’s geregeld. Die zie je ook terug in het filmpje Mountain Madness van Sixtyminutes Australia. De sfeer tijdens de reis was erg goed. De gidsen en porters waren (tot een bepaald punt) ontzettend enthousiast, de mensen hadden er zin in, iedereen deed mee aan een unieke expeditie op de Kilimanjaro.

november werd ik zenuwachtig. Het bedrag stond nog maar op 700 dollar terwijl ik half december moest weten of ik het ging halen of niet. Organisator Adrian McRae gaf mij de goede tip om iedereen op Facebook persoonlijk te benaderen. Dat lukte! Naast de particuliere donaties van tien of twintig euro kwamen er enkele grote sponsoren kijken; Sistrans, Resato, Kessels Installaties en Action Air Sports. Ik heb ontdekt dat er ontzettend veel tijd in gaat zitten om in mijn geval 6600 dollar in te zamelen voor een goed doel. Toch weet ik waar ik het voor doe: aan de ene kant voor de doelen, aan de andere kant ook voor mezelf, want het is de voorwaarde om mee te kunnen doen. Na de grens van 5000 dollar ben ik verder gegaan met inzamelen en heb ik nog 1600 dollar extra kunnen ophalen.

De voorbereidingen waren niet alleen financieel van aard. Heb je je fysiek voorbereid op de tocht?

De Kilimanjaro is zeker geen technische klim, je hoeft dus geen klimervaring te hebben om deze berg te kunnen trotseren. Wel heb

Je hebt je goed voorbereid op de reis. Zijn er verrassingen geweest?

‘Ik was blij verrast over hoe de dokters acteerden. Zij hielden iedereen goed in de gaten, en met zoveel piloten, gidsen en dragers was dat een zware taak. Wat ik heel bijzonder vond waren de dragers.

Die mannen dragen 20 kg plus hun eigen spullen de berg op. Het resultaat daarvan was dat we elke avond beter eten hadden dan ik ooit had kunnen verwachten: verse groentes, granen, de hele schijf van vijf kwam ’s ochtends, ’s middags en ’s avonds voobij. Dat hield overigens op bij het op een na hoogste kamp. Dat ligt op 4800 meter.

Normaalgesproken gaan dragers niet verder mee naar het hoogste kamp, Crater Camp geheten. Voor onze speciale expeditie was het de bedoeling dat de gidsen en dragers wel verder mee naar boven zouden gaan maar dat wisten ze blijkbaar niet.

Hoe gaat het werven van de dragers dan in zijn werk?

Voor de reis werkt Wings of Kilimanjaro samen met Top of Africa Expeditions. Zij organiseren net als veel andere bedrijven expedities op de Kilimanjaro. Je moet je voorstellen dat heel veel dragers aan de poort staan om een baan te bemachtigen voor die dag of die week.

Zodra ze de poort binnenkomen zeggen ze op alles “ja”. Je kunt dan

35

proberen om duidelijk aan te geven dat je van ze verwacht dat ze helemaal mee naar de top gaan en dat ze een week weg zullen zijn, en ze zeggen op alles “ja, dat is goed, is goed”. Als het dan zover is en er wordt van de dragers verwacht dat ze in de ijzige kou mee naar boven gaan, melden ze zich ziek. Door de (waarschijnlijke) miscommunicatie zijn op 4800 meter een groot aantal gidsen en dragers afgehaakt. Zij waren qua kledinguitrusting ook niet goed voorbereid op een verblijf hoger op de berg. Wat er vervolgens wel gebeurde is dat de tien gidsen die niet verder gingen, bij het kamp op 4800 meter de toevoer van water, eten en gas tegenhielden. De dragers die wel mee gingen naar boven heb ik mijn thermisch ondergoed en vlieghandschoenen gegeven. Sommigen hadden niets anders bij zich dan een spijkerbroek en een paar afgetrapte schoenen.

Heb je je op de grote hoogte onveilig gevoeld over je eigen welzijn?

Ja, ik heb me vooral de laatste nacht serieus zorgen gemaakt. Crater Camp is gelegen op 5700 meter hoogte. De eerste nacht gingen de dokters iedereen langs: je mocht niet slapen als je een beetje hoofdpijn had of andere klachten. Ik had op zich geen klachten, maar durfde ook niet goed te gaan slapen. Omdat er op de bedoelde startplek Stella Point gemiddeld 70 km/h wind stond, besloten wij om nog een dag af te wachten. De tweede dag had ik nog slechts een halve liter water doordat de toevoer van lager gelegen kampen werd tegengehouden. Je kunt best een dag zonder eten, maar per dag moet je drie tot vier liter drinken. Die halve liter was ’s ochtends vroeg op. Ik heb toen 750 ml sneeuwwater weten te bemachtigen. Een helikopter heeft water en Snickers gedropt en omdat de wind op Stella Point nog niet afgenomen was, heeft het grootste deel van de groep besloten om te voet af te dalen. We zijn toen in één dag ruim 4000 meter naar beneden gelopen en in mijn hotel merkte ik aan mijn gezondheid dat ik net op tijd van de berg was vertrokken.

Is er nog gevlogen door een deelnemer van Wings of Kilimanjaro?

Toen de meeste mensen naar bendenen liepen bleven er acht of negen mensen over. Alleen de Nepalees Sano Babu Sunuwar heeft uiteindelijk gevlogen, en na zijn verhalen over de vlucht ben ik erg blij dat ik zo’n vlucht niet heb gemaakt! Hij heeft een gids kunnen overhalen om mee te gaan als tandempassagier. Die gids stemt in, maar is zich niet bewust van de gevaren. Geen van de 100 deelnemers

zou zich vrijwillig hebben aangemeld om mee te gaan met Babu. Hij vertelde dat hij ongeveer 45 startpogingen heeft gedaan om weg te komen. Hij is aan de leezijde gaan staan, en is ongeveer vijf keer losgekomen maar weer tegen de grond gegooid. Uiteindelijk is hij ermee weggekomen en heeft hij ongeveer drie kwartier in de wolken gevlogen met de zon recht boven hem waardoor hij ongeveer kon bepalen welke kant hij moest opvliegen, niet wetende aan welke kant de berg was. Uiteindelijk kwam hij boven het dorp Moshi uit de wolken. Zo’n vlucht had ik niet willen hebben van de Kilimanjaro! Ik ben net als de rest erg blij dat ik ervoor gekozen heb om naar beneden te lopen.

