ASM 2010 27(4)

Tijdschrift van de 足 Koninklijke 足Nederlandse Vereniging voor Luchtvaart

Jaargang 27 l September 2010

Kom naar het

Nationaal Luchtsportcongres

Nieuw: Light Aircraft Pilot Licence l Luchttoerisme

40 jaar ALA! l Dagje Modelvliegkamp Eibergen Zuinig op Zoutelande l Glow in the dark balloon | September 2010

1

inhoud

Het laatste nieuws via

www.knvvl.nl

September 2010

3 Voorwoord Frits Brink, Voorzitter KNVvL 4 Light Aircraft Pilot Licence 5 Bijeenkomst FAI/CIMP 6 Luchttoerisme 7 Z eppelin exit 40 jaar ALA!

8 Zweefvliegen in beeld 9 Column Kunstvliegen of stunten?

10 Zuinig op Zoutelande 11 Glow in the dark balloon Dutch Open boven Italiaanse Bergen

12 Een dagje mee naar…Modelvliegkamp Eibergen 15 Agenda en verder Rectificatie Brevet aanvragen

16 Kom naar het Nationaal Luchtsportcongres

verschijnt 5X per jaar en is een ­uitgave van de Koninklijke Nederlandse Vereniging voor Luchtvaart (KNVvL). KvK 40409050 ‘s-Gravenhage. NE ISSM 0040/6023 Adres: KNVvL, Houttuinlaan 16A, 3447 GM Woerden, T: (0348) 437 060, F: (0348) 437 069, E: info@knvvl.nl Redactie en acquisitie: Veva Ekkelenkamp, Marijke van Geem, Bart Pelt Aan dit nummer werkten mee: Tekst: Frits Brink, Rutger Coucke, Marijke van Geem, Harm J. Hazewinkel, Erik Louwes, Marja Osinga, Ronald Overdijk, Frits Snijder, Roger Soupart, Gijs Wanders Foto’s: Paul Beks, Ben Bläss, Jan Dekker, Marijke van Geem, Harm J. Hazewinkel, René Hoogland, Alex Janssen, Jeroen Kroon, Patrick Krooshof, Roger Soupart, Frits Snijder, Kyra Versteege, Robert de Vries, Gijs Wanders Foto voorpagina: Robert de Vries Grafiek: Steve Longland Ontwerp en vormgeving: VerheulCommunicatie.com ­Alphen aan den Rijn.

Druk en verzending: Thieme ­MediaCenter Rotterdam.

Kopij: aanleveren in Word (*.doc) als ‘platte tekst’ (= zonder enige opmaak). De redactie behoudt zich het recht voor ingezonden kopij te corrigeren, in te korten of niet te plaatsen. Geplaatste artikelen geven niet noodzakelijk de mening weer van redactie en uitgever (KNVvL), tenzij zij expliciet in functie zijn onderschreven. Anonieme bijdragen worden niet geplaatst, evenals bijdragen met lasterlijke uitlatingen jegens personen of instanties. Beeldmateriaal: van digitale foto’s het onbewerkte bronbestand uit de camera aanleveren. Bestandgrootte 1 MB, liefst groter, vanwege de voor druk vereiste resolutie (300 dpi). De redactie behoudt zich het recht voor ingezonden beeldmateriaal op kwaliteit te beoordelen, te selecteren of niet te plaatsen.

Publicatierechten: tenzij de inzender anders aangeeft, gaan redactie en uitgever (KNVvL) er vanuit dat ingezonden tekst en beeldmateriaal vrij van rechten in ‘Air Sports Mail’ gepubliceerd kunnen worden en ook ter beschikking staan voor gehele of gedeeltelijke publicatie op officiële websites van de ‘KNVvL’. Voor het overige mag niets uit deze uitgave op enigerlei wijze worden ­gereproduceerd zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. ©All rights reserved. No part of this magazine may be reproduced in any form or by any means without prior permission from the publisher. Advertenties: tarieven voor zakelijke advertenties zijn opvraag­ baar op het redactieadres, zie boven.

2

| September 2010

Ontwikkelen met overtuiging Foto Frits Snijder

Een hele week was hij in Heerenveen, vloog in totaal 9 keer en brak met één van zijn vluchten een record: hij maakte een vlucht van 27 minuten en 59 seconden! Het bedrag dat de sponsoren hem als ­tegenprestatie overhandigden was 3500 gulden.

Ik heb het over Clement van Maasdijk. Onze eerste officiële aviateur.

Op 31 juli 1910 vloog hij voor de eerste keer in ons land. Heerenveen was ‘the place to be’. Notabelen uit deze gemeente haalden hem binnen.

Dat was de reden dat een bijzonder gezelschap op 31 juli 2010, exact 100 jaar na de gedenkwaardige eerste vlucht in Heerenveen ­bijeen kwam. Goed georganiseerd door onze ‘eigen’ Paul Vlootman vond een herdenking plaats die recht deed aan dit historisch hoogtepunt.

Er werd een krans gelegd door de burgemeester bij het Van Maasdijkmonument. Een van de nazaten van Van Maasdijk hield een toespraak zoals zijn roemruchte voorvader dat deed vanaf het balkon van een hotel. Toen voor een uitzinnige menigte; maar liefst 100.000 mensen waren immers getuige van de vluchten van Clement geweest.

Wat ik vooral ook bijzonder vond aan de bijeenkomst was een boeiende toespraak van Martin Schröder. Zijn visie op de ontwikkelingen in de luchtvaart in de afgelopen decennia is alleen al bijzonder vanwege het feit dat hij zelf een belangrijk deel van de ontwikkelingen heeft ­neergezet. En overigens nog steeds doet. Terecht dat deze man een ­ereplaats kreeg bij deze herdenking!

