KNVvL Jaarverslag 2020

KNVvL Jaarverslag 2020 Koninklijke Nederlandse Vereniging voor Luchtvaart

I

2

KNVvL JAARVERSLAG 2020

Inhoudsopgave Inhoudsopgave

Colofon Productie & coördinatie: KNVvL afd. Communicatie Fotogra­fie: André van den Akker, Jesper Albers, Judith de Bats, Jordi Boerman, Willy Boeykens, Nathalie Chudiak, Martijn van Dam, Wim de Gier, Frank van de Goor, Frans Guise, Jan Hemink, Coen van den Heuvel, Erwin van Hooijdonk, Anne Keikes, Joeri Kemps, Araldo van de Kraats, Fonsz Kriegsman, Sebe Kruijer, Loet Kuipers, Jasper van der Meer, Afdeling Modelvliegsport, Frank Moorman, Zakaria Mornly, Max Niessen, Willem Luuk Nijdam, Jan Oudenampsen, Julia Orbons, Herman Pasop, Pexels, Jan Pleiter, Red Bull Content Pool, Jasper van Rijswijk, Peter de Rooij, Marije Roozendaal, Sander van Schaik, Ronald Schnitker, Frederik Smit, José Snoek-Charmant, Christiaan Soeteman, Eric Staal, Ben Tänzer, Lo Tänzer, Harald Tauderer, Michaël Tefsen, Wop van der Veen, Niek Veldhuis, Henk Verbruggen, Annet Vieregge, Jurriën Vissers, Henny Wiggers, René Zwarteveen, Zweefportaal

Voorwoord van de voorzitter 5 Verenigingsbureau 6 Operations 6 Dossiers 7 Topsport en Opleidingen 9 Ledenservice 9 KNVvL Examinering Instituut 10 Medische Commissie 10 Afdelingen Aerobatics 12 Algemene Luchtvaart Afdeling 13 Ballonvaren 14 Deltavliegen 17 Drones 19 Gemotoriseerd Vliegen 20 Historische Luchtvaart 20 Luchtvaartkennis 23 Luchtvaartwetenschappen 24 Modelvliegsport 26 Parachutespringen 27 Paramotorvliegen 30 Paragliding 32 Zweefvliegen 34 Ledenontwikkeling 36 Financiën 37 Onderscheidingen 38 Bestuur, Raad van Advies en medewerkers verenigingsbureau 39 Hoofdbestuur 39 Raad van Advies 39 Medewerkers verenigingsbureau 39

Ik ben lid van de KNVvL omdat ik zorgeloos wil vliegen

Vormgeving en druk: Print Productions, Heerhugowaard © KNVvL Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt worden door middel van druk, microfilm, fotokopie, magnetische of digitale media, plaatsing op websites, of op welke andere wijze dan ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

KNVvL JAARVERSLAG 2020

3

V

4

KNVvL JAARVERSLAG 2020

Voorwoord Voorwoord Met gemengde gevoelens presenteren wij hierbij het jaarverslag van onze mooie vereniging over het jaar 2020.

Aan de ene kant kunnen we trots terugkijken op 2020, want ondanks de uitdagende omstandigheden zijn er weer vele activiteiten ontplooid door onze leden, vrijwilligers en de medewerkers van het Verenigingsbureau. Aan de andere kant zal 2020 altijd een jaar blijven met een rouwrand. Zeven van onze leden zijn overleden tijdens het uitoefen van hun geliefde luchtsport. Deze tragische ongevallen laten zien dat er geen sprake is van vrijblijvendheid in onze sporten, ondanks het grote gevoel van vrijheid dat de meesten van ons ervaren wanneer ze met hun hobby bezig zijn.

In 2020 is bij vrijwel alle afdelingen extra aandacht besteed aan de veiligheidscultuur en de implementatie van (Europese) regelgeving. Om onze sporten nog veiliger te maken is het belangrijk dat er binnen de KNVvL sprake is en blijft van een just culture: het besef dat we met elkaar een vereniging vormen waarin het uitgangspunt is dat iedereen fouten maakt en dat fouten er zijn om van te leren en niet om bestraft te worden.

Om zeker te zijn dat jij en je medeverenigingsleden kunnen leren van gemaakte fouten zijn een aantal zaken van belang: (1) een veilige omgeving zodat je open en transparant kán zijn over je fouten; (2) het besef bij eenieder dat je open en transparant móét zijn over je fouten; (3) een veiligheidscommissie waarbij je zaken kunt melden; (4) een Veiligheid Management Systeem (VMS) om voorvallen te registreren en te analyseren. Het is goed om te zien dat in vrijwel alle vliegende afdelingen nu een veiligheidscommissie aanwezig is. Dit laat zien dat we professioneel met onze hobby omgaan.

Deze professionaliteit van onze vrijwilligers en medewerkers is ook zichtbaar in de wijze waarop er is omgegaan met de diversiteit van zaken waar we ons in 2020 mee bezig hebben gehouden. Van de Europese wet- en regelgeving, tot aan de verschillende luchtruimdossiers. Van het opleiden en brevetteren van nieuwe generaties luchtsporters, tot aan het omgaan met de COVID-pandemie.

Daarom een groot woord van dank aan iedereen die zich in 2020 voor de KNVvL heeft ingezet. De vrijwilligers binnen de clubs, werkgroepen en afdelingen, en onze medewerkers op het Verenigingsbureau.

Een speciaal woord van dank aan de Hoofdbestuursleden die in 2020 zijn afgetreden na zich vele jaren voor onze vereniging te hebben ingezet; mevrouw M.J.A. Rozema, de heren R.M. Schnitker, H. Kort en C. Kamminga.

Maarten Haverkamp, voorzitter KNVvL Ronald Termaat, directeur KNVvL

Over de KNVvL De Koninklijke Nederlandse Vereniging voor Luchtvaart (KNVvL) is de nationale vereniging voor alle luchtsporten.

De KNVvL is opgericht op 19 oktober 1907 als ‘Vereeniging ter Bevordering van de Luchtscheepvaart’ en behartigt de belangen van alle luchtsporten in Nederland. De KNVvL is aangesloten bij Fédération Aéronautique Internationale (FAI), de World Air Sports Federation, European Air Sports en NOC*NSF. Hare Koninklijke Hoogheid Prinses Beatrix is beschermvrouwe van de KNVvL.

KNVvL JAARVERSLAG 2020

5

Verenigingsbureau Verenigingsbureau Op 4 februari 2020 vond de feestelijke opening plaats van het vernieuwde verenigingsbureau, dit na een grondige verbouwing in 2019. Genodigden werden hartelijk welkom geheten en rondgeleid door het personeel. Hierbij werd ook uitleg gegeven over de werkzaamheden die op kantoor verricht worden. De openingsspeech van directeur Ronald Termaat stond in het teken van de samenwerking en de eenheid tussen alle collega’s die uiteindelijk tot het eindresultaat hebben geleid. Het voltallige team heeft namelijk samen de nieuwe toekomstgerichte indeling bedacht. Ook werd het KNVvL-team voorgesteld; een diverse club mensen die elkaar aanvult en aan laat vullen. De intrinsieke drive en expertise van ieder personeelslid is de kracht van het team en brengt de KNVvL naar een hoger niveau.

De vier modern ingericht zalen bieden ruimte voor opleidingen, examens en vergaderingen. De centrale pantry met goede koffie maakt het geheel compleet. KNVvL-afdelingen en -commissies kunnen kosteloos gebruik maken van de ruimte en de faciliteiten. Het geld dat hiermee bespaard wordt op externe locaties komt zo geheel ten goede aan de luchtsport.

In 2020 is al volop gebruikt gemaakt van de vele faciliteiten, juist ook tijdens Corona waardoor online vergaderen de norm werd. Hiervoor zijn de faciliteiten uitgebreid en is een heuse studio ingericht. Ook externe partijen maken graag gebruik van onze professioneel ingerichte ruimtes. De ruimtes werden uitgebreid gebruikt door besturen, afdelingen, commissies en verenigingen voor vergaderen, opleiden of examinering. Met de omschakeling naar een online omgeving is het kantoor klaar voor de toekomst.

Als voorbeeld noemen we de afdeling Ballonvaren. Zij verzorgen de theorie-opleiding vanuit de Cumulonimbus, onze grootste ruimte. De les wordt live gestreamd en leerlingen volgen op het scherm tegelijkertijd zowel de presentatie als de docent(en) en er kan door middel van de KNVvL Zoom-accounts interactief les gegeven worden. De lessen zijn opgenomen en kunnen op ieder gewenst moment door de leerling opnieuw worden bekeken via ons YouTube kanaal.

Corona kwam op ons pad en vergde een snelle dienstverlening met praktische en operationele dienstverlening. Hiervoor is het Corona Crisis Team opgericht, bestaande uit vier personeelsleden van het Verenigingsbureau.

Er is in 2020 veel tijd besteed aan het weer mogelijk maken van de activiteiten onder de geldende coronaregels. Met regelmaat werden deze regels aangepast, zodat er weer nieuwe afstemming nodig was. Het Corona Crisis Team zorgde vervolgens weer voor een vertaling van de nieuwe regels richting de luchtsporters en de communicatie hiervan. We hebben onder de geldende beperkingen het maximale eruit gehaald voor onze luchtsporten, dit in samenwerking met het ministerie van I&W.

6

KNVvL JAARVERSLAG 2020

Operations Bestuurlijk Binnen de organisatiestructuur van de KNVvL (‘KNVvL naar hoger niveau’) worden operationele werkzaamheden voor operations uitgevoerd en gecoördineerd door het KNVvL verenigingsbureau. De Centrale Commissie Luchtruim KNVvL heeft diverse dossiers en knelpunten in behandeling. Zoveel mogelijk vliegende afdelingen zijn vertegenwoordigd in deze commissie. De commissie kan onder verantwoording van het Hoofdbestuur zelfstandig acties initiëren en uitvoeren omtrent luchtruimzaken.

De KNVvL is internationaal aangesloten bij Europe Air Sports.

Deze organisatie behartigt onze luchtsportbelangen op Europees niveau bij de Commissie in Brussel.

Verenigingsbureau Er zijn eind kalenderjaar twee werknemers in deeltijd binnen de afdeling operations die werkzaamheden uitvoeren, vrijwilligers aansturen en dossiers coördineren. De inzet en betrokkenheid van vrijwilligers is groot en voor het integraal behandelen van dossiers en knelpunten onmisbaar.

Voor luchtruimzaken is de KNVvL Centrale Commissie Luchtruim (CCLR) actief. Ook deze commissie stuurt vrijwilligers aan, via afdelingsafgevaardigden.

Voor parachutespringen wordt gecommuniceerd via Werkgroep Luchtruim (WLR), voor zweefvliegen via de Commissie Luchtruim & Radiogebruik (CLR) en voor de overige afdelingen met specifieke contactpersonen.

Overheid De overheid is in 2018 gestart met een ontwerp luchtvaartnota 2020-2050 en met de luchtruimherziening 2023. Beide beleidsdocumenten zijn ingegeven door de sterk veranderde omstandigheden zoals toegenomen luchtverkeer, de geplande opening van Lelystad en verminderd maatschappelijk draagvlak. Daarbij is de Nederlandse luchtruimstructuur verouderd en inefficiënt, wat onder andere tot extra milieubelasting leidt. In de nota is het verminderde vliegverkeer als gevolg van de coronamaatregelen niet meegenomen, het is een langetermijn document.

Luchtvaartnota 2020-2050 De nota is december 2020 door het kabinet aangenomen.

Het is een typisch beleidsdocument dat gebaseerd is op vier publieke belangen: verbinding, leefbaarheid, klimaat en veiligheid. Het is een zeer compleet stuk, maar weinig concreet waardoor alle partijen er hun wensen en voornemens uit kunnen destilleren. De uitvoeringsagenda van de nota zal dus belangrijker zijn dan de nota zelf. General Aviation is in de nota opgenomen en een aantal luchtsporten worden expliciet genoemd. Er zal echter niet meer overal in Nederland plek voor onze sporten zijn. Onze wens is dat dit geen beleid is, maar praktisch is gekoppeld aan de luchtruimherziening.

Luchtruimherziening 2023 Het Nederlandse luchtruim moet dringend verbeterd worden.

Meer capaciteit, efficiëntie en duurzaamheid zijn de doelen, waarbij veiligheid een randvoorwaarde is. Wij hebben daartoe samen met AOPA en NACA een behoeftestelling ingediend.

Ook zijn wij bij drie algemene ontwerpsessies aanwezig geweest en is er een aparte meeting met ons geweest.

Daarnaast is het essentieel dat wij formeel gesprekspartner zijn bij het opstellen van dit soort ontwerpdocumenten, nu en in de toekomst. De ontwerp voorkeursbeslissing van de luchtruimherziening zou begin 2021 gepubliceerd worden voor een internet consultatieronde. Uiteraard zullen wij hierop reageren.

LVC-Strategisch Forum

Lelystad In 2019 besloot minister Van Nieuwenhuizen dat luchthaven Lelystad uiterlijk november 2020 open zou gaan voor groot handelsverkeer. In de loop van het jaar werd echter duidelijk dat de praktische noodzaak door het sterk verminderde vliegverkeer door Corona steeds meer ontbrak. Omdat aan eerder gestelde randvoorwaarden niet voldaan kon worden, werd het politieke draagvlak voor de opening steeds kleiner. Uiteindelijk is de opening doorgeschoven tot na de verkiezingen van maart 2021 en staat deze nu gepland voor november 2021. Enkele politieke partijen hebben echter zelfs de opening an sich van hun programma verwijderd.

Dossiers

Wat er gaat gebeuren is nog onzeker, maar als de luchthaven geopend wordt zal het zeker impact hebben, ondanks de hogere vliegroutes die geïntegreerd zullen worden in Schiphol verkeer. De gevolgen voor parachutespringen op Teuge en zweefvliegen in de provincie blijven naar verwachting groot.

Ook heeft het impact op GA-partijen die nu hun vestiging op de luchthaven hebben. Alle GA-partijen zullen samen moeten blijven vechten om hun bedreigde belangen te verdedigen.

IPO/ICL Onze contacten met provincies vinden plaats in het Inter­ provinciaal Overleg (IPO), specifiek in de Interprovinciale Contactgroep Luchthavens (ICL). Jaarlijks is er een ICL-vergadering waarbij de belangen van de KNVvL worden behartigd.

Denk hierbij aan zaken als de vrijstellingsregeling paramotortrikes, TUG’s, buffers rond natuurgebieden, RBML, etc.

GA-Platform overleg De KNVvL neemt deel aan het GA-Platform dat vanuit het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat wordt belegd.

Het Platform vergadert op reguliere basis, samen met de GApartners AOPA, NACA en NVL. Ook CLSK, ILT en ICL nemen deel. De contactpersoon van het ministerie hiervoor is Arjan Vermeij. Er wordt gewerkt met een jaarwerkplan met een looptijd van twee jaar, nu 2020-2021. In dit plan worden op voordracht van de KNVvL en de GA-partners onderwerpen en knelpunten verwoord. Het overleg en het plan gaan puur om operationele en regeltechnische zaken. Het jaarwerkplan 20202021 bevat onderwerpen over veiligheid, paramotortrikes, MLA’s, parachutespringlocaties, de uitfasering van GA van Lelystad, laagvlieggebieden, RMBL evaluatie en elektrisch vliegen.

De KNVvL zit namens de GA-partners in het LVC-SF, waarbij de luchtsporten-evenementenlijst het hoofditem is. Doel van deze lijst is om de belangrijkste luchtsportevents via dit platform te communiceren en zoveel mogelijk te kunnen accommoderen.

In 2019 waren er problemen bij valschermspringevenementen op een locatie, die leidden toen tot interferentie en beperkingen bij een andere springlocatie. Uiteraard was dit niet de bedoeling.