Vond je dat de gidsen en dragers verder goed behandeld zijn en goed betaald zijn?

Ja, dat was voor alle deelnemers een serieuze zorg. Ik heb er vertrouwen in dat de gidsen en dragers goed betaald gekregen hebben. Een paar deelnemers hebben namelijk hun dragers gevraagd om een paar dagen na de klim nog even langs te komen. Dat vond ik heel slim van ze, ik heb dat zelf niet gedaan. Die hebben de dragers gevraagd: “heb je betaald gekregen? Heb je gekregen wat er was afgesproken?” Ja, dat bleek het geval te zijn. Ze hebben gemiddeld 15 dollar per dag gekregen, waar de organisatie van de berg minimaal 5 dollar per dag adviseert. Daarnaast hebben ze een riante fooi ontvangen. Wel heb ik begrepen dat de gidsen die de toevoer van water en andere zaken hebben tegengehouden alleen het normale bedrag betaald hebben gekregen. Hun fooi is verdeeld over de andere gidsen en dragers.

Je kunt erover discussiëren of het goed is gegaan of niet, maar het gevoel dat ik daar heb gekregen is dat het goed is afgehandeld.

Denk je dat Wings of Kilimanjaro nog eens georganiseerd zal worden?

Ik heb het vermoeden van wel. Organisator Adrian McRae heeft gezegd dat hij voor het miljoen wil gaan, en op dit moment hebben we ongeveer een half miljoen kunnen doneren. Daarnaast heb ik Adrian McRae horen zeggen dat hij wil proberen om de permits nog minstens een jaar geldig te laten, zodat deelnemers de mogelijkheid hebben om op eigen gelegenheid alsnog vanaf de top te vliegen. Dat is een leuk idee, maar ik ben niet van plan om nog eens terug te gaan op eigen gelegenheid. Als ik de kans krijg, zou ik wel mee willen doen aan een volgende editie van WOK en ik raad het iedereen aan die vertrouwen heeft in zijn eigen vliegkunsten.

Meer info vind je op http://wingsofkilimanjaro.com/ of http://www.facebook.com/wingsofkilimanjaro

36

uit het

Logboek van Eelko Hols Datum: 13 juni 2001 Start: Homberg, Züschen (Duitsland) GPS: N 51°08’34” O 8°32’29” Scherm: Swings en Comets uit de jaren negentig

Mijn eerste ervaring met paragliden krijg ik bij Wijk aan Zee. Ik ben in een buggy over het zand aan het scheuren en dender met een gangetje van 50 km per uur langs het water. In mijn ooghoek zie ik een paraglider boven het duin vliegen. We doen een wedstrijdje en ik ben onder de indruk van zijn vaart want ik moet mijn best doen hem in te halen. We vliegen zij aan zij terug. Mijn aandacht is getriggerd dus als de piloot vraagt of ik mee wil vliegen is dat is niet tegen dovemans oren gezegd. Nog geen paar minuten daarna ben ik airborn. Wauw, wat gaaf denk ik. Zo heb ik het strand nog nooit ervaren. Na twintig minuten vliegen sta ik weer met beide benen aan de grond, een fantastische ervaring rijker. Dit smaakt naar meer!

Een paar maanden later heb ik een vriend zo ver dat hij met me mee gaat, een lang weekend naar Duitsland om te kijken of het wat is, dat paragliden. Vrijdagavond in het hotel maken we al kennis met de instucteurs. Rustige mensen valt me op. Stil maar intens. Ik voel de spanning in mijn lijf en tegelijk denk ik: was het maar morgen. De volgende dag mogen we al snel elke keer een stapje hoger de heuvel op.

Mijn vlieger-ervaring komt goed van pas. Ik houd de paraglider al stil boven me. Maar ik heb geen benul wat me zo meteen te wachten staat.

Van waar ik nu sta kan ik mijn eerste vlucht maken. De instructeur had al gezegd goed te kijken naar zijn aanwijzingen met zijn armen. Ik zet de roze vleugel boven me en ren naar voren. Ik voel geen grond meer onder mijn voeten en ik vlieg....ik loop door en al mijn gehoor is weg. Ik hoor niks maar zie des te meer, absolute stilte....mijn zintuigen staan op scherp, zo scherp, ik zit totaal in een bubbel van spanning.

Dan zie ik de instucteur gebaren en herinner mij de instructies. Rustig trek ik wat aan de stuurlijnen en vlieg recht over hem heen. Even later sta ik aan de grond. De paraglider valt acher mij neer. Ik heb volgens mij van boven naar beneden niet adem gehaald en adem nu diep in. Ik ben er stil van. Daarna maak ik mijn fieldpack en loop beduusd naar boven. Even kijk ik naar de instructeur die mij vriendelijk en onderzoekend aankijkt. Ik knipoog naar hem en loop met gebogen hoofd naar boven. Daar zie ik mijn maatje en hij kijkt mij aan, hij leest: IK WIL MEER!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!

Ik hoor niks maar zie des te meer

37

Nieuws

Vliegsafari Griekenland in herfstvakantie

“Nou moet jij eens goed luisteren vogeltje!”

Nieuwe instructrice schermvliegen

Touch The Sky heeft besloten de Griekenland-safari definitief in haar programma op te nemen na enkele succesvolle safari´s. Als timing bleek oktober (herfstvakantie) een goede zet te zijn omdat het daar dan op een tweede voorjaar begint te lijken qua thermiek!

Hoe dit kan? In oktober begint de reeds afgekoelde Russische land-lucht naar de zeer warme luchtmassa bij de Griekse kust-lijn te stromen, waardoor de warme lucht op kan stijgen en er prima thermiek ontstaat. Mooie afstandsvluchten worden daardoor mogelijk en ook soaren op de weer aantrekkende zee-wind is dan geen zeldzaamheid. In de zomermaanden is de luchtmassa aan de kust te homogeen qua temperatuur waardoor amper thermiek kan ontstaan. De safari wordt begeleid door een zeer ervaren Griekse gids. De trip is ook voor niet vliegende reisgenoten aantrekkelijk. Het hotel staat namelijk op slechts 50m afstand van de zee die dan nog steeds een heerlijke temperatuur heeft.

