θροϊσμα #18

2

κάποτε...

Παιχνίδια χωρίς συρματοπλέγματα Το παιχνίδι με το γλυκό της θείας

èñïúóìá 18 τεύχος

Éäéïêôçóßá:

Ãñáöåßá:

URL: e-mail:

Êáôáóêçíþóåéò ×áñïýìåíá ÐáéäéÜ ×áñïýìåíá ÍéÜôá Χέυδεν 14, 10434 ÁèÞíá, ôçë. 210-32.26.019, FAX 210-3257801 www.kataskinosi.gr kataskinoseis@yahoo.com

Åêäüôçò - Áñ÷éóõíôÜêôçò

ÐÝôñïò Êáëëßôóçò

ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ ÄçìÞôñçò Áíôùíßïõ Χριστίνα Νικολοπούλου Μάρθα Δελή-Πυρουνάκη Μαρία Παπαδόγιαννη Φοίβος Καλλίτσης ÓðÞëéïò ÐÝôæáò Μαίρη Κάρδαρη Ìáñßá ÓðÜôïõëá Αλέξανδρος Κυτίνος Νάντια Χατζήνα ΕΙΔΙΚΟΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ

Ιούλιος του 1995. Παίζεται για πρώτη φορά το Μεγάλο Παιχνίδι της Κατασκήνωσης. 'Ενα παιχνίδι που βασίστηκε σε ιδέες του Πέτρου Καλλίτση, της Μαρίας Σπάτουλα και του Λεωνίδα Βιδάλη και στήθηκε από τους ίδιους στην κατασκηνωτική περίοδο του 1995. Να η ιστορία που αφηγήθηκαν στα παιδιά: Δύο ομάδες παιδιών -η παρέα του Τομ (πράσινοι) και η παρέα του Χωκ (κόκκινοι)- αποφασίζουν να πάρουν τα καλά φυλαγμένα γλυκά από τις θείες Πόλυ και Μπέτσυ. Τα δοχεία με τα γλυκά (καραμέλλες) είναι τοποθετημένα βαθιά στον μπουφέ (κάγκελο στηριγμένο όρθιο με πέτρες και σχοινιά) χρησιμοποιώντας κάθε τέχνασμα (άγκιστρο από χοντρό σύρμα) ενώ οι θείες τους παρεμποδίζουν με τις ομπρέλλες τους. Οι θείες τους κυνηγούν και τα παιδιά κρύβονται στα βαρέλια (όλα τα παιδιά της ομάδας μπαίνουν και με τα δύο πόδια και βγαίνουν από τα βαρέλια). Η θεία Πόλυ και η θεία Μπέτσυ τα βρίσκουν και τα καταδιώκουν κουνώντας απειλητικά τις ομπρέλλες τους. Τα παιδιά δραπετεύουν πηδώντας από το παράθυρο (στεφάνια από σωλήνα ποτίσματος δεμένα με σχοινιά από δέντρα και στρώματα για προστασία). Τα παιδιά αποφασίζουν να παίξουν με τα παιχνίδια τους που είναι σκορπισμένα παντού και έτσι τα μαζεύουν (τα 10 κομμάτια κάθε παζλ είναι κρεμασμένα ψηλά σε ένα δέντρο με ένα συρμάτινο αγκίστρι. Κάθε παιδί της ομάδας σκαρφαλώνει σε μια ξύλινη παλέττα και ξεκρεμάει ένα κομμάτι του παζλ.) Τα παιδιά συγκεντρώνονται και συνεργάζονται, για να φτιάξουν το πάζλ (μαζεύονται έξω στη βεράντα της βιβλιοθήκης και φτιάχνουν το πάζλ). Τα παιδιά βαριούνται τα επιτραπέζια και αποφασίζουν να κατέβουν στο ποτάμι. Περνούν στην απέναντι όχθη με ποταμόβαρκες (ένα παιδί της ομάδας περνά με καρότσι τα υπόλοιπα παιδιά στην απέναντι πλευρά του δρόμου). Τα παιδιά πατώντας στα βράχια της όχθης βγαίνουν στο πυκνό δάσος (με κουτσό περνούν 6 πλάκες πεζοδρομίου). Τα παιδιά περιπλανώνται και χάνονται στο δάσος. Συναντούν ένα γέρο σοφό και τον παρακαλούν να τους δείξει το δρόμο της επιστροφής. Ο Γέρος συμφωνεί αλλά με τον όρο ότι θα του λύσουν ένα αίνιγμα (ο Γέρος τους δίνει σε ένα χαρτάκι την ερώτηση και μόλις του απαντήσουν σωστά τους δείχνει το δρόμο) Τα παιδιά ακολουθώντας τις οδηγίες του Γερο-Σοφού περνούν από μια σπηλιά (έρποντας κάτω από δύο συνεχόμενα κρεβάτια σκεπασμένα με σεντόνια) και όταν βγαίνουν διασχίζουν το φαράγγι (κρεμασμένα από χοντρό καλώδιο που είναι στερεωμένο σε δύο ψηλά δέντρα). Στην άκρη του φαραγγιού υπάρχει μία σχεδία με την οποία μπορούν να ξαναπεράσουν το ποτάμι αρκεί να επισκευάσουν το σπασμένο κατάρτι της (τα παιδιά στήνουν το κοντάρι μιας σκηνής έχοντας στη διάθεσή τους ένα μονοκόμματο σχοινί, τρεις πασάλους και μία βαριά). Μόλις το κατάρτι στερεωθεί όρθιο (τέλος χρόνου) τα παιδιά περνούν το ποτάμι και εκεί τους περιμένουν οι θείες που τους εξηγούν ότι θα τους έδιναν το γλυκό και δεν ήταν απαραίτητο να το κλέψουν (τους δίνουν καραμέλλες ή άλλα δώρα).

20 χρόνια τώρα το παιχνίδι ανανεώνεται και παίζεται κάθε τελευταία Κυριακή.

Γεωργία Αθανασούλη Πέπη Βατικιώτη Γιάννος Γαβαλάς Σόνια Καραγεώργου Χρήστος Καρυστινός Ιφιγένεια Κούτρα

Ελένη Κυτίνου Ößëéððïò Ëåùíßäáò Ειρήνη Νούσα Άρτεμις Πατσαούρα Μαρία Πυρουνάκη-Λιωνή Χρυσή Πυρουνάκη

Γραφιστική Υποστήριξη ÄçìÞôñçò Áíôùíßïõ ÓðÞëéïò ÐÝôæáò

Φωτογραφίες ÐÝτρος Καλλίτσης Αντ. Κωνσταντακόπουλος Χριστίνα Νικολοπούλου Äéáêßíçóç ÓôñáôÞò ÐõñïõíÜêçò

Äéüñèùóç êåéìÝíùí ÌÜñèá ÄåëÞ-ÐõñïõíÜêç

Åêôýðùóç: Ðáí.ÌáêñõãéÜííçò ÃñáöéêÝò ÔÝ÷íåò, Σαρπηδόνος 33, 104 42 Αθήνα, ôçë. 210-51.53.535 Åõ÷áñéóôïýìå ôïí ê. ÌáêñõãéÜííç êáé ôïõò óõíåñãÜôåò ôïõ ãéá ôçν ðïëýðëåõñç âïÞèåéÜ ôïõò.

ποιοι είμαστε Τα Χαρούμενα Παιδιά-Χαρούμενα Νιάτα είναι σήμερα μια Οργάνωση με περισσότερους από 80 ενεργούς εθελοντές που οργανώνει κατασκηνώσεις για την ψυχοκοινωνική στήριξη των παιδιών και υλοποιεί, εντελώς δωρεάν, προγράμματα για παιδιά και νέους βασισμένα σε εμψυχωτικές δράσεις αισθητικής αγωγής (θέατρο, μουσική, καραγκιόζης, κουκλοθέατρο, φωτογραφία, ζωγραφική, θεατρικό παιχνίδι, χειροτεχνίες και κατασκευές). Ένας πυρήνας 30 έμπειρων εθελοντών πλαισιωμένος από 50 νέους ανθρώπους διαχειρίζεται το παρόν και δημιουργεί το αύριο αυτής της προσπάθειας. Οι άνθρωποι αυτοί, που πιστεύουν στις διαχρονικές αξίες του έργου όπως την αγάπη για τα παιδιά και τους ανθρώπους, τη βεβαιότητα για τα πολλά ταλέντα κάθε ανθρώπου, τους δημοκρατικούς θεσμούς, την ισότητα των ανθρώπων και την ελευθερία λόγου και σκέψης, φιλοξενούν χωρίς διακρίσεις παιδιά διαφορετικής καταγωγής, ηλικίας, φύλου, θρησκεύματος και οργανώνουν ή υποστηρίζουν δραστηριότητες για τους νέους που συμμετέχουν ως στελέχη στην κατασκήνωση.

editorial

σ κέ ψ ε ι ς Όσο θα υπάρχουν στον κόσμο παιδιά, ζώα και λουλούδια μη φοβάστε. Όλα θα πάνε καλά. Νίκος Kaζαντζάκης Στα πολιτικά μας πράγματα όλα είναι σε μια αγωνιώδη αναμονή. Καθένας από εμάς είναι ανυπόμονος να δει κάτι καινούριο. Αρκετοί περιμένουν να διαψευστούν οι ελπίδες τους γιατί δεν ξέρουν τι να κάνουν με το καινούριο που μπορεί να έρθει, μπορεί και όχι. Τα πράγματα θα αλλάξουν; Πότε και προς τα πού; Και μέχρι τότε τί γίνεται; Αμείλικτα ερωτήματα που χρειάζονται άμεσες(;) απαντήσεις. Το μεγάλο Σύστημα, που διαφεντεύει τις τύχες μας, μοιάζει σε μερικά πράγματα με ένα πολύ μικρότερο σύστημα που το ξέρουμε καλά. Την Κατασκήνωση. Και τις μέρες αυτές κατακλύζει το μυαλό η ιστορία των τελευταίων τριών δεκαετιών. Τα μακρινά εκείνα χρόνια, η θλίψη από το θάνατο του παπά κυριαρχούσε, τα πράγματα χειροτέρευαν, κανένας δεν είχε διάθεση να ξανακάνει, για μια ακόμα φορά, όσα έκανε. Χρειάστηκε χρόνος για να ξαναϊδωθούν όλα κάτω από το πρίσμα μιας άλλης πραγματικότητας που υπήρχε αλλά την αρνιόμασταν και των νέων αναγκών των παιδιών και των νέων. Χρειάστηκε χρόνος να απαντηθεί ουσιαστικά η ερώτηση που ένας νέος, τότε, εθελοντής, έθετε στον εαυτό του αλλά και σε καθένα από εμάς: «Τι είναι για σένα η Κατασκήνωση;» «Η Κατασκήνωση είναι για μας μια πρόταση ζωής που αφορά στα παιδιά, το κοινωνικό σύνολο αλλά και εμάς τους ίδιους. Κατασκήνωση σημαίνει σεβασμό και έρωτα για τη ζωή και τη φύση, αγάπη για τους ανθρώπους και ιδιαίτερα τα παιδιά. Κι ας έχουμε ως στόχο όσο το δυνατό περισσότερα παιδιά να είναι τόσο τυχερά όσο εμείς, που ζήσαμε κάποια καλοκαίρια στην Κατασκήνωση τόσο όμορφες στιγμές». Χρειάστηκε χρόνος να βρεθεί όραμα, χρειάστηκε χρόνος να γίνουν τα όνειρα κοινά. Όνειρα που μόλις υλοποιούνταν περνούσαν στην καθημερινότητα με θαυμασμό για την ύπαρξή τους, και αμέσως έδιναν τη θέση τους σε καινούρια. Με ένα μόνο όνειρο δεν θα φτάναμε στο Τέλειο Τέλος και ούτε θα φτάσουμε ποτέ γιατί απλά δεν υπάρχει. Χρειάστηκε χρόνος για να μάθουμε όλοι μας ότι τα πράγματα οφείλουν να αλλάζουν, να εξυπηρετούν τις νέες ανάγκες που αναδύονται. Σε κάθε εποχή, κάθε τι καινούριο δυσκόλευε κάποιους λίγους που δεν άντεχαν και αποχωρούσαν, αλλά ταυτόχρονα γοήτευε καινούριους που κατέφθαναν και έμεναν. Και έτσι η Κατασκήνωση έγινε πλούσια, πολύ πλούσια, σε ανθρώπους. Χρειάστηκαν χρόνια για να γίνουν οι εγκαταστάσεις καλύτερες, να έχουμε κουζίνα και τραπεζαρίες που να μας επιτρέπουν να έχουμε ISO. Χρειάστηκε χρόνος, υπομονή, επιμονή, πίστη στην ανάγκη για να βρεθούν χρήματα και το κυριότερο να πειστούμε όλοι. Χρειάστηκε και χρειάζεται χρόνος και εκπαίδευση για να μάθουν να ζουν μαζί 200 διαφορετικοί άνθρωποι, να επικοινωνούν, να συνομιλούν, να καθοδηγούν και να μαθαίνουν, να δίνουν και να παίρνουν. Και μόλις το πετύχουν τελειώνει η Κατασκήνωση για να έρθουν 200 άλλοι και να πρέπει να ανοίξει ανανεωμένος ο κύκλος. Χρειάστηκαν χρόνια για να λυθεί, ή μάλλον να μη λυθεί, το θέμα της ιεραρχίας και της «εξουσίας». Τι σημαίνει «εξουσία» στην Κατασκήνωση, ποιος και για πόσο πρέπει να την έχει, τη διαχειρίζεται καλά, πότε τη παραδίδει, ποιους θεσμούς σέβεται, ποια πολιτική ακολουθεί. Καθένας έχει τη δική του οπτική όταν κρίνει και παράλληλα μικρή διάθεση να αναλάβει και να υποστεί την κριτική. Όμως, αν κάποιοι δεν αναλάβουν τον κίνδυνο και την ευθύνη των λαθών, των καθυστερήσεων, των παλινωδιών, την εξουσία θα την έχουν βαριεστημένοι διαχειριστές του Σήμερα χωρίς προοπτικές. Και τότε το κόστος για όλους, και κυρίως τα παιδιά, θα είναι μεγάλο. Θέλουμε κι άλλο χρόνο για να μάθουμε και να εμπιστευόμαστε τους ανθρώπους, να τους δίνουμε δεύτερες και τρίτες ευκαιρίες, να ξεπερνάμε με την πρόβλεψη και την οργάνωση τις δυσκολίες που παραμονεύουν σε κάθε περίοδο, να διατηρούμε την ψυχραιμία μας στις κρίσεις, να απαξιώνουμε μέσα μας τους αυτάρεσκους τεμπέληδες, να μάθουμε να λειτουργούμε μέσα από ένα πολυπληθές «εμείς» παρά από ένα ανόητο «εγώ». Χρειαζόμαστε χρόνια για να μάθουμε ότι οι νέες εποχές δε θα φέρουν μόνο νέες ανάγκες ή νέες λύσεις αλλά και νέους ανθρώπους στη διαχείριση των πραγμάτων και στην «εξουσία» και ότι και τότε πρέπει να είμαστε παρόντες με άλλους τρόπους. Ο χρόνος περνάει γρήγορα και η ιστορία γράφεται με γενιές που έρχονται και φεύγουν. Θα είμαστε όμως περήφανοι και θα έχουμε ενέργεια να συνεχίσουμε αν πιστεύουμε ότι τα παιδιά της μικρής Αναστασίας, της κόρης του Γιώργου ο οποίος ήταν παιδί της Κατασκήνωσης πριν 25 χρόνια, θα βρίσκονται σε μία ακόμη καλύτερη κατασκήνωση. Είναι το αυτονόητο επόμενο βήμα για να υπάρξει ένα διαφορετικό σήμερα.

Πέτρος Καλλίτσης

3

Κατασκήνωση 2014

μια τρυφερή και ελπιδοφόρα πλευρά της πραγματικότητας Οι Κατασκηνώσεις Χαρούμενα Παιδιά-Χαρούμενα Νιάτα είναι ένα δυναμικό σύστημα που λειτουργεί αυτοδύναμα προκρίνοντας την αυτοοργάνωση, τις αναδυόμενες λύσεις, την καινοτόμο σκέψη. Αποτελείται από πολλαπλά αλληλεπιδρώντα μέρη που αναπτύσσουν μεταξύ τους ισχυρούς δεσμούς. Οι συντελεστές αυτού του συστήματος πρέπει να έχουν τη θέληση να λειτουργούν με υπευθυνότητα, αυτονομία, να έχουν κατάλληλες γνώσεις, κατάλληλες ικανότητες και να μπορούν να εργάζονται ομαδικά, προκειμένου να δημιουργούν ουσιαστικές σχέσεις με τα παιδιά τα οποία και αποτελούν το πιο ισχυρό μέρος του συστήματος. Οι έρευνες αποδεικνύουν ότι η ποιότητα των εμπειριών των παιδιών λειτουργούν αποφασιστικά στη γενικότερη συμπεριφορά τους (Rutter M. 1979). Οι συνθήκες διαβίωσης, η διαμόρφωση παιδαγωγικού κλίματος και η συναισθηματική πληρότητα συμβάλλουν στα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα. Οι άνθρωποι που συμμετείχαν στην Κατασκήνωση του 2014 κατάφεραν να ανταποκριθούν με επιτυχία σε αυτούς τους υψηλούς στόχους καταβάλλοντας κόπο, προσπάθεια και δημιουργώντας στιγμές γεμάτες αληθινά συναισθήματα. Δόθηκαν ευκαιρίες στα παιδιά να συνεργαστούν, να νιώσουν οικεία και ασφαλή, να συμμετέχουν σε καταστάσεις προβληματισμού, να εκφράσουν τα συναισθήματά τους, να ενισχύσουν την αυτάρκεια, να αναπτύξουν δεξιότητες συνεργατικές και επικοινωνιακές, να δημιουργήσουν αξίες. Με μεθοδικότητα σχεδιάστηκαν προγράμματα που ενθάρρυναν τα παιδιά να εκφραστούν, να αποδεχτούν τα συναισθήματά τους, να αντιληφθούν τον εαυτό τους. Μέσω της συζήτησης επιδιώχθηκε η επίλυση των συγκρούσεων με προτροπή στη δημιουργία ηθικών κριτηρίων και ξεκάθαρων αξιών. Σήμερα, στην εποχή της οικονομικής κρίσης, χρειάζονται περισσότερο από ποτέ, μέτρα που να βοηθούν τα παιδιά να βιώνουν τις θετικές πλευρές της ζωής. Η Κατασκήνωση συνεχίζοντας να επιτελεί το ρόλο της, καλλιεργεί κάθε Ιούλιο καταστάσεις συντροφικότητας και αλληλεγγύης, εντάσσει με τον κατάλληλο σχεδιασμό, τα παιδιά που φιλοξενεί σε παιδαγωγικές δραστηριότητες, στοχεύοντας να αλλάξει τη συναισθηματική τους κατάσταση και να ενδυναμώσει τον ψυχικό τους κόσμο. Για τη διακρίβωση όλων των παραπάνω δεν χρειάζεται τίποτε άλλο παρά μια επίσκεψη για λίγες ώρες στο βουνό του Πατέρα. Μόνο εκεί μπορεί να καταλάβει κάποιος ότι αυτό που συμβαίνει τις είκοσι μέρες του Ιουλίου είναι μια τρυφερή και ελπιδοφόρα πλευρά της πραγματικότητας.

Μαρία Σπάτουλα

τα παιδιά απαντούν

τί είναι για μένα η κατασκήνωση; Για μένα η Κατασκήνωση αυτή σημαίνει ένα μέρος φιλίας. Εγώ που δεν ήξερα κανένα εδώ έκανα δεκάδες φίλους. Είναι μέρος αγάπης γιατί σέβονται και αγαπάνε ο ένας τον άλλο. Μέρος διασκέδασης διότι κάθε μέρα όλοι διασκεδάζουν παίζοντας παιχνίδια. Πιστεύω πως η Κατασκήνωση αυτή είναι η καλύτερη στην Ελλάδα. Νικόλας

Η Κατασκήνωση ήταν σαν δοκιμασία επειδή ήταν κάτι καινούριο για μένα. Θέλω να ξανάρθω διότι ξεχάστηκα και γνώρισα καινούρια παιδιά. Μαρία Ιωάννα Η Κατασκήνωση είναι πολλά για μένα. Έμαθα πολλά για τη φύση, άκουγα το θόρυβο των εντόμων, γνώρισα πολλούς ανθρώπους, σταμάτησα να κάνω τα λάθη του παρελθόντος. Είχαμε τον καλύτερο Αρχηγό. Γνώρισα την ξένη αποστολή. Είχαμε τις καλύτερες ομαδάρχισσες και την καλύτερη coach. Να ευχαριστήσω όλους για τον κόπο που κάνανε και τον κ.Βασίλη για το εξαιρετικό φαγητό. Φεριντέ Η Κατασκήνωση είναι ωραία. Είναι δώρο για μένα. Είναι κάτι σαν το σπίτι μου. Είναι τέλεια. Είναι παιχνίδι. Είναι πάρτι από το βράδυ ως το πρωί. Είναι η καλύτερη κατασκήνωση σε όλο τον κόσμο.

3η μικρών αγοριών: Δημήτρης, Άγγελος, Αλέξανδρος, Ναπολέων, Χριστόφορος, Μουσταφά, Νίκος Η Κατασκήνωση είναι ένας χώρος διασκέδασης, φιλίας, μάθησης και ΧΑΡΑΣ. Είναι μία μοναδική που θα μείνει στην καρδιά μου. Όνειρό μου είναι να συνεχίσει να υπάρχει και κάποια μέρα να έρθω ως ομαδάρχισσα. Συλβάνα Η Κατασκήνωση για μένα είναι ένας χώρος όπου όλοι οι άνθρωποι που ζουν μαζί σου αυτές τις τρεις βδομάδες, νοιάζονται για σένα. Καθώς βρίσκεσαι στη φύση ξεχνάς όλα τα προβλήματα που υπάρχουν στην πόλη και ζεις ξέγνοιαστη. Λατρεύω αυτό το μέρος και όταν μεγαλώσω θέλω να έρθω εδώ και ως ομαδάρχισσα. Σαλώμη Για μένα η κατασκήνωση είναι χαρά, ευτυχία και αθλητισμός και ορειβασία και παιχνίδια, ψυχαγωγία και απίθανο γέλιο. Του χρόνου θέλω να ξανάρθω για να είμαι πάλι με τους φίλους μου στην ίδια σκηνή. Αναστασία

Για μένα η Κατασκήνωση είναι ένας χώρος χαράς και διασκέδασης. Περνάω πολλές ώρες χαράς και ατέλειωτες ώρες ψυχαγωγίας. Ραφαηλία Για μένα η Κατασκήνωση είναι το σπίτι μου. Είναι ό,τι ιδιαίτερο έχω στην καρδιά μου. Γιατί; Γιατί εδώ διασκεδάζουμε, περνάμε ωραία, γνωρίζουμε καινούριους φίλους... και να ξέρετε πως αυτή η κατασκήνωση θα μείνει για πάντα στην καρδιά μου! Και το πιο σημαντικό είναι: ο κ. Πέτρος, οι ομαδάρχες, οι φετινοί, οι περσινοί και οι προπέρσινοι είναι αυτοί που μας προσέχουν, μας παρηγορούν και μας κάνουν να νιώθουμε όμορφα! Άρτεμις

Η Κατασκήνωση για μένα είναι κάτι απολαυστικό, κάτι εξωτικό δεν θέλω να τελειώσει. Είναι κάτι διαφορετικό που ξεφεύγει από την καθημερινότητα και σου αλλάζει τη ζωή έστω γι΄αυτές τις 20 μέρες που κάθεσαι εδώ. Γιώργος Η Κατασκήνωση είναι το δεύτερό μου σπίτι. Ξεφεύγω από την καθημερινή ζωή στη βρώμικη πόλη. Μου αρέσει πολύ και θέλω να έρθω ως ομαδάρχης.