De kwestie is aan de orde gesteld bij het ministerie van IenW en LVNL waarna tot een werkbare oplossing voor 2020 is gekomen. Een verdere verbetering staat gepland voor 2021.

Paramotor De door de KNVvL gewenste vrijstellingsregeling voor paramotortrikes is nog steeds niet gerealiseerd. In april 2020 is Adecs Airinfra een evaluatie hiervan in de RBML gestart die heeft geleid tot goedkeuring van de vrijstelling. De ambtelijke en wettelijke molens draaien echter zeer langzaam. Zoals het er nu uitziet zal het medio 2021 geformaliseerd worden. De inzet van Frank Moorman was hierbij onmisbaar.

Helaas is de op 1 oktober 2020 ingevoerde Regeling Nationale Veiligheidsvoorschriften luchtvaartuigen (Normenkader Luchtwaardigheid) een probleem geworden voor de sector.

Een buitenlandse inschrijving voor Annex 1 luchtvaartuigen die permanent in Nederland staan wordt niet meer geaccepteerd, wat voor tweederde van de paramotorvloot het geval is. Er wordt onderzocht of het desbetreffende artikel geschorst kan worden. Veiligheidstechnisch is er immers geen verschil.

Drones Op 31 december is er nieuwe EASA-regelgeving voor drones ingegaan. Formeel heten drones Remotely Piloted Aircraft (RPA). Er is nu geen wettelijk verschil meer tussen recreatief en beroepsmatig RPA vliegen. Elke gebruiker moet dezelfde regels volgen die gebaseerd zijn op het risico van de vlucht en de RPA zelf.

De meeste recreatieve dronevliegers en ROC-Light piloten zullen terechtkomen in de Open Category. Deze categorie is onderverdeeld in drie subcategorieën: A1, A2 en A3, gebaseerd op de hoogte van de risico’s - ten aanzien van mensen op de grond - en gewicht van de drones die erbij komen kijken. Als je buiten de beperkingen van de Open Category wilt vliegen, kom je direct in de Specific Category terecht.

In de Open Category vallen alle dronevluchten met drones onder de 25 kg, waarmee in het zicht van de piloot wordt gevlogen, niet in buurt van mensen en niet in gecontroleerd luchtruim. Afhankelijk van de klasse waar de drone in valt worden er eisen gesteld aan bijvoorbeeld geluidsproductie, maximale vlieghoogte en navigatieverlichting. In de toekomst kunnen nieuwe drones voorzien worden van CE-markering: C0 t/m C4, met een overgangsperiode van twee jaar. Daarnaast worden er eisen gesteld aan drones tussen 250 gram en 25 kg (Drone ID voor C0 t/m C3), met uitzondering van RPA’s in C4.

KNVvL JAARVERSLAG 2020

7

Verenigingsbureau Een RPA-vlieger zal ook verplicht een examen moet afleggen, dit kan bij een van de acht erkende scholen.

Aeronautical Information Publication, AIP De KNVvL verifieert aanvragen van aangesloten clubs voor het opnemen of wijzigen van velden in de AIP. Indien volledig en correct stuurt de afdeling Operations de aanvraag door aan de afdeling Aeronautical Information Services (AIS) bij LVNL. Ter verduidelijking en ten behoeve van het vastleggen van de procedure en de verantwoordelijkheden is in 2017 een protocol opgesteld. In dit protocol ligt de procedure en de verantwoordelijkheden van beide partijen vast.

Laagvlieggebieden In Nederland zijn een aantal aangewezen laagvlieggebieden.

Deze zijn essentieel voor het trainen van noodprocedures met luchtvaartuigen. Een van de gebieden is door de plaatsing van windmolens praktisch onbruikbaar geworden. Alternatieven worden door het ministerie onderzocht, waarbij het probleem is dat provincies niet op dit soort gebieden zitten te wachten, omdat ze de eventuele hinder hiervan willen vermijden. Het kan echter niet zo zijn dat er nergens in Nederland meer geoefend kan worden. De zoektocht naar alternatieven is verwoord in het programma Integrale Aanpak Lagere Luchtruim, IALL. Windmolens Ze zijn er en gaan niet meer weg. Sterker nog, er komen er steeds meer en ze worden ook steeds hoger, nu al met een tiphoogte van 270 meter. De ruimte tot aan de ondergrens van 1500 voet (in veel TMA’s van toepassing) wordt wel erg krap. Aangezien plaatsing in het hele land plaatsvindt vanuit de provincies en het Nationaal Programma Regionale Energiestrategie (RES), waartegen nauwelijks bezwaarmogelijkheden bestaan, wordt dit een fact of life. Een groot probleem is dat bij het kiezen van locaties het luchtruimaspect niet wordt meegewogen, uitgezonderd bij plaatsing dicht bij een vliegveld.

KNVvL Juridische Commissie De Juridische Commissie bestaat uit KNVvL-leden met juridische kennis die leden, clubs en afdelingen bijstaan die zich benadeeld voelen door (rechts)handelingen van derden (bijvoorbeeld de overheid). Zij helpen met name op het gebied van het luchtruim, milieuzaken, vergunningen (bestuursrecht) en overtredingen. Zo worden leden op een professionele manier ondersteund. Voorzitter van de commissie is Dick van het Kaar, oud-Hoofdbestuurslid.

In 2020 bracht de commissie maar liefst tien adviezen uit, die zeer verschillend van karakter waren: 1. Advisering casus remkleppen incident. OVV onderzoek.

Fabrikant / verzekering (11 december 2019).

2. Advisering definitie zeilvliegtuig en onkostenvergoeding duovlucht (4 maart).

3. Advisering over de vraag of beide (gescheiden) ouders belast zijn volgens het ouderschapsplan met het gezag over het minderjarige kind bij een sportkeuze, in casu zweefvliegen (19 maart).

4. Advisering al of niet bestaan van een grijs gebied gemotoriseerd zeilvliegen (Delta-met) (6 mei).

8

KNVvL JAARVERSLAG 2020

5. Advisering over de rechtmatigheid van handelen door de Nederlandse overheid met betrekking tot COVID-19maatregelen, ondanks een zorgvuldig opgesteld protocol over aangepast ballonvaren met passagiers, alsmede het negeren door diezelfde overheid van het verzoek afkomstig van de professionele ballonvaarders voor een financiële tegemoetkoming vanwege de COVID-19-pandemie (11 juli).

6.

Advisering aantasting inkomstenbron. Last onder dwangsom/handhaving ILT op vier open dagen waarbinnen uitsluitend introductie-vluchten gemaakt mogen worden met niet-leden (ILT vereist een marginale activiteit, hetgeen een ernstige bedreiging voor de gehele luchtsport in de volle breedte vormt) (10 augustus).

7. Advisering beroep op de Regeling Nadeelcompensatie vanwege verregaande restricties voor de paraclub opererend vanaf vliegveld Hilversum door verlaging van de ondergrens van de TMA Schiphol. Maatschappelijk risico bij overheidsbesluiten (8 oktober).

8. Advisering boete luchtruimschending (luchtruimklasse C) van een lid Afdeling Zweefvliegen met een Schleicher Ka-6 bij Grefrath, Duitsland (12 oktober).

9. Advisering vraag omtrent de juridische status convenant tussen Royal Netherlands Aerospace Center NLR (stichting) en ZCNOP met betrekking tot de Luchthavenregeling Marknesse (baangebruik) (21 oktober).

10. Advisering in verband met bestaand gebruik in Natura 2000 gebied. Wet natuurbescherming en Provinciaal inpassingsplan (Overijssel) (17 november).

Veiligheid Veiligheid Het vliegseizoen is in 2020 laat op gang gekomen. Een winter met veel slecht weer en vervolgens de COVID-19-lockdown in het voorjaar hield veel GA-vliegers en luchtsporters aan de grond. Het gevolg was dat de currency van veel vliegers in het geding zou kunnen komen. Er zijn verschillende initiatieven genomen om dit punt onder de aandacht te brengen bij de vliegers en er zijn suggesties gedaan hoe je hier mee om kunt gaan.

Airspace Infringements Vanuit de KNVvL nemen we deel aan de werkgroep Airspace Infringements die onder leiding staat van LVNL en DGLM. Het aantal infringements in gecontroleerd luchtruim laat een bemoedigende stabilisering zien, maar een duidelijke daling blijft uit. Dat moet beter. Als sector geloven we absoluut in de gestarte initiatieven en is communicatie over dit onderwerp cruciaal. Maar uiteindelijk is het natuurlijk de vlieger zelf die het verschil maakt. We roepen je op om gebruik te maken van de tools die je als vlieger in handen hebt gekregen om luchtruimschendingen te voorkomen. Maak gebruik van FIS (Flight Information Service) of, als je dat echt niet wilt, pas in de Amsterdam en Rotterdam area de Listening Squawk toe.

Een zorg is het aantal meldingen over GA-verkeer dat actieve gebieden doorkruist waar gelierd wordt met zweefvliegtuigen, paragliders en delta’s. Dat geldt ook van het doorkruisen van actieve dropzones waar parachute wordt gesprongen. Een deel van deze meldingen is te verklaren door de beschikbaarheid

en duidelijkheid van vluchtinformatie. In samenwerking met LVNL en de overheid zijn een aantal initiatieven gestart om hier verbeteringen in aan te brengen. Een ander deel van de meldingen is te verklaren door een gebrekkige en onvolledige vluchtvoorbereiding van de vlieger.

Just Culture Een punt van zorg is de meldingsbereidheid van voorvallen.

Binnen de GA lopen we duidelijk achter op dit punt ten opzichte van de grote luchtvaart. Het goede nieuws is dat we een voorzichtige verbetering zien en dat binnen bijna alle vliegende afdelingen van de KNVvL een dedicated veiligheidscommissie actief is. Er is veelal een goede basis gelegd voor een VMS waarbij trends en voorvallen in toenemende mate worden gecommuniceerd met de achterban.

Conform de Europese Verordening 376/2014 zijn gezagvoer— ders van GA-luchtvaartuigen verplicht incidenten te melden bij het Analyse Bureau Luchtvaart (ABL). Daarnaast is de gezagvoerder in het geval van een ernstig incident ook verplicht melding te maken bij de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV). Er geldt in dat geval dus een dubbele meldplicht. In de toekomst zien wij dat graag anders, met liever één meldpunt.

Die wens wordt gedeeld, maar zover is het nog niet.

Het in het voorjaar van 2018 gesloten convenant tussen ABL-ILT en de KNVvL is in 2020 gecontinueerd. Doel van dit convenant is enerzijds om de meldingsbereidheid binnen de sector te vergroten en anderzijds om de samenwerking tussen ABL en de KNVvL te verbeteren. Met name de kennis van lichte luchtvaart is binnen de KNVvL heel groot en die kennis is nodig om trends van incidenten binnen lichte luchtvaart goed te kunnen beoordelen en te wegen. Meldingen van de lichte luchtvaart die direct bij ABL binnenkomen worden, mits de melder dat wil, doorgezet naar de KNVvL. En andersom worden ook, indien de melder dat wil en geanonimiseerd, meldingen binnen de KNVvL met ABL gedeeld. Gezamenlijk ontstaat dan een grotere centrale database die eventuele trends beter aan het licht brengen. Daarmee heeft de KNVvL binnen de Just Culture in de lichte luchtvaart weer een stap naar verbetering gezet.

Display Autorisation (DA) In navolging van een seminar die voor DAE (Display Autorisation Evaluator) in 2019 werd georganiseerd, was het de bedoeling om in 2020 een seminar te organiseren voor DAE en DA-houders. COVID-19 liet echter geen ruimte voor het houden van luchtvaartvertoningen en we hebben besloten de seminar uit te stellen tot 2021. De samenstelling van de DAC (Display Autorisation Commission) is in 2020 onveranderd en bestaat nog steeds uit Theun Miedema (Vz), Stephen van Dijck en Hendrik Jan van Overvest.

In 2020 is de groep van Display Directors wel bij elkaar geweest bij de KNVvL in Woerden voor een vergadering betreffende de Regeling Luchtvaartvertoningen. Een voorstel tot een aantal kleine verbeteringen is hieruit voortgevloeid en die is voorgelegd bij DGLM voor implementatie.

Topsport en opleidingen Door de pandemie is er op dit vlak helaas niet veel te melden. Het seminar Luchtruim en Regelgeving, een fysieke bijeenkomst met ruim 200 deelnemers gepland op 13 maart 2020, werd op het allerlaatste moment afgelast. Door alle maatregelen konden er geen grootschalige activiteiten plaatsvinden. Gelukkig was het in de zomer weer wel mogelijk om de normale vliegactiviteiten te ontplooien in kleinschalig club- of schoolverband.

De tijd die vrijkwam door het vervallen van de gezamenlijke KNVvL-opleidingsactiviteiten en evenementen, is gebruikt om virtuele bijeenkomsten en het digitale leren goed te faciliteren.

De KNVvL-VFR-RT-cursus is hier een mooi voorbeeld van: docenten en leerlingen achter hun eigen computer, virtueel vliegend achter hun eigen dashboard. Daarnaast is de grote zaal Cumulonimbus uitgerust met professionele apparatuur waardoor met prima beeld- en geluidskwaliteit online bijeenkomsten en trainingen gehouden kunnen worden.

Ledenservice Team Ledenservice is gelijk aan team KEI. Dit vaste team van de KNVvL heeft klantvriendelijkheid en servicegerichtheid hoog in het vaandel staan. Door de kennis binnen het team kunnen veel vragen direct beantwoord worden. We zorgen ervoor dat deze brede kennisbasis van Team Ledenservice op peil blijft, waardoor het minder vaak nodig is een vraag tweedelijns af te laten handelen. Het doorzetten naar afdelingen is hierdoor beperkt. De werk- en tijdsbelasting voor afdelingsvrijwilligers en collega’s neemt hierdoor steeds verder af.

Ledenpas 2020 De ledenpas van 2020 was uitgevoerd in roodtinten. Rood omdat dat de kleur is van liefde en van passie. Jouw passie voor luchtsport en luchtvaart. De kleurstelling kwam net als voorgaande jaren van de hand van Jeroen Beeke Design. De ledenpas en het verzekeringsbewijs 2020 zijn weer ruim voor de start van het nieuwe vliegjaar bij de leden thuis bezorgd. In 2020 is toestemming van het Hoofdbestuur verkregen om de digitalisering van de KNVvL-ledenpas vorm te geven. Dit past in de huidige tijdsgeest en zal ook kosten besparen.

Werkprocessen Binnen Team Ledenservice/KEI blijft het streven om werk— processen te verbeteren, met name volgens de business strategie LEAN. Kort gezegd is LEAN een manier van werken waarbij alles en iedereen in de vereniging zich richt op het creëren van waarde voor de klant. Een zo klein mogelijke foutmarge is iets waar alle klanten baat bij hebben, hiervoor standaardiseren we zoveel mogelijk processen afdelingsbreed. Standaardiseren betekent routine en geen uitzonderingen. Hierdoor kunnen we efficiënter werken en is de foutmarge zo klein mogelijk. In dit kader is de afgifte van de vliegbewijzen Modelvliegsport opgenomen in het standaard werkproces van het KEI.

KNVvL JAARVERSLAG 2020

9

Verenigingsbureau KNVvL Examinering Instituut (KEI) Met ingang van 2020 vallen de brevetten van de afdeling Modelvliegsport ook onder het KEI. Ook het proces van de verlenging bevoegdheden Parachutespringen wordt door het KEI uitgevoerd, net als de uitgifte van de A-, B-, C- en D-brevetten.

Na een audit door ILT is in 2020 het KEI ook geaccrediteerd om theorie-examens voor onderhoudstechnici Zweefvliegen af te nemen. Deze Part66-examens worden in 2021 voor het eerst afgenomen, ook hiervoor vindt nauwe samenwerking plaats met de specialistische examencommissie.