Een prima thermische afsluiting dus van het vliegseizoen!

Info: www.touch-the-sky.at

Begin dit jaar behaalde Angélique Lormans van Action Air Sports haar instructeursaantekening. Bij de opleiding ligt de nadruk op didactische vaardigheden zoals cursisten aanzetten tot nadenken. Angélique heeft de vaardigheden duidelijk goed onder de knie zoals de foto laat zien.

AirDesign Testival Gratis vlieghandschoenen* Bij bezoek aan de showroom te Amsterdam - Diemen

*Guide763 vlieghandschoenen van ¤ 9.70 gratis voor elke bezoeker van

In het weekend van 31 aug en 1 september 2013 organiseert Paragliding Holland een AirDesign Testival op haar lierterrein in Houten. AirDesign is een nieuw paragliding merk met Stephan Stiegler (voormalig wereldkampioen paragliding) als ontwerper. Je kunt tijdens dit weekend schermen van diverse categorien proefvliegen zoals de AirDesign Vita (EN B), AirDesign Rise (EN B), AirDesign Volt (EN C) en de AirDesign Pure (EN D). Natuurlijk zijn er nog andere activiteiten! Zie voor meer informatie het forum van PaHo: http://forum. paragliding.nl/viewtopic.php?f=7&t=4915

Swing Escape

de schowroom bij besteding van minimaal ¤10. geldig tot juli 2013 00

Open: Vrijdagavond en verder op afspraak Adres: Weesperstraat 118 U 1112 AC Diemen - Amsterdam Email: info@panchoamelia.nl

www.panchoamelia.nl 38

De nieuwe reserve Escape van Swing heeft het principe van de dubbelkaps reserve op een nieuwe manier gebruikt met het Flap Valve System. Niet alle banen zijn dubbel en de vorm is sterk verbeterd waardoor er een werkend klepsysteem is ontwikkeld. Het systeem zorgt ervoor dat de reserve snel opent en vult. Tijdens het dalen zorgt het voor reductie van het pendelen. Vanaf 1,05 kg Info: Air Time Paragliding Sport

Al Bundy Cup 2012 voor Hugo Robben

Gin Atlas: makkelijke intermediair

Een van de competities die werd afgesloten op de Delta- en Paraglidingbeurs was de Al Bundy Cup 2012. De Al Bundy Cup werd geopend om iedereen, ook met Open Klasse schermen de kans te geven deel te nemen aan een overlandcompetitie. XContest en NKSV sloten afgelopen jaar de deelname van Open Klasse schermen uit.

Eerste werd Hugo Robben met ruim 800 punten en twee Nederlandse recordvluchten.

Tweede werd Remco Bolt met ruim 300 punten en Piair van Bragt werd met bijna 200 punten derde. Naast een geld prijs kregen de heren namens Max Moriën en Thijs Versloot van Parakiting.nl een trainingssessie aangeboden in de G-Force trainer.

Laatste in het klassement was Joost Visschendijk met 8 punten. Joost heeft de aanmoedigingsprijs gekregen in de vorm van een mooi t-shirt met daarop de Al Bundy Cup 2012 rode lantaarn opdruk. Veel plezier met jullie prijzen!

Zoals het er nu voor staat zal de Al Bundy Cup 2012 een éénmalige competitie zijn in verband met het openstellen van de Xcontest en NKSV voor Open Klasse schermen.

(Met dank aan Ardy Brouwer)

Het Koreaanse Gin heeft een nieuw scherm op de markt gebracht: de Atlas, in de markt gezet als makkelijk te vliegen middenklassescherm aan de lage kant van EN B. Bijzonder is de EPT (equilized pressure technology) waarmee de luchtdruk in het scherm constant blijft. Volgens Gin zet het scherm door de EPT technologie makkelijker op, klimt beter in de thermiek, is stabieler in turbulentie en met speed en heeft een lagere stall snelheid. Verder heeft de Atlas een groot en progressief rembereik van 80 cm tot het stallpunt. Overtrekken is dus vrijwel onmogelijk terwijl de vleugel precies blijft reageren op kleine stuurbewegingen. De trend naar minder lijnen en risers is ook bij de Gin Atlas zichtbaar: het scherm heeft drie risers en twee hoofdlijnen per zijde. De A’s zijn wel gesplitst voor het oren trekken. Maat M is gecertificeerd (85-105 kg), de S en L zijn in afwachting. Meer info: Pancho&Amelia

Thermal Flying 2 Deze winter is Burkhard Martens met een nieuwe Engelstalige uitgave van het thermiekboek Thermal Flying gekomen. In het boek wordt het thermiekvliegen uitgelegd met vele foto’s en afbeeldingen. Het boek is voor alle piloten interessant door de vele tips en uitleg. Alles omvattende informatie over het ontstaan van thermiek, thermiekherkenning, thermiek bij inversies, loef en lei thermiek, convergenties, dynamische opwinden, juiste centreertechniek en veel meer. Burkhard Martens legt hiermee zijn totale kennis en ervaring als wedstrijd en overlandpiloot op tafel.

Info: www.parashop.nl

39

Lier

Tekst en foto’s: Maarten Swart (stek Bruinehaar) en Ad van den Akker (stek Nistelrode)

Officiële stekken voor vliegen over ons vlakke land, deel 7

Lierterreinen in Nederland

In elke uitgave van de riser komt wel een exotische bestemming aan bod. Maar waar vliegen wij laaglanders in het

weekend of op een avondje na werktijd? Zonder een westelijke soarwind zijn we aangewezen op onze lier-

Bruinehaar

velden. Verspreid over het land vinden we inmiddels aardig wat vliegstekken, elk met hun eigen

Nistelrode

charme, potenties en beperkingen. De boodschap van deze serie is duidelijk: verlaat eens voor een keer je vaste vliegbasis, trek het land in, zoek het avontuur op! Laat je met een frisse wind in het gezicht oplieren en verwerf zo nieuwe inzichten en uitzichten als gast bij een andere school of club. Ter inspiratie worden in deze rubriek telkens twee willekeurige (officiële) lierterreinen uitgelicht. De meest actuele informatie staat vermeld op de genoemde websites en check altijd even of er niets veranderd is voordat je op avontuur gaat.

