Riser 2012 (50)

Jubileumnummer dfsdf

Bruce Goldsmith over de toekomst van paragliding Ontwikkeling van overlandvliegen

Dec2012

Droomvlucht tussen luchtballonnen Interview Wilco van Rooijen Winter Climb&Fly

riser To rise, rose, risen (Eng): Move upward!

Riser is het officiële orgaan van de Afdeling Schermvliegen van de KNVvL. Riser is gratis voor KNVvL-leden die zijn aangesloten bij de Afdeling Schermvliegen.

Hoofdredacteur Bastienne Wentzel Redactie-adres Eikenlaan 11, 3749 AE Lage Vuursche riser.schermvliegen@knvvl.nl.

Redactie Peter Blokker, Bastienne Wentzel, Maaike Zijderveld, Erik Louwes.

Concept & Art direction Charles Pellens.

Vormgeving & DTP Jos Claassen, Charles Pellens.

Medewerkers Jan Jacob Stam, Tamara BlokkerHondsmerk, Karlien Engelen en Wouter Janssen Druk Drukkerij Hub Tonnaer bv.

Advertenties Alle informatie, opgave en aflevering mail naar riser.schermvliegen@knvvl.nl.

Digitale foto’s en tekst Kunnen worden aangeleverd via: riser.schermvliegen@knvvl.nl of per cd-rom.

De redactie is niet aansprakelijk voor schade, ontstaan door eventuele fouten in de berichtgeving. De redactie, noch het bestuur van de Afdeling Schermvliegen is verantwoordelijk voor de inhoud van door derden ingezonden stukken.

Klaterhoen De Cloud van Klaterhoen Smartphones of kleine tablets als vlieginstrument en een Spot voor de veiligheid; je vluchten online bijhouden of meteen plaatsen op een onlinecontest-website; WhatsApp, Facebook, Twitter en SMS voor vliegafspraken en de uitwisseling van meteogegevens op verschillende locaties. En natuurlijk internet om mogelijke vliegbestemmingen te zoeken, reizen te regelen, forums af te struinen naar weer meer informatie, of voor aangename prijzen materiaal te zoeken en last but not least om de onafzienbare stroom filmpjes en foto’s dag in dag uit te kunnen bekijken. Uiteraard draaien alle mediavormen overuren als het gaat om weersvoorspellingen en het vinden van vliegbare momenten en plekken. Zo langzamerhand zijn we bijna 24 uur per dag verbonden met een mobiel netwerk of internet en beiden maken inmiddels onlosmakelijk deel uit van ook de paraglidingsport. Vooral voor allerlei practische zaken is dit erg handig en we kunnen makkelijk in contact komen met anderen en steeds sneller met nog meer anderen. Maar wat levert dit nog meer op? Steeds meer, en steeds meer oppervlakkige communicatie? Mededelingen zonder echt waarneembare nuances, mededelingen zonder gevoel en expressie en vooral zonder directe terugkoppeling? Het lijkt er soms op, als je de vaak volledig ontspoorde draadjes over interessante schermvliegonderwerpen her en der op het internet bekijkt. En de neiging om dan sowieso meer en meer te communiceren via de digitale weg, wordt ook steeds groter. En zo kwam het misschien, dat onlangs een kort mailtje binnendwarrelde van de redactie dat ze hadden besloten te stoppen met de column.

Een soort smsje dus, of een chat of tweet, zou ook kunnen, maar dan per mail. Geheel in lijn met de huidige trend...

Daarom, na ruim 10 jaar en een kleine 50 columns, bedankt Klaterhoen graag de lezers voor hun jarenlange aandacht en ook reacties die her en der in het land zijn opgeborreld over de verschillende onderwerpen. Aangezien er nog regelmatig situaties voorkomen, die uitnodigen tot een column, heeft het vogeltje besloten juist de voordelen van de digitale wereld te benutten. En dus thermiekt Klaterhoen naar een vorm van Cloud zou je kunnen zeggen. De trouwe lezers kunnen voortaan terecht op internet, waar de schermvliegwereld van steeds weer onverwachte invalshoeken wordt belicht en besproken.

En erg handig: 24 uur per dag, en overal online te vinden....

Welkom! www.klaterhoen.nl klaterhoen@xs4all.nl

2

inditnummer

Cover: Charles Pellens en Bastienne Wentzel

1

Column Maarten van Eck

4

Bruce Goldsmith: “Paragliderdesign is revolutie”

6

Interview met Wilco van Rooijen

10

Hike&Fly in Beieren

16

Fotowedstrijd

20

Droomvlucht in St. Hilaire

24

Techniek: de Spiral Buddy

26

KNVvL Nieuws

32

Uit het logboek van...Erwin Voogt

41

Agenda, KNVvL, Clubs

42

3

I love the smell...

I love the smell of ‘drukinkt’ in the morning! En dat geldt al helemaal als er weer een editie van ‘Riser’ in de postbus ploft. Eerst een kopje koffie en dan benen strekken en genieten.

Naar nu blijkt is de Chinees Pi Chang zo ongeveer de eerste (11e eeuw) die het afdrukken van symbolen met een druktechniek heeft toegepast. We zijn een eind gekomen sinds die tijd.

Voor je ligt alweer de 50ste editie van het blad voor de leden van de afdeling schermvliegen van de KNVvL. De eerste uitgave van het blad was niet meer dan een aantal gestencilde blaadjes met overwegend bestuursmededelingen. Dat lag voor de hand want de afdeling had zich net georganiseerd en als zo vaak zoekt elk georganiseerd verband een medium of spreekbuis om de leden van zo’n afdeling te informeren en op de hoogte te houden.

Rumoerige jaren zouden volgen. Niet altijd pais en vree, maar pittige discussies, ruzies en onenigheid en mooie momenten wisselden zich in hoog tempo af. In al die tijd bleef het afdelingsblad functioneren. B-Lijn bestaat sinds januari 1993. Aanvankelijk als een gekopieerd bestuursinformatiebulletin in A5 formaat. Sinds 1996 bestaat B-Lijn in de vorm van een magazine op A4-formaat . Het eerste nummer in die uitvoering is geheel zwart/wit daarna komt er een kleuromslag en twee kleurenpagina’s binnen in. Vanaf 1998 komen er meer kleurpagina’s. In 2000 is de vormgeving veranderd van staand naar liggend formaat. En nu 50 nummers later zijn we ondertussen al weer gewend aan de nieuwe naam ‘Riser’ en aan het nieuwe formaat A4 staand.

Natuurlijk is er nog steeds een voortdurende discussie over het gebruik van digitale media en wellicht snellere en handiger manieren om onderling te kunnen communiceren. Vooral als het veiligheidsaspecten betreft zouden we als afdeling onze spreekbuisfunctie in die richting willen uitbreiden. Maar toch is en blijft de beleving van een blad als Riser in zijn gedrukte vorm essentieel voor de onderlinge communicatie voor alle leden en in alle aspecten van onze geliefde sport.

De bestuursinbreng in B-Lijn en de huidige Riser neemt gaande de jaren steeds meer af. Dat is een bewuste keuze. In de eerste plaats vinden we het een groot goed dat de redactie volledige vrijheid heeft in het samenstellen van het blad. Het dient informerend, uitnodigend, enthousiasmerend en onderhoudend te zijn voor onze vliegende leden of ze nu beginners of ‘topguns’ zijn. Het bestuur organiseert, faciliteert en reguleert daar waar nodig, maar probeert te functioneren zonder een almachtige bobomentaliteit en ziet haar taken als service naar de leden. Daar hoort in onze optiek geen droge ellenlange uitweidingen over beleid, regelgeving, belangenbehartiging, politiek, enzovoort in het blad “Riser” bij. Dat moet toch echt de plek zijn waar enthousiaste leden hun gezamenlijke interesse en plezier in het vliegen kunnen delen en uit kunnen dragen.

Zoals vrijwel alles binnen onze afdeling worden al die taken uitgevoerd door vrijwilligers. Enthousiaste mede-piloten die gegrepen door het vliegvirus ook nog extra tijd en moeite willen stoppen in het vliegbaar maken en houden van Nederland en op alle buitenlandse bestemmingen.

Gelukkig hebben we al die jaren en voor al die 50 edities steeds kunnen beschikken over een zeer toegewijde groep vrijwilligers die telkens weer een prachtige uitgave hebben geproduceerd. Ik ga op deze plek geen namen noemen maar speciaal voor jullie is deze 50ste editie ook een prachtige mijlpaal.

Namens alle leden van de afdeling Schermvliegen wil ik jullie dan ook op deze plek van harte feliciteren en bovenal hartelijk dank zeggen voor jullie inspanningen en inzet. Wat een prachtig blad, wat een geweldig resultaat en ik verheug me nu al op editie 51 !

Met vriendelijke groet, drs. Maarten van Eck Voorzitter afdeling Schermvliegen KNVvL

1907

1944

De Nederlandse Vereniging voorLucht vaart (NVvL) wordt opgericht. Vanaf 1912 komt daar ‘Koninklijk’ bij

Domina Jalbert ontwikkelt de eerste ‘ram-air airfoil’ en krijgt er patent op. Dit is de eerste bestuurbare parachute en voorloper van de paraglider

4

Jubileum Tekst: Karlien Engelen & Maaike Zijderveld

Paragliderdesign is revolutie

Interview met Bruce Goldsmith

De parapenteschermen ontwikkelden zich in de afgelopen twintig jaar van logge gevaartes tot lichte draagbare luchtvaartuigen.

In 1989 werd voor het eerst de Paragliding World Championship gehouden in Kössen, Zwitserland. Goldsmith vertelt over de belangrijkste veranderingen in de afgelopen twee decennia: “Het

belangrijkste is de stap van deltavliegen naar parapenten. Deze verandering combineert twee verbeteringen: het verminderen van de vliegsnelheid en het vergroten van de draagbaarheid. In paragliderdesign is de beste ontwikkeling het verkleinen van de luchtopeningen en het symmetrisch maken van de vorm van het scherm.” We hebben het hier natuurlijk over het begin van onze sport: van parachute naar parapente. “Daarna volgt de ontwikkeling van vierlijners (schermen met vier risers) naar drielijners en recentelijk naar tweelijners,” vervolgt Goldsmith. Volgens Goldsmith is die laatste stap geen bijzonder goede ontwikkeling in het ontwerp van de schermen. “De stallsnelheid van de tweelijners is niet lager dan die van de drielijners. Dit is naar mijn mening

1958

1965

De Rogallo wing wordt uitgevonden, een bestuurbare parachute waarop sommige noodschermen nu nog zijn gebaseerd

David Barish maakt en vliegt de eerste Sailwing, die al veel op onze moderne paraglider lijkt

In dit jubileumnummer van Riser blikken we terug op de ontwikkelingen gedurende vijftig nummers B-Lijn en Riser, maar vooral vooruit op de toekomst van paragliding. Ontwerper en toppiloot Bruce Goldsmith vertelt over zijn verwachtingen op het gebied van paragliderdesign. We spraken Goldsmith thuis in het zuiden van Frankrijk, via Skype.

5

Jubileum in kaart te brengen. Afgezien van de nieuwe geheime ideeën vinden ontwerpers het leuk om te vertellen en te schrijven over de ontwikkelingen in het design. Goldsmith schrijft al 22 jaar lang zes keer in het jaar een Icaristics artikel in het Cross Country magazine.

Waarom blijft dat na al die jaren nog steeds interessant? “Er is altijd wel een belangrijk actueel onderwerp waar ik over wil schrijven, dus het is heel makkelijk om nieuwe onderwerpen te verzinnen.

Normaalgesproken schrijf ik niet over nieuwe ontwikkelingen in paragliderdesign omdat die meestal geheim zijn. Zelfs fabrikanten schrijven niet over de nieuwe ontwikkelingen in hun pr-materiaal.

De enige informatie die ze geven aan de klanten is hetgeen al bekend is bij de andere fabrikanten.”

geen stap in de goede richting voor paraglidingdesign.”

Een van de korte termijnontwikkelingen is volgens Goldsmith het verlagen van de stallsnelheid van een parapente. “Veel piloten en ontwerpers zijn druk bezig om de maximumsnelheid van de schermen te verhogen, maar ik denk dat dat niet bruikbaar is in de alledaagse vliegpraktijk. De minimale snelheid is veel belangrijker: dat is namelijk de snelheid waarmee je start en landt. Het verlagen van de stallsnelheid zorgt ervoor dat de sport veiliger is en daardoor toegankelijk voor een breder publiek. Het is niet voor niets dat er meer mensen een parapente vliegen dan een gemotoriseerd vliegtuig.” Goldsmith is op dit moment met zijn team aan het experimenteren met tubekites. Ze zoeken naar een oplossing die het midden houdt tussen een paraglider en een kite. Maar of dit de goede richting is… dat weten we pas als de volgende revolutie zich aandient.

Vergissing De lange termijnontwikkelingen zijn dus moeilijker te voorspellen.

Op dit moment wordt er op diverse fronten gewerkt aan de single surface gliders, schermen met enkel een bovendoek. Naast Ozone die een dergelijk scherm op de markt bracht, wordt er ook door verschillende individuen aan gewerkt volgens het open source concept. Dat zie je terug op het paraglidingforum.com. Goldsmith verwacht dat er op lange termijn een verandering zal komen in de structuur van paraglidingwedstrijden. Hij legt zijn verwachting mooi uit: “Competities zijn altijd gericht op snelheid. Dat is een vergissing,

Huiselijk Goldsmith vertelt dat hij met zijn nieuwe merk Bruce Goldsmith Design (BGD) een EN-C scherm ontwikkelt. Zijn speerpunten zijn: goede handling, performance die gelijk is aan de huidige EN-D schermen en het gewicht. Op de vraag of Goldsmith specifieker kan vertellen wat voor eigenschappen het scherm zal hebben, antwoordt hij slechts: “Ik hou ervan om schermen te ontwerpen

“Ik hou ervan om schermen te ontwerpen die ik zelf fijn vind vliegen” want het sluit niet aan op de vliegeigenschappen van een paraglider.

Het is tijdens een paraglidingwedstrijd bijvoorbeeld niet toegestaan om te landen. En het grootste voordeel van een paraglider is juist dat het gemakkelijk is om overal te landen!”

die ik zelf fijn vind vliegen”. Voorlopig kunnen we van zijn hand geen competitiescherm verwachten: hij vliegt zelf tenslotte geen wedstrijden meer en maakt alleen schermen die hij op dit moment zelf zou willen vliegen. Tijdens het interview worden we even gestoord door zijn hond die luid blaffend aandacht vraagt. Na wat gestommel en gejank op de achtergrond zegt Goldsmith: “Kun je mijn hond horen blaffen op de achtergrond? Ik heb hem net buiten gezet!”. Even later maken we nog een huiselijk tafereel mee als blijkt dat zijn vrouw het eten klaar heeft. “Ik moet nu echt gaan, anders wordt mijn vrouw boos!”. Dit persoonlijke inkijkje geeft een extra laag aan de uitleg over het nieuwe team van BGD. Op de vraag naar de teamindeling bij BGD geeft hij vrij resoluut aan dat hij de enige ontwerper zal zijn in het team. De rest van het team bestaat uit een accountant, een testpiloot en een programmeur.

De korte termijnontwikkelingen in paragliderdesign zijn goed

Futuristisch Tot slot kijken we met een open blik naar de toekomst van parapenten. Wat kunnen we de komende 20 jaar verwachten? “Ik denk dat de ontwikkelingen in paragliderdesign nog altijd erg snel gaan. Het interessante aan de veranderingen is dat ze gebeuren als revoluties, niet evolutie. Het is daardoor moeilijk te voorspellen wanneer er iets gaan gebeuren.”

Op de vraag hoe paragliders er over twintig jaar uit zullen zien, komen we dan ook niet veel verder dan: “Je kunt het je niet voorstellen, radicaal anders dan nu!”

1973

1978

Coupe Icare festival voor het eerst georganiseerd in St. Hilaire

Mieussy (Frankrijk) is waarschijnlijk de oudste vliegstek; hier verfijnen Jean-Claude Betemps, Andre Bohn en Gerard Bosson de bergstart

6

Wie is Bruce Goldsmith?

Bruce Goldsmith is een Britse paragliding piloot en ontwerper. In 1989 richtte hij Airwave Design op en in 1998 stond hij aan de wieg van het merk Ozone. In 2007 werd Goldsmith wereldkampioen op een scherm dat hij zelf had ontworpen: een Airwave Magic FR3. Na enkele carrièrewisselingen startte hij in 2012 opnieuw een nieuw merk: Bruce Goldsmith Design.

