ASM 2010 27(5)

Tijdschrift van de ­ Koninklijke ­Nederlandse Vereniging voor Luchtvaart

Jaargang 27 l December 2010

Online ledenadministratie log in!

FIJNE FEESTDAGEN! Schermontwerpen tijdens instructeursdag

Congres ‘Luchtsport, ja natuurlijk!’ l Sky D(r)ive Day Gordon Bennett 2010 l Modelvliegers veroveren de Arena | December 2010

1

inhoud

Het laatste nieuws via

www.knvvl.nl

December 2010

3 Voorwoord Ronald Termaat, Directeur KNVvL 4 Congres ‘Luchtsport, ja natuurlijk!’

7 Ledenadministratie online 8 C hew the air in the USA

Sinterklaas in de lucht

9 Column Toekomstige tijd?

Met korting naar de Aviodrome

0 Coupe Aéronautique Gordon Bennett 2010 1 13 Sky D(r)ive Day 14 S chermontwerpen tijdens instructeursdag Bezoek Aero Friedrichshafen

15 A genda en verder Geef je nu op voor iFLY! 2011 KNVvL wenst u fijne feestdagen

Verschijnt 5x per jaar en is een ­uitgave van de Koninklijke Nederlandse Vereniging voor Luchtvaart (KNVvL).

KvK 40409050 ‘s-Gravenhage. NE ISSM 0040/6023 Adres: KNVvL, Houttuinlaan 16A, 3447 GM Woerden, T: (0348) 437 060, F: (0348) 437 069, E: info@knvvl.nl Redactie en acquisitie: Veva Ekkelenkamp, Marijke van Geem, Bart Pelt Aan dit nummer werkten mee: Tekst: Paul Beks, Rutger Coucke, Marijke van Geem, Harm J. Hazewinkel, Erik Louwes, Erike Severiens, Frits Snijder, Mariska Stoop-Brevaart, Ronald Termaat, Gijs Wanders, Arthur Werner Foto’s: Frans Guise, Harm J. Hazewinkel, Rien Jurg, Hans ter Maat, Nova Wings, Monica Schuman, Frits Snijder, Mariska Stoop-Brevaart, Arthur Werner Ontwerp en vormgeving: VerheulCommunicatie.com, ­Alphen aan den Rijn. Druk en verzending: Okay Color Graphics, Alphen aan den Rijn.

Kopij: aanleveren in Word (*.doc) als ‘platte tekst’ (= zonder enige opmaak). De redactie behoudt zich het recht voor ingezonden kopij te corrigeren, in te korten of niet te plaatsen. Geplaatste artikelen geven niet noodzakelijk de mening weer van redactie en uitgever (KNVvL), tenzij zij expliciet in functie zijn onderschreven. Anonieme bijdragen worden niet geplaatst, evenals bijdragen met lasterlijke uitlatingen jegens personen of instanties. Beeldmateriaal: van digitale foto’s het onbewerkte bronbestand uit de camera aanleveren. Bestandgrootte 1 MB, liefst groter, vanwege de voor druk vereiste resolutie (300 dpi). De redactie behoudt zich het recht voor ingezonden beeldmateriaal op kwaliteit te beoordelen, te selecteren of niet te plaatsen.

Publicatierechten: tenzij de inzender anders aangeeft, gaan redactie en uitgever (KNVvL) er vanuit dat ingezonden tekst en beeldmateriaal vrij van rechten in ‘Air Sports Mail’ gepubliceerd kunnen worden en ook ter beschikking staan voor gehele of gedeeltelijke publicatie op officiële websites van de ‘KNVvL’. Voor het overige mag niets uit deze uitgave op enigerlei wijze worden ­gereproduceerd zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. ©All rights reserved. No part of this magazine may be reproduced in any form or by any means without prior permission from the publisher. Advertenties: tarieven voor zakelijke advertenties zijn opvraag­ baar op het redactieadres, zie boven, of via communicatie@knvvl.nl.

2

| December 2010

Natuurlijke ­bedreigingen Foto Frits Snijder

Het jaar 2010 loopt op zijn eind, zeker wat betreft het vliegen.

Storm en regen slaan tegen de ramen. Natuurlijke vijanden die het vliegen behoorlijk kunnen beperken. Verdere vijanden uit de natuur kennen we eigenlijk niet. Het vliegen gaat heel goed samen met de ­natuur en luchthavens bieden een grote diversiteit aan flora en fauna die zich daar prima thuis voelen. In het kader van de vogel- en habitatrichtlijnen zijn er in Nederland 166 Natura 2000 gebieden gedefinieerd. Voor ieder gebied wordt een beheerplan geschreven, in deze beheerplannen staat onder andere welke activiteiten er wel en niet mogen plaats vinden binnen een dergelijk gebied. Dit om de ­natuur in deze gebieden te beschermen, te behouden en te stimuleren.

De KNVvL is momenteel bezig met overleg met het ministerie van ­infrastructuur en milieu, in samenwerking met andere organisaties, om een goede weg te vinden waarop vliegen in en boven Natura 2000 zijn doorgang kan vinden. Andere zaken die de KNVvL op de agenda heeft staan zijn; transponder, luchtruimgebruik, ­infringements, Veiligheids Management Systeem, Approved Training Organisation, Language Proficiency Endorsement, Regelgeving ­Burgerluchthavens en Militaire Luchthavens, Continuous ­Airworthiness Management Organisation, Regeling Veilig Gebruik Luchthavens en ander Terreinen et cetera.

In 2011 zal de KNVvL zich inzetten op een drietal onderwerpen: ­Belangenbehartiging, ondersteuning van vrijwilligers en de ­ontwikkeling van de luchtsport. Deze laatste doen we niet alleen met het oog op verjonging en uitbreiding van het ledenaantal, maar er liggen nog meer kansen voor ons in de sport. We zullen

dan ook de sport­ondersteuning uitbreiden, onder andere met meer inzet van de topsportcoördinator.

