Ballonstof voorjaar 2025

Heteluchtballonnen en meer „Made in Germany“ CAO voor alle ballonmerken

IN DIT NUMMER:

VAN HET BESTUUR NL

Het nieuwe ballonvaartseizoen staat weer voor de deur. Na een periode van voorbereiding, kijken we ernaar uit om samen weer de lucht in te gaan en te genieten van alles wat onze prachtige sport te bieden heeft. Of je nu piloot, crewlid of liefhebber bent, we hopen dat dit seizoen gevuld zal zijn met mooie vaarten, bijzondere ontmoetingen en onvergetelijke momenten.

Veiligheid blijft onze hoogste prioriteit. Daarom willen we iedereen eraan herinneren om goed voorbereid aan het seizoen te beginnen. Zorg ervoor dat alle papieren in orde zijn, van brevetten en keuringen tot vergunningen en verzekeringen. Een goede administratie en naleving van de regels zorgt ervoor dat we zonder zorgen kunnen genieten van onze passie.

Daarnaast maken we samen het seizoen. Met respect voor elkaar, teamwork en enthousiasme zorgen we ervoor dat elke vaart een succes wordt. Laten we elkaar helpen en motiveren om het beste uit dit seizoen te halen.

We wensen iedereen een fantastisch, veilig en succesvol ballonvaartseizoen toe. Laat de weersomstandigheden ons gunstig gezind zijn en laten we samen weer vele mooie momenten in de lucht beleven.

Vaar hoog, vaar veilig en geniet!

Namens het bestuur,

Alex Jan Barends

Vicevoorzitter KNVvL Afdeling Ballonvaren

VAN HET BESTUUR BE

Bij het schrijven van dit voorwoord, begin maart 2025, is het buiten stralend weer om te ballonvaren. Het einde van de winter bracht enkele prachtige, vaarbare dagen met zich mee.

Tijdens de winter hebben vele ballonvaarders kunnen genieten van adembenemende vaarten in de Alpen, maar ook bij ons was het een goed gevulde periode, vooral op sportief vlak. In België werd dit jaar opnieuw de ‘Jump over Belgium’ georganiseerd, wat resulteerde in een spannende nekaan-nekrace tussen David Spildooren en Christof Vercauteren. Beiden maakten op dezelfde dag een indrukwekkende vaart van aan de Belgische kust tot tegen de Luxemburgse grens.

Daarnaast was er opnieuw de wedstrijd ‘Winter is Coming (to an end)’, een initiatief om nieuwe piloten kennis te laten maken met wedstrijdvaren en ervaren piloten de kans te geven zich voor te bereiden op het competitieseizoen. Met een tiental deelnemers was ook deze editie een groot succes.

Bij het lezen van dit voorwoord, einde maart, staat nog de ‘One Day Fly’ in West-Vlaanderen op het programma. Voor deze wedstrijd verwachten we opnieuw een mooie opkomst van piloten uit zowel België als Nederland. Laat dit prachtige voorjaarsweer het begin zijn van een schitterend ballonvaartseizoen, gevuld met vele mooie en veilige vaarten.

Vele en veilige vaarten gewenst!

Kenian Dekein

Namens de Raad van Bestuur KBBF

quick release

WINNAARS KERSTPUZZEL

Voor de Ballonstof Kerstpuzzel ontvingen we, naast vele inzendingen, ook een gedicht (prachtig Dick), suggesties voor alternatieve opties voor Macron om een ballonvaarder te selecteren (lachen Coen) en drie volledig foutloze inzendingen (chapeau Jaap, Martijn en Erik). Wie op onderdeel 1 max. twee fouten had en/of bij onderdeel 2 de juiste oplossing wist, dong mee voor een prijs. Notaris Mirjam Postma trok uit deze inzendingen vier winnaars. Bruno Vanwynsberghe wint een Flymaster GPS LS hoogte/variometer van Balloons4sale i.s.m. Flymaster Avionics, Justin Posthumus ontvangt een Dcase champagnekoffer van de KBBF, Martijn Kort wint een overnachting voor 2 personen in een ballonvaart-geïnspireerde vakantiewoning van BallonAIRpoort en Erwin van Dooren ontvangt namens Gasnodig.nl 300 liter CO2 gecompenseerd propaangas. De redactie dankt alle deelnemers, feliciteert de winnaars en dankt de prijs-donateurs voor het ter beschikking stellen van de mooie prijzen. De juiste antwoorden van de Navigatie Challence zijn 1A, 2A, 3C, 4A, 5B, 6B, 7C, 8C, 9A en 10B. Het juiste antwoord op de Ballonfiësta Breinkraker was antwoord K: zet 1 Franse ballonvaarder aan een kant en de overige 49 Franse + 50 niet-Franse piloten aan de andere kant. Met 50% kans kiest Macron de kant met één ballonvaarder: de Franse. Met de andere 50% kans kiest hij uit 99 ballonvaarders. Nu heeft hij 49/99 = 49,49 % kans dat hij iemand met de Franse nationaliteit kiest. De totale kans dat hij een Franse ballonvaarder kiest is dan (50% * 100%) + (50 % * 49,49%) = 74,75% en dat is de grootste kans van alle genoemde opties.

TEEK THAT

De meeste tekenbeten vinden plaats vanaf maart tot oktober, wanneer de temperaturen (en de luchtballonnen) weer gaan stijgen. Ze bevinden zich o.a. in het gras op onze opstijg- en landingslocaties. Een tekenbeet is pijnloos, vaak heb je niet door dat je gestoken wordt. Ze houden van warme plekken, zoals knieholtes, navels, oksels, liezen en bilspleten. Een teek is eerst een klein zwart puntje op de huid, maar eenmaal volgezogen met bloed wordt het een groter bolletje. Met een tekentang of pincet, of desnoods met je nagels, kun je de teek voorzichtig verwijderen. Maak de plek schoon met alcohol of jodium en hou deze daarna drie maanden lang in de gaten. Zit er een klein, rood plekje dat na een week verdwijnt? Dat is normaal. Maar als de teek langer dan 24 uur in je huid zat kun je spier- of gewrichtspijn en/of een rood/blauw/paarse kring op de beetplek of een andere plek op je lichaam krijgen. Dat kunnen symptomen van de ziekte van Lyme zijn; neem dan contact op met je huisarts. Controleer jezelf na iedere vaart, en raad je crew en passagiers aan om dat ook te doen.

NIEUW: FLYDOO COCKPIT

Het innovatieve Franse ballonbedrijf Flydoo heeft een nieuwe gecertificeerde mand - ofwel cockpit, zoals Flydoo haar FlexCOMP-manden noemt - toegevoegd aan haar assortiment. De Explorer 1400 heeft een apart passagierscompartiment en is voorzien van een nieuw type toegangsdeur. De Flydoo cockpit is verkrijgbaar in vele kleuren en met name ontwikkeld voor gebruik in combinatie met de Flydoo WD34 120.000 ft3 envelop. Meer informatie op www.flydoo.fun.

EVENWICHTSKUNSTENAARS

Twee Duitsers, Friedi Kuehne en Lukas Irmler, vestigden onlangs een nieuw wereldrecord slacklinen (koorddansen) tussen twee luchtballonnen. Ze vertoonden hun kunsten op 2.500 meter (8.202 voet), waarmee het duo een eerder record uit 2019 uit de boeken verdreef.

GEFELICITEERD GOODYEAR BLIMP

De Goodyear Blimp wordt 100. Sinds 1925 promoten de iconische luchtschepen het merk Goodyear tijdens grote evenementen zoals de Super Bowl. Ook waren ze actief tijdens WO II. De Goodyear Tire & Rubber Company viert de mijlpaal met 100+ vluchten boven steden en evenementen in NoordAmerika en Europa. In 2014 verving Goodyear haar blimps door de semi-rigide Zeppelin NT. Daarmee zijn het formeel geen ‘blimps’ meer, maar ‘Goodyear Blimp’ is in de VS al 100 jaar een begrip, en dat voorlopig nog wel zo blijven. Meer informatie via goodyear.com/en_US/blimp.html.

ENENVOL (EX-GEMAB) UPDATE

Korte tijd nadat Philippe Buron Pilâtre aankondigde met de organisatie van ‘GEMAB’ in Chambley te stoppen, meldde het Franse bedrijf ABC Groupe zich om op dezelfde plek een nieuw ballonfestival te organiseren, onder de naam ENENVOL. Enkele juridische schermutselingen met de GEMAB-organisatie volgden. Inmiddels is bekend dat Philippe’s zoon Joachim Buron Pilâtre voor ABC als ‘Coordinateur Général Aéronautique’ het ballonevenement in goed banen gaat leiden. Rondom de ballonopstijgingen worden muziekoptredens van Franse artiesten, een dagelijkse water- en lichtshow en diverse kinderprogramma’s georganiseerd. Als afsluiting van het evenement staat een grote piloten-BBQ op het programma. ENENVOL 2025 vindt plaats van 25 juli t/m 3 augustus. Meer informatie op pilot.enenvol.com.

CONCOURS PHOTO FRANÇAIS

Ruim 100 foto´s ontving de Fédération Française d’Aérostation op de door haar uitgeschreven luchtballonnenfotowedstrijd. De winnende foto van een ballon bij Mont St Michel werd ingezonden door Odile Hermann.

TO THE EDGE - AND BEYOND Een Gordon Bennett win je niet alleen

NA EEN GORDON BENNETT VERSLAG

VAN TEAM BEL1 IN DE NAJAARSEDITIE

VAN BALLONSTOF EN EEN VERSLAG

VAN TEAM NED1 AFGELOPEN WINTER,

SLUITEN WE HET GORDON BENNETT

DRIELUIK AF MET EEN KIJKJE IN DE

KEUKEN VAN HET WINNENDE TEAM

AUT2. HOE GING HET ER BIJ HEN AAN

TOE IN HET COMMAND CENTER, TIJDENS HET ZENUWSLOPENDE EINDE VAN DE RACE?

DOOR DIRK LYSSENS

Vorig jaar deze tijd maakte ik voor het eerst kennis met gasballonvaren. Al jaren volgde ik de Gordon Bennett bijna dag en nacht. Ik probeerde me dan in te leven in dit uitzonderlijk dappere avontuur. De volgende stap was om zelf te leren gasballonvaren.

Nadat ik in juni 2024 mijn examenvaart deed bij Benni Eimers bood hij me een plaats aan in het Gordon Bennett Command Center (CC) voor Duitsland en Oostenrijk. Een unieke kans die ik niet mocht laten lopen. Het CC bestond hoofdzakelijk uit Duitsers die al meerdere jaren lid waren van het CC: ik zou mijn Duits wat moeten oppoetsen, om mee te kunnen draaien in dit professionele team.

Strategiebepaling

De start van de GB2024 was voorzien op vrijdag 13 september in Münster. Het CC was op woensdag al opgebouwd in Gladbeck, zodat we de tijd hadden om een strategie te bepalen voor onze teams GER1, GER2, GER3 en AUT2. Gezien de voorziene regen op vrijdag werd de start uitgesteld naar zaterdagavond. Dit gaf ons de tijd om de strategie nog wat verder te optimaliseren.

Ons CC werd opgesplitst in twee teams zodat er elke zes uur gewisseld kon worden. Onze ploeg was wakker van middernacht tot 06u00 en van 12u00 tot 18u00. Bij elke shiftwisseling was er een overdracht zodat de genomen beslissingen tijdens de shift konden verdergezet worden in de volgende.

Ondanks dat het bij een GB vaak strategie is om laag te starten om ballast te sparen, gaven we de teams de overweging mee om direct door te stijgen naar 2000 meter, om zo in één rechte lijn naar de westkust van Frankrijk te varen. De vier teams besloten de strategie te volgen – en al snel bleek dat alle andere teams tot dezelfde conclusie waren gekomen. Daarnaast was het zaak om zoveel mogelijk oostelijk te blijven varen. Dan was de kans het grootst om niet in de windstromen te komen die de ballon naar de Middellandse zee en Griekenland zouden voeren, met risico op zware windstoten en onweders, en om Spanje te halen.

Meer dan meteo

Een CC houdt niet alleen het weer in de gaten. Bij de strategiebepaling proberen we te berekenen welke koers er gevaren zal worden. Een belangrijk element hierbij is Air Traffic Control.

Verkeersgebieden zijn niet altijd gemakkelijk te ontwijken, waardoor er op voorhand moet worden bekeken of er toelating gegeven wordt om erdoor te varen. Indien dat niet tijdig lukt, zal er bepaald moeten worden of een koerswijziging mogelijk is door van hoogte te veranderen. Dit heeft echter weer impact op de ballast en dus op de maximale vaartduur. Ook militaire gebieden kunnen voor problemen zorgen. Dit was ook het geval tijdens deze laatste GB. Sommige gebieden zijn tijdelijk actief dus moet er op voorhand bekeken worden wat de ETA is bij het naderen van een dergelijk gebied. Zo is het Spaanse team bijvoorbeeld spijtig genoeg vroegtijdig moeten landen, omdat men een half uur te vroeg bij een op dat moment nog gesloten gebied arriveerde. Elke ochtend vroegen we ook aan de teams hoeveel ballast nog over was en wat er die nacht verbruikt was. Ook de zuurstofinhoud werd strikt bijgehouden; deze is nodig bij het varen op grote hoogte.