Meer info over Bruce Goldsmith Design vind je op http://www.bruce-goldsmith. com/ De columns Icaristics zijn te vinden in Cross Country Magazine en op http://www. xcmag.com/tag/icaristics/

1989

1989 - 1990

Eerste Paragliding World Championships in KĂśssen (Oostenrijk)

1993

2003

Eerste B-lijn komt uit, een bestuursinformatiebulletin

De eerste paraglidingscholen worden opgericht

De befaamde Red Bull Xalps worden voor het eerst georganiseerd

7

Jubileum

Tekst: Marcel Bourgondiën, foto’s: Hijlko Soepboer en Jaques van Muijen

omhoog, waren zonder dat we er echt bij stil stonden, mijlpalen in onze nationale schermvlieggeschiedenis.

Ook de komst van een volwassen Nederlands Kampioenschap (NKSV) boven het vlakke Nederland bleek een belangrijke stap vooruit. En in 2012 de meest recente hoogtepunten zijn het passeren van de 200 kilometer barrière door Hugo Robben en wellicht nog specialer de bijna 100 km FAI-driehoek van Hijlko Soepboer. Prestaties waar we midden jaren negentig alleen maar van droomden. Vluchten die voor velen ook nu nog onbereikbaar lijken, niets is echter minder waar!

Midden jaren negentig was thermiek- en overlandvliegen in Nederland nog een zeldzame bezigheid en toch bereikten mij af en toe al verhalen van lange vluchten en prachtige afstanden die er in oost-Nederland gevlogen werden.

Dus toog ik op een mooie zomerdag als overland-groentje naar Bruinehaar met de bedoeling om daar langer te vliegen dan de gebruikelijke vijf minuten durende poldervluchtjes die ik, boven de sompige Betuwse klei, gewend was. ‘Zoek maar boven de bosrand’ was de tip die ik bij het ontkoppelen van de lierkabel meekreeg van de lierman.

Vijf minuten later stond ik alweer op de grond, wat een megazink boven die bosrand. Maar als de lucht daar naar beneden gaat dan zal het toch zeker ook ergens omhoog gaan.

De tweede poging vlieg ik wat verder door voorbij de bosrand boven het bos en ja hoor: bingo. Daar zit thermiek. Krap een uur en drie

Overland voor iedereen Tegenwoordig is het gebruikelijk dat er op mooie vliegdagen tientallen vliegers op pad gaan vanaf hun thuisclub op een van de liervelden in oost Nederland. Bruinehaar, Getelo, Markelo, Barchem, Bentelo, Vorden, Toldijk en andere zijn voor een ieder die onze nationale overland-

Flatlands on my mind

Ontwikkelingen in vlaklandvliegen

thermiekbellen later en 34 kilometer verderop sta ik op de grond in de buurt van Heino met een grijns van oor tot oor die er de rest van de dag niet meer vanaf te krijgen was. Dit is geweldig, vliegen in Nederland, prachtige thermiek, dat prachtige gebied, een onbegrensd uitzicht over de eindeloze vlakte en nergens een berg die in de weg staat.

Het begin Het was mijn eerste van vele heerlijke vliegervaringen en tegelijk had ik een belangrijke les geleerd; thermiek vind je niet boven natte polderklei maar boven droge zandgronden! Koppel dat nog eens aan de weinige luchtruimbeperkingen en je weet meteen waar je in Nederland moet zijn. Maar die verhalen van prachtige vluchten waren duidelijk wat overdreven, veel meer was ik toevallig met m’n neus in het begin van de Nederlandse overlandvliegerij gevallen. Het begon allemaal nog maar net!

In de jaren die volgden werden onze vluchten langer en vlogen we verder. Gebeurtenissen zoals de eerste 100 km vlucht, de eerste retour- en (FAI) driehoekvlucht, voor het eerst over de Veluwe, de oversteek van de randmeren en Flevoland, de eerste vlucht vanuit Twente naar de Waddenzee, voor het eerst boven de 7 meter per seconde

2005

competitie of NKSV ranglijst in de gaten houd bekende plaatsnamen waar schermvliegclubs hun thuis hebben en waar vandaan prachtige vluchten worden gemaakt.

Tegelijkertijd is het traject naar het zélf overland vliegen bij velen nog onbekend. Terwijl er in de weekeinden een ware uittocht is van zweefvliegers naar de zweefvliegvelden op de thermische zandgronden is juist die trek bij schermvliegers nog bescheiden. Allemaal vinden we vliegen leuk neem ik aan, dus simpel gesteld is twee keer zo lang vliegen ook twee keer zo leuk lijkt me! Grote afstanden en urenlange vluchten zal niet iedereen interesseren. Maar op je vrije dag een uurtje of twee lekker thermieken boven een mooi gebied zal toch iedereen aanspreken. Met het huidige scala aan vliegclubs met liervelden in een thermische omgeving, moderne vliegspullen en vooral veilig traplieren is anno 2012 overlandvliegen voor iedereen dichterbij dan ooit. Een score van één uit één (slechts één lierbeurt nodig hebben om thermiek te vinden en op pad te gaan) is op thermische dagen heel normaal!

Goede voornemens Dus jouw goede voornemen voor 2013 kan zijn: aansluiten bij een

2007

Het boek “Schermvliegen” van Verton en Lötscher verschijnt en wordt juichend ontvangen

KNVvL bestaat 100 jaar

8

“Twee keer zo lang vliegen is twee keer zo leuk”

leuke vliegclub met veel enthousiastelingen voor thermiek- en overlandvliegen. (of richt zelf een club op…). Trek daarvoor op de kaart grofweg een lijn van Groningen naar Breda, en je ziet meteen aan de oostkant daarvan droge zandgronden, terwijl je aan de westkant natte klei vindt. Is het land hoog & droog of is het juist laag & nat dat is de steeds terugkerende vraag bij het zoeken naar een vliegclub in een goede omgeving. Maar natuurlijk ook wanneer je tijdens het vliegen zoekt naar thermiekbronnen in het landschap. Lekker in eigen land op pad.

Dus ik hoop in 2013 op een vliegjaar zijn met vele nieuwe gezichten in de Nederlandse thermiek. En die 100 kilometer FAI driehoek is net niet gehaald…..dus ieder die poging wil wagen, de weg naar eeuwige roem ligt nog open. Het vliegen in Nederland is echt geweldig!

2011

2012

XContest opgericht en meteen uitgegroeid tot het grootste online XC systeem

B-lijn verandert in Riser, maar de nummering blijft

Het vijftigste nummer van B-lijn c.q. Riser verschijnt in december

Dec2012

2007

9

Jubileum

nummer

Bruce Go ldsmi over de toe th komst van paraglidin Ontwikkelin g g van ove rlandvlie Droomvlu gen cht tussen luchtballo Interview nnen Wilco van Ro oijen Winter Clim b&Fly

interview

Tekst: Bastienne Wentzel Foto’s: Red Bull

Veel zijn er niet in Nederland: beroepsavonturiers. Mensen die kunnen leven van avonturen beleven. Wilco van Rooijen is zo iemand, een van Nederlands bekendste bergbeklimmers.

Riser sprak met hem, niet alleen over klimmen maar vooral over paragliding.

Altijd te vinden voor een wild plan Interview met Wilco van Rooijen

10

11

Waar je Wilco van zou kunnen kennen? Het bereiken van de hoogste plek op aarde: de top van de Mount Everest in 2004. Zonder extra zuurstof. Het bereiken van de Noord- én de Zuidpool. In 2011 rondde hij als eerste Nederlander zonder extra zuurstof de beklimming af van de ‘seven summits’, de zeven hoogste toppen van de zeven continenten. Hij ondernam drie pogingen om de top van de K2 te bereiken, de op één na hoogste top ter wereld. Na de laatste, geslaagde toppoging in 2008 was Wilco drie dagen zoek op de terugweg, op een hoogte van bijna 8000 meter in de ‘zone des doods’. Hij kwam op eigen kracht van de berg, maar verloor wel al zijn tenen door bevriezing.

En wat doet Wilco dan in de Riser? Hij is ook een paraglidingpiloot met wat bijzondere vluchtjes op zijn naam. Hij sleepte zijn scherm onder andere mee omhoog op de Mont Blanc, Mt. Elbrus en de Ararat in Turkije en vloog naar beneden. Hij nam zelfs tot twee keer toe een paraglider mee de Mount Everest op. Beide keren waaide het veel te hard. De tweede keer zelfs zo hard dat het scherm met tentenkamp en al de berg af is geblazen. Sponsor Ozone was ‘not amused’, vertelt Wilco, maar ze maakten er toch een grap van. “Dit was het eerste scherm dat nog in de pakzak van deze hoogte naar beneden is gevlogen.”

Dit jaar viste hij zijn scherm weer uit de kast voor een uitdaging die een bevriende roeier hem stelde: meedoen in het Nederlandse team in de Red Bull Elements. Een estafettewedstrijd gehouden bij het meer van Annecy waarbij eerst geroeid moest worden (Meindert van der Heuvel), daarna een stuk trailrunning (Erben Wennemars), drie vluchten per paraglider (Wilco van Rooijen) en tenslotte een stuk mountainbiking (Bart Brentjens). Dat viel nog een beetje tegen...

Hoe kwam je er bij om aan de Red Bull Elements mee te doen?

Meindert belde vorig jaar of ik mee wilde doen. Er werd eindelijk eens een wedstrijd georganiseerd waar roeien bij zat. Ze zochten nog een paraglider. Ik had het echt stervensdruk en had al twee jaar niet gevlogen. Ik zei ja, onder voorbehoud, maar ik wist toen al dat ik het niet meer ging afzeggen. Maar ik ben niet de beste vlieger, ik had geen kans meer om te oefenen dus het was allemaal wel spannend.

Hoe ging de wedstrijd?

Via Ayke de Jager van Air Time heb ik een lichtgewicht scherm van Advance gekregen, de Pi. Die weegt slechts 2,5 kilo, is heel klein en je kunt er geen oren mee trekken. Ik had nooit gevlogen met dit scherm. Met Google Earth kon ik de startplek La Tournette bij Annecy nog wel bekijken. Dat is natuurlijk geen standaard startplek. Je moest zelf omhooglopen, zo steil dat er kettingen hingen. Vanaf daar moest je naar beneden vliegen naar Chalet d’Aulp, toplanden, een stukje omhoog klimmen en weer naar beneden vliegen. Daar weer inpakken, 40 minuten naar boven klimmen over een onbegaanbaar pad vol boomwortels en naar het vlot bij Talloires vliegen.

Ik had een speciaal harnas en rugzakje maar ik zag al die Fransen met een snelpakzak op hun rug. Die waren in 27 seconden klaar met inpakken terwijl ik minuten bezig was. Ik dacht nog: ‘met het klimmen loop ik ze er wel uit’. Nou echt niet! Het zijn allemaal van die fitte kerels. Toen ik startte begon dat scherm meteen te klimmen. Hartstikke thermisch. Ik moest vette wingovers maken en steilspiralen om toch zo snel mogelijk te landen omdat ik geen oren kon trekken. Op het vlot landen had ik ook nog nooit gedaan.

Ik dacht: ik kijk wel naar mijn voorganger, maar dan zal je net zien dat die er niet is. De wind uit het meer was al aangetrokken dus ik

12

schoot zo over het vlot heen het water in. Hilarisch was het. Maar het was wel superspectaculair.

Ik denk het wel, ja. We dachten natuurlijk we doen het een keer, maar stiekem zijn we wel retefanatiek allemaal. Ik heb zeker anderhalf uur laten liggen, toch zijn we 24e geworden van de 56 teams. We hebben allemaal de ambitie om het volgend jaar beter te doen. Dat wedstrijdelement vind ik heel gaaf. Ik heb zoveel geleerd van de Red Bull Elements. Normaal leer je om lang boven te blijven, maar bij deze wedstrijd komen er ook heel andere takken van sport kijken; snelheid, intuitie, tactiek en de conditie om snel te kunnen pakken en weer naar boven te rennen.

Hoe ben je begonnen met vliegen?

Ik had me op een gegeven moment voorgenomen om elk jaar een andere cursus te doen. Bergbeklimmen, deltavliegen, dat soort dingen. Ik ben toen begonnen met klimmen, en daar eigenlijk blijven hangen. Dat lag ook wel voor de hand, want dat deed ik vroeger met mijn vader al veel. Toch bleef het idee hangen tot ik op een beurs de stand van een paraglidingschool zag. Dat was geen deltavliegen maar ik was meteen enthousiast, want met een paraglider op m’n rug kon ik tenminste een berg opklimmen om er daarna weer vanaf te vliegen. Met een delta gaat dat natuurlijk niet. In 2001 heb ik een introductieweekend in Sauerland gedaan en was meteen helemaal om. Het jaar daarna heb ik in Frankrijk mijn brevet 1 en 2 gehaald.

Hoe kom je op het bijzondere idee om van de Mount Everest af te willen vliegen?

Als iemand een wild plan heeft ben ik er al gauw voor te vinden. Ik had al plannen om naar de top van de Everest te klimmen zonder zuurstof en een paraglider te gebruiken tijdens het acclimatisatieproces. Je moet namelijk veel jojo-en op zo’n berg; op- en neer lopen tussen

de verschillende kampen. Tijdens de cursus voor mijn brevet 2 vroeg Roland ter Harkel van Inferno: waarom vlieg je dan niet van de top naar beneden? Ik werd aan het denken gezet: ‘Tja, waarom zou dat niet kunnen?’ Roland heeft mij bij de voorbereiding enorm geholpen met bijvoorbeeld een extra veiligheidstraining in Turkije.

Het is twee keer niet gelukt, er zijn veel mensen die zeggen dat het niet kan. Ik ben dan eigenwijs genoeg om te zeggen: ‘dat zullen we nog wel eens zien.’ Zo verleg je je grenzen. Je moet ook met de juiste mensen omgaan om je doelen te bereiken. Sommige mensen demotiveren je alleen maar of houden je in een kooitje. En dan uiteindelijk zie je anderen het wel doen en dan denk je fuck...dat had ik ook willen doen.

Neem wedstrijdvliegen: sommigen zeggen dat je er heel goed voor moet kunnen vliegen. Dat is onzin, je moet er gewoon aan beginnen.

Neem jij niet veel meer risico dan een ander zou doen?

Niet iedereen is bereid zijn tenen te verliezen om op een hoge top te staan.

Ik was met met vliegen altijd al de eerste die klaarstond om te gaan.

Er was wel een risico, maar wat kan er helemaal gebeuren? Dan klap je een keer in de struiken, nou en? Daar zijn mensen toch bang voor. Risicobereidheid, dat heb je of dat heb je niet. Dat kun je niet aanleren. Maar ik geloof zeer zeker dat mensen veel meer kunnen dan ze zelf denken, ook met paragliden. Het mooiste voorbeeld is mensen die zeggen ik heb hoogtevrees, terwijl er zat mensen zijn die vliegen met hoogtevrees. Het fysieke van de sport wordt wel heel erg onderschat denk ik. Het is een sport waar je niet echt conditie voor nodig hebt. Maar als je in ongecontroleerde omstandigheden komt, dat je wordt weggezet of je krijgt een inklapper, is het belangrijk hoe je daarop reageert. Ik heb zoveel mensen gezien met een gebroken onderbeen of een kneuzing terwijl ik dacht: ‘hè? je viel nauwelijks!’ Dat heeft toch te maken met overgewicht, slechte conditie, slechte

“De Red Bull Elements was hilarisch, maar wel superspectaculair”

13

motoriek. De sport vind ik niet gevaarlijk, als je maar onder condities vliegt die voor jou geschikt zijn.

Welke toppen heb je nog meer gevlogen?

Mont Blanc, Mt. Elbrus, in Tibet, Ararat. Dat was ook een supervlucht.

Ararat is een vulkaan. Normaal gesproken is de grond vlak en komt vrij snel dichterbij. Maar hier loopt het schuin af, je blijft maar vliegen! Ik landde ergens in een knollenveld waar allemaal jochies mij nadeden met plastic zakjes en stenen. Ze hielpen mijn scherm opvouwen. Er kwam een vent op een trekkertje. Ik kon geen woord verstaan van wat hij zei. Gingen we eerst naar zijn huis, dat vond ik al leuk om even te zien. Vervolgens gingen we naar de stad, thee drinken in een caféetje.