Zonder de vrijwilligers in de verschillende afdelingen zou onze sport niet op de manier uitgevoerd kunnen worden zoals we dat allemaal graag willen. Het algemeen secretariaat (AS) in Woerden zal zich dan ook meer gaan richten op het ondersteunen van de vrijwilligers bij de afdelingen in het ontwikkelen van onze sport. Hiermee neemt het AS de rol van een bondsbureau op zich, zoals die binnen een ­professionele sportorganisatie verwacht kan worden. Het is over­ duidelijk dat alleen met een goede samenwerking binnen onze ­vereniging en een structuur gebaseerd op duidelijke afspraken en ­vertrouwen, we een goede toekomst voor ons hebben.

De ontwikkelingen in Woerden op administratief gebied gaan steeds verder. Afdelingen, clubs en leden kunnen via http://mijn.knvvl.nl gegevens zoals bij de KNVvL geregistreerd raadplegen en muteren.

Op pagina 7 van deze ASM kunt u hier meer over lezen. Tevens is er een geheel nieuwe webshop beschikbaar voor leden. Ook komt de nieuwe ledenpas eraan, een aantal van jullie zullen hem al hebben.

Deze nieuwe pas op handzaam formaat kunnen de clubs ook ­gebruiken als clublidmaatschapskaart. Tot slot is de vergaderruimte op het AS in Woerden vanaf januari 2011 voorzien van moderne middelen om te vergaderen. De ruimte is gratis beschikbaar voor alle afdelingen en commissies, dus maak er gebruik van. En veel plezier met het voorbereiden van plannen voor 2011!

Ronald Termaat, Directeur KNVvL

| December 2010

3

Michiel Kasteleijn kreeg de gouden medaille opgespeld door de KNVvL voorzitter Frits Brink.

het voormalige officiers­ casino te Soesterberg was op 13 november 2010 het decor van het derde

Dries Blommers, Transport Safety Institute

­Nationaal luchtsport­ congres met als thema

Dagvoorzitter Frits Paymans

‘Luchtsport, ja natuurlijk!’.

Luchtsport,

ja natuurlijk!

Tekst Marijke van Geem Foto’s Frits Snijder en Roger Soupart

M

et ruim 130 bezoekers, aansprekende presentaties van

van de International Air Cadet Exchange Program van de KNVvl.

onder andere trendwatcher Adjiedj Bakas en NOC*NSF

Tien jaar lang was hij ook de Nederlandse gedelegeerde in de

manager sportontwikkeling Erik Lenselink en de uit­

­Aviation & Space Education Commission van de Fédération

reiking van de Airsports nu! brochure over de luchtsporten was

­Aeronautique Internationale (FAI)- de internationale vereniging

het een succesvolle bijeenkomst.

voor de recreatieve luchtvaart.

Het congres trapte af met een spectaculaire film waarin alle lucht­

De jeugd en de andere sportbond

sporten gepresenteerd werden. Na de opening door dagvoorzitter

De uitreiking van de gouden KNVvL medaille vloeide bijna

Frits Paymans en een woord van welkom door KNVvL-voorzitter

­naadloos over in de presentatie ‘de jeugd heeft de vliegtoekomst’

Frits Brink werd de gouden KNVvL medaille uitgereikt aan Michiel

van de eerste dagspreker Dries Blommers van het Tranport Safety

Kasteleijn. Hij ontving deze medaille vanwege grote verdiensten

Institute. Want richt Michiel Kasteleijn zich graag op de jeugd met

die hij gedurende meer dan 50 jaar aan de luchtvaart heeft geleverd.

het International Air Cadet Exchange Program, Dries Blommers

Zo heeft Michiel Kasteleijn in 1970 de Algemene Luchtvaart

vertelde dat diezelfde jeugd zeer waardevol is voor de luchtvaart.

­Afdeling (ALA) opgericht en was 15 jaar de voorzitter van deze

Hij liet het proces zien van ontwikkelingen in de luchtvaart die

afdeling. Van 1971 tot 1985 was hij tevens lid van het Hoofd­

door een team van gemotiveerde jongeren bewerkstelligd zijn.

bestuur van de KNVvl en sinds 1985 tot heden is hij voorzitter

In een project van acht maanden werken jonge mensen samen

4

| December 2010

Adjiedj Bakas met dagvoorzitter Frits Paymans

Erik Lenselink, NOC*NSF en Jaap de Wit, Hoogleraar UVA

Hugo Snoekc, voorzitter van het Watersporterverbond

aan ontwerpen en nieuwe technieken en maakt het niet uit of

luchtsport gericht was, werden de bezoekers van het luchtsport­

­iemand nu afkomstig is van een HBO of MBO-opleiding.

congres weggeblazen door de flitsende presentatie van de vlot

Het heldere verhaal van Dries Blommers werd gevolgd door een

pratende trendwatcher. Wat kunnen wij verwachten in de nabije

bijdrage van een andere sportbond: het watersportverbond.

en verre toekomst? Vooraf meldde Adjiedj Bakas nog even:

­Voorzitter van de watersporters, Hugo Snoekc, stak van wal

“Als trendwatcher ben ik een generalist en zeker geen specialist.”

door te benadrukken dat het Koninklijk Nederlands Watersport

Om het publiek vervolgens mee te trekken in de toekomst.

Verbond (KNWV) wel een vreemde eend in de bijt was op dit

­“Hybride vervoersmiddelen zijn de toekomst waarbij de mens

luchtsportcongres. Het KNWV is met 374 verenigingen en

het milieu probeert te ontzien. Spiritualiteit en astronomie

98.000 aangesloten leden geen kleine sportbond te noemen.

worden weer belangrijker, we gaan naar een Groene God en een

Het staat bij NOC*NSF als twee-sterrenbond geregistreerd met

Groene Kerk.” Nieuwe bekeerlingen zijn altijd het felst, die

betrekking tot breedtesport en is zelfs een drie-sterrenbond op

­moeten we als KNVvL overtuigen van onze groene kant.

het gebied van topsport. Toch zijn er veel overeenkomsten, want

Want luchtsporten zijn eigenlijk al heel groen, denk maar aan

ook de watersporters worstelen net zoals de luchtsporters met

­zweefvliegers, zeilvliegers en schermvliegers. Hoe groen kunnen

restricties in Natura 2000 gebieden. De KNVvL kan van het

we zijn? In de luchtsporten wordt het ‘één zijn met de natuur’

­Watersportverbond leren wat betreft verenigingsstructuur, want

opgezocht. Want vliegen is als een vogel zo vrij je door de lucht

het KNWV staat bijvoorbeeld dichter bij haar leden, waar er bij

bewegen. Adjiedj Bakas eindigt zijn verhaal met diverse trends.

de KNVvL nog afdelingen tussen zitten.

