EDITO: Everzwijnen in de klas

Edito

Everzwijnen in de klas

Un kilomètre à pied, ça use, ça use, un kilomètre à pied, ça use les souliers. Met dit riedeltje in mijn hoofd, dat ik leerde van mijn petekind, wandel ik deze zomer met een vriend door de Limburgse bossen. Plots horen we geknor in de struiken. Steeds luider en onheilspellender. What the? Vlak voor ons raast een kudde everzwijnen het pad over. Ik sta aan de grond genageld. Mijn vriend duikt achter mij, klaar om weg te spurten. Vechten, vluchten of bevriezen. Je oeroude reptielenbrein neemt het over als stress een hormonencocktail door je lijf jaagt. Je pupillen verwijden, je hartslag versnelt, je spieren spannen zich op. Bepaalde hersendelen sluiten zich af, je reageert enkel op instinct.

Ook in de klas steken voortdurend everzwijnen het gangpad over. Ze nemen de vorm aan van toetsen, pestgedrag, perfectionisme, conflicten, corona, druk van ouders, leerproblemen, competitie, armoede … Zijn al die stresserende gebeurtenissen noodzakelijk slecht? Nee, een gezonde dosis stress is nodig om goed te leren, te functioneren en voorbij de grens van je eigen kunnen te stappen. Maar als stressoren zich opstapelen of blijven duren, dan gaan leerlingen buiten hun window of tolerance. Ze lopen de klas uit, beginnen te roepen of verdwijnen in zichzelf. Hun brein schreeuwt: vecht, vlucht of bevries! Focussen op de les lukt niet meer.

Scholen stressvrij maken, dat vraagt niemand. Ook de maatschappij zal nooit zonder spanning zijn. Daarom moeten we leerlingen weerbaar maken. Hen manieren aanleren om stress te reguleren. Kunnen ze vertellen wat hen stress geeft? Weten ze hoe ze piekergedachten kunnen beheersen en welke activiteiten rust geven?

En al heb je als leraar lang niet alle stressoren in de hand, enkele misschien wel. Bekijk je samen met collega’s of je taken voldoende spreidt en geen inhaaltoetsen plant tijdens de pauze – ook jij verdient een break? Bouw je tussendoortjes in: een praatronde, een beetje beweging of wat meditatie? Investeert de school in rustbanken op de speelplaats of boksballen in de turnzaal? Experts en leraren zien het effect van al die ingrepen.

In de kleuterklas van mijn petekind weerklinken niet voor niets dansjes en liedjes. Ze brengen het brein tot rust, zorgen voor routine en creëren ruimte om gulzig te leren. Geen wonder dat ze een zomer lang haar eerste Franse woordjes zong. Kilometer na kilometer danst ze door het leven, het eerste leerjaar in. Help jij ook jouw leerlingen omgaan met aanstormende everzwijnen? En hou je je eigen stressniveau onder controle? Dat is niet alleen goed voor jezelf, maar ook voor je leerlingen. Want stress is besmettelijk, maar jouw enthousiasme ook.

Hans Vanderspikken Hoofdredacteur Klasse hans@klasse.be