Golf van Biskaje

De doorsteek door Frankrijk was voor de meeste teams geen probleem. Vervolgens was het uitkijken naar potentiële problemen in Spanje. Ten zuidwesten van Bilbao ligt een groot militair gebied, Salamanca genaamd. Hier mocht alleen buiten de operationele uren gevaren worden. Toen drie van

BOVEN: DE LANDINGSPOSITIES VAN DE TOP-DRIE LIGGEN DICHT BIJ ELKAAR.

LINKS: DE LAATSTE TRACK-BEREKENINGEN.

onze teams in de nacht Bordeaux naderden, luidde ons advies om de Golf van Biskaje op te gaan, op een zo laag mogelijke hoogte. Hierdoor zouden ze ongeveer vijf uur boven de oceaan varen, en vervolgens in de buurt van Bilbao uitkomen.

Door de tragere snelheid zouden ze later die dag bovendien zonder probleem het militair gebied van Salamanca kunnen doorsteken. Andere teams die hoger bleven zouden meer richting Madrid gaan, waar vanwege de luchthaven geen doorgang mogelijk was.

Op het moment dat onze teams Spanje bereikten bestudeerden we het verdere verloop van de wedstrijd. Portugal bleek haalbaar, en we bepaalden het verst mogelijke punt (Sagres) zodat we ons konden focussen op de mogelijke trajecten en de obstakels die we konden tegenkomen qua luchtvaartreglementering. Het zou niet gemakkelijk worden, maar ook niet onmogelijk.

Team GER2 landde in het Spaanse Alburquerque, terwijl ook andere teams de landing inzetten. Wij hadden nog drie teams in de running. Team GER1 met Willi en Benni Eimers besloot meer naar het zuiden te gaan terwijl GER3 en AUT2 richting de westkust van Portugal gingen.

ONDERSTE RIJ VANAF LINKS: TEAMS GER3, AUT2 MET WINNAARS CHRISTIAN “WUZI” WAGNER & STEFANIE “STEFFI” LILLER, GER2 EN GER1. BOVENSTE RIJ DERDE VAN RECHTS DIRK LYSSENS (RED.).

Richting Amerika

Op de laatste ochtend, de dag van de grote finale, werd er niet meer van shift gewisseld. Iedereen in het CC bleef vanwege de adrenaline wakker. Van de vijf nog varende teams hadden wij er nog drie in de running! Bij het opkomen van de zon hadden we onze strategie bepaald. Aangezien GER1 zou landen tegen de zuidkust van de Atlantische Oceaan, konden we ons focussen op AUT2 en GER3. Het plan was om beide ballonnen terug de Atlantische Oceaan langs de westkust op te sturen ‘richting Amerika’, en ze tijdig te laten terugdraaien naar het uiterste puntje van Portugal. Het grote probleem was echter dat Portugese militairen boven een gedeelte van de oceaan schietoefeningen deden, en deze zone was actief én ongelimiteerd qua hoogte. De omkering zou dus vóór dit verboden gebied moeten plaatsvinden. Inmiddels hadden we ook besloten om het uiterste puntje van Portugal te overvaren, om vervolgens op lagere hoogte terug te keren en te landen, zodat de ballonnen bij het missen van de landing toch richting het vasteland zouden varen.

SAR

Plots kregen we een oproep van de Portugese SAR (Safe and Rescue), die onze teams boven de oceaan had opgemerkt: “Moeten we ingrijpen?”. Na onze uitleg dat het om een wedstrijd ging - en dat de ballonnen weer richting Portugal zouden terugkeren - werd de SAR-actie afgeblazen. Tevens werd besloten om de militaire zone voor die dag volledig vrij te geven, zodat we daarmee geen rekening moesten houden. Een opluchting, we konden ons verder volledig concentreren op de Grote Finale.

De Grote Finale

De finale zou gaan tussen SUI1, GER3 en AUT2. SUI1 had een andere strategie: zij kwamen via de zuidkust van Portugal over zee op grote hoogte en lieten zich vervolgens zakken om richting het verste punt te varen. Op dat moment zaten wij

met AUT2 nog boven de oceaan, richting hetzelfde punt. Het was een enorm spannende climax: twee gasballonnen zouden, elk vanuit een andere richting, naar de verst mogelijke punt in Portugal varen!

De Social Media ging inmiddels helemaal los met berichten van piloten, spotters, enz. Iedereen was nagelbijtend de thriller aan het volgen. We bleven geconcentreerd en alles herberekenen tot op het einde. Een fout kon immers betekenen dat de ballonnen een landing op zee zouden moeten maken. We hielden de Zwitsers nauwlettend in het oog en noteerden alle gegevens bij hun daling. We hadden namelijk het grote voordeel dat SUI1 eerst zou landen. Hierdoor konden we onmiddellijk bepalen over welke lijn AUT2 moest landen om te winnen. Samen met onze berekeningen werd de info een laatste keer aan Wuzi en Steffi van team AUT2 doorgegeven. Op dat moment kregen we een foto van hen binnen met de toekomstige landingsplaats op de achtergrond: een ongelooflijk kippenvel-moment!

Skills

Het laatste kwartier konden we enkel vaststellen hoe de beide toppiloten hun skills tot uitvoering brachten. Aangezien we iets sneller het traject konden volgen dan op de officiële website, konden we als eerste vaststellen dat AUT2 wereldkampioen werd en de GB2024 had gewonnen. GER3 hing toen nog in de lucht, en maakte nog kans op een tweede plek. Ze zagen SUI1 liggen, maar konden er nèt niet bijkomen.

Mijn deelname aan het CC voor Duitsland en Oostenrijk was een groot avontuur waarbij ik enorm veel heb geleerd, veel respect heb gekregen voor alle teams en piloten en het besef dan je een GB niet alléén kunt winnen. Eén ding is zeker: Ook al is een CC nog zo goed georganiseerd, de overwinning is enkel mogelijk voor piloten die niet alleen tot het uiterste gaan, maar ‘to the edge - and beyond!’

HET GORDON BENNETT COMMAND CENTER VAN TEAMS GER EN AUT IN ACTIE

HET WONDER VAN INZELL

VANUIT DE INZELLER BALLONWOCHE ONTVING BALLONSTOF EEN BIJZONDERE FOTO, GEMAAKT DOOR STIEN MAURER. DE ORANJE BALLON VAN ROB DEN BOER, GEVAREN DOOR ALEX JAN BARENDS, VEROORZAAKT EEN DUBBELE SCHADUW. IS ER SPRAKE VAN EEN UNIEK METEOROLOGISCH VERSCHIJNSEL? DE OPLOSSING VIND JE OP PAG. 46.

Give your back and your crew a break with a lightweight balloon from Ultramagic. Customize your perfect combination of our lightweight baskets, burners, envelopes and fabrics to make every aspect of your ballooning experience easier and more enjoyable than ever.

Discover the MAGIC of lightweight ballooning with Ultramagic.

Pieter Kooistra | Tel. 0031-653-409842 | Joure | info@balloncentrum.nl | ultramagic.com Ramses Vanneste | Tel. 0032 479 349 747 | Zwevegem | ramses@skyviewballoons.be | ultramagic.be

LIMA OSCAR LIMA

AD HAARHUIS: EEN HALVE EEUW BALLONVAREN

“Mijn 1e kantoor was een telefoon onder de trap van een kraakpand”

DOOR HAN NABBEN

OP DE NAJAARSVERGADERING VAN DE AFDELING BALLONVAREN ONTVING AD HAARHUIS

UIT HANDEN VAN KNVVL-BESTUURSLID HENDRIK TEN CATE EEN KNVVL ERE-SPELD. EN NIET ZONDER REDEN: HIJ IS DE EERSTE NEDERLANDSE HETELUCHTBALLONVAARDER

DIE VIJFTIG BREVETJAREN WEET VOL TE MAKEN. DAT GEGEVEN WAS VOOR BALLONSTOF AANLEIDING OM SAMEN MET AD TERUG TE KIJKEN OP EEN HALVE EEUW BALLONVAREN.

Hoewel de zondagochtend op de 23e februari mooi en zonnig was, bleek de wind helaas iets te stevig om het interview met Ad, zoals voorgenomen, af te nemen aan boord van Ad’s (en ’s lands) allereerste heteluchtballon, de PH-BEN. Dat leek ons wel een passende setting, maar het werd Ad’s keukentafel aan de Kerkhofweg in Breda. “Brand maar los met je vragen” zegt Ad, nadat hij koffie heeft ingeschonken.

Kort nadat we aan tafel schuiven wordt me echter duidelijk dat ik mijn voorbereide vragenlijstje beter achterwege kan laten. Sterker nog: het is zonde om de stroom aan herinneringen aan een halve eeuw ballonvaren met mijn vragenlijst in te dammen. Dat blijkt ook allesbehalve nodig: in chronologie en met humor passeert een halve eeuw ballonvaren in hoog tempo de revue, waarbij Ad soms opspringt om zijn verhaal met lichte stemverheffing en armbewegingen te illustreren.

Zaadje gepland

De eerdergenoemde KNVvL-speld heeft Ad indirect te danken aan zijn middelbareschoolvriend Jan IJzermans. Die vraagt op een zomerdag in 1972 aan Ad of hij zin heeft om mee te gaan naar een opstijging van de Benegas-promotieballon PH-BEN.

Jan’s pa was pr-manager bij Benegas, wiens luchtballon bij de Pekhoeve in Ulvenhout het luchtruim zou kiezen, met François Schaut aan de brander. In de trein, op de terugweg naar Amsterdam waar Ad politicologie studeert, blijft de indrukwekkende ballonopstijging tot zijn verbeelding spreken.

Er is die zomerdag een zaadje gepland, dat zal uitgroeien tot een levenswerk.

Opleiding tot ballonpiloot

Daarna volgen een aantal ontwikkelingen zich snel op. Ad sluit zich aan bij de door IJzermans Sr. opgerichte Netherlands Hot Air Balloon Club, waar hij de Britse arts annex ballonvaarder Simon Faithfull ontmoet. Faithfull is gestrikt om voor Benegas promotievaarten uit te voeren, en gaat Ad opleiden tot ballonvaarder. Een jaar later is hij klaargestoomd voor het examen.

Omdat een (hetelucht)ballonexamen in Nederland nog niet bestaat, zal eerst het Engelse examen worden afgelegd, om dat vervolgens naar een Nederlands exemplaar te converteren. Bij Faithfull thuis wordt een Brits theorie-examen afgenomen, maar dat raakt in Engeland zoek. Na deelname aan een ballon evenement in het Ierse Ballymore wordt daarom op de terug-

weg bij de Thunderfabriek in Londen een tussenstop gemaakt, om ter plekke opnieuw het theorie-examen af te leggen. Thunderbaas Tom Donnely neemt vervolgens ook het praktijkexamen af. Daarna kan het brevet worden aangevraagd.

Op 27 januari 1975 wordt het Britse brevet afgegeven, en op 1 april 1975 wordt het omgezet naar een Nederlands exemplaar: Ad is de eerste Nederlandse heteluchtballonvaarder met een Nederlands brevet op zak.

Ad: “Dat ballonevenement in het Ierse Ballymore zal ik nooit vergeten. Zo’n beetje alle heteluchtballonvaarders deden mee. Ik was er samen met Simon Faithfull en kreeg les van hem. Tijdens een vaart viel de pilotbrander uit. Het lukte niet meer om ‘m aan te krijgen, en de noodprocedure is dan om op de hoofdkraan te gaan varen, door deze steeds niet volledig te sluiten zodat de vlam aanblijft. Maar door het langzaam stromende vloeibare propaan begon de connector te bevriezen. De angst sloeg toe, maar gelukkig hadden we beiden een volle blaas, en wisten we de propaanconnector met onze urine warm te houden.”

Pionieren

In de donkere ruimte onder de trap van een oud Amsterdamse kraakpand annex studentenhuis hangt een oude telefoon.

“Die telefoon was mijn eerste kantoortje” vertelt Ad. Hij neemt de PH-BEN over en gaat vanuit het ‘kantoortje’ zijn ballonactiviteiten verder organiseren.

Enkele jaren later wordt, samen met broers Jan en Henk, zussen Ellen en Jonneke, Leon Leemans en Patricia Kokkelkorn de stichting Hot Balloon opgericht. De stichting koopt een ballon, de PH-AIR, en later de PH-HOR. Envelopreparaties worden door moeder Haarhuis vakkundig uitgevoerd met haar huistuin-en-keuken naaimachine.

BALLONNOSTALGIE MEDIO JAREN TACHTIG.

AD’S EERSTE LESVAART. SIMON FAITHFULL MET HELM. RECHTS JAN IJZERMANS SR.

Ad: “Die PH-HOR behoeft enige toelichting. De TV-omroep Tros wilde een ballon. Er stond een Britse ballon te koop, de Horrid, die in Engeland enigszins besmet was omdat de vorige eigenaar - Thunder Balloons directeur Dick Wirth - kort daarvoor tijdens een tragisch ongeluk in Albuquerque was omgekomen. De Horrid was Wirth’s wedstrijdballon. In Nederland speelde dat sentiment wat minder, en omdat men de ballon lokaal aan de straatstenen niet kwijtraakte konden we deze tegen een gunstige prijs overnemen. Er was echter één probleem. De ballon had verticale roze en donkerbruine banen, terwijl de huisstijl van de Tros blauw met wit was. Tegen beter weten in boden we de ballon toch aan de Tros aan, en tot onze verbazing ging men direct akkoord”.