“De NASA gaat zich storten op de luchtvaart. Alle innovaties ­komen vanuit defensie terwijl we hier de geldkraan dicht willen

Trendwatcher Bakas

draaien. Daarmee missen we vooruitgang. Wat te denken van

De grote publiekstrekker van het luchtsportcongres was echter

een vliegende auto voor politie en ambulancemedewerkers?

trendwatcher Adjiedj Bakas, die een blik op de toekomst van

­Prototypes zijn al ontwikkeld. Denk nu niet dat dit een ‘ver van

luchtsporten wierp. Hoewel zijn verhaal niet specifiek op de

mijn bed show’ is, want de toekomst is al onder ons.”

| December 2010

5

Cabaretier Patrick Spekman overhandigt het eerste e ­ xemplaar Air sports nu! aan KNVvL voorzitter Frits Brink.

Er worden ons futuristische beelden geschetst van ultra­moderne passagiersvliegtuigen die qua model zijn afgeleid vanuit de lucht­ macht. De toekomst staat altijd voor de deur, maar de vraag is ­eigenlijk hoe ver willen en kunnen we vooruit kijken? Na de ­wervelende presentatie van de trendwatcher was er tijdens de lunch genoeg stof tot nadenken in het hier en nu.

Meer dan waardevol

Na de lunch kondigde Jaap de Wit, hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam (Uva), zijn presentatie aan met de mededeling:

een hoger plan te brengen. Met als mogelijk resultaat de Spelen

“Wees bereid op gortdroge wetenschap. Ik vind het dan ook

in 2028 in Nederland te kunnen houden. De Sportagenda 2012

­helemaal niet erg als jullie onderuit gaan zitten en me af en

wordt hierbij gebruikt als leidraad voor ontwikkelingen binnen

toe tussen de oogleden nog even aankijken.” Hij doelde op het

de georganiseerde sport. Om de doelstellingen van de sportagen­

contrast met de dynamische Adjiedj Bakas die voor de lunch aan

da 2012 te kunnen realiseren zijn de sportbonden ingedeeld in

het woord was. Maar het verhaal van Jaap de Wit was allerminst

drie groepen: Bonden met één, twee en drie sterren.” De KNVvL

slaapverwekkend. Hoe houden we de luchtsport namelijk interessant

is een bond met één ster en streeft ernaar om op te klimmen

en waardevol? In de passieve vrijetijdsbesteding zijn de lucht­

naar meer sterren. Erik Lenselink benadrukt dat de enkele ster

sporten interessant om naar te kijken, maar toch is de media niet

van de KNVvL niet aangeeft dat de bond geen betekenis heeft.

happig en hebben we te maken met nul-komma-nul tv-zendtijd.

“Bonden met één ster vormen met elkaar de diversiteit van de

Waarom zijn andere kleine en toch minder spectaculaire sporten

sport, maar zijn niet krachtig genoeg om aan de doelstellingen

beter in beeld? Ook benadrukt Jaap de Wit de kraamkamerfunctie

van de sportagenda bij te dragen. Zij richten zich de komende

van de luchtsporten voor de commerciële luchtvaart. Aantrekkelijke

­periode voornamelijk op het versterken van de organisatie.

salarissen van cockpitcrew zorgen nog altijd voor genoeg aanwas.

Er wordt in een ander model samengewerkt met een aangepaste

Maar de vrijetijdseconomie is in opmars. Er gaat meer geld naar

financieringsmethodiek.”

vrije tijd dan naar woning of eten. Zoals Dunning in het NRC van 7 juli 2007 zei: “Sport is een zoektocht naar sensatie want

Tot slot sloot cabaretier Patrick Spekman de rij met sprekers door

de samenleving is routine geworden. Wegkomen van routine en

de dag op humoristische wijze door te nemen. Nadat hij de lachers

sleur om nieuwe emoties te vinden.” Dit geldt bij uitstek voor de

op zijn hand had, verraste hij voorzitter Frits Brink door de eerste

luchtsport, hier liggen de kansen!

uitgave van de nieuwe luchtsportbrochure Air sports nu! officieel te overhandigen. In deze uitgave presenteert de KNVvL de diverse

Sterren en Air sports nu!

luchtsporten in beeld, feiten en cijfers. Een goed middel om

Erik Lenselink, manager sportontwikkeling bij het NOC*NSF,

­mensen die nog niet bekend zijn met luchtsport inzage te geven

verving Gerard Dielessen als spreker, die door ziekte geveld was.

in wat er zich in de driedimensionale ruimte boven Nederland

De presentatie vanuit het NOC*NSF ging over het Olympisch

­afspeelt. Na de sluiting door dagvoorzitter Frits Paymans kregen

Plan, de sportagenda en sterrenbonden. Erik Lenselink: “Het

alle aanwezigen een eigen exemplaar van de luchtsportbrochure

Olympisch plan is meer bedoeld om sporten in Nederland naar

Air sports nu!

6

| December 2010

Ledenadministratie online De KNVvL heeft een nieuwe online ledenadministratie. De stuurgroep IT ledenadministratie onder leiding van Chris Borra heeft zich hier hard voor gemaakt, omdat de voormalige Access database niet meer voldeed aan de wensen en eisen van het secretariaat. In het nieuwe administratiesysteem RFX-CRM van leverancier Renflex wordt leden- en brevetten­administratie gecombineerd en gekoppeld aan de financiële administratie.