Brevetuitgifte In 2020 zijn de volgende aantallen brevetten uitgegeven: Ballonvaarbewijs: 6 Modelvliegsport: 245 Paramotorvliegbewijs: 132 Parachutespringbewijs: 930 Schermvliegbewijs: 519 Zweefvliegbewijs: 171 IPPI-kaarten Schermvliegen: 72 IPPI-kaarten Deltavliegen: 0 Display Authorizations: 34 De maatregelen in het kader van COVID-19 hadden tot gevolg dat er in 2020 minder opleidings- en instructieactiviteiten plaats konden vinden. Hierdoor zijn over het algemeen minder vliegbewijzen afgegeven. Ook konden vliegshows geen doorgang vinden, dit zien we terug in het aantal uitgegeven Display Authorizations.

De afgifte van het zweefvliegbewijs door de KNVvL wordt verplaatst naar ILT, dit door invoering van Europese regelgeving. Het Glider Pilot License wordt vervangen door het Europese SPL. Dit is een tweede verklaring voor het lage aantal afgegeven zweefvliegbewijzen.

Afgenomen theorie-examens Voor de uitvoering van onderstaande examens vindt nauwe samenwerking plaats met de diverse examencommissies, de eindverantwoording hiervoor ligt bij de examencommissie. De examens worden afgenomen volgens de kwaliteitseisen van EASA en de Nederlandse Overheid.

STEBZ STEBZ is de onafhankelijke Stichting Theorie Examens Ballonvaren en Zweefvliegen, opgericht om bepaalde staatsexamens af te kunnen nemen. Het KEI zorgt voor de praktische organisatie van deze examens.

STEBZ heeft in 2020 deze examens afgenomen: Examen Luchtsportafdeling Examen- Aantal

zittingen afgenomen examens Theorie CPL (FB) Ballonvaren (of KNVvL-BPL) Theorie GPL / Zweefvliegen LAPL(s)

8

149

3

78 8

Medische Commissie KNVvL Samenstelling Marja Osinga, AME, voorzitter Paul Michel de Grood, secretaris Rob Dreissen Fer Helmers, AME Christiaan Verhulst Raymond van der Wal Ronald van Gastel, AME Koos de Keijzer Ruud Stienstra, AME Sietske Bakker Rob Favié Alle leden van de commissie zijn arts. De samenstelling is in 2020 gewijzigd: Sietske Bakker en Rob Favié nemen sinds medio 2020 deel aan het overleg van de Commissie. Zij zijn in afwachting van de officiële benoeming door het Hoofdbestuur.

Met hun benoeming wordt de gemiddelde leeftijd van de Commissie duidelijk verlaagd.

COVID-19-pandemie

De pandemie van 2020 heeft ook een stempel gedrukt op de werkzaamheden van de Luchtvaart Medische Commissie. In het begin van het jaar heeft de Commissie meegeholpen om verantwoorde en uitvoerbare protocollen te ontwikkelen om Luchtsportafdeling Examen Examen- Aantal de luchtsporten weer te hervatten. Op basis van een advies

zittingen afgenomen van de Commissie heeft het Hoofdbestuur besloten de KNVvL examens medische verklaringen die vanaf 1 maart 2020 verliepen onder voorwaarden te verlengen tot december 2020. Door het Schermvliegen Theorie Brevet 2 2 475 tijdelijk opschorten van de medische keuringen, zowel voor het Schermvliegen Theorie Brevet 3 2 45 KNVvL-medical als voor medicals uitgegeven door de overheid, Drones ROC-Light 14 100 zijn er minder consultaties geweest dan afgelopen jaren.

Paramotorvliegen Theorie PGL 7 296 Door de coronamaatregelen konden wij de examenplanning voor 2020 niet realiseren. Sommige examens zijn verplaatst, andere in zijn geheel geannuleerd.

10

KNVvL JAARVERSLAG 2020

Bijeenkomsten De Commissie heeft ervoor gekozen zoveel mogelijk per e-mail en per telefoon te overleggen. Het dossier van de secretaris en dat van de voorzitter bevat vele in- en uitgaande mails.

Door deze manier van werken zijn alle commissieleden direct geïnformeerd en kan snel gereageerd worden op situaties

die snel handelen vereisen. Bovendien hoeven er bijna geen reiskosten en vergaderkosten gedeclareerd te worden.

Daarnaast is de Commissie op 6 juli 2020 bijeen geweest om een aantal beleidspunten te bespreken.

Consultaties Met grote regelmaat wordt de Commissie om advies gevraagd.

Het aantal adviezen in verband met keuringen was dit jaar duidelijk minder dan vorig jaar. Daartegenover stond dat de Commissie werd benaderd om vragen te beantwoorden over beschermende maatregelen tegen coronabesmettingen.

Opvallend was dat, in tegenstelling tot voorgaande jaren, nu meer vragen kwamen uit afdelingen waar de KNVvL medische verklaring vigeert. Omdat de medische keuringen opgeschort of geminimaliseerd waren, kwamen slechts een beperkt aantal vragen van keuringsartsen voor advies.

Elke vraag wordt via de mail door de commissieleden onderling besproken, tenzij het om procedurele vragen ging die eenvoudig te beantwoorden zijn. Bijna altijd lukt het om binnen vijf werkdagen een advies te geven. In alle gevallen wordt de privacy van de betrokkenen gewaarborgd, zoals voorgeschreven in de AVG.

Overgang KNVvL medicals naar LAPL Steeds meer vliegers hebben inmiddels een LAPL of eventueel een klasse 2 medical. Nog steeds bereiken ons klachten over de toepassing van klasse 2 criteria bij de LAPL keuring. Een groot punt van aandacht is dat bij het ontbreken van Guidance Material (GM) voor het LAPL het door ILT gepubliceerde aanvullende nationale GM van klasse 2 wordt gebruikt. Dit heeft geleid tot een aantal, in de ogen van de Commissie, onnodige afkeuringen en het onterecht opleggen van beperkingen. Wordt de Commissie benaderd door een vlieger die van mening is dat hij/zij onterecht is afgekeurd of onterecht een restrictie opgelegd heeft gekregen voor een LAPL of Klasse 2 keuring, dan wordt gewezen op de mogelijkheid van de beroepsprocedure. In een aantal gevallen werd door de Adviescommissie Medische Verklaringen voor de Luchtvaart het bezwaar gegrond verklaard. Met de medisch beoordelaars van ILT zijn veel informele gesprekken gevoerd waarbij de exegese van de EASA regelgeving het onderwerp was. Met name werd in die gesprekken aangegeven dat het toepassen van het door ILT gepubliceerde aanvullende nationale GM klasse 2 niet toegepast kan worden op de LAPL eisen. Uiteindelijk heeft dit alles geleid tot een merkbaar soepeler beleid bij ILT bij het LAPL. Echter nog niet tot het door de Commissie gewenste niveau.

Annex II en medische verklaringen Invoering van EASA-regelgeving heeft binnen de Commissie de volle aandacht, zowel inhoudelijk als organisatorisch. De voorstellen die de Commissie heeft gedaan ten aanzien van de medische keuringen voor Annex II vliegtuigen zijn door de overheid overgenomen en uitgewerkt tot wetgeving. Voor de KNVvL-afdelingen die niet vallen onder EASA-regelgeving zijn nu medische eisen vastgesteld. Voor een aantal luchtsporten is het KNVvL-medical ingevoerd. Human Factors zijn een belangrijk aandachtspunt voor de Commissie.

KNVvL medische verklaringen Een traject is opgestart om Guidance Material te ontwikkelen voor het KNVvL-medical. Deze medische verklaring blijft geldig voor andere luchtsporten zoals paragliding en paramotorvliegen en in sommige gevallen voor parachutespringen. Met het Guidance Material wordt beoogd meer duidelijkheid te geven in het marginale gebied tussen goed- of afkeuren. Tevens biedt het de mogelijkheid de regels aan te passen aan de huidige inzichten van de geneeskunde. Aangezien de EASA-regelgeving per 8 april 2021 definitief wordt, is de vraag of het convenant tussen de overheid en KNVvL, op basis waarvan de KNVvL medische verklaringen worden uitgegeven, gehandhaafd blijft.

In elk geval zal voor 8 april 2021 vastgesteld moeten worden wat de juridische status is van het KNVvL-medical.

Wetenschappelijke contacten

activiteiten

en

internationale

Medisch inhoudelijk houdt de Commissie nationaal en internationaal de vinger aan de pols op het gebied van de regelgeving voor de medische keuringen. De Commissie beschikt over een groot netwerk. Onze voorzitter Marja Osinga maakt deel uit van de Rulemaking Groups 0287&0288 en 0424 van EASA op medisch gebied. Daarmee zitten wij op de eerste rang om ervoor te zorgen dat de medische eisen voor het LAPL met gezond verstand worden aangepast. Verder maakt Marja Osinga deel uit van de Medical Expert Group, als vertegenwoordiger van Europe Air Sports en daarmee vertegenwoordigt zij ook de KNVvL. Daarnaast nemen de leden van de Commissie deel aan activiteiten van onder andere de FAI Commission Internationale Médico-Physiologique (CIMP), Organisation Scientifique et Technique du Vol à Voile (OSTIV), Nederlandse Vereniging voor Luchtvaartgeneeskunde (NVvLG), de wetenschappelijke Aeromedische Werkgroep van de NVvLG, European Society for Aviation Medicine, Aerospace Medical Association, International Academy of Aviation and Space Medicine.

Nieuw Guidance Material voor het LAPL De Commissie is een traject gestart om zelf aanvullend Guidance Material inclusief flowcharts te ontwikkelen specifiek voor het LAPL. Het was de bedoeling deze eind van 2020 in te dienen bij EASA. Maar door de pandemie heeft dit project weinig voortgang gehad. Uit internationale contacten is gebleken dat er binnen Europa meer landen zijn die behoefte hebben aan aangepast Guidance Material voor het LAPL.

Aangezien Marja Osinga president is geworden van de CIMP, kwam haar plaats als Nederlands afgevaardigde vacant. Begin 2020 werd Paul Michel de Grood benoemd tot Nederlands afgevaardigde bij de CIMP. In 2020 is een wetenschappelijke onderzoek gestart naar ongevallen met letsel bij sportparachutisten over de afgelopen tien jaar. Dit onderzoek wordt gedaan in samenwerking met de afdeling parachutespringen van de KNVvL. KNVvL JAARVERSLAG 2020

11

Aerobatics Aerobatics Organisatie De afdeling Aerobatics en VINK (Vliegen is een Kunst) zijn nauw met elkaar verbonden. Zo voert het bestuur van VINK tevens de afdelingstaken uit. Het doel van de afdeling en VINK is het promoten van de aerobatic sport in Nederland en het verhogen van het niveau van de Nederlandse aerobaticvlieger.

VINK organiseert daartoe jaarlijks het NK Aerobatics (DONAC).

Hierbij wordt op verschillende niveaus gestreden om de winst en de titel van Nederlands Kampioen. Tevens organiseert VINK regelmatig oefendagen en andere trainingen.

Veiligheid staat voorop tijdens wedstrijden en oefendagen. De wedstrijdregels die gehanteerd worden zijn overgenomen van CIVA en worden strikt toegepast zowel op het NK als tijdens oefendagen.

De afdeling heeft een klein ledenaantal. In 2020 is dit ledenaantal gegroeid van 41 naar 45 leden.

Activiteiten Ondanks de vele beperkingen door de coronamaatregelen dit jaar hebben een aantal activiteiten doorgang kunnen vinden.

In juni en augustus zijn tweedaagse trainingsweekenden georganiseerd op vliegveld Midden Zeeland. Alle deelnemers wisten daar goede progressie te behalen en veel plezier te hebben.

Het NK aerobatics stond gepland van 4 t/m 6 september.

Het aantal deelnemers bleek echter te klein om een goede

12

KNVvL JAARVERSLAG 2020

competitie te organiseren. Er is gekozen om dit om te zetten in een trainingsweekend. Bij deze training werd ook gejureerd zodat ook de jury de kwaliteiten op niveau kon houden.

Juryleden Voor het eerst sinds vele jaren is Nederland een officieel CIVA jurylid rijker. Edward Waasdorp heeft deze kwalificatie verdiend door het goed jureren van vele wedstrijden in Nederland en andere landen. Hiermee kan hij nu ook op EK en WK als jurylid optreden.

Toekomst In 2021 zal meerdere keren gebruik gemaakt worden van vliegveld Midden Zeeland voor de activiteiten. De planning is om twee trainingsweekenden te organiseren. Door de maatregelen als gevolg van de coronapandemie zullen deze waarschijnlijk op zijn vroegst na 1 juni kunnen plaatsvinden.

Het NK aerobatics staat gepland van 2 t/m 4 september op vliegveld Midden Zeeland. Er zijn op dit moment twaalf inschrijvingen, wat al voldoende is om een goede competitie te hebben. We verwachten nog een toename van de inschrijvingen.

Communicatie De afdeling beheert samen met VINK de website www.vliegeniseenkunst.nl waarop informatie staat over de activiteiten. Via de website, Facebook, KNVvL-nieuwsbrief en e-mail wordt de communicatie met de leden en geïnteresseerden verzorgd.

Algemene Luchtvaart Afd Algemene Luchtvaart Afdeling Op 12 december 1970 werd de ALA opgericht in het ‘Luchthaven directiegebouw’ op Schiphol. In 2020 zou de ALA haar vijftigjarig jubileum vieren met een buitenlandse reis en een feestelijke bijeenkomst. De coronapandemie heeft dit verhinderd.

Op zaterdag 22 februari hield de afdeling haar algemene ledenvergadering bij de Vliegclub Schiphol. Daar waren twaalf leden aanwezig die na afloop een lezing kregen. Olav van Bockel verzorgde een presentatie over elektrisch vliegen, die enthousiast werd onthaald. Daarna was het tijd voor een hapje en een drankje.

er van alles gesloten werd. Toen werd ook duidelijk dat de geplande reis naar Airbus geen doorgang kon vinden.

Toen de zomer wat meer vrijheid bood is een nieuwe poging gedaan om Deelen en het Nederlands Transportmuseum in het programma op te nemen, maar de tweede golf verhinderde dat. Gelukkig kon een activiteit wel doorgaan, en dat was het bezoek aan PS Aero te Baarlo. Een groep van tien bezoekers, waarvan een groot percentage nieuwe, kon de steeds wijzigende collectie bewonderen. Bezoeken aan de vliegvelden Rotterdam en Hoogeveen stonden ook op het programma en zijn geannuleerd. In december zouden we onze jubileumbijeenkomst in het Corendon hotel bij Schiphol houden, maar ook dat kon niet doorgaan.

Gelet op ons jubileum, wilde het bestuur toch iets doen.

Besloten is om onze leden en relaties een klein geschenk te sturen. Rond de jubileumdatum kregen onze leden een klein flesje wijn met een kaart thuis bezorgd. Met dank aan Jan Hemink, Wop van der Veen en de KNVvL-Ledenservice is dit prima geregeld. Het bestuur kreeg hier veel positieve reacties op en het idee werd enorm gewaardeerd.

Plannen werden gemaakt voor een aantal activiteiten in het kader van het vijftigjarig jubileum. Zo was voor september een reis gepland naar de Airbus vestigingen in Hamburg en Bremen. Ook stond een feestelijke bijeenkomst gepland op de jubileumdatum 12 december.

Helaas: in maart 2020 gooide COVID-19 roet in het eten. In het voorjaar geplande activiteiten zoals een bezoek aan het Nederlands Transportmuseum, een bezoek aan de Vliegbasis Deelen en een aantal lezingen konden niet doorgaan, omdat

Totaal heeft de afdeling twaalf bestuursvergaderingen gehouden. De eerste in het Corendon hotel bij Schiphol, de tweede in het Steigenberger hotel op Schiphol-Oost en de rest via Skype.

