EDITO: Het vlindereffect

Femke Van De Pontseele redacteur Klasse – Femke@klasse.be In de lente verpoppen rupsen tot vlinders en spreiden ze hun prachtige vleugels uit. In veel scholen fladderen ze al sinds september rond: zorg- of vlinderleraren grijpen in waar leerlingen achterop raakten, leraren bestuiven hun leerlingen met extra herhaling en uitdaging. Want corona knabbelde bijna twee jaar aan de instructietijd, kennis dreigde te verdorren. Een school met een sterk viersporenbeleid deelt haar leerlingen zelfs op in vlindersoorten: de zandoogjes werken wiskunde bij, de icarusblauwtjes herhalen taal. Ondertussen krijgen de snelle kolibrievlinders extra uitdaging. En wie goed kan plannen in het zesde leerjaar wordt een atlasvlinder, met zijn spanwijdte van vijfentwintig centimeter de grootste ter wereld.

Evenveel vlinders als nieuwe termen, merkte ik tijdens mijn belronde. Want hoewel leervertraging volgens de cijfers vooral aan taal vreet, klinken de namen van de remedies origineel: bijsprong, inloopuurtje, bijbeenklas, leerlab, studievolgkaart en boostmodule. Taal trekt taal uit het slop. En al doorkruiste een Grieks alfabet aan virusvarianten de onderwijsvernieuwingen, toch slalommen leraren tussen quarantaines door. Spijkeren ze leerlingen bij. In groepjes of klassikaal, met leerpaden of wisbordjes.

Maar leervertraging heeft veel koppen. Ze gaat veel verder dan taal of rekensommen. ‘Mijn zoontje van tien behaalde nu pas zijn eerste zwemdiploma’, vertelde een moeder. ‘Onze kleuters gooien Duploblokken naar elkaars hoofd, omdat ze niet meer weten hoe ze te stapelen’, vertrouwde een leraar me toe. En andere leraren eindigden ons telefoongesprek met: ‘Leerlingen zijn plots te beschaamd voor het vrije podium op carnaval’ of met: ‘Op afstand vervaagden de grenzen. Een leerling van zestien stelde een scherm vol borsten in als achtergrond om de online les te verstoren.’

De voorbije jaren moesten we begrenzen én flexibel zijn, zien wat er wél nog kan en alles uit die kan halen. Onbegonnen werk, die vertraging verder bijbenen? Maar als de vleugelslag van een vlinder in Brazilië een orkaan kan veroorzaken in Texas, welk effect kan het gefladder van sterke schoolteams dan niet hebben op hun leerlingen? De nectar zit in effectieve lessen uitdenken en kerndoelen selecteren, blended leren, tutoring ...

Dit schooljaar telt nog ruim drie mooie maanden om leerlingen te laten ontpoppen tot vlinders zodat ze kunnen vliegen naar een volgend jaar. Om aandacht te geven aan leer- én leef-achterstand. Even belangrijk als leren rekenen, is dat je leert hoe je te gedragen in een bib, dat je je ogen de kost geeft in een onbekende stad of elkaar aanmoedigt bij de volleybalwedstrijd. Ze kunnen weer: de sportlessen, uitstappen, proclamaties en eindejaarsfuiven. Inhalen kan en mag lastig zijn, maar soms ook ontzettend fijn.