Varen doe je samen

KNMC partner in Convenant ‘Varen doe je Samen!’ 2020-2025

Veilig varen? Varen doe je Samen!

De campagne ‘Varen doe je Samen!’ richt zich op het vergroten van de veiligheid op en aan de vaarwegen in Nederland. Door het geven van voorlichting en informatie worden onveilige situaties op de vaarwegen onder de aandacht gebracht en, voor zover mogelijk, verminderd. Doelgroep is de vaarweggebruiker.

In de beroepsvaart, waaronder ook passagiersvaart, watertaxi’s en -bussen, en in de recreatievaart, inclusief waterskiërs en roeiers. De diversiteit aan vaarweggebruikers is groot en de drukte neemt toe. Daarom blijft voortdurende aandacht voor veiligheid van belang. ‘Varen doe je Samen!’ biedt kennis, informatie en voorlichting over veilig vaargedrag. Aandachtsgebieden zijn: •de (technische) preventie, •reisvoorbereiding, •veiligheid op het water.

Op www.varendoejesamen.nl vind je digitale knooppuntenboekjes, folders en nieuwsberichten. Die geven aanwijzingen en tips voor een veilige vaart.

Het project ‘Varen doe je Samen!’ heeft als doel de risico’s te beperken voor beroeps- en recreatievaart op dezelfde vaarweg. Aan het project ‘Varen doe je Samen!’ werken verschillende partners mee: ANWB, Koninklijke BLN-Schuttevaer, Havenbedrijf Amsterdam N.V., Havenbedrijf Rotterdam N.V., HISWA Vereniging, KNRM, Rijkswaterstaat, Platform Waterrecreatie, de Provincies, Reddingsbrigade Nederland, Sportvisserij Nederland, Stichting Waterrecreatie Nederland, Unie van Waterschappen, Watersportverbond.

Vragen? Of nieuwsgierig naar andere aandachtspunten voor veiligheid op het water? Kijk op www.varendoejesamen.nl De website van ‘Varen doe je Samen!’ werkt ook goed op een smartphone.

Het wordt steeds drukker op het water. De stijgende welvaart in de afgelopen decennia heeft geleid tot groei van de recreatievaart in het algemeen. Tevens is een verschuiving gaande van bezit naar gebruik, wat betekent dat meer incidenteel gebruik wordt gemaakt van recreatievaartuigen door de huur van sloepen, motorboten en zeilschepen. Ook is er een sterke groei van de zogenaamde ‘kleine watersport’ zoals suppen en kanoën. Deze ontwikkelingen leiden ertoe dat meer partijen de Nederlandse wateren zijn gaan delen, waardoor extra aandacht voor de veiligheid is vereist.

Veiligheid op het water is waar het om gaat. De statuten van de KNMC zijn daar duidelijk over. Als doelstelling van de vereniging wordt expliciet veiligheid op het water genoemd, naast het bevorderen van de watersport met motorboten in de breedste zin en het behartigen van de belangen van de betrokkenen bij de watersport. Hoewel de doelstellingen van de KNMC in drie punten zijn ondergebracht kunnen we ze niet los van elkaar zien en is er geen hiërarchie in hun gewicht.

Bij de overgang naar een nieuwe beleidsperiode heeft het bestuur veel aandacht besteed aan de kerntaken van de KNMC en hoe deze te realiseren. We zien daarbij een actieve rol voor de KNMC op het gebied van veiligheid die de interne clubactiviteiten overstijgt. Met de kennis en ervaring die binnen de vereniging aanwezig is, is de KNMC de aangewezen partij om namens motorboot varend Nederland medeverantwoordelijkheid te dragen voor veiligheid op de Nederlandse waterwegen. Immers, met name op de binnenwateren zijn het motorboten die de schaarse ruimte delen met de binnenvaart. Om uitvoering te geven aan dat doel heeft de KNMC zich aangesloten bij de veiligheidscampagne ‘Varen doe je Samen!’.