Lierterrein Nistelrode

40

BRUINEHAAR – Let’s fly east

PTN NISTELRODE – Brabantse gezelligheid

Adres: Gravenlandweg Bruinehaar Coördinaten: 52°28’00” N, 6°42’00” O Veldlengte: 2 x 900 meter Oriëntatie: N-Z en O-W Stekbeheer: Skyline Twente Website: www.skylinetwente.nl Contact: skyline.bruinehaar@gmail.com

Adres: Vorstenboscheweg 10, Nistelrode Coördinaten: 51°40’59” N, 5°33’10”O Veldlengte: 1000 meter Oriëntatie: NO-ZW (110° - 290°) Stekbeheer: PTN Website: www.parasailingteam.nl

Sinds begin van de jaren negentig wordt er gelierd op Bruinehaar, gelegen in noordoost Twente, tussen Tubbergen en Hardenberg. Een gemengde club van zeilvliegers en schermvliegers afkomstig uit heel Nederland.

Omdat er getrapt wordt gelierd kunnen met gemak starthoogtes van een kilometer worden gehaald. De lokaal toegestane vlieghoogte maakt lang en hoog vliegen goed moge¬lijk en de stek heeft in potentie goede thermische omstandigheden waar regelmatig XC vluchten worden gemaakt. Er zijn twee lierbanen die haaks op elkaar staan (NZ en OW), waardoor onder bijna alle omstandigheden kan worden gestart.

Skyline bezit twee lieren met dubbele trommels, die voorzien zijn van een (anti) slappe draad beveiliging, waardoor bij het terugvliegen en oplieren de kabel niet kan blijven steken op de trommel. Bij het traplieren wordt gebruik gemaakt van releases die automatisch ontkoppelen als er een grotere dwarskracht op wordt uitgeoefend tijdens het terugvliegen.

Skyline is een club met leden die allen naast het vliegen ook actief zijn met het liergebeuren om het vliegen heen: installaties gereed zetten of opbergen, kabels uitrijden, startbegeleiding en het lieren zelf natuurlijk, lieroperators voor schermvliegen èn voor zeilvliegen. De club is voor gebrevetteerde piloten. We hebben ongeveer 50 leden (30 schermvliegers en 20 zeilvliegers) en er wordt gevlogen als er iemand zin heeft en het weer goed is en zich via de site ook anderen hebben aangemeld.

In principe kan dit elke dag van de week zijn. We maken zo’n 1000 vluchten per jaar, met doorgaans maart tot en met oktober als goed vliegbare maanden. De sfeer is erg relaxed, niet gejaagd en toch kan iedereen die aanwezig is op een vliegdag genoeg vliegen. Gezelligheid op het veld rondom het vliegen en kamperen is goed mogelijk bij een naast-gelegen camping of bij een bed& breakfast in de nabije omgeving. De omgeving is prachtig en je kunt echt overal ‘buiten’ landen en heel vaak heb je ook vrij snel een lift terug naar het lierveld, zelfs op afgelegen plaatsen. Voor serieus geïnteresseerden: er is momenteel nog plek voor nieuwe leden, die ook actief willen zijn in de club!

Het lierveld in Nistelrode is eigendom van de gemeente Nistelrode en wordt verhuurd aan ACN (zweefvliegvereniging) en PTN. Omdat het een zweefvliegveld is, is het groot en wordt het goed bijgehouden, lekker relaxed vliegen op een mooi gemaaid grasveld. De vliegtijden zijn in de zomer beperkt tot doordeweekse avonden en in het weekend tot ca 11:00 uur. PTN is een vereniging waarbij de leden actief meedoen, dus klaarzetten – kabels rijden – lieren – vliegen – opruimen. Omdat PTN een vereniging is, is er geen winstoogmerk waardoor het aantal cursisten en tandems binnen de perken kan worden gehouden, zodat er alle tijd is om solo te vliegen. Hierdoor komt het dat er ook veel “fun” gevlogen wordt, zoals het omvliegen van mensgrote kegels of het landen in een babybadje. Ook worden regelmatig twee piloten tegelijkertijd opgelierd en afgekeurde noodchutes, aan een rugzak met stenen, uit de tandem gedropt.

In de zomervakantie zijn de zwevers op vliegkamp en heeft PTN het veld de hele dag. Door de verschillende ondergronden is het vaak mogelijk thermiek te vinden, het wegvliegen is wat beperkt door de ligging (Volkel en vliegveld Eindhoven). Dankzij de mooie accommodatie van ACN is er na het vliegen nog tijd voor een drankje met de daarbij horende sterke verhalen.

Bij PTN wordt altijd gezegd dat ze het mooiste veld van Nederland hebben en ver daarbuiten. Bij deze ben je uitgenodigd om het zelf een keer te komen ervaren.

Lierterrein Bruinehaar

41

Contact KNVvL Bestuur Afdeling Schermvliegen Voorzitter: Maarten van Eck, voorzitter.schermvliegen@knvvl.nl Secretaris: Wouter Stigter, secretaris.schermvliegen@knvvl.nl Penningmeester: Maurice Janssen, penningmeester.schermvliegen@knvvl.nl Kwaliteitsmanagement: John Joosten, kwaliteitsmanagement.schermvliegen@knvvl.nl Portefeuillehouder scholen en examens: Maurice Janssen, examens.schermvliegen@knvvl.nl, scholen.schermvliegen@knvvl.nl Portefeuillehouder brevettering en opleidingen: André Bizot, opleiding.schermvliegen@knvvl.nl Portefeuillehouder veiligheid en techniek: Henry Lemmen, veiligheid.schermvliegen@knvvl.nl, techniek.schermvliegen@knvvl.nl Portefeuillehouder public relations en belangenbehartiging, vice-voorzitter: Erik Louwes, communicatie.schermvliegen@knvvl.nl, belangenbehartiging.schermvliegen@knvvl.nl Portefeuillehouder wedstrijden: Ruud Oudendijk, wc.schermvliegen@knvvl.nl