De ballonactiviteiten komen verder op stoom en Ad gaat adverteren in De Volkskrant om passagiers te werven: ‘Slecht geslapen, vakantie mislukt? Maak een ballonvaart met Ad Ballon’.

Er wordt ook gepionierd met reclamevaarten voor bedrijven die de nieuwe vliegende billboards wel eens willen uitproberen. Ad: “In Deventer zouden we voor een kledingzaak een ballonopstijging maken tijdens een belangrijke schaatswedstrijd, vanaf het midden van de schaatsovaal. Kort vóór de wedstrijd brachten we alle spullen naar de beoogde startplek, maar men kon de zandsporen die we bij het oversteken van het ijs op de baan achterlieten niet waarderen. De start van de wedstrijd moest worden uitgesteld omdat het ijs opnieuw gedweild moest worden”.

Vanaf eind jaren zeventig worden nieuwe ballonvaarders opgeleid. Ad’s eerste leerlingen zijn Ton Kurvers, broer Jan Haarhuis, zwager Leon Leemans en Henny van Loosbroek.

Crewloos ballonvaren

“Ik had in die beginperiode geen crew nodig” vertelt Ad. Hij rijdt met zijn Volvo Amazon en later Peugeot 403 stad en land af om vaarten te maken. “Ter plekke regelde ik de crew uit de omstanders en familie of vrienden van passagiers. Er was altijd

wel iemand die wilde volgen. Als de opstijgvergunning niet op tijd binnen was reed ik langs het huis van de burgemeester om toestemming te vragen.” Ma Haarhuis fungeert als telefooncentrale: wanneer de crew niet bij de landing aanwezig is, bellen piloot en volgers haar beiden op om de landingslocatie door te geven resp. te vernemen.

De ballonvaart brengt Ad ook romantiek - want brengt hem in contact met zijn geliefde Maj-Britta de Ruiter. “Ze werkte in een kroeg en wist dat ik ballonvaarder was. Ze vroeg een keer of ze mee mocht in de ballon. Dat mocht. Ik nam de kleine PH-HOR mee zodat er niemand anders bij kon, en belde na de landing pas laat de landingslocatie door, zodat we langer samen konden zijn terwijl we op de crew wachtten.”

NEDERLANDS KAMPIOEN IN 1982.

DE EERSTE LESVAART VOND PLAATS VANUIT WAGENBORG. AD STOND HET LAATSTE HALF UUR AAN DE BRANDER.

Bedrijfsvoering

Met de oprichting van het bedrijf Ad Ballon in 1983 in Breda worden de zaken verder geprofessionaliseerd. Het bedrijfspand aan de Tulpenstraat wordt eerst gekraakt en later overgekocht van de eigenaar. Met een nieuwe ballon, de ‘grote’ PH-DOS (een 77), kunnen meer passagiers mee omhoog. Ook de PH-DOS kent een uniek verhaal: “De fabriek had de registratie ‘PH-DOS’ per abuis ondersteboven op de envelop genaaid. We gingen er toch gewoon mee varen. Bij een van de opstijgingen zag een vliegtuigpiloot uit Hilversum vanaf het terras tot zijn ontsteltenis dat de envelop ondersteboven op de mand was gemonteerd, althans zo leek het vanwege de omgekeerde registratie. Hij sprong op, rende enigszins paniekerig naar de ballon om te waarschuwen, struikelde - en brak zijn been”.

Om de bedrijfsvoering naar een hoger plan te tillen neemt Ad contact op met Van Oers Accountancy. De accountant stelt een eenvoudige maar relevante vraag: “Wat wil je eigenlijk?”. “Ik heb geen idee…” is het antwoord. “Ga daar dan eerst over nadenken, dan kom ik volgende week terug” zegt de man. Hij vertrekt en Ad gaat nadenken over wat hij eigenlijk wil met zijn bedrijf. Bij het tweede bezoek van de accountant heeft hij dat scherp voor ogen: met 55 met pensioen gaan. “Dan gaan we dat proberen te organiseren” zegt de accountant. Inmiddels weten we dat die doelstelling in de loop der jaren enigszins is bijgesteld: we zagen Ad recentelijk immers aan de media uitleggen hoe spijtig het is dat EASA boven de 70 commercieel varen verbiedt, maar dat terzijde…

Hoe dan ook is het gesprek met de accountant een belangrijke stap in de ontwikkeling van het bedrijf. De doelstelling om vroeg financieel onafhankelijk te zijn betekent namelijk dat er weloverwogen met de financiële middelen moet worden omgesprongen. Er wordt een bedrijfsplan opgesteld, dat lange tijd het uitgangspunt is bij de bedrijfsvoering. “Daardoor kan ik nu vrij zorgeloos door het leven gaan”, aldus Ad.

De grote stap voorwaarts komt in de jaren negentig wanneer Maj-Britta een samenwerkingsverband met het destijds populaire Air Miles opzet: mensen kunnen spaarpunten bij inleveren voor een ballonvaart en de passagiers stromen in grote getalen toe. Er worden grotere ballonnen aangeschaft, “maar nooit groter dan 12 personen, anders kun je net zo goed buschauffeur worden”. Zo’n 4000-5000 passagiers worden zo jaarlijks weggevaren. “Toen Breda industrieterrein Minervum ging uitbreiden, opperde Henk Broeders dat het wellicht ook een interessante plek voor Ad Ballon kon zijn” vertelt Ad. Henk heeft het bij het rechte eind: het bedrijf verhuist, groeit verder en de investering in het onroerend goed blijkt een gouden zet.

Tenslotte

Vijftig jaar ballonvaren levert een oneindige stroom verhalen op. Over vaarten met propaancilinders die tijdens Ad’s examenvaart steeds leger raken terwijl de hoogspanningslijnen onder de ballon niet van wijken weten. Over boomlandingen en een heldhaftig gebluste ballonmandbrand. Over een oefenvaart boven zee voor een reddingsmaatschappij, die bijna noodlottig eindigt. Over een WK-diskwalificatie omdat een touwtje van een banner op de mand de grond raakt. Over recordvaarten in Flevoland met de 50-persoons Nashuaballon. Over een met een doos vol glasscherven in scène gezette ‘struikeling’ met de Belgische kristallen kampioenschapsbokaal. Over haperende pilotbranders hoog boven de Alpen die, terwijl de ballon gevaarlijk begint te dalen, ternauwernood weer kunnen worden aangestoken. En over vele andere gedenkwaardige vaarten en gebeurtenissen. Meer dan voldoende om een mooi boek mee te vullen, hopelijk gaat Ad dat ooit doen.

AD IN A NUTCHELL

1953: Ziet als Adrianus Johannus Maria in Den Bosch het levenslicht.

1972: Maakt kennis met ballonvaart via vriend Jan IJzermans.

1973: Wordt (crew)lid van de Netherlands Hot Air Balloon Club.

1973: Start ballonopleiding bij Simon Faithfull.

1974: Doet in Londen theorie- en praktijkexamen.

1975: Ontvangt op 27 januari het UK-brevet en op 1 april het NL-brevet.

1976: Neemt de PH-BEN over van de Netherlands Hot Air Balloon Club.

1979: Richt stichting Hot Balloon op.

1979: Start opleiding ballonvaarders.

1982, 1984, 1986, 1987, 1990: Wordt Nederlandse Kampioen.

1983: Richt in Breda het bedrijf Ad Ballon op.

1983: Behaalt beste resultaat op een WK (19e).

1984: Behaalt beste resultaat op een EK (11e).

1985: Wint als eerste niet-Brit de Britse Kampioenschappen.

1995: Wint de Belgische Kampioenschappen.

2003: Verhuist Ad Ballon naar industrieterrein Minervum in Breda.

2021: Verhuist Ad Ballon van Breda naar Galder.

2023: Wordt 70 en mag niet meer commercieel varen.

2023: Sven de Hoogt en Maikel Kouwenberg nemen bedrijf Ad Ballon over.

30 JAAR EN

NOG NIET KLAAR

In het voorjaar van 1995 verzorgde Rutger voor het eerst de vormgeving van Ballonstof. Dertig jaar later is Rutger still going strong. Ieder kwartaal ontwerpt hij met plezier ons mooie ledenblad.

Wij zijn de club die: - uitdaagt - crew een team maakt - leert navigeren - ballon-skills test - stressbestendig maakt meer weten of eens een training/wedstrijd meedoen? www.dbcc.nl

BALLONSTOF IS NIET HET ENIGE WAT RUTGER IN ZIJN WOONPLAATS SEVILLA BEZIGHOUDT. KIJK VOOR ANDERE PRACHTIGE COUCKE-CREATIES MAAR EENS OP WWW.COUCKE.NL [SCAN QR-CODE] OF INSTAGRAM.COM/RUTGERHCOUCKE/

The FAA/EASA approved Balloon Instrument DigiTool DBI3

Features include: altimeter, variometer, and temperature indicating displays, flight timer, audio alarms, and an integral GPS showing ground track and speed. The DBI3 also has an on-board flash memory capable of storing up to 10,000 hours of recoverable flight data. It is powered by an integral LiPo battery lasting up to 12 hours per charge; no replaceable batteries to contend with. It has a metal body, one Bluetooth antenna and one GPS antenna. It also has a rotary switch that ensures safe travelling with the DBI3 totally disconnected from the battery.

Buy from our webshop www.dbi3.com or contact our BENELUX Sale Station via the Dutch Eric Baltussen at info@ballonsport-marl.de or +492365508785.

Price: 1,299 € (excluding VAT). Shipping included.

More than 1,500 units sold worldwide

Digitool Instruments AB Dalagatan 13, Box 6190, 10233 Stockholm, Sweden

VOOR DE DERDE KEER NAAR HET HOGE NOORDEN

Natuur, rust en stilte in combinatie met ballonvaren in een uitdagend gebied

REEDS IN 2015 EN 2018 HAD IK HET GENOEGEN OM MEE TE GAAN ALS GRONDTEAM NAAR HET HOGE NOORDEN. EINDE 2024 KREEG IK OPNIEUW DE VRAAG OF IK ZIN HAD, EN OP DEZE VRAAG GINGEN WE GRAAG IN. SAMEN MET FILIP & EVY, EN HUN ZOON XANDER, EN ALAIN & IDA VORMEN WE EEN TEAM VAN 6 MAN STERK DOORHEEN DIT AVONTUUR. WAT HET HOGE NOORDEN EXACT IS, DAARVOOR MOET JE ER ZELF ÉÉNMAAL GEWEEST ZIJN OM HET TE BEGRIJPEN. DE RUST EN DE STILTE, IK HEB ZE EIGENLIJK NOG NOOIT ERGENS ANDERS ERVAREN. DUS LAAT DEZE KORTE INLEIDING EEN VERLEIDING ZIJN TOT HET ZELF TE GAAN BEZOEKEN, EN LAAT HET VERHAAL HIERNA EEN INSPIRATIE ZIJN OM JE REIS TE PLANNEN.

Filip en Alain zijn reeds vertrokken zondagmiddag 2 februari voor een rit van meer dan 2000 km richting Akaslompolo in Finland. Men gaat de rit uitvoeren in een drietal dagen zodat ze woensdag reeds kunnen inchecken in ons huisje, waar we tien dagen zullen logeren. Ikzelf geniet op zondag nog van twee ballonvaarten in eigen land, en Evy komt ons ‘s middags bij vertrek van onze tweede vaart met Xander nog uitwuiven. Ons vliegtuig vertrekt echter pas donderdag 6 februari, zodat we ‘s avonds samen met Ida het team ter plaatse kunnen versterken.

Eenmaal we de trip met het vliegtuig hebben afgerond (Brussel - Helsinki - Kitalla) staan Alain en Filip ons op te wachten, om

naar de general briefing te gaan met aangepast ‘Ballooning Diner Menu’. De briefing en diner vindt plaats in het restaurant waar ook elke ochtend het ontbijt en vluchtbriefing zal plaatsvinden.Het is snel duidelijk dat de eerste dagen niet gevaren zal kunnen worden. Veel wind, geen ideale omstandigheden om te ballonvaren – en al zeker niet in het Hoge Noorden.

Kerstman

Op vrijdag 7 februari werd op de briefing snel duidelijk dat het weer niet vaarbaar was. We treuzelden even om te kijken wat we deze dag gingen doen, want een bezoek naar de kerstman staat ook op de planning deze week, in het kader dat onze

DOOR DJORRY SIMOEN

jongste vriend in de groep, Xander, een bijzonder missie heeft. Aangezien de rit naar de kerstman ongeveer 2,5 uur in beslag neemt, zullen we direct na het ontbijt moeten vertrekken –maar niet vandaag. We maken een mooie, stevige, wandeling in de (diep)sneeuw aan het meer van Akaslompolo als alternatief, en sluiten de dag af bij een spelletje Rummikub.