Het bestuur bestaat uit: Michiel Kasteleijn, voorzitter Wop van der Veen, secretaris

Jan Schipper, penningmeester

Jan Hemink, lid

Loet Kuipers, lid

KNVvL JAARVERSLAG 2020

13

B

14

KNVvL JAARVERSLAG 2020

Ballonvaren Ballonvaren Organisatie Afdelingsbestuur René Zwarteveen, voorzitter Jan Oudenampsen, vanuit het veiligheidsteam Niels Kon, bijzonder bestuurslid Rick de Groot, penningmeester Bert Stuiver, namens de afdeling sport (DBCC) Rob den Boer, secretaris Jacqueline Zwarteveen, ambtelijk secretaris

DTO Ronald Termaat (directeur KNVvL): veiligheid en vertegenwoordiger richting overheid.

René Zwarteveen: Hoofd Trainingen en Hoofd FB instructeurs (theorie en praktijk).

De DTO heeft intussen cursussen voor alle bedrijfsopleidingen gemaakt en uitgevoerd voor de ballonbedrijven. De concentratie ligt in 2020 op het maken en invoeren van alle syllabi met betrekking tot de trainingen voor piloten en instructeurs.

Het betreft hier initiële trainingen en herhalingstrainingen.

Alle programma’s en presentaties zijn afgerond en door ILT bekeken en goed bevonden. In 2020 vonden ondanks Corona toch nog veel trainingen plaats, omdat deze deels online zijn gegeven.

VMS-team Het VMS-team (Veiligheid Management Systeem) draagt zorg voor de benodigde veiligheidsaspecten, regelt dat wat nodig is tussen de ballonvaarders en landeigenaren, geeft invulling aan convenant met overheid en verzekeringen, behandeld voorvallen, is het aanspreekpunt naar de overheid voor het melden van voorvallen, organiseert mede flight safety seminars. Dit team heeft twee veiligheidsmanagers. Het VMSteam bestaat uit Jan Oudenampsen, Leon Leemans, Willem Hijink, Sebe Kruijer.

Algemeen Einde 2019 en begin 2020 heeft in het teken gestaan van de overgang van nationale naar internationale wet- en regelgeving met betrekking tot brevetten en certificaten. EASA maakt de regelgeving voor de Europese Unie en bekrachtigd deze.

Daar hebben we als sector nu mee te maken en dat geeft de benodigde werkzaamheden met betrekking tot trainingen en het omzetten van alle brevetten. We hebben de tijd tot 8 april 2021 om dit te voltooien. Daarmee zijn de bedrijven (8 april 2019) en de piloten/ brevetten (8 april 2020) over op Europese wet- en regelgeving. Dat overgang is even werk, daarna hebben we enkel voordeel.

overleg met de overheid op inhoud en regelgeving heeft de ballonvaart per juni het seizoen kunnen starten om vervolgens in de tweede helft van het jaar weer stil te staan. Veel bedrijven hebben niet of nauwelijks een seizoen kunnen varen en daardoor veel schade geleden. Ook de overheidsondersteuning was niet beschikbaar, omdat de regels niet aansloten op de sector ballonvaren. We hebben ruim minder dan de helft van de 70.000 passagiers kunnen varen en dat is natuurlijk jammer. Dankzij de inzet van het coronacrisisteam en de verschillende overlegstructuren met de overheid hebben we gelukkig toch kunnen realiseren dat er nog een deel van het seizoen commercieel is gevaren.

Activiteiten 2020 Nagenoeg alle evenementen zijn afgelast.

• Vernieuwde OM uitgebracht (Operationeel Vaarthandboek).

• Indienen van de vereiste verklaringen per commercieel bedrijf bij ILT/ overheid afgerond.

• Overgang van Nationale naar Internationale wet- en regelgeving (BFCL) voor alle piloten in de sector ballonvaren.

• DTO is verder gegroeid en zal in 2021 het stadium van opzetten achter zich laten.

• De luchtballon met het KNVvL logo heeft inmiddels veel lesen checkvaarten kunnen maken.

• Veel energie en inzet is gegaan naar het coronateam om de maatregelen vereist voor de sector in te voeren.

• Veel energie en inzet is gegaan naar overleg met DGLM, Ministerie en ILT om maar te zorgen dat de sector kan varen.

Communicatie De communicatie bestond voornamelijk uit overleg rondom corona. Er is zelfs een gesprek tussen Karel Abbenes en Monique Hoogeslag van de afdeling met minister Grapperhaus geweest om onze situatie duidelijk en helder te maken. Er is veel met de pers gecommuniceerd in de periode dat er niet kon en mocht worden gevaren. Er zijn veel krantenartikelen geweest met de kop BALLONVAART AAN DE GROND.

Vanaf maart 2020 heeft alles in het teken gestaan van de coronapandemie. Door deze situatie is de ballonvaart in de maanden maart, april en mei stil komen te staan. Door stevig KNVvL JAARVERSLAG 2020

15

D Vanwege corona is in 2020 minder gevaren dan voorgaande jaren. In totaal is ongeveer 60% gevaren van het aantal van voorgaande jaren. Toch zijn er nog circa 2500 vaarten gemaakt.

Het aantal gevaren passagiers zal een stuk lager zijn geweest dan voorgaande jaren vanwege de beperkende maatregelen.

Wedstrijdvaarten hebben amper tot niet plaatsgevonden. Een relatief groot deel van de 60% betreft vaarten met kleinere ballonnen.

Opvallend is dat een relatief groot aantal meldingen betrekking hebben op landingen op de openbare weg of binnen de bebouwde kom. 10 september 2020 was zo’n dag waarop, vanwege wegvallende wind, dergelijke landingen zijn voorgekomen.

Samenvattend We kunnen terugkijken op een jaar met als hoogtepunten: • Overgang nieuwe wet- en regelgeving • Een grotendeels verloren seizoen voor de ballonvaart en haar passagiers • Geen activiteiten in onze afdeling sport • Geen evenementen • Redelijk veel trainingen en checks vanuit de DTO • Uitstekende inzet van onze leden in de coronacrisis • Een prima bestuur We gaan ervan uit dat 2021 voor ons een beter jaar zal worden.

Veiligheid Meldingen en afdeling Ballonvaren Het melden van voorvallen is in 2017 binnen de afdeling Ballonvaren geïmplementeerd. Het VMS-team had al een Veiligheidshandboek gemaakt waarin het melden van voorvallen is opgenomen. In 2020 is het Veiligheidshandboek opgenomen in de Operations Manual. Aan de leden is gevraagd om alles te melden wat niet de bedoeling was.

Voorvallen worden gemeld bij de VM van de afdeling en worden besproken binnen het VMS-team. Aan de hand van de voorvallen wordt bekeken hoe we de vaartveiligheid kunnen verhogen, bijvoorbeeld door middel van bepaalde thema’s voor een Flight Safety Seminar, of door artikelen in Ballonstof.

In 2020 organiseerden we samen met het KNMI een seminar over meteo. Vanwege Corona is dit niet doorgegaan en staat het voor 2021 op het programma. In Ballonstof heeft in 2020 een artikel gestaan over het onwel worden van passagiers bij een ballonvaart. Daarnaast kunnen leden een beroep doen op het VMS-team om op basis van meldingen de vaartveiligheid binnen het bedrijf te verhogen. Hier wordt helaas nog weinig gebruik van gemaakt. De meldingen worden geanonimiseerd en op die wijze doorgemeld naar het ABL. Als afdeling nemen we deel aan het overleg met ABL (ABL+) en het Casusoverleg (overleg met ABL, GA-sectoren en OM). Het aantal meldingen was in 2020 (15) minder dan in 2019 (19).

16

KNVvL JAARVERSLAG 2019

Meldingsbereidheid De afgelopen jaren is binnen de afdeling veel aandacht besteed aan het verplicht en anoniem melden en de wijze waarop dit gedaan kan worden. Voor het VMS-team is en blijft dit een voortdurend punt van aandacht. We zijn niet ontevreden over de meldingsbereidheid, we hebben het idee dat deze toeneemt, maar het kan altijd beter. Hoe meer meldingen, hoe meer we kunnen leren. Uit de gemelde voorvallen kunnen we al heel veel leren; zeker als we dit door de jaren heen bekijken.

We merken dat de meldingsbereidheid geprikkeld wordt doordat voorvallen sneller op social media verschijnen. We hopen dat deze categorie melders ervaren dat melden van voorvallen niet iets negatiefs of bedreigends is. Op deze manier kan de Just Culture dus verder verhoogd worden. Ook merken we dat op seminars waarbij voorvallen ter sprake komen de bereidheid om te delen groot is. Het VMS-team neemt al deze signalen mee in de aanpak om te komen tot vergroten van de vaartveiligheid.

2021 Vooralsnog gaan we door op de ingeslagen weg, dat wil zeggen, overleg met en informatie naar leden, Flight Safety Seminar Meteo, artikelen in Ballonstof.

Deltavliegen Deltavliegen Organisatie In 2020 is het bestuur van de afdeling deltavliegen tien keer bijeengekomen. Daarnaast hebben er twee ALV’s plaatsgevonden, waarvan één digitaal vanwege de beperkingen door Corona. De opkomst van deze digitale vergadering was zeer hoog en het bestuur heeft er enthousiaste reacties op mogen ontvangen. In januari, op de eerste ALV, werd Sander van Schaik benoemd tot penningmeester van de afdeling. Op de tweede ALV, in november, namen we afscheid van Annet Vieregge. Zij was vele jaren werkzaam als secretaris voor de afdeling. In haar plaats werd Serge Koning benoemd tot secretaris. Hij was al lid van ons bestuur en voorzitter van de MarCom Commissie bij de KNVvL.

gestaag afgenomen, wat in de nabije toekomst gevolgen zou kunnen hebben voor het voortbestaan van onze sport. Het doel van PihN is om 100 nieuwe leden te werven. Hiervoor werden stickers, flyers, folders en visitekaartjes ontwikkeld om de sport op zoveel mogelijk plaatsen onder de aandacht te brengen. De website www.leernudeltavliegen.nl werd gelanceerd om mensen op de hoogte te brengen van de sport in het algemeen, de kosten, de mogelijkheden en het lesaanbod.

Dit zou ertoe moeten leiden dat de eerste stap naar het lessen laagdrempeliger wordt.

Activiteiten 2020 Door Corona zijn de deltavliegactiviteiten beperkt geweest.

Toch is er nog redelijk veel gevlogen en in september heeft er een deltadag plaatsgevonden. De afdeling mocht deze dag gebruik maken van het veld en de faciliteiten van Aero Club Salland (ACS). Er is gesleept en gelierd naast een actief lierbedrijf van de zweefvliegclub. Dit was een unieke mogelijkheid om de activiteiten van zwevers en delta’s samen op één veld te ontplooien. Rekeninghoudend met elkaar dankzij goede afspraken onderling verliep deze samenwerking prima en veilig. Door de gastvrijheid die we mochten ervaren van ACS en de geslaagde samenwerking van alle aanwezige piloten kijken we terug op een erg mooi evenement dat steunde op drie pijlers: veiligheid, saamhorigheid en vliegen.

Aan al deze drie elementen is ruimschoots voldaan.

Communicatie & werkgroep Positief in het Nieuws Er zijn vanuit het bestuur afgelopen jaar vier nieuwsbrieven verzonden naar de leden om deze onder andere te informeren over de activiteiten van het bestuur en de commissie Positief in het Nieuws (PihN). Vanuit deze commissie is een zeer uitgebreide marketingcampagne gestart om nieuwe leden te werven. De afgelopen jaren is het aantal actieve piloten

Het aanbod van lesmethoden zal verder worden uitgebreid door ook het duovliegen toegankelijker te maken. De werkgroep Positief in het Nieuws heeft voor 2021 diverse plannen om nieuwe deltapiloten aan te trekken en enthousiast te maken voor deze mooie luchtsport. Onder andere met een online marketingcampagne en het inzetten van influencers.

Algemeen Het handboek van de afdeling is afgelopen jaar onder handen genomen en op veel punten vernieuwd. Een aantal zaken was achterhaald en nieuwe inzichten gaven meer mogelijkheden, zoals het vliegen met hulpmotor. Sinds 2020 is vliegen met hulpmotor officieel toegestaan. Het werd daarvoor al gedoogd, maar de regelgeving was onduidelijk en riep bij piloten veel vragen op. Na juridische toetsing zijn alle vragen beantwoord en kan de deltapiloot legaal vliegen met een hulpmotor boven Nederland.

KNVvL JAARVERSLAG 2019

17

D

Sportcommissie

Topless klasse: 1. Martin van Helden 2. Emiel Jansen 3. Sander van Schaik Dit jaar bestond het kernteam uit Arne Tänzer, Gijs Wanders, Joost Eertman, Martin van Helden, Tanno Rutten, Anne Conijn, Sander van Schaik en Emiel Jansen.

Door COVID-19 was het niet mogelijk half mei de geplande bergvliegwedstrijd te organiseren. Dit jaar zouden de piloten naar Midden-Italië afreizen en starten op de Monte Cucco, maar dat ging dus niet door. Er werd wel een sleepwedstrijd in Nederland gevlogen waarbij de weersomstandigheden helaas te wensen over lieten. Het NK slepen 2020 heeft plaatsgevonden van 2 tot en met 6 september op het zweefvliegveld van Aero Club Salland, waar we voor het vierde jaar op rij te gast waren. Omdat in de week van 26 tot en met 30 augustus veel wind en regen was voorspeld, maakten we gebruik van de reserveweek. Bij het NK slepen zijn helaas maar twee van de vijf dagen gevlogen. Annet Vieregge kreeg dit jaar de Harm Darwinkel Award voor haar inspanningen om het NK te laten plaatsvinden.

Uitslagen NK sleep Sportklasse: 1. Henk Drent 2. Ronald de Bats 3. Daan Rookmaker

18

KNVvL JAARVERSLAG 2019

Examencommissie Zoals elk jaar werden ook in 2020 twee theorie-examens gehouden. Het teruglopen van het aantal actieve deltapiloten was ook hier te merken. Er waren in totaal slechts acht kandidaten, maar die waren wel uiterst gemotiveerd.

Drones Drones Voor dronepiloten was er in 2020 nog veel onzeker met betrekking tot de invoering van de EU-regelgeving. Er is nog geen goed beeld over de voorgeschreven opleidingen en examens waarbij het ROC-light omgezet zal worden in een EU geldige opleiding. Wel is op de valreep van het jaar de mogelijkheid bij het RDW online gekomen voor het aanvragen van een exploitantnummer.

en 150 meter, afhankelijk van de subcategorie waarbinnen een vlucht wordt uitgevoerd.

• De afstand tot kunstwerken is in zijn geheel vervallen, omdat de Europese regelgeving hier bij nader inzien in voldoende mate voorziet.

• De afdeling drones maakt onderdeel uit van de Nationale Luchtvaart Analyse werkgroep onbemande luchtvaart en is lid van de werkgroep droneopleidingen van het ministerie.

Ontwikkeling wet- en regelgeving Er zijn veel telefonische en schriftelijke vragen binnengekomen met betrekking tot de nieuwe Europese regelgeving. Door de drukte bij het ministerie zijn veel vragen door de KNVvL ingediend door middel van het standaard vragenformulier op de website van ILT. Meestal werden deze vragen binnen drie dagen beantwoord. Voor spoed kan de afdeling gebruik

Bestuur Drones Vanaf oktober 2020 is het KNVvL-afdelingsbestuur Drones op volle sterkte gestart. Ingo Kroon als voorzitter heeft het bestuur verder vorm gegeven door het werven van een aantal bestuursleden en een adviseur. Op deze manier kunnen we onze leden nog beter van dienst zijn en de dronesector vertegenwoordigen op de diverse platforms waar de KNVvL aan deelneemt. In 2020 bestaat het bestuur uit: Ingo Kroon, voorzitter José Snoek-Charmant, (ambtelijk) secretaris Hans van Batenburg, penningmeester Marc Gijsberts, bestuurslid Michaël Tefsen, adviseur

Achterban

maken van telefonisch contact met ILT. Het blijft moeizaam om contact te krijgen met DGLM op het ministerie. Onduidelijk is nog of de KNVvL gesprekspartner is in de drone expertgroep.