Agenda Vrijdag 5 april Theorie-examens, 20.00-22.00 uur, Jaarbeurs, Utrecht www.knvvl.nl/afdelingen/schermvliegen/examens/theorie-examens Dinsdag 16 april Bestuursvergadering, 19.00 uur, KNVvL-kantoor Woerden Maandag 20 mei Deadline kopij en advertenties Riser, nummer 52, riser.schermvliegen@knvvl.nl Dinsdag 21 mei Bestuursvergadering, 19.00 uur, KNVvL-kantoor Woerden Dinsdag 18 juni Bestuursvergadering, 19.00 uur, KNVvL-kantoor Woerden Vrijdag 28 juni Verschijning Riser, nummer 52, riser.schermvliegen@knvvl.nl Dinsdag 16 juli Bestuursvergadering, 19.00 uur, KNVvL-kantoor Woerden Maandag 19 augustus Deadline kopij en advertenties Riser, nummer 53, riser.schermvliegen@knvvl.nl Dinsdag 20 augustus Bestuursvergadering, 19.00 uur, KNVvL-kantoor Woerden Dinsdag 17 september Bestuursvergadering, 19.00 uur, KNVvL-kantoor Woerden Zie voor actuele data ook www.knvvl.nl

42 42

Lidmaatschap KNVvL Opgave lidmaatschap KNVvL in combinatie met de Afdeling Schermvliegen: KNVvL ledenadministratie, Houttuinlaan 16A, 3447 GM Woerden, telefoonnummer 0348 - 437060. Afdelingsbijdrage: € 22,00, KNVvL-bijdrage: € 54,00.

Ongevallen/Voorvallen Elk voorval bij het schermvliegen ten gevolge waarvan letsel van enig belang aan een persoon of schade aan enig goed is toegebracht, alsmede elk voorval dat afwijkt van de normale gang van zaken en waaruit lering kan worden getrokken, moet binnen 3 maal 24 uur door of namens de betrokkenen ter kennis van de Veiligheidscommissie van de Afdeling Schermvliegen van de KNVvL worden gebracht. In geval van een opleidingssituatie moet deze melding door de betrokken instructeur worden gedaan.

Het voorval online melden op de site http://veiligheid.knvvl-schermvliegen.nl Schademelding, verzekering en informatie Leden van de Afdeling Schermvliegen van de KNVvL zijn verzekerd voor wettelijke aansprakelijkheid in hun hoedanigheid van beoefenaar van de schermvliegsport. Verzekerde som € 1.500.000,- Het polisnummer is 19.007.04 bij De Nederlandse Luchtvaartpool, Oostenburgervoorstraat 140-144, 1018 MR Amsterdam, telefoon 020-5301040.

Brevetten Schermvliegen De afgifte van Brevet 1 geschiedt door een door de KNVvL erkende opleidingsinstantie schermvliegen. Kosten € 10,- (excl. door de opleidingsinstantie te rekenen toeslagen), te voldoen aan de opleidingsinstantie die het brevet uitgeeft. De afgifte van Brevet 2 en 3 geschiedt door het Afdelingsbestuur. Lidmaatschap van de KNVvL Afdeling Schermvliegen is verplicht. Brevetaanvraagformulieren, takenlijsten en eigen medische verklaring verkrijgbaar bij scholen en via http://www.brevet.aero/schermvliegen/aanvraagformulieren.

Kosten € 17,50 over te maken op girorekening 896830 t.n.v. Afdeling Schermvliegen te Woerden; duidelijk vermelden naam en welk brevet.

Een IPPI-Card kan worden aangevraagd via www.knvvl.nl/schermvliegen, kosten € 12,-. Een FAI-sportlicentie moet worden aangevraagd bij het Algemeen Secretariaat van de KNVvL, kosten € 9,-. Logboekjes kosten € 2,50 per stuk eveneens te bestellen via http://www.knvvl.nl/webshop Examens aantal geslaagden Het aantal geslaagden voor het theorie-examen was afgelopen keer behoorlijk hoog. Bijna driekwart van de vijftig deelnemers (74%) is geslaagd voor Schermvliegbewijs-2. Een kwart zakte. Zes paragliders die zich hadden aangemeld, kwamen niet opdagen.

Voor Schermvliegbewijs-3 was het slagingspercentage nog veel hoger. Negen van de elf kandidaten (82%) haalde het brevet, twee deelnemers (18%) strandden en twee kwamen niet.

Theorie-examens De theorie-examens voor brevet 2 en 3 worden gehouden op vrijdag 5 april 2013 van 20.00 tot 22.00 uur in de Jaarbeurs in Utrecht. De inschrijving is al gesloten. De eerstvolgende theorie-examens voor brevet 2 en 3 worden gehouden op vrijdag 8 november 2013 van 20.00 tot 22.00 uur in de Jaarbeurs in Utrecht. De inschrijving sluit dinsdag 8 oktober 2013.

Het examen staat uitsluitend open voor KNVvL-leden die in het bezit zijn van brevet 1 respectievelijk brevet 2. Aan het examen voor brevet 2 kan dus alleen worden deelgenomen door diegenen die al beschikken over KNVvL brevet 1 en aan het examen voor brevet 3 alleen door diegenen die al beschikken over brevet 2.