Hij zat maar te lullen met zijn vrienden, had natuurlijk een groot verhaal. Uiteindelijk bracht hij me naar het hotel, geen idee hoe hij wist waar het was. Dat vond ik helemaal geweldig. Andere culturen, nieuwe gebieden, dat heeft me altijd getrokken. Om verder te komen moet je naar nieuwe dingen toe.

Je bent vooral bergbeklimmer. Hoe vaak vlieg je nog?

Het is inderdaad zo dat bergbeklimmen voor mij op de eerste plaats komt en paragliden op twee. De afgelopen twee jaar heb ik niet gevlogen totdat het plan voor de Red Bull Elements ontstond. Wat betreft vliegen moet ik het een beetje van de evenementen hebben, of van anderen die een leuk plan hebben. Zoals Maarten van Eck, die heeft nog wel eens een ideetje en dan zeg ik: leuk! Dat moet je wel blijven doen. Als je dat niet meer doet lig je als je niet oppast drie jaar stil. Dan is je scherm oud en is het maar een heel klein stapje om te stoppen. En dat is eigenlijk zonde want je hebt er zoveel in geïnvesteerd. Daar komt bij dat ik mijn sponsors heb in het bergklimmen. Paragliding is voor hun toch erg onbekend. Die zeggen: ‘dat vliegen is leuk, maar dat doe je maar in je vrije tijd.’ En die heb ik niet zoveel.

Je hebt je instructeursaantekening laten verlopen, waarom?

Mijn instructeursbrevet heb ik bewust laten verlopen. Ik heb te weinig tijd in de zomer, het klimseizoen, om ook een paar weken paraglidingcursussen te geven. Bovendien vond ik de bijscholingen echt beneden alle peil. Een verplicht nummer dat veel tijd kost alleen om je papieren geldig te houden. Ik vond de sfeer er ook niet echt positief, alsof ze erop zaten te wachten tot je brevet verlopen was.

Terwijl ik denk: wie heeft er nou voordeel bij om te zorgen dat de sport positief gepromoot wordt? Dan moet je toch anders met je instructeurs omgaan, dan moet je trots zijn op die mensen. Dat is overigens niet uniek voor paragliding, ik zie het ook in de bergsport.

Het is jammer. Ik denk dat er in Nederland ruimte genoeg is voor de sport, maar dan moeten scholen wel meer met elkaar gaan samenwerken. Dan kun je veel meer leuke dingen doen.

Plannen voor komend jaar?

Een megagroot project is de Solar Hummer, een voertuig waarmee we 100% op zonne-energie naar de Zuidpool willen rijden. We hebben net besloten de reis uit te stellen. We gaan nu eerst zoveel mogelijk kinderen hiermee inspireren wat duurzaamheid betreft, zonne-energie, schoon drinkwater. We starten in het voorjaar met een kinderexpeditie. Kinderen kunnen een plek verdienen via een quiz op internet waar ze laten zien dat ze een en ander van het onderwerp hebben opgestoken. Daarna werken we toe naar het jaar dat we zelf daadwerkelijk gaan rijden. Verder heb ik diverse ideeën in het bergklimmen die variëren van toch weer achtduizenders beklimmen tot het coachen van jonge talenten. Ik neem ze dan mee op expedities mee om ze te laten ervaren wat er allemaal bij komt kijken en hoe je zoiets organiseert. Dat leren ze niet in de cursussen. Ik vind het geweldig om ‘the next generation’ te inspireren en ze dat laatste duwtje in de rug te geven.

“Neem wedstrijdvliegen: sommigen zeggen dat je er heel goed voor moet kunnen vliegen. Je moet er gewoon aan beginnen”

14

20%

korting

Hoe is jouw harnas bij 4x de zwaartekracht 20% korting op een cursus* in de Gforce-trainer bij aanschaf van een harnas, reserve of GoPro

In combinatie met de Gforce-trainer bieden wij u 20% korting op een cursus.

Ervaar hoe het is om een reserve te trekken, hoe je in een harnas zit of hoe een GoPro camera werkt met een zwaartektacht tussen de 2 tot 6 G.

19

23

Hike & Fly Pleasure range

50–75 kg

65–95 kg

Mountain Intense range

70–95 kg

90–115 kg

Glider weight

2.45 kg

2.85 kg

*Niet geldig op andere aanbiedingen

www.panchoamelia.nl Riser_NL_100x146_Sujet_PI.indd 1

15

30

Hike & fly

Winterclimb & Fly in Beieren Tekst: Peter Blokker Foto’s: Peter Blokker en Peter Koster

berg Bestorming van een besneeuwde

Geknars. Zo nu en dan het geruis van uit de bomen vallende sneeuw.

Plaats delict: Wank, met 1780 meter hoogte ligt de top ruim duizend meter boven het dorp Garmisch-Partenkirchen. Tijd van het misdrijf: Aanvang van het winterseizoen 2012. Zojuist zijn de eerste liften na de revisietijd weer geopend. Na een zonovergoten en droog najaar is in de afgelopen week de eerste sneeuw gevallen en het pakket wordt dagelijks aangevuld tot in het dal, zodat net voor kerst de eerste pistes klaar zijn voor de bestorming door skiërs en snowboarders. Een grote opluchting voor de lokale bevolking die hier leeft van het wintersporttoerisme en “Frau Holle” bedankt voor de uitstrooien van de poeder. Nu ligt het hier verspreid, deze witte pracht. Ongeroerd, slechts hier en daar het spoor van een ree of haas, die zich op zijn zoektocht naar voedsel door de dikke deken geworsteld heeft. Verdachten: Twee rugzakdragers, annex schermvliegers, gewapend met hoofdlamp en sneeuwschoenen, die duidelijk besloten hebben de top de bestormen. Motief: Onze vleugels uitslaan na de bestorming van de top. Terwijl velen vandaag voor het eerst in deze winter de ski’s onderbinden, zoeken wij een mogelijkheid van de sneeuw en het vliegen te genieten en de losgebarsten wintersportindustrie te ontvluchten. De Wank is één van de weinige serieuze bergen in de omgeving die we niet met skiërs of snowboarders hoeven te delen. De enige kabelbaan die naar de top leidt is dan ook in de winter gesloten, op een paar weken rond Oud en Nieuw na. Voor ons besluit om de tocht op eigen kracht te ondernemen is op deze berg dus geen alternatief.

De eigen adem. Verder stilte. Gepoederde bomen. Langzaam doven de sterren en het milde schijnsel van de slanke maan, verdrongen door het komende daglicht en het groeiende wolkendek. Witte heuvels en bergketens. Dan, plotseling: mysterieuze sporen in de diepe sneeuw, als een lint door de verder ongerepte sneeuw geweven. Wie deze sporen volgt, zal vroeg of laat twee jongens tegen het lijf lopen die om vijf uur in de ochtend vastberaden en te voet op weg gingen naar een bergtop. Dat komt hier vaker voor, niets bijzonders. Op het eerste gezicht een normale dag op een Beierse huisberg. Maar iets past er niet in dit plaatje. Iets opvallends, maar wat? Ah ja, die bergbeklimmers lijken buitengewoon veel proviand mee te sjouwen, hun rugzakken zijn voor een normale dagtocht gewoon te groot! Wat speelt zich hier af?

16

g

Sterrencheck Gisteravond hebben we de plannen gesmeed. Na een heldere nacht zal de bewolking snel dikker worden en “Frau Holle” komt weer sneeuw brengen. Om vijf uur ’s nachts zullen we een sterrencheck uitvoeren; is de hemel helder gaat de missie Winterhike & Fly door. Zo komt het, dat we om half zes onder fonkelende sterren Hostel 2962 in stadsdeel Partenkirchen verlaten richting Wank. Mijn vlieguitrusting is behoorlijk afgepeld tot een omkeerbaar rugzakharnasje, een lichtgewichtscherm en een klimhelm om het klimmen aangenamer te maken en ruimte te genereren voor sneeuwschoenen en pickels.

Mijn verse Climb & Fly partner heeft deze investering nog niet gedaan en vertoont overeenkomsten met een volledig bepakte sherpa. Het sneeuwdek in het dal is mager, maar hoger op de berg zal een lading liggen waarin menig offpiste skiër zich graag zal uitleven. Voorlopig kan ik mijn sneeuwschoenen op mijn rugtas gebonden laten.

Aangekomen bij de St. Anton kapel laten we Partenkirchen achter ons en dankzij het steile pad meteen onder ons. Het duurt dan ook niet lang voordat we onze eigen en elkaars ademhaling horen versnellen.

De koude vingers zijn snel vergeten en de muts belandt in de rugzak.

Wie durft nu nog te zeggen dat paragliden niets met sport te maken heeft!

Startbaar Allereerst volgen we een besneeuwde asfaltweg, die we volgens mijn kaart moeten verlaten zodra we de kabels van de Wankbahn boven ons hoofd zien. Hier volgen we een smaller pad en zowel hellingspercentage als sneeuwdek nemen hier toe. We lopen nu tussen de bomen en hebben even profijt van het schijnsel van de hoofdlamp. Het duurt nog een paar uur voordat de zon op komt maar onze ogen wennen al snel aan de duisternis. Dankzij het witte landschap kunnen de hoofdlampen uitgeschakeld worden zodra het bos wat minder dicht wordt. Dit is het geval bij een prachtig uitzichtpunt bij de Eckenhütte, halverwege de beklimming.

Na anderhalf uur klimmen zien we, een halve kilometer aan hoogtemeters onder ons, de lichtjes van Garmisch-Partenkirchen dat momenteel door kerkklokken uit haar slaap wordt gewekt.

Richting het zuiden, onderscheiden we de contouren van het Wettersteingebergte op de grens met Oostenrijk. Gisteren bezochten we daar Duitslands hoogste berg, de Zugspitze (2962 m), om na intensief spoortrekken door heupdiepe sneeuw naar de in een wolk gehulde Schneefernerkopf, bij minus twintig graden Celsius en vijfentwintig knopen wind, te concluderen dat een vlucht er niet in zit.

Ook nu kunnen we steeds minder sterren tellen aan de kort geleden nog heldere hemel. Zou het ditmaal startbaar zijn?

Door de sneeuw naar de startplaats De nieuwe ontwikkelingen van lichtgewichtuitrustingen zijn een verademing: Bergtochten met vlieguitrusting kunnen nu weer leuk zijn. Overbodige onderdelen, zoals een Vario in de winter, kan je beter thuis laten. Winterbeklimmingen, in diepe verse sneeuw met sneeuwschoenen, zijn in principe eenvoudig maar kunnen conditioneel zwaar zijn. Kennis omtrent lawinegevaar en oriëntatievaardigheden zijn veelal noodzakelijk. Bij pittige tochten zal iemand met alpiene ervaring de leiding moeten hebben. De hierboven beschreven tocht op de Wank is vanwege de zuidelijke ligging en bebossing eigenlijk nooit lawinegevaarlijk en een goede beginnerstocht, mits je opgewassen bent tegen het serieuze hoogteverschil van elfhonderd hoogtemeters.

Gevaren: Het voornaamste gevaar van winterbeklimmingen bestaat uit het verkeerd inschatten van lawinegevaar. Sowieso dient het actuele lawinebericht geraadpleegd te worden. Daarnaast is het erg zinvol, je te bekwamen in de basiskennis omtrent lawines, zoals expositie (windrichting) van de helling, hellingshoek en structuur van het landschap.

Uitrusting: (lichtgewicht) scherm, - harnas, telescopische skistokken of pickel, sneeuwschoenen, bevestigingsmateriaal voor de sneeuwschoenen op de pakzak, functionele winterkleding (onderschat de windchillfactor niet met een constante wind van ca. 35 km/h tijdens de vlucht, koude vingers verzekerd), eventueel lawine-uitrusting (schep, sonde, pieper).

Start: Niet van lawinegevaarlijke hellingen starten! Bij diepe sneeuw moet voor de startloop een spoor van voldoende lengte gestampt worden. Door dit spoor ook breed genoeg te maken, heb je meer manoeuvreerruimte bij de startloop om een eventueel scheef opkomend scherm te corrigeren.

Landing: Boven sneeuw is de grondsnelheid moeilijk in te schatten, probeer te refereren aan bebouwingen en bomen. Landingen met sneeuwschoenen zijn probleemloos, mits netjes tegen de wind in wordt geland.

De pakzakwissel Aan de horizon baadt een bergkam in het ochtendrood, maar voordat de zon de kans krijgt zich te laten zien zal het wolkendek al gesloten zijn. Hoe eerder we boven zijn, hoe meer kans we maken om te kunnen vliegen. Conclusie: Het tempo zullen we iets opvoeren.

Gevolg: Pakzakwissel. Met mijn lichtere en vooral minder omvangrijke pakzak kan Peter Koster zich makkelijker voortbewegen op zijn eerste Winterclimb & Fly van deze omvang. De wissel werpt haar vruchten af en we werken ons vlot omhoog over het nauwelijks nog herkenbare pad. Gezamenlijk trekken we een spoor, dat zeker niet eeuwig, maar op zijn minst tot de volgende grote sneeuwval, iedereen zal laten zien waar onze weg ons gebracht heeft. Ondanks de topkoorts en het bijbehorende hoge tempo genieten we van de betoverende invloed van het witte landschap. Hopla! Wat was dat? Een koude natte massa in mijn nek! Door mijn voortbewegingen op de automatische piloot heb ik me wat te weinig op de weg voor me geconcentreerd en zo de met een dik pak sneeuw bedekte doorhangende tak niet gezien. Bij het aanstoten werpt deze zijn complete lading af. Een koude rilling loopt over mijn rug.

17

Ook bij de laatste honderd hoogtemeters geeft de Wank zich niet snel gewonnen. Zigzaggend over de steile flank onder de kabelbaan komen we stap voor stap dichter bij het royale Wankhaus. Duitsers weten “hoe je een berg bouwt” en ook de Wank is uitgerust met biergarten, berghut en restaurant. Momenteel is niets van dat alles operationeel, gunnen we ons zelfs geen pauze en hebben wij enkel aandacht voor het enorme topkruis en de wapperende windvaan van het kabelbaanstation. Op onze weg naar de top voelden we zo nu en dan een windvlaag, meestal van de berg af en zeker niet in de juiste richting om te starten. We zijn dus aangenaam verrast de vrij aangestroomde windvaan een perfecte startwind te zien aanwijzen.

Het startbaan stampen Nu nog een geschikte startplaats vinden. Verder op de topgraat zien we een fraaie helling met voldoende afstand en hoogte tot de bomen.

Een paar tactisch geplaatste streamers verraden deze in de zomer populaire startplaats. Nu hebben we de startplaats voor onszelf. Met zo’n acht à negen knopen wind, lijnrecht op de startrichting, waait het stevig maar gunstig. De windchillfactor drukt de gevoelstemperatuur zodanig dat we zeker in beweging moeten blijven. Tijd om bij te komen van de beklimming hebben we sowieso niet. Ook het inmiddels dikke en zakkende wolkendek bereidt zich voor op een sneeuwdump. Goed gehumeurd, dankzij de geslaagde beklimming en (nog) geschikte startmogelijkheid, beginnen we onze uitrusting uit te pakken en bereiden we onze verdiende vlucht voor. We staan tot onze knieën in de sneeuw en vragen ons even af of we met dit sneeuwpakket wel kunnen starten. De startplaats is echter ruim, met de straffe wind verwachten we weinig passen te zetten en het afbreken van de start kan zonder gevaar. Maar zover is het nog niet.

Eerst moeten we onze startbaan nog prepareren. We stampen dus een stevig pad in de sneeuw vanaf de opzetplek tot een twintigtal meters de helling af. Na het getrappel hijs ik me in het harnas om te starten.

We starten vlak na elkaar, zonder de te verwachten glijpartijen, en zwaaien de koude winterlucht in.

De sneeuwlanding We genieten van de vlucht over de door ons bedwongen bergflank.