Op zaterdag is het opnieuw duidelijk dat er geen ballonvaart zal plaatsvinden. Missie Kerstman zal vandaag plaatsvinden. We genieten van een lange autorit alvorens we toekomen in Santa Village. Aldaar gaan we direct op zoek naar de Kerstman. Voor Xander dé ervaring van zijn vakantie, want bij de Kerstman gaat hij zijn ‘tuut’ afgeven - fopspeen voor de Nederlanders - zodat hij vanaf heden als grote jongen zonder ‘tuut’ kan gaan slapen. Samen met een koekje bezorgde hij zijn kostbare bezit aan de kerstman, en met een grote glimlach gingen we nog een pizza eten in het dorp alvorens we opnieuw een lange autorit hebben richting Akaslompolo.

Op zondag is het nog steeds winderig in het Hoge Noorden en verkiezen we om een mooie rit met sneeuwscooters te gaan maken. Twee uurtjes de vrije natuur in. Genieten, vooral als we op een groot meer komen en de grote kinderen de motoren kunnen doen brullen en in de diepsneeuw de snelheid stevig opdrijven.

Noorderlicht

Eenmaal aangekomen in het huisje moeten Alain en Filip even techniekers van dienst zijn als een slaapkamerdeur zijn scharnier afbreekt, maar de inspanningen worden later die avond beloond met een prachtig schouwspel van het Noorderlicht. Hoewel ik reeds twee keer in Lapland ben geweest en ik ook het genoegen had een Night Glow te doen met Noorderlicht op de achtergrond – zo sterk als ik deze dag het noorderlicht heb mogen aanschouwen is nog nooit eerder gebeurd. Waaaw!

Het Noorderlicht bracht misschien wel mee wat we nodig hadden… minder wind! Want op maandag was het eindelijk zo ver. Samen met de negen andere teams reden we naar een straat waar ruimte was om alle ballons achter elkaar op te bouwen (ja, in Lapland stijg je op de straat op…) met als doel om te landen op het meer van Ylliasyarvi. En als je het meer mist? Dan moet je proberen te landen zo dicht mogelijk bij een baan, sneeuwscootertrack of langlauftrack. Lukt dat niet, dan lig je mogelijk moeilijk bereikbaar en kan je wel eens een zeer lange recuperatie van je materiaal hebben.

Voor ons verliep alles goed. Filip, Alain, Ida en ikzelf stegen op voor een ballonvaart van een klein uurtje. Laag rustige winden, iets hoger snelheden tot 50km/h. Helaas was de

windrichting niet zoals voorspeld, of toch niet zo stuurbaar als gedacht. Hoewel we het meer op een haar na missen, kunnen we veilig de ballon neerzetten op een sneeuwscooter track en snel recupereren. Slechts één team kon landen op het meer dat we voor ogen hadden.Rond 15u konden we reeds in ons huisje ons omkleden – een Frans team was rond 19u net klaar met zijn recuperatie van het materiaal. Het kan verkeren…

Op dinsdag genoten we van een ‘chill’-dagje. Samen met Xander gingen we de jonge rendieren nabij de supermarkt bezoeken, en mits een kleine financiële bijdrage kon hij de rendieren zelf voederen. Voor de jongeman spannend, voor de ouderen een genot om hem bezig te zien. In de avond werden we ontvangen bij een Frans team voor een Bretonse avond. Met heerlijke zoete en hartige pannenkoeken, aangepaste dranken van diverse teams uit hun regio van afkomst werd het een gezellige avond om bij te praten en kennis te maken met collega’s.

Woensdag helaas ook geen weer om te ballonvaren en gingen we op bezoek naar het ijshotel. Met prachtige sneeuwsculpturen en ijssculpturen was het een prachtige streling voor het oog.

Maar ook onze laatste dag om in de regio leuke activitei-

ten te doen. Donderdag en vrijdag ziet het er goed uit om te ballonvaren, en daarvoor zijn we uiteindelijk gekomen naar Akaslompolo! Op donderdag vertrokken we voor een ballonvaart naar het meer van Akaslompolo. Ik nam de recup op mijzelf en stond na een goede 40 minuten reeds te wachten aan het meer waar alle ballons mooi konden landen. Geen uren recup vandaag, op een goed half uur waren we allemaal ingepakt en werden we één voor één van het meer gehaald met de sneeuwscooters van de organisatie. Na de vaart moesten uiteraard ook de gasflessen gevuld worden, dit moment werd gevierd met een frisse jenever, glaasje champagne en kleine versnaperingen onder de wachtende teams.

IJslanding

Een laatste kans om te varen kregen we op vrijdag, onze laatste dag. Alle ballons stegen opnieuw op met als doel te landen op het meer van Akaslompolo. De wind ging, mede door opkomende bewolking, versterken volgens de voorspellingen. Het was voor alle teams werken om op het meer te geraken. De wind zat meer naar rechts, terwijl het meer links lag van de vaarrichting. Een vijftal ballons, waaronder wijzelf, konden landen op het meer op het moment dat de bewolking opkwam. De landing werd ingezet onder de nodige sneeuwvlokjes die naar beneden dwarrelden. Heerlijk genieten, maar ook een weersverandering die je zegt dat je toch graag spoedig op de

grond staat. Nu ja grond… op het water! Bevroren water weliswaar. Finaal vonden alle teams een mooi plekje om te landen. We sloten deze vaart af met een heerlijke hamburger en genoten in de avond nog van een glaasje en kleine versnapering voor het slapengaan.

Tenslotte

Zaterdag 15 februari zat ons avontuur erop. Filip en Alain wisten ons veilig af te zetten in Rovaniemi, waar we het vliegtuig gingen terugnemen naar Charelroi. In mijn rugzak zat een laptop, Ipad en wat kabels om al deze elektronica op te

laden. Maar bovenal neem ik alweer prachtige herinneringen mee die ze ons niet meer zullen afnemen. Bedankt Filip, Evy, Xander, Alain & Ida voor deze mooie trip.

En als je nog niet overtuigd bent… Lapland is één van de populairste reisbestemmingen aan het worden. Het viel mij persoonlijk sterk op hoe gecommercialiseerd Akaslompolo is geworden in die tien jaar. Vele nieuwe vakantiehuisjes zijn er bijgekomen. Mogelijks is het commerciële de charme een beetje aan het wegnemen. Wacht dus niet te lang, voor het geen unieke reis meer is.

Benegas is dé specialist in propaangas. Wilt u een vulinstallatie op maat op uw eigen terrein? Informeer naar de mogelijkheden bij onze experts. Bovendien zetten wij ons in voor een groene toekomst om te kunnen blijven genieten van onze mooie natuur. Al ons propaan is CO2-gecompenseerd.

Wilt u meer informatie hierover?

Maak dan een vrijblijvende afspraak met een adviseur via info@benegas.com

BALLONTEAM TWENTE

Vandaag helaas alweer onze laatste vaart in Tannheim. 2 uur en een kwartier gevaren over het dal en daarna een mooie landingsplek gevonden.

DREAMFLIGHTS BALLOONFLIGHTS

Aufgrund von Nebel muss die Ballonfahrt heute abgesagt werden. #ballonstof

WIEGERS BALLONVAARTEN

Als het weer in Nederland grijs en grauw is zoeken we het mooie weer voor ballonvaren gewoon op. #Oostenrijk #filzmoos #ballonstof

MARTIJN WIRKEN

Boven de wolken schijnt de �� #adballon #ballonstof

BALLONVAARTMAKEN

Wist je dat het opbouwen van de ballon en het opstijgen nét zo bijzonder is om te zien als de vaart zelf?

HOTAIRKAY

#adventureballoonmarrakech #ballonstof #balloonfluencer #doingwhatilove #officeoftheday #flyingnovember #femalepilot #babyblue

BOGAERT BALLOONING

Loop jij dit jaar ook met de enige echte Mayse luchtballon op jouw jas?! #bogaertballooning #ballon #ballonstof

MOOIEBALLONVAART.NL

Ook als ballonvaarder is het genieten om achter een luchtballon aan te rijden! Zeker in zo’n landschap als hier in Akäslompelo Finland!

OPZNKOP86

Vandaag de ski pistes van #altenmarkt #flachau #filzmoos aanschouwen. Vanuit de mand van de PH-LHP #heideplantjenl @niels_kon #meeomhoog #maidenflight #ballonstof

VERBEKE BALLOONING

De winter op zijn best! Wat een prachtige dag om te ballonvaren.

#maaktjedroomwaar #ballooning #ballonstof

SAMUEL HELSEN

Puur genieten! �� #flyandsmile #ballonvaren #ballonstof #avontuur #pilotlife

GERARD VAN DER PLUIJM

Another stunning flight out of Ballonfestival Tannheimer Tal to Ofterschwang!

#Pilotlife #FlyingIsFun #Ballonstof #Tannheim

BALLONVAARTENSTIJNVERCAUTEREN

Tijdens deze wintermaanden maken we tijd voor de grote poetsbeurt! Onze complete uitrusting wordt op en top klaargezet voor het nieuwe ballonseizoen.

#BALLONSTOF

De mooiste ballonfoto’s op social media

Plaats je ballonfoto’s met de ballonstof-tag op social media.

Op deze pagina’s plaatsen we een mooie selectie. Dank aan de fotografen te velde!

DJORRY SIMOEN

Wat een onvergetelijke ervaring in Fins Lapland! Als het enige Belgische team mochten we ballonvaren. #ballonvaren #äkäslompolo #ballonstof

BALLONNETJEVAREN

Eerste vaart met Dimitri in Qatar! De Dimitri luchtballon heeft zijn debuut gemaakt tijdens het Qatar Balloon Festival.

KARINGROENN

#filzmoos en omgeving vanaf een totaal andere kant mogen #heideplantjenl #lavendelplantjenl wat een toffe ervaring dank #austria #skiamade #hotairballoon #ballonstof

Dining with a view… de ondergaande zon kleurt de lucht oranje, terwijl pittoreske dorpen, rivieren, bos en heide elkaar afwisselen…

HET LIWA BALLON FESTIVAL IN ABU DHABI

DOOR MONIQUE HOOGESLAG

IN OKTOBER WERD MIJ GEVRAAGD OF IK TIEN BALLONNEN KON REGELEN VOOR EEN EVENEMENT IN ABU DHABI. NATUURLIJK WORDT ZO’N VERZOEK MET PLEZIER OPGEPAKT, HOEWEL IK ME REALISEER DAT ER ALTIJD EEN KANS IS DAT HET NIET DOOR GAAT. INMIDDELS WEET IK WEL DAT ALS JE ER NIET AAN BEGINT, JE ER ZEKER NIET KOMT, EN ALS JE ER WEL AAN BEGINT, JE WELLICHT EEN ONVERGETELIJK AVONTUUR GAAT BELEVEN.

Met die ervaring op zak begon ik aan de onderhandelingen. Inmiddels ook wat vrienden gepolst, en daar werd ik alleen maar enthousiaster van. We gaan ervoor! De opdracht begon met het regelen van tien ballonnen. Niet te groot (kleiner of gelijk aan de 105). Toen dat geregeld was, wijzigde de opdracht: geen reclame en geen cloudhoppers. Okay. Toen dat geregeld was, moest er ineens ook een ballon tetheren, met zes passagiers. Dat red je niet met een 105, dus een 210 geregeld: een roze ballon met hartjes en zonder reclame. Inmiddels zitten we twee weken voor vertrek: “de sjeik wil geen roze ballon met hartjes”. Oeps. Gelukkig snel een rode ballon met zwarte stippen gevonden. Maar die wilden ze ook niet. Nou ja! Dan niet… “dan gaat het niet door”. Oeps! En iedereen is juist zo enthousiast. Uiteindelijk lukte het om nog snel een blanco ballon uit België te regelen. Het feest kon doorgaan! Pfff…

In december stapten we met een enthousiast team van 22 vrienden in het vliegtuig, op weg naar Dubai. Hoe leuk is dat?! We werden er getrakteerd op een avontuur in de woestijn, waarbij de jeeps, kamelen, roofvogels en lekker eten niet ontbraken.

Daarna door naar Abu Dhabi. Daar waren we met de ballonnen onderdeel van een groots evenement, LIWA genaamd. Het vindt jaarlijks plaats en er komen 300.000 mensen op af. De ballonnen waren er dit jaar voor het eerst. Het is een uniek gebied met prachtige, hoge woestijnheuvels. Fantastisch, maar ook een uitdaging om in te varen.

Vooraf was het gebied goed verkend, hetgeen leidde tot bijgaand kaartje van ons vaargebied. De lichtblauwe lijnen waren gebieden geschikt om te landen en opgehaald te kunnen worden. De donkerblauwe waren tweede keus: lastiger in te komen, maar nog steeds mogelijk. De rode gebieden zijn weliswaar veilig om te landen, maar er is alleen “helikopter rescue” mogelijk. En oh ja: “er zijn geen helikopters!”. Dat is handig om vooraf weten.

Het ballonvaren was elke ochtend een waanzinnig genot. Er waren geen passagiers dus we konden elke vaart met onze eigen crew / co-piloot varen. We moesten wel in het aangegeven gebied blijven en de eerste ballon (vos) volgen, zodat we voor een eenvoudige retrieve bij elkaar zouden blijven. Er was dagelijks een goede sturing, waardoor de ervaren piloten er allemaal in slaagden om zes ochtenden op rij bij elkaar te landen. De manden werden op grote trailers door lokale crew teruggebracht, de flessen werden voor ons getankt, en we konden dagelijks aanschuiven bij een heerlijk ontbijtbuffet.