Dit dient in 2021 duidelijk te worden.

Het ledenaantal Drones neemt nog steeds toe. Enerzijds vanwege de voordelige collectieve WA-verzekering, anderzijds om zich aan te sluiten bij het collectief voor het behartigen van de belangen van deze bijzondere groep piloten. De leden van dit KNVvL-onderdeel zijn professionele dronevliegers, in die zin dat zij met drone-operaties (deels) hun brood verdienen.

Inbreng KNVvL

Activiteiten

We hebben korte lijnen met ILT omtrent de praktische uitvoering van de Europese regels. Zo hebben wij ervoor kunnen zorgen dat het volgende in de regelgeving is aangepast voor Nederland: • De afstand tot wegen en spoorlijnen is nu beperkt tot respectievelijk 50 (A1 en A2) en 150 meter en 25 (A1 en A2)

ROC-light theorie-examens zijn dit jaar nog afgenomen.

2020 was het laatste jaar dat je met het theoriecertificaat de ontheffing nog aan kon vragen. Er zijn 100 examens afgenomen.

Een daling van 47% ten opzichte van 2019. Dit vindt onder meer zijn oorzaak in minder les- en vliegactiviteiten en minder examenmogelijkheden door de coronamaatregelen.

KNVvL JAARVERSLAG 2019

19

Gemotoriseerd vliegen Gemotoriseerd vliegen Organisatie Het bestuur van de afdeling Gemotoriseerd Vliegen bestond in 2020 uit drie personen. Voorzitter Michaël Tefsen, secretaris Tim de Weert, en penningmeester Willem-Jan Vroom is tevens de vertegenwoordiger in de Ledenraad. Wij zijn nog op zoek naar een reservelid voor de ledenraad.

met LVNL inzake de evaluatie over de procedures Lelystad en bevindingen aangaande de aanpassingen van de procedures moesten uiteindelijk via Zoom worden gedaan. We hebben voor continuïteit in gezamenlijke inname van standpunten gezorgd door te overleggen met andere belangenverenigingen over de lopende zaken en door steeds de samenwerking op te zoeken.

Op specifieke onderdelen hebben we de KNVvL Operations ondersteund en tevens hebben we vele vragen beantwoord van leden en van buitenlandse piloten over regels binnen het Nederlandse luchtruim.

Activiteiten 2020 was een jaar dat werd gekenmerkt door Corona en er is veel tijd gaan zitten in het maken van coronaprotocollen om het vliegen toch nog mogelijk te houden, weliswaar met allerlei beperkingen. Veel evenementen gingen niet door of werden verschoven naar een later te bepalen datum en werden uiteindelijk toch ook geschrapt. Van aanwezigheid op evenementen is dus weinig terecht gekomen. We hebben via de algemene website van de KNVvL en het magazine All Clear zoveel mogelijk informatie verstrekt aan onze leden. Safety en Human factors is altijd een standaard onderdeel in de vorm van een vaste column van Bob van Asselt in ons blad All Clear.

Binnen de afdeling Gemotoriseerd Vliegen is veel aandacht besteed aan de nieuwe Annex I en de invulling hiervan en tevens de verhoging van het MTOW voor de MLA’s naar 600 kg (opt-out), die zoals het er naar uitziet in april 2021 van kracht wordt. De communicatie met onze beleidsmakers verliep stroef omdat er geen bijeenkomsten konden worden gepland en de invulling en commentaren allemaal via telefoon, e-mail en Zoom moesten plaatsvinden. Ook de geplande overleggen

Verder hebben we de geluidsdocumenten (de blauwe boekjes) uitgegeven voor nieuw ingeschreven MLA’s en Paramotors.

Het overlegorgaan MLA vliegopleidingen had in 2020 geen bijeenkomsten vanwege de teruglopende belangstelling en de coronaproblematiek.

Overleg overheid en LVNL Er is in 2020 met alle beperkingen overleg geweest met overheid en LVNL over het volgende: • Lelystad VFR procedures • Windmolen problematiek Flevopolder • Luchtruim, vanuit de Centrale Commissie Luchtruim • Europese brevettering en omzetting • Invulling night VFR • Intensief overleg over de nieuwe Annex I, invulling regeling veiligheid • Uitbreiding MTOW MLA, ALL CL EAR opt-out 600 kg MLA Uitgave

voor vlieg

Het blad All Clear is in 2020 vier keer uitgegeven. Via artikelen in All Clear informeren we onze leden en lezers op alle voor ons van belang zijnde gebieden.

De website is geïntegreerd in de KNVvLwebsite met de informatie over onze afdeling, allerlei wetenswaardigheden betreffende de gemotoriseerde luchtvaart en links naar diverse relevante instellingen. We proberen de informatie zo up-to-date mogelijk te houden.

Bijzon de nu beschre Dakota-Flig htS ikbaar voor alle imulator piloten

Gestran

d in Ka

OmLA

AG bij

bul

HOOG

woud

Groot nieu ws • Exp Dutch Open Nat erimentals, de keuze ional Aer is reuze obatic • Ga je Training met • Club weekein mij mee? Afl. 4 de EBB T • Op • Een zakje voo een slof r Uw vulp en een schietg en • ebed

KNVvL JAARVERSLAG 2019

n van de

KNVvL

Jaargang 11 winter 2020 nummer 47

Communicatie

20

ende lede

KNVvL JAARVERSLAG 2019

21

Historische Luchtvaart L Historische Luchtvaart Organisatie De samenstelling van het bestuur van de afdeling Historische Luchtvaart is het afgelopen jaar niet gewijzigd. Ook qua ledenaantallen lopen de zaken goed en zijn er een aantal leden bijgekomen. Onderstaand de leden van de Afdeling Historische Luchtvaart: DDA Classic Airlines (Dakota) Stichting Dutch Historic Aircraft Company (P51 Mustang) Stichting Fokker Four (Fokker S-11’s) Stichting KLu Historische Vlucht (diverse typen vliegtuigen) Stichting Vroege Vogels (diverse typen vliegtuigen) Aviodrome (statische collectie) Stichting Fokker G-1 (archief) Vereniging Historische Zweefvliegtuigen (diverse typen vliegtuigen) The Storyteller (Boeing Stearman) Yak Association (Yak 3) Classic Aircraft Foundation (Agusta Bell 204B) FK 58 stichting (archief) Nationaal Militair Museum (statische collectie) Maatman (Ercoupe 415) Stichting Vliegend Nederlands Cultureel Erfgoed (VNCE Fokker F27) Tracon (Boomerang) Nagtegaal (Stearman) Stichting Deadalus Collectie Nederland (diverse typen vliegtuigen) Nederlands Transport Museum (NTM) (statische collectie)

publiek. De NFHL blijft ijveren voor het ongehinderd kunnen vliegen van Annex I vliegtuigen, ofwel vliegtuigen met buitenlands nationaal BvL. Het belang hiervan is niet slechts beperkt tot de leden van de federatie, maar raakt ook die van andere afdelingen.

Deelname aan de Stichting Mobiele Collectie Nederland De afdeling Historische Luchtvaart is ook onderdeel van de Stichting Mobiele Collectie Nederland (MCN). Samen met vertegenwoordigers uit koepelorganisaties van de sectoren Water, Weg en Rail komen we op al het mobiel erfgoed in Nederland. Het MCN onderneemt een aantal activiteiten: 1. Er wordt nu een register (database) opgebouwd waarin ál het mobiele erfgoed in Nederland wordt opgenomen. Dit register wordt door de overheid erkend, en als organisaties of individuen een subsidie bij een nationaal fonds aan willen vragen kan dat alleen als het object is opgenomen in het register. Dit register, het Nationaal Register Mobiel Erfgoed 2.0, is de gemoderniseerde opvolger van het NRME 1.0, waarmee de afgelopen tien jaar gewerkt is. Inschrijven van mobiel erfgoed in het register is belangrijk, omdat objecten in het register voordelen kunnen krijgen in nieuwe wet- en regelgeving.

2. Met het ministerie van OCW wordt tweemaandelijks overlegd over het mobiel erfgoed. Knelpunten worden doorgenomen en nieuwe plannen besproken. De MCN komt op voor een duurzame continuering van onze (luchtvaart)hobby.

3. Incidentele projecten die het mobiel erfgoed in het zonnetje moeten zetten worden uitgevoerd. Zo wordt meegewerkt aan evenementen, worden boeken uitgegeven en worden alle mogelijkheden aangegrepen om het mobiel erfgoed in het zonnetje te zetten.

Activiteiten Net als bij zovele vliegorganisaties hebben wij het afgelopen jaar heel weinig activiteiten kunnen ontplooien. Daar waar nodig is getraind en zijn alle noodzakelijke profchecks gedaan en is er gewerkt aan het op peil houden van alle kennis en kunde.

Introductie Regeling Nationale veiligheidsvoorschriften luchtvaartuigen De afgelopen drie jaar zijn we bezig geweest om de Regeling Historische Luchtvaart een wettelijke verankering te geven en dat is grotendeels gelukt, onder de naam Regeling Nationale veiligheidsvoorschriften Luchtvaartuigen. Deze nieuwe regeling vervangt de oude Regeling Historische Luchtvaart.

Deze regeling is uiteraard ook bekend bij andere afdelingen van de KNVvL. We hopen dat deze regeling ons zal brengen wat we wensen en dat diverse overheidsinstanties mee zullen werken om het prachtige luchtvaarterfgoed exploitabel en daarmee beschikbaar en toegankelijk te houden voor het Nederlandse 22

KNVvL JAARVERSLAG 2020

Communicatie De afdeling Historische Luchtvaart onderhoud contacten met alle eigenaren van statisch en dynamisch mobiel erfgoed, met andere woorden: met musea en met vliegorganisaties. Natuurlijk is er ook contact met verschillende overheidsinstanties zoals ILT (Inspectie Leefomgeving en Transport) IenW (ministerie Infrastructuur en Waterstaat), RCE (Rijksdienst Cultureel Erfgoed) en de Stichting Heemschut (van het gebouwde, dus immobiele, erfgoed).

Luchtvaartkennis Luchtvaartkennis Het jaar 2020 is weer verleden tijd en is door de omstandigheden wel heel anders verlopen dan we ons hadden voorgesteld. Het ledental van de afdeling bleef in 2020 vrijwel gelijk, maar het aantal abonnees op het afdelingsblad LUCHTVAARTKENNIS heeft een neergaande tendens.

Net voor de eerste landelijke lockdown vond op zaterdag 7 maart 2020 de jaarvergadering plaats in de ‘Witte Boerderij’ te Hoofddorp. Door de aanwezige leden werden de volgende veranderingen in het bestuur goedgekeurd.

Het afdelingsbestuur werd in 2020 gevormd door: • Loet Kuipers voorzitter • Frank van de Goor secretaris/penningmeester • Arno Landewers lid (redactie LUCHTVAARTKENNIS) • Ton van Soest lid (Air-Britain Netherlands Branch-zaken) Tijdens deze jaarvergadering werd er op gepaste wijze afscheid genomen van Harm Hazewinkel. Na enige decennia als (hoofd) redacteur van het afdelingsblad LUCHTVAARTKENNIS te hebben gefungeerd, heeft hij zijn werkzaamheden eind 2019 overgedragen aan Arno Landewers. Harm blijft wel beschikbaar als adviseur en is nog niet van plan te stoppen met het schrijven van luchtvaart historische artikelen.

Aansluitend op de jaarvergadering vond een presentatie plaats van Bas Kreuger met als onderwerp de lotgevallen van een VS bommenwerper in Nieuw-Guinea tijdens de Tweede Wereldoorlog. Na deze presentatie vond zoals gebruikelijk de reünie en verloting plaats.

Communicatie De afdeling ontving een tweetal verzoeken om informatie over de historische luchtvaart in Nederland. Vanuit Italië kwam een verzoek om informatie met betrekking tot het bezoek van een drietal SIAI S.16 vliegboten aan Nederland in 1924. Met hulp van onze leden waren wij in staat waardevolle informatie, bestaande uit krantenartikelen uit die tijd, te verstrekken.

Vanuit Zwitserland/Frankrijk kwam een verzoek naar aanleiding van een artikel in LUCHTVAARTKENNIS 04-2016.

Het afdelingsblad LUCHTVAART­ KENNIS verscheen viermaal met een schat aan luchtvaart historische artikelen. De opmaak en inhoud werd verzorgd door Arno Landewers als hoofdredacteur, met back-up van Loet Kuipers als meelezer.

De leden ontvingen in 2020 zesmaal het blad Vleugels, een samenwerking van organisaties die op enigerlei manier op luchtvaarthistorisch gebied actief zijn. In de redactie van Verenigde Vleugels hebben uit de kring van Luchtvaartkennis Loet Kuipers en Arno Landewers zitting.

Het afdelingsbestuur kwam op 7 maart bijeen voor een bestuursvergadering, in de rest van het jaar onderhielden de bestuursleden contact met elkaar via e-mail en telefoon.

Activiteiten De afdeling heeft zich op 23 februari op de 3rd International Amsterdam Aviation Collectors Fair gepresenteerd in het Van der Valk Hotel nabij Schiphol. Andere beurzen vonden helaas door de omstandigheden geen doorgang en/of werden doorgeschoven naar 2021/2022.

KNVvL JAARVERSLAG 2020

23

Luchtvaartwetenschappen Luchtvaartwetenschappen De afdeling Luchtvaartwetenschappen is een samenstelling van drie verenigingen: de Nederlandse Vereniging voor Luchtvaarttechniek (NVvL), de Nederlandse Vereniging voor Luchtvaartgeneeskunde (NVvLG) en Vliegtuigbouwkundige Studievereniging Leonardo da Vinci (VSV ‘Leonardo da Vinci’).

NVvL Activiteiten Als gevolg van de corona-pandemie zijn dit jaar geen activiteiten georganiseerd.

Bestuur Eind 2020 bestaat het bestuur uit: Christophe Hermans (DNW) president/CEAS/ICAS Vacancy secretaris/CEAS BoT lid Joris Melkert (TUDelft) penningmeester/ICAS PC lid Jaime Aalders (VSV ‘Leonardo da Vinci’) lid Arjan Stander (Hogeschool van Amsterdam) lid Arjan Saathoff (Hogeschool Inholland) lid Bernard Buijs (Ministerie van Defensie) lid Jos Wilbrink (I&W) lid Dick Dam (Fokker Services) lid Gerben Klein Lebbink (Ministerie van Economische Zaken) lid Corné van Rooij (KLM) lid Rick Bakker (ADSE) lid Internationale samenwerking In 2020 vertegenwoordigde Christophe Hermans de NVvL in het bestuur van CEAS (Council of European Aerospace Societies). Hij bleef ook voorzitter van de Aeronautics Branch.

De voorzitters van de ‘branches’ zijn de contactpersonen voor de activiteiten van de verschillende Technical Committees.

Elk kwartaal verschijnt een nieuw CEAS Aerospace Europe Bulletin. Ook verschijnen regelmatig de peer-reviewed CEAS Aeronautics and Space Journals.

Nederland werd in 2020 in ICAS (International Council of the Aeronautical Sciences) vertegenwoordigd in het Programme Committee door Christophe Hermans, Michel Peters en Joris Melkert. Door omstandigheden werd de 2020 ICAS Conference uitgesteld tot september 2021.