Ik zie onze stijgsporen in het sneeuwtapijt op de open helling bij de Eckenhütte. Thermische omstandigheden hoeven we op deze - in de zomer populaire thermiekberg - niet te verwachten en een paar wingovers verkorten onze vluchtduur zelfs nog verder. Ruim drie uur klimwerk wordt beloond met tien minuten vliegen. Maar nou en of dit de moeite waard is! De zoektocht naar een landingsplaats is eenvoudig. Rondom Garmisch-Partenkirchen liggen genoeg weiden en over de hoogte van het gras hoeven we ons niet druk te maken. Dat ligt onder vele centimeters sneeuw verborgen. In het landingscircuit is het niet eenvoudig je snelheid ten opzichte van de grond in te schatten door het gebrek aan contrast. Eenmaal op final blijkt mijn interpretatie van de windrichting niet zuiver en vlieg ik vrij hard over de besneeuwde weide. Door al skiënd diep te flairen voorkom ik een “faceplant” in de sneeuw. Zeker niet de mooiste landing uit mijn vliegcarrière, maar geslaagd en ongeschonden. Peter Koster landt keurig tegen de wind in, hoewel het afachten boven een helikopterlandingsplaats van het “Krankenhaus” vast ook niet de voorgeschreven benadering is. We feliciteren elkaar met de geslaagde fraaie combinatietocht. Inmiddels is het half elf en hoog tijd om onze inwendige mens te verzorgen. Ik teer nog op de pastamaaltijd van gisteravond en mijn Friese vriend heeft slechts wat kruidrepenkoek naar binnen gewerkt. Na het vouwwerk, wat een vak apart blijkt te zijn in de sneeuw, zitten we tegen het middaguur te ontbijten in de dichtstbijzijnde Konditorei. “Better let as net!” De verhalen over deze verse Winterclimb & Fly worden onder het genot van een fors stuk Duitse taart al sterk, nieuwe missies borrelen alweer op… dit smaakt naar meer!

18 18

Klimmen en vliegen rondom Garmisch-Partenkirchen Garmisch-Partenkirchen ligt in de noordelijke vooralpen. In het noorden strekt het vlakke land richting München zich uit, in het zuiden ligt de Alpenhoofdkam. Het gebied staat niet bepaald bekend om het fraaie weer. In de zomer zijn de omstandigheden vaak sportief en vooral in het middag, als de “Beierse wind” waait, voorbehouden voor ervaren piloten. In de winter komt deze valleiwind niet op gang en overheersen rustige vliegomstandigheden.

Startplekken: Wank: Zuidhelling, goede thermische omstandigheden, ook in het voorjaar als de helling als één van de eerste bergflanken uit de omgeving sneeuwvrij is. In de zomer ligt de berg vaak in de lee door de Beierse wind.

Osterfelder Kopf: Noordhelling, tegenover de Wank aan de andere zijde van Partenkirchen. Verschillende alpiene startplaatsen.

Kroonjuweel: Beklimming van de Alpspitze via de Nordwandferrata en starten vanaf de top, ook in sneeuwarme winters mogelijk maar voorbehouden aan ervaren para-alpinisten.

Zugspitze: Een droomvlucht van Duitslands hoogste berg, vanwege de veelal harde wind zelden mogelijk. Startplaats is de Schneeferner Kopf, in de winter een serieuze onderneming om te bereiken.

Literatuur: Het vlieggebied is uitgebreid beschreven in “Die schönsten Fluggebiete der mittleren und östlichen Alpen” van Burkhard Martens en Nina-Renate Brümmer. Ook het nieuwe werk van Oliver Guenay “Best Flying Sites of the Alps” besteedt aandacht aan dit vlieggebied.

Het best bruikbaar voor het gebied rondom Garmisch-Partenkirchen is de wandelkaart van Kompass nr. 07: Werdenfelser Land mit Zugspitze, schaal 1:25.000 (ISBN 9783854917182) Links: www.Gleitschirmschule-GAP.de voor de lokale vliegschool met handige informatie over de start- en landingsplekken. http://nl.everytrail.com/view_trip.php?trip_id=974129 voor de gpstrack van de winterbeklimming van de Wank. www.hostel2962-garmisch.com voor een slaapplek met super prijskwaliteit verhouding.

KNVvL

Ontwikkelingen in 37 edities NK Precisie Klassiek Tekst en foto’s: Huub Coumans In de loop al van die jaren zijn de schermen wel veranderd. Er werd in 1976 begonnen, met de ronde koepels, eerst achter de boot, en op het water. Later achter de auto en op het land. De koepels werden squares, en nog later (eind jaren tachtig) kwamen de eerste lieren. Nu wordt deze NK gevlogen, in een Open klasse met de squares en in de klasse Bergschermen, de tegenwoordige schermen. Daarbij is er bij de NK Precisie ook altijd een teamklassement van driepersoons (club)teams. Op de EK en de WK Precisie zijn dit dan gelijk de landenteams, tegenwoordig bestaande uit vijf personen, maar in het verleden waren dat acht-persoons teams.

De reglementen groeiden in al die jaren ook mee, nationaal en internationaal. De hele geschiedenis van al deze Precisie-kampioenschappen is te zien, in de ‘Hall of Fame’, op de site van de Afdeling Schermvliegen, onder ‘Wedstrijden’. Internationaal zijn er nog altijd precisiewedstrijden, die voornamelijk met de squares gevlogen worden, zoals de Europese competitie, de EPAC, die met wedstrijden in Frankrijk, Engeland, en Nederland elk jaar wordt verwerkt. Deze EPAC-competitie bestaat ook al vanaf 1990.

Het grote verschil met de NK Precisie Stand Up is, dat je bij de Stand Up op je voeten moet blijven staan (of doorlopen), en bij de klassieke NK telt het eerste grondcontact. Bij de NK

In het weekend van 22 en 23 september werden bij Falcon Air, in Horst America, de Nederlandse Kampioenschappen Precisie klassiek gehouden.

Deze kampioschappen werden voor de eerste keer al in 1976 gehouden, en nu dus voor de 37e keer.

De winnaars van de N.K. Precisie klassiek, 2012 Open klasse: Huub Coumans (Falcon Air) Bergschermen: Peter Moree (Sky Rebels) Teams: Falcons Oet Rooij (Huub Coumans, Paul Hendriks, Roel Stroucken) Wedstrijdleider : Huub Coumans

klassiek ligt er ook een 50 cm. dik luchtkussen, van vijf meter doorsnede, waarop de electronische doelschijf ligt. Dit als extra veiligheid bij de landingen.

Het hele doelgebied rond dat kussen, heeft een straal van tien meter, waarbinnen door de driekoppige jury de afstand tot de doelstip gemeten wordt. Bovendien houdt de wedstrijdleider in de gaten of iedere deelnemer een faire doelpoging heeft en alles volgens de regels verloopt.

De score is maximaal tien meter, ook al land je buiten die cirkel.

Aan het einde van de wedstrijd worden van iedereen alle scores

bij elkaar geteld. Diegene met de minste centimeters (of meters), is de winnaar. Voor de teams worden van jou en je beide teamgenoten alle scores bij elkaar geteld. Zo komt ook het beste team uit de bus.

Briefing Zaterdag 22 september start de wedstrijd met een briefing door de wedstrijdleider Huub Coumans. Deze gaat voornamelijk over de regels van deze NK. De loting voor de startvolgorde van de teams had op vrijdagavond al plaatsgevonden. Na de driftersvlucht kon de wedstrijd beginnen. In de eerste ronde werden al gelijk goede scores gemaakt, maar er vielen ook al een serie tien-meters, dus buiten de doelcirkel.

Nadat iedereen zijn doelpoging had gehad, kon deze ronde geldig verklaard worden, en werd er met de tweede ronde begonnen.

De topposities werden versterkt, maar er vielen ook deze ronde weer een serie 10-meters. Maar ook deze ronde kon, zonder

19

problemen, geldig verklaard worden, nadat ieder zijn doelpoging had gedaan. Er werd daarna aan de derde ronde begonnen, maar inmiddels had de zon ook zijn werk gedaan. Dat zorgde voor thermische omstandigheden, die de doelpogingen natuurlijk een heel stuk lastiger maakte. Maar de toppers in het klassement zetten toch een goede score neer, maar er vielen ook nog meer tien-meter scores. Dat gaf wel aan, dat dit een hele lastige ronde was. Deze ronde nam ook meer tijd in beslag, voordat iedere vlieger aan de beurt was geweest. Na die derde ronde (rond 17.30 uur) werd er met de wedstrijd gestopt. Er werd toen ook besloten, om op zondag niet meer verder te gaan met deze NK wegens slechte weersvoorspellingen. Alle scores werden geteld, en de klassementen werden opgemaakt. De winnaars werden bekend gemaakt, op de prijsuitreiking. Daarna was het tijd voor de barbecue en een biertje, waarbij natuurlijk de nodige sterke verhalen.

Fotowedstrijd

Spelen in de woestijnduinen van Marokko. Fotograaf: Anniek Peters.

Zie, we hadden gelijk. Het duurde even, maar toen kwam de stroom prachtige foto’s uit jullie archieven ook echt op gang. We kregen van meer dan twintig mensen hun mooiste platen opgestuurd, in totaal drieëndertig (33!) fantastische platen in de mail die voldeden aan onze voorwaarden.

Ieder redactielid heeft zijn individuele top-drie samengesteld. Daaruit rolde overtuigend de winnaar van deze eerste Riser Fotowedstrijd: Lex Hagenbeek. Hij krijgt van ons de prijs thuisgestuurd. De winnende foto vind je op de volgende pagina’s.

20

De tweede prijs gaat naar Anniek Peters (hierboven) en de gedeelde derde plaats is er voor Abeltje Tromp en Wilco Lengkeek (rechts).

Namens de redactie allemaal van harte gefeliciteerd!

Nieuwe ronde, nieuwe kansen Wegens succes maken we hier graag een traditie van. Stuur dus weer je foto’s op naar: riser.schermvliegen@knvvl.nl De voorwaarden kun je nalezen in Riser nr 49.

Fotowedstrijd

Liggend op de start van le Treh aan het kijken hoe een groep wedstrijdpiloten omhoog draait (Vogezen, Frankrijk, juni 2011).

Fotograaf: Abeltje Tromp.

Sandra Kamphorst is op weg voor haar eerste driehoek bij Fiesch (Zwitserland).

Fotograaf: Wilco Lengkeek.

21

Fotowedstrijd

En de winnaar is...

Klifstart bij Granier, in de Franse Chartreuse. Fotograaf: Lex Hagenbeek.

22

23

Reizen

Tekst en foto’s: Leonard Bik

Droomvlucht Ieder jaar plannen Eelko en ik een vliegweek in de bergen en dit jaar werd het Annecy en het festival bij st. Hilaire. Omdat we nog nooit bij Annecy hadden gevlogen hebben we via facebook geprobeerd om aan allerlei informatie te komen en dat werkte echt perfect! De grote overlandvluchten bij Annecy, zoals wij ze in gedachten hadden, bleven helaas uit. Neemt niet weg dat we daar toch fantastisch hebben kunnen vliegen dus Annecy krijgt zeker een vervolg, dat staat vast! Na vier dagen zijn we verder getrokken naar onze volgende bestemming, Saint Hilaire.

We arriveren vroeg in de middag en treffen een heerlijke verkeerschaos aan. We vinden een plek voor de auto op een steile grashelling ver boven het festivalterrein. Vanaf die plek hebben we een ongelooflijk mooi uitzicht. We besluiten om de camping maar niet meer op te zoeken en gewoon de tent bij de auto op te zetten.

Op het festivalterrein blijkt dat we alleen na 18.00u te kunnen vliegen en ’s ochtends vanaf 8 tot 10. Omdat we heel nieuwsgierig naar de startplek zijn gaan wij nog even snel een kijkje nemen. Ik verwacht eigenlijk niet veel activiteit omdat de zon al bijna achter de bergen verdwijnt maar er wordt zowaar gestart! Er is een heel zacht briesje van voren afgewisseld met rugwind. Omdat over een kwartiertje de zon verdwijnt weten we dat de rugwind de overhand moet nemen en dat het dus geen zin meer heeft om alsnog onze vlieguitrusting te gaan halen. De zon verdwijnt inderdaad al snel achter de bergen maar de bergwind blijft uit. Sterker nog, het wordt alleen maar beter en beter. Daar gaat onze theorie. We balen wel een klein beetje dat we niet toch nog even onze vlieguitrusting hebben gehaald.

Heel optimistisch nemen wij ons voor om gewoon lekker de volgende morgen te gaan vliegen. Alle voorspellingen geven aan dat we de volgende dag goed weer krijgen. Dat nu één persoon van de organisatie ons verzekert dat we ‘s ochtends met regen rekening moeten houden nemen we niet serieus.

Regen Jawel, de volgende ochtend komt er toch een bak met regen uit de hemel vallen. Uiteindelijk wordt het aan het eind van de ochtend prachtig weer maar vliegen gaat helaas niet meer. Dan maar na zessen vanmiddag. Maar door het slechte weer in de ochtend is het hele programma opgeschoven en zitten wij dus om zes uur tevergeefs met pakzak bij de startplek te wachten. De hele startplek zit vol met mensen die nog volop van allerlei evenementen aan het genieten zijn. Dat hebben wij ook de hele dag gedaan maar we willen nu toch wel een keer kunnen vliegen. Wij blijven heel optimistisch want gisteravond bleef de wind tot vrij laat goed dus onze kans komt nog wel. Niet dus! Zon weg, en niet zo’n klein beetje bergwind!! Hoe graag

24

we ook willen en ondanks het feit dat er toch een paar lui starten vinden wij het niet verantwoord om met een aanzienlijke rugwind een vluchtje te forceren. Een stuk minder optimistisch besluiten we om zondagochtend nog maar een poging te wagen.

Kippenvelmomentje De ochtend begint met een prachtige zonsopkomst bij een strak blauwe lucht!! We besluiten meteen naar het startterrein te lopen, beker koffie in de hand, om te kijken of er een leuk vluchtje in zit.

Ondertussen komen er mensen met pakzak teruggelopen en krijgen we het idee dat het toch niets wordt.

Maar op de startplek worden we letterlijk wild van enthousiasme.

Het is zo verschrikkelijk mooi. Een laagstaande zon, beneden in het immense brede dal een laag mist en er stijgen tientallen ballonnen op.

Zo iets moois hebben we nog niet gezien, kippenvelmomentje.

We wensen elkaar een goede vlucht toe en gaan als een gek aan de slag om onze spullen klaar te leggen en om snel een startplek te bemachtigen. Ik zie Ger en Abeltje, die al helemaal klaarstaan om te starten. Zoals het er uitziet kunnen Ger en Abeltje voorlopig nog niet starten omdat er continu mensen hun scherm voor hen leggen. Zo asociaal!

Asociale start Wanneer ik klaarsta met mijn uitrusting, netjes achteraan, op mijn beurt te wachten zie ik al snel dat het zo echt niet gaat lukken.

Continu leggen mensen hun scherm voor de anderen. Panisch word ik van het idee dat ik niet snel kan starten dus ik ga gauw aan de zijkant staan om net zo asociaal als sommige anderen een plekje vooraan te bemachtigen. Ik grijp mijn kans en wil snel mijn scherm neerleggen, zie ik ineens dat ik voor Abeltje kom te liggen. Ik schrik van mezelf! Ik geef Abeltje aan dat ze kan starten voordat ik, of anderen, weer voor haar gaan liggen. Helaas gaat haar eerste start niet goed en moet ze afbreken. Ze moet min of meer slingerend tussen anderen door weg starten en dat mislukt.

Ik grijp wel meteen mijn kans om daarna op een plek vooraan mijn

om nooit te vergeten

scherm klaar te leggen. Ja ja, net zo asociaal als sommige anderen. Er is nauwelijks wind dus iedereen is een hele tijd bezig om het scherm zo goed mogelijk klaar te leggen. Dit natuurlijk om de kans op een mislukte voorwaartse start zo klein mogelijk te houden. Ik pleur de hele boel maar gewoon neer. Herstellen doe ik tijdens de start wel.

Met groundhandelen lukt me dat ook dus: op hoop van zegen. De startplek is heel lang dus ik heb er alle vertrouwen in. Net voordat ik wil starten komt de schat van een Abeltje mijn scherm toch nog even goedleggen zodat het starten voor mij geen enkel probleem is. Weg ben ik!

Droomvlucht Wat ik toen voor vlucht gemaakt heb is werkelijk zo onbeschrijfelijk mooi. Een witte wereld onder je en voor je een stuk of dertig ballonnen die uit de mist opstijgen. Vanaf de start nog hele kleine stipjes maar al gauw worden ze groter en groter. Ik ben eerst van plan om langs de rotswand te vliegen maar de aantrekkingskracht van die ballonnen is zo groot dat ik in één rechte baan naar ze toe vlieg.

De laagstaande zon maakt het gehele plaatje nog fraaier, alles klopt gewoon.