Het doel van ‘Varen doe je Samen!’ 2020-2025 is de verkeersveiligheid te verbeteren voor recreatie- en beroepsvaart op de Nederlandse kust- en binnenwateren door het geven van voorlichting. Daarnaast het vergroten van veiligheidsbewustzijn voor beroeps- en recreatievaart die in elkaars vaarwater zitten op grotere en kleinere vaarwegen én tussen recreatievaart onderling.

HOE IS ‘VAREN DOE JE SAMEN!’ ONTSTAAN?

Om de veiligheid op de Nederlandse grote vaarwegen te vergroten is in 2008 ‘Varen doe je samen!’ (VDJS) gelanceerd. Rijkswaterstaat, alle provincies, drie havenbedrijven, ANWB, HISWA Vereniging, Watersportverbond en toentertijd Koninklijke Schuttevaer en Stichting Recreatietoervaart Nederland hebben het convenant VDJS I ondertekend.

Dit convenant is in 2013 uitgebreid met deelconvenant II om ook de veiligheid van watersporters op kleinere vaarwegen te bevorderen. Naast een aantal bestaande VDJS I convenantpartners deden aan de aanvullende campagne mee: KNRM, Nederlands Platform voor Waterrecreatie, Reddingsbrigade Nederland, Sportvisserij Nederland, Unie van Waterschappen en Waternet. In maart 2015 hebben deze partijen het convenant VDJS 2015-2020 ondertekend dat werd uitgevoerd door de Stichting Waterrecreatie Nederland in samenwerking met de VDJS partners.

In het voorjaar van 2020 is de derde convenant periode gestart die loopt tot en met 2025 en waartoe zowel de Hydrografi sche Dienst als de KNMC zijn toegetreden.

Dat er behoefte was aan een campagne om de veiligheid te bevorderen laten de cijfers uit de beginperiode goed zien. ‘Varen doe je samen!’ heeft in 2015 een onderzoek verricht naar de oorzaken van ongevallen met recreatievaart. De bron van informatie was de door Rijkswaterstaat beheerde landelijke Scheepsongevallen database (SOSdatabase) waarin politie- en inspectiediensten en vaarwegbeheerders scheepvaartongevallen registreren. Geanalyseerd zijn de signifi cante scheepvaartongevallen met recreatievaart van 2004 tot en met 2013. ‘Signifi cante ongevallen’ zijn ernstige ongevallen met slachtoffers, langdurige stremmingen en ernstige schade aan vaarweg en/of schip.

In de genoemde periode zijn in de SOS-database in totaal 445 signifi cante voorvallen geregistreerd waarbij recreatievaart was betrokken. Bij 107

of 25% van deze 445 geregistreerde significante voorvallen gaat het om ongevallen waarbij recreatievaart en beroepsvaart waren betrokken. Bij 10 van deze ongevallen vielen in totaal 17 dodelijke slachtoffers. Bij de overige 338 of 75% van de 445 geregistreerde significante ongevallen betrof het ongevallen met alleen recreatievaart. Bij 12 van deze ongevallen vielen 14 dodelijke slachtoffers.

De ongevallen met alleen recreatievaart worden voornamelijk veroorzaakt door bedieningsfouten, inschattingsfouten, navigatiefouten en onverantwoord gedrag. Ook spelen materiaalfouten vaak een rol die leiden tot brand, motorproblemen en explosies. Het jaarlijks aantal ongevallen - waarbij zowel beroeps- als recreatievaart betrokken zijn - is in 2017 gedaald naar 32 ten opzichte van 36 in 2016. Sinds 2012 schommelt dat aantal tussen de 29 en 40.

‘VAREN DOE JE SAMEN!’ …. MET DE KNMC

Wanneer de economische betekenis van de recreatievaart wordt gezien

in relatie met bijvoorbeeld de beroepsvaart, dan mag worden gesteld, dat de bedrijfstakken een vergelijkbare omvang hebben, wat betreft arbeidsvolume, productiewaarde en toegevoegde waarde. Het aantal recreatieve vaartuigen is echter circa 45 x groter dan het aantal beroepsvaartuigen. Er zijn 5.000 Nederlandse binnenvaartschepen en 5.000 buitenlandse op de Nederlandse wateren ten opzichte van zo’n 400.000 recreatieve vaartuigen in gebruik op het water. Onder die 400.000 recreatievaartuigen zijn rond de 80.000 kajuitmotorboten, dus motorbootvaarders zijn prevalent op de Nederlandse waterwegen aanwezig. Zowel op de grotere waterwegen als op de meren, plassen en kanalen. De hoofdvaarwegen worden - zeker in de zomerperiode - gebruikt door zowel de beroeps- als recreatievaart.