Tekst Paul Beks (stuurgroep IT LA)

Backoffice en webportal

de vorm van een creditcard. Op de kaart

Het systeem bestaat grofweg uit twee

staan vermeld; het lidnummer, persoonlijke

­onderdelen; een backoffice met alle

gegevens, van welke club je lid bent en

­administratiemogelijkheden voor de mede-

het lidtype (IND, CLB, ASP).

werkers van het Algemeen Secretariaat in Woerden en een online frontoffice, die we

De lidtypes zijn als volgt:

de webportal noemen. De webportal biedt

- IND: individueel lid.

een beperktere set aan mogelijkheden om

Of je wel of niet lid bent van een club,

de ledenadministratie via internet bereik-

voor de KNVvL sta je als individueel lid

baar te maken. De backoffice is een jaar

geregistreerd. Iedereen die niet CLB of

Bij de nieuwe lidmaatschapskaart voor

geleden vol in gebruik genomen. Daarna is

ASP is (zie hieronder) heeft dit lidtype.

2011 krijgt u een inlogcode en wachtwoord

de webportal doorontwikkeld, zodat die op

- ASP: aspirant lid.

toegestuurd. Hiermee kunt u inloggen op

17 november 2010 opgeleverd kon worden.

Dit lidmaatschap kost minder en loopt

een beveiligde website en daar de gege-

De afdelingssecretariaten hebben nu de

­automatisch af op 31-12 van het kalender-

vens zoals die van u bij de KNVvL staan

mogelijkheid om via internet in te loggen

jaar waarin je lid bent geworden.

geregi­streerd inzien en zelf deels ­wijzigen.

en mutaties in de administratie aan te

- CLB: clublid.

Daarnaast ziet u onder andere ­gegevens

­brengen. Via de afdelingssecretariaten

Dit betreft alleen de leden KNVvL

zoals bij welke club(s) u geregistreerd staat

­krijgen ook de aangesloten clubs de

­modelvliegsport, die collectief via een

en welke brevetten u heeft.

­mogelijkheid om de ledenbestanden in te

­modelvliegclub zijn aangesloten.

Ook de gegevens van uw afdeling of

zien en waar nodig te muteren.

Modelvliegen is de enige afdeling die

club kunnen via de Webportal eenvoudig

dit soort leden kent.

worden ­opgezocht. We verwachten met

Lidmaatschap KNVvL

deze ­service dat u uw eigen gegevens kunt

Het Algemeen Secretariaat heeft voor 2011

Zelf inloggen

controleren en bijhouden en we de

diverse zaken veranderd voor het KNVvL

Als laatste onderdeel van het hele project

­communicatie tussen u en de KNVvL

lidmaatschap. Zo is de lidmaatschapskaart

wordt het nu ook mogelijk dat u als lid zelf

­kunnen optimaliseren.

gewijzigd naar een modernere versie in

toegang krijgt tot de ledenadministratie.

Ga voor inloggen naar Http://mijn.knvvl.nl/

| December 2010

7

Chew theair in the usa Afgelopen zomer gingen vier Neder­ Sint en Piet in 1950 bij de Gooisch-Stichtse Aeroclub op het ­vliegveld Hilversum.

landse zeilvliegers: Erik Severiens, Monica Schuman, Coen Janse en Cornelia Spijkstra naar de beroemde Owens Valley

Sinterklaas

in de lucht Inmiddels zit de man al lang en breed weer in Spanje, maar het Sinterklaasfeest is volgens een recent onder­ zoek de voor Nederland meest kenmerkende traditie.

Geen wonder dus dat ook de Nederlandse luchtsport zich met de goedheiligman heeft beziggehouden.

Tekst en foto Harm J. Hazewinkel

in de Verenigde Staten. Beroemd, want daar zijn ‘in den beginne’ de eerste grote afstanden gevlogen met een delta.

Tekst Erik Severiens, bewerkt door Gijs Wanders Foto Monica Schuman Naast de logistieke opgave om alle materialen op de juiste plek te krijgen, was het vliegen met het beperkte zicht dankzij de smog en stof uit Los Angeles een echte uitdaging.

Zoals de locals daar zeiden: “Here you can chew the air” of “On a lucky day you can see the bottom of the valley”.

De grote afstanden vliegen de zeilvliegers daar vanaf Walt’s Point; een ochtendstek zo’n 100 kilometer ten ­zuiden van Los Angeles. Van daar vlieg je op de oostzijde

Hij moge dan per traditie met een stoomboot naar ons land

van de Sierra Nevada richting Bishop en steek je over

­komen om dan af te meren aan de Amsterdamse Prins Hendrik­

naar de westzijde van de White Mountains. De totale

kade tegenover de naar hem genoemde kerk: het heeft hem niet

­afstand is dan zo 100 mijl! Erik vloog met de local Adrian

weerhouden om ook regelmatig door de lucht te arriveren. Dat

als gids en haalde bijna die afstand. “Een geweldige

kon natuurlijk pas toen comfortabele cabinevliegtuigen het hem

­ervaring. Prachtige vergezichten en we vlogen langs de

mogelijk maakten enigszins toonbaar voet aan de grond te zetten.

hoogste piek van de Sierra Nevada: Mount Whitney

Je moet er niet aan denken wat er met de mijter en de baard

(4.391 meter).”

zou gebeuren in een open cockpit. En er moest natuurlijk naast

De zeilvliegers bezochten ook een aantal stekken in Utah,

piloot en Sint ook plaats zijn voor zijn knecht zwarte Piet, tenzij

waarvan de hoogste, Mount Edna op 3.560 meter gesloten

die zelf met de stuurknuppel net zo goed zou weten om te gaan

was vanwege bosbrand. Op de laatste vliegdag bezochten

als met de roe.

ze Kagel, een bijzondere stek waarbij de locals waar-

Reeds voor de Tweede Wereldoorlog echter kon de Sint van

schuwden voor de overkomende vliegtuigen. Erik Severiens:

het vliegtuig gebruik maken zonder verfomfaaid de wachtende

“Na een uur vliegen had ik zes toestellen van dichtbij

kinderschaar tegemoet te treden. Voor het eerst geschiedde dat

langs zien komen! Dan houd je het wel voor gezien.”

waarschijnlijk in de jaren dertig met de Waco van Dick van der

De zeilvliegers hebben op 12 stekken gevlogen, een rit

Leeuw op het Rotterdamse vliegveld Waalhaven. Om de band

door California, Nevada, Utah en Arizona gemaakt, veel

tussen de KNVvL en de Sint te onderstrepen: in 1937 stelde

aardige Amerikanen ontmoet, prachtige natuur gezien,

de voorzitter van de KNVvL, ir. De Kok, persoonlijk zijn twee­

zich verbaasd over de hoeveelheid eten en heel vaak in

motorige Dragonfly ter beschikking, waarmee niet alleen

de mist, smog, rook of stof gestaan.