Χαρίδημος Η Κατασκήνωση είναι ένας κόσμος με παιδιά, μικρά και μεγάλα. Συμπεριλαμβάνει μέσα της αγάπη, φροντίδα, παιχνίδι και διάφορα άλλα θετικά συναισθήματα. Ντέμπορα

5

6

Έλληνες εθελοντές γράφουν

έχουν μείνει 4,5 μήνες, 10 ημέρες και 45 λεπτά Και ξάφνου βλέπεις μια πόρτα να στέκει στη μέση του λιβαδιού και ακούς τον συνοδηγό να λέει: «Αφού είδαμε και την πόρτα φτάσαμε!» Φτάσαμε. Που φτάσαμε; Και η ιστορία της φετινής κατασκήνωσης για μένα και μερικούς ακόμα “rookies”, ξεκινάει κάπως έτσι... Μπαίνοντας στην κατασκήνωση αμέσως προσέχεις τα ψηλά και καταπράσινα δέντρα, το απέραντο βουνό και καθώς εισπνέεις βαθιά, αισθάνεσαι ήδη κοντά στη φύση. Η αλήθεια είναι ότι αυτό το μέρος έχει κάτι το μαγικό! Δεν ξέρω πώς να το εκφράσω. Το μόνο που μπορώ να πω είναι αυτό που βίωσα τις 26 μέρες που έζησα εκεί. Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Η κατασκήνωση ξεκινάει. Σε τρεις μέρες έρχονται τα παιδιά και πρέπει να είναι όλα έτοιμα. Η ομαδική δουλειά φέρνει αποτέλεσμα και παρόλο που νιώθεις πολύ κουρασμένος στο τέλος της μέρας, έχεις ταυτόχρονα αυτό το αίσθημα ικανοποίησης- τα κατάφερες! Τα παιδιά φτάνουν... η κατασκήνωση κατακλύζεται από παιδικές φωνούλες! Φατσούλες όλων των χρωμάτων και ηλικιών σε κοιτάζουν με περιέργεια και εσύ ψάχνεις τα παιδιά της ομάδας σου σαν να είναι ξαφνικά τα δικά σου παιδιά! Θυμάμαι χαρακτηριστικά τις πρώτες τους αντιδράσεις. Μερικά με πήραν αγκαλιά αμέσως, άλλα μου κράτησαν το χέρι και άλλα με χαιρέτησαν λίγο διστακτικά. Η αλήθεια είναι ότι μέχρι να βιώσεις αυτήν την εμπειρία μπορεί να περάσουν πολλά από το μυαλό σου. Όμως τίποτα δεν συγκρίνεται με την πραγματικότητα! Και αυτό το λέω για καλό. Ξέρεις τί είναι να σου δίνεται η δυνατότητα να ξαναγυρίζεις πίσω στα παιδικά σου χρόνια; Νομίζω τελικά πως το μεγαλύτερο δώρο που μου έκανε η κατασκήνωση Χαρούμενα Παιδιά Χαρούμενα Νιάτα φέτος, είναι ότι με ξαναπήγε πίσω στα χρόνια της αθωότητας. Στιγμές αυθεντικές χωρίς δεύτερες σκέψεις, αγκαλιές που ξεχειλίζουν από αγάπη, γέλια δυνατά, παιχνίδια, πειράγματα, Ίπι - ίπι - άκια τραγουδάκια και τόοοσα άλλα! Το να είσαι παιδί είναι υπέροχο. Υπέροχο και ιερό. Χαίρομαι πολύ που υπάρχει αυτή η κατασκήνωση και προσφέρει απλόχερα σε αυτά τα παιδιά που το έχουν τόση ανάγκη. Και αν με ρωτήσετε αν θα ξαναπήγαινα... θα απαντήσω μόνο αυτό: έχουν μείνει 4,5 μήνες, 10 ημέρες και 45 λεπτά!!!

Ιφιγένεια Κούτρα

Έλληνες εθελοντές γράφουν

η πρώτη μου χρονιά στην Κατασκήνωση... Πολλά θα μπορούσε να γράψει κανείς αλλά δεν είναι εύκολο να βάλεις στο χαρτί τη μαγεία των 25 ημερών που ζήσαμε εκεί. Εν πάσει περιπτώσει, θα προσπαθήσω να μεταφράσω με λόγια όλα τα συναισθήματα και τις αναμνήσεις που με πλημμυρίζουν. Όταν ακούει κάνεις κατασκήνωση σκέφτεται παιδάκια, δραστηριότητες, ευχάριστη απασχόληση. Σωστά όλα αυτά, αλλά αυτή δεν είναι μια συνηθισμένη κατασκήνωση. Τα παιδιά ήταν ξεχωριστά, οι δραστηριότητες ήταν διαφορετικές και η λέξη ‘’ευχάριστη’’ είναι απλώς λίγη. Πολλές στιγμές ήταν μοναδικές αλλά η πιο όμορφη ημέρα για μένα ήταν η ημέρα των γενεθλίων μου. Ήταν η ημέρα που, σύμφωνα με την παράδοση, τα αγόρια δεν μιλάνε στα κορίτσια, οπότε τα χρόνια πολλά μού τα είπαν το βράδυ στο θεατράκι. Εκεί μου έκαναν μια έκπληξη. Όπως κάθε βράδυ διαδραματιζόταν ένα θεατρικό σκετς. Ξαφνικά ακούω το όνομα μου και ότι έπρεπε να πάω στην σκηνή χωρίς να ξέρω τίποτα, έτσι αυτοσχεδιάζοντας παίξαμε ένα πολύ αστείο έργο. Αυτή η νύχτα ήταν πανέμορφη και πάντα θα θυμάμαι τα δέκατα ένατα γενέθλιά μου. Θυμάμαι πολύ έντονα τις ερωτήσεις που μας έκαναν τα παιδιά τα οποία ενώ ρωτούσαν κάτι τόσο απλό, απαιτούσαν μια ειλικρινή απάντηση και ήταν τόσο δύσκολο ορισμένες φορές να τους απαντήσουμε. Μας χάρισαν όμορφες στιγμές αυτά τα μικρά πλασματάκια και μας έκαναν πολλές φορές μαθήματα ζωής. Πολύ μεγάλη εντύπωση μου έκαναν τα μέλη της κατασκήνωσης. Ήταν τόσο φιλικοί, τόσο γενναιόδωροι στην αγάπη τους που σε έκαναν να αισθάνεσαι τόσο οικεία από την πρώτη στιγμή. Αυτές τις μέρες της κατασκήνωσης έμαθα και αισθάνθηκα πράγματα που κάθε μέρα με βελτιώνουν ως άτομο και με χαρακτηρίζουν ως άνθρωπο. Τέλος, κατάλαβα ότι αυτό που μας κάνει ανθρώπους δεν είναι ο χτύπος της καρδιάς αλλά ο ρυθμός της. Και σε εκείνη την κατασκήνωση, εκείνες τις 25 μέρες, οι καρδιές χτυπάγανε σαν την συμφωνική ορχήστρα της Βιέννης. Με ένα μεγάλο ευχαριστώ!

Γεωργία Αθανασούλη

Μερικές από τις Κραυγές ομάδων που είχαν θέμα τα Εργαλεία Στην οικοδομή δούλευα σκληρά κι όταν άπλωνα το στόκο έτρωγα και ανανά Μόλις πήγα να βουλώσω μια ακόμα σχισμή είδα μια κοπελίτσα που μιλούσε πολύ Ήτανε ξανθιά είχε μπούκλες στα μαλλιά και κατάλαβα πως είχε κόλπα, ξόρκια μαγικά Σπάτουλα-λα-λα μη μου πάρεις τα μυαλά μη μου κάνεις βουντού βρε νεράϊδα του βουνού Οh Oh γεια σου Μαρία Σπάτουλες 1η μεγάλων κοριτσιών Είμαστε 11 εργαλεία που κάνουμε όλο φασαρία Μοιάζουμε λίγο με πριόνια μόνο που έχουμε πιστόνια Μας θέλουν μόνο για κοπή δεν θα μας βρείτε στα ΚΑΠΗ Τα πράγματα δεν είναι πια δυσοίωνα Ήρθαν τα αλυσοπρίονα Βρουουουμμ! Αλυσοπρίονα 2η μεγάλων αγοριών

Μικρά-μικρά τρυπάνια κάνουμε τρυπούλες και σε ξυλαράκια και σε σιδεράκια Μας χρειάζονται όλοι και μας αγαπούνε είμαστε τα τρυπάνια και σας χαιρετούμε Τρυπάνια 1η μικρών κοριτσιών Κάτω στην Ελευσίνα, στη Μαγούλα Οι βολταδόροι βγαίνουν τσάρκα με βαρκούλα Κάνουν παρέα με τα αλφάδια βαριοπούλες και παξιμάδια Γυρίζουν γύρω απ΄ τη σωλήνα και βιδώνουν όλα φίνα Βολταδόροι 3η μικρών αγοριών Απάνω σε καρφιά σε μαγικά καρφιά σταυροκατσάβιδα θα βιδώνουν Απάνω σε καρφιά σε μαγικά καρφιά σταυροκατσάβιδα θα ξεφαντώνουν Γουστάρω να βιδώνω Γουστάρω να βιδώνω Γουστάρεις; Σφίξε! Σταυροκατσάβιδα 2η μικρών κοριτσιών

7

8

Έλληνες εθελοντές γράφουν

πρώτη φορά κατασκηνώτρια...

Ξεκινάω να γράφω έχω τόσα να πω, όλα μπερδεμένα μέσα στο κεφάλι μου, ένα συνονθύλευμα πολύχρωμων εικόνων που δεν μπορώ να βάλω σε σειρά. Δεν ξέρω από πού να αρχίσω. Ίσως από τη μέρα του περασμένου Ιουλίου που ανέβηκα ως εθελόντρια στην κατασκήνωση, μαζί με δύο φίλες και συμφοιτήτριες, ευδιάθετη και αγχωμένη, μην ξέροντας τί ακριβώς να περιμένω. Ή μάλλον από τη μέρα που μίλησα από την κατασκήνωση με τους δικούς μου, κάπου προς το τέλος της πρώτης εβδομάδας ήταν, και τους είπα «δεν μετανιώνω καθόλου που ήρθα». Αμέσως συνειδητοποίησα πόσο υποτιμούσα με αυτήν τη φράση τα συναισθήματά μου εκείνη τη στιγμή. Πως ένιωθα απόλυτη χαρά και έκπληξη για όσα είχα ζήσει εκείνες τις λίγες μέρες, κάτι που δεν έχει αλλάξει μέχρι σήμερα. Πρώτα-πρώτα είναι υπεύθυνα γι’αυτό τα παιδιά. Τα παιδιά «μας». Που συνεργάστηκαν και συζήτησαν, που έμαθαν να κάνουν σωστό σερβίς στο βόλεϋ και να χορεύουν παραδοσιακό και σύγχρονο, που μπορεί να μας νευρίαζαν και μετά από λίγο με μια αγκαλιά τα ξεχνούσαμε όλα. Τα παιδιά της Κατασκήνωσης ίσως να μην ζουν τις ζωές που θα άξιζαν, να βρίσκουν περισσότερα εμπόδια στο δρόμο τους από άλλα παιδιά. Όμως μιλώντας, χορεύοντας, παίζοντας, μαθαίνοντας μαζί τους καταλαβαίνεις πώς έχουν

τη δυνατότητα να ξεπεράσουν όλα αυτά τα εμπόδια, να μας εκπλήξουν με την εξυπνάδα τους και τις ικανότητές τους, αρκεί να τους δοθεί η ευκαιρία. Και είναι αυτό ακριβώς που τους προσφέρεται στην Κατασκήνωση, χωρίς διακρίσεις και προκατάληψη. Η ευκαιρία να ανακαλύψουν τους εαυτούς τους και να ενδυναμωθούν. Από την άλλη, είναι οι εθελοντές. Δεν είχα ξαναδεί ποτέ μέχρι τότε τόσο πολλά και διαφορετικά άτομα να συνεργάζονται τόσο αρμονικά. Ήμουν και θα είμαι χαρούμενη που γνώρισα όλους αυτούς τους όμορφους ανθρώπους. Άνθρωποι που συζητούν ατελείωτα, με ενδιαφέροντα πράγματα να πουν και διάθεση να ακούσουν, και παλεύουν για το καλύτερο, ακόμη κι όταν φαίνεται ανέφικτο. Που μπορεί να διαφωνούν, αλλά μετά την έντονη διαφωνία αγκαλιάζονται και τραγουδάνε μαζί μέχρι το πρωί. Και, για να λέμε την αλήθεια, είναι όλοι τους λίγο τρελοί. Θυσιάζουν πολύ προσωπικό χρόνο και για ένα μήνα κάθε καλοκαίρι δεν φεύγουν για διακοπές, παρά μένουν στο βουνό, σχεδόν αποκομμένοι από τον υπόλοιπο κόσμο. Ξυπνάνε κάθε μέρα πριν από τις οκτώ, κάνουν δουλειές, πρωινή γυμναστική, μπάνιο με κρύο νερό. Αποφασίζουν να ανέβουν μέχρι την κορυφή ενός βουνού μέσα στο βράδυ μόνο και μόνο για να δουν την ανατολή (Προσοχή: η τελευταία εικόνα δεν είναι ρομαντική παρομοίωση της υποφαινόμενης, αλλά γεγονός. Τρελοί, δεν είπαμε;). Είναι αποφασισμένοι να πάρουν και να δώσουν όσα μπορούν, όποιες κι αν είναι οι δυσκολίες. Εθελοντές και παιδιά, ζωγραφίσαμε εικόνες αξέχαστες, σαν φωτογραφικό άλμπουμ: Κοίτα, αυτή την τραβήξαμε μια Κυριακή που παίξαμε και ύστερα πανηγυρίσαμε όλοι μαζί, νικητές και χαμένοι. Να, εδώ οι μεγάλοι κάνουμε αστεία ο ένας στον άλλο. Αυτή εδώ είναι από ένα μεσημέρι που τραγουδούσαμε όλοι μαζί στην τραπεζαρία. Και αυτές είναι οι σκηνές το βράδυ. Θυμάσαι την «καληνύχτα» μας που ακουγόταν σε όλο το βουνό; Κατάλαβα τον περασμένο Ιούλιο, λοιπόν, ότι το «Χαρούμενα Παιδιά, Χαρούμενα Νιάτα», που μου είχε φανεί μάλλον μακρόσυρτο για όνομα, δεν θα μπορούσε να είναι πιο πετυχημένο. Και θα μπορούσα να πω πολλά ακόμη, αλλά θα επαναλάβω απλά μια υπόσχεση που δώσαμε στην κατασκήνωση στις 30 Ιουλίου: και του χρόνου εδώ!

Άρτεμις Πατσαούρα

το "εμείς" και το "εγώ"

Σάββατο 7 Φεβρουαρίου 2015. Συναντηθήκαμε οι εθελοντές της κατασκήνωσης για να συζητήσουμε σημαντικά θέματα που προέκυψαν μετά τον απολογισμό για την λειτουργία της κατασκηνωτικής περιόδου 2014. Στην συνάντηση αυτή ακούστηκε πολλές φορές η λέξη «εμείς» με διάφορες έννοιες και σημασίες. Οι αντιδράσεις και οι προβληματισμοί ώθησαν τον Πέτρο Καλλίτση να μου προτείνει να γράψω ένα άρθρο με τον τίτλο «ΕΜΕΙΣ» Αμέσως μόλις μου το πρότεινε άρχισα να ανασύρω και να αξιολογώ έννοιες και εκφράσεις που διατυπώθηκαν απο τους υπόλοιπους εθελοντές οι οποιοι παρευρίσκονταν στην συνάντηση αλλα και από εμένα τον ίδιο.

Το «εμείς» για μένα είναι μία λέξη που δείχνει την ανάγκη των ανθρώπων να ανήκουν σε μία ομάδα. Αλλά μέσα απο αυτή την σκέψη, που δεν την έκανα πρώτη φορά, γεννήθηκε μία άλλη. Πολλές φορές το «εμείς» αντικαθιστά το «εγώ» μας και έτσι φαινόμαστε να ενστερνιζόμαστε ιδέες και αντιλήψεις που δέν καθρεφτίζουν απόλυτα τις δικές μας, αλλά τις αποδεχόμαστε μόνο και μόνο για ν’ ανήκουμε κάπου. Εκείνο πάντως το Σάββατο, αν και είμαι 10 χρόνια ενεργός εθέλοντης της κατασκήνωσης, ξεκαθάρισα μέσα μου γιατί είμαι και θέλω να συνεχίσω να είμαι εθελοντής της. Δεν ήταν μόνο η ανάγκη μου να ανήκω σε μία ομάδα, ήταν το «εμείς» της κατασκήνωσης το οποίο μας έχει μάθει ότι μέσα σ’ αυτό δεν χωράει κανένας εγωισμός και για την δημιουργία του βασίζεται στα «εγώ» (σκέψεις, δραστηριότητες, ταλέντα) των εθελοντών της τα οποία γίνονται αποδεκτά και απο τα υπόλοιπα μέλη του. Στα 10 αυτά χρόνια της εθελοντικής μου δράσης, όπως και εκείνο το Σάββατο, είδα εθελοντές να καταθέτουν σκέψεις και ταλέντα και να δημιουργούνε αξιοθαύμαστα πράγματα απο το τίποτα. Αυτό επιτυγχάνεται γιατί το «εμείς» της κατασκήνωσης βασίζεται στην εξέλιξη της ίδιας και των εθελοντών της, μέσω της ανταλλαγής απόψεων, και όχι στην μετάλλαξη της ίδιας και των εθελοντών της από τη υποχρέωση να εστερνιστούμε κάτι που δεν ανήκει στις δικές μας αντιλήψεις και ιδέες. Αυτές είναι κάποιες σκέψεις που συχνά με απασχολούν και τις κατέθεσα, γιατί πιστεύω οτι το «εμείς» της κατασκήνωσης είναι μια τεράστια κληρονομιά που μπορούμε να αφήσουμε σε αυτούς που θα έχουν την ανάγκη και τις ανησυχίες για να καταπιαστούν αύριο με την κατασκήνωση.

Γιάννος Γαβαλάς

...ένα χωριό 200 ανθρώπων από 4 ηπείρους!

Φιλοξενήθηκαν 62 αγόρια και 65 κορίτσια από 12 χώρες καταγωγής με τη βοήθεια 92 εθελοντών από την Ελλάδα και 10 χώρες του Κόσμου Τα παιδιά χωρίστηκαν σε 4 κοινότητες και 14 ομάδες. Στο πρόγραμμα υπήρχαν ώρες για Χειροτεχνία, Αθλητισμό, Ώρα Ομάδων, Ψυχαγωγία και για τους 13 ομίλους δημιουργικής απασχόλησης: Φωτογραφία, Ζωγραφική, Θέατρο, Μουσική, Χορό, Καραγκιόζη, Κηπουρική, Κουκλοθέατρο, Παραμύθι, Κατασκευές και Δημοσιογραφία. Η Κατασκήνωση του 2014 λειτούργησε με διευθυντή τον Πέτρο Καλλίτση και υποδιευθυντές τους Μαρία Σπάτουλα, Μάρθα Δελή και Δημήτρη Αντωνίου. Κοινοτάρχες ήταν η Λίλη Μπέρτσου, η Ερμίνα Καλλίνικου, ο Αντώνης Κωνσταντακόπουλος και ο Σπήλιος Πέτζας. Σε επιτελικές θέσεις ήταν ο Αντώνης Πυρουνάκης, η Ειρήνη Νούσα, η Σοφία Χατζόγλου, ο Γιώργος Χ. Πυρουνάκης, ο Σπύρος Ακτύπης, ο Αλέξανδρος Κυτίνος, η Δέσποινα Νίκα, αλλά και ο Μάκης Αραβανής, η Αγγελική Γαβαλά, η Κατερίνα Μαρινάκη, η Στέλλα Ελματζόγλου, η Σόνια Καραγεώργου, ο Νίκος Καλλίτσης, ο Νίκος Μητρόπουλος, η Χριστίνα Νικολοπούλου, ο Αλέξανδρος Αλεξανδρίδης, η Χριστίνα Αρχαντοπούλου και ο Jan Petrzik.

Ομαδάρχες ήταν οι Θεοδόσης Πυρουνάκης, Παύλος Γουναλάκης, Στέλιος Γαβαλάς, Δημήτρης-Ηλίας Κουντούρης, Θάνος Σαγιάς, Νικηφόρος Πυρουνάκης, Γιάννος Γαβαλάς, Γιάννης Λιάγκος, Νικόλας Κοκονέσης, Συμεών Φραγκουλάκης, Κωνσταντίνος Σκούφας, Αίας Χίντα, Χρήστος Καρυστινός, Αλέξανδρος Κάππος, Αριάδνη Αναγνωπούλου, Μαίρη Κάρδαρη, Κατερίνα Τσιαπάρα, Μαρία Ντάρδα, Πάολα Μπουσάι, Γιώτα Τσάλα, Ιφιγένεια Κούτρα, Γεωργία Αθανασούλη, Μαρία Μίλλες, Άρτεμις Πατσαούρα, Ευαγγελία Τσιριμπίνη, Χρύσα Μπάστα, Μαλβίνα Σουλελέ και Βιβή Βατούγιου. Βοήθησαν ακόμα η γιατρίνα μας Ειρήνη Σπυριδάκη και οι Γιώργος Πυρουνάκης, Τζένη Παπαζιού, Χριστίνα Ποδάρα, Μπάμπης Κωστιδάκης, Πασχάλης Ποδάρας, Νάντια Χατζήνα, Αθηνά Αντωνίου, Λεωνίδας Βιδάλης, Θεμι-

στοκλής Καλλίτσης, Μαρία Γιάννη, Βασίλης Καλογήρου, Θανάσης Κόλλιας, Δημήτρης Λιωνής, Βασίλης Δελής, Γιάννης Χατζηηλιάδης Σπύρος Θωμάς, Λεωνίδας Νικόλας, Φρισκίτα Γκίκα, Αντιγόνη Ακριτίδου, Βήρνα Θεοδώρου, και πολλά παλιά και μελλοντικά στελέχη. Στην οργάνωση και λειτουργία της φετινής Κατασκήνωσης βοήθησαν και οι: Στρατής Πυρουνάκης, Χρύσα Βαμβακά, Τιμολέων Χατζηβασιλείου, Κώστιας Αλεξανδρίδης, Μαρία Πυρουνάκη-Λιωνή, Δημήτρης Φραγκουλάκης, Ξενοφώντας Παπαϊωάννου, Παναγιώτης Αναστόπουλος και Ρίτα Ζαμπάλου. Ιδιαίτερο ρόλο είχαν οι 15 εθελοντές από το εξωτερικό αλλά και ο chef Βασίλης Παναγιωτόπουλος με τον Δημήτρη Μώρα που είχαν την ευθύνη για το εξαιρετικό φαγητό.

Óå üëïõò ôïõò áíèñþðïõò ðïõ ðñüóöåñáí ôç âïÞèåéÜ ôïõò åèåëïíôéêÜ êáé ìå ðïëëÞ áãÜðç, Ýíá ÌÅÃÁËÏ ÅÕ×ÁÑÉÓÔÙ

9

10

οι ξένοι εθελοντές γράφουν

“Dear Kataskinosi“ Η Κατασκήνωση υπήρξε η πρώτη συμμετοχή μου σε ένα εθελοντικό πρόγραμμα και η αλήθεια είναι ότι δεν περίμενα ότι αυτή η εμπειρία θα ήταν τόσο υπέροχη! Η ιδέα αυτού του προγράμματος, ο τρόπος οργάνωσης και το πως ήταν σχεδιασμένο ώστε να κάνει τα παιδιά χαρούμενα, με έκανε να νιώσω υπερήφανη που ήμουν κι εγώ μέρος του. Τα καθημερινά παιδικά χαμόγελα ήταν η απόδειξη ότι πραγματικά άξιζε κανείς να βρίσκεται και να δουλεύει για αυτό τον σκοπό. Πέρα από αυτό όμως, τι καλύτερο από το να ζεις σε αυτό το γραφικό μέρος, ζώντας παρέα με υπέροχους ανθρώπους, μαθαίνοντας για τον πολιτισμό και τις παραδόσεις άλλων χωρών; Αλλά ακόμα κι αυτό δεν είναι αρκετό για να περιγράψει κανείς τι σημαίνει η κατασκηνωτική ζωή. Η Κατασκήνωση ήταν γεμάτη νέες εμπειρίες, αξέχαστες στιγμές και νέους φίλους! Μπορώ να πω ότι αισθάνομαι απίστευτα όμορφα που βρέθηκα εκεί. Ήταν η καλύτερη περιπέτεια της ζωής μου και θα είμαι πάντα τόσο ευγνώμων γι’ αυτό!

Arina Grishina (Ρωσία) Η συμμετοχή μου στην Κατασκήνωση του 2014 ήταν μια από τις καλύτερες εμπειρίες που είχα ποτέ. Δεν θα άλλαζα τίποτα -ακόμα και το κρύο νερό στα ντους! Μέσα σε μόνο λίγες μέρες καταφέραμε όλοι (οι εθελοντές) να “σπάσουμε” εθνικά, κοινωνικά και οικονομικά σύνορα, κάτι το οποίο δεν περίμενα ότι θα γίνει στο πρώτο διεθνές workcamp που συμμετείχα. Εάν θα έπρεπε να αναφερθώ σε μερικά από τα καλύτερα στοιχεία που βρήκα στην Κατασκήνωση... οι σε μάκρος συζητήσεις μετά το τραγούδι για

“καληνύχτα”, η συμμετοχή στις δραστηριότητες και στα γεύματα με τα παιδιά, το ελληνικό φαγητό του κ. Βασίλη, η νυχτερινή πεζοπορία... και πάνω απ’ όλα οι φίλοι! Μια τεράστια αγκαλιά σε όλους σας! Δεν σας ξεχνάω!

Mireia Garriga (Ισπανία) Η Κατασκήνωση αντιπροσωπεύει για εμένα μια μοναδική εμπειρία που σημάδεψε ένα αξέχαστο καλοκαίρι. Ήταν τιμή για εμένα να αποτελώ μέλος αυτής της “οικογένειας”, μιας οικογένειας που βασίζεται στην ισότητα και τον σεβασμό και όπου ο καθένας καλείται να βάλει στην άκρη τα προσωπικά του προβλήματα και “βάλει πλάτη” ώστε να εξασφαλίσουμε ότι τα παιδιά που συμμετέχουν θα περάσουν υπέροχα! Πάντα θα θυμάμαι τις ζεστές μέρες που ιδρώναμε δουλεύοντας στην κουζίνα, αλλά κυρίως τη μεγάλη χαρά που ένιωθα αντικρίζοντας όλα αυτά τα υπέροχα παιδικά χαμόγελα! Όλα αυτά τα χρόνια που συμμετέχω σε διάφορα εθελοντικά workcamp, η Κατασκήνωση είναι σίγουρα ένα από αυτά που θα ήθελα να επιστρέψω κάποια μέρα.