Vooraf had ik geen idee waar we aan begonnen en je mag best weten dat er wat stress bij kwam kijken om het op zo’n korte termijn geregeld te krijgen. Achteraf wat was het een feest om mee te maken, met zulke fijne mensen om me heen, zowel van ons eigen team als van de opdrachtgever. De onaangetaste woestijn met scherpe lijnen bij zonsopkomst maakten de vaarten voor mij om in mijn top 10 aller tijden op te nemen. De conclusie was unaniem: het was geweldig en voor herhaling vatbaar. En het leuke is: die kans is groot. Maar ja: het blijft het Midden Oosten, dus je weet het maar nooit. Deze ervaring hebben we in ieder geval weer mogen beleven.

Frédéric Maron ontwerpt ingenieuze gasballon

FAI HENRI MIGNET DIPLOMA

VOOR BALLONINNOVATIE

DOOR HENRIETTE WARDENAAR

IN HET HART VAN BRUSSEL, TUSSEN DE MIX VAN VLAAMSE EN FRANSE INVLOEDEN, WOONT EN WERKT FRÉDÉRIC MARON, GEPASSIONEERD DOOR LICHTER-DAN-LUCHT-

TECHNOLOGIE. MET EEN FRANSTALIGE VADER EN EEN VLAAMSE MOEDER GROEIDE FRÉDÉRIC OP IN EEN STAD VOL CULTUUR EN CONTRASTEN. HIJ COMBINEERT ZIJN

BEROEP ALS ARCHITECT MET ZIJN PASSIE VOOR BALLONVAREN OM INNOVATIEVE BALLONS TE ONTWIKKELEN.

Frédéric’s fascinatie voor ballonnen begon al op jonge leeftijd.

Toen hij 11 jaar oud was zag hij voor het eerst een heteluchtballon. De rust en de omvang van de ballon maakten diepe indruk. Vanaf dat moment droomde hij ervan om te vliegen en om ooit zelf een ballon te bezitten. Die droom bleef hem achtervolgen toen hij een opleiding tot architect volgde - en later zijn brevet haalde, zowel voor heteluchtballons als voor gasballons.

Van architectuur naar innovatie

In zijn dagelijks werk is Frédéric betrokken bij de bouw van duurzame gebouwen. Zijn achtergrond als architect en zijn liefde voor techniek en design vormen de combinatie voor zijn meest recente ballonproject: een revolutionaire gasballon.

“Mijn werk is mijn professie en ballonvaren is mijn passie,” zegt hij met een glimlach. Met een frisse blik op een eeuwenoude traditie begon Frédéric met schetsen en ontwerpen, geïnspireerd door zijn wens om gasballons lichter, eenvoudiger en efficiënter te maken. Het ontwerp breekt met traditionele normen: in plaats van tuigage-banden rond de envelop of een net dat de ballon omsluit, heeft hij gekozen voor een druppelvormig model met een centraal ophangpunt. De ballon is gebouwd met de nieuwste technologieën en materialen:

• Lichte, aluminiumachtige stof. De stof is drie keer lichter dan traditionele ballonstoffen en met een hoge gasdichtheid en goede elektrische geleiding, essentieel voor het gebruik van waterstof.

• Gelijmde montage. In plaats van gestikte naden experimenteerde Frédéric met uiteenlopende lijmsoorten die de structuur sterk en flexibel houden.

• Carbon ventiel. Aan de top van de ballon zit een ventiel van carbon. Na een stevige landing bij de eerste testvlucht paste Frédéric het ontwerp aan, van een deflation panel naar een rippanel.

• Mandinnovatie. De ballonmand bestaat uit een samenstel van autogordels, terwijl de vloer en het frame van carbonfiber gemaakt zijn, wat zorgt voor extra lichtheid en stevigheid.

Voor de ontwikkeling en constructie van zijn gasballon ontving Frédéric tijdens de 118e FAI General Conference in Riyad, Saudi-Arabië, het FAI Henri Mignet Diploma.

Drie testvaarten en een droom

Met zijn eerste kleine ballon, ongeveer een derde van het formaat van een wedstrijdgasballon, maakte Frédéric inmiddels drie succesvolle testvaarten. De ballon is ontworpen voor twee passagiers en is bedoeld voor recordpogingen op het gebied van afstand, tijd en hoogte. “Bij de eerste vaart merkte ik meteen wat er verbeterd moest worden, vooral aan het ventiel,” legt hij uit.

Frédéric is ervan overtuigd dat gasballonvaren duurzamer is dan heteluchtballonvaren, vooral door het lagere energieverbruik tijdens een vaart. Hij gelooft ook dat waterstof in de toekomst op een duurzamere wijze geproduceerd kan worden.

Ondertussen onderzoekt hij ook nieuwe stoffen voor heteluchtballons om die lichter en efficiënter te maken.

Voordelen van het ontwerp

• Lichtgewicht. Door de innovatieve materialen is de ballon extreem licht, waardoor meer ballast kan meegenomen worden en het vliegbereik groter wordt.

• Eenvoud. De acht kabels zijn bevestigd aan één centraal punt aan de onderkant van het omhulsel, waardoor het ontwerp veel eenvoudiger is.

• Doelmatigheid. De ballon wordt via een ‘mouw’ met waterstof gevuld, wat het vulproces sneller maakt.

Met zijn ontwerp wil de balloninnovator niet alleen records breken maar ook de toekomst van het ballonvaren opnieuw vormgeven. Hij hoopt en werkt eraan om nieuwe ballonnen te produceren voor zichzelf - en waarom ook niet voor anderen. Voor Frédéric is de ballonvaart niet alleen een passie, maar ook een canvas voor innovatie.

TENTOONSTELLING BALLONVAREN MUSEUM LUNTEREN

BALLONVAARDER BLANCHARD MAAKT OP 12-07-1785 VOOR HET EERST EEN BALLONVAART IN NEDERLAND, VAN DEN HAAG NAAR ZEVENHUIZEN (AFBEELDING RIJKSMUSEUM AMSTERDAM).

´ZWEVEND DOOR

DE TIJD´

VAN 6 MEI TOT 13 SEPTEMBER

In 2025 is het 240 jaar geleden dat er voor het eerst in Nederland een bemande luchtballon opsteeg. Onder de titel ‘Zwevend door de tijd’ is daarom vanaf 6 mei t/m 13 september in Museum Lunteren een interessante tentoonstelling te zien, waarin aandacht wordt besteed aan de ontwikkelingen en de geschiedenis van de ballonvaart. De expositie wordt ingericht met voorwerpen van het Internationaal Ballonmuseum i.o., aangevuld met bijzondere bruiklenen van verzamelaars. Aan de hand van een tijdlijn van 1783 tot heden krijgen bezoekers vele aspecten van de ballonvaart te zien.

Groepsbezoeken kunnen naar wens begeleid worden door een gids. De unieke expositie kan van dinsdag t/m zaterdag van 13.30 tot 16.30 uur in het museum aan de Dorpsstraat 55 te Lunteren worden bezocht. Save the date!

DEEL JOUW DROMEN VOOR 2025 MET ONS

We vinden het een genoegen om jou te begeleiden in het hele traject voor jouw nieuwe ballon

DE GROOTSTE BALLON TER WERELD

GREETZZ CAMERON Z-750: DE PH-GPH

DOOR FRANK DE GOEDE & CHANTAL KERSTENS

SINDS 4 AUGUSTUS 2023 IS DE NEDERLANDSE BALLONVAART EEN INDRUKWEKKENDE

BALLON RIJKER: DE PH-GPH. DEZE CAMERON Z-750 IS NIET ALLEEN DE GROOTSTE BALLON TER WERELD, MAAR OOK DE ENIGE IN ZIJN SOORT. DE BALLON IS VOOR

GREETZZ ONTWORPEN DOOR CAMERON BALLOONS IN BRISTOL. HET CALL SIGN PH-GPH IS EEN EERBETOON AAN PIET HOOIJEN, MEDEOPRICHTER VAN GREETZZ BALLONVAARTEN.

Na jarenlang met een Z-600 te hebben gevaren, was de stap naar een Z-750 voor GreetZZ een logische keuze. De nieuwe mand is 672 centimeter lang en biedt ruimte aan 32 passagiers, verdeeld over acht compartimenten. Het pilotencompartiment in het midden is extra ruim. Hierdoor kan de piloot, ondanks de acht gasflessen, nog comfortabel staan én is er voldoende ruimte voor de air crew. Daarnaast is de PH-GPH uitgerust met een stainless steel Stratus NEO quad burner. De piloten zijn vooral te spreken over het verrassend soepele Rapid Deflation System (RDS) –de candy line is eenvoudig met één hand te bedienen.

Veilig en duurzaam

Wat de PH-GPH verder bijzonder maakt, is de bulbousvorm van de enveloppe. Deze vorm biedt door het aerodynamische effect meer stabiliteit tijdens het inflaten. Dit komt de veiligheid tijdens het inflaten ten goede. Door het formaat van de enveloppe is het gasverbruik per passagier uitzonderlijk laag. Dit leidt tot een lagere CO2-uitstoot per

passagier en ondersteunt GreetZZ in haar duurzaamheidsambities.

Logistiek

Bij een ballon van dit formaat hoort doordachte logistiek. Voor het vervoer van de enveloppe wordt een rupsvoertuig ingezet, om het in- en uitpakken te vergemakkelijken . De mand wordt vervoerd op een speciaal gebouwde aanhanger, voorzien van een lier en rollen, zodat één persoon de mand eenvoudig kan laden en lossen. Na de vaart worden de gasten per touringcar teruggebracht naar de opstijglocatie.

Mijlpaal

De PH-GPH is volgens GreetZZ innovatief, duurzaam en veilig: “De ballon overstijgt de verwachtingen, zowel in de lucht als op de grond. Voor onze gasten is het een unieke en onvergetelijke belevenis en voor ons is het een mijlpaal waar we trots op zijn.” Bij mooi vaarweer is de ballon vrijwel dagelijks boven Nederland te bewonderen.

OP JACHT NAAR ’S WERELDS EERSTE LUCHTPOSTBRIEF

DOOR GERJAN CREBOLDER

DE ALLEREERSTE LUCHTPOSTBRIEF WERD 190 JAAR GELEDEN VERSTUURD PER LUCHTBALLON, VANUIT LONDEN NAAR DE NEDERLANDSE KONING WILLEM 1.

BESTAAT DIE HISTORISCHE BRIEF NOG?

Het lijkt achteraf op een oude tv-reclame voor het sherrymerk Sandeman. Je ziet een Spaanse heer met sombrero op het hoofd een kamer in vluchten. Daar blijkt hij opeens verdwenen; wapperende gordijnen doen vermoeden dat hij via het raam is ontsnapt. Datzelfde ‘Sandeman-effect’ doet zich in zekere mate voor bij een in 1836 vanuit Londen aan koning Willem I per luchtballon verstuurde brief. Je weet dat die brief heeft bestaan, want in archiefstukken en oude krantenartikelen wordt er gewag van gemaakt, maar de brief zelf lijkt onvindbaar.

Dat intrigeerde onze hoofdredacteur Han Nabben. Hij ging op onderzoek bij het Nationaal Archief, en ik mocht mee. Als oud-archivaris had ik thuis al interessante inventarisnummers uitgezocht en inderdaad vonden we daarin vier stukken die op de desbetreffende brief betrekking hadden. Twee documenten stamden uit het jaar 1836 en twee andere uit 1927.

De start

De enorme Vauxhall-ballon met een diameter van 64 voet en een uit ‘Spaans riet’ vervaardigde mand die 16 passagiers kon meenemen steeg op 7 november 1836 op in Londen. De commandant van de ballon was Charles Green (1785-1870). Green was de bekendste Engelse ballonvaarder in de 19de eeuw. Hij experimenteerde met kolengas als vervanging voor het duurdere waterstofgas en maakte vanaf 1821 tot aan zijn pensioen meer dan 500 vaarten. Naast Green stapten Thomas Monck Mason (1803-1889) en Lord Robert Hollond (1808-1877) in als

passagiers. Thomas Monck Mason was behalve ballonvaarder ook componist, fluitspeler en schrijver. Medepassagier Hollond was de financier van het project. Slechts twaalf personen waren van de ballonvaart op de hoogte, en bij de start aanwezig. Green en de zijnen wilden het Kanaal oversteken, met aan boord wetenschappelijke instrumenten, voldoende eten en wijn voor 15 dagen, parachutes om berichten af te kunnen werpen en vuurwerk voor als de landing onverhoopt in het donker moest plaatsvinden. Ook werden enkele poststukken meegenomen die men vanuit de plaats waar de ballon zou landen wilde versturen.