­Ypenburg maar ook diverse andere vliegvelden werden aangedaan.

Door de lucht gaat het nu eenmaal sneller dan per stoomboot en schimmel.

Bijgaande foto werd genomen toen de Sint in 1950 een bezoek bracht aan de Gooisch-Stichtse Aeroclub op het vliegveld Hilver­ sum. Het gebruikte vliegtuig is de Auster Autocrat G-AJRF ­(later PH-NGC) van de bekende sportvlieger Klaas de Geus van den Heuvel. Erg ruim zal het daarin voor een Sint in vol ornaat niet geweest zijn. Later is Sint Nicolaas nog vele malen door de lucht gearriveerd zelfs, bij ons weten met een helikopter. Maar één vraag blijft ons bezighouden: hoe zit het nu met het paard?

8

| December 2010

column Toekomstige tijd?

H

et voordeel van ouder worden is dat de toekomst, naar

Totdat een luchtvaartclubje een congres organiseerde waarin op

mate de jaren vorderen, overzichtelijk wordt. De voor­

onconventionele wijze de toekomst werd beschouwd.

liggende periode die overzien moet worden, wordt steeds

Weg was mijn rust en stabiliteit met betrekking tot de toekomst na

korter. Op het laatst denk je alleen nog aan de dag van morgen.

het aanhoren van enkele begenadigde sprekers met een duidelijke

In je jonge jaren heb je nauwelijks tijd, laat staan interesse, echt bij

toekomstvisie. Was ik al zo bezadigd en ingeslapen dat ik min of

de toekomst stil te staan. Eigenlijk was het een zaak van je ouders,

meer gechoqueerd het congres verliet? Leefde ik bij de dag, of was ik

die op gezette tijden het nodig vonden in opvoedkundige zin je

vergeten mij af te vragen welke toekomst voor mij en de luchtvaart

daarop te wijzen. Bij een slecht rapport of een foute verkering werd

nog in het verschiet lag? Hoeveel toekomstige tijd zat er in mijn

steevast het argument ‘denk toch aan je toekomst’ gebezigd.

toekomst? Wat is de nog mij toekomende tijd? Welke toekomst

­Onduidelijk is of hun verleden, dat wat ooit hun toekomst geweest

komt mij nog toe? In een breder perspectief gezien, heeft de

moet zijn, daar parten bij heeft gespeeld. Was het een cliché, een

luchtvaart nog toekomst?

daadwerkelijke zorg, of een welgemeende educatieve impuls?

Het KNVvL-congres heeft mij de ogen geopend. Een trendwatcher Wij allen hebben het gelaten over ons heen laten komen. De harten­

heeft ons een volledig nieuwe wereld laten zien. Het oude denken

kreet van de vorige generatie was ongetwijfeld goed bedoeld maar

moet plaatsmaken voor iets nieuws. Er is meer toekomst dan

beklijfde absoluut niet bij de jongere generatie. Natuurlijk hadden

we denken, die we bovendien kunnen beïnvloeden. De jeugd is

wij onze ambities, een drive en een drang naar een beter bestaan.

onmisbaar en moet gestimuleerd worden actief bezig te zijn met

Hoe dat te bereiken was aan ons. Zeker was dat wij het beter zouden

alle facetten van luchtvaart. Ontwerp, techniek en operatie

doen dan onze ouders. Dit was achteraf gezien geen overconfidentie,

­kunnen niet los van elkaar gezien worden. Het niveau van onder­

maar gewoon vertrouwen op eigen kunnen met hoop op een

wijs is irrelevant, alle lagen zijn betrokken en hebben elkaar

vleugje geluk. Gemiddeld bezien hebben wij het aanzienlijk beter

­nodig. Het bij elkaar brengen van alle scheppende technieken is

dan de vorige generatie. Sinds WO II geldt dat voor iedereen, voor

cruciaal om jonge mensen te motiveren de luchtvaart als beroep

elke generatie, niemand uitgezonderd.

te kiezen. Scholing en luchtsporten zijn daartoe de geëigende

Er heerste een zekere vrede onder zelfs de gematigde optimisten

middelen. Als de toekomst nog toekomst wil hebben dan begint

over de groei van de welvaart en de ontwikkelingsmogelijkheden

dat bij de luchtvaart.

van de maatschappij en de vrijetijdsbesteding. Uitzondering waren slechts de zwartkijkers en doemdenkers die in het politieke spec­ trum geacht worden zich links van het midden te positioneren.

drome Met korting naar de Avio Deze winter zin in een dagje in de wolken?

Kom dan vliegensvlug naar de Aviodrome op de Luchthaven Lelystad!

Speciale aanbieding

Naast deze entreekorting krijgen volwassenen

voor KNVvL-leden*

en 65+ers een bon voor gratis appelgebak.

Op vertoon van de KNVvL ledenpas* en deze

Alle kinderen krijgen een bon die recht

Air Sports Mail betalen leden voor entree

geeft op 50% korting op een kindermenu.

slechts € 10,00 in plaats van de gebruikelijke

Tot ziens in het Aviodrome!

€ 15,75 per persoon! Neem dit artikel of een kopie hiervan mee naar de kassa. Liever online je entreebewijs bestellen? Voer dan de actiecode ‘KNVVL’ in bij je bestelling.

* Maximaal 4 personen per pas.

Deze actie is niet geldig in combinatie met ­andere kortingsacties en ­restitutie op reeds ­gekochte tickets is niet mogelijk.

Nationaal Luchtvaart-Themapark Aviodrome Pelikaanweg 50 8218 PG Luchthaven Lelystad T: 0320–289840 E: info@aviodrome.nl I: www.aviodrome.nl

| December 2010

9

Rien Jurg en Ron van Houten zwaaiend tijdens de start van de GB 2010 in Bristol.

Coupe Aéronautique

Gordon Bennett 2010 De ‘Gordon Bennett’ (GB), zoals hij in de wandelgangen wordt ­genoemd, is de oudste en meest prestigieuze ballonwedstrijd.