Samuel Confederat (Ρουμανία) Πρώτα απ΄όλα θα ήθελα να σας ευχαριστήσω για την υπέροχη ευκαιρία να συμμετέχω σε αυτό το πρόγραμμα! Δεν είχα ποτέ ξανά επισκεφτεί την Ελλάδα, αλλά αισθάνομαι ότι είμαι τρελά ερωτευμένη μαζί της! Οι Έλληνες με έκαναν να αισθανθώ άνετα και φιλικά και με μεγάλη χαρά μοιράστηκαν μαζί μου τον πολιτισμό τους. Έμαθα να χορεύω συρτάκι, να απολαμβάνω το υπέροχο ελληνικό φαγητό και κυρίως πως να αποδέχομαι ανθρώπους που δεν εί-

ναι ίδιοι με εμένα. Μόνο οι άνθρωποι μπορούν να σου τη διάθεση. Μόνο οι άνθρωποι! Δεν θα πάψω να το επαναλαμβάνω. Δουλεύαμε στην κουζίνα, αλλά αυτό δεν ήταν απλά μια εργασία, αλλά μια μοναδική εμπειρία με ανθρώπους από διάφορες χώρες. Κλείνοντας, θα ήθελα να πω ότι δεν θα ξεχάσω ποτέ την ομάδα της κουζίνας, την κατασκηνωτική ατμόσφαιρα, την ανατολή στην κορυφή του βουνού, τα ταξίδια στα νησιά, αλλά και το πιο όμορφο αγόρι στην κατασκήνωση!

Anna Doronina (Ρωσία) Αυτό ήταν ό,τι συνεχώς σκεφτόμουν όλες τις μέρες που βρισκόμουν στην Κατασκήνωση: “Θα ήταν επίσης φανταστικό να είμαι και σαν παιδί εδώ”. Θεωρείστε το παραπάνω ως ένα μεγάλο κομπλιμέντο για τη δουλειά που γίνεται στην Κατασκήνωση! Σας στέλνω τους χαιρετισμούς και τις αγκαλιές μου.

Stephanie Syring (Γερμανία) Η Κατασκήνωση ήταν κάτι σπουδαία για εμένα. Παρά το ότι ήρθα στην κατασκήνωση χωρίς μεγάλες προσδοκίες, η εμπειρία αυτή ήταν θαυμάσια! Πέρασα πολύ όμορφες μέρες στο βουνό και όλοι μαζί παρέα καταφέραμε να κάνουμε εξαιρετική δουλειά. Οι διεθνείς εθελοντές έγιναν θερμά δεκτοί από τα όλα μέλη και όλα τα στελέχη ήταν φανταστικά μαζί μας. Ήταν σαν να είχαμε μια δεύτερη οικογένεια. Η Κατασκήνωση μου έχει αφήσει μια πολύ γλυκιά ανάμνηση και εύχομαι να έχω την ευκαιρία να έρθω ξανά!

Margherita Giacomelli (Ιταλία)

Οι ξένοι εθελοντές στην κατασκήνωση του 2014 Halyna Tolmachova από την Ουκρανία, Jan Petržίk και Martina Krάtkά από την Τσεχία, Stephanie Syring από τη Γερμανία, Thelma Bouillaud από τη Γαλλία, Eszter Szakάcs από τnν Ουγγαρία, Arina Grishina και Anna Doronina από τη Ρωσία, Mireia Garrica, Ane Fernadez, Rocio Aparicio, Pol Cabrespina και Gorka Tobalina Pardo από την Ισπανία, Samuel Confederat από τη Ρουμανία και Margherita Giacomelli από την Ιταλία.

εκπαίδευση εθελοντών

προετοιμάζοντας τα

σεμινάρια των στελεχών από τη πλευρά του ρόλου μου Σε κάθε εποχή γίνονται αλλαγές, συνέχεια, σε όλα τα επίπεδα. Ηχεί κοινοτοπία και ίσως είναι. Όμως συμβαίνει ανελλιπώς. Από την άλλη, η ανάγκη του ανθρώπου για σιγουριά και ασφάλεια τον κάνουν να αναζητεί την σταθερότητα. Ίσως η ζωή μας να καθορίζεται σε μεγάλο βαθμό από την πρόσκαιρη σταθερότητα, την κάθε φορά και διαφορετική ισορροπία που πετυχαίνουμε μεταξύ συνεχούς αλλαγής και αίσθησης σιγουριάς. Τα ήθη, τα έθιμα, οι παραδόσεις, οι κανόνες, οι νόμοι, οι αξίες κοινωνικές και προσωπικές, καθρεφτίζουν την ανάγκη για δομή, την οποία ανέκαθεν προσπαθεί να βάζει ο άνθρωπος στη ζωή του. Και για να συνυπάρχει με τους άλλους αλλά και για να αισθάνεται κάποιου είδους σταθερότητα. Με αυτή την οπτική ως γενικό πλαίσιο, μη φιλοδοξώντας να αναλύσουμε τα παραπάνω αλλά και μη αποφεύγοντας εντελώς να «μπούμε στα χωράφια» τόσων επιστημών που ασχολούνται με αυτά τα θέματα όπως Φιλοσοφία, Κοινωνική Ανθρωπολογία, Κοινωνιολογία, Ψυχολογία και πολλές άλλες, ας δούμε το θέμα μας. Είναι η αποτελεσματική λειτουργία της Κατασκήνωσης Χαρούμενα Παιδιά Χαρούμενα Νιάτα, με βασικό άξονα το ανθρώπινο δυναμικό της στην πλειοψηφία του νέους. Είναι πολλά τα ζητήματα που απασχολούν τους νέους, όπως οικονομικά, επαγγελματικά, υπαρξιακά, διαπροσωπικά. Οι νέοι και νέες που απλόχερα δίνουν τον καλοκαιρινό και όχι μόνο χρόνο τους για ένα έργο σημαντικό όπως η συγκεκριμένη Κατασκήνωση, με την ιστορία της, τα πεπραγμένα, τις αξίες, τους στόχους της και γιατί όχι και τα όποια μετρήσιμα με τον ένα ή τον άλλον τρόπο, οφέλη και αποτελέσματα στα παιδιά που φιλοξενεί. Ένα βασικό θέμα που απασχολεί τους νέους «μας», φαίνεται να είναι η αντίληψη του αξιακού συστήματος ή αλλιώς των αξιών που διέπουν το συγκεκριμένο έργο και των όσων απορρέουν από αυτό. Όπως του σκοπού, των επί μέρους στόχων, της δομής, των κανόνων, των ρόλων, καθώς και των επί μέρους δράσεων. Ο κάθε νέος και νέα, είτε παλαιότερο στέλεχος με εμπειρία και εξοικείωση με το έργο, είτε «καινούργιο» είτε «παλιό» στέλεχος, καλείται αφού αντιληφθεί τα παραπάνω, να τα εντάξει στην δική του πραγματικότητα και φάση ζωής. Καλείται δε να το κάνει όλο αυτό, συνυπάρχοντας λειτουργικά με διαφορετικά παιδιά, με συνομήλικους, με μεγαλύτερους, που είναι σε διαφορετικούς ρόλους, στα διαφορετικά μέρη του καθημερινού προγράμματος με διαφορετικούς στόχους το καθένα. Είναι μία απαιτητική σύνθεση με συγκρούσεις, ανακατατάξεις και συχνά αίσθηση σύγχυσης, αβεβαιότητας, αμφιθυμίας. Ένας βασικός στόχος των σεμιναρίων, είναι να διευκολυνθεί αυτή ή σύνθεση. Κάθε χρόνο, αυτοί που ασχολούμαστε με τον σχεδιασμό των σεμιναρίων, δίνουμε μεγάλη προσοχή έτσι ώστε να καλύπτουν εμφανείς, αλλά συχνά και αδιόρατες ανάγκες τις οποίες διακρίνουμε μέσα από διάφορες πηγές όπως τις διαπιστώσεις του επιτελείου στη διάρκεια της περιόδου, προτάσεις των στελεχών, απολογισμούς εισηγητών κ.ά. Συνυπολογίζοντας τα δεδομένα, καταλήγουμε σε θέματα προς επεξεργασία, σύντομη θεωρητική και κυρίως βιωματική, αναθέτοντάς τα σε ειδικούς, των οποίων το περιεχόμενο και τον τρόπο δουλειάς γνωρίζουμε και εμπιστευόμαστε και τους οποίους ενημερώνουμε σχετικά. Ένα επί πλέον νοιάξιμο, αφορά το να γίνονται όλα καλύτερα από πριν και να είμαστε σε επαφή ή και συντονισμό με το ευρύτερο «γίγνεσθαι» της εποχής ή αλλιώς με το ενίοτε δυσνόητο «τις νέες αφηγήσεις της εποχής». Ένας κοινός παρονομαστής που αναδύθηκε από τους φετινούς κοινωνικούς, ψυχολογικούς, παιδαγωγικούς και πρακτικούς προβληματισμούς, ανάγκες και διαπιστώσεις, θα μπορούσε διατυπωμένος σε ερώτημα, να είναι ο εξής: Πώς μπορώ εγώ, ένας νέος, μία νέα, -μέσα στη δίνη των όσων αντιμετωπίζω λόγω εποχής και φάσης ζωής -να τοποθετηθώ, μάλλον να τοποθετούμαι, να παίρνω θέση που να με εκφράζει και ταυτόχρονα να είμαι αποτελεσματικός και αποτελεσματική σε όσα συμβαίνουν και απαιτούνται από μένα στο συγκεκριμένο έργο Κατασκηνώσεις Χαρούμενα Παιδιά Χαρούμενα Νιάτα σε ένα ευρύ φάσμα θεμάτων, από τα πολύ υπαρξιακά και αφηρημένα έως τα πολύ πρακτικά και άμεσα;

Αγωνιώδη ερωτήματα μέσα σε ένα τεράστιο και αγχωτικό ερώτημα. Η ομάδα σχεδιασμού και οργάνωσης των σεμιναρίων, μέσα από αντίστοιχα δικά της πολλά και αγωνιώδη ερωτήματα, κατέληξε σε μία σύνθεση θεμάτων, μέσα στην περιορισμένη εφικτή διάρκεια διεξαγωγής -τρείς περίπου ώρες για κάθε θέμα. Στο παρόν κείμενο έχουν νόημα οι προβληματισμοί παρά τα θέματα, έτσι τους μεταφέρω με την μορφή ξεχωριστών και μαζί συλλογικών ερωτημάτων σαν να τα εκφράζει στο πρώτο πρόσωπο, ένα στέλεχος της Κατασκήνωσής μας.

• πώς να ξεχωρίζω και να υπηρετώ ταυτόχρονα, και το δικό μου καλό και των παιδιών και να είμαι εντάξει και στον ρόλο μου; • πώς να λειτουργώ έτσι ώστε να κρατώ την προσωπική μου θέση και στάση -που είναι συχνά υπό διαρκή διαμόρφωση- και μαζί να εντάσσομαι στις αρχές, στις αξίες και στους κανόνες του φορέα; • ποιες είναι κάποιες σταθερές αξίες, συμπεριφορές, τακτικές, που θα με διευκολύνουν στην καθημερινή μου ζωή και συνύπαρξη με τα παιδιά, τους άλλους ομαδάρχες, τα στελέχη γενικά, το επιτελείο, χωρίς να με οδηγούν όμως σε μια εξισωμένη για όλους ίσως και στενόμυαλη στάση και νοοτροπία; • πώς να είμαι ταυτόχρονα μέσα στα όρια του ρόλου μου, να εμπνέω τα παιδιά σε συνεργασία μεταξύ τους και σε προσαρμογή στο πρόγραμμα και μαζί να εφαρμόζω το ότι όλοι οι άνθρωποι είναι ίσοι; • πώς και να έχω και να μπορώ να εκφράζω ιδέες ή προτάσεις μου και μαζί να προσαρμόζομαι σε παλαιά ή και νέα δεδομένα; • πώς να αποκωδικοποιώ τι μπορεί να συμβαίνει σε ένα παιδί όταν με προκαλεί συνεχώς και δεν προσαρμόζεται στο πρόγραμμα και πώς το «κερδίζω» έτσι ώστε να λειτουργεί η ομάδα και εκείνο να ωφελείται από την Κατασκήνωση; • πότε και πώς η διαφορά από άνθρωπο σε άνθρωπο δεν θα με οδηγεί σε διακρίσεις άδικες; • τι κάνω, τι εκφράζω, τι όχι και σε ποιόν και πότε, όταν με κατακλύζουν διάφορα συναισθήματα, κυρίως δυσάρεστα; • πώς είναι δυνατόν να κάνω τις δυσκολίες μου «εργαλείο» δικής μου αλλά και των παιδιών εξέλιξης -έτσι μαθαίνω στα σεμινάρια αλλά ακόμα δεν μού είναι σαφές. Με αισιοδοξία και εμπιστοσύνη στο δυναμικό των ανθρώπων και κυρίως των νέων, έχουμε και φέτος σχεδιάσει τα σεμινάρια, έτσι ώστε το όφελος όσων συμμετάσχουν, να είναι όχι μόνο στον ρόλο τους ως στελεχών, αλλά στο όλον τους ως ξεχωριστών προσώπων που είναι όλοι.

Μαρία Πυρουνάκη-Λιωνή

Δρ Κοινωνικής Ψυχολογίας, Ψυχοθεραπεύτρια, Σύμβουλος Συνυπεύθυνη σχεδιασμού και οργάνωσης των σεμιναρίων των Κατασκηνώσεων

11

12

παιδαγωγικά

η Χειροτεχνία στην Κατασκήνωση: Στην Κατασκήνωσή μας το άχρηστο είναι χρήσιμο σε πολλά επίπεδα. Στην οικονομία, στο περιβάλλον, στην ψυχολογία του παιδιού, στην κοινωνία. Σύνθημα: Μην πετάξεις τίποτα. Φέρτο στην Κατασκήνωση!

Όταν έρθει για πρώτη φορά κάποιος στην Κατασκήνωση, θα αντιληφθεί πως εδώ τα πάντα στηρίζονται και κινούνται σε τρείς άξονες: Φύση, Πολιτισμός, Δικαιώματα του Παιδιού και του Ανθρώπου. Από την εξωτερική εμφάνιση του χώρου έως την εσωτερική δομή, οργάνωση και λειτουργία. Το ίδιο πνεύμα και οι ίδιες αξίες κινητοποιούν τους εθελοντές της Κατασκήνωσης, τόσο όσους εργάζονται εκεί για τις 21 ημέρες που διαρκεί, όσο και εκείνους που εργάζονται απέξω, στα μετόπισθεν. Είναι, μάλλον, όρος ενός άτυπου, άρρητου συμβολαίου, μιας συμφωνίας, που δε χρειάστηκε να διατυπωθεί ποτέ, αφού ισχύει έτσι κι αλλιώς και διαπερνά κάθε στιγμή της κατασκηνωτικής ζωής: Τα πρωινό ξύπνημα τις προσευχές, το φαγητό, το πλύσιμο, τον αθλητισμό, τη ψυχαγωγία, τους ομίλους και τη χειροτεχνία. Η Χειροτεχνία είναι δραστηριότητα του κατασκηνωτικού προγράμματος, γίνεται κάθε δεύτερη μέρα και διαρκεί μιάμιση με δυο ώρες. Συμμετέχουν όλοι, παιδιά και ομαδάρχες, σε συγκεκριμένο εξωτερικό χώρο με σκοπό να δημιουργήσουν κάτι με τα χέρια, τη φαντασία και τα μέσα που τους δίνονται.

Aυτό σχηματικά είναι το γενικό πλαίσιο. Για παραπάνω από μια εικοσαετία, που η Χειροτεχνία γίνεται από τα ίδια άτομα ως υπεύθυνες, μαζί με συνεργάτες που εναλλάσσονται, το πνεύμα που είναι κυρίαρχο σε αυτή παραμένει ίδιο και υπηρετεί τις τρεις παραπάνω αξίες. ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΧΕΙΡΟΤΕΧΝΙΑΣ ΣΤΗΝ ΚΑΤΑΣΚΗΝΩΣΗ 1. Συναισθηματικοί: Αυτοεκτίμηση, Συνεργασία, Επικοινωνία, Εμπιστοσύνη α. Τα παιδιά που έρχονται στην Κατασκήνωση στην πλειοψηφία τους έχουν βιώσει τον κόσμο τραυματικά και απορριπτικά και διαθέτουν χαμηλή αυτοπεποίθηση. Βάζουμε ως πρώτο στόχο την προσπάθεια για ολοκλήρωση της κατασκευής του έργου, που κάθε φορά προτείνουμε. Μέσα από τις ιδέες, τις τεχνικές, τα υλικά, μέσα από τα ίδια τα πράγματα να φανεί πως ο Καθένας μπορεί να είναι δημιουργός και ο καθένας Αξίζει. Δεν στοχεύουμε στη δημιουργία του εικαστικού αριστουργήματος και του καταπληκτικού. Επιδιώκουμε να μην τα παρατήσουν, μην εγκαταλείψουν. Με τα χρόνια έχουμε αποκτήσει ένα ρεπερτόριο προς την κατεύθυνση αυτή. Ελαχιστοποιούμε τα τεχνικά και κατασκευαστικά εμπόδια, απλοποιούμε, δίνουμε έτοιμη την πιο δύσκολη φάση του έργου, απομακρύνουμε το ενδεχόμενο της καταστροφής, ασφαλίζουμε τα υλικά (πάντα παραμονεύει ο αέρας να πάρει και να σηκώσει κόλλες, χρώματα, χαρτιά και πούπουλα και να τα μετατρέψει σε ένα νέο εικαστικά μοντέρνο έργο, που όμως, δεν ήταν στις επιδιώξεις μας). Δείχνουμε ένα δείγμα του τελικού έργου, εξηγούμε αναλυτικά, βήμαβήμα την κατασκευή στους ομαδάρχες, υποστηρίζουμε στην πορεία τις ομάδες που δυσκολεύονται περισσότερο (συνήθως αυτές με τα πολύ μικρά παιδιά ή με ομαδάρχες χωρίς καμία σχέση με τα καλλιτεχνικά).

β. Επιδιώκουμε και ενθαρρύνουμε ένα πλήθος συναισθηματικών και ψυχικών διεργασιών που συμβαίνουν στη διάρκεια της Χειροτεχνίας, πολύτιμων για την ανάπτυξη κάθε παιδιού, πολύ δε περισσότερο στα συγκεκριμένα. Συζητούν, διαπραγματεύονται, επιχειρηματολογούν, διεκδικούν, υποχωρούν, περιμένουν, απογοητεύονται, μοιράζονται, ζητούν, παίρνουν, πειραματίζονται, θριαμβεύουν, μέσα σε ένα περιβάλλον ασφάλειας, αποδοχής, φροντίδας και πλάκας.

2. Ψυχοκινητικοί: Οικο-λογική διαχείριση μέσων και πόρων. Καλλιέργεια καλλιτεχνικού αισθητήριου στο παιδί. α. Ανακαλύπτουν την αξία του άχρηστου υλικού, την εξοικονόμηση, τη λογική χρήση και την επαναχρησιμοποίηση υλικών και μέσων. Από την αρχή κιόλας οι δημιουργίες (κατασκευές, χειροτεχνίες) που προτείναμε βασίζονταν σε μεγάλο βαθμό σε φυσικά (πέτρες, ξύλα, βότσαλα, φλούδα δέντρων, άμμος) και σε ανακυκλώσιμα υλικά. Εδώ οφείλω να κάνω μια διευκρίνιση. Η λέξη «Ανακύκλωση» χρησιμοποιείται πολύ γενικά στη χώρα μας. Στην πραγματικότητα σε αυτήν εμπεριέχονται οι έννοιες: Reduce = Μείωση-Εξοικονόμηση, Reuse = Επαναχρησιμοποίηση, Recycle = Ανακύκλωση Στην Κατασκήνωση δεν κάνουμε ανακύκλωση (recycle), ούτε χρησιμοποιούμε υλικά που προέρχονται από αυτή. Είναι πρακτικά αδύνατη η ανακύκλωση και ό,τι προέρχεται από αυτή είναι πανάκριβο, εξειδικευμένο και εν πολλοίς, μόδα. Κάνουμε όμως και με πολύ πάθος, τα αλλά δυο. Reduce (ΕξοικονόμησηΜείωση) και Reuse (Επαναχρησιμοποίηση). Άρα, μπορούμε να μιλάμε στο εξής χωρίς εξαπατήσεις, για ανακυκλώσιμα υλικά. Κάνουμε χρήση υλικών των δύο τρίτων. ΓΙΑΤΙ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΙΜΑ ΥΛΙΚΑ; α. Λόγοι αρχής. Έπρεπε με κάποιον τρόπο να δείξουμε στα παιδιά, πιστοί στις οικο-περιβαλλοντικές μας απόψεις και ανησυχίες, τις έννοιες της οικονομίας, της ορθής διαχείρισης και της επαναχρησιμοποίησης υλικών και πόρων.

φιλοσοφία και πράξη

μια οικο-λογική πρόταση Ο στόχος αυτός φάνηκε από την αρχή ζόρικος. Όσο δύσκολο είναι να εμπνεύσει κανείς την έννοια της οικονομίας σε παιδιά που μεγαλώνουν έχοντας τα ΠΑΝΤΑ και αντιδρούν στον παραμικρό περιορισμό των παροχών, άλλο τόσο είναι να πείσεις παιδιά στερημένα από τα ΠΑΝΤΑ παιδιά χωρίς όρια και κυρίως μέσα σε ένα ανθρώπινο περιβάλλον φιλικό, ζεστό, χωρίς τιμωρίες και καταναγκασμούς. Χρειάζεται χρόνος, χρόνος και συνέπεια. Θα ήταν πολύ καλύτερα τα αποτελέσματα αν τα ίδια παιδιά είχαν μια συνεχή παρουσία στην Κατασκήνωση για ορισμένα χρόνια... β. Η ανάγκη, η ένδεια, τα περιορισμένα οικονομικά της Κατασκήνωσης. Είδαμε, από πολύ νωρίς, ότι τα ίδια συναισθηματικά και εικαστικά αποτελέσματα πετυχαίναμε κάνοντας χρήση του άχρηστου. Αρχίσαμε να ψωνίζουμε λιγότερο από μαγαζιά και περισσότερο από τα σκουπίδια πολύ πριν γίνουν μόδα τα άχρηστα υλικά. Κάναμε το άχρηστο πολύτιμο. Από ρολά υγείας, καπάκια πλαστικά και τσίγκινα, βαζάκια, κάθε είδους συσκευασίες, κουμπιά, πανιά, κάλτσες, κορδέλες, μαλλιά μέχρι τελειωμένοι μαρκαδόροι και τα καπάκια τους. ΣΕ ΜΕΓΑΛΕΣ ΠΟΣΟΤΗΤΕΣ. Αυτό είναι και το δυσκολότερο στην Κατασκήνωση. Στο σπίτι ή στην τάξη μπορεί κανείς να βρει εύκολα από 2-3 ή 20 βαζάκια ή κουτάκια σπίρτων για παράδειγμα. Στην Κατασκήνωση όμως, αν έχεις 143 γυάλινα βάζα, ενώ χρειάζεσαι 144, δεν έχεις κανένα! Όμως, υπάρχει ένας ολόκληρος κόσμος, φίλοι της Κατασκήνωσης, που όλο το χρόνο συλλέγουν, καθαρίζουν, αποθηκεύουν και μας στέλνουν κάθε καλοκαίρι τους άχρηστους θησαυρούς που θέλουμε για τα αριστουργήματά μας. Μαζί τους έρχονται αρωγοί και τα stock μαγαζιών που κλείνουν (βιβλιοπωλεία, είδη ρουχισμού και διακόσμησης). Από τυπογραφεία, σχεδιαστήρια, γραφεία καταφτάνει χαρτί κάθε υφής και διάστασης. Είναι εντυπωσιακό! Μόλις έρχεται νέο υλικό, ακόμα και το πιο απίθανο, πρώτα ρωτάται η Χειροτεχνία «Το θέλετε αυτό;» «Μπορείτε να το κάνετε κάτι αυτό;». Με μεγάλη υπερηφάνεια θεωρούμε τη Χειροτεχνία ρακοσυλλέκτη δεύτερης τάξης. Πρώτης τάξης είναι οι τσιγγάνοι, όπως είναι γνωστό. ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΟΥ ΠΡΟΤΕΙΝΟΥΜΕ. Τα θέματα προέρχονται από τα ενδιαφέρονται των παιδιών. Ο φυσικός κόσμος, το ζωικό βασίλειο, το διάστημα, η προϊστορική και η ιστορική εποχή, ο φανταστικός κόσμος, τα κόμικς και τα παραμύθια. Χωρίζονται: Με βάση την ηλικία, σε θέματα για μικρά παιδιά (6-9 χρόνων) και για μεγάλα (9-12). Αποφεύγονται θέματα με βάση το φύλο, όσο περισσότερο γίνεται. Σε ατομικά και ομαδικά. Υπερτερούν σαφώς τα ατομικά, όπου το κάθε παιδί θα δημιουργήσει κάτι δικό του και θα του ανήκει. Υπάρχουν πάντα του-

λάχιστον δύο, ομαδικά έργα σε κάθε περίοδο, που έχουν μια ψυχολογική σημασία και λειτουργούν υποστηρικτικά στην ομάδα. Σε χρηστικά, διακοσμητικά και καθαρά εικαστικού ενδιαφέροντος. Στο τέλος της κατασκηνωτικής περιόδου θα έχουν κάτι να φορέσουν, να χρησιμοποιήσουν να διακοσμήσουν το χώρο, να χαρίσουν, αλλά και θα έχουν μια γεύση από τα εικαστικά πράγματα, τις μεθόδους, τις τεχνικές τα είδη και τα υλικά στην Τέχνη. Και τέλος... Η ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΑ ΕΝΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΧΕΙΡΟΤΕΧΝΙΑΣ... Σε κάθε κατασκηνωτική περίοδο ετοιμάζεται νέο πρόγραμμα. Ποτέ όμως δεν τηρείται. Στην πορεία θα αλλάξει σχεδόν κατά τα τρία τέταρτα. Πώς να αντισταθεί κανείς και να μην αξιοποιήσει αμέσως μια κουρτίνα από χιλιάδες μικρές, υπέροχες, ξύλινες χάντρες ή μια καλαμωτή με εκατοντάδες λεπτά καλάμια ή να πει όχι σε μια τεράστια ποσότητα από μικρά, γουστόζικα βαζάκια ελιάς; Νέες προοπτικές, νέες δυνατότητες. Το πρόγραμμα λοιπόν υποτάσσεται ταπεινά και ακολουθεί τα υλικά. Στην Κατασκήνωση μας το άχρηστο είναι χρήσιμο σε πολλά επίπεδα. Στην οικονομία, στο περιβάλλον, στην ψυχολογία του παιδιού, στην κοινωνία. Σύνθημα: Μην πετάξεις τίποτα. Φέρτο στα Χαρούμενα Παιδιά.