Council of European Aerospace Societies nader verklaard De NVvL is medeoprichter en lid van de CEAS. CEAS heeft 12 volle leden (de Aerospace Societies van Frankrijk, Spanje, Italië, Roemenië, Tsjechië, Duitsland, Zweden, Nederland, Polen, Verenigd Koninkrijk, Zwitserland en Rusland) en vier corporate leden (ESA, EASA, Eurocontrol en Euroavia). In totaal heeft CEAS circa 35.000 leden uit de Europese lucht- en ruimtevaart wereld. CEAS bestaat inmiddels ruim 25 jaar. Het CEAS Bulletin is behalve voor de NVvL-leden beschikbaar voor alle KNVvL-leden.

24

KNVvL JAARVERSLAG 2020

In de CEAS Board of Trustees zitten twee NVvL-vertegen­ woordigers. In 2020 waren dat Christophe Hermans en Fred Abbink. Christophe Hermans was lid van de Editorial Boards van zowel het CEAS Aeronautical als het CEAS Space Journal.

Verder organiseert CEAS elke twee jaar een internationaal congres. Van 25-27 februari kon net voor de lockdown het congres in Bordeaux gehouden worden. Christophe Hermans was er Session Chairman. Er waren ruim 400 deelnemers. Ten gevolge van de COVID-19-pandemie verliepen de CEAS Board Meetings in 2020 verder via WebEx.

NVvLG Het bestuur heeft in 2020 een beperkt aantal wetenschappelijke activiteiten aangeboden voor de leden vanwege de COVID-19pandemie. We hadden op 31 december 2020 198 leden. We onderhouden contact met verschillende organisaties, zoals ESAM (European Society of Aerospace Medicine) en AsMA (Aerospace Medical Association).

Bestuur Het bestuur bestond in 2020 uit: Jaap Jan Witte voorzitter Gertrud Goldhoorn secretaris Rob van der Meulen penningmeester Peter den Dikken lid Erik Frijters lid Wetenschappelijke bijeenkomst 11 maart 2020 organiseerden we een wetenschappelijke avond in Soesterberg. Het onderwerp was cardiologie bij (vrouwelijke) aircrew. Janneke Wittekoek, cardioloog en gezondheidswetenschapper, was de spreker.

European Society of Aerospace Medicine (ESAM) De NVvLG wordt in ESAM vertegenwoordigd door Ries Simons. De International Conference of Aerospace Medicine (ICAM) moest vanwege de coronamaatregelen worden uitgesteld tot 2022. Er is veel behoefte aan betaalbare AME trainingen en nascholingen. Daarom werd in 2020 de ESAM Academy opgericht met het doel trainingen en nascholingen in Aerospace Medicine te faciliteren. Als eerste wapenfeit werd op 15 oktober 2020 een webinar georganiseerd met als onderwerp “The effects of the COVID-19 pandemic on the aviation community and on aircrew”. Hieraan hebben 380 collega’s uit zes continenten deelgenomen.

Opleiding Aero Medical Examiner In september is een AME gevorderdencursus georganiseerd.

Er waren 22 aanmeldingen en alle cursisten zijn geslaagd. We hebben besloten om in het najaar van 2021 weer een AME basiscursus aan te bieden.

n Aeromedische werkgroep De werkgroep bestond in 2020 uit: Ries Simons, Paul Michel de Grood, Jaap Jan Witte, Henk Koopman, Diederik de Rooy, Marelise Eekhoff, Marja Osinga (voorzitter). De werkgroep is in het begin van 2020 eenmaal bij elkaar geweest. Daarnaast is er veel via e-mail en telefoon gecommuniceerd.

SARS-CoV-2 pandemie De aanwezigheid van de SARS-CoV-2 pandemie heeft veel aandacht gehad binnen de werkgroep. Een statement is aangeboden aan het bestuur van de NVvLG over de mogelijke consequenties van de pandemie voor de luchtvaart en luchtvaartgeneeskunde.

Diabetes mellitus Op aanvraag is literatuuronderzoek gedaan naar de onderbouwing van het gebruik van SU derivaten in de luchtvaart. De werkgroep heeft deze niet kunnen vinden.

De werkgroep onderhoudt contacten met organisaties en persoonlijke initiatiefnemers omtrent het gebruik van insuline bij diabetes mellitus in de luchtvaart. Er is overleg geweest over een aanzet tot wijzigingen in de vigerende EASA regelgeving.

Hierover is ook regelmatig contact geweest met binnen- en buitenlandse experts.

De meeste leden van de werkgroep hebben intensieve contacten met andere organisaties in de luchtvaartgeneeskunde, zowel nationaal als internationaal. Hier vloeien ook regelmatig rapportages en publicaties uit voort op persoonlijke titel.

Er zijn voorbereidingen getroffen voor panels in de International Conference of Aerospace Medicine (ICAM) in september 2022. De volgende onderwerpen waren in studie: posttraumatische epilepsie, SSRI’s, onderzoek risk calculators in de cardiologie, casuïstiek bespreking ten behoeve van AME’s vanuit de Medische Advies Commissie.

VSV ‘Leonardo da Vinci’ De VSV heeft als missie om haar leden te ontplooien binnen drie richtingen: onderwijs, sociaal en carrière. Alle door de VSV georganiseerde activiteiten zijn onder één van deze pilaren te scharen. Een deel van de activiteiten heeft, vanwege de coronamaatregelen, het afgelopen jaar online plaatsgevonden, of kon niet doorgaan.

Activiteiten Dit is slechts een greep uit het totale aantal activiteiten dat dit jaar is gehouden.

Onderwijs: • Boekenverkoop • Onderwijsevaluaties • Vertegenwoordiging van de studenten binnen onderwijsorganen van de faculteit/TU Delft.

Carrière • De Delftse Bedrijvendagen: de grootste technische carrièrebeurs van de Benelux.

• Delft Career Platform, een vacature- en stageplatform.

• Lunchlezingen over interessante projecten en carrièreervaringen.

• Da Vinci Satellite project. Ter ere van ons 15e lustrum en ten behoeve van het enthousiasme voor techniek onder de Nederlandse jeugd is de VSV momenteel bezig met het ontwikkelen en bouwen van een satelliet die in 2022 gelanceerd zal worden.

Sociaal • Beheer van faculteitscafé ‘De Atmosfeer’ • Eerstejaarsweekend Diversiteit Binnen de meerjarige beleidsplannen van de vereniging speelt diversiteit een belangrijke rol. Het gaat hier in het bijzonder om genderdiversiteit en internationalisering.

Internationalisering Gezien de samenstelling van het studentenlichaam aan de faculteit LR, met ruim een derde van de bachelorstudenten en meer dan de helft van de masterstudenten van internationale komaf, is internationalisering een belangrijk uitgangspunt voor onze vereniging. Hier speelt de VSV op de volgende manieren op in: • Sinds 2015 is Engels de voertaal van de vereniging.

• Alle commissies zijn toegankelijk voor niet-Nederlandstalige studenten.

• De Integration Committee organiseert activiteiten speciaal om internationale studenten kennis te laten maken met Nederlandse studenten en andersom.

Genderdiversiteit Het aantal vrouwen dat op dit moment aan de faculteit luchtvaart- en ruimtevaarttechniek studeert is laag (10-20%).

Net als de faculteit zetten wij ons er expliciet voor in om deze ondergerepresenteerde groep aanweziger te krijgen op de faculteit. Dit doen wij op de volgende manieren: • Aerospace Diversity Day: dit jaarlijks terugkerende symposium focust zich volledig op het thema diversiteit. Hier worden zaken behandeld zoals de toegevoegde waarde van diversiteit, manieren om inclusiever te zijn, of ervaringen van professionals die onderdeel zijn van een minderheid.

Genderdiversiteit is hier een belangrijk aandachtspunt.

• Women with Wings: deze commissie organiseert activiteiten voor alle vrouwelijke studenten aan de faculteit, met als belangrijkste doel ontspanning en sociaal contact met andere vrouwen. Hierdoor helpt de VSV vooral de eerstejaars vrouwelijke studenten om zich staande te houden in een vakgebied dat momenteel voor bijna 90% uit mannen bestaat.

KNVvL JAARVERSLAG 2020

25

Modelvliegsport Modelvliegsport Voor de modelvliegsport is op 31 december 2020 de nieuwe EU-regelgeving ingegaan voor het modelvliegen buiten clubverband. Buiten clubverband zijn voor modelvliegen dezelfde wettelijke voorschriften en vereisten (A1/A2/A3) van kracht als voor andere onbemande luchtvaartuigen (Drones). Voor het vliegen binnen clubverband is de Regeling Modelvliegen per 31-12-2020 gewijzigd, waardoor het vliegen in clubverband modelvliegen doorgang kan vinden op de oude wijze tot 01-01-2023, waarna men tot vergunningverlening per modelvliegvereniging overgaat. Het overleg hierover tussen vertegenwoordigers uit de modelvliegsportwereld waaronder de KNVvL-afdeling Modelvliegsport is in volle gang.

Bestuur Het bestuur kent ten opzichte van van 2019 een wijziging: we mochten een nieuwe voorzitter recreatief verwelkomen, de vorige is ons helaas ontvallen. De functies van voorzitter CIV en PenR zijn nog steeds vacant.

- Het is duidelijk geworden dat er door de Modelvliegclubs zoveel als mogelijk gevlogen kan worden onder de huidige bestaande regels op het moment dat de nieuwe regelgeving definitief van kracht wordt.

- Onze normale activiteiten zijn vanwege de corona stil komen te liggen. Zodra de situatie het weer toelaat worden de volgende activiteiten weer opgepakt: • Coördinatie en organisatie van nationale kampioenschappen in vele klassen.

• Coördinatie van de deelname van onze beste vliegers aan Europese en Wereldkampioenschappen.

• Ondersteuning is onder andere verleend aan het luchtvaartkamp een vakantiekamp voor jeugdigen met de Modelvliegsport als activiteit.

• Ondersteuning aan de clubs in de breedste zin van het woord.

• Recreatieve ondersteuning: - Indoorrecreades - Watervliegen - Promotie wedstrijdvliegen - Voorlichting - Faciliteren van diverse opleidingen - Internationale (FAI) activiteiten • Ondersteuning clubs t.a.v. terreinen, met name op het gebied van toestemmingen in het kader van de nieuwe regelgeving.

• Ondersteuning clubs t.a.v. wet- en regelgeving.

• Administratieve controle en ondersteuning.

Activiteiten bestuur Het bestuur heeft zich onder meer bezig gehouden met de volgende activiteiten: - Volgen van de te implementeren nieuwe EASA-regelgeving.

Deze is ondertussen gereed, maar de invoering ervan zal geleidelijk gaan in verband met een transitieperiode. Wel is er voortdurend overleg met IenW over het transitietraject.

Communicatie • Het afdelingsmagazine Modelvliegsport is wederom een aantal keren uitgebracht.

• De functie van PR is nog steeds vacant.

Leden Het totale ledenbestand is min of meer stabiel, maar we bespeuren toch een langzame achteruitgang. Door middel van PR proberen we dit tegen te gaan.

26

KNVvL JAARVERSLAG 2020

P

Parachutespringen Parachutespringen Sport Algemeen Sportparachutespringen Het in 2019 ingezette sportbeleid van de afdeling functioneert naar behoren. De maandelijkse financiële bijdrage voor geselecteerde topsport selectieleden droeg in substantiële mate bij aan de trainingen. Gezien de springbeperkingen die er gedurende 2020 zijn opgelegd was dit echter veel minder dan gepland. Bijna alle wedstrijden, op clubniveau, de NK’s en internationaal zijn gecancelled. Er kon slechts een internationale wedstrijd gehouden worden, in Teuge. Daar werd wel een wereldrecord speedskydiving verbroken en nationale records gevestigd.

EK’s, WK’s en World Cups met prestaties De World Cup/EK Indoor Skydiving van april werd eerst verplaatst naar oktober, en later definitief gecancelled voor dit jaar. Idem voor de Mondial te Tanay, Rusland. Naar beide wedstrijden zou een grote Nederlandse delegatie afreizen.

Nieuwe Records Ondanks het bijna totale gebrek aan wedstrijden zijn er wel twee Nederlandse records verbroken. Het complete overzicht is te vinden op: www.parachute.nl/records.html • Speedskydiving male. 469,99 km/uur, Thomas de Raat op 18 september.

• Speedskydiving female. 408,39 km/uur, Ingrid van Deelen op 18 september.

Wedstrijden Voor wedstrijden was 2020 dramatisch, geen NK’s, noch voor

parachutespringen noch indoor skydiving. Geen Tomscat Trophy, geen ISR Grand Prix. Om nu toch sporters voor 2021 te kunnen selecteren is besloten om alle geselecteerden voor 2020 ook voor 2021 te selecteren. Hetzelfde is besloten ten aanzien van scheidsrechters en hun geldigheid van bevoegdheden.

Activiteiten De afdeling heeft diverse bestuurlijke, sportieve, opleidingsen operationele activiteiten uitgevoerd, daarin ondersteund door een accountmedewerker en vele ervaren en betrokken vrijwilligers.

Ledenaantallen Het aantal leden van de afdeling eind 2020 bedroeg 1936 individuele leden en 930 aspirantleden (ASP). ASP-leden zijn leerlingen parachutespringen, zij worden lid bij aanvang van het springen. Hun aantal daalde met maar liefst 558 ten

KNVvL JAARVERSLAG 2020

27

opzichte van 2019. Een serieuze aderlating qua instroom, maar ook qua financiën. Het aantal individuele leden daalde met 158, ruim 7%. Ook hier een vermindering maar minder groot dan de daling in leerlingen.

Sprongaantallen Was in het voorjaar nog de verwachting dat dit veel en veel lager zou zijn dan in 2019, in de zomer vond op veel clubs – in een tijd van slechts 3,5 maanden – een inhaalslag plaats. Deze was echter niet voldoende om in de buurt van 2019 te komen.

Uiteindelijk zijn er totaal 57.487 sprongen gemaakt, een daling van 29.166 ten opzichte van 2019, maar liefst -34%. Hiervan waren er 14.491 tandemsprongen, 2684 AFF leerling en 3228 static-line leerlingsprongen. De aantallen van 2019 zijn respectievelijk 17.408, 2470 en 6258. Uiteraard heeft dit ook een serieuze financiële impact voor de centra en clubs. Het aantal leerlingsprongen is bijna gehalveerd, dit zal gevolgen hebben voor het aantal toekomstige beoefenaars.

Kader ontwikkeling De afdeling verzorgt haar opleidingen en examens in eigen beheer. De brevetten en bevoegdheden worden door het verenigingsbureau namens de afdeling bijgehouden en verzonden. In 2020 zijn er minder behaald dan in een normaal jaar. In totaal beschikt de afdeling over 54 instructeurs, 88 hulpinstructeurs, 84 tandemmasters, 41 jumpmasters AFF en 94 jumpmasters AO. Deze aantallen zijn redelijk stabiel.

Daarnaast zijn er ook enkele tientallen examinatoren voor examens voor de diverse bevoegdheden. Verder zijn er 10 senior riggers en 13 master riggers, zij onderhouden het springmateriaal en vouwen reserveparachutes.

Met al dit kader worden bij de dertien aangesloten organisaties alle leerlingen opgeleid en de springactiviteiten uitgevoerd.

In 2020 viel het hele voorjaar weg qua opleidingen. Ook zijn bijna alle examens en bijscholingen komen te vervallen. Deze vinden traditioneel in het voorjaar plaats, iets wat nu niet kon.

Het uitstel was gepland in het najaar maar ook toen kon het niet doorgaan. De gevolgen op lange termijn van deze stop en vermindering van kaderaantallen zullen pas later bekend worden.

28

KNVvL JAARVERSLAG 2020

Bestuurlijk Het afdelingsbestuur vergadert regelmatig om het beleid zoals goedgekeurd door de ledenvergadering uit te voeren en speelt daarnaast in op actuele zaken. Ook overlegt zij twee keer per jaar met de Raad van Advies en met de voorzitters van diverse commissies. Daarnaast wordt overlegd met het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, Luchtverkeersleiding Nederland (LVNL) en CLSK. Bijna alle vergadering dit jaar waren online.