Hij gaat dan ook tussen ‘des grandes dames’ onder de ballonnen, de gasballonen. De regels zijn eenvoudig: de ballon die het verst komt heeft gewonnen. Dit jaar was de startplaats Bristol in Engeland.

Tekst Rutger Coucke Foto’s Rien Jurg

V

oor Nederland nam het team van Rien Jurg en Ron van

meest geharde GB-deelnemer wat te gortig. Op 25 september

Houten na negen jaar afwezigheid deel met de Festo-ballon.

2010 werd er om 23:00 uur gestart. Een spectaculair gezicht,

Eerder zou het Nederlandse team meedoen aan de GB in

want met korte tussenpozen stijgen de ballons op in het donker,

2007 in België, maar dat liep uit op een organisatorisch debacle

gevolgd door schijnwerpers en begeleid door hun volkslied.

waardoor er uiteindelijk niet gestart en gevaren werd. Omdat de

De ballons verdwenen in zuidelijke richting om het Kanaal over

meeste kosten vòòr de start gemaakt worden, hadden de equipes

te steken naar Frankrijk. De piloten delen enkele dagen de mand.

en dus ook de Nederlanders het zwaar.

Maar nu waren ze er weer klaar voor, althans, in mentaal opzicht.

Eerst moest het materiaal, dat drie jaar opgeslagen had gelegen, worden getest en waar nodig gerepareerd of vervangen. Op

Gordon Bennett

26 juni 2010 werd een uitgebreide testvaart gemaakt van Gladbeck,

De eerste Gordon Bennett werd gehouden in 1906 en startte

Duitsland tot de CTR Antwerpen, een vaart van ruim zes uur.

in Parijs. De naamgever, James Gordon Bennett, was eigenaar van de New York Herald. Hij organiseerde vergelijkbare races

Wind

voor zeiljachten en snelle auto’s. Met een onderbreking door de

Omdat de GB startte in Bristol was de windrichting erg belang­

Tweede Wereldoorlog is de Gordon Bennett 54 keer gehouden.

rijk. Met een oostelijke component in de wind zouden de ballons

Kijk voor meer informatie op www.gordonbennett2010.com.

immers de Atlantische Oceaan over moeten en dat is zelfs de

10

| December 2010

De Festo-ballon van het Nederlands team is klaar om te vertrekken. v.l.n.r.: Jacob Kuiper (meteoroloog), Rien Jurg (piloot), Ron van Houten ­(piloot), Ab Maas (meteoroloog) en de crew bestaande uit Alette van Houten, Nick Purvis, Remko Wigger (gehurkt) en Edwin Coevorden.

Teamsport Een wedstrijd als de Coupe Aéronautique Gordon Bennett is een echte teamsport. Naast de bemanning van de ballon – Rien Jurg en Ron van Houten – is er het meteoteam ­bestaande uit Ab Maas en Jacob Kuiper. Zij houden het weer nauwlettend in de gaten en adviseren de bemanning van ­minuut tot minuut. Bij de GB worden afstanden afgelegd van duizenden kilometers; even terugvliegen is er niet bij.

Er is dus ook een team nodig om de ballon en bemanning weer op te halen. En wat te denken van de voorbereiding?

Alette van Houten, Edwin van Coevorden en Remko Wigger maakten het Nederlandse team compleet.

Er wordt geslapen en gegeten, maar weinig gedoucht en helaas waaien vieze luchtjes niet weg in de wind, want een ballon is ­aerostatisch - beweegt niet in de omringende lucht.

De meteorologen van het team houden de piloten op de hoogte

naar Italië voor de Hollanders te riskant was. Het plan werd dus

van de windrichtingen op verschillende hoogten. Zo kunnen de

om zo ver mogelijk in Zuid-Frankrijk te landen. Geen gemakkelijke

piloten bepalen welke wind hen het verst kan brengen. Door op

beslissing, te meer er nog voldoende ballast was om langer in de

verschillende hoogtes te gaan varen kunnen ze gebruik maken

lucht te blijven.

van de windrichting. Om te stijgen met een gasballon wordt er ballast – zand of water – uitgegooid, om te dalen laten piloten

Verdwenen

gas ontsnappen. Dit gebeurt met beleid, want ballast en gas zijn

De landing tussen middelgrote naaldbomen bij Treilles, even ten

niet onbeperkt aanwezig.

noorden van Perpignan, was een hele snelle. De piloten zitten hierbij in een harnas en dragen bodyprotectors. De ballon maakte

Tactiek

een sleep van zo’n 30 meter, maar was vrijwel onbeschadigd.

Toen de Nederlandse equipe boven Frankrijk kwam en de thermiek

Het volgteam was binnen tien minuten ter plaatse! Vanuit

op begon te spelen, moesten de piloten veel ballast uitgooien om

­Zuid-Frankrijk reisde het team terug naar Hengelo. Vervolgens

de ballon op koers te houden. Maar hoog boven de Golf van

gingen de piloten naar de debriefing en prijsuitreiking in Bristol.

­Biskaje bleek de ballast nog op 370 kilo zand uit te komen. Ruim

Onderweg naar Nederland had het team al te horen gekregen

voldoende! Daarna kwamen de tactische overwegingen: de gok

dat de Amerikaanse equipe van Richard Abruzzo en Carol Davis

wagen en de Middellandse Zee oversteken, zodat Italië bij daglicht

van de radar was verdwenen boven de Adriatische Zee. Tegen de

kan worden overvaren? Want Italië heeft het luchtruim ’s nachts

tijd dat Rien en Ron in Bristol aankomen is het niet waarschijnlijk

voor de ballons van de GB gesloten. Of kiezen voor de veilige weg

dat de beide Amerikanen het overleefd hebben. Op de prijsuitreiking,

en landen in Frankrijk of Spanje? Wat deden de anderen?

waar de Nederlanders als twaalfde eindigen, wordt op een

Hoewel de trainingen bij de KNVvL de piloten geleerd had toch

­gewichtige manier stilgestaan bij dit drama. De Gordon Bennett

vooral op je eigen wedstrijd en doelstelling te focussen, kun je

was, ondanks het Amerikaanse drama een leerzame ervaring

uit de verrichtingen van andere ballons een hoop leren.

voor het Nederlandse team, dat de volgende GB voor een z­ eker

In overleg met het meteoteam werd bepaald dat de overtocht

resultaat gaat.

| December 2010

11

Modelvliegers

veroveren de Arena Als er ooit een Champions League voor de modelvliegsport komt, dan hebben de Nederlandse modelvliegers al stadionervaring! Ruim twee uur lang vlogen turbine heli’s, 3D kisten, Easy Gliders, een styro F16, RB parachute en RB ballon over het beroemde gras van het Amsterdamse stadion de Arena. Het doel? Een test voor een compleet modelvliegevent.