Zie voor verdere informatie www.knvvl.nl/afdelingen/schermvliegen/examens/theorie-examens

KNVvL-erkende KNVvL-erkendeinstructeurs instructeurs

A.A.J.J.Wierenga Wierenga 9201 9201 - - E.J. E.J.Wierenga Wierenga 9202 9202 - - H.M.J. H.M.J.Coumans Coumans 9222 9222 IL il R.R.ter terHarkel Harkel 9226 9226 IL il F.G.M. F.G.M.Jansen Jansen 9230 9230 - - L.H. L.H.ten tenNapel Napel 9405 9405 IL il E.C.M. E.C.M.Beekman Beekman 9501 9501 IL il T.M.W. T.M.W.Kuper Kuper 9518 9518 IL il A.A.Manuel Manuel 9602 9602 - - A.G.H.M. A.G.H.M.Bizot Bizot 9606 9606 IL il J.P. J.P.Dekker Dekker 9701 9701 IL il J.W.H. J.W.H.Omlo Omlo 9703 9703 - - G.G.Mesander Mesander 9801 9801 IL il J.J.IJsselsteijn IJsselsteijn 9805 9805 - - L.L.Montforts Montforts 9807 9807 - - C.CH. Snoey Blonk 9808 9905 IL - CH. A. Jager Blonk 9905 9907 - - A.M.F.J. Jager Schel 9907 9912 - il W.G.van M.F. Wout Brink 9908 0101 - - M.F.J. R.E. ten Schel Berge 9912 0201 IL il MA.E. F Wout Meindertsma 0101 0204 - - R.E. J.M.ten Mineur Berge 0201 0205 IL il A.E. R.J.M. Meindertsma Kortink 0204 0209 - - J.M. H.J. Mineur Alberts 0205 0210 IL - R.J.M. J.G.M.Kortink Sikking 0209 0214 - - H.J. L.A.N.W. Alberts de Wit 0210 0215 - il J.G.M. T. Wolbert Sikking 0214 0216 - il L.A.N.W. P. Rehorst de Wit 0215 0401 IL il T.G.J.J. Wolbert van Helvoort 0216 0501 IL il P.P.J.A. Rehorst Scheurink 0401 0502 IL il G.J.J. I. Molnar van Helvoort 0501 0505 IL il P.H.J. J .A.terScheurink Maat 0502 0506 IL il I. R.Molnar P.M. Beukers 0505 0507 IL il H.J. R.C.ter van Maat Koutrik 0506 0509 IL - R.L.P.Kragten M. Beukers 0507 0601 IL - R.C. S. Haas van Koutrik 0509 0603 - -

Absolute AbsoluteAiradventure AiradventureParagliding ParaglidingHolland, Holland,Vincent VincentVerbon Verbon && Henk Henk Alberts, Alberts,Turfschipper Turfschipper 96, 96, 2292 2292 JB JBWateringen, Wateringen, 0174-290458 0174-290458 en en 06-51278458, 06-51278458, info@paragliding.nl, info@paragliding.nl, www.paragliding.nl www.paragliding.nl Action ActionAir AirSports, Sports, Ronald Ronald ten ten Berge, Berge, Anemoonhof Anemoonhof 20, 20, 6002 6002WN WNWeert, Weert, 0495-548595, 0495-548595, info@actionairsports.nl, info@actionairsports.nl, www.actionairsports.nl www.actionairsports.nl Air AirTime TimeParagliding ParaglidingSport, Sport, Ayke Ayke Jager Jager && Barry Barry Zeldenrust, Zeldenrust, Lekbandijk Lekbandijk 43, 43, 4119 4119 RA RA Ravenswaaij, Ravenswaaij, 034-5558881, 034-5558881, mail@airtime.nl, mail@airtime.nl, www.airtime.nl www.airtime.nl Eurofly EuroflyParagliding, Paragliding, Lucas Lucas ten ten Napel, Napel, Moorblick Moorblick 1, 1, D-48599 D-48599 Gronau, Gronau, 0049(0)2562-710677 0049(0)2562-710677 en en 06-54663893, 06-54663893, eurofly-paragliding@t-online.de, eurofly-paragliding@t-online.de, www.eurofly.nl www.eurofly.nl Falcon FalconAir, Air,Huub Huub Coumans, Coumans,‘t‘t Schild Schild 31, 31, 5282 5282VJ VJ Boxtel, Boxtel, 0411 0411 -- 673376, 673376, huub. huub. coumans@planet.nl, coumans@planet.nl, www.falcon-air-online.nl www.falcon-air-online.nl Maurik MaurikParagliding, Paragliding, István István Molnár, Molnár, Aalsloot Aalsloot 25, 25, 3993 3993 HA HA Houten, Houten, 06-16810988, 06-16810988, info@maurikparagliding.nl, info@maurikparagliding.nl, www.maurikparagliding.nl www.maurikparagliding.nl Para ParaAdventure, Adventure, André AndréWierenga, Wierenga, Amsterdamsestraatweg Amsterdamsestraatweg 400, 400, 3551 3551 CW CW Utrecht, Utrecht, 030-2434264, 030-2434264, andre@parapente.nl, andre@parapente.nl, www.parapente.nl www.parapente.nl Paraglidingschool ParaglidingschoolInferno, Inferno, Roland Roland ter ter Harkel, Harkel, Kogellaan Kogellaan 10, 10, 7602 7602 JL JL Almelo, Almelo, 0546-860662, 0546-860662, info@paraglidingschool.nl, info@paraglidingschool.nl, www.paraglidingschool.nl www.paraglidingschool.nl Parapente ParapenteNoord-Nederland, Noord-Nederland, Geert Geert Mesander, Mesander, Kromme Kromme Elleboog Elleboog 40, 40, 9751 9751 RE RE Haren, Haren, 050-5719934 050-5719934 en en 06-13182565, 06-13182565, www.parapentenoord.nl www.parapentenoord.nl Parasailingteam ParasailingteamNistelrode, Nistelrode,Rob Rob van van de de Akker, Akker, Heufkens Heufkens 526, 526, 5403 5403 LV LV Uden, Uden, www.parasailingteam.nl, www.parasailingteam.nl, info@parasailingteam.nl info@parasailingteam.nl Pro ProAir AirParagliding, Paragliding,André André Bizot, Bizot, Prunusstraat Prunusstraat 49, 49, 7271 7271 HP HP Borculo, Borculo, 0545-273305, 0545-273305, info@proair.nl, info@proair.nl, www.proair.nl www.proair.nl Skygliders SkyglidersParagliding, Paragliding,Joost Joost Mineur, Mineur,Veursestraatweg Veursestraatweg 98, 98, 2260 2260 AG AG Leidschendam, Leidschendam, 070-317 070-317 82 82 16 16 // 06-245 06-245 320 320 26, 26, info@skygliders.nl, info@skygliders.nl, www.skygliders.nl www.skygliders.nl