Ik pak meteen mijn camera ik schiet lukraak wat foto’s. Natuurlijk heb ik ook mijn GoPro op mijn helm gemonteerd om de hele vlucht te filmen. Eenmaal in de buurt van de ballonnen durf ik niet te fotograferen omdat het tussen de ballonnen vliegen even al mijn concentratie opeist. Zo immens groot zijn ze als je er vlak bij bent.

Als er dan een met behoorlijke snelheid langs je stijgt dan krijg je wel ontzag voor ze. Al met al was het echt zo verschrikkelijk gaaf om tussen die ballonnen te vliegen, pure verwennerij!

Droomvluchten bestaan dus echt!!

Ik word uit mijn droom wakkergeschud om de landing in te zetten. Ik heb hier nog nooit gevlogen. Ik had vanaf grote hoogte af en toe door de mist het landingsterrein wel gezien maar nu het echt zover is om te landen is de mist weer dichtgetrokken. Ik kan niet zien waar ik ben en waar de landingsplek zich bevindt. Ik besluit rondjes te draaien totdat ik iets bekends waarneem. Omdat ik niet alleen vlieg ben ik bang om in de mist in botsing met een andere piloten te komen. Uiteindelijk zie ik een akker onder me en besluit de landing in te zetten met het idee dat ik niet persé het landingsterrein hoef te halen. Te bizar voor woorden maar tijdens mijn final kom ik toch precies op het landingsterrein uit.

Het gevoel van deze vlucht was overweldigend en is dat nog steeds als ik er aan terug denk. Zoiets moois heb ik echt nog nooit meegemaakt. Eelko is ook net geland en had dezelfde fantastische ervaring. Later komen we Ger in de bus tegen die ook deze geweldige ervaring had meegemaakt. Gelukkig horen we via de radio dat Abeltje ook gestart is. In de bus bekijken we snel even mijn foto’s en zoeken we al muziek uit voor het magische filmpje. Dit wordt mijn allermooiste film!

Thuisgekomen bekijk ik zo snel mogelijk mijn filmpjes en wat blijkt, bij de start is mijn camera naar voren geklapt zodat ik dus tijdens mijn allermooiste vlucht, een half uur lang, mijn eigen kruis in HD gefilmd heb!! Gelukkig vind ik op internet filmpjes van anderen die vrijwel gelijk met ons gevlogen hebben en deze magische vlucht hadden vastgelegd. Ik stond er zelfs op maar dan wel vanuit een veel beter perspectief deze keer!

Deze vlucht is echt om nooit meer te vergeten!!

25

Techniek Januari 2012. Tijdens een dagje lieren met Action Air Sports in Sterksel blijkt dat er niet alleen ‘gewone’ vluchten op het programma staan. ‘Het chuutje’ wordt getest. Dat blijkt een project van Ronald ten Berge. Hij heeft een remparachute ontwikkeld die als automatische noodstop kan dienen bij een uit de hand gelopen steilspiraal.

De Spiral Buddy, zoals het chuutje is gedoopt, is inmiddels klaar om voor het grote publiek te worden geworpen.

Een goed idee komt niet uit

26

Een jaar of vijf geleden was Ronald ten Berge getuige van een dodelijk ongeval. Hij was voor een SIV-training in Ölüdeniz, Turkije. Wachtend op zijn eigen cursisten zag hij een van de piloten uit een andere cursus een steilspiraal uitvoeren die helemaal niet klopte. Hij zat veel te laag en spiraalde regelrecht de zee in. Hoewel de boot er snel bij was is de piloot later aan zijn verwondingen overleden. “Ik ben enorm geschrokken en het zette me aan het denken,” zegt Ronald. “Wat is hier gebeurd? Over hoeveel G-krachten hebben we het? Is de piloot daardoor bewusteloos geraakt? Als dat gebeurt, hoe kunnen we dan zorgen dat de steilspiraal automatisch stopt in plaats van lockt?”

Hoge G-krachten Het eerste resultaat van Ronald’s denkproces was het KNVvL G-load report dat hij samen met onder andere Paul Blok in 2008 uitbracht.

Daarin wordt vastgesteld dat een spiraal met daalsnelheden van 14 m/s een G-kracht kan opleveren boven 3 G. Daarbij is het niet

ondenkbaar dat een piloot bewusteloos raakt (op pagina 25 van Riser 48 staat een uitleg). Hij hangt dan slap in zijn harnas, mogelijk scheef in de richting van de spiraal. Het resultaat kan zijn dat de spiraal stabiel blijft, of zelfs versnelt en dus tot op de grond doordraait.

“Ik vroeg me dus af: wat kun je daar aan doen?” vertelt Ronald. “Iets moet er reageren wanneer de piloot buiten bewustzijn raakt. Er is wel een op afstand bedienbare noodchute maar die past niet in elk harnas. Het moet ook niet teveel elektronica zijn want het moet altijd werken. Bovendien is de werking dan afhankelijk van de instructeur op de grond. Toen ontstond het idee met een chuutje dat de piloot afremt en, heel belangrijk, weer onder zijn scherm trekt. Daarmee verminder je de G-krachten, haal je het scherm uit zijn rotatie en de piloot weer bij bewustzijn.”

Remchute van Ozone Ronald ontwikkelde het idee van een remparachute die automatisch

Spiral

de lucht vallen

Buddy

27

Tekst en foto’s: Bastienne Wentzel Illustraties: Charles Pellens

Bart Adriaens (l) en Ronald ten Berge showen een van de prototypes van de Spiral Buddy

“De Spiral Buddy werkt zelfs met de Swing Mistral 6. Dat is in mijn ogen wel het ultieme bewijs dat het een goed idee was.” opengaat wanneer de piloot bewusteloos raakt. “Wat gebeurt er dan: iemand verslapt. Dus wat hij in zijn hand heeft laat hij vallen. Als dat een gewichtje is dat aan de remchute zit dan valt dat uit zijn hand en trekt daarmee de chute open.”

Bij het idee van een remparachute denken we natuurlijk aan de anti-G dragchute die Ozone begin 2011 lanceerde. Dit hulpmiddel is bedoeld om te kunnen steilspiralen met hoge daalsnelheden zonder de bijbehorende hoge G-krachten. Dit chuutje zit in een soort frontcontainer en je koppelt hem aan een riser aan de binnenkant van jouw favoriete steilspiraal. Voordat je begint met spiralen gooi je hem uit. Dit is echter geen noodmaatregel maar een bewuste actie voordat de spiraal begint, legt Ronald uit. “De Anti-G is een hulpmiddel om snel af te dalen. De Spiral Buddy is een veiligheidsattribuut.” Zijn idee stamt overigens ook nog van enkele jaren voordat de Anti-G überhaupt bestond, haast hij zich te zeggen.

Jas als container Samen met Bart Adriaens, die de nodige ervaring heeft met schermen herstellen en naaien, ontwierp Ronald de eerste versie van wat de

28

Spiral Buddy zou worden. “We begonnen met het dropchuutje van een lier achter een brommer te slepen om te voelen wat de kracht was. Die was te klein en had ook niet de optimale vorm dus Bart heeft een grotere gemaakt van beter, lichter materiaal. We variëerden de grootte, brachten een apex aan (naar binnen getrokken midden van de chute) om het geheel stabieler te maken en experimenteerden met gaten met gaas ervoor,” vertelt Ronald.

Tijdens de eerste tests werd de chute nog in de jas van testpiloten Jos Mientjes en Luke Lemmen gepropt. Zij testten de eerste versies met de Gradient Bright4 en de Montana. Later werd ook de Gradient Golden3 getest. “De focus lag en ligt nog op EN-A en B schermen,” zegt Ronald. “Dat zijn de schermen waarmee piloten normaal de steilspiraal onder de knie proberen te krijgen. Piloten die schermen vliegen met een EN-B classificatie of hoger horen in mijn ogen de steilspiraal al te beheersen.”

Talrijke testdagen in Nederland en Frankrijk volgden. De testruns waren deels succesvol maar het chuutje werkte niet altijd naar behoren. “De lijnlengte bleek heel belangrijk,” zegt Ronald. “De chute moet namelijk de piloot niet alleen naar achteren trekken, maar

hij het gewicht uit de container in één hand en pakt daarmee ook tegelijkertijd de stuurtoggle. Hij zet een forse steilspiraal in en laat zich dan in één keer slap hangen, alsof hij bewusteloos raakt. Hij laat het gewichtje daarbij natuurlijk vallen en doet verder niks, de stuurtoggles hangen los. De Spiral Buddy ontvouwt zich binnen een of twee omwentelingen en vertraagt daardoor de steilspiraal zodanig dat er hooguit nog maar een rustige bocht overblijft. Ronald: “Op dat moment komt de piloot weer bij en neemt de stuurtoggles weer op.”

Interesse uit het buitenland Ronald heeft inmiddels contact met de bekende piloot en SIVinstructeur Jocky Sanderson en met Thomas Grabner, de Oostenrijkse maker van de Gforce-trainer. Jocky Sanderson heeft de Spiral Buddy bekeken en met Ronald gesproken over de mogelijkheden. Ronald ook een trekkracht hebben aan de binnenbocht van de spiraal. Een te lange of te korte lijn doet dat werk niet en bovendien komt de chute bij een te korte lijn in de turbulentie van de piloot.” Verder is een noodrelease gemonteerd voor het geval er iets mis gaat.

De testpiloten gebruiken deze vooral bij harde wind waarbij de ontvouwde chute ervoor zorgt dat je al snel niet meer tegen de wind in kunt komen. Ontkoppelen is dan de enige mogelijkheid voor een veilige landing. Na bijna een jaar van testen ligt er een prototype waar Ronald tevreden over is. Maker Bart Adriaens heeft er heel wat uurtjes in zitten. “Ronald kende mij van divers reparatiewerk. Hij vroeg mij om zijn idee samen uit te werken, hij het theoretische gedeelte en ik het praktische: het uittekenen en in elkaar stikken van ideeën. Als het werkt is het een goed idee, dat me tot nu toe zo’n tweehonderd uur heeft gekost.”

Prototype Bart vertelt dat het huidige prototype zo’n 1,5 m2 groot is met een diameter van 110 cm. De vorm is vergelijkbaar met die van het Anti-G-chuutje. “Niet gekopiëerd, maar de vorm van de panelen is de enige logische vorm. Een kwestie van denken, knippen en stikken.”

Het materiaal is schermdoek, Porcher Marine Evolution van 40 gr/ m2. Om de stabiliteit te vergroten is midden in de panelen een strook gaas aangebracht. Daardoor kan de overdruk gecontroleerd worden afgevoerd zonder de kap instabiel te maken. De lijn is zo’n drie meter lang. De container die sluit als een normale reservecontainer is nu van ripstop nylon gemaakt. Dit bespaart in vergelijking met de eerste neopreen containers enorm op het gewicht van het geheel, dat nu een acceptabele 500 gram weegt.

“We zijn nu zover dat het tijdens tests met de Gradient Bright, Montana en Golden altijd werkt,” zegt Ronald. Wij keken mee tijdens enkele van de testdagen. De testpiloot neemt het pakketje aangekoppeld mee naar boven. Voordat hij de steilspiraal inzet pakt

is ook te gast geweest bij de Gforce-trainer in Heemskerk om de container te testen bij maar liefst 7G in een weekend dat ook Thomas Grabner daar was en aangezien ze in hetzelfde hotel verbleven ging de discussie tijdens het ontbijt al over G’s, diverse soorten spiralen en de ongevalstatistieken. Zowel Jocky als Thomas zien de potentie van de vinding en hebben aangeboden om verder mee te denken en te testen met de Spiral Buddy.

Het ultieme bewijs En wat gaat er nu gebeuren? Ronald: “Dit project is misschien wel nooit af. We zijn de laatste periode bijvoorbeeld bezig geweest om de Spiral Buddy te testen met de Swing Mistral 6.” Deze sportieve intermediate (EN-B) is berucht omdat het er als één van de weinige in die categorie om bekend staat dat het in een stabiele nosedown steilspiraal kan komen, volgens tests van de DHV. De Mistral 6 bleek enigszins weerbarstig. De stabiele spiraal van dit scherm gaat zo hard dat het chuutje aanvankelijk niet altijd opende en het ook niet functioneerde zoals het aanvankelijk ontworpen was. Ronald en Bart bedachten een constructie waarbij de chute ook aan de D-riser trekt.

“Dit levert een remimpuls en verandering van de instelhoek van de vleugel die genoeg gebleken is om ook de Mistral uit de stabiele spiraal te halen. De Spiral Buddy werkt nu dus ook met de Mistral 6. Dat is in mijn ogen wel het ultieme bewijs dat het een goed idee was,” zegt Ronald. Zien we de Spiral Buddy binnenkort in de winkels?

Ronald: “Mijn intentie was het idee aan de wereld te geven en te zeggen: dit hebben we gemaakt, zo werkt het, doe er je voordeel mee. Aan de andere kant, we hebben er al zoveel uren en materiaal in zitten, daar mag best iets van terugkomen. Dus gaan we er nu een paar maken en verkopen. Het belangrijkste voor mij is dat het werkt.

Als ik ooit een mail krijg van iemand die ermee heeft gevlogen en zegt: ‘dit heeft mijn leven gered’ dan ben ik retetrots!”

Meer informatie: Ronald ten Berge, info@actionairsports.nl

29

Techniek

Sinds de vliegsimulator en paragliding bestaat, hebben we er over gedroomd. Wat zou het leuk zijn om een simulator te hebben voor het paragliden. Sinds kort is het zo ver, er staat zo´n simulator bij ons in Ravenswaaij. Begin dit jaar heeft de simulator al een weekend gedraaid. Veel piloten vinden het een aanrader en een aantal wil zelfs graag nog een keer komen.

Realistische training in Paragliding Simulator Tekst: Ayke Jager, Bastienne Wentzel Foto: Ayke Jager

Zittend in een harnas, kijkend naar een groot scherm en het gevoel ervaren alsof je vliegt. Dit alles computer gestuurd. Alleen de wind ontbreekt er nog aan. En ja, het is soms best confronterend want je krijgt zulke precieze feedback die je nooit van een instructeur in de vrije lucht kunt krijgen. De computer meet precies wat je reactie van je lichaam is in combinatie met je stuurinput. Deze combinatie is vanaf de grond niet op deze wijze te beoordelen. En als je niet meer onder het toeziend oog van een instructeur of kundige medepiloot vliegt, hoor je de feedback al helemaal niet meer. Het voordeel is dat je een aantal keren een vergelijkbare situatie krijgt waarbij je dus heel gericht de juiste stuurhandeling en gewichtsverplaatsing kunt trainen. De herhaling leert je de juiste reactie.

De paraglider simulator biedt verrassend realistische mogelijkheden voor de paragliderpiloot om te oefenen in het actief vliegen en het reageren op inklappers. De Duitse ongevallenstatistiek voor paragliding over 2011 toont aan dat inklappers nog altijd de belangrijkste factor bij ongevallen en incidenten zijn en dat de piloten onvoldoende getraind waren om hier goed op te kunnen reageren. De paragliding simulator wordt ondersteund door DHV, SHV, DULV en het Europees Comité voor Veiligheid en Onderwijs van de Federatie EHPU (European Hang Gliding and Paragliding Union).

Inhoud De simulatortraining duurt ongeveer 1,5 uur en start met een PowerPoint presentatie ter voorbereiding op de cursus. Hierin worden je het

30

nut en doel van de cursus uitgelegd en worden veiligheidstips gegeven. Dan volgt een korte kennischeck aan de hand van de presentatie.

Daarna kun je de verschillende grepen in de stuurlus uitproberen, je installeert je in het harnas daarna begint de vliegsimulatie. Bij de vliegsimulatie word je door een instructeur begeleid. Bij de training krijg je na elke oefening een directe audiofeedback op je reacties en stuurbewegingen via je hoofdtelefoon (dus alleen voor jou hoorbaar).

Je hebt nodig: je goeie humeur, je eigen vlieghandschoenen en zo nodig een bril voor de beeldschermpresentatie. De training wordt in het Duits gegeven.