Νούσα Ειρήνη

Απόμαχη της εκπαίδευσης - Μάχιμη Εθελόντρια Υπεύθυνη της Χειροτεχνίας μαζί με την Κατερίνα Μαρινάκη

13

14

συνέντευξη

Εύα Μελά

Συνέντευξη στη Μαρία Παπαδόγιαννη

Η Εύα Μελά γεννήθηκε στην Αθήνα και σπούδασε στην ΑΣΚΤ από όπου πήρε το πτυχίο Χαρακτικής και αργότερα στο Παρίσι. Είχε δασκάλους τους Κώστα Γραμματόπουλο, Γιάννη Παπαδάκη και Γιώργη Βαρλάμο. Ασχολείται με εικονογραφήσεις βιβλίων και καλλιτεχνική επιμέλεια εντύπων, με ζωγραφική σε κτίρια και επαγγελματικούς χώρους. Έχει οργανώσει πολλές ατομικές εκθέσεις και έχει λάβει μέρος σε πολλές ομαδικές Εκθέσεις ενώ έχει βραβευτεί πολλές φορές για τη δουλειά της. Ποια είναι τα αγαπημένα σας υλικά; Τί σας εμπνέει; Τα αγαπημένα μου υλικά είναι η αυγοτέμπερα και η νωπογραφία (φρέσκο). Είναι λιτά, αλλά παράλληλα μπορούν να είναι άλλοτε συμπαγή και άλλοτε διαφανή και φωτεινά. Όμως πάντα είμαι κατά βάση χαράκτρια, μου αρέσει να πειραματίζομαι στα τυπώματα, να χαράσσω και να δημιουργώ έργα που είναι μεν πρωτότυπα, αλλά δεν είναι μοναδικά. Στην έκθεσή σας «Ξεριζωμένοι» μιλάτε για τους μετανάστες, αυτούς που έρχονται και αυτούς που φεύγουν, ποια είναι τα βασικά στοιχεία που εισχωρούν στις δημιουργίες σας; Το βασικό στοιχείο που εισχωρεί στη δουλειά μου είναι τα ερεθίσματα που παίρνω από το περιβάλλον. ΄Οχι μόνο το φυσικό, το οποίο πάντα «σπουδάζω», αλλά το ανθρώπινο περιβάλλον, ο κόσμος των συναισθημάτων. Παλιότερα ήταν οι περαστικοί στο δρόμο και ο συνωστισμός στα λεωφορεία, ο κάματος της μέρας, αργότερα μνήμες από τα πρώτα χρόνια μου και την καθημερινότητα που κύλαγε γύρω μου. Μετά μου αποκαλύφθηκε ο κόσμος των πουλιών -θέμα που πάντα με συναρ-

πάζει-. Τα τελευταία χρόνια είμαι επηρεασμένη και από την επαφή με τους εργαζόμενους στη Ναυπηγοεπισκευαστική Ζώνη στο Πέραμα (που από το 2006 η κίνηση Εικαστικών Καλλιτεχνών «Πέρασμα» διοργανώνουμε μια έκθεση κάθε χρόνο μέσα στα εργοτάξια σε συνεργασία με τα συνδικάτα που ανήκουν στη δύναμη του ΠΑΜΕ). Ιδιαίτερα με σημαδεύει το πώς ζουν οι μετανάστες -το πιο εκμεταλλεύσιμο αυτό κομμάτι της εργατικής τάξης- και οι άνεργοι. Αλλά, πρέπει να βλέπουμε πάντα όχι μόνο την «ανθρωπιστική» πλευρά, αλλά τις αιτίες που γεννούν τη μετανάστευση και την ανεργία, που δεν είναι άλλο από το ίδιο το καπιταλιστικό σύστημα: Παραδείγματος χάρη οι οικονομικοί ανταγωνισμοί, οι παραχωρήσεις από τις κυβερνήσεις «γης και ύδατος» σε μια χούφτα μεγαλοεπιχειρηματίες, οι ιδιωτικοποιήσεις, όλα αυτά καταστρέφουν την ανθρώπινη ζωή, φέρνουν ανεργία, στοχεύουν στο να δημιουργήσουν φθηνό εργατικό δυναμικό. Να μην ξεχνάμε ότι η πολιτική των ΝΑΤΟ και Ευρωπαϊκής Ένωσης, προκαλεί στρατιωτικές επεμβάσεις, πολέμους και παράγει «ανθρωπιστική κρίση». Τη μετανάστευση τη γεννά ο πόλεμος, οι διώξεις, και η ανεργία.

συνέντευξη Η τέχνη εκφράζει τη συνείδηση, το συναισθηματικό κόσμο. Γι αυτό και ποτέ δεν είναι ουδέτερη. Έχετε εικονογραφίσει παιδικά βιβλία. Τί αλλάζει όταν στοχεύετε στα παιδιά; Τίποτε δεν αλλάζει. Πάντα ο στόχος είναι ίδιος. Ποτέ δεν αντιμετωπίζω τα παιδιά σαν κάτι το ανώριμο. Δεν προσπαθώ να τα μιμηθώ στα βιβλία που κάνω. Τα ίδια τα παιδιά ζωγραφίζουν, αλλά αγαπούν να πηγαίνουν σε πιο δύσκολα, από αυτό που κάνουν τα ίδια, μονοπάτια. Εγώ απλώς ζωγραφίζω όπως πάντα. Δεν χρησιμοποιώ άλλη γλώσσα για τα παιδιά. Δουλεύω πάντα με την ίδια θεώρηση. Τα παιδιά καταλαβαίνουν πολλά περισσότερα από ό,τι νομίζουμε οι μεγάλοι. Βέβαια θέλω να περνάω στα παιδιά μηνύματα για την κοινωνική ισότητα, μηνύματα για την αγάπη για το περιβάλλον και τους ανθρώπους. Έχετε βραβευτεί στο παρελθόν για το έργο σας. Τί αξία λοιπόν έχουν αυτές οι βραβεύσεις σε προσωπικό επίπεδο και σε θεωρητικό; Σε θεωρητικό μάλλον τίποτε. Σε προσωπικό επίπεδο είναι μια αναγνώριση που φέρνει δουλειά, βοηθάει στην επιβίωση, γίνεται γνωστότερο το έργο και αυτό ανοίγει ίσως κάποιες επαγγελματικές πόρτες, αν κάποιος ενδιαφέρεται γι αυτό. Πιστεύετε στην στρατευμένη τέχνη; Πώς την ορίζετε; Η τέχνη πιστεύω είναι πάντα στρατευμένη ακόμα κι όταν ζωγραφίζεις ένα κυκλάμινο, κάτι που από πρώτη ματιά δεν φαίνεται «πολιτικό»... Εκφράζεται η στράτευση πάντα. Όλοι οι καλλιτέχνες είναι στρατευμένοι από τη μια ή την άλλη πλευρά στις κοινωνικές συγκρούσεις, είτε το συνειδητοποιούν οι ίδιοι είτε όχι. Η τέχνη εκφράζει τη συνείδηση, το συναισθηματικό κόσμο. Γι' αυτό και ποτέ δεν είναι ουδέτερη. Ποιες αλλαγές μπορούν να έρθουν από την τέχνη; To δικό σας έργο πως μπορεί να σταθεί σε αυτήν την ανάγκη αλλαγής/ανατροπής; Η τέχνη δεν μπορεί να αλλάξει τον κόσμο. Μπορεί όμως να επηρεάζει τις συνειδήσεις των ανθρώπων, μέσα από την επικοινωνία και να τους ανοίγει ένα παράθυρο, μια προοπτική, έτσι ώστε να παλέψουν για να φέρουν την κοινωνική ανατροπή, δηλαδή να καταργηθεί η εξουσία του κεφαλαίου. Το δικό μου έργο ίσως να μην τα καταφέρνει να παίξει ένα σημαντικό ρόλο σε αυτή τη διαδικασία, στην ανάγκη ανατροπής, αν και θα το ήθελα αυτό. Αυτό δεν μπορεί κανείς να το προκαθορίσει. Όμως σίγουρα, με τη συμμετοχή στους κοινωνικούς και εργατικούς αγώνες γίνεται ο κάθε καλλιτέχνης πιο πλούσιος συναισθηματικά και σε εμπειρίες, καθώς ανοίγουν οι ορίζοντές του, και ίσως αυτό να βγει και στο έργο του, να γίνει το έργο του καλύτερο. Τότε ίσως να συμβάλει και στην αλλαγή των συνειδήσεων... Γιατί πιστεύετε ότι πολλοί καλλιτέχνες αποφεύγουν να πάρουν θέση; Οι περισσότεροι καλλιτέχνες αποφεύγουν να πάρουν θέση για να μην εκτεθούν, γιατί φοβούνται ότι αν εκτεθούν θα τους βάλουν οι «περί την τέχνη» (Υπουργοί και παρατρεχάμενοι) στο περιθώριο και αυτό θα έχει και οικονομικές επιπτώσεις. Βέβαια οι περισσότεροι -και χωρίς να τοποθετούνται πολιτικά- περιθωριοποιούνται λόγω της κυρίαρχης οικονομικής πολιτικής, λόγω της πολιτικής της ΕΕ δεν μπορούν να επιβιώσουν από το έργο τους... Πρόσφατα υπήρξε μία συζήτηση για το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, στην οποία πρωτοστατήσατε. Αν ακόμη και κάτι καινούριο λειτουργεί στην ίδια λογική, πού μπορούμε να ελπίζουμε; Ο νόμος για το ΕΜΣΤ πρέπει να αλλάξει. Το Μουσείο λειτουργεί από την ίδρυσή του ως ιδιωτική γκαλερί και μάλιστα με δημόσιο χρήμα ασκείται «ιδιωτική πολιτιστική πολιτική», στηρίζει και έχει «δού-

ναι και λαβείν» με τους μεγαλοκαρχαρίες του χώρου. Δεν εκπληρώνει το ρόλο του. Και αυτό οφείλεται στο ότι είναι «ιδιωτικού δικαίου» και στο ότι τόσο το Διοικητικό του Συμβούλιο όσο και η Διευθύντρια/ντής είναι άνθρωποι που ορίζει ο εκάστοτε Υπουργός: Η μόνη θέση που εκπροσωπείται στο ΔΣ του ΕΜΣΤ κάποιος συλλογικά, είναι η θέση που έχει εκπρόσωπος του ΕΕΤΕ. ΄Ενα τέτοιο Μουσείο είναι «ενός ανδρός αρχή», του Υπουργού. Οπότε η αλλαγή προσώπων (διευθύντριας) δεν θα φέρει αλλαγή πολιτικής, δεν θα το «ανοίξει» στους καλλιτέχνες και την κοινωνία. Στις μέρες μας, κάθε συζήτηση καταλήγει στην οικονομική πολιτική. Πόσο εύκολο είναι λοιπόν να μιλήσει κανείς για την τέχνη σε αυτό το πλαίσιο; Η τέχνη σε προκαλεί να τη σχολιάσεις σε κάθε βήμα, εποχή ή πρόβλημα. Ίσα-ίσα η κρίση της έδωσε περιεχόμενο και ενδιαφέρον, όπως άλλωστε γίνεται σε κάθε πολύ δύσκολη στιγμή (Κατοχή, Αντίσταση, Προσφυγιά κλπ). Η στιγμή ζητάει από τον καλλιτέχνη να πάρει θέση. Πόσο ανοιχτοί μπορούμε να είμαστε όταν μιλάμε για τέχνη σήμερα; Πώς ορίζετε εσείς ποιος είναι συνάδελφος σας και ποιος όχι; Προσωπικά είμαι ανοιχτή αλλά οι καιροί θέλουν συλλογικότητα και προσοχή. Η μεγάλη αντίθεση είναι ανάμεσα στους «επενδυτές και τους δημιουργούς, ανάμεσα στο «επιχειρείν» και στο «δημιουργείν». Αυτό είναι το συστατικό της κυρίαρχης πολιτικής. Όσο για το ερώτημα στο πως ορίζω ποιός είναι συνάδελφός μου είτε όχι... Αυτό έχει λυθεί θεσμικά τουλάχιστον. Τα μέλη του Επιμελητηρίου είναι οι αναγνωρισμένοι ως «επαγγελματίες καλλιτέχνες» είτε είναι πτυχιούχοι ΑΣΚΤ είτε περάσουν με την αιρετή επιτροπή Κρίσης. Συνεχίζετε να είστε δημιουργική, σε συνδυασμό με την έντονη πολιτική σας δραστηριότητα; Η πολιτική δραστηριότητα είναι έντονη μεν αλλά με τροφοδοτεί. Αλλά για να κυριολεκτούμε δεν πιστεύω στην λεγόμενη «πολιτική δραστηριότητα». Πιστεύω στον άνθρωπο που συμμετέχει στα κοινά, στους εργατικούς αγώνες, στις κοινωνικές συγκρούσεις, συλλογικά. Και αυτό δεν εμποδίζει τους καλλιτέχνες. Απεναντίας, Τους τροφοδοτεί. Ποια θέματα σας απασχολούν για το μέλλον καλλιτεχνικά; Για το μέλλον εργάζομαι πάνω σε αντικείμενα χρήσης αλλά παράλληλα και στη χαρακτική. Δεν έχω προσωπικά σχέδια. Όταν μαζευτεί μια δουλειά που θα τη θεωρήσω ώριμη θα την παρουσιάσω οπουδήποτε είναι τότε εφικτό.

15

16

σκιαγραφήσεις

Άλκη Ζέη

Αν δεν αλλάξει όλη η παιδεία δεν μπορεί να αλλάξει τίποτε

Συνέντευξη στη Μαρία Παπαδόγιαννη και το Δημήτρη Αντωνίου

φωτό: Γεράσιμος Δομένικος / FOSPHOTOS

Η Άλκη Ζέη δεν χρειάζεται συστάσεις. Με τα βιβλία της έχουν μεγαλώσει γενιές και

γενιές παιδιών, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και στο εξωτερικό αφού το έργο της έχει μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες. Μας υποδέχεται στο ζεστό της σπίτι, βγαλμένο από μία άλλη εποχή, γεμάτο βιβλία και φωτογραφίες. Φαίνεται κουρασμένη. Παρόλη την ηλικία της η Άλκη Ζέη συνεχίζει να πηγαίνει από σχολείο σε σχολείο για να μιλήσει με τα παιδιά, όπως κάνει τόσα χρόνια μέσα από τα βιβλία της. Κάπου εκεί ξεκινάει και η κουβέντα μας, από την ιστορία και τα παιδιά.

σκιαγραφήσεις Όπου υπήρξε εθελοντισμός, έχει ωφελήσει. Πιστεύω ότι τέτοιες κινήσεις πρέπει να υπάρχουν, γιατί όπου δεν υπάρχει το κράτος, υπάρχουν τέτοιοι άνθρωποι που δίνουν και την ψυχή τους. Συνέβη στη Θεσσαλονίκη ένα ωραίο για να δείτε πόσο μαθαίνουν τα παιδιά στο σχολείο για τον πόλεμο και την αντίσταση. Τόσο είναι στο βιβλίο τους... Λοιπόν μου λέει ένα αγοράκι: «Εμένα δε μου αρέσει όπως τελειώσε το βιβλίο». «Γιατί;» του λέω. «Γιατί σκότωσε ο Γερμανός το Σωτήρη που ήταν καλό παιδί;» «Μα οι Γερμανοί σκοτώναν και καλά παιδιά...» Λέει, «Eγώ έγραψα ένα δικό μου τέλος. Βγάζει ο Γερμανός το πιστόλι να σκοτώσει το Σωτήρη, μα εκείνη την ώρα χτυπάει το κινητό του. Βγάζει το κινητό να μιλήσει ο Γερμανός, το σκάει ο Σωτήρης». Το ρωτάω: «Μα είχανε τότε οι Γερμανοί κινητά;» «Μα κυρία Ζέη, αν δεν είχε ο Γερμανός κινητό ποιος θα χει;» Φαντάσου δηλαδή τι αχταρμάς γίνεται στο μυαλό του με την Ιστορία. Ήταν και ο λόγος που έγραψα το Μεγάλο Περίπατο του Πέτρου. Γιατί, όταν γύρισα από τη Ρωσία είδα με μεγάλη μου έκπληξη ότι παιδιά φίλων, συναγωνιστών που ήμασταν μαζί στην αντίσταση δεν είχανε πει τίποτα στα δικά τους παιδιά. Καταρχάς, υπήρχε ένα φόβος, η αντίσταση δεν πολυμιλιότανε, φοβόνταν ύστερα αυτά που πέρασαν μην περάσουν τα παιδιά τους τα ίδια. Και λέω δεν μπορεί, πρέπει να τα διηγηθώ αυτά τα πράγματα. Και μάλιστα χωρίς να το έχουμε συνεννοηθεί, εγώ ήμουν στη Γαλλία και η Ζωρζ Σαρρή στην Αθήνα και γράψαμε συγχρόνως για το ίδιο θέμα (Όταν ο Ήλιος). Ποτέ η ιστορία δεν διδάσκονταν καλά στα σχολεία. Η καλύτερη ιστορία μαθαίνεται από τα άλλα βιβλία. Αν δεν αλλάξει όλη η παιδεία δεν μπορεί να αλλάξει τίποτε. Είναι στην καλή διάθεση των δασκάλων, με αφορμή τα βιβλία, να μάθουν τα παιδιά ιστορία, επαφιόμαστε στον πατριωτισμό τους. Όταν έγραψα το Καπλάνι δεν ήξερα ότι έγραφα βιβλίο για παιδιά, ήθελα να πω τις παιδικές μου αναμνήσεις στη Σάμο. Και το 1963 που βγήκε, ούτε ο εκδότης καλά καλά ήξερε, γιατί ήταν πρώτη φορά που ένα βιβλίο για παιδιά μιλούσε για δικτατορία και τέτοια κι έτσι το έβαλε βιβλίο για νέους. Το πόσο κυνηγήθηκε αυτό το βιβλίο δεν μπορώ να σου πω. Και μετά τη μεταπολίτευση ακόμα, μία συγγραφέας -η Γεωργία Τασούλη- είχε στείλει στο Υπουργείο Πολιτισμού μία ολόκληρη φυλλάδα και ένας φίλος μου έδωσε φωτοαντίγραφο που έλεγε «Προς Θεού, αυτό το βιβλίο να μην μπει στα σχολεία, να μην το διαβάσουν τα παιδιά μας, είναι εναντίον της θρησκείας, της πατρίδας, της οικογένειας». Επί χούντας το είχαν απαγορεύσει. Στην Αμερική έπαιρνε βραβείο για το καλύτερο ξένο παιδικό βιβλίο, στην Ελλάδα το αποσιωπούσαμε. Μετά το ‘79 άρχισε να κυκλοφορεί κανονικά. Ο Περίπατος του Πέτρου δεν κυνηγήθηκε το ίδιο γιατί μιλούσε για πόλεμο, αντίσταση και είχαν αλλάξει και τα πράγματα. Ούτε στην δι-

δακτορία είχε απαγορευτεί. Το άλλο (Καπλάνι) τους ένοιαζε γιατί μιλούσε για δικτατορία. Γιατί αποφασίσατε να γράψετε παιδικά βιβλία; Όπως είπα στην αρχή δεν ήξερα ότι έγραφα παιδικά βιβλία. Όταν είδα όμως το αντίκτυπο που είχαν στα παιδιά ένιωσα ότι είναι ορισμένα πράγματα που τα παιδιά μας δεν τα μαθαίνουν πουθενά και μέσα από τα βιβλία μπορώ να τους μιλήσω και να τους πω γι αυτά. Όταν έχω έναν ήρωα, ένα αγόρι ή κορίτσι, σε ηλικία 10-12 χρονών, εκείνη την ώρα που το γράφω, γίνομαι εγώ αυτό το παιδί και έτσι βγαίνει το αληθινό παιδί που αγγίζει και τα άλλα παιδιά. Το Κοντά στις Ράγες το έγραψα γιατί ήθελα να γράψω για τα γεγονότα του Πολυτεχνείου, αλλά δεν γινότανε και το έβαλα στην εποχή των Τσάρων. Η εικόνα που μπαίνει η Αστυνομία με τα άλογα μες το Πανεπιστήμιο της Πετρούπολης είναι ακριβώς η περιγραφή της εφημερίδας για το πως μπήκαν με το Τανκς μες στο Πολυτεχνείο, όλη η περιγραφή, ατόφια, όπως ήταν στην εφημερίδα. Ό,τι γινότανε το έβαλα στην εποχή των Τσάρων. Δεν το πήρανε χαμπάρι. Γιατί αργήσατε να γράψετε βιβλία για πιο μεγάλες ηλικίες; Έγραφα τα βιβλία για παιδιά, μου άρεσε. Κάποια στιγμή όμως ήθελα να πω και κάποια πράγματα που δεν ήτανε για παιδιά και αποφάσισα να γράψω την Αρραβωνιαστικιά του Αχιλλέα. Ο άντρας μου με βοήθησε πολύ σε αυτό. Δεν είναι όμως αυτοβιογραφικό όπως το Με μολύβι φάμπερ Νο 2. Ο Σεβαστίκογλου δεν είχε καμία σχέση με τον Αχιλλέα. Γι αυτό το έβαλα, για να ισορροπήσω τη βιογραφία με το μυθιστόρημα. Έχει η ηρωίδα κάποια πράγματα από μένα αλλά δεν είμαι εγώ. Αν έβαζα κάποιον σαν τον άντρα μου δεν θα μπορούσε να εξελιχθεί έτσι. Έβαλα βεβαια κάποιον που ήταν τελείως αντίθετος, ήτανε ένας νεανικός έρωτας και αυτή ωριμάζει πιο γρήγορα από αυτόν. Και μάλιστα, επειδή στην Αθήνα όλοι γνωριζόμασταν, οι κριτικοί γράψανε ότι το μόνο πρόσωπο που είναι εγκεφαλικό είναι ο Αχιλλέας, γιατί όλοι ξέρανε ότι δεν είχε καμία σχέση με τον άντρα μου. Ένα μήνα μετά που βγήκε το βιβλίο παίρνω ένα γράμμα από κάποιον που μου λέει : «Λέγομαι Αχιλλέας, είμαι φτυστός με αυτόν του βιβλίου σου και αν ζούσε η γυναίκα μου θα με ρωτούσε πότε γνώρισα αυτή την κοπέλα και της διηγήθηκα την ιστορία μου». Το έχω το γράμμα ακόμα. Στην εποχή σας μπαίνατε εύκολα σε κόμματα και ιδεολογίες. Είναι πιο θολά τα πράγματα σήμερα; Ήταν ξεκάθαρα τα πράγματα τότε. Σήμερα αν με ρωτήσεις τι είναι η Αριστερά, δεν ξέρω να σου πω. Άμα έγινε το σχίσμα του κόμματος προσδιοριστήκαμε, οι «δογματικοί» και οι «μη

