POLSKI PRZEGLĄD CHIRURGICZNY 2005, 77, 9, 965–976
DIAGNOSTYKA PRZEDOBJAWOWA U CHORYCH Z POLIPOWATOŚCIĄ GRUCZOLAKOWATĄ JELITA GRUBEGO (FAP) PRESYMPTOMATIC DIAGNOSTICS IN FAMILIAL ADENOMATOUS POLYPOSIS (FAP) PATIENTS
PIOTR KROKOWICZ1, TOMASZ BANASIEWICZ1, JACEK PASZKOWSKI1, ANDRZEJ PŁAWSKI2, DARIUSZ LIPIŃSKI2, RYSZARD SŁOMSKI2, MICHAŁ DREWS1 Z Katedry i Kliniki Chirurgii Ogólnej, Gastroenterologicznej i Endokrynologicznej AM im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu1 (Chair and Department of General, Gastroenterological and Endocrinological Surgery, K. Marcinkowski Medical University in Poznań) Kierownik: prof. dr hab. M. Drews Z Zakładu Genetyki Człowieka, Polska Akademia Nauk w Poznaniu2 (Department of Human Genetics, Polish Academy of Sciences in Poznań) Kierownik: prof. dr hab. J. Nowak
Celem pracy była analiza wyników badań genetycznych oraz przesiewowych badań kontrolnych we wczesnym, przedobjawowym rozpoznaniu polipowatości rodzinnej jelita grubego. Materiał i metodyka. Badania genetyczne oraz kontrolne badania kliniczne wykonano u członków 62 rodzin zarejestrowanych w Rejestrze Polipowatości funkcjonującym przy Klinice Chirurgii Ogólnej, Gastroenterologicznej i Endokrynologicznej AM. W badaniach genetycznych stosowano metody badania zamplifikowanego przez PCR fragmentu genu z zastosowaniem analizy polimorfizmu konformacji jednoniciowego DNA (SSCP – ang. single strand conformational polymorphism) oraz analizy heterodupleksów (HD – ang. heteroduplex analysis). W wykonanych przez nas badaniach HD wykazywało większą czułość w stosunku do SSCP, łączne stosowanie obydwu metod zwiększało efektywność badania genetycznego. U wszystkich chorych poddanych badaniom genetycznym przeprowadzono diagnostykę kliniczną (sigmoidoskopia, gastroskopia, usg jamy brzusznej). Wyniki. W przeprowadzonych badaniach zlokalizowano 9 mutacji genu APC, w tym 6 wcześniej nieopisywanych: 5 delecji i 1 substytucja w regionie 5’. Po wykonaniu badań genetycznych oraz klinicznych rozpoznano polipowatość rodzinną gruczolakowatą jelita grubego (FAP) u 38 bezobjawowych chorych (10 – na podstawie badania genetycznego, 28 – na podstawie rektosigmoidoskopii). Wszyscy zdiagnozowani chorzy zostali poddani leczeniu operacyjnemu, w żadnym przypadku nie stwierdzono obecności nowotworu złośliwego. Wnioski. Profilaktyczne, systematycznie prowadzone badania kontrolne zmniejszają ryzyko wystąpienia nowotworu złośliwego u chorych z FAP. Badania genetyczne odgrywają istotną, wciąż rosnącą, rolę w diagnostyce przedobjawowej tej grupy chorych. Słowa kluczowe: polipowatość rodzinna gruczolakowata, FAP, gen APC, diagnostyka przedobjawowa, rak jelita grubego Aim of the study was to analyse clinical and genetic screening results in case of presymptomatic diagnostics of familial adenomatous polyposis coli (FAP). Material and methods. Genetic and clinical examinations were performed in 62 family members registered in the Polyposis Registry of our Department. The APC gene was screened for mutations in the Polish population using heteroduplex and SSCP (single strand conformational polymorphism) methods. The methods used for visualization of the mutation (HD and SSCP) differed in relative effectiveness, depending on the localization of the mutation within the PCR-product. In our study HD was more sensitive, in comparison to SSCP analysis. However, the use of both methods increased the rate of