Op het moment waarop ik dit voorwoord schrijf hangt de ontwikkeling van de luchtsport mede af van de formatie van het kabinet. ­Goede herinneringen bewaren we aan de liberale staatssecretaris in

de kabinetten Balkenende I en II, Melanie Schultz van Haegen, ­doortastend en vooral wars van overregulering. Ook de christen-­ democraat Camiel Eurlings heeft een warm hart voor de luchtsport getoond. Dat was duidelijk te merken tijdens het vliegen op Terlet op 25 augustus jl. Wat mij betreft is het spijtig dat hij niet meer ­beschikbaar is. Hoe de besprekingen zich ontwikkelen zullen we weldra weten. Voor ons is het van groot belang dat de KNVvL als koepel voor de niet-commerciële luchtvaart een serieuze en gezaghebbende overlegpartner is en blijft. Dat vooral zelfregulering een item is dat hoort bij een organisatie die bewezen heeft verantwoordelijkheid voor de eigen sector aan te kunnen.

Ongetwijfeld zal in november het nieuwe kabinet zijn geformeerd.

Een mooie geste zou het zijn als we een bewindspersoon op ons ­Nationaal Luchtsportcongres op 13 november kunnen verwelkomen.

‘Luchtsport, ja natuurlijk!’ is het thema waarover wij in Casino Soesterberg van gedachten zullen wisselen. Ontwikkelingen van de afgelopen maanden geven meer dan voldoende input voor een discussie die mede de agenda voor de komende jaren zal bepalen. Luchtsport verdient in ons land een benadering die verder gaat dan het faciliteren van een randverschijnsel. Grote belangen staan op het spel. De juiste balans tussen die belangen van militaire, commerciële en recreatieve luchtvaart moet op sommige punten weer worden ­herontdekt. In dat proces claimen wij met overtuiging onze rol.

Frits Brink, Voorzitter KNVvL

| September 2010

3

Nieuw concept ­medische ­keuringen

Light Aircraft Pilot Licence Eind juni 2010 is, na een lange periode van commentaar verwerken op het eerste concept, het nieuwe concept voor de medische keuringen voor alle vormen van luchtvaart gepubliceerd. Voor de recreatieve lucht­ vaart staat een grote verandering op de planning, die naar verwachting in april 2012 zal ingaan.

V

Tekst Marja Osinga, Vliegmedische Adviescommissie

oor kl. 1, de professionele en

recreatieve luchtvaart, met de invoering

en paramoteur vallen hier ook de twee­

­commerciële luchtvaart, dus voor

van een nieuwe categorie brevetten: het

motorige kleinere vliegtuigen onder!

houders van een CPL of een ATPL,

Light Aircraft Pilot Licence (LAPL). Dit

blijven de keuringseisen ongeveer gelijk.

brevet zal van toepassing zijn voor vliegen

Keuringseisen

Dit geldt ook voor kl. 2, voor houders

met luchtvaartuigen onder de 2000 kg.

Voor het LAPL geldt een nieuwe keurings­

van een PPL, SPL of BPL (commercieel).

Naast zweefvliegen, ballonvaren

regeling, waarvoor nieuwe eisen zijn

De grote verandering vindt plaats bij de

­(recreatief), ULA, motorvliegtuigen, TMG

­vastgesteld. De Vliegmedische Advies­

4

| September 2010

commissie van de KNVvL heeft hier een groot aandeel in gehad. De keuringseisen zijn grotendeels vergelijkbaar met de eisen zoals die gelden voor de huidige zweef­ vliegkeuring. Op sommige punten iets milder, op andere punten iets strenger.

Een aanzienlijke wijziging betreft de ­frequentie van keuringen: tot het 50e jaar

Bijeenkomst FAI/CIMP Tekst Marja Osinga, Vliegmedische Adviescommissie

is dit 60 maanden (5 jaar), tussen het 50e en 70e jaar twee jaar en boven het 70e jaar één jaar. Voor vliegers die geen PPL nodig hebben maar kunnen volstaan met een LAPL kan deze regeling gunstig uitpakken.

Voor het LAPL geldt een nieuwe keuringsregeling, waarvoor nieuwe eisen zijn ­vastgesteld Uitvoering

Een volgend cruciaal punt is wie de keu­ ringen voor het LAPL mag gaan uitvoeren.

Op dit moment mogen in Nederland de sportartsen, aangesloten bij de Federatie Sport Medische Instellingen, de keuringen uitvoeren voor zweefvliegen, recreatief ­ballonvaren en paramoteur vliegen. ­Daarnaast is een aantal AME’s (lucht­ vaart­geneeskundigen) hiertoe bevoegd.

Voor de LAPL keuring is onder EASA ­toegestaan dat naast de AME’s ook GMP’s (huisartsen) de keuring uitvoeren.

De GMP’s moeten wel een training in

De Commission Internationale Médico-Physiologique van de Fédération ­Aéronautique Internationale (FAI/CIMP) is een technische commissie die zich bezig houdt met de studie van de medische en fysiologische factoren die de ­veiligheid, prestaties en het gedrag in de luchtsporten beïnvloeden. Tijdens de jaarlijkse meeting in Lausanne komen afgevaardigden van 36 landen bijeen om wetenschappelijke bijdragen te presenteren en te discussiëren over diverse ­onderwerpen. Dit jaar werd er van 18 tot en met 20 juni gesproken over de ­volgende bijdragen: • WADA-antidoping procedure en wijzigingen, een jaarlijks terugkerend ­onderwerp. Van nieuwe medicijnen wordt beoordeeld of deze onder het ­dopingreglement moeten vallen. Indien een middel dat op de verboden lijst staat toch om medische reden noodzakelijk is voor een (model)vlieger, wordt dit op individuele basis door de CIMP beoordeeld.

• Verenigd Koninkrijk: Ongevallen in de sportluchtvaart, met name een sinds 2005 stijgend aantal zweefvliegongevallen tijdens de lierstart. De oorzaak ­hiervan is nog in onderzoek.

• Spanje: Vergelijking tussen Spanje en Frankrijk wat betreft aantal ongevallen, gerelateerd aan aantal piloten, soort vliegtuig en vliegmedische keuringen.

Er lijkt geen duidelijk verschil te bestaan.

• Zweden: De Zweedse Aeroclub heeft een intensief trainingsprogramma ­opgezet omdat door de afname van vliegactiviteiten de ervaring - nodig om veilig te vliegen - dalend is.