δογματικοί». Το ιδανικό μας ήταν το ΚΚΕ της Ιταλίας. Τώρα πλέον δεν ξέρεις που πας και τι γίνεται. Δεν ξέρω να πω τι είναι το κόμμα που βγήκε. Αριστερό κόμμα είναι; Ο ένας είναι έτσι, ο άλλος είναι αλλιώς, ο άλλος τρελός... δεν ξέρω. Τότε ήταν πιο συγκεκριμένα τα πράγματα. Για σας είναι πολύ δύσκολο. Για μας τα ωραιότερα μας χρόνια -που λέγαμε με τη Ζώρζ Σαρρή να μην το πούμε πουθενά- ήταν τα χρόνια της Κατοχής. Υπήρχε το όραμα, ήμασταν όλοι μαζί, ξέραμε ότι παλεύουμε για κάτι σίγουρο, ότι θα ελευθερωθούμε και θα γίνουν τα όνειρα μας... Ήτανε όλα απόλυτα σίγουρα και συγκεκριμένα. Μετά το Δεκέμβριο με τον εμφύλιο χάλασε η φάβα. Ένα παιδάκι στον Ωρωπό, 12 χρονών, είχε διαβάσει το Μολύβι Φάμπερ και μου λέει «Γιατί έπρεπε να ρωτήσετε το κόμμα για να παντρευτείτε;» Λέω «Γιατί τότε, όταν ανήκες σε ένα κόμμα, έπρεπε ό,τι κάνεις να ρωτήσεις εκεί, όχι την οικογένεια σου.» «Δηλαδή Δικτατορία» μου λέει... άντε να του απαντήσεις τώρα. Διαβάζουν τα παιδιά σήμερα; Το σχολείο βοηθάει σε αυτό; Κάνουν ηρωικό αγώνα οι δάσκαλοι για να ρίξουν τα παιδιά στην “παγίδα” για να διαβάσουνε, δεν μπορείς να φανταστείς τι κάνουνε. Πάρα πολλά πράγματα. Και εγώ αν με ρωτούσε κανείς θα έλεγα, όλοι οι δάσκαλοι είναι σπουδαίοι γιατί πάω συνέχεια στα σχολεία. Όχι μόνο στην Αθήνα αλλά και στην επαρχία. Και βλέπω ότι όπου υπάρχει ένας δάσκαλος, που έχει αγαπήσει το βιβλίο και που κάνει τα παιδιά να το αγαπήσουνε, το κάνουνε θέατρο, το κάνουνε ζωγραφική, το κάνουνε ό,τι θέλεις. Αν ο δάσκαλος δεν προσπαθήσει, διαβάζουν το απόσπασμα που έχει το αναγνωστικό και τέλειωσε. Εμείς στην εποχή μας δεν είχαμε τίποτα, μόνο το βιβλίο. Ούτε κινητά τηλέφωνα ούτε ίντερνετ, ούτε τίποτε. Μόνο βιβλία είχαμε και αυτά δεν ήτανε και πολλά και τα δανείζαμε ο ένας στον άλλο. Τα ντύναμε κιόλας αν δεν «έπρεπε» να τα διαβάσουμε για να μη μας δει ο μπαμπάς. Το σχολικό σύστημα όμως είναι πρόβλημα, δεν το φτιάχνουνε οι δάσκαλοι, άλλοι το κάνουνε όπως τους έρθει. Δεν είμαστε ένα οργανωμένο κράτος. Τα παιδιά μου πήγαν σχολείο στη Γαλλία και τα εγγόνια μου στις Βρυξέλλες. Σε δημόσια σχολεία όλα. Δεν έχουμε πληρώσει μία δραχμή για μάθημα ιδιωτικό και δεν ξέρανε ούτε «μπονζούρ» στα γαλλικά. Τα βάζανε στα σχολεία κατευθείαν και τις ώρες της γυμναστικής, κάνανε γαλλικά. Ως το τέλος της χρονιάς ξέρανε τέλεια να μιλάνε. Από το νηπιαγωγείο κάθε βδομάδα έφερναν από τη βιβλιοθήκη ένα βιβλίο το διάβαζαν και μετά έπαιρναν άλλο. Η πληγή η δικιά μας με τα φροντιστήρια που τρέχει το παιδί μετά το μάθημα

17

18

σκιαγραφήσεις: Άλκη Ζέη

...όπου υπάρχει ένας δάσκαλος, που έχει αγαπήσει το βιβλίο και που κάνει τα παιδιά να το αγαπήσουνε, το κάνουνε θέατρο, το κάνουνε ζωγραφική, το κάνουνε ό,τι θέλεις

να κάνει γλώσσες, να κάνει και άλλο μάθημα, που να μείνει καιρός να διαβάσει και βιβλίο. Τα φροντιστήρια είναι εφεύρεση δική μας. Όταν πάω στα σχολεία δεν βγάζω λόγο στα παιδιά. Τα αφήνω να μου κάνουν ερωτήσεις, ό,τι μπορείς να φανταστείς. Και απάνω στα βιβλία. Μου φέρνουνε βιβλία της μαμάς τους, του μπαμπά τους, βιβλία μεταχειρισμένα, της γιαγιάς τους ακόμη να τα υπογράψω. Τι σας ρωτάνε τα παιδιά; Ό,τι θες με ρωτάνε. Μέχρι που με ρώτησαν «Κυρία Ζέη, πόσες φορές έχετε παντρευτεί;”» Με ρωτάνε και πιο σοβαρά: «Πότε θα βγούμε απ΄την κρίση» ή «Αν έχουμε κατοχή.» Τους λέω: «Αυτό να μην το ξαναπείτε». Εκνευρίζομαι όταν το ακούω. Μπορεί να έχουμε κρίση, αλλά δεν υπάρχει καμία σύγκριση με την πείνα της κατοχής, όταν πηγαίναμε σχολείο και περνάγαμε πάνω απ΄τους πεθαμένους. «Ότι είναι δύσκολα τώρα, είναι, αλλά δεν συγκρίνεται με τότε και να μην το ξαναπείτε», τους λέω. Δεν αισθάνεστε όμως, ότι υπάρχει μία έντονη ψυχολογική βία για τα παιδιά αυτήν την εποχή; Όχι προφανώς ίδια με αυτή που βιώσατε εσείς στα παιδικά σας χρόνια, γιατί δεν έχουμε πόλεμο αυτή τη στιγμή. Η βία όμως υπάρχει και σε χώρες που δεν έχουν κρίση. Και σε χώρες που δεν ξέρουν τι θα πει πείνα. Δεν ξέρω γιατί, αλλά στην εποχή που ζούμε έχει βγει μεγάλη βία. Παρατηρώ ότι αυτά τα φαινόμενα υπάρχουν στα σχολεία όλου του κόσμου. Σαν τα παιδιά να θέλουν κάπου να ξεσπάσουν και δεν μπορούν. Ρώτησα τα παιδιά στο σχολείο αν σας ξέρουν. Μου είπαν να σας ρωτήσω τι θα θέλατε να γίνετε αν δεν ήσασταν συγγραφέας. Επιχείρησα να γίνω και ηθοποιός. Ο άντρας μου θεωρούσε πως δεν είχα ταλέντο και έτσι δεν πήγα στη σχολή που δίδασκε, γιατί δε θα με έπαιρνε. Ήταν πολύ αυστηρός. Έτσι πήγα στη δραματική σχολή Αθηνών με το Ροντήρη και τον Βεάκη και τη τέλειωσα. Βγήκα για πολύ λίγο όμως, έτσι ένα μικρό ρόλο. Μετά έφυγα στο εξωτερικό και όταν κατάλαβα ότι δεν το στερήθηκα, ότι δεν μου έλειψε το θέατρο πάει να πει ότι δεν είχα ταλέντο. Επειδή μιλάμε για το πώς κακομαθαίνουμε ή «καλομαθαίνουμε» τα παιδιά μας, ποια είναι η γνώμη σας για την «τιμωρία»; Δε χρειάζεται αυτό. Αυτό που χρειάζεται το παιδί, είναι η συζήτηση. Να μπαίνεις στη θέση του παιδιού, να μην το βλέπεις αφ’ υψηλού. Στο βιβλίο μου H Kωνσταντίνα και οι αράχνες της που αναφέρεται στο θέμα των ναρκωτικών, μιλάω για αυτό πλησίασμα. Η Κωνσταντίνα, ένα κοριτσάκι 12 χρονών, φεύγει από τη Γερμανία όταν χωρίζουν οι γονείς της και έρχεται να βρει τη γιαγιά της στην Ελλάδα. Η μικρή έρχεται σε μεγάλη κόντρα μαζί της, επειδή εκείνη δεν παραδέχεται τίποτα από όσα κάνει η εγγονή της. Όταν όμως η Κ. μπλέκει με τα ναρκωτικά η γιαγιά σκύβει πάνω από την εγγονή της και προσπαθεί να την καταλάβει και να τη βοηθήσει με κάθε τρόπο. Πρέπει λοιπόν να τα πλησιάζουμε τα παιδιά, χωρίς αυστηρότητα. Με συζήτηση.

Eπειδή στην κατασκήνωση μας δουλεύουν μόνο εθελοντές, θα ήθελα τη γνώμη σας για τον εθελοντισμό. Πιστεύω ότι τέτοιες κινήσεις πρέπει να υπάρχουν, γιατί όπου δεν υπάρχει το κράτος, υπάρχουν τέτοιοι άνθρωποι που δίνουν και την ψυχή τους. Όπου υπήρξε εθελοντισμός, έχει ωφελήσει. Παντού, παγκοσμίως. Αρκεί να δούμε το έργο των Γιατρών Χωρίς Σύνορα. Μακάρι βέβαια το κράτος να ενδιαφερόταν, αλλά αυτό δεν συμβαίνει. Όσοι πληρώνονται βέβαια μπορεί και να μην είναι τόσο αφοσιωμένοι, όσο οι εθελοντές, όμως και οι εθελοντές είναι άνθρωποι που θα έπρεπε να είναι ελεύθεροι να δίνουν τις ώρες τους αλλά και να μπορούν να ζήσουν... Θα έπρεπε να έδινε χρήματα το κράτος. Ποιο είναι το πιο σημαντικό πράγμα για σας στη ζωή; Για μένα το σημαντικότερο πράγμα, είναι η φιλία. Παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στη ζωή μου. Οι δικοί μου φίλοι, έχουν φύγει όλοι δυστυχώς. Κάνω παρέα με τους φίλους της κόρης μου άνετα. Η εγγονή μου έλεγε στη μητέρα της: «Η γιαγιά μου είναι έξυπνη και έχει κάνει πολλούς φίλους νεότερούς της.» Με τη Ζωρζ, παρόλο που ήσαστε συνεχώς μακριά δε χάσατε τη φιλία σας. Ναι, αλλά φροντίζαμε πάντα να διατηρούμε επαφή. Με όσες δυσκολίες και να είχαμε. Ας πούμε στη Ρωσία ήταν δύσκολο να έρθουμε σε επαφή, μέσω Μιλιέξ, μέσω Γαλλίας που ήταν, αλληλογραφούσαμε. Και όταν άρχισε να σπάει ο πάγος και να γίνονται ανταλλαγές, τότε την είδα. Είχα να τη δω από το ’53 και την είδα ξανά το ’60. Αλλά ήταν σαν να μην είχαμε χωρίσει ποτέ. Υπάρχει ελπίδα ότι στο μέλλον θα καλυτερέψουν τα πράγματα; Όταν πηγαίνω σε ένα σχολείο όπου οι δάσκαλοι έχουν κάνει την υπέρβαση και τα παιδιά δημιουργούν, αναπτερώνεται το ηθικό μου. Εκεί όπου οι δάσκαλοι κάνουν απλά το καθήκον τους, δεν υπάρχει ελπίδα. Βλέπετε την ιστορία να επαναλαμβάνεται; Κοίτα, δεν θα ήθελα τον φασισμό να ξανάρχεται και είναι πολύ λυπηρό για μένα, να βλέπω την Χρυσή Αυγή, να βλέπω τα παιδιά μας να χαιρετάνε φασιστικά. Σε ένα σχολείο ένα παιδάκι, χαιρέτησε έτσι. Έκανα ότι δεν κατάλαβα και το ρώτησα «Τι είναι; Γιατί σήκωσες το χέρι σου», «Για πλάκα το κάνα», μου λέει. «Δεν είναι ωραία πλάκα, εμένα με πειράζει αυτό», του λέω. Η ώρα είχε περάσει. Έξω από το σπίτι της Άλκης, στην λεωφόρο Αλεξάνδρας, ο αέρας έφερνε μαζί του την άνοιξη και χιλιάδες εικόνες μπλεγμένες με φύλλα λεύκας και σελίδες των μυθιστορημάτων της. ΕΥ-ΠΟ; ΛΥ-ΠΟ; «Να ‘χα τώρα φτερά σαν του Ίκαρου, θα μπορούσα να πέταγα από χώρα σε χώρα και να ρώταγα όλα τα παιδιά του κόσμου: ΕΥ-ΠΟ; ΛΥ-ΠΟ;» (Άλκη Ζέη, απόσπασμα από το Καπλάνι της Βιτρίνας, σελ 15 )

στη μαγεία του σινεμά

Η Απρόσμενη Αρετή του να Αγνοήσεις «Το κάνεις αυτό γιατί τρέμεις, όπως και όλοι μας, ότι είσαι ασήμαντος, ότι δεν έχεις νόημα...» φωνάζει στον πατέρα της η Sam, τονίζοντάς του ότι δεν έχει νόημα να προσπαθείς να υπερβείς την ασημαντότητα της ύπαρξής σου. Αντίστοιχες φράσεις και συναισθηματικές εκρήξεις από θυμωμένα παιδιά προς τους γονείς τους, έχουν ειπωθεί και καταγραφεί στη μεγάλη οθόνη πολλές φορές. Υπάρχει όμως κάτι στην επιλογή των λέξεων και στην ηλικία της Sam που σου διαλύει την άνεση της καρέκλας σου. Η Emma Stone αδυνατισμένη με τα μεγάλα της μάτια, θυμίζει τα ιαπωνικά cartoon της παιδικής σου ηλικίας, και ξαφνικά αισθάνεσαι ως ενήλικας πλέον εκείνα τα χρόνια της αθωότητάς σου να γυρνάνε και να σου λένε «πλέον δεν υπάρχει νόημα, μην το παλεύεις». Χωρίς να το προσπαθούν ο Inárritu και οι συνσεναριογράφοι του εγκλωβίζουν σε μία σκηνή ένα τρομακτικό σήμερα. Στην άλλη άκρη αυτής της σκηνής ο Stephen Hawking κάθεται μαζί με τη Jane Wilde και συζητάνε για το τι θέλουν για το μέλλον τους. Σε μία αντίστοιχη ηλικία με τη Sam, δεκαετίες νωρίτερα ο Hawking πιστεύει ότι θα βρει «...μία απλή, κομψή εξίσωση που θα εξηγεί τα πάντα στο σύμπαν» και εκείνη ξεκινά να τον ερωτεύεται. Εξήντα χρόνια αργότερα η Sam, αγνοώντας το πώς μετατόπισε τις θεωρίες του ο ίδιος ο Hawking, θα του απαντούσε «Για ποιο λόγο;». Και όντως τελικά «Για ποιο λόγο;». Κανείς δεν ξέρει αν έχει νόημα η κάθε προσπάθεια και όμως ξέρεις ότι αν δεν την κάνεις απλώς δεν έχεις αποτέλεσμα, ελπίζεις ότι όταν κάνεις κάτι που προσπαθεί να έχει προεκτάσεις έξω από εσένα, ότι έχει νόημα και για κάποιον άλλο. Και μπορείς να αγνοήσεις τους μηδενιστές που απλώς θα σου πουν και «γιατί;». Το πιο σημαντικό κομμάτι της Θεωρίας των Πάντων, δεν είναι το μεγαλείο του ανθρώπινου μυαλού να κατανοήσει τον κόσμο και να λύσει τα προβλήματά του, δεν είναι η μάχη ενός ανθρώπου να πολεμήσει την πάθησή του για να αλλάξει τον κόσμο. Σε μία πολύ μικρότερη σφαίρα από το σύμπαν οι επιλογές του Stephen και της Jane, κατορθώνουν να δώσουν τη δυνατότητα στους γύρω τους να χαρούν κομμάτια της ζωής τους. Το κάνουν γιατί έχουν την αρετή του να αγνοήσουν όσα κι όσους τους δείχνουν το αντίθετο. Κρίμα που σε αντίθεση με την αφήγηση η σκηνοθεσία προβάλει όλα αυτά ως το μεγαλείο της ανθρώπινης δύναμης, κάνοντας πολλές από αυτές τις καθημερινές αλήθειες να μοιάζουν υπερβολικές. Εκεί είναι που έρχεται το Birdman -και ο ακόμη πιο ενδιαφέρων υπότιτλος ή Η Αρετή της Αφέλειας- να κατεβάσουν τους τόνους και να αφήσουν τη Sam και τα μεγάλα της μάτια στο τέλος να πιστέψουν ότι υπάρχει νόημα. Σίγουρα δεν αλλάζεις τον κόσμο -η παγκόσμια ειρήνη έτσι κι αλλιώς θα λυθεί με τα καλλιστεία- ακόμη και αν όσα κάνεις μοιάζουν ανούσια και δεν αξιολογούνται από τους άλλους, έχεις αυτές τις στιγμές που κάποιοι χαμογελούν γιατί επέμεινες και αγνόησες το μηδενισμό της εποχής σου. Και ναι σε εκείνη τη στιγμή μπορείς να πετάξεις. Δεν είναι αφέλεια είναι απλά η επιλογή να αγνοήσεις την «κυρίαρχη λογική». Δεν είναι το νόημα του κόσμου, αλλά σίγουρα έχει νόημα.

με βάση τη Θεωρία των Πάντων του James Marsh και του Birdman (ή Απρόσμενη Αρετή της Αφέλειας) του Alejandro González Iñárritu

Φοίβος Καλλίτσης

Το Παιχνίδι της Μίμησης Η ταινία το Παιχνίδι της Μίμησης (Imitation Game) πραγματεύεται τη σκιαγράφηση του Άγγλου Μαθηματικού και πρωτοπόρου της επιστήμης των υπολογιστών Alan Turing. Με επίκεντρο τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και την προσπάθεια της ομάδας Άγγλων επιστημόνων της οποίας ήταν επικεφαλής ο Turing, να αποκρυπτογραφήσουν τα μηνύματα των Γερμανών, ο σκηνοθέτης προσπαθεί να ξεδιπλώσει τις διάφορες πτυχές της προσωπικότητας του κεντρικού ήρωα. Η ιδιαίτερη ευφυία του, η αξία του ως επιστήμονα, η συνεισφορά του στην πολεμική προσπάθεια των Άγγλων στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, η εκκεντρικότητα στον τρόπο δουλειάς του και στις σχέσεις του με τους συναδέλφους του παρουσιάζονται ικανοποιητικά ως ένα βαθμό. Ο σκηνοθέτης προσπαθεί μια έντιμη σκιαγράφηση και δικαίωση του ήρωα του οποίου το τέλος ήταν τραγικό και όσο ήταν στη ζωή δεν αναγνωρίστηκε η συνεισφορά του. Η ταινία όμως περιορίζεται στο ιστορικό φόντο του πολέμου και δεν καταφέρνει να δείξει το σύνολο και τον βαθμό της επιστημονικής αξίας των επιτευγμάτων του Turing, που ξεπερνούσαν την εποχή του σε όλη την περίοδο της ζωής του. Παρόλαυτα, είναι μια έντιμη και προσγειμένη προσπάθεια, με πολύ καλές ερμηνείες στους κεντρικους ρόλους,

του

Morten Tyldum

επιτυχή ανασύσταση της εποχής και εύστοχη δραματουργική σύνθεση των σχέσεων των ηρώων, των προσπαθειών τους και της επίδρασής τους στα ιστορικά γεγονότα.

Φίλιππος Λεωνίδας

19

20

θέατρο

με αφορμή το "Μεφίστο" των Αριάν Μνουσκίν - Κλάους Μαν από το Εθνικό Θέατρο

Είναι η ιστορία που επαναλαμβάνεται ή, όπως λέει ο Θουκυδίδης, η ανθρώπινη φύση δεν αλλάζει. Λέξεις/όροι, όπως φασισμός, ναζισμός, τυραννία, πνευματική τύφλωση και φόβος, μέχρι πρότινος ξορκίζονταν ως εφιάλτες ενός μακρινού και ζοφερού παρελθόντος που πέρασε ανεπιστρεπτί. Η Δημοκρατία της Βαϊμάρης θεωρείτο μία πολιτική και κοινωνική παθογένεια που στιγμάτισε έναν και μόνο λαό, γεννώντας το Τρίτο Ράιχ και την «Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία του Γερμανικού Έθνους», διαψεύδοντας τις ελπίδες της παγκόσμιας ειρήνης, όπως αυτές ορίστηκαν από τη συνθήκη των Βερσαλλιών. Ελπίδες φρούδες, καθώς η ανθρώπινη παράνοια δεν έχει όρια, η ανθρώπινη πλεονεξία (με την πλατωνική της σημασία) αποτελεί τον δείκτη της ηθικής των κοινωνιών, φέρνοντας στην επιφάνεια και στην εξουσία παρανοϊκές προσωπικότητες, τα ονόματα και τα έργα των οποίων είναι γνωστά. Ο ναζισμός, όπως αυτός προέκυψε στη Γερμανία που κλυδωνιζόταν από οικονομικά προβλήματα και πολιτικό ριζοσπαστισμό κατάφερε να αγγίξει -σε αντίθεση με τους Κομμουνιστές και τους Σοσιαλδημοκράτες- δύο κομμάτια του πληθυσμού ιδιαίτερης σημασίας. Τους νέους και τους καλλιτέχνες. Οι νέοι είτε απείχαν από τις κάλπες είτε επρόκειτο να ρίξουν σε αυτές την πρώτη τους ψήφο. Η νεολαία, ως εκ τούτου, αποτελούσε τεράστια πηγή εκλογικής δύναμης, δεδομένου ότι έβλεπε το μέλλον με απελπισία. Όσον αφορά στους καλλιτέχνες, το ναζιστικό κόμμα έντεχνα πήρε το μέρος εκείνων των καλλιτεχνών -κυρίως ηθοποιών του θεάτρου- που είχαν ζημιωθεί από την κινηματογραφική βιομηχανία, κερδίζοντας δύναμη από το παράπονο και τα προβλήματά τους. Εν ολίγοις το ναζιστικό κόμμα εμφανίστηκε ως υπερασπιστής του γερμανικού πολιτισμού. Πολλοί ηθοποιοί του θεάτρου υπέκυψαν στον «πολιτισμό» που υποσχόταν ο Εθνικοσοσιαλισμός, προκειμένου να επιβιώσουν, και κατάφεραν να κάνουν μεγάλη καριέρα συνδέοντας τη θεατρική τους πορεία με τις επιταγές του καθεστώτος.

Ομοίως και ο Γκούσταφ Γκρύντγκενς συνέδεσε την πορεία του ως ηθοποιός και θεατρικός δάσκαλος με το Τρίτο Ράιχ, παρά το γεγονός ότι σε αυτήν του την πορεία βοήθησε και έσωσε πολλούς εκδιωχθέντες από το καθεστώς ηθοποιούς. Μετά το τέλος του πολέμου βεβαίως, προσπάθησε να «καθαρίσει» το όνομά του, ως καλλιτεχνικός διευθυντής θεάτρων της Γερμανίας και ως πρόεδρος του Συνδέσμου Σκηνικών Επαγγελμάτων. Για την καριέρα του κατά την περίοδο του ναζισμού ο ίδιος είχε πει: «Η ανασφάλεια που ζούσαμε όλοι μάς έκανε να βλέπουμε το θέατρο ως τη μόνη σταθερά». Στην παράσταση «Μεφίστο» του Εθνικού θεάτρου που βασίζεται στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Κλάους Μαν, αλήθεια και θεατρική σύμβαση, μύθος και βιωμένη ιστορία συνυφαίνονται, θέτοντας στον θεατή το ίδιο αμείλικτο ερώτημα: «Διέγραψε η ανθρωπότητα τα εγκλήματα του παρελθόντος;» Η σύγχρονη πραγματικότητα μάλλον δίνει αρνητική απάντηση. Μορφώματα, παρατάξεις, κόμματα εντός και εκτός «συνταγματικού τόξου» διατρανώνουν ότι το κτήνος βρίσκεται μέσα στον καθένα από εμάς έτοιμο να κατασπαράξει τον διπλανό, φθάνει να είναι διαφορετικός, πιο αδύναμος, χωρίς πυγμή, ίσως λιγότερο τυχερός. Φθάνει να μην ακολουθεί τις παραδοσιακές αρχές του έθνους και της θρησκείας, τους στερεοτυπικούς/παραδοσιακούς ρόλους του φύλου του. Η ιστορία, όπως διαδραματίστηκε επί σκηνής, με τον ίδιο τρόπο συναντάται και στην αληθινή ζωή. Γι’ αυτό και η παράσταση καθήλωσε, συγκίνησε, γέμισε τον θεατή ερωτήματα και ερωτηματικά για τη δική του συμπεριφορά απέναντι σε ό,τι δεν αποτελεί καθρέφτη του, απέναντι σε οποιαδήποτε μορφή εξουσίας που ως Μεσσίας ευαγγελίζεται την κάθαρση και την τάξη.