Deelnemer Daniel Hoekstra zegt: “Het verrassingseffect, welke kant van het scherm komt in turbulentie en hoe groot zal de inklapper worden, is erg realistisch. De directe, door de simulator gegenereerde feedback, op je eigen reactie is zeer nauwkeurig.” Ook Max Krol is enthousiast: “Ik heb de simulatie als zeer leerzaam en zinvol ervaren en ben blij dat deze simulatie nu ook in Nederland mogelijk is. Een realistische manier van oefenen waarbij de helft van je zitje plotseling weg is. Een duidelijkere reden voor de noodzaak om actief te gaan vliegen kun je niet krijgen. De aanwijzingen en correcties zijn altijd zinvol en ik zal zeker vaker deze simulatie gaan volgen.”

Gin Verso

Laag s prijs te garan tie

www.panchoamelia.nl

Leer beter en aktiever vliegen

met de vliegsimulator!

Wil je: • • • •

turbulentie beter de baas worden? snel en effectief reageren op een eenzijdige inklapper? je vaardigheid behouden, ook al heb je nog nooit een inklapper gehad? gewoon een nieuwe dimensie aan je opleiding toevoegen?

Dat kan in de vliegsimulator bij Air Time in Ravenswaaij De paraglider simulator biedt verrassend realistische mogelijkheden voor de paragliderpiloot om te oefenen in het actiefvliegen en het reageren op inklappers. Je kunt op de dag zelf kiezen uit een breed aanbod training- en introductieprogramma’s. Het programma met inleiding, presentatie en training duurt ongeveer 1,5 uur. Bij de vliegsimulatie word je door een Duitssprekende instructeur begeleid. Bij de training krijg je na elke oefening een directe audiofeedback. De introductiepresentatie is voor de meeste trainingsprogramma’s in het Nederlands. Prijzen variëren tussen de € 20,- en € 50,- per half uur in de simulator.

Reserveren Opgeven kan door een mail te sturen aan ayke@airtime.nl. Vermeld daarin je contactgegevens, welk dagdeel je zou willen komen en of je een halfuur of uur wilt trainen.

Wij zullen je dan inplannen. Hiervan krijg je dan een bevestiging per mail waarin staat hoe laat jouw training begint.

Data en dagdelen 08-2-2012 08-2-2012 09-2-2012 09-2-2012 09-2-2012 10-2-2012 10-2-2012

vrijdag middag vrijdag avond zaterdag ochtend zaterdag middag zaterdag avond zondag ochtend zondag middag

15.00 / 18.00 18.00 / 21.00 09.00 / 12.00 12.00 / 18.00 18.00 / 21.00 09.00 / 12.00 12.00 / 18.00

gheden Verbeter je vaardi g met de Paraglidin Time Simulator bij Air

31

Paragliding Sport

KNVvL

Wel of niet wedstrijdvliegen met twee-lijners?

Het afgelopen jaar heeft voor de commissie Wedstrijdvliegen in het teken gestaan van het herijken van de ‘local rules’. Deze regels schrijven voor waar alle piloten aan moeten voldoen die wedstrijdvliegen en deze vluchten ook willen loggen. Voorzitter Ruud Oudendijk van de commissie legt uit waarom deze herijking nodig was en wat het resultaat is.

Tekst: Ruud Oudendijk Op 6 juli 2011, tijdens de Paragliding World Cup in Piedrahita, komen twee piloten om.

De organisatie last per direct de rest van de competitie af. De omgekomen piloten vlogen aan zogeheten twee-lijners, paragliders met twee risers. De FAI is van mening dat deze ongevallen onder andere veroorzaakt zijn door de meest recente ontwikkeling van deze twee-lijners. Niet veel later, aan het einde van 2011, doet de FAI de aanbeveling om tijdens wedstrijden enkel nog gecertificeerde schermen toe te laten. De twee-lijners vallen niet in deze categorie en zijn dus per definitie uitgesloten, mocht een organisatie

beslissen een wedstrijd op te zetten zoals de richtlijnen van de FAI voorschrijven.

XContest en NKSV In Nederland scoren we jaarlijks in de categorieën binnen- en buitenland de Nederlandse kampioen en ook de NKSV. Dit doen we aan de hand van XContest. Deze website, vergelijkbaar met de Duitse OLC, stelt een piloot in staat om zijn of haar vlucht online te loggen.

Het loggen gebeurt aan de hand van de local rules. Naar aanleiding van de aanbeveling van de FAI eind 2011 stelt het bestuur van de KNVvL (op dat moment zonder bezetting op de post wedstrijden) vast dat de Nederlandse local rules voor 2012 gelijk zullen zijn aan de aanbeveling van de FAI. Effectief per 01-01-2012 worden daarmee alle open klasse (schermen zonder EN certificering) en twee-lijners uitgesloten van deelname aan wedstrijden in Nederland.

Local Rules 2013 Tijdens het seizoen 2012 is veelvuldig gesproken over de local rules. Veel piloten zijn het niet eens met de uitsluiting van twee-lijners voor de overlandwedstrijden in Nederland.

Zij vinden dat daar geen goede reden voor is. Op basis hiervan is het bestuur samenge-

komen en heeft uiteindelijk, met input van ‘wedstrijdvliegend Nederland’, besloten om de open klasse schermen niet expliciet uit te sluiten. Dat wil zeggen dat de KNVvL het advies van de FAI overneemt en adviseert om wedstrijden enkel op gecertificeerde schermen te vliegen. Desondanks zal de KNVvL gewoon doorgaan met de ondersteuning van wedstrijdvliegen en de sponsoring van de XContest, de NKSV en de NK Berg.

In het kort Voor 2013 betekent dit het volgende: − indien een piloot bewust de keuze maakt te vliegen aan een scherm dat niet gecertificeerd is, staat de KNVvL dat toe; − De KNVvL raadt wedstrijdorganisaties af om met niet-gecertificeerde schermen te vliegen, indien gezamenlijk vliegen binnen een bepaald gebied of snelheid een rol speelt; − de KNVvL blijft de Nederlandse Kampioenschappen Schermvliegen Vlakland (NKSV), de Nederlandse kampioen nationaal en internationaal op basis van de score uit XContest en de NK berg-kampioenschappen steunen en sponsoren.

Vragen of opmerkingen graag naar Ruud Oudendijk, wc.schermvliegen@knvvl.nl.

Stichting Para Adventure Kalender 2013 2 t/m 10 maart Marokko ( Brevet 2 ) 27-4 t/m 5 mei Bassano Italie B1 schoolvakantie 25-5 t/m 1 juni Mieussy overland ( B2 ) 8 t/m 16 juni Mieussy Tour ( B1 ) 22 t/m 30 juni Mieussy overland (B2 ) 6 t/m 14 juli Mieussy (Brevet 2) 20 t/m 28 juli Mieussy B1 school vak.

3 t/m 11 aug. Mieussy B1 schoolvak.

17 t/m 25 aug. Mieussy B1 schoolvak.

31-8 t/m 8 sept. Mieussy Tour ( B1 ) 14 t/m 22 sept. Slovenië ( B1 ) 19 t/m 27 okt. Cast.de Sos Sp. B2 schoolvakantie 9 t/m 17 nov. Tenerife ( B1 )

Voor meer informatie : andre@parapente.nl

32

EHBO-dag bij Falcon Air De jaarlijkse EHBO-dag van Falcon Air zal komend winterseizoen plaatsvinden op zaterdag 2 februari 2013. Deze dag is voor Instructeurs schermvliegen verplicht, maar ook andere schermvliegers zijn welkom.

De dag wordt verzorgd door het instructiekader van de EHBO-vereniging Horst, onder auspiciën van het Oranje Kruis.

Er zal onder andere behandeld worden: levensreddende handelingen, bewustzijnsstoornissen, botbreuken, bloedingen, kneuzingen, hulpmiddelen (van simpele pleister tot steriele drukverbanden), maar ook mitella, thermische deken, vervoer gewonden. Ook het inroepen van professionele hulp, via 112, komt aan de orde.

Aanvang: 09.30 uur, tot: ca. 16.30 uur.

Kosten: € 30,Lokatie: Rode Kruisgebouw, Loevenstraat 17a , 5961 TV, te Horst (N. Limburg).

Inlichtingen en aanmelden: Huub Coumans, tel : 0411-673376 of huub.coumans@planet.nl

Lierkeuringen 2013 Op zaterdag 2 en zaterdag 23 maart 2012 geeft de Technische Commissie van de KNVvL Afdeling Schermvliegen weer de gelegenheid tot het keuren van uw lier. Liereigenaren zijn zelf verantwoordelijk voor het laten keuren van hun lier.

Dit jaar gaan we net als vorig jaar ‘op afspraak’ de lieren keuren! Daartoe kunnen de liereigenaren hun lier inschrijven voor een tijdslot, via onderstaande link, door een mail te sturen naar de Technische Commissie van de afdeling Schermvliegen. Op volgorde van aanmelden zullen de tijdsloten uitgegeven worden.

Verzoek is om (ruim) op tijd aanwezig te zijn zodat op tijd gestart kan worden met de keuring. Ook in 2013 zullen er slechts bij hoge uitzondering extra keuringen plaatsvinden.

Let goed op wat de vervaldatum van de keuring van uw lier is. De vervaldata van de lieren die voor de herkeuring in aanmerking komen staan op: de KNVvL website voor de afdeling Schermvliegen onder “Veiligheid en meldingen” en vervolgens “Lierkeuringen” of via de link: http://www.knvvl.nl/afdelingen/ schermvliegen/veiligheid/lierkeuringen De herkeuring van de lier, ongeacht of deze goedgekeurd of afgekeurd wordt, kost

ramma

Cursusprog

2013

Paraglidingschool Inferno verzorgt cursussen en specials voor beginners en gevorderden in Duitsland, Frankrijk, Marokko, Turkije, Zuid-Afrika, Italië en Oostenrijk.

Voor meer informatie: www.paraglidingschool.nl

33

€ 45,00 (nieuw tarief vanaf 2013). Het keuren van een ‘nieuwe’ lier of een lier waarvan de keuring meer dan 2 jaar verstreken is, kost € 75,00 Plaats: Parkeerplaats van Zweefvliegcentrum Terlet Adres: Apeldoornseweg 203, 6816 SM Arnhem Aanvang: 9:30 uur Afsluiting: 14:00 uur Info en aanmelding: per e-mail bij de Technische commissie van de KNVvL afdeling Schermvliegen, Gerard, Rob en Sander: techniek@knvvl-schermvliegen.nl

Nieuws

Ascent Products presenteert een nieuwe polsvario Na het succes van de originele Ascent polsvario was het lang wachten op een nieuw model.

De ontwerpers waren vastbesloten om met een unit te komen die de eerste versie op elk gebied zou overtreffen: meer informatie, beter display, beter stroomgebruik, beter accumanagement en betere bescherming van de elektronica.

Door het integreren van een 48 kanaals GPS hoef je de unit niet meer handmatig te kalibreren en beschik je nu ook over een volledig exporteerbaar tracklog. Er worden tot 300 vluchten automatisch opgeslagen (maximaal 50 uur vliegtijd).

Software om het tracklog te exporteren of het logboek uit te lezen is zonder extra kosten te downloaden. Firmware updates kunnen door de gebruiker zelf eenvoudig geïnstalleerd worden.

Verkrijgbaar bij een aantal paragliding shops in Nederland dealerlijst en meer informatie op

‘like & follow us’ en maak wekelijks kans op een gratis paragliding shirt!

ee

Air Time volgend jaar 20 jaar!

Wat lang geleden door Joop en Adrie Bernard is opgezet, is in 20 jaar tijd uitgegroeid tot een professionele, betrouwbare maar vooral ook gezellige vliegschool. Ayke en Barry zijn als geen ander op de hoogte van de nieuwste ontwikkelingen, maar dat kan ook niet anders; zij doen dit immers fulltime. Zo’n feestjaar willen we niet ongemerkt voorbij laten gaan en daarom luiden we op 19 januari vanaf 15.00 uur het feestelijke jaar in met een nieuwjaarsborrel. Je bent van harte welkom, de glühwein staat klaar!

Is het lucht? Of is het schuim?

Al langer kennen we de schuim- en airbagprotector maar sinds kort is er een nieuw type protector. Dit is een hybride van de schuim- igh StayAiHr Spigorhts Action Get H en airbagprotector. Geen volumineus schuimpakket, geen luchtinlaat maar wel direct protectie en een compact pakvolume. De protector bevat schuimplaten die de holle ruimten naar buiten drukken. De lucht stroomt door het doek naar binnen. Selfinflatable, maar zonder ventiel. Dit nieuwe type protector zit in het nieuwe Advance Axess 3 Air harnas. Meer info: http://www.advance.ch of www.airtime.nl.

Avontuurlijke klussen bij Maurik Paragliding

‘like & follow us’ en Gradient uitproberen? maakNevada wekelijks kans op een gratis paragliding shirt!

Veel en leuk werk in binnen- en buitenland Om als vliegschool te kunnen groeien zijn wij op zoek naar jou, voor uitbreiding van ons instructieteam! Maurik Paragliding als actief aan de lier en in de bergen.

Action Air Sports heeft de nieuwe Gradient Nevada nu beschikbaar om te zien, voelen en vliegen in de maten 24 t/m 28 (75-115 kg all-up). Het fraaie profiel in combinatie met de sterk verminderde luchtweerstand door ca. 30% minder lijngebruik geeft dit unieke EN-B scherm de prestaties van een EN-C (55+ km/u, glide 1:9,5+) terwijl de passieve veiligheid van een EN-B is gewaarborgd. Tevens heeft de fabrikant de Gradient Repair Guarantee: indien binnen 1 jaar na aankoop je iets overkomt met je nieuwe paraglider (je vliegt hem in het prikkeldraad of in een boom om maar wat te noemen), dan wordt de schade gratis door Gradient gerepareerd (excl. transportkosten).

Info: ronald@actionairsports.nl

Heb je interesse?

Bel of mail dan naar 06-16810988 info@maurikparagliding.nl!

István Molnár, vliegschoolhouder Maurik Paragliding

34

ee

KNVvL

Verkiezingen ledenraad Het Afdelingsbestuur roept leden op om zich kandidaat te stellen als gevolmachtigde namens individuele leden. De gevolmachtigden hebben stemrecht tijdens de Afdelingsvergadering.

De schermvliegers die lid zijn van een aangesloten vereniging worden in de jaarlijkse Afdelingsvergadering vertegenwoordigd door de gevolmachtigden van hun eigen vereniging. Schermvliegers die wel lid zijn van de Afdeling doch niet van een vereniging worden tijdens de Afdelingsvergadering vertegenwoordigd door gevolmachtigden van de Individuele Leden.

Leden kunnen zich kandidaat stellen tot 31 januari 2013 door een schriftelijke mededeling aan de secretaris (secretaris.schermvliegen@knvvl.nl), met vermelding van het lidnummer van de KNVvL. De minimumleeftijd is 18 jaar. Indien er meer dan zeven kandidaten zijn, houdt het bestuur verkiezingen.Over de stemprocedure volgen mededelingen op www.knvvl-schermvliegen.nl .

Afdeling Schermvliegen op Vliegsportbeurs 2013 De Afdeling Schermvliegen is present tijdens de Delta- en Parapentebeurs op zondag 27 januari 2013 in sporthal Olympia in Wageningen.

De beurs wordt gehouden van 10 tot 17 uur; entree kost 2 euro per persoon; kinderen hebben gratis toegang. Tijdens de beurs zijn er tal van presentaties van paragliding-, delta- en paramotor vliegscholen.

Daarnaast zijn er vertegenwoordigers van verschillende merken en materialen die interessant zijn voor paragliders en deltavliegers. In het midden van de hal is er zowel en tweedehands markt als een kinderplein met allerlei activiteiten. In de middag worden de prijzen uitgereikt aan de winnaars in de XContest. ,,En natuurlijk horen we in de gezellige bar altijd weer sterke vliegverhalen’’, voorspelt Ton Draaijer als een van de organisatoren van de 22ste editie van de immer druk bezochte beurs. ,,Het leuke aan de beurs is dat iedereen het beschouwt als het begin van het vliegseizoen. Paragliders komen elkaar tegen om plannen te maken, vliegreizen te boeken en om even bij te praten.’’

Onderzoek soaraantekening De Commissie Onderzoek Soaraantekening gaat onderzoeken of de introductie van een soaraantekening verstandig is. Dat is afgesproken tijdens de Afdelingsvergadering. Het belangrijkste is dat bekeken wordt hoe de kwaliteit en veiligheid van het soaren langs de Nederlandse kust kan worden verbeterd. Dat lijkt in ieder geval te kunnen door tijdens de opleiding voor schermvliegen meer aandacht te besteden aan de specifieke omstandigheden van het soaren. Volgens het Afdelingsbestuur zou een Soaraantekening kunnen helpen om bij problemen op soarstekken te voorkomen dat KNVvL-leden met een soaraantekening worden getroffen door een eventueel soarverbod. Een commissie gaat nu onderzoek doen. Voor de commissie hebben Max Morriën en Ronald Beukers zich desgevraagd aangemeld. Het bestuur neemt het initiatief om de commissie te completeren en te installeren.