• Verenigde Staten: Veiligheid bij commerciële air racing evenementen. Een ­toename in G-krachten hierbij zou mogelijk tot meer ongevallen kunnen leiden.

Verder onderzoek zal uitwijzen of extra veiligheidseisen nodig zijn.

• Nederland: G-load metingen tijdens steilspiralen bij parapenters, op vliegbasis De Peel in 2009. Hieruit bleek dat ook bij milde steilspiralen G-krachten tot 4 G kunnen optreden, met mogelijk G-LOC (bewusteloosheid) tot gevolg. Van dit onderzoek is een uitvoerig rapport verschenen, zowel op papier als op CD. Voor informatie: medicalboard@knvvl.nl.

óf zelf een vliegbrevet ­hebben (gehad).

• Duitsland: bespreking van concept HFACS (Human Factors Analysis and ­Classification System) en een nieuw Accident Prevention programma voor de General Aviation. Dit is in syllabusvorm verschenen.

­Bovendien is het een voorwaarde dat de

• Japan: Ruimtevaart en veiligheidsmanagement systemen in het ISS programma.

luchtvaartgeneeskunde hebben gevolgd

GMP kan beschikken over de volledige medische voorgeschiedenis van de kandidaat.

Dit is echter niet in elk land mogelijk.

De medische commissie is momenteel in overleg met IVW en de FSMI om te kijken naar de mogelijkheden om de sportartsen te handhaven als keuringsartsen voor het LAPL. Dit systeem functioneert reeds jaren naar tevredenheid en is gebleken veilig, ­effectief en relatief goedkoop te zijn.

In september zal de definitieve regeling

• Italië: Cockpit design en beperking van lichamelijk letsel bij ongevallen. Door Prof. Antonio Dal Monte is een veiligheidscockpit voor zweefvliegtuigen en motorvliegtuigen ontworpen. Bij een botsing komt de cockpit, inclusief piloot, los van de rest van het vliegtuig. Dit concept is ook gepresenteerd op het ­OSTIV congres in 2009 op Terlet. De mogelijke implementatie hiervan is onderwerp van vervolgdiscussies.

Daarnaast presenteert ieder land een National report, waarin de laatste ­ontwikkelingen op het terrein van luchtvaartgeneeskunde en veiligheid staan.

De Nederlandse afvaardiging, bestaande uit Marja Osinga en Paul Michel de Grood (KNVvL Vliegmedische Adviescommissie), presenteerde dit rapport dat als download beschikbaar is op www.knvvl.nl.

­gepubliceerd worden, zodat deze in april 2012 zal kunnen ingaan.

| September 2010

5

In 1919 -1920 maakte Fokker

furore met het ‘luchttoerisme’

Lucht­ toerisme Misschien zit uw vakantie er inmiddels op, of gaat u in het najaar nog op reis. Velen van u zullen door de lucht naar verre en ­inmiddels niet meer zo vreemde landen zijn geweest. Toerisme door de lucht is in de huidige wereld niet bijzonder. Dat was een kleine eeuw geleden wel anders!

T

Tekst en Foto Harm J. Hazewinkel

oen Fokker, nog maar net teruggekeerd uit Duitsland, in

Voor wie dat wilde – en het zich kon veroorloven – worden dan

1919-1920 vliegtuigen liet rondvliegen met het opschrift

ook leuke uitstapjes gesuggereerd. Zo leent een tochtje naar

‘Fokker’s Luchttourisme’, was het maken van uitstapjes

­Gilze-Rijen “zich er uitstekend toe, om ’s morgens heen te vliegen,

door de lucht niet alleen nieuw, maar vloog men ook nog niet

er de warme uren van de dag zoek te brengen in de bos- en

zo ver en zeker niet zo goedkoop. Fokker was overigens niet de

­heiderijke omgeving en ’s avonds weer te vertrekken.” Dit alles

enige die dergelijke diensten aanbood, maar de ondernemingen

met een bezoek aan “een typisch Brabants kroegje, met een zeer

die zich destijds hierop toelegden hebben geen lang leven gehad.

bereidwillige kasteleines.” Maar ook “een tochtje langs het Noordzeestrand met tot besluit een landing in De Kooy is een

Voor de KNVvL was dat overigens geen reden zich hier niet mee

uitstapje voor de toerist bij uitnemendheid.”

bezig te houden. Onze vereniging kende in de jaren na de Eerste Wereldoorlog een ‘Commissie voor Luchttoerisme’, die in 1921

Of veel KNVvL leden het luchttoerisme op deze wijze beoefend

een ‘Handboek voor Luchttoerisme’ uitgaf. Kennelijk werd er

hebben, vermeldt de historie niet. Wel kon de secretaris van de

vanuit gegaan dat vele leden zich door de lucht gingen verpozen.

Commissie voor Luchttoerisme, mej. R. Fleck, in 1921 de leden

In het boekje, dat toen voor leden 50 cent kostte maar nu

uit Amsterdam en omgeving aanbieden om zich met een van de

­antiquarisch en zeldzaam verkrijgbaar is, staan slechts twee

“bij uitstek moderne en betrouwbare toestellen” van de KLM naar de

­sportvliegtuigen in privébezit vermeld. Waarschijnlijk zal het

jaarvergadering van de vereniging te Rotterdam te begeven. Dat

ook mogelijk zijn geweest bij een van die kleine en kortstondige

alles voor ‘slechts’ 35 gulden – vergelijkbaar met een kleine 200 euro.

maatschappijtjes een vliegtuig te huren.

U ziet: ook toen was het al de moeite waard om KNVvL lid te zijn!

6

| September 2010

Begin juli organiseerde de Algemene Luchtvaartafdeling van de KNVvL (ALA) rondvluchten in een zeppelin, met korting voor ­leden. Nu is vliegen in een zeppelin natuurlijk een prachtige ­ervaring, maar een parachutespringer denkt dan gelijk aan hoe het zal zijn om eruit te springen. Para’s Ronald Overdijk en René Hoogland kregen de kans om dat mee te maken.