Πέπη Βατικιώτη

θέατρο

"Η Μεγάλη Χίμαιρα" του Μ. Καραγάτση στο Θέατρο Πορεία Στερεοτυπικά, μέσα στους κοινωνικοπολιτικούς κανόνες του δυτικού πολιτισμού, η γυναίκα ταυτίζεται με το Πάθος. Στη «Μεγάλη Χίμαιρα» ο νοηματικός άξονας διαποτίζεται από τον έντονο ερωτισμό της Μαρίνας, όπως αυτός συνυφαίνεται με την ακμή και την καταβαράθρωση της οικογένειας Ρεΐζη, καθώς η παρουσία της ως «ξένης» (αλλοεθνής και αλλόθρησκη) σε αυτήν αποτελεί και τη λυδία λίθο για τη μοίρα της. Από τη μία πλευρά η ακμή συνυφαίνεται με τον εγκλιματισμό της ηρωίδας στην «ελληνική οικογένεια», από την προσωρινή αποδοχή της «ξένης» από την παραδοσιακή και εξίσου στερεοτυπική μητέρα της οικογένειας, την ευωχία, την ευμάρεια, όπως και τη μητρότητα της ηρωίδας ως ευόδωση του σκοπού της γυναικείας φύσης. «Ευγονία αγαλμάτων/καλή σοδειά ακινησίας», σύμφωνα με την ποιήτρια. Η Μαρίνα, στο πλαίσιο αυτό, αποτελεί το αντικείμενο του πόθου του άνδρα της Γιάννη, του αδελφού του Μηνά, αλλά και του δημόσιου ανδρικού βλέμματος της αστικής ελληνικής επαρχίας. Έχει ρίξει στη λήθη το σκοτεινό της παρελθόν και με νέα ταυτότητα αγωνίζεται να προσαρμοστεί και να επιβιώσει κοινωνικά και ψυχικά, έχοντας πλήρη επίγνωση του μάταιου. Χαρακτηριστικό όμως, των ανθρώπων που αντιστέκονται και αγωνίζονται είναι η ήττα ως σύμβολο της τραγικότητάς τους. Η ήττα της Μαρίνας λοιπόν συνυφαίνεται και με την καταβαράθρωση της οικογένειας. Το σκοτεινό παρελθόν και το εφηβικό τραύμα της αφυπνίζονται και συγκυριακά ταυτίζονται με τη νοσταλγία για την πατρίδα της, την απουσία του συζύγου της, τους κανόνες αυτογνωσίας και προσωπικής αναζήτησης που ορίζει το Πάθος, την ορμητική είσοδο του Μηνά στο προσκήνιο της οικογενειακής της ζωής, καθώς και την επάνοδο του μητρικού μορφοειδώλου της οικογένειας. Η ακμή και η καταβαράθρωση ως σύνολο αντιθετικών ζευγών δεν μπορούν να έχουν άλλη κατάληξη από τον ίδιο τον θάνατο ως εξισορρόπηση και κάθαρση. Έναν θάνατο μέσα στο υγρό στοιχείο, τη θάλασσα και την αισθαντική θύελλα, που παρασύρει και εξαφανίζει από το προσκήνιο της ζωής πρόσωπα και αρχετυπικά είδωλα. Εικόνες, αδιέξοδα, άκαρποι αγώνες, πάθη, μοίρα της γυναικείας φύσης, στοιχεία της Γενιάς του ‘30 και του Μ. Καραγάτση δραματοποιούνται σκηνικά στην εξαιρετική παράσταση σε σκηνοθεσία του Δημήτρη Τάρλοου, εγγονού του συγγραφέα, στο θέατρο «Πορεία». Όλη η δίψα

της ανανέωσης, αλλά και η πνιγηρή κοινωνικοπολιτική κατάσταση της μεσοπολεμικής και μετα-μικρασιατικής Ελλάδας, οι περιπέτειες του αιώνια «ξένου» μέσα στο κλίμα επίγνωσης του μάταιου, το αστικό περιβάλλον μιας ακμάζουσας τάξης, οι αρχετυπικές παραδοσιακές μορφές αποδίδονται αριστοτεχνικά, βρίσκοντας την αντιστοίχισή τους και στην πολυπολιτισμική κοινωνία του 21ου αιώνα. Καθηλωτική η απόδοση της ηρωίδας Μαρίνας από την Αλεξάνδρα Αϊδίνη, που συγκινεί και διαπερνά τον θεατή μέσα από μία φορτισμένη συναισθητικά επικοινωνία. Ξεχωριστές και οι υπόλοιπες παρουσίες όπως αυτή του Όμηρου Πουλάκη στον ρόλο του Μηνά και της Αλίκης Αλεξανδράκη στον ρόλο της Αννεζιώς.

Ονειροπόροι: "στο 4γωνο" το Μάιο στη θεατρική σκηνή του Αντώνη Αντωνίου Οι Ονειροπόροι, η θεατρική ομάδα που μέλη της έχει πολλούς από τους εθελοντές μας, παρουσιάζει στη Θεατρική Σκηνή του Αντώνη Αντωνίου στην Πλατεία Κολιάτσου το Μάιο του 2015 το «Το Τάβλι» του Δ.Κεχαϊδή και τα μονόπρακτα «Τα Προσκλητήρια» του Γ.Μανιώτη, «Στα όρια της τρέλας» του Μ.Ποντίκα και «Το ξύπνημα» της Φ.Ράμε κάτω από το γενικό τίτλο «στο 4γωνο». Μετά το «Πικνικ» (2009), το «Η σημασία να είσαι σοβαρός» (2011) και τα «Οργισμένα Νιάτα» (2013) οι Ονειροπόροι δοκιμάζουν τις δυνάμεις τους σε 4 διαχρονικά μικρά έργα όπως πάντα σε σκηνοθεσία Μαρίας Σπάτουλα. Παίζουν οι: Νικόλας Καμακάρης, Δημήτρης Αντωνίου, Αθηνά Αντωνίου, Αποστολία Ευθυμίου, Πέπη Βατικιώτη, Ιωάννα Αντζουλή και Γεωργία Αθανασούλη. Τα σκηνικά είναι του Φοίβου Καλλίτση, τα κοστούμια της Μαργαρίτας Νικολοπούλου, η μουσική επιμέλεια του Δημήτρη Λιωνή και η επιμέλεια της παραγωγής του Πέτρου Καλλίτση. Οι παραστάσεις είναι προγραμματισμένες για τις 22,23,24, 28,29,30 και 31 Μαΐου 2015.

Πέπη Βατικιώτη

21

22

τα παιδιά στο μουσείο

Μια πλαγγόνα αφηγείται της Εύης Πίνη

Αρχαιολόγου, συγγραφέως παιδικών βιβλίων

«Παιδιά, ακούσατε κάτι;» ρώτησε η πλαγγόνα. Το σκυλάκι κούνησε αρνητικά το κεφάλι του. «Μου φάνηκε ότι άκουσα παιδικές φωνές», επέμεινε η πλαγγόνα. «Ιδέα σου είναι. Σήμερα είναι Δευτέρα...» της είπε ο πετεινός «Έχεις δίκιο, είδα που άναψαν τα φώτα και μπερδεύτηκα» μουρμούρισε απογοητευμένη. Δεν της άρεσαν οι Δευτέρες. Κάθε Δευτέρα το μουσείο έμενε κλειστό, οι αίθουσες έρημες και οι βιτρίνες σκοτεινές. Τα φώτα άναβαν μόνο όταν ερχόταν η καθαρίστρια. Μετά έσβηναν και το μουσείο βυθιζόταν στη σιωπή. Ενώ τις άλλες μέρες, που ήταν ανοιχτό το μουσείο, η πλαγγόνα ήταν πολύ χαρούμενη. Της άρεσε να χαζεύει τους επισκέπτες αν και στενοχωριόταν κάπως που δεν την πρόσεχαν. Ήταν βλέπετε πολύ μικρή και είχε κοντά της τόσο εντυπωσιακά εκθέματα, ωραία αγάλματα, εντυπωσιακά αγγεία, χρυσά κοσμήματα. «Ποιος να μας κοιτάξει εμάς;» αναρωτιόταν το γουρουνάκι. «Τι είμαστε εμείς; Φτωχά και ταπεινά παιχνίδια!» «Να μιλάς για τον εαυτό σου!» θύμωνε η πλαγγόνα «Εγώ στα νιάτα μου ήμουν ένα ακριβό παιχνίδι!». «Και εγώ αν θέλεις να ξέρεις...» έμπαινε στην κουβέντα το αλογάκι και άναβε ο καυγάς. Έτσι περνούσε ο καιρός για τα πήλινα παιχνίδια του Μουσείου. Τσακώνονταν, κρατούσαν μούτρα το ένα στο άλλο, φιλιώνανε και πάλι από την αρχή. Ώσπου μια μέρα κάτι άλλαξε. Μπήκε στην αίθουσα μια ομάδα παιδιών. Στην αρχή τα παιχνίδια δεν έδωσαν σημασία. Καθημερινά από μπροστά τους περνούσαν πολλά παιδιά. Τάξεις ολόκληρες έμπαιναν, έβγαιναν, χωρίς να τους δίνουν ιδιαίτερη σημασία. Όμως αυτή τη φορά έγινε κάτι που δεν το είχαν ξαναδεί. Τα παιδιά στάθηκαν μπροστά στη δική τους βιτρίνα. Μαζί τους ήταν και μια αρχαιολόγος του μουσείου, που άρχισε να ρωτάει τους μικρούς επισκέπτες. «Τι είναι αυτά;». Ενθουσιασμένα τα παιδιά σήκωσαν τα χέρια τους και άρχισαν να μιλάνε όλα μαζί: «Αρχαία παιχνίδια!» «Τί παιχνίδια αναγνωρίζετε;» «Ένα σκυλάκι! Άλογα! Γουρουνάκια! Χελώνες! Κατσικάκια! Πάπιες!» «Και αυτό;» ρώτησε η αρχαιολόγος δείχνοντας την πλαγγόνα. Ένα κοριτσίστικο χεράκι απλώθηκε προς το μέρος της και μικρή πλαγγόνα ένιωθε να λιώνει από συγκίνηση. «Είναι μια κουκλίτσα» είπε το παιδάκι. «Σωστά!» απάντησε η αρχαιολόγος. «Α!» είπε από μέσα της η πλαγγόνα. «Έτσι μας ονομάζουν τώρα; Δεν μας λένε πλαγγόνες;» Δεν την ένοιαζε. Τι κούκλα τι πλαγγόνα, αφού για εκείνη μιλούσαν. Έπειτα η αρχαιολόγος έδωσε στα παιδιά μαξιλαράκια και τους είπε να καθίσουν. Η ίδια πήρε ένα καλάθι στα χέρια της και κάθισε μαζί τους. Άνοιξε το καλάθι και... Τα παιχνίδια δεν πίστευαν στα μάτια τους. Μέσα στο καλάθι βρίσκονταν οι δίδυμοι αδερφοί τους. Μια πλαγγόνα ολόιδια, ένα κοκοράκι, ένα αλογάκι, πιατάκια και μικροσκοπικά αγγεία, ένα σακούλι με βόλους. Η αρχαιολόγος τα έπαιρνε στα χέρια της και έπειτα τα έδινε στα παιδιά, να τα πιάσουν, να τα παρατηρήσουν... Η πλαγγόνα ήταν έτοιμη να σκάσει από ζήλεια βλέποντας την άλλη, την δίδυμη, να την κρατούν παιδικά χέρια. «Γιατί αυτή και όχι εμένα;» αναρωτήθηκε με παράπονο. Σαν να την είχε ακούσει η αρχαιολόγος εξήγησε. «Αυτά δεν είναι αρχαία, είναι αντίγραφα των παιχνιδιών που βλέπετε.» «Ώστε ήταν ψεύτικη η δίδυμη;» η πλαγγόνα ανέπνευσε με ανακούφιση. Παρόλα αυτά δεν μπορούσε να μην τη ζηλεύει, έτσι όπως την έβλεπε στα χέρια της μικρής επισκέπτριας. Πόσο είχε νοσταλγήσει το άγγιγμα των χεριών... Θυμάται ακόμα τα χέρια του πηλοπλάστη που την κατασκεύασε. Με πόση τέχνη την έπλασε από τον ταπεινό πηλό και την έψησε στο φούρνο, χωριστά το σώμα από τα άκρα. Έπειτα πήρε ένα λεπτό σπάγκο και ένωσε

Η «ψεύτικη δίδυμη»

τα χέρια και τα πόδια με τον κορμό για να μπορεί να «περπατάει» και να «κουνά» τα χέρια της. Ήταν βλέπετε μια ακριβή πλαγγόνα, όχι σαν τις άλλες που στέκονταν τελείως ακίνητες! Μα το καλύτερο ήρθε αμέσως μετά, όταν ο αγγειοπλάστης την παρέδωσε στον ζωγράφο για να την χρωματίσει. Πόσο όμορφη ήταν όταν την τοποθέτησαν στον πάγκο μαζί με τα άλλα παιχνίδια! Δεν είχαν προλάβει να γνωριστούν καλά καλά μεταξύ τους, όταν την παρέδωσαν στα χέρια ενός παππού που είχε έρθει να αγοράσει δώρα για τα εγγόνια του. Τα άλλα παιχνίδια την κοίταζαν με ζήλεια καθώς έφευγε για να αρχίσει μια νέα, όμορφη ζωή δίπλα στην μικρή κυρία της. Αχ, πώς την νοσταλγούσε... Νοσταλγούσε το γέλιο, τα τραγούδια της και τα χέρια της που την έπαιρναν αγκαλιά. Χέρια μικρά, ζεστά, τρυφερά. Η μικρή την είχε πάντα κοντά της, ήταν το αγαπημένο της παιχνίδι. Της είχε ολόκληρη «προίκα». Ρουχαλάκια, πήλινα μικροσκοπικά έπιπλα, πιατάκια και μαγειρικά σκεύη... Τα βράδια, όταν πήγαινε για ύπνο την έπαιρνε αγκαλιά και την κοίμιζε δίπλα της. Και τότε η πλαγγόνα ένιωθε ότι ήταν το πιο ευτυχισμένο παιχνίδι του κόσμου. Μα η ευτυχία της δεν κράτησε πολύ... Λίγο καιρό μετά η μικρή έπαψε να ασχολείται μαζί της, έπαψε να τρέχει και να ξεσηκώνει το σπίτι με τις χαρούμενες φωνούλες της. Έμενε διαρκώς ξαπλωμένη στο κρεβάτι, με τα μάτια κλειστά, χλωμή και αδύναμη. Η πλαγγόνα πεταμένη σε μια γωνιά του δωματίου παρακολουθούσε ανήμπορη να βοηθήσει. Ώσπου ένα βράδυ η μικρούλα σαν να συνήλθε κάπως, ανασηκώθηκε και ζήτησε να της δώσουν την πλαγγόνα της. Τι ευτυχία που ένιωσε η πλαγγόνα σαν βρέθηκε μέσα στα αγαπημένα χέρια. Η μικρή την έσφιξε στο στήθος της και αποκοιμήθηκε. Για λίγη ώρα η πλαγγόνα χάρηκε τη ζεστή αγκαλιά, μετά αποκοιμήθηκε και αυτή. Ξύπνησε απότομα λίγο πριν το ξημέρωμα. Φωνές, κλάματα. Τρόμαξε. Ένα χέρι την τράβηξε από την τρυφερή αγκαλιά και την πέταξε σε μια γωνιά. Και άλλες φωνές... και άλλα κλάματα. Έμεινε εκεί ζαρωμένη να κοιτάζει χωρίς να καταλαβαίνει. Το κοριτσάκι ήταν πάντα ξαπλωμένο στο κρεβάτι, βυθισμένο σε βαθύ ύπνο. «Μα πώς δεν ξυπνά, αυτή που πάντα ξυπνούσε με το παραμικρό;» Έπειτα κάποιος την πήρε στα χέρια του και την ακούμπησε πάλι στο στήθος της μικρής. Αλλά τα χέρια έμειναν ακίνητα και η αγκαλιά κρύα... Τη συνέχεια ούτε που θέλει να την θυμάται. Το άγνωστο μέρος που βρέθηκε μαζί με την κυρία της, την ακινησία, το σκοτάδι... Σαν να της είχε κλέψει κάποιος για πάντα το φως. Ξαναβρήκε το φως, ύστερα από... πόσος καιρός να είχε περάσει άραγε; Χρόνια; Αιώνες; Είχε χάσει τον λογαριασμό. Και να την τώρα μέσα στο μουσείο, μαζί με άλλα παιχνίδια -εκθέματα, όπως τα λένε οι αρχαιολόγοι. Αυτοί την έφεραν στο μουσείο. Αυτοί την έβαλαν μέσα σε αυτή τη διάφανη προθήκη να την βλέπει ο κόσμος αλλά να μην μπορεί να την αγγίξει. Γι αυτό όταν έρχονται παιδάκια στο μουσείο συγκινείται. Γι αυτό ζηλεύει την ψεύτικη δίδυμη. Γιατί όσοι αιώνες και αν περάσουν δεν μπορεί να ξεχάσει τα ζεστά, τρυφερά παιδικά χέρια... (Οι πλαγγόνες και γενικά τα παιχνίδια βρίσκονται συχνά σε τάφους, δώρα νεκρικά, τοποθετημένα από τους γονείς για να συνοδέψουν τα παιδιά τους στα δώματα του Άδη. Κάθε ένα από αυτά κρύβει μια ιστορία χαράς και θλίψης και αυτήν προσπάθησα να φανταστώ για την μικρή πλαγγόνα του Αρχαιολογικού Μουσείου Πειραιά)

ιδέες και δράσεις που κίνησαν το ενδιαφέρον μας

Γιάνους Κόρτσακ Ο Γιάνους Κόρτσακ, ήταν μια πληθωρική προσωπικότητα που, στον σύγχρονο κόσμο, πρώτα απ’ όλα θεωρείται πρόδρομος εκπαιδευτικών πρωτοβουλιών στραμμένων στη θεμελίωση των δικαιωμάτων των παιδιών. Έζησε στην Πολωνία από το 1878 έως το 1942, ήταν πολωνοεβραίος στην καταγωγή και σπουδαίος γιατρός, θεωρητικός της παιδαγωγικής, συγγραφέας παιδικών αφηγημάτων, ιδρυτής και διευθυντής ορφανοτροφείων, δημοσιογράφος και κοινωνικός ακτιβιστής. Ανήκε, μεταξύ άλλων, στην Εταιρεία Θερινών Κατασκηνώσεων (TKL) και μερικά καλοκαίρια εργάστηκε σε κατασκηνώσεις. Μία από τις πολλές πρωτοποριακές δραστηριότητες του ήταν η έκδοση του πρώτου παιδικού περιοδικού. Η «Μικρή Επιθεώρηση» κυκλοφορούσε ως εβδομαδιαίο ένθετο μιας μεγάλου τιράζ εφημερίδας της εβραϊκής αστικής τάξης. Το περιοδικό αυτό αποτελούσε ένα τεράστιο βήμα προς το μέλλον, ως προοριζόμενο για μικρούς αναγνώστες και με υλικό γραμμένο από μικρούς συντάκτες, ήταν μια επίσημη είσοδος των παιδιών στο δημόσιο περιβάλλον και το δημόσιο λόγο. Ο Κόρτσακ υποστήριζε τη χειραφέτηση του παιδιού, την αυτοδιάθεσή του, τον αυτοπροσδιορισμό και το σεβασμό των δικαιωμάτων του. Υποστήριζε πως «ένα παιδί συσχετίζεται και κατανοεί όπως ένας ενήλικος, μόνο που δεν έχει ακόμα τις ίδιες εμπειρίες». «Δεν είναι παιδιά - είναι άνθρωποι», έλεγε. Στο ορφανοτροφείο του, μαζί με τα παιδιά, είχαν συντάξει ένα δικό τους Σύνταγμα. Τα παιδιά σύστησαν επίσης ένα δικό τους δικαστήριο. Φυσικά, αυτό το σύστημα ίσχυε γι’ όλους. Έτσι, μερικές φορές και ο ίδιος ήταν αναγκασμένος να λογοδοτεί μπροστά σε αυτό το δικαστήριο για κάποια δικά του λάθη. Αξίζει να αναφερθεί πως οι ποινές στις δίκες του «παιδικού δικαστηρίου» του Κόρτσακ ήταν βαθιά εκπαιδευτικές, διότι βασίζονταν στην παράκληση για συγγνώμη και στην αποδοχή των αιτιολογημένων απολογιών. Ξεχωριστή θέση στο έργο του έχουν τα αμιγώς παιδικά βιβλία του. Ο

Κόρτσακ όσο στην πραγματική ζωή προστάτευε τα παιδιά από τον πόνο, τόσο στο λογοτεχνικό έργο του διεκδικούσε αναγνώστες χωρίς ψευδαισθήσεις. Στα βιβλία του, όπως και στην πραγματικότητα, δεν νικάει πάντα το καλό και ως λογοτέχνης για μικρούς αναγνώστες, διεκδίκησε το δικαίωμά τους να ξέρουν και να μαθαίνουν να αντιμετωπίζουν την πραγματικότητα. Ποτίζω τα λουλούδια. Η φαλάκρα μου στο παράθυρο -τόσο καλός στόχος; Αυτός έχει το τουφέκι. -Γιατί στέκεται και κοιτάζει τόσο ήρεμα; Δεν έχει διαταγή; Και μήπως ως άμαχος ήταν δάσκαλος σε κάποιο χωριό, μήπως οδοκαθαριστής στη Λειψία ή σερβιτόρος στην Κολωνία; Τί θα έκανε αν του ένευα με το κεφάλι; - Αν φιλικά τον χαιρετούσα; Μήπως αυτός δεν ξέρει καν, πώς τα πράγματα είναι έτσι όπως είναι; Μπορούσε να είχε έρθει μόλις χθες, από μακριά...» Τα παραπάνω λόγια αποτελούν την τελευταία εγγραφή στο ημερολόγιο του, η οποία έγινε στις 4 Αυγούστου 1942 τις ημέρες της λεγόμενης «Μεγάλης Δράσης», δηλαδή του κύριου σταδίου της εξόντωσης του πληθυσμού του γκέτο της Βαρσοβίας από τους ναζί. Διαβάζοντας τις σκέψεις του που γράφει κλεισμένος μαζί με τα παιδιά του ορφανοτροφείου του στο γκέτο, φανταζόμαστε την εικόνα ενός ανθρώπου για τον οποίο πάντα το πιο σημαντικό ήταν αυτό που μας ενώνει ως ανθρώπινα όντα, ο σεβασμός για τον άλλο, η αλληλεγγύη, η υπευθυνότητα στις σχέσεις και στα έργα. Οι εθνικές ή φυλετικές διαφορές δεν χωρούσαν στον ιδεώδη κόσμο αυτού του σοφού και ευαίσθητου ανθρώπου. Είχε πίστη στον άνθρωπο, στη δυνατότητα ανατροφής και εκπαίδευσης ενός θαρραλέου και ευγενούς ανθρώπου. Είχε πίστη σε αυτόν τον άνθρωπο, που μεγαλώνει χωρίς βία. Η βία εντούτοις ήταν παρούσα, δίπλα του, τόσο κοντά του. Ήταν Αύγουστος του 1942, όταν τα 192 παιδιά που κατοικούσαν στο Σπίτι των Ορφανών, στο γκέτο της Βαρσοβίας, μαζί με τους 10 επιμελητές τους και τον διευθυντή του ορφανοτροφείου Γιάνους Κόρτσακ, οδηγήθηκαν από τους ναζί στο στρατόπεδο εξόντωσης Τρεμπλίνκα. «Δεν είναι όλοι οι άνθρωποι παλιάνθρωποι», λέγεται πως είπε ο Κόρτσακ στον γερμανό αξιωματικό, ο οποίος τη στιγμή της επιβίβασης στο τρένο για το στρατόπεδο εξόντωσης τον αναγνώρισε και του πρότεινε να φύγει για να σωθεί. Ο «Γέρο-δόκτωρ» όπως αναφέρεται αφιέρωσε εξ ολοκλήρου τη ζωή του στα παιδιά. Στο στόχαστρο όλων του των δραστηριοτήτων τοποθετούσε πάντα το αξιοπρεπές παρόν και το άξιο μέλλον των μικρών ανθρώπων. Με κάθε ενέργειά του πότιζε τα λουλούδια αυτού του κόσμου επιδιώκοντας να είναι πάντα ανθισμένα. Αλέξανδρος Κυτίνος

Το Θέατρο του Καταπιεσμένου «Το θέατρο του καταπιεσμένου αφορά περισσότερο την δράση παρά την ομιλία ,την δημιουργία ερωτημάτων παρά την απάντηση τους και την ανάλυση (των καταστάσεων) παρά την αποδοχή τους.»