De tocht

De landingsplaats van de ballon werd Weilburg (Nassau) in de deelstaat Hessen. Daar werd de met zwart en geel taf beklede ballon officieel herdoopt tot de ‘Great Balloon of Nassau’. Green had het over een aangename maar uitermate koude reis van 480 Engelse mijlen, wat overeenkomt met 139 Nederlandse uren gaans ofwel 695 km. In 1836 legde de ballon die afstand af in 18 uur. Overigens landde de ballon niet in Weilburg zelf maar bij Dillhausen, niet ver daar vandaan. Alle drie ballonvaarders berichtten na afloop van hun avonturen. Green door middel van een korte notitie, Hollond aan de hand van een door hem bijgehouden logboek en Monck Mason in zijn boek ‘Account of the Late aeronautical Expedition from London to Weilburg’. Dit boek werd in 1838 onder een andere titel, en aangevuld, heruitgegeven.

Naar aanleiding van dit ballonverhaal schreef Edgar Allan Poe later zijn ‘The Balloon-Hoax’.

De brief

Aan boord van de ballon was ook een aan koning Willem I geadresseerde luchtpostbrief, afkomstig van consul-generaal May die deze op 3 november aan ‘Zijne Majesteit’ had geschreven. De brief werd door de ballonvaarders na de landing op 9 november in Koblenz op de bus gedaan. Op 12 november werd de brief in Den Haag bezorgd. Wat erin heeft gestaan is niet bekend. Waarschijnlijk slechts wat plichtplegingen. De brief was dus uiteindelijk vijf dagen onderweg; ongeveer het gemiddelde van een hedendaags poststuk, rouwpost uitgezonderd natuurlijk. Op 14 november stuurde het hoofd kabinet van de koning in opdracht van Willem I een brief naar de consul-generaal May in Londen: ‘Hoogstdezelve doet UweG bedanken voor Uwe in deze betoonde oplettendheid’. Deze brief vonden we terug in het Natioinaal Archief, en wellicht bijna een eeuw lang rustte ook de luchtpostbrief in het latere Nationaal Archief dan wel in het Koninklijk Huisarchief; wie zal het zeggen.

Ook in het archief: een brief dd. 14 november 1927 die de toenmalige consul-generaal stuurde aan de heer Hughes,

wonende in Huis ‘Icarus’ te Middlesex, dat de jurist en politicus Robert Hollond in 1840 kocht. Het betreft een antwoord op een eerder vraag van Hughes; de consul-generaal schrijft dat de brief uit 1836 in het archief van het consulaat niet te vinden was, maar wel de eerdergenoemde bedankbrief van Willem I aan consul-generaal May. Hughes bedankte de consul-generaal vervolgens en eindigde zijn schrijven met een zin waaruit enige hoop valt op te maken voor het terugvinden van die historische, allereerste ballonpostbrief: ‘Having in view the fact that his Majesty at the time ordered the piece to be preserved it seems to me very likely that it will turn up ultimately, probably in some unexpected quarter’. Daar hopen we dan maar op, hoewel de originele brief zich ook niet in het Koninklijk Huisarchief lijkt te bevinden.

VRAAG & ANTWOORD

Het opzetten van een statische ballon

“IK HEB EEN VRAAG OVER BALLONNEN DIE OP DE GROND BLIJVEN STAAN.

BIJVOORBEELD OM ALS EYE-CATCHER TE DIENEN BIJ EEN EVENEMENT, OF EEN AFGEKEURDE SPECIAL SHAPE DIE WORDT OPGEZET ALS CURIOSITEIT MAAR NIET VAN DE GROND KOMT. MOGEN ALLEEN GEBREVETTEERDE PILOTEN DEZE BALLONNEN OPZETTEN?

MOET DE BALLON LUCHTWAARDIG EN GEKEURD ZIJN? OF MAG DIT OOK MET EEN NIETGEKEURDE BALLON DOOR IEMAND ZONDER BREVET?”

De eerste vraag die beantwoord moet worden, is of het hier formeel een tether-flight betreft. De definitie die in BFCL gebruikt wordt voor een tether-flight zegt dat een ballon die aan de grond wordt gehouden door ankerpunten, waarbij het niet de bedoeling is om te gaan varen, een tether-flight is. Een ballon mag daarbij van de grond loskomen; volgens sommige handboeken tot enkele tientallen meters. In de regelgeving (Regulations 2018-395 en Regulations 2020-357 Annex 1 en 2) vind je bovendien dat iedereen die een ballon vaart of bedient om te gaan varen, moet beschikken over een geldig brevet en een geldige medical.

Echter, als een ballon zodanig is vastgemaakt aan de grond door bijvoorbeeld ballast en ankerpunten, waarbij het 100% zeker is dat deze de grond niet kán verlaten, zelfs niet enkele centimeters, dan lijkt het geen tether-flight in de letterlijke zin van de wet. Voor een dergelijke nietluchtvaart gerelateerde activiteit zou dan in principe geen brevet of tether-rating nodig kunnen zijn. Maar of je die randen van de wet- en regelgeving moet willen opzoeken, is zeer de vraag. Een aandachtspunt is bovendien de verzekering. Indien je schade maakt en de ballonpiloot is niet gekwalificeerd of de ballon niet luchtwaardig ligt een potentieel conflict met de verzekeraar op de loer.

Conclusie

Als de ballon loskomt of los kan komen van de grond, ook al is het maar even en slechts een paar centimeter, dan ben je ‘luchtvaart’ en moet je voldoen aan de eisen van BFCL en Part BOP en heb je een brevet met tether rating nodig, een geldig medical en een luchtwaardige ballon met een geldig ARC. Het risico dat je toch loskomt van de grond (of kunt loskomen) is vrij groot en een conflict met een verzekeraar ligt op de loer in geval van schade. De casus is niet zwart-wit, en je begeeft je aan de randen van de wet- en regelgeving. Ook als de ballon is verankerd aan de grond en niet van de grond los kan komen, is het verstandig dit met een ballon met een geldig ARC te doen, en deze te laten bedienen door een piloot met een geldig brevetof iemand in opleiding onder de juiste supervisie.

Met dank aan Karel Abbenes voor het formuleren van het antwoord. Heb je zelf ook een vraag die je beantwoord wilt zien?

Stuur ‘m door naar ballonstof@knvvl.nl.

LEERZAME MELDINGEN

Rechtstreekse meldingen via email en telefoon

IN DIT ACHTSTE DEEL VAN EEN SERIE ARTIKELEN OVER MELDINGEN VAN VOORVALLEN EN INCIDENTEN, ZOOMEN WE IN OP MELDINGEN DIE VIA TELEFOON OF EMAIL RECHTSTREEKS BIJ DE KNVVL BINNENKOMEN.

NAMENS VMS-KNVVL

DOOR SEBE KRUIJER. CO-WRITER ALEX JAN BARENDS.

Terwijl veel boeren, burgers en buitenlui ons online meldingsportaal inmiddels weten te vinden, ontvangt de KNVvL ook nog steeds rechtstreeks, via telefoon of email, feedback uit de maatschappij. In dit artikel geven we een bloemlezing van wat er daar zoal binnenkomt en hoe e.e.a. wordt afgehandeld. Soms is het een hele kunst is om een negatieve beller te woord te staan, zonder dat het gaat escaleren, of om een negatieve email-correspondentie om te buigen naar iets positiefs. Alle respect daarvoor: ode aan Alex Jan en de regio coördinatoren!

Klacht of geen klacht? That’s the question. Veelal wordt er gebeld of gemaild over een ballon die over kwam varen. Wanneer je dan in gesprek gaat over wat er is gebeurd, ontstaat regelmatig een typisch gesprek:

‘Er is nu niks gebeurd, maar weet u wel wat er allemaal had kunnen gebeuren!

Ja maar zat de ballon dan heel laag? Nee dat niet!

Maar waren er dieren onrustig dan? Nee dat ook niet!

Maar wat is er dan werkelijk gebeurd? Nee nu niks maar er had van alles kunnen gebeuren hé bent u zich daar wel van bewust!

Ja zeker maar als er niks gebeurt is mevrouw dan kan ik daar toch niks mee! Ik wil dat u de ballonvaarder op de hoogte brengt met wat er allemaal wel niet had kunnen gebeuren! En anders neemt u uw werk niet serieus!

Ja maar beste mevrouw, wat moet ik dan met de ballonvaarder bespreken? Dat is uw probleem, ik wil dat u mijn klacht serieus neemt!

Voorbeelden van gesprekken

• Ik zie aan de horizon weer twee ballonen aankomen! Wilt u die even mededelen dat zij bij ons niet over mogen varen? Ja maar ik ben nu zelf ook aan het varen en ik weet zo niet 123 wie dat zijn. Het zijn dezelfde ballonnen als drie weken geleden. Oke dat is nieuw voor mij! Hebt u toen gebeld dan? Nee want toen ging het wel goed dus was het niet nodig! Maar dan weet ik toch niet wie dat zijn? Oh ja ik denk dat het vandaag ook wel goed gaat.

• Goedemorgen, gisteren is er een ballon bij ons in de wei geland en alles was keurig geregeld en heel gezellig. We kregen zelfs nog een leuk cadeautje! Oke heel fijn dat horen we graag! Maar onze oudste zoon was niet thuis en die is nu heel verdrietig. Zouden jullie komend weekend nog een keer bij ons kunnen landen?!

• Gisteren is er een ballon van jullie overgevaren, en nu hebben wij een dood schaap! Hoe gaan we dat oplossen?! Dat is heel vervelend, weet u toevallig nog hoe de ballon er uitzag, is de ballon in de buurt geland of heeft u toevallig foto’s gemaakt? Nee dat is allemaal gedoe, het was er een van jullie (lees KNVVL) dus u kunt dat gewoon oplossen, ik stuur u wel een foto en een betaalverzoek. Nou meneer zo werkt het niet helemaal, ik ga dat eerst voor u onderzoeken. Dat is de grootste onzin en allemaal niet nodig! Gewoon betalen. Nee ik ga een onafhankelijk dierenarts vragen bij u even te komen kijken. Daar heb ik allemaal geen tijd voor hoor! Ik wil best nog iets van de prijs doen en dan handelen we het af. Sorry beste man dat ligt niet binnen mijn bevoegdheid. Conclusie van de dierenarts: het schaap was al minimaal 4 dagen dood, door ouderdom.

• Wij hebben niks tegen ballonnen echter vinden wij het niet leuk als dat in de avond is. Graag zouden wij zien dat jullie gewoon overdag komen zodat wij in de avond onze rust kunnen pakken.

• Graag zouden wij u willen vragen ons telefoonnummer te delen met uw ballonvaarder, zodat zij ons kunnen bellen als ze over ons perceel varen of bij ons willen landen!

• Beste mensen, onze buren vinden het niet goed als er een ballon landt, maar wij vinden het wel heel leuk hoor! Dus kom gerust bij ons!

Voorbeeld van een email conversatie

Beste mensen van de KNVvL, ondanks dat wij op een lijst staan van gebieden die verboden zijn om over te varen of te landen zien wij nog steeds ballonnen overvaren. Graag willen wij u vragen uw leden nogmaals mede te delen dat onze boerderij op de lijst staat van verboden gebieden.

Dank voor uw email, graag vernemen wij van u welke lijst u bedoelt. Ons inziens bestaat een dergelijke lijst namelijk niet! Wellicht is het een idee even telefonisch contact te hebben.

Heer Barends, ondanks uw goede bedoelingen wensen wij geen telefonisch contact. Ons is vorig voorjaar beloofd door ballonvaarder X dat wij op een lijst geplaatst zouden worden van gebieden die verboden zijn voor ballonvaarders. Graag ontvangen wij binnen 48 uur een bevestiging van u dat wij op die lijst staan, zodat wij bij een volgende keer juridische stappen kunnen ondernemen.

Beste mv. X Met verbazing heb ik kennisgenomen van uw email. Helaas valt mij de eer u te moeten mededelen dat deze lijst zo niet werk en u dus ook niet op deze lijst staat. Voor nu raad ik u aan desbetreffende ballonvaarder te vragen om een betere uitleg over de lijst. Ook wij zullen deze collega vragen naar zijn werkwijze om teleurstellingen in de toekomst te voor komen.

Een 3-tal uur later gaat de telefoon: Dag meneer Barends, met mw X. Ik zou graag van u nog het een en ander willen weten over hoe het nu allemaal zit!

Eind goed al goed: na een prima gesprek waarbij veel oud zeer kon worden weggenomen is een beter wederzijds begrip gecreëerd.

Gevoelige gebieden

Sinds begin vorig jaar is de vernieuwde site voor gevoelige gebieden online. In de opleiding wordt een bezoek aan deze website meegenomen als voorbereiding voor een vaart! Inmiddels zijn ook Natura 2000 gebieden toegevoegd, alsmede de hoogspanningslijnen in Nederland. Gebruikers kunnen ook zelf nieuwe gebieden nomineren voor opname, via de website www.gevoeligegebieden.nl.

Het melden van je voorvallen en incidenten

Het melden van ballonvaart-gerelateerde voorvallen kan gemakkelijk én snel, via melden.ballonvaren.vliegveiligheid.nl. We wensen je een prachtig seizoen en happy landings.

NASCHRIFT

BIJ DE KERSTPUZZEL

DOOR ERIK BOSMAN.