En SBS6 Hart van Nederland filmde deze Nederlandse primeur!

Tekst Ronald Overdijk Foto’s René Hoogland

Zeppelin exit

40 jaar ALA!

Het spektakel zal plaats vinden in een hangar op het voormalig MVK Valkenburg

Tekst en foto Roger Soupart De Algemene Luchtvaart Afdeling van de KNVvL ALA viert haar 40ste ­ verjaardag op bijzondere manier!

Natuurlijk zal 2011 helemaal in het teken staan van 40 jaar ALA, maar de ‘echte’ verjaardag wordt gevierd op zondag 12 december ­aanstaande.

Dan is het precies 40 jaar geleden dat de ALA op Schiphol werd opgericht!

Op deze zondag wordt het jubileum van de ALA gevierd met een bezoek aan de ­musical ‘Soldaat van Oranje’ op het ­voormalig Marinevliegkamp Valkenburg Ronald Overdijk: “Via Peter Andriesse werd er contact gelegd met de uitvoerder

bij Leiden. De musical, die opgevoerd zal

van de vluchten van de zeppelin en gelukkig was de reactie positief: eerste horde

worden in een voormalige hangar, belooft

genomen! Maar natuurlijk zijn er meer hordes en na enige tijd mailverkeer leek

een spektakel te worden. In en om de

het niet te gaan lukken. Totdat een week voor de voorgenomen datum een

­hangar zullen voertuigen uit de Tweede

PR-bureau belde of een sprong nog te regelen was, met daarbij een uitzending

­Wereldoorlog te zien zijn en zoals u

via SBS6. Toen ging het balletje snel rollen!” Natuurlijk was er nog veel

­waarschijnlijk al weet, speelt hierbij de

­administratief te regelen, zoals de NOTAM, toren Rotterdam Airport, SBS6 en

­Dakota C47 ook een rol!

moest er ook nog rekening gehouden worden met de start van de Tour de France.

Maar uiteindelijk was het dan zover. “Op 3 juli kon ik met cameraspringer René

Wilt u deze middagopvoering bijwonen

Hoogland en de SBS6-crew instappen in een speciale paravlucht!

en de verjaardag van de ALA meevieren?

Na een bijzondere start - de motoren klinken als een klein brommertje - een

Stuur dan vòòr 1 oktober 2010 een e-mail aan

­interview aan boord en het spotten naar het exitpunt was het zover. Deur open

andriessepr@xs4all.nl, voorzitter ALA. Uiter-

en gaan! We moesten wel vrij snel de parachute opentrekken want we zaten

aard is dit verjaardagsfeestje open­gesteld

maar op 2600 voet. Eenmaal onder de chute zag de zeppelin van 75 meter lengte

voor ALA leden en oud-ALA leden, belang-

er toch wel imposant uit. De landing bij Delft Zuid ging helemaal goed en SBS6

stellenden van andere afdelingen en introdu-

maakte er een leuke uitzending van, die ‘s avonds nog bij Hart van Nederland te

cés. Ook voor informatie over de kosten van

zien was. Een primeur in Nederland erbij!

deelname, kunt u contact opnemen.

| September 2010

7

Zweefvliegen in beeld

Tekst Frits Snijder Foto’s Jeroen Kroon, Frits Snijder, Kyra Versteege Grafiek Steve Longland

Start Open klasse WK Zweefvliegen 2010, Szeged, Hongarije. De resultaten op de WK bleven achter bij wat velen hadden gehoopt. Geen podiumplaatsen; wél twee top-10 noteringen. Ronald Termaat en Rien Bastiaanse eindigden respectievelijk als 8e en 9e in de 18m klasse. De wereldkampioenen zijn: Stefano Ghiorzo (IT, 15m klasse), Zbigniew Nieradka (PL, 18m klasse), ­Michael Sommer (DE, Open klasse), Sebastian Kawa (PL, Standaardklasse), Arndt Hovestadt (DE, Clubklasse), Laurant Couture (FR, Wereldklasse).

Al bijna veertig jaar aan de basis van het wedstrijdvliegen, de Nationale Junioren Wedstrijd, georganiseerd door de Venlose Zweefvliegclub. Ervaren ­wedstrijdvliegers vliegen mee als scouts. ’s Avonds vluchtevaluatie en een hoop expert knowledge.

Nog nauwelijks ervaring, maar wel ­ambitieus, dan kan je toch al meedoen, in een 2-zitter met instructeur.

Grafische voorstelling

­Junioren kampioen werd Floris Meinster.

drukverdeling op profiel ­DU97-127/15M bij 0,10 en 20 graden klepstand.

Huh? Vliegen, leuk ja.

Maar aerodynamica…

De Facultieit Luchtvaarten Ruimtevaarttechniek van de TU Delft verricht onder leiding van universitair hoofddocent Loek Boermans grens­ verleggend ­onderzoek naar profielen voor o.a. ­zweefvliegtuigen.

In zweefvliegmagazine ‘Thermiek’ verschijnen van hem drie artikelen

Zweefvliegers die ‘gewoon’ op vakantie gaan, of zakelijk onderweg zijn,

over de laatste stand

willen her en der nog wel eens naar een zweefvliegveldje afdraaien.

van ­zaken. Download

Daarvan zijn er best veel en hele leuke in de ons omringende landen.

de PDF versies op

Neem nou de Mittelmosel Flugplatz Traben-Trarbach, thuishaven

www.thermiek­

van de Deutsch Amerikanischer Segelflug Club. Lijkt heel gewoon.

fotowedstrijd.nl.

Maar aan het eind van de strip over de bomen hang je ­ineens in een fantastisch panorama boven het Moezeldal. Kijk maar eens op Google Earth: 49° 57› 55›› / 7° 6› 55››

8

| September 2010

column Kunstvliegen of stunten?