KNVvL-erkende Schermvliegverenigingen Schermvliegverenigingen KNVvL-erkende AAParagliding ParaglidingHolland Holland (7301), (7301),Vincent VincentVerbon, Verbon,Turfschipper Turfschipper 96, 96, 2292 2292 JB JB AA Wateringen, 0174-290458 0174-290458 en en 06-51278458, 06-51278458, info@paragliding.nl, info@paragliding.nl, Wateringen, www.paragliding.nl www.paragliding.nl AchterhoekseVliegers VliegersXCC XCC (7201), (7201), J.M. J.M. van van Steenderen, Steenderen, Zutphensestraatweg Zutphensestraatweg Achterhoekse 49A, 6953 6953 CJ CJ Dieren, Dieren, 0313-496940, 0313-496940, secretariaat@achterhoeksevliegers.nl secretariaat@achterhoeksevliegers.nl 49A, EersteNed. Ned.Parapente ParapenteVereniging Vereniging(Para (ParaAdventure) Adventure) (7655), (7655), André André Eerste Wierenga, Amsterdamsestraatweg Amsterdamsestraatweg 400, 400, 3551 3551 CW CW Utrecht, Utrecht, 030-2434264, 030-2434264, Wierenga, andre@parapente.nl, www.parapente.nl www.parapente.nl andre@parapente.nl, FalconAir Air(8503), (8503), Huub Huub Coumans, Coumans,‘t‘t Schild Schild 31, 31, 5282 5282VJ VJ Boxtel, Boxtel, 0411-673376, 0411-673376, Falcon huub.coumans@planet.nl, www.falcon-air-online.nl www.falcon-air-online.nl huub.coumans@planet.nl, ParaglidingclubSky SkyRebels Rebels (7198), (7198), Aart Aart de de Harder, Harder, Bergse Bergse Linker Linker Rottekade Rottekade Paraglidingclub 221b, 3056 3056 LG, LG, Rotterdam, Rotterdam, 06-54757845, 06-54757845, aart@raatsaam.nl, aart@raatsaam.nl, www.skyrebels.nl www.skyrebels.nl 221b, ParasailingteamNistelrode Nistelrode (7289), (7289), Rob Rob van van de de Akker, Akker, Heufkens Heufkens 526, 526, 5403 5403 LV LV Parasailingteam Uden, www.parasailingteam.nl, www.parasailingteam.nl, info@parasailingteam.nl info@parasailingteam.nl Uden, Plus44 (715232), (715232), Dick Dick ter ter Maat, Maat, Postbus Postbus 647, 647, 7500 7500 AP AP Enschede, Enschede, Plus dtermaat@t-online.de, www.plus-4.nl www.plus-4.nl dtermaat@t-online.de, ProAir AirParagliding Paragliding (8502), (8502), André André Bizot, Bizot, Prunusstraat Prunusstraat 49, 49, 7271 7271 HP HP Borculo, Borculo, Pro 0545-273305, info@proair.nl, info@proair.nl, www.proair.nl www.proair.nl 0545-273305, SkyclubHolland Holland(7297), (7297), Alex Alex Schreurs, Schreurs, Meester Meester Meinenweg Meinenweg 99 te te 7107 7107 AN AN Skyclub Winterswijk Kotten, Kotten, 0543-563253, 0543-563253, fwa.schreurs@kpnmail.nl fwa.schreurs@kpnmail.nl Winterswijk StichtingEurofly EuroflyParagliding Paragliding (7292), (7292),Ton Ton van van Duuren, Duuren, Moorblick Moorblick 1, 1, D-48599 D-48599 Stichting Gronau, 0049(0)2562-710677 0049(0)2562-710677 en en 06-54663893, 06-54663893, vanduuren-t@versanet.de, vanduuren-t@versanet.de, Gronau, www.eurofly.nl www.eurofly.nl TwentseParagliding ParaglidingClub ClubSkyline Skyline (7657), (7657), Maarten Maarten Swart, Swart, Middendorpstraat Middendorpstraat Twentse 7, 7855 7855 PR PR Meppen, Meppen, 0591-377155, 0591-377155, skyline.bruinehaar@gmail.com skyline.bruinehaar@gmail.com 7,

verval vervaldatum datum

Berg Berg Tandem Tandem

Lier Lier

KNVvL-erkende Opleidingsinstanties Opleidingsinstanties KNVvL-erkende

instructeurnr instructeurnr

Naam Naam

Geldigheid Geldigheidaantekeningen aantekeningen per per225 november februari 2012 2013

IB IB TD 15-11-2014 x 15-11-2014 IB IB TD 15-03-2015 x 15-03-2015 IB IB TD 15-11-2014 x 15-11-2014 IB IB TD 23-04-2014 x 23-04-2014 IB IB - 10-06-2014 10-06-2014 IB IB TD 10-06-2014 x 10-06-2014 IB IB TD 16-12-2013 x 16-12-2013 IB IB TD 10-08-2014 x 10-08-2014 IB IB TD 01-09-2012 x 01-09-2015 IB IB TD 15-11-2014 x 15-11-2014 IB IB TD 15-11-2014 x 15-11-2014 IB IB - - 11-11-2014 11-11-2014 IB IB TD 11-01-2015 x 11-01-2015 IB IB TD 31-08-2014 x 31-08-2014 IB IB TD 15-11-2014 x 15-11-2014 IB IB TD 12-09-2012 x 03-10-2015 IB IB TD 03-10-2015 x 07-01-2015 IB - TD 07-01-2015 x 13-07-2014 IB IB TD 14-08-2014 x 15-11-2014 - IB TD 13-07-2014 x 03-05-2015 IB IB TD 15-11-2014 x 12-09-2013 IB IB TD 03-05-2015 x 25-09-2013 IB IB TD 12-09-2013 - 10-06-2014 IB IB TD 25-09-2013 x 21-09-2014 IB IB - x 10-06-2014 09-07-2014 IB - TD 21-09-2014 x 07-04-2014 IB IB TD 09-07-2014 x 01-07-2014 - IB TD 07-04-2014 x 26-06-2015 IB - TD 01-07-2014 x 28-01-2014 IB IB TD 26-06-2015 - 08-07-2014 - IB TD 28-01-2014 x 10-06-2014 IB IB TD 08-07-2014 x 06-12-2014 IB IB TD 10-06-2014 x 12-06-2014 IB IB TD 06-12-2014 x 28-12-2014 IB IB TD 12-06-2014 x 06-03-2015 IB IB TD 28-12-2014 x 22-05-2015