Het afdelingsreglement is in het verslagjaar nogmaals geactualiseerd en goedkeuring door de ledenraad zal in 2021 plaatsvinden. Bestuurlijk heeft het luchtruimdossier de hoogste prioriteit, in afstemming met de centrale KNVvL Commissie Luchtruim.

Plannen en acties liggen vast in het jaarplan van de afdeling, bestaande uit de jaarplannen van bestuur en die van commissies. Er zijn vijf commissies: de Sportcommissie, Veiligheidscommissie, Materiaal Commissie, Opleidings- en Examencommissie en de Sanctiecommissie. De commissies opereren zelfstandig binnen vastgestelde beleids- en financiële kaders. Het bestuur bewaakt of de commissies zich hier aan houden. Dit zorgt voor een flexibele werkstructuur die past bij de wensen en behoeften van de afdeling. De ledenraad controleert het bestuur op uitvoering van de plannen en het behalen van de gestelde doelen. Veel van die plannen zijn noodgedwongen aangepast. Financieel heeft de afdeling flink minder inkomsten gehad, daar stond dan weer tegenover dat er veel minder sportuitgaven zijn gedaan. De vaste lasten van de afdeling (kantoor, personeel, website, blad) gingen natuurlijk gewoon door.

De afdeling heeft mensen afgevaardigd naar de jaarvergadering van de International Skydiving Commission (ISC) te Moskou.

Deze afgevaardigden zitten ook in commissies en werkgroepen waardoor directe invloed verzekerd is en de belangen van de Nederlandse sportspringers en scheidsrechters gewaarborgd zijn.

PR & Communicatie Het afdelingsblad Sportparachutist is in 2020 vier maal verschenen, met een speciale corona-uitgave in juni.

Het blad wordt aan alle leden en relaties verzonden. Het blad is daarnaast digitaal beschikbaar via de KNVvL op issuu.com/knvvl. Nieuwsberichten worden verspreid via de afdelings-website www.parachute.nl en de Facebook pagina www.facebook.com/knvvlpara. Deze pagina bereikt na 2 á 3 dagen grofweg de helft van alle leden.

Veiligheid Veiligheid werd ‘dankzij’ COVID-19 onderwerp van de dagelijkse gesprekken in huiselijke kring, werksfeer en hobby. Ook binnen de afdeling Parachutespringen is veel gesproken over COVID en hoe we daar mee om moeten gaan binnen de sport. Los van de drang om weer aan onze parachute te hangen, was ook het financiële aspect onderdeel van de discussie. Veel Nederlandse springcentra vertrouwen op de inkomsten uit de tandemsprongen om hun kosten te dekken. Het spanningsveld tussen gezondheid en het toch kunnen uitvoeren van onze favoriete sport was dan ook sterk aanwezig. Er is veel nagedacht en overlegd waarbij met protocollen en veiligheidsmaatregelen de risico’s op besmetting werden verkleind. Dit heeft tot serieuze inperkingen geleid, maar met inzet van het bestuur en de instructiegroepen hebben we een deel van het jaar toch kunnen springen.

sneden we onderwerpen aan als: wat moet je volgens de regels in relatie tot currency? En wat kun je daarnaast doen om jezelf op te frissen? Voor ons stond het bewustzijn van de ‘springroest’ centraal. Daarnaast hebben we getracht om de kennisuitwisseling over de aanpak tussen de centra op gang te brengen. Sinds 2019 hebben we een zeer goede band met de Belgische zusterafdeling. Ook met hen is veel contact geweest over de aanpak, veiligheidsmaatregelen en de risico’s van het gebrek aan currency bij de seizoenstart. Er zijn een aardig aantal voorvallen gemeld die een relatie lijken te hebben met currency, waaronder voorvallen in de voorbereidingsfase (vouwfouten) en landingsfase (verkeerd inschatten approach).

We hebben gemerkt dat het frequent verspreiden van informatie en kennis via nieuwsbrieven het gesprek gaande houdt. Het activeren en betrekken van de springers in het onderwerp heeft een positieve invloed op het verkleinen van de risico’s. Daarnaast gebruiken we de nieuwsbrieven om gemelde voorvallen toe te lichten en hier ‘lessons identified’ aan te koppelen. Op deze wijze is de voorvaldatabase niet alleen door, maar ook voor de springers. We gebruiken veiligheidsrisicomanagement dus als aanjager voor veiligheidspromotie. Het blijft belangrijk om het nut en doel van voorvalmeldingen uit te leggen. Ook blijft het belangrijk om de harde knip tussen SMS en het sanctiesysteem toe te lichten. Dit zullen we voortzetten in 2021.

Waar wij als afdeling winst kunnen behalen is het thema veiligheid op centrumniveau. De VC kan de kar niet alleen trekken. We hebben elkaar nodig om veiligheid op de agenda te houden en structureel te werken aan de veiligheid van onze sport. Daarom werken wij vanuit het afdelingsniveau samen met de veiligheidsmanagers op centrumniveau. Er bestaan flinke verschillen in de wijze waarop de veiligheidsmanagers hun rol invullen. Als veiligheidscommissie zullen we komend jaar kijken hoe we de veiligheidsmanagers het beste kunnen ondersteunen om op hun centrum een actieve rol te spelen vanuit de pijlers van het SMS.

SMS in 2020: veiligheidspromotie Toen we eenmaal aan de bak konden, hadden we er een lange pauzeperiode op zitten. De winter 2019-2020 was lang: in de maanden november-februari was het erg slecht weer. Ironisch genoeg was het voorjaar prachtig. Toch konden we pas in juni de lucht weer in. Dit betekent dat een groot deel van de springers, para-piloten en kaderleden meer dan zes maanden aan de grond hadden gestaan. Werk aan de winkel voor de Veiligheidscommissie (VC)!

Als VC hebben we onze focus gelegd op het thema currency.

Via nieuwsbrieven hebben we geprobeerd om het gesprek binnen de gemeenschap te starten. In deze nieuwsbrieven KNVvL JAARVERSLAG 2020

29

P

30

KNVvL JAARVERSLAG 2020

Paramotorvliegen Paramotorvliegen Paramotorvliegen in COVID-19-tijd 2020 is een bijzonder jaar geweest met toe- en afnemende COVID-19-restricties. Dit heeft tot gevolg gehad dat er minder gevlogen kon worden dan in voorgaande jaren. Als bestuur van afdeling Paramotorvliegen is er vol ingezet op samenwerking met de verschillende overheden (ILT, DGLM, etc.) om een aantal grote vraagstukken, die vaak al meerdere jaren spelen, op te lossen.

Voorbeelden hiervan zijn de evaluatie van de vrijstellingsregeling, waarvan de resultaten in 2021 verwacht worden, en gevolgen van de per 1 oktober 2020 ingevoerde Regeling Nationale Veiligheidsvoorschriften Luchtvaartuigen. Met deze regeling werden vergaande restricties voor buitenlands ingeschreven paramotors een feit. Veel paramotorvliegers hebben hun paramotors in Duitsland ingeschreven, omdat de Nederlandse wet het niet toeliet deze paramotors in Nederland van een BVI/SBVL te voorzien. Vanuit het afdelingsbestuur is bij herhaling gewezen op deze knelpunten en is er voorafgaande aan de invoering van deze regeling een zienswijze middels de internetconsultatie ingediend. Per 5 oktober 2020 werd er pas formeel voor het eerst gezamenlijk overleg gevoerd tussen de stakeholders. De verwachting is dat in de loop 2021 resultaat

typen motoren gebruikt, die een goede afspiegeling zijn van het motorenbestand in Nederland. We hebben veel ondersteuning gehad van een gespecialiseerd bureau. Het door de commissie opgestelde rapport is gedeeld met de stakeholders. In de loop van 2021 zullen verdere resultaten van het overleg bekend worden. De kosten van het geluidsonderzoek zijn gedragen door de deelnemende vliegers. De kosten van het externe bureau zijn op het afdelingsbudget geboekt.

Het jaar 2020 was het eerste volledige jaar waarin we als afdeling geabonneerd waren op het blad Lift. Hierop zijn een groot aantal (zeer) positieve reacties binnengekomen, waardoor dit als succes mag worden bestempeld. Hoogtepunt hierin was een artikel waarbij een aantal paramotorpiloten met volledige medewerking van Luchthaven Schiphol midden in de coronadip een rondvlucht over EHAM en een flyby langs de toren konden uitvoeren. Dit heeft internationaal tot zeer positieve reacties geleid, waarbij het artikel overgenomen is in het internationale magazine Cross Country.

Veiligheid

geboekt zal worden.

Een knelpunt voor de Nederlandse wetgeving was dat de Duitse regelgeving geen geluidsdocument meer vereist voor de lichtere paramotors. Nederland vereist in principe een geluidsdocument. Juist om dit knelpunt op te lossen heeft een commissie binnen het afdelingsbestuur besloten zelf een geluidsonderzoek te houden, waarbij volgens de Va009 grondmeting met gekalibreerde apparatuur metingen uitgevoerd zijn. Dit alles en meer is verwerkt in een lijvig rapport en kan als basis dienen voor een nieuwe Nederlandse regeling voor inschrijving van paramotors en paramotortrikes tot een leeggewicht van maximaal 120 kg in het Nederlandse register.

Voor paramotortrikes met een leeggewicht van meer dan 120 kg blijft alles bij het oude. Voor het onderzoek zijn een aantal

Wij werken op het gebied van veiligheid nauw samen met de afdeling Paragliding, bijvoorbeeld met een gezamenlijke VMS. Een voorbeeld van mitigerende maatregelen zijn de aanpassingen die zijn gedaan in het gebruik en training van de reserveparachute. Verder zijn op Paramotorweb diverse trainingsvideo’s opgesteld ten aanzien van kennis van het luchtruim en regels ter bevordering van de vliegveiligheid. Via de KNVvL is een flinke korting te krijgen op een abonnement van EASY VFR. Er heeft zich helaas een dodelijk ongeval voorgedaan dit jaar.

Hier wordt nog onderzoek naar gedaan door de OVV. Daar waar mogelijk is, wordt hiervoor ondersteuning aangeboden vanuit het bestuur. Internationale incidenten en leermomenten vanuit de Europese database worden gedeeld met de vliegers via de nieuwsbrief.

KNVvL JAARVERSLAG 2020

31

Paragliding Paragliding Organisatie In 2020 hebben we een nieuw bestuurslid mogen begroeten, Saskia Moen, die de portefeuille Veiligheid op zich heeft genomen. Helaas had een ander potentieel bestuurslid uiteindelijk te weinig tijd om ons te komen versterken. Wel heeft een nieuwe kandidaat zich gemeld als penningmeester en we hopen hem tijdens de volgende ledenraad te kunnen installeren.

Door deze wijzigingen bestaat het bestuur van de afdeling Paragliding eind 2020 uit de volgende leden: Sanne Both (voorzitter en brevetten); Wouter de Jong (communicatie); Marga van Woensel (penningmeester, wedstrijden, secretaris a.i.); Mark Schoonhoven (examens); Saskia Moen (veiligheid en techniek); Jeroen Roos (penningmeester, aankomend bestuurslid); De secretaris- en opleidingspositie zijn nog steeds niet gevuld, maar verder zijn we gelukkig weer aardig op sterkte met een leuk team.

Twee maal was er geen letsel, vijf maal betrof het lichte verwondingen, negen maal zware verwondingen en zijn er drie fatale ongelukken te betreuren die de vlieggemeenschap en families diep hebben geraakt.

Tot slot zijn in 2020 de reguliere lierkeuringen verzorgd. De keuringen zijn verricht conform de eisen. De algemene tendens is dat er de afgelopen jaren een verbetering in het onderhoud van de lieren zichtbaar is en meer lieren bij een herkeuring goedgekeurd worden.

Activiteiten Veiligheidscommissie De Veiligheidsmanagers (VM) van scholen en verenigingen en de Veiligheidscommissie (VC) zijn in 2020 online bijeen geweest.

Net als voorgaande jaren zijn de veiligheidsjaarverslagen van het afgelopen jaar van zowel verenigingen als scholen weer geanalyseerd door de VC. Deze analyse werd teruggegeven aan de VM in een ZOOM bijeenkomst met veel aanwezigen. De VC, versterkt met drie nieuwe leden, zijn geen controleurs en werken intensief samen met de veiligheidsmanagers. De VM’s en VC’s beschouwen zich samen als het Veiligheidsnetwerk.

Er zijn in 2020 negentien meldingen van Nederlandse piloten binnengekomen over berg- en liervliegen en soaren. Zes meldingen in Nederland en dertien meldingen in het buitenland.

Examens Afgelopen jaar is er één theorie-examen georganiseerd voor brevet 2 en 3. Door coronamaatregelen zijn de andere examens uitgesteld naar een later moment. Met betrekking tot de geldigheid van het theoretische deel voor het behalen van het brevet is er voor alle piloten een regeling gemaakt: als het jaar 2020 voorkomt in de periode waarin het theorie deel geldig is dan is de geldigheid niet twee jaar, maar drie jaar. Door corona is er onvoldoende gelegenheid geweest om het theorie-examen te doen, dan wel is er onvoldoende gelegenheid geweest om de praktijkeisen te behalen. Daarom verlengen we tijdelijk de geldigheid van het theoriedeel met een jaar.

In onderstaande tabel de examenresultaten van het examen: Examen Aantal Aantal Slagingspercentage

kandidaten geslaagd B2 61 49 80 % B3 4 3 75 %

32

KNVvL JAARVERSLAG 2020

In de najaarsvergadering van de Ledenraad is besloten om de naam van onze afdeling Schermvliegen om te zetten naar Paragliding. Dit gaat voor 2021 veel voeten in de aarde hebben om deze naamswijziging overal door te voeren.

Voor 2021 komen er aangepaste exameneisen (deze worden voorafgaande aan het eerstvolgende examen in 2021 kenbaar gemaakt, via de site/nieuwsbrief). Deze wijziging is een aanpassing op de huidige eisen, omdat er bepaalde punten onvoldoende duidelijke zijn/onvoldoende nuttig zijn voor een piloot. Een aantal eisen zijn verwijderd en toegevoegd.

Presentaties In 2020 zijn er geen presentaties geweest.

Communicatie Zoals onze leden inmiddels gewend zijn, zijn er ook in 2020 vier edities van Lift uitgegeven. Dit is het blad voor Paragliding en Deltavliegen. In 2020 is Paramotorvliegen meegenomen en nu krijgen ook hun leden de Lift. De frequentie van nieuwsbrieven is flink afgenomen, mede omdat dit medium meer en meer uit de gratie raakt. De in 2017 gestarte Facebookpagina wordt vooral rond wedstrijdvliegen veelvuldig gebruikt.

Wedstrijden In 2020 zijn weinig wedstrijden, nationaal en internationaal, doorgegaan. De XContest hebben we voor een deel van het jaar door laten lopen. Omdat we bij het internationale ritme aan wilden sluiten, daar loopt een jaar van oktober tot en met september, waren er uiteindelijk nog zo’n zeven maanden over.

Desondanks zijn er toch weer mooie vluchten gelogd.

Voor het NKSV hebben we de voorrondes slechts gedeeltelijk kunnen houden in het voorjaar. Die hebben we ook door laten lopen in de tweede helft van het jaar, maar de fut was er snel uit bij de piloten. Slechts een handjevol deed nog moeite om mee te doen. Er is ook geen finale gehouden, door de coronaregels.

Opleiding voor instructeurs In 2020 hebben zijn zes aspirant-instructeurs gestart met de opleiding. Door de coronamaatregelen kon er maar een instructeurdag gehouden worden.