HARNASSHOP NL PARAGLIDING EQUIPMENT

3535

Nieuws

Nova Piloot van het jaar voor twee Nederlanders Hans ter Maat én zijn zoon Chavert ter Maat zijn beide verkozen tot Piloot van het Jaar 2012 van de Oostenrijkse schermfabrikant NOVA. Beide Nederlandse piloten maken deel uit van het NOVA team.

Drie andere piloten werden ook onderscheiden, Idris Birch, Sebastian

Benz en Kari Roberson.

De piloten werden niet alleen geroemd om hun prestaties in wedstrijden en XC contests maar ook om hun goede communicatievaardigheden en bereidheid om voor het team te werken. “Hans en Chavert hebben de Nederlandse

vlaklandcompetitie aardig opgeschud de afgelopen jaren,” aldus het persbericht. “Ze wonnen deze competitie samen vier keer (Hans drie maal en Chavert een maal. Nu verdienen ze de titel Piloot van het Jaar echt.”

De prijs bestaat uit de eer plus voor ieder een Garmin GPS Map 62s.

Ferdy van Schelven doet weer mee met de X-Alps Onze troef bij de X-Alps, Ferdy van Schelven, is weer geselecteerd voor deelname in 2013. Ferdy verraste iedereen in 2011 om als nieuwkomer een tijdje gelijk op te vliegen met de latere winnaar Chrigel Maurer, en zou op een prachtige zevende plaats eindigen. Op de website van de X-Alps is te lezen dat hij het deze editie beter wil doen: “In 2011 liep ik tegen allerlei zaken op die ik niet had voorbereid. Deze keer wil ik het beter voorbereiden, meer vliegen, beter eten, beter plannen.” http://www.redbullxalps.com/athletes/profile/bio/ ferdinand-van-schelven.html

Speedflyer van Skywalk De laatste ontwikkeling van Skywalk na de Tonka die een EN-D certificering heeft is een X-Wing. Deze X-Wing is de Tonic.16, een 16m² EN/LTF-C scherm waar piloten, die gewend zijn een EN B schermen te vliegen, ook mee aan de slag kunnen. In vergelijking met de Pi van Advance, de Little Cloud en andere speedflyers, heeft de Tonic veel betere eigenschappen. Zo kun je Tonic met speed vliegen zonder dat de certificering EN/LTF-C verandert. Het gewicht van 3,1 kg en het aantal cellen is lager dan van zijn directe concurrenten.Uitgangspunt voor het ontwerp van de Tonic is het gebruik van de nieuwste technieken en materialen, hieraan ontleent deze X-Wing zijn goede thermiek- en soar eigenschappen. Het scherm is makkelijk op te zetten. De Tonic is verkrijgbaar in twee kleuren, groen en rood is direct leverbaar. Bij een gewicht van 56 tot 105 kg is de certificering EN/ LTF C en bij een minimum belasting van 56 tot 65 kg heeft het scherm een EN/LTF-B certificering. Info of testvliegen: info@panchoamelia.nl.

HARNASSHOP NL PARAGLIDING EQUIPMENT

36

KNVvL

Afscheid columnist Klaterhoen In deze jubileumuitgave van Riser nemen we afscheid van columnist Klaterhoen. Na ruim twaalf jaar komt er een eind aan de weerkerende bijdrage van de columnist. In de columns gaf Klaterhoen een scherpe kijk op de ontwikkelingen in de schermvliegwereld, in het verleden werden ook tal van bestuursperikelen beschouwd, en kwam vooral ook de aantrekkelijkheid van het schermvliegen aan bod.

Het Afdelingsbestuur heeft veel waardering voor de wijze waarop Klaterhoen een eigen kijk op ons schermvliegwereldje gaf. Het was mede een spiegel van zaken waarover schermvliegers, leden en bestuursleden zich de ene keer ‘te’ druk maakten en de andere keer mogelijk onvoldoende oog hadden. Meestal werd met een knipoog de vinger op de zere plek gelegd, bij uitzondering was het confronterend, maar altijd opbouwend.

Een van de hoogtepunten was het gezamenlijke initiatief van de toenmalige B-Lijnredactie eind 2009 om een speciale B-Lijn te maken over liervliegen in Nederland. Deze ‘Lierlijn’ heeft invloed gehad in de strijd tegen het nagenoeg onmogelijk maken door de rijksoverheid van liervliegen in Nederland.

Het Afdelingsbestuur is Klaterhoen zeer erkentelijk voor alle bijdragen.

Maarten van Eck en Erik Louwes, Voorzitter resp portefeuillehouder Riser Afdelingsbestuur Schermvliegen

Aspirant lidmaatschap wordt ingevoerd De Afdeling Schermvliegen krijgt aspirant-leden. Iedereen die het Schermvliegbewijs 1 wil hebben, dient tenminste aspirant-lid te zijn, maar mag ook volwaardig lid zijn. De Afdelingsvergadering heeft ingestemd met het voorstel van het Afdelingsbestuur.

Voor het lidmaatschap van ongeveer dertig euro voor één jaar krijgen aspirant-leden het Schermviegbewijs-1, KNVvL-verzekering en vier keer per jaar Riser. Cursisten kunnen al vanaf het begin van de opleiding aspirant-lid worden met het voordeel van de verzekering en Riser. Als ze het Schermvliegbewijs-1 aanvragen hoeven zij niet extra te betalen voor het brevet. Opleidingsinstanties hebben hierdoor administratief werk en hoeven niet te bemiddelen voor verzekeringen.

Het voordeel voor de afdeling is dat er eerder gelegenheid is om cursisten te informeren over de aantrekkelijkheid van paragliden.

Bovendien levert een groter aantal leden meer ledengeld, een breder draagvlak en een sterkere positie binnen de KNVvL op.

Nieuw bestuurslid Henry Lemmen Henry Lemmen is welkom geheten als nieuw bestuurslid.

Voorzitter Maarten van Eck heeft hem toegesproken tijdens de Afdelingsvergadering en gaf hem traditioneel een Mars voor de broodnodige energie. Henry bekleedt de portefeuille veiligheid en techniek en is tevens voorzitter van de Veiligheidscommissie.

Henry vliegt sinds 1995 en is begonnen aan een square. Hij is lid van Parasailing Team Nistelrode, is electronisch ontwikkelaar en heeft lieren gebouwd. Daarnaast heeft hij eerder onder meer een grote bijdrage geleverd aan de herziening van het Reglement Schermvliegen. Henry neemt de veiligheidsportefeuille en het commissievoorzitterschap over van Wouter Stigter die thans secretaris is binnen het bestuur.

3737

Recensies

Tekst: Peter Blokker

Thermik spezial: Hike & Fly Tijdschrift, 84 pagina’s Bestellen: www.shop.thermik.at Taal: Duits Prijs: € 9,50 excl. verzendkosten

Maagdelijke lucht van Socotra Film: Forgotten Island Taal: Engels, Duits Duur: 37 minuten Homepage: www.forgotten-island.com Prijs: DVD € 23,-, Blu-Ray € 33,-, download € 7,“This is the story of a journey…” Met deze woorden opent de film en die belofte wordt nagekomen. Forgotten Island is niet alleen een “vliegfilm” maar een reisverhaal over de herontdekking van het vergeten eiland Socotra, het Galapagos van de Indische Oceaan. Er is geen toerist die hier een voet aan wal zet; de rijke natuur staat in scherp contrast met de straatarme maar vriendelijke bevolking. Het eiland is een geliefde aanmeerplaats voor piraten, maar piloten zijn hier voor het eerst. Geen weersvoorspelling, geen bekende startplaatsen, pure ontdekking… Geen startplaats is te gek voor het team van professionele piloten, waaronder Mike Küng, Mario Eder en Philipp Medicus. Na de bezichtiging van een enorme druipsteengrot hoog in de rotskliffen vliegen ze als vleermuizen de grot uit. Het eiland en het klimaat bieden ideale mogelijkheden om te soaren langs de zandduinen en het kustgebergte.

Spelenderwijs ontdekken de “jongens” het eiland, missen geen zonsopkomst en spelen tot het kampvuur dooft, lang nadat de zon is ondergaan. Ze vliegen, snorkelen en gaan vissen met de lokale bevolking. Ze worden één met het eiland, vrienden met de locals die op hun beurt ook het eiland vanuit de lucht te zien krijgen. De film verbeeldt de positieve spirit van het echte pionieren en pure genieten, de essentie van het vliegen. Helaas is het na 37 minuten alweer over, maar deze film kijk je graag opnieuw! De Blu-Ray bevat twintig minuten aan extra beeldmateriaal.

38

In het voorjaar kondigde het Duitstalige paragliding magazine Thermik aan een Hike & Fly special uit te geven. In het najaar viel het blad eindelijk op mijn deurmat en ik heb het direct verslonden. Als je ergens lang naar uitkijkt is het risico dat de ervaring tegenvalt als het moment daar is. Ik had verwacht iets nieuws te kunnen lezen over mijn favoriete discipline van het paragliden.

Vernieuwend zijn de artikels voor mij niet en dat verwacht ik ook niet voor de minder fanatieke Hike & Flyers. Wie een fan is van uitgebreid omschreven tests van lichtgewicht schermen en harnassen komt wel aan zijn trekken. De tests zijn compleet en ook de mini-wings komen aan bod. Wie zich oriënteert op een nieuwe lichtgewichtuitrusting vindt nergens een completere vergelijking. Ben je al voorzien en tevreden, kan je aardig wat pagina’s doorslaan. Toch staat er tussen de testrapportages door een aantal zeer interessante artikelen, zoals de perfecte tochtenplanning. Ook het negen pagina’s tellende verslag van een groep meiden op Hike & Fly avontuur is vermakelijk. De fraaie foto’s zijn in ieder geval inspirerend.

Eveneens ter inspiratie: een overzicht van H&F Hotspots! Samenvattend is het een special geworden die inderdaad helemaal in het teken staat van lichtgewicht materialen en de nieuwe trend van ecovliegen die lekker wegleest.

Maar wil je de echte Hike & Fly spirit voelen, de vrijheid en het pionieren dat daarbij hoort, zit er maar één ding op… Laat het tijdschrift achter op de koffietafel en trek er op uit om het zelf te ervaren!

paraglidingsafari’s

2013

Karinthië2) Slovenië Istrië Sicilië3) Karinthië2) Karinthië2) (bergbrevet cursus)

Dolomieten

Griekenland3) (strand & vlieg)

30-03 / 06-04 (Paasweek) 27-04 / 04-05 (Meivakantie) 04-05 / 11-05 (Hemelvaart) 11-05 / 18-05 18-05 / 25-05 (Pinksteren) 08-06 / 16-06 (9-daags) 20-07 / 27-07 (Zomervakantieweek) 27-07 / 03-08 (Zomervakantieweek) 03-08 / 10-08 (i.s.m. Maurik Paragliding) 10-08 / 17-08 (i.s.m. Maurik Paragliding) 07-09 / 14-09 14-09 / 21-09 21-08 / 28-09 13-10 / 20-10 (Herfstvakantieweek) 20-10 / 27-10 (Herfstvakantieweek)

Weekprijs v.a.1) € 410 € 410 € 460 € 460 € 460 op aanvraag € 410 € 410 op aanvraag op aanvraag € 460 € 460 € 460 op aanvraag op aanvraag

Ervaren gids/ vliegleraar Eén standplaats, meerdere vlieggebieden Vliegen in een groep is leuker Maximaal 10 piloten, van net gebrevetteerden tot cracks 1) 2) 3)

Prijs is afhankelijk van het aantal deelnemers. Prijzen zijn incl. logies & ontbijt, transport ter plaatse en de diensten van een ervaren en lokaal goed bekende gids/vliegleraar De Karinthië-safari is exclusief ontbijt vanwege verblijf in appartementen Sicilië-safari aanmelden voor 31 januari en Griekenland-safari aanmelden voor 1 juni

Voor meer informatie: fly@touch-the-sky.at www.touch-the-sky.at • tel: 0043 6644 0095 86 (Oostenrijk)

39

Het gaat niet goed in

Tanzania Maarten Vogelaar doet mee aan het Wings of Kilimanjaro project. Om dat waar te maken moet hij €5000 euro inzamelen.

Hij legt uit wat er met dat geld gaat gebeuren.

“…op wat voor ‘ongelukkige’ plek kun je op deze aarde geboren worden?

Ik hoorde dat 200 paragliders van een super hoge berg gingen afvliegen ergens in Afrika, ergens waar het normaal nooit mag en bijna nooit kan, maar nu was daar een kans! Die krijg je maar één keer. Oh ja, het ging om een project voor een goed doel… toch ook maar even wat over lezen dan.

Het Wings Of Kilimanjaro ging niet zozeer over het gezamenlijk van een prachtige berg af vliegen en daarna wat nakeuvelen, maar het bleek een verwoede hulppoging te zijn voor een land waar het echt niet goed gaat. Om maar wat te noemen, ik las dat slechts 50% van de kinderen hun 5de levensjaar halen… Mijn focus lag ineens minder op het paragliden en ‘once in a lifetime’ gaf ineens een ander gevoel…”

Om mee te mogen vliegen met Wings of Kilimanjaro (zie ook Riser 49) moet Maarten 5000 dollar inzamelen voor een drietal speerpunten, namelijk water, milieu en educatie. Als het Maarten niet lukt om het

bedrag in te zamelen voor het project, dan is het niet zeker dat hij mee mag doen. Om aan de donaties voor de 5000 dollar te komen zal Maarten in december en januari één of meer introductiedagen gaan organiseren op het lierterrein van Action Air Sports in Sterksel. AAS stelt het team en alle middelen ter beschikking. Alle opbrengsten van de introductiedagen gaan naar het WOK-project. De kosten van zo’n introductiedag bedragen € 115,- en die mensen ervaren een paraglidingdag met een algemene briefing, groundhandling en ieder 3 instructievluchten aan de tandem.

Boek een introductiedag via Maarten Vogelaar: mvogelaar@gmail.com Uiteraard kun je zelf ook het project steunen door een donatie te doen. Het makkelijkst gaat dat met paypal / credit card via www.wingsofkilimanjaro.com/maartenvogelaar of anders neem je even contact op met Maarten via mvogelaar@ gmail.com

28/04 Oostenrijk Andelsbuch 1e thermiek/soaring/toplanden

14/07 Zwitserland Villeneuve Zekerheidstraining

11/05 Slovenië Kobarid XC-training met ex NL kampioen

21/07 Frankrijk St. Hilaire Thermiektraining div. locaties

29/09 Turkije Ölüdeniz Performance- en zekerheidstraining

17/02 Zuid-Afrika Kaapstad/Porterville/Wilderness Subtropische vliegsafari

GRATIS PG SHIRT bij boeking vóór 1 feb.

meer info www.actionairsports.nl/training KNVvL erkende vliegschool

Hoger? Verder?

40

uit het

Logboek van Erwin Voogt Datum: Start: GPS: Landing: Scherm:

27 mei 2012 Sonnenhang, Willingen, Duitsland N 51°17’30” O 8°34’56” Ettelsberg, oostelijk landingsveld, Willingen Swing Mistral 6

Ah nee, niet weer hè!

Een minuut geleden ben ik gestart van de Sonnenhang bij Willingen, maar de bel blijkt van korte duur.

En van bellen moet je het hebben in Sauerland. De hoogteverschillen tussen start en landing zijn zelden meer dan de 110 meter die de Sonnenhang en het terrein bij de Vis-à-Vis Hütte van elkaar scheiden. Zonder opwaartse luchtstroom sta je letterlijk na twee minuten weer beneden en kan opnieuw een frustrerende wandeling omhoog beginnen. Vandaag grazen er schapen op de helling. Ik vlieg laag over, maar de beesten deert het niet. Mij deert het echter wel. Weg is de thermiek en ik zak als een baksteen. Even vrees ik dat ik zelfs niet voorbij Vis-à-Vis Hütte kan komen, zo snel daal ik.