Wie zich bewust is van potentiële risico’s en inzicht, kennis en ervaring heeft op het gebied van varen, zal veiliger varen dan iemand die dit niet of minder heeft. Veiligheid en veilig handelen vinden wij een normaal onderdeel van waterrecreatie, een routine: het hoort er gewoon bij, voor je eigen vaarplezier en voor de veiligheid van alle gebruikers van de waterwegen.

Om dat besef en gedrag te bereiken geeft VDJS onder meer informatie over mogelijke knelpunten op de vaarweg en de veilige alternatieve routes. Aanvankelijk werden ‘Knooppuntenboekjes’ uitgegeven maar tegenwoordig zijn het uitsluitend digitale publicaties, die gemakkelijk te downloaden zijn. Voorts zijn de knooppunten ook steeds meer terug te vinden als aparte laag in digitale vaarkaarten. Per regio staan hierin de belangrijkste vaarwegknooppunten beschreven en aan de hand van kaarten is te zien hoe men deze punten op een veilige en vlotte manier kan passeren. Een knooppunt is een specifieke locatie op de vaarweg waar sprake kan zijn van een verkeersonveilige situatie.

Daarnaast stelt VDJS folders samen, onderhoudt een informatieve website en heeft een app uitgebracht. Door het geven van lezingen en presentaties, dikwijls in samenwerking met de

partners, worden doelgroepen direct bereikt. Dat gebeurt ook met de voorlichtings films, praktijkdagen en beurspresentaties.

Veel van de materialen die tijdens eerdere convenantperiodes zijn ontwikkeld hebben een grote waarde in de informatievoorziening aan motorbootvaarders. De focus van de KNMC zal binnen het samenwerkingsverband VDJS liggen op het verspreiden van deze relevante informatie door een strategie te ontwikkelen die het mogelijk maakt de leden van o.a. watersportverenigingen te bereiken, waaronder die van de VNM.

VDJS heeft gekozen voor een programmatische aanpak gericht op het behalen van gedragsverandering op het water, met als doelstelling verbeteren van de veiligheid. De aansturing wordt verzorgd door Waterrecreatie Nederland als de uitvoerende organisatie in samenwerking met VDJS-partners. De KNMC zal als VDJS-partner een actieve rol spelen in de Stuur-, Project- en Werkgroepen. Mochten leden als vrijwilliger willen deelnemen en namens de KNMC willen participeren dan nodigen we hen uit zich te melden bij het bestuur. Gezamenlijk hebben we de

bijzondere gelegenheid om in het samenwerkingsverband ‘Varen doe je Samen!’ met relevante partijen de Nederlandse waterwegen veiliger te maken voor beroeps- en recreatievaart. Meld u aan!

SNELHEID EN WATERSPORT – EEN GEVAARLIJKE MIX

Hoewel vaak speedboten en waterscooters het stempel ‘roekeloos’ en ‘gevaarlijk’ krijgen opgespeld is de werkelijkheid genuanceerder. Apart onderzoek is verricht naar deze bijzondere risicogroep. De betrokken diensten KLPD en RWS geven aan dat de groep ‘snelle motorboten’ geen zorgenkind vormt vanwege het relatief lage aantal ongevallen met snelle vaartuigen. Slechts 3% van de geregistreerde scheepsongevallen was een ‘snelle motorboot’.

Opmerkelijk is echter dat van het aantal dodelijke slachtoffers bij recreatievaart maar liefst 71% gerelateerd is aan ongevallen met speedboten. Daarbij speelt een rol dat in het vaargebied van speedboten - veelal recreatieplassen - juist kwetsbare waterrecreanten als zwemmers en surfers onvrijwillig aan risico’s worden blootgesteld.

Verslag: Peter Borst

Bron: Monitoring Nautische Veiligheid 2013, deel 1