KNVvL JAARVERSLAG 2020

33

Zweefvliegen Zweefvliegen Hoofdzaken Voor de zweefvliegers was dit een jaar met een zwarte rand: in het weekend van 11 en 12 juli verongelukten drie van onze leden tijdens het uitoefenen van hun sport. Dat confronteerde alle leden keihard met de gevaren van onze passie. Zij worden gemist, door de zweefvlieggemeenschap, hun clubs en hun familie en vrienden.

Al vlak na aanvang van het vliegseizoen konden we weer stoppen: Corona bepaalde veel dit vliegjaar. Pas op 11 mei mochten we als buitensport mét mogelijkheden om het contact te beperken weer beginnen met vliegen, op basis van de protocollen die werden ontwikkeld en steeds weer aangepast door het speciale KNVvL-coronateam. Elke club moest dat nog vertalen naar de eigen situatie. Mede door deze aanpak is, zeker in de zomervakantie, veel van de schade aan starts en vlieguren weer ingehaald. Leden gingen niet naar het buitenland en clubs vierden de zomervakantie op het eigen veld.

Het wedstrijdseizoen viel in het water, want voor wedstrijden was in coronatijd geen gelegenheid. Ook het NK werd afgeblazen. Dit leidde tot een prachtig nieuw initiatief: de groep die al langer bezig was met organiseren van wedstrijden met het simulatieprogramma Condor, organiseerde in de geplande periode een online NK met open inschrijving. Zo konden 128 deelnemers de strijd aangaan op Terlet en in de Alpen.

Daarmee waren de wedstrijden ook realtime te volgen, wat voor het publiek een grote vooruitgang was ten opzichte van

de gebruikelijke wedstrijden. Winnaars en eerste E-Nederlands Kampioenen werden Tim Kuijpers (non-Flap klasse), en Reinier van Rijnberk (Flap klasse).

De plannen van de energieregio’s voor plaatsing van windmolens en zonnepanelen zijn voor een enkel zweefvliegveld al realiteit aan het worden. Alle clubs zijn gewaarschuwd om in hun regio de politiek goed te volgen en tijdig van zich te laten horen!

Tot slot: we mochten dit jaar het heuglijke feit vieren dat 90 jaar geleden het zweefvliegen in Nederland begon met een vlucht in de duinen bij Noordwijkerhout op 6 april 1930. Wim Adriaansen schreef een boek dat mooi aansluit bij dit jubileum: Vliegen als een vogel. Verkrijgbaar in de KNVvL-webshop.

Organisatie Vanaf maart ging de hele organisatie over op online vergaderen, conferenties en opleiden/ontwikkelen. Beide ALV’s werden online gehouden. Dat blijkt een positief effect te hebben op het aantal deelnemers, maar we missen de informele communicatie onder de koffie en het biertje. In het voorjaar besloot het Afdelingsbestuur tot het oprichten van de Commissie Veiligheid Zweefvliegen (CVZ) en daarmee tot het omvormen van de Commissie Instructie en Veiligheid (CIV) in de Commissie Instructie Zweefvliegen (CIZ). De nieuwe commissie kende een vliegende start.

Binnen de afdeling rees de vraag naar transparantie op financieel gebied. Hierin ligt een opdracht voor 2021.

Activiteiten Binnen de afdeling is veel werk verzet in de ombouw naar het EASA opleidingsregime, met het inrichten van DTO’s en het opzetten van een nieuwe werkwijze. Clubs hebben de keuze om een zelfstandige DTO op te richten of zich aan te sluiten bij de KNVvL DTO Zweefvliegen, de g(ezamenlijke)- DTO. 34

KNVvL JAARVERSLAG 2020

De g-DTO ondersteunt/faciliteert alle DTO’s door het organiseren van gemeenschappelijke trainingen/refreshers met open inschrijving, als platform en vraagbaak, en contactpunt voor ILT. In verband met de luchtruimontwikkelingen is er steeds meer noodzaak voor RTvaardigheid en bevoegdheid.

De bij enkele clubs al bestaande opleidingsactiviteiten werden in samenwerking met het verenigingsbureau omgezet in een landelijk beschikbare online opleidingsomgeving.

Het overlandvliegen kreeg ondersteuning door twee geslaagde SION/TABOE weken.

Ook in de techniek kwam nieuwe EASA-regelgeving op ons af.

Dit leidt nog tot de nodige hoofdbrekens, omdat de praktijk hierop (vooral administratief) moet worden aangepast en de opleiding/examens voor nieuwe technici stagneerde. In 2020 nam ILT een audit af bij de onderhoudsorganisatie en omdat deze een positief resultaat had, is de weg weer vrij voor het afnemen van examens Onderhoudstechnicus. Voorjaar 2021 zal de eerste serie examens plaatsvinden.

dat het getal voor 2020 verder zal oplopen wegens het feit nog niet alle jaaroverzichten van de clubs zijn ingestuurd en meegenomen. De stijging komt grotendeels door de inzet van de CVZ op onderling delen van meldingen en het activeren en faciliteren van een netwerk van veiligheidsmanagers die daaraan gehoor geven. Daarnaast zien we ook een stijgende trend van het aantal voorvallen. Met de afname van het aantal vliegbewegingen lijkt currency hierbij een belangrijke factor, net als het voorzichtig aan meer gaan melden. We zijn er nog lang niet, maar het is een goed begin!

De iFly! regeling in samenwerking met onze sponsor EPST is in 2019 omgezet in een tweejarige opzet. In 2020 is de tweede lichting volgens dit systeem binnengekomen en heeft de lichting 2019 hun iFly-erschap afgesloten. Een groot aantal deelnemers heeft aan de verwachtingen voldaan.

Communicatie Helaas gaat de meeste communicatie het grootste deel van het jaar online. Het papieren afdelingsblad is bij gebrek aan een kernredactie in 2020 niet uitgekomen. Wel hebben alle clubs hun steeds betere presentatie en platforms op Internet via eigen websites en Facebook. De afdeling stuurt elke maand een nieuwsbrief met door clubs, leden en commissies aangedragen wetenswaardigheden die uitgebreider op de zweefpagina van knvvl.nl beschikbaar blijven. De websites Zweefportaal en Zweefvliegopleiding spelen een belangrijke rol ter ondersteuning van tal van activiteiten en processen.

Overigens wijst de ervaring met nieuwe regelgeving uit dat we als zweefvliegers ons te vaak met gegeven feiten geconfronteerd zien: nieuwe regelgeving is voor ons onuitvoerbaar of onpraktisch en als we in een vroeg stadium aan de ontwikkeling van nieuwe regels deelnemen kan veel ellende worden voorkomen. Plannen voor 2021 derhalve: aanschuiven bij EASA, EC, Ministerie en ILT en onze kennis en ervaring inbrengen in het ontwikkeltraject.

De CVZ heeft verschillende initiatieven opgepakt om de veiligheidscultuur naar een hoger niveau te brengen, waaronder een nieuw meldportaal, in samenwerking met ABL en OVV. Het voorlopig aantal binnengekomen meldingen is gestegen van 22 in 2019 naar 92 in 2020, waarbij we verwachten

Wedstrijden Zoals aan het begin van deze bijdrage vermeld is het hele wedstrijdprogramma vervallen. Het E-NK was een interessante vervanging. Op individuele basis hebben veel vliegers hun eigen wedstrijd gevlogen, zoals onder andere te zien op de OLC-website. De GeZC won het worldwide clubklassement dat loopt van 20 september tot 20 september. 106 Gelderse piloten legden 283.008,19 kilometers af en scoorden 274.494,72 punten in 785 vluchten.

Ook werd vanuit Nederland dit jaar zeventien keer een 1000+ km vlucht gemaakt. De eerste 1000 km vanuit Nederland dateert van 2004 en die was toen heel bijzonder.

KNVvL JAARVERSLAG 2020

35

Ledenaantallen

KNVvL 2020 2019 Jan

11.445 11.369

Feb

11.540 11.530

Mar

11.630 11.716

Apr

11.685 11.945

Mei

11.701 12.275

Jun

11.765 12.607

Jul

11.979 13.015

Aug

12.428 13.583

Sep

12.979 13.913

Okt

13.311 14.193

Nov

13.454 14.432

Dec

13.482 14.475

36

KNVvL JAARVERSLAG 2020

Zweefvliegen

Paragliding

Paramotorvliegen

44 3839 3833 127 1803 3558 44 3671 3149 160 1797 3401

Parachutespringen

81 84

Modelvliegsport

Luchtvaartwetenschap

1/12/2019 14475 44 204 259 265 378 392 48 1/12/2020 13482 45 208 267 244 409 366 50

Luchtvaartkennis

Historische luchtvaart

Gemotoriseerd vliegen

Drones

Deltavliegen

Ballonvaren

Algemene Luchtvaart Afdeling

Datum

Aerobatics

KNVvL

Ledenaantallen

Financiën Financiën Baten en Lasten 2020 Realisatie 2020 Realisatie 2019 Bijdragen van leden 1.361.745 1.418.624 Donaties en andere vrijwilligersbijdragen 6.882 30.788 Extra heffingen 132.841 196.719 Entreegelden 1.198 13.123 Subsidies 132.380 107.521 Dienstverlening aan derden 114.374 144.351 Overige baten 60.605 59.906 Financiële baten 1.718 6.029 Totaal baten 1.811.743 1.977.061

Bestuur en commissies 58.733 102.575 Huisvesting 145.482 99.052 Personeel 748.001 713.119 Kantoor 84.172 95.165 Afschrijvingen 32.471 23.258 Communicatie en marketing 180.543 211.927 Ledenservice 312.752 339.410 Vrijwilligers 14.337 36.367 Overige algemene kosten 61.662 62.972 Topsport 41.384 91.660 Breedtesport 64.691 112.870 Overige lasten 7.337 9.041 Totaal lasten 1.751.565 1.897.416

Resultaat 60.178 79.645

Resultaat bestemming Mutatie algemene reserve 60.678 60.088 Mutatie bestemmingsreserve -500 19.557

60.178 79.645

Balans per 31 december 2020 Activa 31-12-2020 31-12-2019 Relatiesoftware 64.228 10.069 Website 1.736 3.867 Immateriële vaste activa 65.964 13.936

Inventaris 54.118 49.323 Computers 17.520 15.878 Verbouwingen 8.740 11.135 Materiële vaste activa 80.378 76.336

Voorraad 34.934 21.338 Voorraden 34.934 21.338

Debiteuren 47.631 42.794 Vorderingen op groepsmaatschappijen 0 2.323 Vordering ter zake van pensioenen 41.453 370 Overige vorderingen 87.392 72.349 Vorderingen en overlopende activa 176.476 117.836

Banken 2.125.174 2.189.026 Kas 101 56 Liquide middelen 2.125.275 2.189.082

Activa 2.483.027 2.418.528

Passiva 31-12-2020 31-12-2019 Algemene reserve 883.648 822.970 Bestemmingsreserve 1.303.460 1.303.960 Eigen vermogen 2.187.108 2.126.930

Jubilea 3.162 8.251 Voorzieningen 3.162 8.251

Vooruitontvangen bedragen 6.268 5.170 Schulden crediteuren 65.044 104.701 Belastingen en sociale premies 22.331 25.973 Rekening courant groepsmaatschappijen 700 2.160 Overige schulden 198.414 145.343 Kortlopende schulden 292.757 283.347

Passiva 2.483.027 2.418.528

KNVvL JAARVERSLAG 2020

37

Onderscheidingen Onderscheidingen Naam

Afdeling Onderscheiding

Bastiaan Duijghuisen Allard van Wallene Mark Rossen Roel Lucassen Fred Abbink Wim Vermeulen Rob van de Pol Henri van Balen Harold van der Linden Peter Badoux Ronald Schnitker Albert Alders Joost van Tilborg Hans Doggenaar Peter Kaasjager Johan Lemmens Hans van Rijn Pieter van der Meer André Wierenga André Bizot Pim van Asch

Modelvliegsport Modelvliegsport Modelvliegsport Modelvliegsport Algemene Luchtvaart Zweefvliegen Zweefvliegen Zweefvliegen Zweefvliegen Zweefvliegen Zweefvliegen Zweefvliegen Zweefvliegen Zweefvliegen Zweefvliegen Zweefvliegen Zweefvliegen Zweefvliegen Paragliding Paragliding Paramotorvliegen

38

KNVvL JAARVERSLAG 2020

penning in brons penning in brons penning in brons penning in brons medaille in goud ere-insigne in goud met lauwerkrans en briljant ere-insigne in goud met lauwerkrans en briljant ere-insigne in goud met lauwerkrans en briljant ere-insigne in goud met lauwerkrans en briljant ere-insigne in goud met lauwerkrans en briljant ere-insigne in goud met lauwerkrans en briljant ere-insigne in goud met lauwerkrans en briljant ere-insigne in goud met lauwerkrans en briljant ere-insigne in goud met lauwerkrans en briljant ere-insigne in goud met lauwerkrans en briljant ere-insigne in goud met lauwerkrans en briljant ere-insigne in goud met lauwerkrans en briljant ere-insigne in goud met lauwerkrans en briljant medaille in brons medaille in zilver ere-insigne in goud

B

Bestuur en medewerkers Bestuur, Raad van Advies en verenigingsbureau Hoofdbestuur (stand 31-12-2020) Dhr. M.C. Haverkamp Dhr. H.G. Bresser Dhr. H.L. Roskam Mevr. E.B.J. de Groot

- - - -

voorzitter vice-voorzitter penningmeester lid

Mutaties Hoofdbestuur Dhr. R.M. Schnitker is afgetreden als lid van het hoofdbestuur Dhr. H. Kort is afgetreden als lid van het hoofdbestuur Mevr. M.J.A. Rozema is afgetreden als lid van het hoofdbestuur Dhr. C. Kamminga is afgetreden als lid van het hoofdbestuur Dhr. C.M.Z.M. Esser is toe- en afgetreden als lid van het hoofdbestuur Dhr. M.C. Haverkamp is toegetreden als lid van het hoofdbestuur Dhr. H.G. Bresser is toegetreden als lid van het hoofdbestuur Mevr. E.B.J. de Groot is toegetreden als lid van het hoofdbestuur Dhr. H.L. Roskam is toe- en afgetreden als lid van het hoofdbestuur

Raad van Advies Dhr. ir. F.J. Abbink Dhr. Gen. Maj. KLu b.d. C.J. van den Burg Dhr. M.M.D. van Eeghen MBA Dhr. Gen. Lt. D. Luyt Dhr. M. Peters Dhr. dr. J.M. Schröder

Mutaties Raad van Advies De Raad van Advies is afgetreden

Medewerkers verenigingsbureau Ronald Termaat Hester van Bork Jens Bouma Angélique Coosen Gerda Drop Charles Kerstens Charlotte Koren Frouwke Kuijpers-Kwant Bryan Meijers Elianne Mercx Helen de Mik Ronald Overdijk José Snoek-Charmant Claudia Steenbergen Jacqueline Zwarteveen

- - - - - - - - - - - - - - -

directeur medewerker communicatie medewerker creative content business controller medewerker Ledenservice / KEI accountmanager Zweefvliegen / beleidsmedewerker Operations medewerker financiële administratie / secretariaat Zweefvliegen topsportcoördinator & opleidingen / accountmanager Zweefvliegen a.i. beleidsmedewerker Operations / Veiligheid directiesecretaresse medewerker financiële administratie accountmanager Parachutespringen / hoofd Operations hoofd Ledenservice / KEI medewerker Ledenservice / KEI verenigingsondersteuner

Mutaties medewerkers Verenigingsbureau Sietske van der Weijden heeft het dienstverband beëindigd Hester van Bork is een dienstverband aangegaan Jens Bouma is een dienstverband aangegaan

KNVvL JAARVERSLAG 2020

39

KONINKLIJKE NEDERLANDSE VERENIGING VOOR LUCHTVAART A HOUTTUINLAAN 16A 3447 GM WOERDEN T 0348 437 060 E LEDENSERVICE@KNVVL.NL I WWW.KNVVL.NL

KNVvL JAARVERSLAG 2020