L.C.Kragten Borra 0601 0702 - il IB - TD 06-03-2015 x 17-02-2014 S.G.A.N. Haas van Rijn 0603 0703 - il IB IB TD 22-05-2015 x 06-02-2014 C.M.W.J. Borra Arends 0702 0704 IL il - IB TD 17-02-2014 x 07-04-2014 G.A.N. R.E. Wolff van Rijn 0703 0705 IL il IB - TD 06-02-2014 x 19-06-2014 M.W.J. V. Verbon Arends 0704 0706 IL il IB IB TD 07-04-2014 x 01-10-2014 R.E. R. Dijk Wolff 0705 0801 IL il - - TD 19-06-2014 x 11-11-2014 V.B.Verbon Zeldenrust 0706 0802 IL - IB IB TD 01-10-2014 x 27-12-2014 R.A.A.H.N. Dijk van den Akker 0801 IL - TD 11-11-2014 B. Zeldenrust 0802 0901 il - IB - TD 27-12-2014 x 12-09-2015 A.A.H.N. S.R. Majoor van den

Akker 1001 il IB x 19-05-2015 P.J. Buis 0901 1201 IL il - IB TD 12-09-2015 x 04-01-2015 S.R. Majoor 1001 IL IB TD 19-05-2015 P.J. Buis 1201 IL IB TD 04-01-2015 Vermelding in rood, betekent verlopen aantekening instructeur.

Vermelding in rood, betekent verlopen aantekening instructeur.

43 43

PUZZEL

HORIZONTAAL

VERTIKAAL

1 5 9 10 13 14 17 18 19 22 23 25 28 29 30 32 34 37 38 39

42 43 45 47 53 54 56 57

58 60 63 64 65 66

1

2 3 4 6 7 8 9 10 11 12 15 16 20 21 22 24 26 27 28 31 33 35 36 40 41 42 44 46 48 49 50 51 52 53 55 59 61 62

deze bestemming in België willen wij allen bereiken, liefst binnen een straal van 7,5 meter (4) hierin kun je ten strijde trekken , maar ook in sterven (6) UP scherm uit 1994, waarmee je zelfdiscipline kunt verwerven (5) dit kritische bericht is niet voor de ochtend vlucht (5) socialistisch EN-C scherm van Team 5 (3) je kunt er aan trekken, je kunt er aan doen en je kunt er op klagen (3) kun je muziek mee maken in een dorpje in Gelderland (6) algemene versie van 11 (6) zit je normaal in als vlieger, maar hangt nu voor je (7) mag je alleen als je H 65 niet vertrapt (10) roep je in nood in een strandbar in Ölüdeniz (4) gaat niet zonder de praktijk (7) kan een held professioneel zijn vlucht mee vastleggen (5) doe je het nog hiermee of doe je alles met 24 (6) hier kun je wat drinken om de gure druk te bepalen (3) Franse grond en Spaanse zon: paragliders uit Brazilië (3) snelheid, hoogte, positie, windrichting (3) dit doe je normaal rijdend en er is strijd in (8) verkorte versie van H 29 (5) beetje extra is nooit weg, in ’t geval dat (7) zo heet schermvliegen in de bakermat (9) zonnegod onder de schermen (pittig ding overigens) (2) scherm waar je muziek op kunt spelen (7) preventiemiddel tegen zwangere wolken (7) paraglider merk uit Israël (4) voor als de portofoon leeg is of geen bereik meer heeft (3) spel dat je drie keer hoort bij de lierstart (2) rode stier door de bergen? (5) ga je tas halen! (6) geen weer zónder deze omroep (5) plaatsje in Italië waar training wordt gegeven in 34 (5) circus met het scherm (4) sta-je niet in je harnas? (5) kijken! en je aan de regels houden (3) kun je ‘op’ zijn als je in de lucht bent (5) merk scherm waarmee je interactief kunt buizen (3) zin om met de lier in 2 of 3 keer omhoog te gaan (4) dwars op thuis best (2) letwel, Sterksel ligt in deze provincie (2)

* IJ = één letter

geen vierkant, maar kan wel vlak zijn (8) volledig hoofddeksel (13) deze berg wordt wel met Kerst gegeten (4) hier wordt de lucht geïnspecteerd op doorklik ratio (3) als “je ‘t dan wel weet”, ga je omhoog (3) doekje voor als je nodig moet (13) tandem scherm van Apco uit 2004, in Griekenland kunnen er 8 aan (4) hierin is Franky-boy (en Dennis Pagen) geheel thuis (5) erg hoog merk paragliders (3) enge draaiing (4) kom OP, dit is een goed merk zeer lichte paragliders (2) super & nieuw (4) achter de bergen waart hij rond (5) ongeveer 100 cm, kan verschillen (10) neem je met iets, als je over de kop gaat (4) in deze warme vochtige laag vliegen wij (10) hierin word je door Jocky getraind (3) hier bevind je je nu en je hangt er vaak aan (5) daar hang je dan aan slechts een paar touwtjes (9) hiermee kun je de boel een beetje in evenwicht houden en weer uit de plooi trekken (7) lekkere borrel uit Korea (3) met dit merk kun je o.a pieken in Spanje (6) om iets klein mee te maken of de lift mee te voorspellen (4) soort van jam, waar André Manuel is geland in 2011 (9) gaat stuk bij een keuring (6) het einde is in zicht (5) zorg dat je beenband niet … (6) giftig en kunstzinnig begin van een vlucht uit Copenhagen, Brussel en Amsterdam (10) spruit waar je kunt vliegen (4) 2e klas scherm (3) de plicht roept bij een wedstrijd (4) o, zo’n eentje heeft de puzzelmaker ook (5) soort gras dat je hoofd beschermt (4) lompe en trage roman (7)

44