A

ls vliegen een kunst is, is kunstvliegen daarvan de over­

Tijdens de zoveelste draai bedacht ik mij dat het toch weinig had

treffende trap. Het vliegen van diverse figuren die veelal

gescheeld of er was een totaalverbod van het vertonen van deze

oorsprong vinden in de strategie van het oorlogsvliegen,

kunststunten op een luchtvaartshow. Daar hadden, zoals bij alles in

of het vliegen in formatie is niet voor iedere vlieger weggelegd.

dit land op luchtvaartgebied, de bedenkers van de regelgeving veel

Het vergt veel discipline en vooral veel training, kennis en kunde.

energie in gestoken. Kunstvliegen heeft geen politieke relevantie;

Ben je gemotiveerd, heb je een dosis vrije tijd, ben je bestand

je komt het niet tegen in een partijprogramma of regeerakkoord.

­tegen een substantiële financiële aderlating en/of meerdere

Bijna was het gelukt de grootste publiekstrekker van de luchtvaart

­ontberingen? Dan mag je er over nadenken. Maar als gewone

de nek om te draaien. Enkele dappere lieden hebben de strijd

sterveling kun je meestal slechts getuige zijn van het eindproduct,

aangebonden en onder een gunstig politiek luchtvaartklimaat in

een gelikte show op een vliegfeest. Slechts weinigen is het gegeven

2004 een nieuwe regeling luchtvaart­vertoningen afgedwongen.

de harde werkelijkheid achter de demonstratie mee te beleven.

Gelukkig maar, dacht ik, terwijl de Yak-52 een nieuwe bocht

Als columnist en actief KNVvL lid kreeg ik de unieke kans daad­

­inzette. Heden bestaat er een intensieve samenwerking tussen

werkelijk kennis te maken met deze Spartaanse wereld.

de Air D ­ isplay Association (ADA) en KNVvL, waarbij zaken, zoals afgifte van autorisaties, beleid en overleg met de overheid,

Zo mocht ik bij het demoteam DutchThunderYaks getuige zijn van

gezamenlijk worden uitgevoerd. Helaas is van de toegezegde

het voorvliegen voor het verlengen van de Display Authorisation

­ontwikkeling van de zelfregulering nog weinig terecht­gekomen.

(DA), inclusief de preflightbriefing, de debriefing en de beoordeling

Ook de eenheid o ­ nder de DA-houders en de loyaliteit naar de

achteraf. Een exaltatische ervaring! Drie Yak-52’s in strakke formatie.

vertegenwoordigers laat nog wel eens te wensen over.

Drie Russische militaire lesvliegtuigen met driemaal negencilinder radiaalmotoren van tien liter, 360pk, als aerobatictoestel met een

Eenmaal terug op de grond besef ik dat een ervaring als deze de

limiet van +7 en -5 maal de zwaartekracht (G), Russisch geregi­

KNVvL sterkt om gefundeerd tegenwicht te geven aan ongenuan­

streerd. Indrukwekkend was de professionaliteit, de kwaliteit van

ceerde uitlatingen van de inspectie over luchtvaartvertoningen.

de briefing, de onderlinge communicatie, de ongeremde openheid

De stunts die worden uitgehaald op de burelen van het ministerie

en kritiek, en het vertrouwen in elkaar. Als amateur auditeur

zijn veel gevaarlijker en een stuk minder kunstzinnig. Eerder stuntelig.

wordt een goed inzicht verkregen in het veiligheidsbesef dat samen

En wij moeten de gevolgen daarvan met veel kunst en vliegwerk

met de discipline vertrouwen geeft in de veiligheid bij het geven

bestrijden en weerleggen. Zo’n kijkje achter de schermen bij het

van demonstraties op vliegshows. Als toetje mocht ik mee. Voor

kunstvliegen is geen dagelijkse kost, maar eigenlijk wel noodzakelijk

een gepensioneerde straight en level vlieger een sensatie. In drie

voor beleidsmakers en verantwoordelijken voor de luchtsporten.

series van zes loopings mocht moeder Aarde achttien keer onder mij doordraaien. Links en rechts bekende actieve ­verkeersvliegers en een natuurtalent sportvlieger in opperste ­concentratie ­gefixeerd op de leider in het middelste toestel. Mijn maag kon het aan, mijn geest werd verlicht en mijn v­ ertrouwen gesterkt.

www.dutchthunderyaks.nl | September 2010

9

Zuinig op Zoutelande Soaren in Nederland. Het is op ­meerdere plaatsen mogelijk, maar de enige officieel erkende soarplek is Zoutelande op ­Walcheren. Hier is Jan Dekker namens de KNVvL beheerder van de soarstek, die populair is bij ervaren en beginnende piloten.

Tekst Erik Louwes Foto’s Jan Dekker

“D

e duinen zijn hier tussen de veertig en vijftig meter

“Of onze Zuiderburen, die zonder veel kennis, ervaring en toe­

hoog, dus met een zacht briesje van 18 km/u kun je

stemming vliegen zoals zij willen en daarmee schade aanrichten.

hier al lekker vliegen.” Jan Dekker vertelt over de moge­

Je kunt dan wel als een politieagent gaan lopen controleren, maar

lijkheden bij Zoutelande. “Je hebt hier een brede band om te

voor je het weet loopt dat hoog op. We kunnen beter als lid van

­soaren. Voor beginners is het dus goed te doen, die kunnen

de KNVvL het goede voorbeeld geven.”

­vertrouwen opbouwen met het soaren. Maar natuurlijk niet met

Voor de enige officieel erkende soarplek van Nederland heeft

een te grote groep, daarvoor is de vliegbreedte te smal.”

Zoutelande een goede overeenkomst met de gemeente. “Dus

Als stekbeheerder is Jan Dekker zuinig op Zoutelande.

moeten we ons aan de regels houden, dan blijft die toestemming

“Met behoorlijk harde wind komen hier piloten met speed­

zoals wij die nu hebben. Want, al ben ik een echte bergvlieger, het

schermen vliegen. Onervaren soarders met gewone schermen

is heerlijk om ’s avonds of in het weekeind een paar uurtjes bezig

worden ­daarmee op het verkeerde been gezet.” Het gevolg hiervan

te zijn langs de zee en de duinen. Zo te doen in Nederland. Daar

is dat meer piloten in de duinen belanden, hetgeen verboden is.

moeten we zuinig op zijn!”