Tekst en foto’s Arthur Werner

A

rthur Werner vertelt hoe de

kunnen. Dus proberen we bij een eerste

Indoor airshow

­modelvliegers in de Arena terecht

telefonisch contact uit te filteren wat

Een week later stapt Arthur Werner de

zijn gekomen. “Ergens aan het

er mogelijk is. Bij dit mailtje blijkt bij

‘Koninklijke Loge’ van de Arena binnen.

begin van afgelopen zomer komt er een

­tele­fonisch contact het verhaal nog fantas­

“Of je nu voetballiefhebber bent of niet,

mailtje binnen: ‘Ik heb een event organi­

tischer te zijn, het gaat namelijk om een

dat is toch best indrukwekkend. Ik tref er

satie bureau en ik ben bezig met de ont­

mogelijk event in de Arena! Natuurlijk,

Klaas Rohde en samen kijken we wat er

wikkeling van een event. Ik zou hiervoor

theoretisch kun je daar vliegen, want het

wel en niet mogelijk is in de Arena. Van

meer informatie over modelvliegen willen

is indoor, dus er is slechts toestemming

de diverse bestuurscollega’s had ik al

inwinnen.’ Regelmatig ontvangen wij dit

van de eigenaar voor nodig. Maar tenzij

­suggesties voor mogelijke showelementen

soort verzoeken: modelvliegen bij een

je het over indoor depron modelletjes

gekregen. En tijdens het gesprek, waarin

­opening van een winkelcentrum, in een

hebt moet je wel wat doen aan afscheiding

Klaas aangaf op zoek te zijn naar eens een

theater, met een spandoek, boven publiek

voor het publiek. Enfin, het telefoongesprek

keer een ander event dan Kabouter Plop

- vaak realiseren mensen zich niet dat

wordt zo uitgebreid dat we een afspraak

of de Veronica Drive-In show, groeide

­modelvliegtuigen ook aan regels gebonden

maken met de betreffende persoon, Klaas

het concept van een indoor airshow.

zijn en dat sommige dingen gewoon niet

Rohde van Eventbureau Tridee.”

Voor ons heel interessant om een groter

12

| December 2010

publiek kennis te laten maken met de

Vliegspektakel

kijken. Alhoewel het nu nog geen show is

­modelvliegsport.

Richard Branderhorst had een keur aan

maar losse elementen, kan eigenlijk niemand

Maar er is maar één manier om erachter

modelvliegels bereid gevonden om te komen

zich lostrekken. Natuurlijk hadden Richard

te komen of een indoor airshow ‘werkt’

testvliegen. “Derk van der Vecht met zijn

en ikzelf ook wat bij ons om mee te vliegen

en niet wegvalt tegen de omvang van de

Aeromusical show, ondersteund door vader

en we laten een Jetcat turbine lopen om de

Arena en dat is… uitproberen!”

Dick en oom Bert, Bert Metkemeijer met

akoestiek te testen. Als iedereen aan het

Dus wordt er een ochtend uitgekozen om

lijnbesturing, Peter van Diermen met een

opruimen is vlieg ikzelf nog even met een

met wat modelvliegers de Arena als vlieg­

schitterende turbine heli, Bas de Groot

elektro Piper Cubje, hoewel ik me sterk in

locatie uit te testen. “Dat was makkelijker

met een flitsende heli 3D demo, John van

de schaduw voel staan van al deze geweldige

gezegd dan gedaan, voor de Arena was het

Gastel met 3D kisten (met een grotere

vliegers.” En nu? “Alles is in HD gefilmd

een hele operatie: rondleidingen afzeggen,

benzine motor!) en een RB ballon,­

en Tridee is bezig met de ‘business case’.

de grasmat leeghalen qua belichting,

­Thomas Branderhorst met een Easy Glider,

Als het doorgaat wordt het v­ olgend jaar

­ventilatoren, beregening - allemaal voor

een RB parachute en een styro F16...

een event en zal er nog geoefend moeten

ons. In de middag moest er worden

Wat volgt is een vliegspektakel, dat alle

worden om een geweldige show neer te

­gevoetbald, dus er werd met argusogen

PR dames achter hun bureau vandaan haalt.

zetten. Wij wachten in spanning af!

naar de grasmat gekeken, waar de vliegers

Iedereen is onder de indruk en zelfs de

En in ieder geval kunnen wij zeggen op

net buiten stonden.”

commercieel directeur van de Arena komt

een unieke l­ocatie gevlogen te hebben!”

Oude sportparachutisten die niet meer dagelijks springen hebben soms de ­behoefte om samen ­sportieve activiteiten te ondernemen. Zo ­ontstond in 2008 de ­jaarlijkse Sky D(r)ive Day: niet een dagje (sky)diven maar driven dus, op de golfbaan!

Tekst Mariska Stoop-Breevaart

Sky D(r)ive Day

De deelnemers van de Sky D(r)ive Day 2010 op de golfbaan.

In 2008 speelden de para’s op de golfbaan van Nunspeet en was

overwinning ook de organisatie van de Sky D(r)ive Day 2011

Henk van den Berg de grote winnaar. Op de baan van Zeewolde in

op zich nemen. Na afloop van de spannende strijd stond er een

2009 ging Mariska Stoop-Breevaart met de wisselbokaal naar huis.