Bij de redactie van Ballonstof kwamen veel reacties binnen op de kerstpuzzel, waaruit bleek dat de meeste vragen met wel of geen moeite foutloos konden worden beantwoord. Twee vragen sprongen er echter uit, vanwege relatief veel foute antwoorden, en één inzender merkte – zeer terecht – op dat bij vraag 4 (het scheiden van VFR- en IFR-verkeer) ballonnen niet zijn toegestaan in de luchtruimklassen A en B. Waarvan acte.

Een vraag die de meeste problemen opleverde was vraag 5: de situatie waarbij je een landing wilt maken op het vliegveld Keiheuvel in België. Omdat Keiheuvel een zogenaamd groen veld is, richt je je oproep aan “Keiheuvel Radio”. Een vliegveld met de radio-aanduiding “Radio” geeft geen verkeersleiding, maar uitsluitend informatie. De controller zal dus ook geen klaring – cleared to land – aan je verstrekken maar hooguit een approval. Dus, antwoord B: Oscar Alfa Hotel landing is approved.

Vraag 7 - Wat wordt in de AIP verstaan onder Sunrise? - bleek ook tot de nodige hoofdbrekens te zorgen. Het goede antwoord was C: het moment waarop de zon boven de horizon komt op een bepaalde datum, op een locatie gedefinieerd door lengte en breedte. De verwarring werd veroorzaakt door twee bijna identieke antwoorden met de toevoeging “plus of minus 15 minuten”. Echter, sla je de AIP erop na, dan vindt je twee tabellen: de SR/SS tabel (die het goede antwoord gaf) en de tabel genaamd Uniform Daylight Period, ook wel de VFR-periode genoemd. Die laatste tabel geeft echt niet het moment van Sunrise aan.

IN 1802 STEEG DE FRANSE CHEMICUS EN NATUURKUNDIGE GAY-LUSSAC SAMEN MET NATUURKUNDIGE EN ASTRONOOM BIOT OP TOT DE DUIZE -

LINGWEKKENDE HOOGTE VAN 7000 METER. DE WERELDWIJD TOT DE VERBEELDING SPREKENDE BALLONVAART WERD OP EEN GRAVURE VAN DE HOOGSTE BERGTOPPEN TER WERELD OOK VASTGELEGD (AFB. HAN NABBEN).

WAAGHALZEN VOL VUUR

Wetenschappelijke ballonvaarten in de 19e eeuw

TEKST ED CROONENBERG †

DE VLUCHT VAN DE GEBROEDERS WRIGHT IN 1903, IN HUN FRAGIELE VLIEGTUIGJE FLYER, ONTKETENDE EEN

STORMACHTIGE PERIODE VAN VLIEGTUIGONTWIKKELING DIE IN VIJFTIG JAAR

TIJD UITMONDDE IN HET STRAALVERKEERSVLIEGTUIG. WIE AAN DE EERSTE LUCHTVAARTPIONIERS DENKT ZIET DE GEBROEDERS WRIGHT VOOR ZICH. MAAR

TOEN ZIJ OPSTEGEN, WERD DE ZWAARTEKRACHT AL RUIM TWEE EEUWEN OVERWONNEN.

De geschiedenis van de luchtvaart begint op 21 november 1783, toen Jean-François Pilâtre de Rozier en François Laurent le Vieux d’Arlandes opstegen in de heteluchtballon van Joseph-Michel en Jacques-Étienne Montgolfier. Daarna is de luchtballon goeddeels in de mist van de geschiedenis verdwenen. Moderne Boeings en Airbussen worden beschouwd als nazaten van de Wright-Flyer, en niet van de Montgolfière. Toch is dit niet terecht. De ballonvaarders van de achttiende en negentiende eeuw dobberden niet zomaar voor de lol in de lucht rond. Er werden ten behoeve van wetenschappelijk onderzoek grote risico’s genomen, waarbij ook slachtoffers vielen. Door sommige van deze pioniers werd intens nagedacht over de toekomst van de luchtvaart.

Waterstof

Vooral de gasballon, die kort na de Montgolfière werd uitgevonden, zou belangrijke wetenschappelijke ontdekkingen mogelijk maken, en was zelf ook een product van wetenschappelijke doorbraken. Een keten van ontdekkingen ging aan de gasballon vooraf. In de zeventiende eeuw ontdekte de Duits-Nederlandse alchemist Johann Glauber dat je zwa-

velzuur kunt maken door zwavel en salpeter te verbranden in aanwezigheid van stoom. Dit proces werd in 1736 verbeterd en geïndustrialiseerd door de Britse uitvinder-zakenman John Roebuck. De Ier Robert Boyle ontdekte in 1671 dat wanneer je zwavelzuur in contact brengt met ijzervijlsel, er een merkwaardig soort brandbaar gas ontstaat. De eeuw daarop werd duidelijk dat het om een nieuw element ging, dat waterstof werd genoemd.

SCHETSJE DOOR CHARLES GREEN VAN ZIJN BALLON, WAARMEE HIJ IN 1836 EEN AFSTANDSRECORD VESTIGDE MET EEN VAART

VANUIT LONDEN NAAR DUITSLAND. DE CONSUL-GENERAAL IN LONDEN GAF GREEN EEN BRIEF MEE VOOR KONING WILLEM I, DIE HIJ NA ZIJN LANDING IN KOBLENZ OP DE POST DEED; HET BETROF ‘S LANDS EERSTE LUCHTPOSTBRIEF (AFB. HAN NABBEN).

Steenkoolgas

In de eerste decennia van de negentiende eeuw werden luchtballonnen groter en gemakkelijker in het gebruik. De Brit Charles Green speelde een grote rol in deze ontwikkeling. Hij bevorderde de ballonvaart door in 1821 het gebruik van het door Maastrichtenaar Minckelers uitgevonden stadsgas, ofwel steenkoolgas, als ballonvulling te promoten, als alternatief voor waterstof. Plotseling beschikten ballonvaarders over een uitgebreid netwerk van ‘pompstations’: de gasfabrieken, die snel in aantal toenamen. Het omslachtige en vooral ook trage gehannes met mobiele waterstoffabriekjes behoorde tot het verleden.

Verder, hoger

De ballonvaarders wilden vervolgens steeds verder en hoger. In 1836 vestigde Green samen met enkele reisgenoten een afstandsrecord van 770 kilometer door van Londen naar Weiburg in Duitsland te varen. Voor de wetenschap waren de hoogterecords echter belangrijker. Al heerste er aanvankelijk ook scepsis. De Britse schrijver en essayist Samuel Johnson was van mening dat luchtballonnen ‘geen nieuwe inzichten in de staat van de lucht op verschillende hoogten zullen opleveren, tenzij ze boven de hoogste bergtoppen uit stijgen, wat ze waarschijnlijk nooit zullen doen’. Hij had het grondig mis.

Gay-Lussac en Biot

Al in 1802 steeg de Franse chemicus en natuurkundige Joseph Louis Gay-Lussac samen met natuurkundige en astronoom

Jean-Baptiste Biot op tot een hoogte van 7000 meter. Daar maakte hij onder andere kennis met de symptomen van acute hoogteziekte. ‘Mijn polsslag werd zeer snel, evenals mijn ademhaling. De atmosfeer was extreem droog. Het zou mij niet verbaasd hebben als mijn keel zo sterk was uitgedroogd dat het pijnlijk zou zijn geweest om brood door te slikken.’ Het is niet bekend in hoeverre de geleerden beseften dat ze zichzelf flink in gevaar hadden gebracht. In elk geval keerden ze beladen met meetgegevens en luchtmonsters op aarde terug. Hun hoogterecord zou zestig jaar standhouden.

DE IN 2019 UITGEBRACHTE FILM ‘THE AERONAUTS’ WAS LOSJES

GEBASEERD OP DE WETENSCHAPPELIJKE BALLONVAARTEN VAN DE BRITISH ASSCOCIATION FOR THE ADVANCEMENT OF SCIENCE, UITGEVOERD DOOR METEOROLOOG JAMES GLAISHER EN BALLONVAARDER HENRY COXWELL. ZIJ VERBRAKEN IN 1862 HET HOOGTERECORD VAN GAY LUSSAC, MET NAAR SCHATTING ZO’N 2 TOT 4 KM (AFB. AMAZON STUDIOS).

Glaisher en Coxwell

Begin jaren zestig van de negentiende eeuw nam de British Asscociation for the Advancement of Science het initiatief tot een serie wetenschappelijke ballonvaarten, die zouden worden uitgevoerd door meteoroloog James Glaisher en ballonvaarder

Henry Tracey Coxwell. De bedoeling was dat de twee met de nieuwste generatie instrumenten zo ongeveer alles gingen meten wat er te meten viel: dichtheid, zuurstofgehalte en elektrische lading van de atmosfeer, luchtstromingen, het aardmagnetisch veld, het zonnespectrum – en dan het liefst zo hoog mogelijk. Dat lieten ze zich geen twee keer zeggen.

Want, aldus Glaisher: ‘Herbergen de golven van de atmosferische oceaan immers niet duizenden ontdekkingen die voorbe-

stemd zijn onderzocht te worden door chemici, meteorologen en natuurkundigen? Dienen wij niet te bestuderen hoe de vitale lichaamsfuncties in stand gehouden worden op verschillende hoogten, en de manier waarop de dood bezit neemt van wezens die we naar deze afgelegen gebieden brengen?’

Tijdens een vaart op 5 september 1862 kreeg Glaisher de kans om dat laatste van wel heel dichtbij te bestuderen. ‘Ik legde mijn arm, die op dat moment nog volkomen normaal functioneerde, op tafel. Maar toen ik hem wilde gebruiken, bleek alle kracht eruit verdwenen te zijn – het moet heel plotseling zijn gebeurd. Toen ik mijn andere arm probeerde te bewegen, bleek die eveneens krachteloos te zijn. Daarna probeerde ik mijzelf heen en weer te schudden. Dat lukte, maar ik leek geen ledematen meer te hebben.’ Glaishers situatie verergerde. Nadat zijn gezichtsvermogen was uitgevallen, raakte hij bewusteloos. Hij werd gewekt door Coxwell, die overigens zei ook even buiten bewustzijn te zijn geweest. Zoals wel vaker zou blijken, waren de doorgewinterde ballonvaarders beter bestand tegen grote hoogten dan hun passagiers, waarschijnlijk omdat ze dankzij hun vele ‘hoogtestages’ over een groter aantal rode bloedlichaampjes beschikten.

Welke hoogte Glaisher en Coxwell precies bereikten, is niet bekend. Glaisher dacht 37.000 voet (11.278 meter), anderen hielden het op zo’n 9000 meter – in elk geval een record. Dankzij het nauwkeurige verslag van Glaisher was de grens in zicht gekomen van het deel van de atmosfeer waarin mensen kunnen leven, een enorme ontdekking. De vlucht kreeg terecht veel media-aandacht. ‘De wapenfeiten van de heren Coxwell en Glaisher verdienen een plaats tussen die van de grootste onderzoekers en ontdekkingsreizigers,’ aldus de Times.

Death zone

Uiteindelijk moest het een keer verkeerd aflopen. In 1875 stegen de ballonvaarder Gaston Tissandier en de geleerden Joseph Crocé-Spinelli en Théodore Sivel op in de ballon Le Zénith. De bedoeling was dat ze temperatuur en luchtdruk tot op zo groot mogelijke hoogte zouden meten. Bovendien zou een zuurstofmasker worden getest. Tissandier zou later beschrijven hoe door acute hoogteziekte de geest zo willoos wordt dat hij zich van geen gevaar meer bewust is. ‘Je stijgt, en je bent blij dat je stijgt.’ Omdat Le Zénith inderdaad bleef stijgen, raakten de drie mannen buiten westen. Toen de ballon plotseling sterk daalde, kwamen Crocé-Spinelli en Tissandier weer bij. Doordat Tissandier vervolgens te veel ballast afwierp om de daling af te remmen, schoot de ballon weer omhoog. Tissandier raakte opnieuw bewusteloos. Toen hij andermaal bijkwam, was hij getuige van het volgende tafereel: ‘Sivels gezicht was zwart, zijn ogen stonden dof. Zijn mond hing open en zat vol bloed. De ogen van Crocé-Spinelli waren halfgesloten en zijn mond was bloederig.’ De twee wetenschap-

pers hadden hun verblijf in wat bergbeklimmers tegenwoordig de Death Zone noemen niet overleefd.

TIJDENS EEN METEOROLOGISCHE HOOGTEVAART IN 1875 VAN GASTON TISSANDIER, JOSEPH CROCÉ-SPINELLI EN THÉODORE SIVEL, OVERLEDEN TWEE VAN DE DRIE INZITTENDEN DOOR ZUURSTOFGEBREK (AFB. PUBLIEK DOMEIN).

Ontdekkingen

Behalve dat de negentiende-eeuwse ballonvaarders de effecten van hoogte op het menselijk lichaam in kaart brachten, leverden hun vaarten ook een schat aan informatie op over de atmosfeer. Ze wisten eerst niet wat de ‘dampkring’ was. Later ontdekten ze dat de atmosfeer geen eenheid is. De luchtdruk en temperatuur bleken niet volgens rechtlijnige patronen te veranderen, maar er bleken allerlei patronen en lagen te bestaan, die bovendien voortdurend veranderden.