10

| September 2010

Tijdens het Ballonfiësta Barneveld op 11 augustus 2010 vond een primeur plaats! Voor het eerst maakte een ballon een nachtvaart met een nachtlanding in Nederland. De piloten Peter van Harten en Martijn de Vries waren de pioniers die deze ‘glow in the dark’ missie aandurfden.

Tekst Rutger Coucke, met dank aan Ballonstof Foto Ben Bläss

Dutch Open boven Italiaanse bergen

Glow in the dark balloon

Tekst en Foto Gijs Wanders Van maandag 9 augustus tot en met zaterdag In de ballonwereld zijn de grenzen weer eens verlegd. We waren

14 augustus vond op de Monte Cucco in Italië de

al bekend met de nachtvaarten; waarbij een ballon in de nacht start

Dutch Open plaats. Deze wedstrijd, de Dutch

en door de zonsopkomst heen vaart om met daglicht te landen.

Open boven de bergen bij Sigillo in Umbrië, maakt

Zo’n landing is niet anders dan een normale ballonlanding. Maar

onderdeel uit van het NK zeilvliegen 2010.

een nachtlanding, oftewel een landing in het donker, was nog niet eerder gedaan. Nu is het niet zo dat bij een nachtlanding de piloot

Er vlogen 20 Nederlandse en 60 internationale piloten mee

bij wijze van spreken met zijn ogen dicht landt. Maar om een veilige

in deze open competitie. Totaal zijn er vier taken gevlogen,

nachtlanding te maken, is een enorme voorbereiding nodig.

van 86 tot 129 km lang. Dankzij de vele vrijwilligers liep de

Naast de nodige vergunningen voor de betreffende ballon en de

organisatie van de wedstrijd helemaal naar wens. Aan het

ontheffingen van IVW, waren er dus ook allerlei extra voorzorgs-

einde van het open kampioenschap kon de Oostenrijker

maatregelen getroffen. Zo reed de vrijwillige brandweer mee om

­Gerolf Heinrichs de hoofdprijs ophalen, gevolgd door de Rus

met de lampen van de brandweerauto te assisteren bij de landing

Vladimir Leuskov en de Belg Jochen Zeischka die respectievelijk

en werd de ballon zelf voorzien van allerlei verlichting. Er mocht

op de tweede en derde plaats eindigden. Voor het Nederlands

­alleen gevaren worden bij helder weer en weinig wind en passagiers

kampioenschap deed Koos de Keijzer goede zaken, hij was de

meenemen was niet toegestaan.

beste Nederlander met een zesde plaats. Rob in ’t Groen was de tweede Nederlander (negende plaats) en Mart Bosman

Toen op het Ballonfiësta Barneveld tijdens de finale van de

volgde als derde (elfde plaats). In september vindt het tweede

­traditionele ‘night glow’ de ballon van Peter van Harten en

deel van het NK plaats: het onderdeel slepen bij Deelen.

Martijn de Vries zich uiteindelijk losmaakte, was het moment daar.

Hierna wordt duidelijk wie zich uiteindelijk Nederlands

Als een reusachtige oranje lampion steeg de ballon op in de nacht.

Kampioen Zeilvliegen 2010 mag noemen.

Fotograaf Ben Bläss maakte deze foto en zei: “dit is uniek in ­Nederland”. En voor één keer heeft hij gelijk.

Kijk voor uitslagen en leuke filmpjes van het NK op de ­Monte Cucco op www.zeilvliegen.nl.

| September 2010

11

Air Sports Mail duikt in de wereld van jouw luchtsport!

KNVvL ­medewerkster ­Marijke van Geem werd uitgenodigd om een dagje mee te lopen op het modelvliegkamp in ­Eibergen en deed daarvan verslag. Wil jij ook met jouw luchtsport in Air Sports Mail?

Mail jouw idee naar ­communicatie@knvvl.nl.

Een dagje mee naar…

Modelvliegkamp Met een kleine 170 km reizen voor de boeg, probeerde ik me voor te stellen wat ik van deze dag vol modelvliegsport kon verwachten. Is het een stoffige bezigheid voor oudere heren zonder ‘echte’ hobby? Of is het toch stiekem hip, blits en vooral erg cool?! Mijn ervaring met modelvliegen ging niet verder dan het vouwen van een papieren vliegtuigje en kijken hoever ik ‘m kon gooien.

Kortom: het was dus hoog tijd om daar eens verandering in te brengen!

Tekst Marijke van Geem Foto’s Paul Beks, Alex Janssen, Patrick Krooshof, Marijke van Geem

O

rganisator Paul Beks heette me

gunstig waren, werd het ‘limbovliegen’

­gemaakt. De winnaar wist uiteindelijk

op deze 10 augustus van harte

naar voren geschoven. Ik keek hoe de

maar liefst 35 rondjes te maken!

welkom op het modelvliegkamp

­fanatieke jongens allemaal, binnen de

e

dat voor het tweede achtereenvolgende

­gestelde tijd, zoveel mogelijk rondjes onder

Zelf aan de knoppen

jaar gehouden werd in de Achterhoek bij

de limbo - een laag hangend lint - door

Tussen het limbovliegen door kreeg ik van

Eibergen. Na een vriendelijke ontvangst,

vlogen met hun model. Het lint moest het

instructeur en aeromusicalvlieger Nando

een rondje handen schudden en een rond­

af en toe flink ontgelden en hing aan het

te Riele mijn eerste modelvliegles. Na

leiding door het kamp keek ik uit naar

eind van de wedstrijd nog nipt aan elkaar.

­uitleg over de knopjes en hendeltjes op de

het modelvliegen zelf. Omdat de weers­

Ook menig vliegtuigje werd met wat

controller - en vooral ook de dingen waar

voorspellingen voor die middag niet zo

­plakwerk weer een beetje bestuurbaar

ik NIET aan moest zitten - liet Nando de

12

| September 2010

Rob Waanders stuurde via flessenpost een briefje: ‘Niks te zien in het maïsveld!’.