­voortreffelijk buffet op de golfclub klaar en gingen de meest

Dit jaar was het een spannende strijd op golfbaan Heidemeer in

­spectaculaire springverhalen en amusante golfervaringen over de

Heerenveen; Steven Blietz eindigde als derde met 31 punten, net

tafel. Er is zelfs een nieuw idee geopperd om met de hele groep in

achter Jan Meijer die voor de tweede keer de tweede plaats innam

een windtunnel te gaan liggen.

(32 punten). De Sky D(r)ive Day 2010 wisselbokaal staat echter op

Ken of ben je een golfer die springt of heeft gesprongen en

de schoorsteen van de winnaar en met 37 punten was dat niemand

wil je de vierde editie van de Sky D(r)ive Day in 2011 niet missen?

minder dan Bert Wijnands uit het Hoofdbestuur. Hij mag na deze

Stuur dan een mail naar m.stoop@wxs.nl en d(r)ive mee!

| December 2010

13

Schermontwerpen

tijdens instructeursdag Tekst Erik Louwes Foto’s Nova WINGS

Bezoek

Aero Friedrichshafen Tekst en Foto Frits Snijder Aero Friedrichshafen van 13 tot en met 16 april 2011 is in Europa dé beurs op het gebied van general aviation en business

Wat zijn de nieuwste trends in schermontwerpen? Staafjes aan de voorkant

aviation. De belangrijkste producenten op

van het scherm zodat de cellen beter open staan? En aan de achterkant ook

het gebied van motor- en zweefvliegen,

mini rips? Moeten schermen zijn uitgerust met vier risers of met drie risers

MLA’s, deltawings, scherm- en snorvliegen

waarvan één bovenaan weer splitst? Worden schermen daardoor beter of zijn

zijn present. Vorig jaar bezochten bijna

het hypes? Als een schermontwerper niet meedoet aan een hype, is de kans op

14.000 luchtvaartliefhebbers de meer dan

goede verkoopcijfers minder.

600 standhouders op 40.000 m2 beurs-

Tijdens de najaarsinstructeursdag van de afdeling Schermvliegen vlogen deze

vloer. De meeste ontwikkelingen waren

vragen over tafel. Hans ter Maat, tweevoudig Nederlands Kampioen en dit

de laatste jaren in de MLA hoek te zien en

keer verantwoordelijk voor de organisatie van de instructeursdag had spreker

bij de avionica. Als entertainment komt

Toni Bender, toppiloot van schermfabrikant Nova, vastgelegd. Maar hij was

er in 2011 geen grote vliegshow in het

ziek en werd vervangen door Phillipp Medicus, constructeur en testpiloot.

weekend, maar elke dag een uitgebreid

De opkomst was enorm, 45 van de 61 erkende instructeurs waren aanwezig.

indoorprogramma van modelvliegen.

Hans ter Maat vertelt: “Medicus had een verhelderend verhaal over het ontwerp

Beursbezoekers kunnen met een eigen

van een scherm. Dat proces begint al als de vorige versie net uit is en er feedback

vliegtuig of een lijnvlucht komen, want de

komt. Dan wordt het ontwerp vernieuwd op de computer en conceptueel

Messe Friedrichshafen ligt direct naast

­getest op de helling. Letterlijk en figuurlijk wordt het scherm met schaar,

Bodensee Airport (FDH/EDNY). De naast-

naald en draad ter plekke versteld om tot betere prestaties te komen.”

gelegen reusachtige hangaar van de

Een eye-opener was het advies van Medicus dat instructeurs bij hun advies

­Zeppelin NG is op de beursdagen ook open

voor de keuze van een scherm aan piloten niet alleen moeten afgaan op allerlei

voor publiek. Voor luchtvaartenthousiasten

schriftelijke informatie. “Dat zegt toch veel minder dan we dachten. Je probeert

is er in Friedrichhafen genoeg te doen,

eigenlijk zo veel mogelijk te weten en te lezen wat een fabrikant over een

bijvoorbeeld een bezoek aan het Zeppelin

scherm vertelt. Maar zijn advies is: kijk vooral hoe een scherm in de praktijk

Museum en het nieuwe Dornier Museum.

vliegt, ken de piloot die er mee moet vliegen. Zoek de geschikte combinatie

Reserveer voor een meerdaags verblijf

waardoor iemand veilig en vooral ook met plezier kan vliegen. En gelukkig:

t­ijdig een hotel in de omgeving.

onveilige schermen komen niet meer op de markt.”

Kijk voor meer informatie op

De presentaties zijn terug te vinden op de afdelingspagina via www.knvvl.nl.

www.aero-expo.com

14

| December 2010

agenda en verder Evenementen 2011

NK Zweefvliegen 2011

Elsefly Fly-in

Nationaal

Wanneer: 16-05-2011

Wanneer: 14-07-2011

Modelvliegkamp 2011

NK Modelvliegen F3P-A,

6e WK zweefvliegen

Elsefly Vliegshow

Wanneer: 06-08-2011

F3P-B, F3P-C, F3P-AM

vrouwen

Wanneer: 16-07-2011

Open dagen

Wanneer: 27-02-2011

Wanneer: 15-06-2011

Texel Airshow 2011

Luchtmacht

Aero Friedrichshafen, (DE)

AirActive - luchtsportbeurs

Wanneer: 30-07-2011

Wanneer: 16-09-2011

Wanneer: 14-04-2011

Wanneer: 09-07-2011

Geef je nu op voor iFLY! 2011 Tekst Frits Snijder Foto Frans Guise Tachtig jongeren van 14 t/m 19 jaar kunnen in 2011 leren zweefvliegen voor ongeveer de helft van de normale prijs. Deze ‘iFly!’ regeling is bestemd voor jongeren die nog niet eerder aan zweefvliegen hebben gedaan. Je moet wel een HAVO- of VWO scholier zijn met tenminste Nederlands, Engels, wiskunde en natuurkunde in het vakkenpakket en ­voldoen aan de medische voorwaarden voor de burgerluchtvaart. De ‘iFly!’ regeling wordt mogelijk gemaakt door European Pilot Selection & Training te Utrecht (www.epst.nl) en de KNVvL Afdeling Zweefvliegen.

Aanmelden kan tot 15 januari op www.ifly.zweefportaal.nl.

De knvvl wenst u fijne feestdagen en zorgeloze vlieguren in 2011!

| December 2010

15