Men ontdekte ook dat je vanuit een ballon luchtstromen kon waarnemen die zich pas later aan de grond manifesteerden, wat dus informatie kon opleveren over het weer van morgen. Hiermee was de moderne meteorologie geboren. Vanaf 1900 zouden vanuit Parijs, Straatsburg, München, Berlijn, Wenen, Sint-Petersburg en Moskou elke maand op dezelfde dag luchtballonnen vertrekken om metingen te verrichten aan de atmosfeer, met de bedoeling steeds beter inzicht te verkrijgen in het verband tussen de staat van de atmosfeer en het weer.

De ontdekking dat de voorheen zo homogeen geachte dampkring in werkelijkheid allerlei lagen en stromen bevat, leidde aanvankelijk tot euforie bij degenen die hoopten dat de luchtballon zich zou ontwikkelen tot een vervoermiddel dat superieur zou zijn aan trein en schip. In de negentiende eeuw hadden zich in korte tijd uitgebreide spoorwegnetwerken ontwikkeld. Waarom zouden zich dan ook geen luchtnetwerken ontwikkelen? De luchtballon was weliswaar alleen in verticale richting bestuurbaar, maar door op de stijgen of te dalen naar de juist luchtstroom kon alsnog een juiste vliegrichting worden gekozen, zo hoopte men. Dat er bovendien grote snelheden konden worden behaald, was toen al bewezen.

Nadar

Naarmate de atmosfeer beter in kaart werd gebracht, groeide het besef dat geregeld luchtverkeer met ballonnen een utopie was. De Britse luchtvaarttheoreticus sir George Cayley beschreef al in 1809 de werking van een vliegtoestel dat, in tegenstelling tot een luchtballon, zwaarder is dan lucht. In Frankrijk raakte de flamboyante alleskunner Gaspard-Félix Tournachon geobsedeerd door het idee van een zwaarder-danlucht-vliegmachine. Onder het pseudoniem Nadar maakte hij furore als cartoonist, satiricus, fotograaf en ballonvaarder. Om de ontwikkeling van een zwaarder-dan-lucht-vliegmachine te bekostigen bouwde hij paradoxaal genoeg de grootste luchtballon van zijn tijd. Onder deze Géant hing een huisje van twee verdiepingen en het toestel bood plaats aan veertig passagiers. Hij hoopte aan tickets – zowel van de passagiers als van de toeschouwers op de grond – zoveel geld te verdienen dat hij de vliegmachine zou kunnen bouwen die de ballon overbodig zou maken. Het mocht niet zo zijn, waarna Tournachon/Nadar

MET ZIJN REUZENBALLON HOOPTE NADAR VIA DE VERKOOP VAN TICKETS AAN PASSAGIERS EN TOESCHOUWERS ZOVEEL GELD TE VERDIENEN DAT HIJ EEN VLIEGMACHINE KON BOUWEN DIE LUCHTBALLON OVERBODIG ZOU MAKEN. OP 14 SEPTEMBER 1865 STEEG HIJ OP IN NEDERLAND, VOOR EEN KORTE VAART VAN AMSTERDAM NAAR VIJFHUIZEN (HAARLEMMERMEER). HET BEOOGDE VLIEGTUIG ZOU HIJ NOOIT BOUWEN (AFB. NEDERLANDSCH ECONOMISCHHISTORISCH ARCHIEF).

vooral de geschiedenis in zou gaan als pionier op het gebied van de luchtfotografie.

Genadeslag

De genadeslag voor de luchtballon werd in 1902 uitgedeeld door de Amerikaanse uitvinder Hiram Stevens Maxim. Hij schreef: ‘Degenen die door de lucht willen reizen met machines die lichter zijn dan lucht, hebben de grenzen van hun kunnen bereikt. Degenen die dat willen doen met machines zwaarder dan lucht, zijn nog niet eens begonnen. Maar de mogelijkheden die voor hen in het verschiet liggen zijn enorm. In de hele natuur treffen we geen enkele ballon aan. Alle vliegmachines die de natuur heeft voortgebracht, zijn zwaarder dan lucht.’ Aanhangers van het lichter-dan-luchtprincipe waren toen al begonnen propellers te bevestigen aan meer gestroomlijnde ballonnen. Gaston Tissandier, die in 1875 zijn twee reisgenoten met bloed op de lippen had zien sterven, vloog in 1883 al rond onder een elektrisch aangedreven sigaarvormige gasballon. Op 2 juli 1900 koos de eerste zeppelin, een langwerpige ballon met een interne structuur, het luchtruim.

De geschiedenis heeft Cayley, Nadar en Maxim gelijk gegeven. Maar ballonnen zijn nog altijd in trek en er zweven op zwoele zomeravonden meer luchtballonnen rond dan ooit. Vliegtuigen zijn veilig en stipt, maar aan een luchtballon kleven opwinding en avontuur!

Dit artikel stond in een uitgebreidere variant eerder in Maarten! 02-2014. De afbeeldingen waren geen onderdeel van het oorspronkelijke artikel.

BALLONVAARTAGENDA

Evenementen in Nederland en België of georganiseerd door de FAI

MEETINGS

Stenenmuurfeesten

Ballonfestival Hardenberg

KempenAIR

Ballonfestijn Westerhaar

Balloonfair Staphorst

Friese Ballonfeesten

Sport-ballonhappening Sint-Truiden

Montgolfiades de Molenbaix

Ballonfestival Grave

Ballonspektakel Rijsbergsen

Sinaai (BE) 9 juni stenenmuurfeesten.be

Hardenberg (NL) 26-28 juni ballonfestival-hardenberg.nl

Grobbendonk (BE) 27-29 juni kempenair.be

Westerhaar (NL) 23-24 mei ballonfestijnwesterhaar.nl

Staphorst (NL) 11-12 juli balloonfairstaphorst.nl

Joure (NL) 16-20 juli ballonfeesten.nl

Sint-Truiden (BE) 3 augustus visitsinttruiden.be

Molenbaix (BE) 2 augustus facebook.com/MontgolfiadesMolenbaix

Grave (NL) 8-9 augustus ballonfestival-grave.nl

Rijsbergen (NL) 16 augustus ballonspektakel.nl

AVS Balloonmeeting Stad Deinze Deinze (BE) 16-17 augustus avsballoonmeeting-staddeinze.be

Des Ballons et des Ailes

Le Roeulx (BE) 17 augustus desballonsetdesailes.be

Hottolfiades Festival International Hotton (BE) 22-24 augustus hottolfiades.com

Ballonfiesta Barneveld

Twente Ballooning

Parkstad Ballon Festival

Gemert Ballonfestijn

Vredefeesten

Barneveld (NL) 27-30 augustus ballonfiestabarneveld.nl

Oldenzaal (NL) 27-30 augustus twenteballooning.nl

Hoensbroek (NL) september parkstadballonfestival.nl

Gemert (NL) 5-6 sept gemertsballonfestijn.nl

Sint-Niklaas (BE) 5-7 sept vredefeesten.be

Kasseitjes Kermis Lochristi Lochristi (BE) 20-21 sept kasseitje.be

WEDSTRIJDEN

Ultramagic One Day FLy (BE) West Vlaanderen (BE) 22 maart www.balloonfederation.be

Voorjaarswedstrijd (NL)

Paashaasjacht (NL)

Dutch Balloon Trophy (BK/NK)

Najaarswedstrijd (NL)

One Day Fly (BE)

FAI

23e FAI EK

n.t.b. (NL) 5 april dbcc.nl

Geesteren (NL) 19 april rienjurg.nl

Witteveen (NL) 28 mei - 1 juni dbcc.nl

n.t.b. (NL) 20 september dbcc.nl

Vlaamse Ardennen (BE) 4 oktober www.balloonfederation.be

Wieselburg (AUT) 16-23 aug europeans2025.at

68e Coupe Aéronautique Gordon Bennett Metz (FR) 5+ sept gordonbennett25.fr

Evenementen en data onder voorbehoud. Voor definitieve data en uitwijkdata zie websites organisatoren. Een ontbrekend evenement in NL of BE of wijzigingen kun je doorgeven via ballonstof@knvvl.nl.

SECOND LIFE

Creatief met ballonstof

GEEF MARLOES WAGEMAKER EEN BALLONENVELOP, EN IN EEN HANDOMDRAAI (NOU

JA...) HEEFT ZE DE NYLONLAP EEN TWEEDE LEVEN GESCHONKEN. MARLOES REPAREERT NIET ALLEEN BALLONENVELOPPEN VOOR AD BALLON EN ANDERE BALLONBEDRIJVEN, MAAR WEET AFGESCHREVEN EXEMPLAREN OOK OM TE TOVEREN TOT EEN KLEURRIJK KAMERSCHERM, HEERLIJKE HANGMAT, PRACHTIGE PARASOL, TRENDY TIPI, ZALIGE ZITZAK, VLOT VESTJE, CREATIEF CARNAVALSPAK, HYPERLAST HANGBAD OF JALOERSMA-

KEND JASJE - OM MAAR ENKELE VOORBEELDEN UIT MARLOES’ OMVANGRIJKE OEUVRE TE NOEMEN. VAAK KLEURRIJK, VANZELFSPREKEND SMAAKVOL, EN BOVENDIEN DUURZAAM.

COLOFON

Ballonstof voorjaar 2025. Kwartaalblad van de afdeling Ballonvaren van de Koninklijke Nederlandse Vereniging voor Luchtvaart (KNVvL) i.s.m. de Koninklijke Belgische Ballonvaart Federatie (KBBF). Oplage 600 exemplaren.

Redactie: Han Nabben, hoofdredacteur | Annette Witte, eindredacteur | Rutger Coucke, art director | Gerjan Crebolder, redactie Nederland | Luc van Geyte, redactie België. De redactie beslist over het opnemen van artikelen en behoudt zich het recht voor om artikelen te bewerken. De verantwoordelijkheid voor de inhoud van de artikelen komt voor rekening van de betrokken auteur.

Contact: ballonstof@knvvl.nl (NL) of redactie@balloonfederation.be (BE). Ballonstof niet ontvangen? Neem dan contact op met ledenservice@knvvl.nl of redactie@balloonfederation.be.

Verschijningsdata en deadlines: Voorjaar deadline 28-2, verschijning 31-3 | Zomer deadline 31-5, verschijning 30-6 | Najaar deadline 31-8, verschijning 30-9 | Winter deadline 15-11, verschijning 24-12.

Adverteren:

1/1 pag. € 290 | 1/1 pag. binnenzijde omslag € 320 | 1/1 pag. achteromslag of pag. vijf € 347 |1/2 pag. € 156 | 1/4 pag. € 90 | 1/8 pag. € 50. Korting bij herhaald adverteren. Tarieven zonder BTW.

Abonnementen: Losse nummers €7,95. Abonnement € 30,per jaar. Abonnementen worden automatisch verlengd tenzij een maand voor het verstrijken van de abonnementsperiode bericht van opzegging is ontvangen via ledenservice@knvvl.nl (NL) of redactie@balloonfederation.be (BE). Ballonstof is gratis voor leden van de KNVvL afdeling Ballonvaren, de DBCC en de KBBF.

Bestuur KNVvL Ballonvaren: Bestuur KNVvL Ballonvaren: Voorzitter René Zwarteveen, +31(0)6-15054777, voorzitter.ballonvaren@knvvl.nl | Secretaris Rob den Boer, secretaris.ballonvaren@knvvl.nl | Penningmeester Hendrik Kort, penningmeester.ballonvaren@knvvl.nl | Alg. bestuursleden Alex Jan Barends (VMS), alex.barends@ knvvl.nl - Bert Stuiver (Sport), high5ballooning@gmail.com Bart Sebregts (ALV Hoofdbestuur), bart.sebregts@knvvl.nl | Woordvoerder Monique Hoogeslag, +31(0)6-23505807, woordvoerder. ballonvaren@knvvl.nl | www.knvvl.nl/ballonvaren

Bestuur KBBF: Voorzitter Yves Iannoy, +32(0)478-515730 | Secretaris en ledenadministratie Evert Dehandschutter, +32(0)472-804884 | Penningmeester Luc Van Geyte, +32(0)495-225566 | Leden RvB Christophe Holvoet, Gert Laureys, Johan Vander Meiren, Stijn Stealens, Djorry Simoen, Michael Aerens, Kenian Dekein | Woordvoerder Yves Lannoy, +32(0)478-515730. Email rvb@balloonfederation.be | Sportcommissie, sportcommissie@balloonfederation.be | www.balloonfederation.be

© Ballonstof Magazine. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag geheel of gedeeltelijk worden verveelvoudigd, opgeslagen en/of openbaar worden gemaakt zonder schriftelijke toestemming van de hoofdredacteur.

www.knvvl.nl/ballonstof ISSN 1386-1700

HOE DAN? HET WONDER VAN INZELL.

U wilt uw vingers niet branden... Dus kies voor een liefhebber en specialist met ruim veertig jaar ervaring

Meer informatie:

Walter van Burgel 076 - 5333 535 w.vanburgel@dekeyzer.nl

Marloes Selten 076 - 5333 525 m.selten@dekeyzer.nl

Meer informatie: De Keyzer Zekerheid www.dekeyzer.nl 076-5333555 ballon@dekeyzer.nl

De collectieve verzekeringsoplossing voor KNVvL en individuele ballonvaarder.