Ruimte voor ontwikkeling

‘Je hoeft niet ziek te zijn om beter te worden’. Een uitspraak die ik hoorde toen ik net begon als trainer voor de kinderopvang en het onderwijs. Je hoeft inderdaad niet ziek te zijn om verder te komen in je ontwikkeling en dat geldt zowel voor kinderen als volwassenen en ouderen. Kinderen hebben de ruimte nodig om zich te kunnen ontwikkelen en hun ouders, omgeving en professionals kunnen die ruimte geven.

It Takes A Village To Raise A Child

Als je denkt aan de ontwikkeling van kinderen, dan kan dat vanuit verschillende invalshoeken. In eerste instantie het kind zelf en de kinderen daarom heen. Daarnaast spelen de ouders van het kind een grote rol. Ook de direct betrokken professionals in de kinderopvang en het onderwijs hebben hun aandeel in de ontwikkeling van het kind. En dan niet alleen de professional zelf maar ook de organisatie waar hij of zij werkzaam is. Verder zijn externe partijen betrokken bij de ontwikkeling van veel kinderen, zoals een trainer die leerkrachten begeleidt bij een nieuwe lesmethode.

Hillary Clinton schreef jaren geleden een boek over jeugdbeleid. De titel ontleende ze aan een Afrikaans gezegde: ‘It takes a whole village to raise a child’. Een gezegde dat omschrijft dat de ontwikkeling en opvoeding van een kind niet op zichzelf staat. Ouders, grootouders, buren, familie, professionals en vele anderen zorgen er met elkaar voor dat een kind tot bloei kan komen.

Aansluiting Bij Team

In de afgelopen twintig jaar heb ik veel professionals en organisaties begeleid met als doel de ontwikkeling van kinderen en de professionals zelf te stimuleren. Het is belangrijk dat bij aanvang van een training of de invoering van een nieuw programma of product, duidelijk is of er genoeg draagvlak binnen de organisatie is. Past het programma bijvoorbeeld bij de visie van de organisatie zelf en het grootste deel van de medewerkers of is daar niet over nagedacht? Het ene programma sluit bijvoorbeeld goed aan bij medewerkers die vooral een omgeving creëren waarin kinderen zelf tot ontwikkeling kunnen komen. En andere medewerkers hebben baat bij een vaststaand kader waarmee je werkt. De professionalisering die medewerkers volgen sluit vaak aan bij de visie van zo’n programma. Een VVE-programma zoals Piramide wordt meer geplaatst in de programmagerichte hoek en dit zie je dan terug in de opzet van de training die je volgt om met Piramide te leren werken. Toen de invoering van de VVE-programma’s net begon, was de keuze aan programma’s nog beperkt.

Scholen en organisaties kozen soms ‘gemeentebreed’ voor een programma en merkten daarna dat niet iedereen zijn weg daarin vond. Dit zorgt dan voor weerstand en je haalt op die manier niet het maximale uit een programma. Het is daarom belangrijk om je met elkaar eerst goed te oriënteren, voordat je iets nieuws invoert.

Motivatie

Ook de motivatie van de individuele professional is belangrijk. Volg je een cursus of training omdat het moet? Bijvoorbeeld om in een VVE-groep te mogen werken? Of zie je zelf de noodzaak van professionalisering in omdat je een kind met Fixatie Disparatie in de groep hebt en hier niet bekend mee bent? Of wil je als pedagogisch medewerker of leerkracht jezelf verdiepen in een onderwerp als dyscalculie, omdat daar je interesse ligt? Het zal geen verrassing zijn dat juist die interne motivatie erg belangrijk is om het beste uit professionalisering te halen.

Als leidinggevende van een organisatie speel je zelf ook een belangrijke rol in het wel of niet laten slagen van een professionaliseringstraject. Ben je zelf altijd of deels aanwezig bij scholingsbijeenkomsten of schitter je door afwezigheid? En als je aanwezig bent als leidinggevende is het natuurlijk belangrijk dat je achter de invoering van nieuwe elementen staat. Want jouw collega’s hebben direct door als je zelf twijfels hebt.

Tijd Voor Invoering

Ook de borging van nieuwe elementen is belangrijk. Staat de invoering van een nieuw kindvolgsysteem bijvoorbeeld op de agenda van het teamoverleg, zodat eventuele knelpunten, tips en ervaringen besproken worden? Daarnaast is het belangrijk dat professionals de tijd en ruimte krijgen om zich een andere manier van werken eigen te maken. Voorkom dat er achter allerlei trends wordt aangehobbeld en voordat je iets in de vingers hebt, de aandacht alweer op iets nieuws gericht moet worden. Een voorbeeld hierbij is de basisschool die begon met een nieuw programma voor de onderbouw. Voordat de leerkrachten hier goed en wel mee werkten, moesten zij zich al richten op extra lessen voor het fonemisch bewustzijn, een net aangeschafte methode voor Engels, meedoen aan een techniek project en daarnaast kregen zij de opdracht aan de slag te gaan met groepsdoorbroken werken vanaf groep 1 en besloot het bestuur dat ze met een nieuw kindvolgsysteem op alle scholen gingen werken. Dit kindvolgsysteem sloot tot overmaat van ramp niet goed aan op alles dat net op het pad van de leerkrachten kwam. In plaats van het nieuwe kleuterprogramma met alle facetten goed te benutten en daar de tijd voor te nemen, gooide de directeur en het bestuur van alles ‘over de schutting’. Het sloot niet op elkaar aan, de tijd voor invoering was te beperkt en eigenlijk kwam niets van de grond. Dit zorgde voor grote weerstand binnen de onderbouw. De ontwikkeling van de leerlingen werd hierdoor meer geremd dan gestimuleerd.

Wil je het beste uit kinderen en professionals halen zodat zij zich kunnen ontwikkelen? Dan is het belangrijk om kritisch te kijken naar de voorwaarden hierbij. Zorg voor voldoende draagvlak in het team, faciliteer en ondersteun als leidinggevende nieuwe impulsen en geef tijd en ruimte om iets in de vingers te krijgen. En wees je er vooral bewust van dat je met elkaar deel uitmaakt van ‘het dorp’ dat er samen voor zorgt dat een kind tot ontwikkeling kan komen.

Over De Auteur

Mireille David is werkzaam als trainer en coach in de kinderopvang, het onderwijs en welzijnswerk. Zij is redacteur voor KindVak Magazine en schreef voor KindVak de boeken De gelukkige pm’er en De gezonde pm’er.