Eibergen

Het besturen van een ­modelvliegtuigje is best lastig, ­zeker als de thermiek dan ook nog eens om de hoek komt kijken.

EasyStar opstijgen en hoogte maken. Toen

(o.a. Johan, Paul, Evert, Fedde) deden qua

overhandigde hij mij de controller… en

kletsen zeker niet onder voor vrouwen!

duurde het welgeteld 30 seconden voor mijn

Er werd druk gepraat over alles wat een

eerste crash! Gelukkig was het robuuste

modelvlieger bezighoudt en natuurlijk

modelvliegtuig wel enigszins bestand tegen

de laatste roddels. Na de lunch kwamen

nieuwelingen in de sport. ‘Subtiel’ is het

er meer bezoekers kijken in het model­

sleutelwoord! De hendeltjes op de controller

vliegkamp. In de middag stond het

Elegante landing

reageren heel snel op elke beweging, dus

vrije vliegen op het progamma, dus de

Ondertussen stond ik klaar voor mijn

lompe handelingen zijn niet handig. Na

deelnemers ­kregen alle kans om hun

tweede modelvliegles. Het besturen van

die eerste crash stortte het model niet meer

­vliegkunsten te tonen. Daarbij kwam een

zo’n vliegtuigje is best lastig, zeker als de

neer, maar was Nando snel genoeg om de

zweefmodel in het nabij gelegen maïsveld

thermiek dan ook nog eens om de hoek

bediening uit mijn handen te halen als de

terecht en dus werden alle hulptroepen

komt kijken. Wegvliegen was niet een

grond te dichtbij kwam. Gelukkig voor alle

­ingeschakeld om het model terug te

­probleem, maar het terugvliegen viel nogal

omstanders is iedereen ongedeerd gebleven.

­vinden. Rob Waanders, de voorzitter

tegen. Uiteindelijk maakt ik een zeer

De eerste ‘geplande’ landing liet ik daarom

van de E.R.M.V.C., bestudeerde vanuit

­elegante landing (lees: plof), maar alles

ook maar aan Nando over.

de lucht het maïsveld, maar helaas mocht

was gelukkig nog heel.

dit niet baten. Via flessenpost stuurde

Terwijl het gros van de deelnemers in het

In het maïsveld

hij een briefje: ‘Niks te zien!’.

maïsveld rondliepen, greep ik de kans om

Tijdens de lunch schoof ik gezellig aan

Daarna werder te voet nog gezocht in

Paul Beks, medeorganisator en voorzitter

bij een aantal heren van de Leidsche

het veld, maar één voor één keerden de

van de Stichting Nationaal Modelvliegkamp,

Luchtvaartclub. Deze ‘Leidsche’ jongens

mannen onverrichter zake terug.

even een paar vragen te stellen.

| September 2010

13

Hoe kom je bij de Stichting Nationaal ­Modelvliegkamp terecht? “Toen de KNVvL het kamp nog organiseerde, zat ik al bij de staf. Het was zonde om 60 jaar traditie weg te gooien en er helemaal mee te ­stoppen. Samen met John Gardeneers heb ik hier over na zitten denken en in de vorm van de Stichting het kamp nieuw leven ingeblazen.”

Wat heb jij zelf met modelvliegen?

“Mijn voormalige chef zat in het bestuur van een modelvliegclub en zocht iemand die het clubblad kon maken. Zo rolde ik in de club via diverse bestuurlijke functies, waaronder ook in het afdelingsbestuur zelf. Ik vind vooral alles er omheen erg leuk, met het modelvliegen zelf houd ik me minder bezig.”

Hoe lang denk je nog de organisatie van het kamp in handen te houden? “Zolang ik er nog zin in heb en het leuk blijf vinden ga ik door. En natuurlijk ook zolang er nog locaties zijn waar we terecht kunnen en

Word ‘Vriend van het

deelnemers ook blijven komen. Ik had ooit

­Modelvliegkamp’!

gezegd dat ik het na 10 modelvliegkampen

Voor € 15,- per jaar, geniet je

voor gezien zou houden, maar dat komt

van ­allerlei leuke voordelen.

Organisator Paul Beks

nu wel erg snel dichtbij en ik wil eigenlijk

Aanmelden en meer informatie:

nog geen afscheid nemen.”

www.modelvliegkamp.nl

Wat is er zo speciaal aan het modelvliegkamp? “Wat is er nu mooier dan een hele

jeugdige afdeling, maar wat je hier aan

Waar gaat het modelvliegkamp volgende jaar

week met je hobby bezig te zijn en tussen

deelnemers ziet is best een redelijke

naar toe? “Volgend jaar wordt het kamp

andere liefhebbers te zitten? Bovendien

­afspiegeling van de modelvliegsport.

gehouden in Sittard van 6 t/m 13 augustus,

heb je dan ook niet het ‘gezeur’ van thuis

De jongste hier is 12 en de oudste is de

iedereen is welkom!”

omdat je weer eens met modelvliegen bezig

70 wel gepasseerd, maar daartussen zitten

bent. In deze week mag het gewoon. Het is

alle leeftijden.”

Na mijn gesprek met Paul werd het zoetjes

hechte groep met elkaar waarbij niemand

Waar zijn de vrouwelijke deelnemers?

­

beroerd is om een ander te helpen.”

“We hebben ooit één vrouwelijke deel­

verzameld, gingen de hemelsluizen open.

aan tijd voor het avondeten. Niet lang

hier altijd gezellig en vorm je altijd weer een

nadat iedereen zich in de grote tent had

neemster gehad, zij was met haar gezin

Toch goed uitgekiend, met het mooie

Als je geen eigen model hebt, kun je dan ook

mee en vloog af en toe, maar verder komt

weer overdag! Voorzitter Arthur Werner

aan dit kamp meedoen? “Ja, dat kan, ieder­

de combinatie van techniek en luchtsport

van de afdeling Modelvliegen was ook

een mag meedoen, maar het gaat natuur­

toch meestal neer op mannen.”

aangeschoven en na de soep reikte hij de

lijk om modelvliegen en zonder model heb

prijzen uit voor de limbowedstrijd.