Maar dan, een meter of dertig boven de dakpannen van de Visà-Vis Hütte, begint de vario te piepen. Ik ga omhoog! Het is een nauwe, turbulente stroom, maar wel een stroom in de goede richting. Ik rem mijn Mistral 6 maximaal aan, het schudt en klappert, maar krabbend gaat het piep, piep, pieppieppieppiep... Na zo enkele tientallen meters geklommen te zijn, is er voldoende ruimte om volledige 360’s te draaien. Ik zie dan dat Bastienne, die na mij gestart is, hoger op de berg ook meegenomen wordt door deze bel. Niet veel later draaien we samen rondjes 500 meter boven de start – we zijn de enige twee zo hoog in de lucht! We steken het dal over naar de Ettelsberg, de noordhelling en tweede startplek van Willingen. Het gaat overal omhoog, maar rustig is de lucht niet. Ik klim nog door naar 1300 meter, 500 meter boven de uitzichttoren op de Ettelsberg. In de verte is Winterberg te zien en daarachter de heuvels van Züschen, de plek waar paraglidingschool Inferno op hetzelfde moment zijn introductiecursus geeft – het zou een mooie grap zijn om daar te landen. De wind staat echter verkeerd en het is erg onrustig in de lucht. Bastienne vliegt inmiddels boven Willingen en gaat richting het oostelijke landingsveld. Ik draai nog een paar rondjes samen met drie buizerds – wat is paragliding toch een fantastische sport!

Het is een paar kilometer teruglopen naar de Vis-à-Vis Hütte. Daar worden we verwonderd aangesproken door enkele Duitse piloten. Waren het toch die zwei Holländer die daar zo hoog rondjes aan het cirkelen waren...

Van de dakpannen tot de wolken

41

Contact KNVvL Bestuur Afdeling Schermvliegen Voorzitter: Maarten van Eck, voorzitter.schermvliegen@knvvl.nl Secretaris: Wouter Stigter, secretaris.schermvliegen@knvvl.nl Penningmeester: Maurice Janssen, penningmeester.schermvliegen@knvvl.nl Kwaliteitsmanagement: John Joosten, kwaliteitsmanagement.schermvliegen@knvvl.nl Portefeuillehouder scholen en examens: Maurice Janssen, examens.schermvliegen@knvvl.nl, scholen.schermvliegen@knvvl.nl Portefeuillehouder brevettering en opleidingen: André Bizot, opleiding.schermvliegen@knvvl.nl Portefeuillehouder veiligheid en techniek: Henry Lemmen, veiligheid.schermvliegen@knvvl.nl, techniek.schermvliegen@knvvl.nl Portefeuillehouder public relations en belangenbehartiging, vice-voorzitter: Erik Louwes, communicatie.schermvliegen@knvvl.nl, belangenbehartiging.schermvliegen@knvvl.nl Portefeuillehouder wedstrijden: Ruud Oudendijk, wc.schermvliegen@knvvl.nl

Agenda Zondag 27 januari 2013 Paragliding- en Deltabeurs, 10.00-17.00 uur, Sporthal Olympia, Wageningen Vrijdag 22 februari 2013 Deadline kopij en advertenties Riser, nummer 51, riser.schermvliegen@knvvl.nl Zaterdag 2 maart Lierkeuring, 9.30-14.00 uur, Parkeerplaats Terlet, Apeldoornseweg 203 Info en aanmelding per e-mail: techniek@knvvl-schermvliegen.nl Instructeursdag, 10.00 uur, Amrâth Motel Maarsbergen, Maarsbergen Dinsdag 12 maart Sluiting aanmelding voor theorie-examens op vrijdag 12 april 2013 www.knvvl.nl/afdelingen/schermvliegen/examens/theorie-examens Zaterdag 23 maart Lierkeuring, 9.30-14.00 uur, Parkeerplaats Terlet, Apeldoornseweg 203 Info en aanmelding per e-mail: techniek@knvvl-schermvliegen.nl Vrijdag 30 maart Verschijning Riser, nummer 51 Vrijdag 12 april Theorie-examens, 20.00-22.00 uur, Jaarbeurs, Utrecht www.knvvl.nl/afdelingen/schermvliegen/examens/theorie-examens

Zie voor actuele data ook www.knvvl.nl

42 42

Lidmaatschap KNVvL Opgave lidmaatschap KNVvL in combinatie met de Afdeling Schermvliegen: KNVvL ledenadministratie, Houttuinlaan 16A, 3447 GM Woerden, telefoonnummer 0348 - 437060. Afdelingsbijdrage: € 22,00, KNVvL-bijdrage: € 54,00.

Ongevallen/Voorvallen Elk voorval bij het schermvliegen ten gevolge waarvan letsel van enig belang aan een persoon of schade aan enig goed is toegebracht, alsmede elk voorval dat afwijkt van de normale gang van zaken en waaruit lering kan worden getrokken, moet binnen 3 maal 24 uur door of namens de betrokkenen ter kennis van de Veiligheidscommissie van de Afdeling Schermvliegen van de KNVvL worden gebracht. In geval van een opleidingssituatie moet deze melding door de betrokken instructeur worden gedaan.

Het voorval online melden op de site http://veiligheid.knvvl-schermvliegen.nl Schademelding, verzekering en informatie Leden van de Afdeling Schermvliegen van de KNVvL zijn verzekerd voor wettelijke aansprakelijkheid in hun hoedanigheid van beoefenaar van de schermvliegsport. Verzekerde som € 1.500.000,- Het polisnummer is 19.007.04 bij De Nederlandse Luchtvaartpool, Oostenburgervoorstraat 140-144, 1018 MR Amsterdam, telefoon 020-5301040.

Brevetten Schermvliegen De afgifte van Brevet 1 geschiedt door een door de KNVvL erkende opleidingsinstantie schermvliegen. Kosten € 10,- (excl. door de opleidingsinstantie te rekenen toeslagen), te voldoen aan de opleidingsinstantie die het brevet uitgeeft. De afgifte van Brevet 2 en 3 geschiedt door het Afdelingsbestuur. Lidmaatschap van de KNVvL Afdeling Schermvliegen is verplicht. Brevetaanvraagformulieren, takenlijsten en eigen medische verklaring verkrijgbaar bij scholen en via http://www.brevet.aero/schermvliegen/aanvraagformulieren.

Kosten € 17,50 over te maken op girorekening 896830 t.n.v. Afdeling Schermvliegen te Woerden; duidelijk vermelden naam en welk brevet.

Een IPPI-Card kan worden aangevraagd via www.knvvl.nl/schermvliegen, kosten € 12,-. Een FAI-sportlicentie moet worden aangevraagd bij het Algemeen Secretariaat van de KNVvL, kosten € 9,-. Logboekjes kosten € 2,50 per stuk eveneens te bestellen via http://www.knvvl.nl/webshop Examens aantal geslaagden Het aantal geslaagden voor het theorie-examen was afgelopen keer behoorlijk hoog. Bijna driekwart van de vijftig deelnemers (74%) is geslaagd voor Schermvliegbewijs-2. Een kwart zakte. Zes paragliders die zich hadden aangemeld, kwamen niet opdagen.

Voor Schermvliegbewijs-3 was het slagingspercentage nog veel hoger. Negen van de elf kandidaten (82%) haalde het brevet, twee deelnemers (18%) strandden en twee kwamen niet.

Theorie-examens op vrijdag 12 april 2013 De eerstvolgende theorie-examens voor brevet 2 en 3 worden gehouden op vrijdag 12 april 2013 van 20.00 tot 22.00 uur in de Jaarbeurs in Utrecht. De inschrijving sluit dinsdag 12 maart 2013.

In het najaar worden de theorie-examens gehouden op vrijdag 8 november; sluitingsdatum voor aanmelding is 8 oktober 2013.

Het examen staat uitsluitend open voor KNVvL-leden die in het bezit zijn van brevet 1 respectievelijk brevet 2. Aan het examen voor brevet 2 kan dus alleen worden deelgenomen door diegenen die al beschikken over KNVvL brevet 1 en aan het examen voor brevet 3 alleen door diegenen die al beschikken over brevet 2.

Zie voor verdere informatie www.knvvl.nl/afdelingen/schermvliegen/examens/theorie-examens

KNVvL-erkende instructeurs

Berg Tandem

Absolute Airadventure Paragliding Holland, Vincent Verbon & Henk Alberts, Turfschipper 96, 2292 JB Wateringen, 0174-290458 en 06-51278458, info@paragliding.nl, www.paragliding.nl Action Air Sports, Ronald ten Berge, Anemoonhof 20, 6002 WN Weert, 0495-548595, info@actionairsports.nl, www.actionairsports.nl Air Time Paragliding Sport, Ayke Jager & Barry Zeldenrust, Lekbandijk 43, 4119 RA Ravenswaaij, 034-5558881, mail@airtime.nl, www.airtime.nl Eurofly Paragliding, Lucas ten Napel, Moorblick 1, D-48599 Gronau, 0049(0)2562-710677 en 06-54663893, eurofly-paragliding@t-online.de, www.eurofly.nl Falcon Air, Huub Coumans, ‘t Schild 31, 5282 VJ Boxtel, 0411 - 673376, huub. coumans@planet.nl, www.falcon-air-online.nl Maurik Paragliding, István Molnár, Aalsloot 25, 3993 HA Houten, 06-16810988, info@maurikparagliding.nl, www.maurikparagliding.nl Para Adventure, André Wierenga, Amsterdamsestraatweg 400, 3551 CW Utrecht, 030-2434264, andre@parapente.nl, www.parapente.nl Paraglidingschool Inferno, Roland ter Harkel, Kogellaan 10, 7602 JL Almelo, 0546-860662, info@paraglidingschool.nl, www.paraglidingschool.nl Parapente Noord-Nederland, Geert Mesander, Kromme Elleboog 40, 9751 RE Haren, 050-5719934 en 06-13182565, www.parapentenoord.nl Parasailingteam Nistelrode, Rob van de Akker, Heufkens 526, 5403 LV Uden, www.parasailingteam.nl, info@parasailingteam.nl Pro Air Paragliding, André Bizot, Prunusstraat 49, 7271 HP Borculo, 0545-273305, info@proair.nl, www.proair.nl Skygliders Paragliding, Joost Mineur, Veursestraatweg 98, 2260 AG Leidschendam, 070-317 82 16 / 06-245 320 26, info@skygliders.nl, www.skygliders.nl

KNVvL-erkende Schermvliegverenigingen AA Paragliding Holland (7301), Vincent Verbon, Turfschipper 96, 2292 JB Wateringen, 0174-290458 en 06-51278458, info@paragliding.nl, www.paragliding.nl Achterhoekse Vliegers XCC (7201), J.M. van Steenderen, Zutphensestraatweg 49A, 6953 CJ Dieren, 0313-496940, secretariaat@achterhoeksevliegers.nl Eerste Ned. Parapente Vereniging (Para Adventure) (7655), André Wierenga, Amsterdamsestraatweg 400, 3551 CW Utrecht, 030-2434264, andre@parapente.nl, www.parapente.nl Falcon Air (8503), Huub Coumans, ‘t Schild 31, 5282 VJ Boxtel, 0411-673376, huub.coumans@planet.nl, www.falcon-air-online.nl Paraglidingclub Sky Rebels (7198), Aart de Harder, Bergse Linker Rottekade 221b, 3056 LG, Rotterdam, 06-54757845, aart@raatsaam.nl, www.skyrebels.nl Parasailingteam Nistelrode (7289), Rob van de Akker, Heufkens 526, 5403 LV Uden, www.parasailingteam.nl, info@parasailingteam.nl Plus 4 (715232), Dick ter Maat, Postbus 647, 7500 AP Enschede, dtermaat@t-online.de, www.plus-4.nl Pro Air Paragliding (8502), André Bizot, Prunusstraat 49, 7271 HP Borculo, 0545-273305, info@proair.nl, www.proair.nl Skyclub Holland (7297), Alex Schreurs, Meester Meinenweg 9 te 7107 AN Winterswijk Kotten, 0543-563253, fwa.schreurs@kpnmail.nl Stichting Eurofly Paragliding (7292), Ton van Duuren, Moorblick 1, D-48599 Gronau, 0049(0)2562-710677 en 06-54663893, vanduuren-t@versanet.de, www.eurofly.nl Twentse Paragliding Club Skyline (7657), Maarten Swart, Middendorpstraat 7, 7855 PR Meppen, 0591-377155, skyline.bruinehaar@gmail.com

- - IL IL - IL IL IL - IL IL - IL - - IL - - - IL - IL - IL - - - IL IL IL IL IL IL IL IL -

IB TD 15-11-2014 IB TD 15-03-2015 IB TD 15-11-2014 IB TD 23-04-2014 IB 10-06-2014 IB TD 10-06-2014 IB TD 16-12-2013 IB TD 10-08-2014 IB TD 01-09-2012 IB TD 15-11-2014 IB TD 15-11-2014 IB - 11-11-2014 IB TD 11-01-2015 IB TD 31-08-2014 IB TD 15-11-2014 IB TD 12-09-2012 IB TD 03-10-2015 IB TD 07-01-2015 IB TD 14-08-2014 - TD 13-07-2014 IB TD 15-11-2014 IB TD 03-05-2015 IB TD 12-09-2013 IB TD 25-09-2013 IB - 10-06-2014 IB TD 21-09-2014 IB TD 09-07-2014 - TD 07-04-2014 IB TD 01-07-2014 IB TD 26-06-2015 - TD 28-01-2014 IB TD 08-07-2014 IB TD 10-06-2014 IB TD 06-12-2014 IB TD 12-06-2014 IB TD 28-12-2014

L. Kragten 0601 S. Haas 0603 C. Borra 0702 G.A.N. van Rijn 0703 M.W.J. Arends 0704 R.E. Wolff 0705 V. Verbon 0706 R. Dijk 0801 B. Zeldenrust 0802 A.A.H.N. van den Akker

0901 S.R. Majoor 1001 P.J. Buis 1201

- - IL IL IL IL IL IL -

IB IB - IB IB - IB - IB

TD 06-03-2015 TD 22-05-2015 TD 17-02-2014 TD 06-02-2014 TD 07-04-2014 TD 19-06-2014 TD 01-10-2014 TD 11-11-2014 TD 27-12-2014

IL - TD 12-09-2015 IL IB TD 19-05-2015 IL IB TD 04-01-2015

Vermelding in rood, betekent verlopen aantekening instructeur.

43 43

verval datum

Lier

A. J. Wierenga 9201 E.J. Wierenga 9202 H.M.J. Coumans 9222 R. ter Harkel 9226 F.G.M. Jansen 9230 L.H. ten Napel 9405 E.C.M. Beekman 9501 T.M.W. Kuper 9518 A. Manuel 9602 A.G.H.M. Bizot 9606 J.P. Dekker 9701 J.W.H. Omlo 9703 G. Mesander 9801 J. IJsselsteijn 9805 L. Montforts 9807 C. Snoey 9808 CH. Blonk 9905 A. Jager 9907 W.G.van Brink 9908 M.F.J. Schel 9912 M F Wout 0101 R.E. ten Berge 0201 A.E. Meindertsma 0204 J.M. Mineur 0205 R.J.M. Kortink 0209 H.J. Alberts 0210 J.G.M. Sikking 0214 L.A.N.W. de Wit 0215 T. Wolbert 0216 P. Rehorst 0401 G.J.J. van Helvoort 0501 P. J .A. Scheurink 0502 I. Molnar 0505 H.J. ter Maat 0506 R. P. M. Beukers 0507 R.C. van Koutrik 0509

Naam

KNVvL-erkende Opleidingsinstanties

instructeurnr

Geldigheid aantekeningen per 2 november 2012

Op 27 januari 2013 wordt in de Olympia sporthal in Wageningen de 22e internationale Delta & Parapente Beurs gehouden. Bezoekers van de beurs zijn welkom van 10:00 uur tot 17:00 uur.

• Presentaties van paragliding, delta en paramotor vliegscholen • Vertegenwoordigers van verschillende merken en materialen • Tweedehands markt • Kinderplein met activiteiten • Prijsuitreiking XContest • En natuurlijk een gezellige bar...

Entree € 2,- Kijk voor meer informatie en routebeschrijving op 2PQR ]VVY TLLY PUMVYTH[PL LU YV\[LILZJOYPQ]PUN VW ^^^ ]SPLNZWVY[IL\YZ^HNLUPUNLU US

Kinderen tot 16 jaar

GRATIS

www.vliegsportbeurswageningen.nl 44