Hoe ziet de toekomst van het modelvliegkamp

Met nog bijna 2½ uur reistijd voor de

er uit? “Voorlopig gaan we nog door.

boeg, besloot ik alle gezelligheid achter me

Het stereotype idee dat mensen hebben van

Ik denk dat er wel weer een stijgende lijn

te laten om huiswaarts te keren. In de

modelvliegsporters is een aantal oudere

komt in het aantal deelnemers. Elk jaar

auto bedacht ik dat ik tijdens deze dag vol

­mannen die met vliegtuigjes in de weer zijn

doen er toch weer nieuwe modelvliegers

modelvliegen en drukte veel ontzettend

en half in hun jeugd zijn blijven hangen. Zit

mee. En deze week ook veel oud-deelnemers

leuke en vooral enthousiaste mensen

hier een kern van waarheid in? “Nee, zeker

die langs zijn gekomen en volgend jaar

had ontmoet. Nee, modelvliegen: dat is

niet. Natuurlijk, we zijn niet de meest

toch wel weer gaan.”

helemaal niet stoffig!

je niets om mee te vliegen.”

14

| September 2010

agenda en verder Evenementen 2010

Open dagen

EPAC; Engeland

Workshop: Simulators

­Kunstzweefvliegen

Wanneer: 09-10-2010

en andere synthetische

Dutch Light Aircraft

Wanneer: 24-09-2010

Nederlandse

hulpmiddelen

­fly-in 2010

NK-klassiek (schermvliegen);

­Zweefvliegdag, Volkel

Wanneer: 19-11-2010

Wanneer: 17-09-2010

Falcon Air, Horst

Wanneer: 06-11-2010

NK modelvliegen

POPS Meet Jelenia Gora,

Wanneer: 25-09-2010

Luchtsportcongres,

Wanneer: 20-12-2010

Polen

WK Ballonvaren

­Soesterberg

Wanneer: 18-09-2010

Wanneer: 02-10-2010

Wanneer: 13-11-2010

Brevet aanvragen?

Het KNVvL Examinering Instituut (KEI) geeft op dit ­moment de brevetten uit voor ballonvaren, zweefvliegen en snorvliegen. Het gaat hier om het BPL, GPL of PGL brevet.

Daarnaast worden ook de brevetten voor het schermvliegen via het Algemeen Secretariaat uitgegeven (m.u.v. brevet-1). Binnenkort zullen deze brevetten ook in het KEI-jasje worden gestoken.

Juiste gegevens

Iedereen die bij het KEI een aanvraag

Checklist:

indient, wil natuurlijk zo snel mogelijk

✓ Heb ik alle (juiste) formulieren

zijn of haar nieuwe brevet in huis hebben. Uiteraard is het KEI hier ­volledig op ingesteld, maar gebeurt het nog té vaak dat er onvolledige of onjuiste aanvragen binnenkomen.

Twee Zeeuwse meisjes voorzien de ­Pander PH-AFM ‘vlinder’ van brandstof.

Met als g­ evolg dat, bijvoorbeeld bij

­nieuwe brevet overgemaakt? ✓ Staan alle benodigde hand­ tekeningen (examinator) op het uitslagformulier?*

een niet volledig ingevuld formulier

✓ Voldoe ik aan de gestelde eisen?

of ontbrekende bijlage, het KEI achter

✓ Heb ik alle overige bijlagen

de aanvrager aan moet bellen om alle

Oeps, foutje!

­volledig ingevuld? ✓ Is het juiste bedrag voor het

­toegevoegd?

papieren in orde te krijgen. Om nu tijd en kosten te besparen, vraagt het KEI

* Indien van toepassing

u extra op te letten bij het aanvragen van een brevet, verlenging of uit­ breiding, of alle gegevens correct zijn.

de nieuwste formulieren en tarieven.

De aanvraag dient in zijn geheel

Het komt nog geregeld voor dat het

De oplettende lezer heeft het misschien

­opgestuurd te worden. Dus niet pas

KEI aanvragen ontvangt op oude

ontdekt; op pagina 8 van de vorige Air

later nog het uitslagformulier via de

­formulieren, waar niet de juiste

Sports Mail stond er een foutief bijschrift

examinator. Ook zijn de formulieren

­tarieven op vermeld staan.

onder de foto van de Zeeuwse meisjes.

niet bedoeld voor adreswijzigingen.

Op de website vindt u tevens de r­eglementen die betrekking hebben

­Zoals in de tekst wel vermeld stond, is de foto op 26 augustus 1933 genomen

Brevet.aero

op de uitgifte van brevetten, inclusief

op het vliegveld van Vlissingen, ter

Heeft u vragen over het KEI, of wilt

de eisen, uitzonderingen daarop en

­gelegenheid van de Tweede Nederlandse

u een brevet, verlenging of uit­

eventuele vrijstellingen.

Rondvlucht voor sportvliegtuigen.

breiding aanvragen? Op onze website http://www.brevet.aero vindt u de

Kijk voor meer informatie over

antwoorden waar u naar zoekt, plus

brevetten op www.brevet.aero

| September 2010

15

Nationaal luchtsportcongres zaterdag 13 november van 10.00 – 16.30 uur

Het Nationaal luchtsportcongres wordt op zaterdag 13 november gehouden in evenementen­centrum CASINO te Soesterberg van 10.00 – 16.30 uur

Luchtsport, ja natuurlijk!

Het congres zal in het teken staan van luchtsporten nu en in de ­toekomst, aan de hand van een aantal actuele onderwerpen die ­toegelicht zullen worden door enkele vooraanstaande sprekers.

Onderwerpen:

Entree:

- Vliegveiligheid

€ 25,- bij voorinschrijving (inclusief

- Natura 2000

lunch).

- Economische meerwaarde ­

Houd www.knvvl.nl in de gaten voor het

van luchtsporten - Wat kan de KNVvL leren

­aanmeldingsformulier en het laatste nieuws over het congres!

van het watersportverbond op

Meer informatie over dit evenement

het gebied van topsport?

volgt via onze website en de nieuwsbrief.