A.Jackson, μεταφραστής των βιβλιων του Μποαλ, 1991 Το Θέατρο του Καταπιεσμένου (ΘτΚ) ξεκίνησε από τον Βραζιλιάνο Augusto Boal την περίοδο που η Βραζιλία βρισκόταν υπό χούντα (δεκαετία του 70). Οι συγκυρίες και η δημιουργικότητα αυτού του ευρηματικού ανθρώπου οδήγησαν σε μια μορφή εναλλακτικού θεάτρου, ενός θεάτρου πιο προσβάσιμου στον απλό κόσμο, που τους αφορά περισσότερο αλλά και προσπαθεί να επιφέρει την κοινωνική αλλαγή. Όπως γράφει χαρακτηριστικά ο ίδιος στο βιβλίο του «το θέατρο φόρουμ (ένα από τα είδη του ΘτΚ) είναι πρόβα για την ζωή» η αλλιώς «πρόβα για την αλλαγή». Αυτή την στιγμή το ΘτΚ είναι μια μέθοδος διαδεδομένη σε όλο τον κόσμο και χρησιμοποιείται για διαφόρους σκοπούς. Μπορεί στην Βραζιλία να χρησιμοποιούνταν για να ενδυναμώσει τον κόσμο ενάντια στην δικτατορία, όμως στην Ελλάδα χρησιμοποιείται στην εκπαίδευση και για ακτιβιστικούς σκοπούς, στην Ινδία ως μέσο για ενημέρωση και διάλογο στην κοινωνία. Αυτό συμβαίνει γιατί το θεάτρο απευθύνεται σε όλους τους καταπιεσμένους της κοινωνίας. Ως καταπιεσμένος ορίζεται, στο θέατρο αυτό, αυτός που υφίσταται μια αδικία και θέλει να αλλάξει την κατάσταση. Το ΘτΚ παίζεται από τους καταπιεσμένους προς τους καταπιεσμένους, μιας και οι δυο πλευρές ψάχνουν απαντήσεις στα ίδια (ή παρόμοια) προ-

βλήματα που έχουν στην ζωή. Οι διάφορες τεχνικές που χρησιμοποιούνται είναι το θέατρο εφημερίδα/ντοκουμέντο (θέατρο βασισμένο σε αληθινές ιστορίες), το αόρατο θέατρο (θέατρο που διαδραματίζεται οπουδήποτε χωρίς την επίγνωση του κοινού), νομοθετικό θέατρο και θέατρο φόρουμ. Το τελευταίο είναι και το πιο διαδεδομένο και αυτό που προσωπικά έχω βιώσει μέσω της Ακτιβιστικής ομάδας ΘτΚ της οποίας είμαι μέλος. Οι παραστάσεις μας ποικίλουν θεματολογικά (ρατσισμός, φασισμός, εργατικά δικαιώματα) αλλά οι ιστορίες είναι αληθινές που έχουν δραματοποιηθεί. Το «διαφορετικό» σε αυτό το θέατρο είναι ότι αφού παιχτεί η ιστορία το κοινό, αναγνωρίζοντας το πρόβλημα, έρχεται το ίδιο και παίζει θεατρικά τη δική του λύση, την δική του άποψη στο πρόβλημα/καταπίεση. Εκεί επέρχεται μια πρωτόγνωρη ζύμωση μεταξύ των ηθοποιών και των θεατών-ηθοποιών (spectactors). Κλείνοντας θα ήθελα να αναφέρω ότι κάποιες τεχνικές ΘτΚ χρησιμοποιήθηκαν και στην καλοκαιρινή κατασκήνωση με αναφορά στα θέματα bullying με μεγάλη επιτυχία. Σας παροτρύνω να εξερευνήσετε αυτή την μέθοδο! Περισσότερες πληροφορίες για τις παραστάσεις φόρουμ στα: https://theatreoftheoppressedgreece.wordpress.com/ http://www.theatreoftheoppressed.org/ Χρήστος Καρυστινός

23

24

βιβλία που μας άρεσαν “H τριλογία της Μασσαλίας” του Ζαν Κλωντ Ιζζο Εκδόσεις ΠΟΛΙΣ

Το μαύρο τραγούδι της Μασσαλίας Το τσούρμο Solea Φτώχεια, ανεργία, ανασφάλεια, ναρκωτικά, τεράστια πολεοδομικά συγκροτήματα βυθισμένα στη μιζέρια, ένα πλήθος από Άραβες και μαύρους μετανάστες που παρά τη γαλλική τους υπηκοότητα παραμένουν για πάντα καταδικασμένοι στο κοινωνικό περιθώριο, διαπλεκόμενοι πολιτικοί, οργανωμένο έγκλημα, ακροδεξιά μορφώματα, φανατικοί ισλαμιστές, ρατσιστικές επιθέσεις, ξενοφοβικές προκαταλήψεις... Ο φόβος, η διαφθορά, η παρακμή, η απόγνωση που έχει εισβάλει μέσα στις συνειδήσεις και κανείς δε θυμάται πότε πρωτοέκαναν την εμφάνισή τους ή διανοείται πως κάποια στιγμή θα φτάσουν στο τέλος τους, ή πως θα υπάρξει σωτηρία. Είναι η Μασσαλία του Ζαν Κλωντ Ιζζό και του ήρωά του, Φαμπιό Μοντάλ. Η «Τριλογία της Μασσαλίας» του Ζαν-Κλοντ Ιζζό συγκεντρώνει σ’ έναν τόμο, τα τρία κορυφαία μυθιστορήματα του γάλλου συγγραφέα που μας σύστησαν οι εκδόσεις Πόλις, «Το μαύρο τραγούδι της Μασσαλίας», «Το τσούρμο» και «Solea» στην εξαιρετική μετάφραση των Ρ. Σωμερίτη και Α. Εμμανουήλ. ‘’Στο μαύρο τραγούδι της Μασσαλίας’’, ο Μοντάλ, παιδί Ιταλών Μεταναστών, γέννημα θρέμμα Μαρσεγιέζος, αστυνομικός, μάχεται καθημερινά με το αρρωστημένο πολιτικό σύστημα που τον περιβάλλει. Όταν ένας παλιός φίλος βρίσκεται νεκρός, πιθανόν στα χέρια ανθρώπων του νόμου, ο ήρωας θα πρέπει να αποφασίσει ποιόν θα εμπιστευτεί και ποιόν θα καταδικάσει. ‘’Στο Τσούρμο’’, έχει παραιτηθεί από το αστυνομικό σώμα και η ζωή του είναι μονάχα φαγητό, ποτό και θάλασσα. Σε μια ευάλωτη στιγμή του, όταν η γυναίκα της ζωής του τον έχει εγκαταλείψει, του χτυπάει την πόρτα η ξαδέρφη του, ζητώντας του να βρει τον χαμένο της γιο. Κυνικός και απαισιόδοξος ‘’[... Σήμερα δεν ήμουν πια τίποτα. Δεν πίστευα στους κλέφτες. Ούτε και στους αστυνομικούς. Εκείνοι που εκπροσωπούσαν το νόμο είχαν απολέσει κάθε αίσθηση ηθικών αξιών και οι αληθινοί κλέφτες δεν έκλεβαν ποτέ τους για να φάνε κάτι το βράδυ. Χώνανε και κάποιους υπουργούς στη φυλακή, αλλά αυτά δεν ήταν παρά τερίπια της πολιτικής ζωής. Δεν ήταν η δικαιοσύνη.’’, ξεκινάει μια αναζήτηση στους δρόμους της Μασσαλίας, για τη σωτηρία δύο ερωτευμένων εφήβων, του Γάλλου Γκιτού και της μουσουλμάνας από την Αλγερία Ναϊμα. Για να φτάσουμε στο ‘’Solea’’, όπου η Μπαμπέτ, πρώην ερωμένη και νυν καλή φίλη του Μοντάλ, βρίσκεται σε σοβαρό κίνδυνο, όταν μπαίνει στο στόχο της ιταλικής Μαφίας εξαιτίας των δημοσιογραφικών της ερευνών. Η Τριλογία της Μασσαλίας είναι ένα έργο καθρέφτης της λατρείας που έχει ο συγγραφέας για την πόλη που τον ανέθρεψε. Μιας αγάπης που μέσα της διαπλέκονται τόσο η περηφάνια όσο η απελπισία και η ωδύνη. Ο Ιζζό λέει μέσα από τα χείλη του Μοντάλ, « [... Η Μασσαλία είναι ένα πεπρωμένο. Το δικό μου. Όλων εκείνων που την κατοικούν, που δεν φεύγουν πια. Δεν ήταν ζήτημα ιστορίας ή παραδόσεων, γεωγραφίας ή ριζών, μνήμης ή αντιλήψεων. Όχι, ήταν απλώς έτσι. Έλεγε κανείς είμαι από ‘δω, λες κι όλα ήταν αποφασισμένα.» Μαζί με τη μιζέρια, τη φρίκη, το έγκλημα και τη διαφθορά «Τίποτα δεν καταλάβαινα πια. Ήμουν νοκ-άουτ. Το μίσος και η βία. Οι κακοποιοί, οι μπάτσοι, οι πολιτικάντηδες. Με λίπασμα την μιζέρια, την ανεργία, το ρατσισμό. Με ζωύφια πιασμένα σε ιστό αράχνης μοιάζαμε όλοι μας. Παλεύαμε να ξεφύγουμε, ήταν σίγουρο όμως ότι θα μας έτρωγε τελικά η αράχνη.»

Μαζί με το θάνατο, χέρι-χέρι περπατά και η ζωή. Το παρελθόν και το παρόν του μεσογειακού λιμανιού, η θάλασσα που ανοίγεται και περιβάλλει την πόλη, που επιτρέπει τόσο το φευγιό όσο και το γυρισμό, η πολύχρωμη γοητεία των διαφορετικών πολιτισμών, το φως του ήλιου, οι ζεστοί άνθρωποι, οι μοιραίες γυναίκες και οι παθιασμένοι έρωτες, το ωραίο φαγητό και το πιοτό. Η τριλογία του Ιζζό δεν είναι ένα απλό αστυνομικό μυθιστόρημα ή ένα απλό δείγμα νουάρ λογοτεχνίας, στις σελίδες της ξετυλίγεται βασανιστικά και επώδυνα, αισθαντικά και συνάμα τρυφερά, η ζωή των ανθρώπων της πόλης. Αυθεντικά δυστυχισμένοι όσο και ευτυχισμένοι. Ο Μοντάλ, μόνος, όπως όλοι μας άλλωστε, προσπαθεί να ασκήσει έστω και τον ελάχιστο έλεγχο πάνω στο χάος της σύγχρονης ζωής, παλεύει απεγνωσμένα με το σύστημα, την κοινωνία, την εξουσία, το έγκλημα, πασχίζοντας να βρει την ουσία της ύπαρξής του, το νόημα της ζωής του, την πηγή της ανθρωπιάς του, για να καταλήξει στο τέλος πως οι αλήθειες που αναζητούσε κρύβονται στα απλά πράγματα. Στους ανθρώπους που αγάπησε και σε εκείνους που τον αγαπούν ακόμα, στις αναμνήσεις που τον κατακλύζουν νοσταλγία, σε όλα αυτά τα καθημερινά, δεδομένα, όμορφα μικροπράγματα που στην ουσία είναι αυτά που μας βοηθούν να συντηρηθούμε και να επιβιώσουμε και είναι αυτά που μας επιτρέπουν να κλαίμε αλλά και να γελάμε, να υποφέρουμε αλλά και να ελπίζουμε, να πονάμε αλλά και να υπομένουμε. «Διέσχιζα τη Μασσαλία αλλά τίποτα δεν έβλεπα πια γύρω μου. Το μόνο που γνώριζα ακόμα σχετικά μ’ αυτήν, ήταν η υπόκωφη βία της και ο επιδερμικός ρατσισμός της. Ξεχνούσα ότι η ζωή δεν ήταν μόνον αυτά. Ότι, παρά τα όσα συνέβαιναν εκεί, άρεσε στους ανθρώπους αυτής της πόλης να ζουν και να γλεντάνε. Ότι με την κάθε ημέρα που ξημέρωνε, η ευτυχία φάνταζε σαν ιδέα καινούργια, έστω κι αν αργά τη νύχτα η κατάληξη ήταν ένας βίαιος έλεγχος ταυτοτήτων.» Χρυσή Πυρουνάκη

μια άλλη προσέγγιση του βιβλίου

Ζωντανή Βιβλιοθήκη εκεί που οι ιστορίες ζωντανεύουν Ένας έφηβος δέχεται ρατσιστική επίθεση σ΄ ένα κλαμπ, ένα βράδυ στην Κοπεγχάγη το 1993. Πιο συγκεκριμένα, μαχαιρώθηκε επειδή έμοιαζε μουσουλμάνος. Οι φίλοι του αποφάσισαν να κάνουν κάτι για αυτό και έτσι, δημιούργησαν τη μη κυβερνητική οργάνωση «Stop the Violence» με σκοπό την ευαισθητοποίηση και την κινητοποίηση των Δανών κατά της βίας. Λίγα χρόνια αργότερα, οι «Stop the Violence» καλούνται να διοργανώσουν δραστηριότητες, στο πλαίσιο του μεγαλύτερου μουσικού φεστιβάλ της Β.Ευρώπης «Roskilde», με σκοπό τη συζήτηση γύρω από το θέμα της βίας και την ενθάρρυνση του διαλόγου ανάμεσα στους επισκέπτες του φεστιβάλ. Έτσι, αυτές οι δραστηριότητες οδήγησαν στη δημιουργία της πρώτης Ζωντανής Βιβλιοθήκης. Στην Ελλάδα, η Ζωντανή Βιβλιοθήκη δημιουργήθηκε το 2009. Είναι μια αυτοοργανωμένη συλλογικότητα με οριζόντια ιεραρχία και η λειτουργία της στηρίζεται αποκλειστικά και μόνο στην εθελοντική εργασία, κάνοντας αυτοχρηματοδοτούμενες και ανοιχτές δράσεις. Στη διαδραστική Ζωντανή Βιβλιοθήκη δε δανείζεσαι βιβλία αλλά ανθρώπους με διαφορετικές εμπειρίες, τις οποίες μοιράζονται με εσένα, τον «αναγνώστη». Για παράδειγμα, μπορείς να δανειστείς το «Azadi θα πει ελεύθερος», οι περιπέτειες ενός πρόσφυγα από το Αφγανιστάν στην Ευρώπη-Φρούριο, ή το «Η ζωή μέσα από τα χέρια μου», χέρια που επικοινωνούν στην νοηματική γλώσσα, ή το «Νανισμός», οι άνθρωποι που μια μέρα δραπέτευσαν από τα παραμύθια και από τότε, το δικό τους παραμύθι ψάχνουν, ή το «Μισή, ή δύο φορές γυναίκα;», γράφτηκε στα μητρώα αρρένων. Αλλά το Άννα της πήγαινε καλύτερα. Το διεκδίκησε, το κέρδισε, το έκανε δικό της. Αυτά τα «βιβλία» ανήκουν στο μεγάλο κατάλογο της ζωντανής βιβλιοθήκης και απευθύνονται σε όσους και όσες ενδιαφέρονται να στηρίξουν έναν πολιτισμό που καταπολεμά τον κοινωνικό αποκλεισμό και σέβεται τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη διαφορετικότητα.

‘’Nίκη’’ του Χ.Α. Χωμενίδη Πρόκειται για ένα πολύ ενδιαφέρον βιβλίο. Ένα ξεχωριστό μυθιστόρημα για την αριστερά αλλά και την Ελλάδα του μεσοπολέμου. Το βιβλίο έχει τον τίτλο Νίκη. Η Νίκη είναι η μητέρα του συγγραφέα αλλά και η κόρη του πασίγνωστου αρχηγού της αριστεράς και ιστορικού στελέχους του ΚΚΕ Βασίλη Νεφελούδη. Ο συγγραφέας εμπνέεται αυτό το συναρπαστικό μυθιστόρημα, από τις αφηγήσεις της μητέρας του για τον πατέρα του και τις αφηγήσεις του παππού του για την πολύχρονη και πολύπαθη σχέση του με την αριστερά. Παρακολουθώντας τη ζωή της Νίκης παρακολουθούμε και την πορεία του ΚΚΕ, εφόσον η ζωή της πρωταγωνίστριας είναι άρρηκτα δεμένη με την ζωή των γονιών της που ζουν πότε στην παρανομία και πότε μια φυσιολογική ζωή. Στο βιβλίο περιγράφεται η περιπετειώδης ζωή του Αντώνη Αρμάου, μετά την ένταξη του στο ΚΚΕ. Η άνοδος του στα ανώτατα αξιώματα, η εκλογή του στην βουλή σε ηλικία 26 ετών, οι διώξεις από την δικτατορία του Μεταξά, η πολύχρονη φυλάκιση του στα κάτεργα της Κέρκυρας, η σύγκρουση του σε ιδεολογικό επίπεδο με το Νίκο Ζαχαριάδη, η συμμετοχή του στον αγώνα του 40 στην Μέση Ανατολή, τα Δεκεμβριανά, η διαγραφή του από το ΚΚΕ, η επτάχρονη παρανομία έως το 1955,

Η δράση της δε σταματά εδώ. Το «Αν όχι εσύ, ποιος;» είναι μια πρωτοβουλία της Ζωντανής Βιβλιοθήκης και αποτελεί έναν οδηγό, προς όλους, για παρέμβαση σε περίπτωση που γίνουν μάρτυρες σε περιστατικά ρατσιστικής βίας. Για περισσότερες πληροφορίες: www.humanlibrary.gr

Εκδόσεις ΠΑΤΑΚΗ το ξεκίνημα της ΕΔΑ και η κομματική του αποκατάσταση. Παράλληλα παρακολουθούμε και μια σειρά από πρόσωπα, κυρίως συγγενείς από τις δύο οικογένειες με διάφορες κομματικές ταυτότητες, από κομουνιστές έως εθνικόφρονες, δωσίλογους, μαυραγορίτες αλλά και απλούς φτωχούς ανθρώπους του μόχθου και τη δράση τους. Η Νίκη ακολουθώντας τους γονείς της θα περάσει όλη την εφηβεία της χωρίς φίλους, σχολείο ή άλλους συγγενείς, κρυμμένη με τους γονείς της σ’ ένα προάστιο της Αθήνας. Κι όταν πια θα έρθει η αποκατάσταση τους και η ίδια θα επανέλθει στην κανονική ζωή θα προσπαθήσει να ζήσει φυσιολογικά, όπως όλες οι κοπέλες της εποχής. Κι ο έρωτας δεν θα αργήσει να χτυπήσει την πόρτα της. Το βιβλίο διαβάζεται χωρίς ανάσα. Είναι ανάλαφρο και πολύ καλογραμμένο. Είναι ένα γοητευτικό μυθιστόρημα. Μάρθα Δελή

25

26

περι...βάλλοντας

H μετανάστευση των θαλάσσιων ειδών της Ελένης Κυτίνου

Τρεις δρόμοι εισαγωγής αλλόχθονων θαλάσσιων ειδών στην Μεσόγειο Θάλασσα είναι από την Ερυθρά Θάλασσα μέσω της Διώρυγας του Σουέζ, από τον Ατλαντικό μέσω του στενού του Γιβραλτάρ και από την Μαύρη Θάλασσα μέσω των στενών των Δαρδανελίων. Αλλόχθονα είδη είναι με απλά λόγια αυτά που αλλάζουν τόπο κατοικίας με την επέμβαση του ανθρώπου. Στον ελληνικό χώρο έχουν αναφερθεί περισσότερα από 230 θαλάσσια αλλόχθονα είδη με ποικιλία τόπων προέλευσης. Τα περισσότερα έχουν εγκατασταθεί με επιτυχία και 20 από αυτά έχουν την ικανότητα να πολλαπλασιάζονται πολύ γρήγορα και να δημιουργούν μεγάλους πληθυσμούς. Έχουν παρατηρηθεί αλλόχθονα ψάρια, μέδουσες, καβούρια, φύκη, θαλάσσια φυτά, θαλάσσια σαλιγκάρια και άλλα. Πώς εισάγονται όμως στην Μεσόγειο Θάλασσα και την Ελλάδα τα είδη αυτά; Πολλά θαλάσσια είδη εισήλθαν στην Μεσόγειο Θάλασσα μετά την διάνοιξη της διώρυγας του Σουέζ από τον Φερδινάνδο Λεσσέψ το 1869. Αυτό το κανάλι άνοιξε έναν δίαυλο επικοινωνίας από την Ερυθρά Θάλασσα προς τη Μεσόγειο με αποτέλεσμα την μεταφορά πολλών θαλάσσιων ειδών. Ένας άλλος τρόπος με τον οποίο αλλόχθονα είδη εισάγονται σε διαφορετικές γεωγραφικές περιοχές από εκείνες που διαβούν φυσιολογικά, είναι το έρμα των πλοίων. Μεγάλα μεταφορικά πλοία όταν ταξιδεύουν χωρίς το φορτίο τους, φορτώνουν τόνους νερού από το λιμάνι αναχώρησης και το αδειάζουν στο λιμάνι προορισμού. Μέσα σε αυτό το νερό υπάρχει συνήθως μεγάλη ποικιλία θαλάσσιων οργανισμών. Επίσης, πολλοί οργανισμοί προσκολλώνται εξωτερικά, στα ύφαλα των πλοίων και μεταφέρονται με αυτόν τον τρόπο πολύ μακριά από τις περιοχές που ζουν κανονικά. Υπάρχουν αρκετοί ακόμη τρόποι εισαγωγής αλλόχθονων ειδών σε μία περιοχή όπως είναι και η απελευθέρωσή τους από ενυδρεία. Γιατί όμως η επιστημονική κοινότητα ενδιαφέρεται τόσο για τα αλλόχθονα είδη; Έχει παρατηρηθεί ότι σε ορισμένες περιπτώσεις συγκεκριμένα αλλόχθονα είδη έχουν δημιουργήσει προβλήματα στις περιοχές εγκατάστασής τους. Αιτίες είναι η απουσία φυσικών εχθρών, η έλλειψη ανταγωνισμού με άλλα είδη σε σχέση με τις περιοχές προέλευσής τους, ο εξοπλισμός τους με τοξικές ουσίες κ.α. Ένα παράδειγμα αποτελεί το τοξικό φύκος Caulerpa taxifolia, το οποίο διέφυγε από το ενυδρείο του Μονακό, καταλαμβάνοντας μεγάλες εκτάσεις στο βυθό της Μεσογείου χωρίς να καταναλώνεται από τα αυτόχθονα ψάρια. Ένα άλλο παράδειγμα αποτελεί το ψάρι Γερμανός που έχει μπει από την Διώρυγα του Σουέζ και έχει αναπτύξει σημαντικούς πληθυσμούς οι οποίοι καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες φυκών.

Τί μπορούμε να κάνουμε για αυτό; Πρώτα από όλα θα πρέπει να ερευνηθούν περισσότερο οι τρόποι εισαγωγής των αλλόχθονων ειδών και να διερευνηθούν τα αποτελέσματά τους. Για παράδειγμα, έχουν προταθεί ήδη μέτρα για το έρμα τον πλοίων, την απελευθέρωση ειδών από ενυδρεία, την διακίνηση ειδών, τα οποία μένει να εφαρμοστούν. Επιπλέον, άνθρωποι που έχουν κάποια επαφή με την θάλασσα όπως ψαράδες, δύτες ή κολυμβητές θα μπορούσαν να φωτογραφίσουν οποιονδήποτε οργανισμό τους φαίνεται ασυνήθιστος για την περιοχή τους και να το στείλουν στους αρμόδιους επιστήμονες*. Με αυτόν τον τρόπο μπορούν να συλλεχθούν περισσότερες πληροφορίες για την παρουσία και την εξάπλωση των αλλόχθονων θαλάσσιων ειδών στην Ελλάδα. *Η επικοινωνία με την αρμόδια ομάδα από το Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών μπορεί να γίνει από την ιστοσελίδα: http://elnais.hcmr.gr/

Αλλόχθονο θαλάσσιο σαλιγκάρι που παρατηρήθηκε στην Λιμνοθάλασσα Μεσολογγίου. Η προέλευσή του είναι από Ινδικό και Ειρηνικό ωκεανό (φωτό: Χρήστος Κωτσέλης).

οι άνθρωποι της Τέχνης ενισχύουν το έργο των Κατασκηνώσεων

24η Έκθεση Προσφοράς Από το μακρινό 1964, όταν ιδρύθηκε το Σωματείο, και κάθε δύο χρόνια τα Χαρούμενα Παιδιά-Χαρούμενα Νιάτα διοργανώνουν Εκθέσεις Προσφοράς έργων Τέχνης και Λόγου. Έτσι και φέτος στο Κέντρο Τεχνών στο Πάρκο Ελευθερίας πραγματοποιήθηκε από 28 Μαρτίου έως 5 Απριλίου 2015 η 24η Έκθεση Προσφοράς. Πριν τρεις μήνες ξεκίνησε η προετοιμασία της Έκθεσης με την αποστολή επιστολών και e-mails σε φίλους Καλλιτέχνες που είχαν βοηθήσει παλαιότερα αλλά και σε νεότερους που ανήκουν στο ΕΕΤΕ. Σε αυτήν τη δύσκολη για όλους εποχή, η ανταπόκριση ήταν πέρα από κάθε προσδοκία και αποδείχτηκε, για μια ακόμα φορά, ότι οι άνθρωποι της Τέχνης και των Γραμμάτων είναι πολύ ευαίσθητοι δέκτες των δυσκολιών των συνανθρώπων τους. Το παλιό ΕΑΤ-ΕΣΑ που φέρνει μνήμες του ανθρώπινου μεγαλείου των αντιστασιακών της Χούντας είναι πια το λαμπερό Κέντρο Τεχνών του Δήμου Αθηναίων σε ένα σημείο πνιγμένο στο πράσινο στο Κέντρο της Αθήνας! Το στήσιμο της Έκθεσης που έγινε με φροντίδα της Μάριελ Παπαβασιλείου και ο εξαιρετικός φωτισμός της αίθουσας βοηθούσε στην ανάδειξη των 139 έργων που προσέφεραν 101 Ζωγράφοι, Χαράκτες και Γλύπτες ενώ πολλά ήταν και τα βιβλία που πρόσφεραν Συγγραφείς και Εκδοτικοί Οίκοι. Στα εγκαίνια της Έκθεσης που έγιναν τη 28η Μαρτίου παραβρέθηκαν πολλοί από τους Καλλιτέχνες και Συγγραφείς που δήλωσαν ότι είναι μια «πολύ δυνατή Έκθεση» και τόνισαν με την παρουσία τους τη στενή σχέση που έχουν οι Άνθρωποι των Τεχνών με την Κοινωνία αλλά το έργο που γίνεται από τις Κατασκηνώσεις Χαρούμενα Παιδιά-Χαρούμενα Νιάτα. Τα έργα αναρτήθηκαν στο διαδίκτυο στη σελίδα https://picasaweb.google.com/kataskinosi/24 και ακολούθησε νέο κάλεσμα για το Σάββατο 4 Απριλίου. Φίλοι και καλλιτέχνες που δεν είχαν έρθει ανταποκρίθηκαν και ήρθαν για να δουν τα έργα αλλά και να τα αγοράσουν. Τελικά διατέθηκαν 30 έργα και πολλά βιβλία. Όταν η Έκθεση έκλεισε και τα έργα που δεν διατέθηκαν, μεταφέρθηκαν και τοποθετήθηκαν στις θέσεις τους στα Γραφεία στη Πλατεία Βικτωρίας, ο Στρατής ένιωσε ανακουφισμένος... Τα έργα είναι πια στη διάθεση όσων θέλουν να τα αγοράσουν για τους ίδιους ή σαν δώρο σε φίλους.

ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΕΣ ΠΟΥ ΕΡΓΑ ΤΟΥΣ ΕΚΤΕΘΗΚΑΝ Αβαγιανού Ρένα Αβδελοπούλου Τόνια Αγγελίογλου Ιάνθη Αγναντόπουλος Βαγγέλης Ακάλεστος Μιχάλης Ανδρειάδου Τζούλια Ανούση-Ηλία Ρένα Ανταράκη Τερέζα Αντωνόπουλος 'Αγγελος Αντωνόπουλος Γιάννης Αποστόλου Μάγδα Αργυρακοπούλου Μαρία Αυδής Μανώλης Αυλάμης Αλέξης Βακιρτζής Γιώργος Βάλβη Αγγελική Βαλτή Πηνελόπη Βαρλάμος Γιώργος Βασιλείου Αλέξης Βασίλογλου Μαρίνα Βατανίδης Στάθης Βέλλης Γιάννης Βερικίου Έφη Βλαζάκη Σοφία Βούρου-Αλλάζ Κλαιρ Βρανά Γιούλη

Γκόνου Ειρήνη Γραββάνη Λύντια Δεσεκόπουλος Νίκος Δήμος Αναστάσιος Δριλάκη Άννα Ευαγγελάτος Κώστας Ζαχάρωφ Μαρίβα Ζέππος Μανώλης Ζούνη Ελένη Ζούνιτς Μίσα Θεοδωρόπουλος Άγγελος Κάλλαν Κανούτο Κανά Ειρήνη Κανδρής Παναγιώτης Καρανδεινού Νατάσα Κατζουράκης Μιχάλης Κατσούλας Αριστομένης Κέπετζης Αντώνης Κουτσοχέρα Λέττα Κράλλη Γεωργιάννα Κωνσταντάκου Αναστασία Λαγάνα Ιφιγένεια Λαμπριανίδου Λεονάρδα Λάνταβου Σεμίνα Μάκρας Στράτος Μαντζούκα Αντωνία

Μαραβελάκη Μαρίνα Μάρκου-Μουρούζη Κατερίνα Μεθυμάκη Μαρία Μελά Εύα Μελή Άννα Μερτζάνη Λιάνα Μήνης Θανάσης Μπαδόλα Ειρήνη Μπάκας Δημήτριος Μπακογιάννη Μαίρη Μπλιάτσου Γεωργία Μπόνη Σοφία Μπότσογλου Χρόνης Νιάρχος Κώστας Νικάκης Κώστας Οικονομίδου Φλωρεντία Παντελιάς Μίλτος Παντολφίνι Πίνο Παπαβασιλείου Χριστίνα Παπαγεωργίου Μιχαήλ-Doris Παπανικολάου Κώστας Παπανικολάου Παναγιώτης Παπαποστόλου Ευάγγελος Παπατσαρούχας Βασίλης Παπούλα Λίλυ Παττακού Ελένη

Περσάκη Εύα Πόποβιτς Μπράνκο Προβατίδου Μαρίνα Πυλαρινός Μπάμπης Ραπανάκης Μιχάλης Ρόκος Κυριάκος Ρωμάνος Κωνσταντίνος Σαρελάκου Ρουμπίνα Σερέμης Κωνσταντίνος Σιότροπου Νότα Σόρογκας Σωτήρης Σπύρου Βασιλική Σφακιανάκη Χριστίνα Τάπτα Ελένη Τομπάζης Αλέξανδρος Τουρμούζη Γεωργία Τσεκούρα Ερριέτη Τσιγαρίδα Μπέττυ Τσόνογλου Βασιλική Τσουλουχοπούλου Έφη Φιλίππου Λίλιαν Χαντέ Μαρία Χατζηγιαννούλη Κατερίνα

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ ΠΟΥ ΠΡΟΣΦΕΡΑΝ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥΣ Ανωμερίτης Γιώργος, Κουτούπης Θαλής, Κυτίνος Ευάγγελος, Γιώργος Πέππας, Λιωνή-Πυρουνάκη Μαρία, Γιάννης Τσούτσιας, Δημήτρης Χριστόπουλος

ΕΚΔΟΤΙΚΟΙ ΟΙΚΟΙ ΠΟΥ ΠΡΟΣΦΕΡΑΝ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥΣ GUTENBERG, ΕΡΜΗΣ, ΘΕΜΕΛΙΟ, ΘΥΜΑΡΙ, ΙΒΙΣΚΟΣ, ΙΝΔΙΚΤΟΣ, ΛΥΧΝΑΡΙ, ΤΟ ΡΟΔΑΚΙΟ, ΨΥΧΟΓΙΟΣ Γκραβούρες παραχώρησαν ευγενικά οι ΑΦΙΣΕΣ ΑΠΟΛΛΩΝ - ΑΝΤΡΕΑΣ ΑΔΑΜΗΣ

27

28

από το τεύχος 17...

μικρό οδοιπορικό Πρωτομαγιά, Σεμινάριο και εκδρομή Ένα από τα τελευταία σεμινάρια γίνεται με μεγάλη επιτυχία στην Κατασκήνωση σε συνδυασμό με την πρωτομαγιάτικη εκδρομή. Μάιος-Ιούνιος, Νέα Γήπεδα Ο φόβος να μην υπάρχουν χρήματα για να γίνει η Κατασκήνωση δεν επιτρέπει την αποκοτιά μεγάλων έργων. Όμως ο Δήμαρχος Γιώργος Τσουκαλάς και οι εργαζόμενοι στο Δήμο Ελευσίνας είναι στο πλάι μας και έτσι ανακατασκευάζονται τα γήπεδα Volley και mini Basket που προκαλούν ενθουσιασμό σε μικρούς και μεγάλους. Οι εθελοντές μας, με πρώτο τον Αντώνη, όλο τον Ιούνιο οργανώνουν εξορμήσεις για την αναβάθμιση της παιδικής χαράς, την αποψίλωση, και τη συντήρηση των εγκαταστάσεων. Ιούνιος, Έλληνες και ξένοι εθελοντές Τα σεμινάρια πήγαν καλά και πολλοί νέοι εθελοντές, κυρίως κορίτσια, παρακολούθησαν τα σεμινάρια και θα είναι μαζί μας στην Κατασκήνωση. Γεωργία, Ιφιγένεια, Γιώτα, Πάολα, Άρτεμις, Ευαγγελία, Νικόλας, Δημήτρης, Αίας Χρήστος, Συμεών μπαίνουν στην ομάδα των εθελοντών. Όμως τα αγόρια δεν φτάνουν ενώ πολλοί δεν μπορούν για ένα ολόκληρο μήνα. Το workcamp με τους 13 εθελοντές της SCI θα γίνει για 12η συνεχόμενη χρονιά. Ο Jan και η Martina από την Τσεχία θα ξανάρθουν. Ιούνιος, εγγραφές παιδιών Φέτος θέλουμε ίσο αριθμό αγοριών και κοριτσιών. Η Μαρία στην Αθήνα και η Αγγελική στην Ελευσίνα ακούνε βάσανα και προσπαθούν να μάθουν περισσότερα για τα καινούρια παιδιά. Θα είναι μαζί μας παιδιά από την Ελευσίνα και πηγαίνουν το χειμώνα στη «Φιλική Φωλιά» και παιδιά που οι γονείς τους ξέρουν την Κατασκήνωση ή που υπέδειξε η Κοινωνική Υπηρεσία του Δήμου Ελευσίνας. Από περιοχές της Αθήνας μας έρχονται παιδιά που πρότειναν οι «Φίλοι του Παιδιού», οι «Δρόμοι Ζωής», το «Κέντρο Στήριξης Παιδιού και Οικογένειας», η «Ένα παιδί, ένας κόσμος», η PRAKSIS, τα Χωριά SOS, η ΠΝΟΗ, η «Παιδόπολη Αλίμου Αγ. Ανδρέας» και το Ίδρυμα «Αγία Άννα».

Ιούλιος, Λαχείο και χορηγίες Σε μέτρια επίπεδα το Λαχείο και αυτή τη χρονιά αφού πουλήθηκαν 6.250 λαχνοί και εισπράχθηκαν 12.500€. Μικρές οι χορηγίες χρημάτων αλλά αυτές των τροφίμων και υλικών πάνε καλύτερα και η Κατασκήνωση θα λειτουργήσει με τις υψηλές της προδιαγραφές.

30 Ιουνίου, τα σεμινάρια ολοκληρώνονται Στην Οργανωτική συνάντηση στις 30/6 ο Πέτρος, που θα είναι και πάλι Διευθυντής, μιλάει για τα παιδιά που θα φιλοξενήσουμε αλλά και το πώς θα αντιμετωπίσουμε όλοι μαζί τις δυσκολίες. Ζεστό κλίμα, χαρούμενα πρόσωπα, αγωνία για τη σύνθεση των ομάδων και τους ρόλους που καθένας θα έχει. Με δημοκρατικές διαδικασίες αποφασίζεται ότι οι κραυγές των ομάδων θα έχουν θέμα «Εργαλεία».

4-6 Ιουλίου, Προκατασκηνωτική Το πρωί της Παρασκευής ανοίγουν την Κατασκήνωση οι πρώτοι για να παραλάβουν τρόφιμα και υλικά που στέλνουν οι χορηγοί και μέχρι αργά το βράδυ, Έλληνες και ξένοι, συνεχίζουν να καταφθάνουν στο βουνό και μπαίνουν σε συνεργεία. Κουζίνα, τραπεζαρίες, σκηνές, κρεβάτια, τουαλέτες, γήπεδα, μαγείρεμα όλο για περισσότερους και «Λ» για τους τελευταίους που προσέρχονται. Την Κυριακή το μεσημέρι μετριόμαστε και είμαστε 95. Όλα γίνονται γρήγορα και πάντα υπάρχει κέφι για τραγούδι το βράδυ.

7 Ιουλίου, τα παιδιά φθάνουν Όλα αποκτούν τη σημασία τους μόλις φτάνουν τα τρία πούλμαν με τα 127 παιδιά. Χαρούμενες φωνές, γέλια και αμηχανία για όσα έρχονται για πρώτη φορά. Μπαίνουν στις ομάδες τους και όλοι ξέρουν ότι για τις επόμενες 20 ημέρες θα δημιουργήσουν μια κοινωνία που δεν κάνει διακρίσεις, που δίνει την ευκαιρία στον καθένα, παιδί ή νέο, να δείξει τα ταλέντα του χωρίς να έχει να λύσει προβλήματα επιβίωσης. Γνώση και εμπειρία συνδυάζονται με την αγνότητα, τον ενθουσιασμό και τις καινούριες ιδέες και όλα ξεπερνούν κάθε προσδοκία. Νοιάξιμο, αγάπη και φανερά συναισθήματα διαχέονται στον γαλάζιο ουρανό, τα κατα-

τον Απρίλιο του 2014 φτάνει σε σας το τεύχος 17 κι από τότε πολλά έγιναν στο μικρό μας χώρο... πράσινα πεύκα και το κοκκινόχωμα και είναι το αντίβαρο στις δυσκολίες που δημιουργεί η συμβίωση τόσων διαφορετικών ανθρώπων. Ιούλιος, Επισκέψεις Η επιθεώρηση της TUV Hellas, πάει καλά και καταλήγει στην πιστοποίηση κατά ISO 9001 και 22000. Η Γιορτή των φίλων γίνεται στις 23 Ιουλίου. Οι εκπρόσωποι του Ιδρύματος Λάτση και άλλοι 150 φίλοι και παλιά στελέχη περιηγούνται στην Έκθεση Χειροτεχνίας, απολαμβάνουν τα εδέσματα του κ.Βασίλη και παρακολουθούν ενθουσιασμένοι παιδιά και εθελοντές τη Ψυχαγωγία.

27 Ιουλίου, τα παιδιά φεύγουν Χωρίς να το καταλάβουμε η Κατασκήνωση κοντεύει να τελειώσει. Τις τρεις τελευταίες μέρες τα παιδιά παρουσιάζουν τη δουλειά του Ομίλου τους, προσπαθούν να ξεπεράσουν τον εαυτό τους στους αγώνες στίβου, οι εθελοντές ντυμένοι με λαμπερές στολές σερβίρουν το δείπνο και παρασύρουν τα παιδιά στο χορό. Όλοι φτιάχνουν κοσμήματα, παίζουν το Μεγάλο Παιχνίδι της Κατασκήνωσης, ξεκαρδίζονται με το τελευταίο επεισόδιο του σίριαλ “Οι Άθλοι του Ηρακλή”, ανεβαίνουν στη Σημαία για να ακούσουν και να πουν αγκαλιασμένοι «ευχαριστώ». Μπαίνουν στα πούλμαν δακρυσμένοι και αποχαιρετούν τη ζωή που τους αξίζει.

30 Ιουλίου, η Κατασκήνωση κλείνει Οι περισσότεροι εθελοντές μένουν και έρχονται κι άλλοι για το μάζεμα. Έτσι όλα γίνονται γρήγορα και μένει χρόνος για αστεία, «γάμους», μπάνιο στη θάλασσα, το μεγάλο τραπέζι και το party. Χρειάζεται αποφόρτιση. Ρίχνουμε μια τελευταία ματιά. Όλα είναι τακτοποιημένα και καθαρά. Το αεράκι της Κατασκήνωσης ξέρει πια ακόμα περισσότερες ιστορίες. Το 2015 θα είμαστε πάλι εκεί.

...στο τεύχος 18

Σεπτέμβριος, Γάμος και χαρές Δυο από τους αγαπημένους μας εθελοντές, η Σοφία και ο Μπάμπης, κάνουν το γαμήλιο τραπέζι τους στην Κατασκήνωση. Γίνεται γλέντι τρικούβερτο. Σεπτέμβριος-Οκτώβριος, Κλοπές Μέσα σε λίγες μέρες η Κουζίνα μας παραβιάζεται τρεις φορές από φτωχοδιάβολους. Μεγάλες ζημιές στα κουφώματα και κλοπή όλων των τροφίμων. Ο Θεοδόσης με άλλους εθελοντές ενισχύουν την προστασία. Οκτώβριος, απολογισμός δράσης Το Σάββατο 18 Οκτωβρίου έγινε στην, πληγωμένη από τους διαρρήκτες Κατασκήνωση, ο απολογισμός της Κατασκήνωσης του 2014 που φιλοξένησε δωρεάν 127 παιδιά της μεγάλης ανάγκης με τη μεγάλη ή μικρότερη συμβολή 92 εθελοντών από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Στον απολογισμό παραβρέθηκαν 50 Έλληνες εθελοντές που μίλησαν για τις δυσκολίες που συνάντησαν αλλά και για τα πάρα πολλά θετικά που είχαν πολλαπλό όφελος για τα παιδιά και τις μεταξύ τους σχέσεις που ήταν πολύ καλές. Πολλοί εξέφρασαν τις αγωνίες τους για το μέλλον της προσπάθειας, έκαναν προτάσεις για τις επόμενες Κατασκηνώσεις και για όσα προγραμματίζονται να γίνουν το Χειμώνα. Όπως πάντα η μέρα έκλεισε με το κοινό τραπέζι όπου όλοι απόλαυσαν τα εξαιρετικά φαγητά που οι ίδιοι οι εθελοντές είχαν μαγειρέψει. Νοέμβριος, Γενική Συνέλευση και εκλογές Η Τακτική Γενική Συνέλευση των μελών του Σωματείου έγινε την Τετάρτη 26 Νοεμβρίου 2014 στα Γραφεία του Σωματείου. Στη Γενική Συνέλευση παρουσιάστηκε ο 15σελιδος απολογισμός δράσης του απερχόμενου Δ.Σ. και διαβάστηκε η Έκθεση της Εξελεγκτικής Επιτροπής που εγκρίθηκαν ομόφωνα από τα μέλη του Σωματείου. Στις εκλογές που ακολούθησαν ψήφισαν 39 από τα 47 ταμειακά εντάξει μέλη και εκλέχτηκαν τα μέλη του νέου Δ.Σ. τα οποία την 1η Δεκεμβρίου 2014 συγκροτήθηκαν σε σώμα με Πρόεδρο τη Ρίτα Ζαμπάλου, Αντιπρόεδρο το Σπήλιο Πέτζα, Γενικό Γραμματέα το Δημήτρη Αντωνίου, Ταμία το Στρατή Πυρουνάκη, Ειδικό Γραμματέα το Βασίλη Δελή, Σύμβουλο Δημοσίων Σχέσεων τον Αντώνη Κωνσταντακόπουλο και Συμβούλους τους Κώστια Αλεξανδρίδη, Θεοδόση Πυρουνάκη και Νικηφόρο Πυρουνάκη. Στην Εξελεγκτική επιτροπή εκλέχτηκαν οι Αντώνης Πυρουνάκης, Ξενοφών Παπαϊωάννου και Πέπη Βατικιώτη.

Στις ανοικτές συνεδριάσεις του Δ.Σ. συμμετέχουν και οι Πέτρος Καλλίτσης, Αντώνης Πυρουνάκης, Ξενοφών Παπαϊωάννου, Τιμολέων Χατζηβασιλείου, το αναπληρωματικό μέλος Στέλιος Γαβαλάς και αρκετοί από τους νεότερους εθελοντές. Δεκέμβριος, Χριστουγεννιάτικο Bazaar Μια μεγάλη ομάδα εθελοντών διοργανώνει με μεγάλη επιτυχία στις 20 και 21 Δεκεμβρίου στο «Φωκιανό», στο Καλλιμάρμαρο Στάδιο, το 4ο Εθελοντικό Bazaar αλληλεγγύης Ιανουάριος 2015, κοπή της πίτας Η κοπή της πίτας των Κατασκηνώσεων Χαρούμενα Παιδιά-Χαρούμενα Νιάτα έγινε στις 10 Ιανουαρίου 2015 στην Κατασκήνωση, στον Άγιο Γεώργιο Μάνδρας. Παρά το χιόνι που είχε πέσει τις προηγούμενες μέρες και είχε ντύσει την Κατασκήνωση στα λευκά 80 φίλοι, γείτονες και εθελοντές το τόλμησαν, παραβρέθηκαν και απόλαυσαν τη χιονισμένη φύση στην Κατασκήνωση. Για πρώτη φορά ήταν μαζί μας η Δήμαρχος Μάνδρας Ιωάννα Κριεκούκη που μας διαβεβαίωσε ότι θα συμπαρασταθεί ολόψυχα στο έργο που γίνεται για τα παιδιά από τους εθελοντές. Μετά το καλωσόρισμα της Προέδρου Ρίτας Ζαμπάλου έγινε το κόψιμο της πίτας με τυχερούς τους Τίμο Μποζιονέλο, Μάρκο Μπότσαρη, Βάλλυ Μαυρονικολάου και Πέτρο Καλλίτση. Στη συνέχεια όλοι απόλαυσαν τα εξαιρετικά φαγητά που ο καθένας είχε φέρει και το κρασί του φίλου Κώστα Διαμάντη της περίφημης ταβέρνας ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ στα Πετράλωνα μιλώντας για όσα γίνονται τούτη την εποχή γύρω μας και οι νεότεροι έπαιξαν χιονοπόλεμο. Φεβρουάριος, Συνεστίαση Για πρώτη φορά μετά από 20 χρόνια δεν γίνεται η Συνεστίαση. Μάρτιος, 24η Έκθεση Προσφοράς Από 28 Μαρτίου έως 5 Απριλίου 2015 έγινε στο Κέντρο Τεχνών-Πάρκο Ελευθερίας στην Αθήνα η Έκθεση Προσφοράς με έργα 101 Καλλιτεχνών και πολλά βιβλία Μάρτιος, Συνάντηση νέων εθελοντών Στις 20 Μαρτίου στο foyer του κινηματογράφου ΜΙΚΡΟΚΟΣΜΟΣ συναντιούνται 75 εθελοντές και νέοι φίλοι, βλέπουν φωτογραφίες και συζητούν για την νέα Κατασκήνωση. Απρίλιος-Ιούνιος, Σεμινάρια Στην Κατασκήνωση χρειάζονται εκπαιδευμένα, και όχι μόνο έμπειρα, στελέχη για να είναι τα παιδιά ευτυχισμένα και χαρούμενα. Τα σεμινάρια για τους εθελοντές προγραμματίστηκαν

για τις 3,4,6,7 και 18 Απριλίου και 13 Ιουνίου. Γίνεται προσπάθεια να βρεθούν νέα, κυρίως αγόρια, στελέχη, αλλά και να υπάρχουν πολύ καλά προετοιμασμένα προγράμματα. Τα σεμινάρια για τους εθελοντές της Κατασκήνωσης 2015 θα γίνουν τον Ιούνιο. Οι εθελοντές πρέπει να δηλώσουν την διαθεσιμότητά τους μέχρι τις 31 Μαϊου 2015 για να υπάρχει χρόνος για την καλή οργάνωση της κατασκήνωσης. Μάιος, Έκδοση του Περιοδικού Το ΘΡΟΪΣΜΑ 18 είναι έτοιμο, σας το στέλνουμε και περιμένουμε τις απόψεις σας. Μάιος-Ιούνιος, Λαχείο Κυκλοφορεί το Λαχείο 2015. Η τιμή του 2 ΕΥΡΩ και η κλήρωση γίνεται στις 22 Ιουλίου. Είναι μεγάλη ανάγκη να διαθέσουμε σε φίλους και γνωστούς λίγους ή περισσότερους λαχνούς για να πάμε καλά. Παράλληλα πρέπει να γίνουν συντονισμένες ενέργειες για την εξεύρεση χορηγιών χρημάτων, τροφίμων και υλικών. Μάιος-Ιούνιος, Τεχνικά Έργα Η οικονομική δυσπραγία δεν επιτρέπει την εκτέλεση μεγάλων νέων έργων αλλά μικρές αναπλάσεις μπορούν να γίνουν. Κάποια Σαββατοκύριακα θα είμαστε στην Κατασκήνωση για δουλειές. Ιούνιος, Εγγραφές παιδιών Από 8 έως 22 Ιουνίου 2015 θα γίνουν, στη Φωλιά αλλά και στα Γραφεία στην Αθήνα, οι εγγραφές παιδιών. Θα φιλοξενήσουμε 140 παιδιά από όλο τον κόσμο. Η ενημερωτική συνάντηση με τους γονείς είναι στις 29 Ιουνίου. Ιούλιος, ο μήνας της μεγάλης δράσης Στις 29 Ιουνίου θα γίνει η οργανωτική συνάντηση με τα στελέχη της κατασκήνωσης του 2015, ενώ η προκατασκηνωτική θα αρχίσει την Παρασκευή 3 Ιουλίου. Τα παιδιά θα ανέβουν στις 6 Ιουλίου και θα φύγουν στις 26 Ιουλίου ενώ η κατασκήνωση θα κλείσει στις 29 Ιουλίου 2015. Τα περισσότερα από όσα θα συμβούν τους επόμενους μήνες θα τα μαθαίνετε από το newsletter. Για όσα καταφέραμε, όσα δεν κάναμε, θα πρέπει να περιμένετε μέχρι τον Απρίλη του 2016, όταν εκδοθεί το επόμενο ΘΡΟΪΣΜΑ.

Τετάρτη 22 Ιουλίου 2015, στις 7.30 το απόγευμα, ελάτε στην Κατασκήνωση! Είστε καλεσμένοι στη Γιορτή των Φίλων για να δείτε από κοντά παιδιά και νιάτα σε δράση!

29

30

εκδηλώσεις για την ενίσχυση των Κατασκηνώσεων

4ο εθελοντικό Παζάρι Αλληλεγγύης Το παζάρι μας γίνεται σιγά σιγά θεσμός, έτσι και φέτος δεκάδες άνθρωποι όλων των ηλικιών ξεκίνησαν από πολύ νωρίς την προετοιμασία, αφιέρωσαν χρόνο, διάθεση και δημιουργικότητα για να βρεθούν χρήματα για τα παιδιά της κατασκήνωσης. Το πνεύμα αυτού του διαφορετικού παζαριού είναι να αλλάξουν χέρια αντικείμενα που είναι χρήσιμα, που έχουν την αγάπη μας, είναι καθαρά και σε καλή κατάσταση, αντικείμενα που θα δωρίζαμε σε κάποιο φίλο ή σε κάποιο αγαπημένο πρόσωπο αλλά αντί γι’ αυτό τα έχουμε παραπεταμένα σε κάποιο δωμάτιο και παραμένουν αχρησιμοποίητα. Έτσι και φέτος χιλιάδες αντικείμενα άλλαξαν χέρια και απέκτησαν ξανά αξία. Επιπλέον χειροποίητες κατασκευές, κοσμήματα, σαπούνια, κεριά και διακοσμητικά κατασκευάστηκαν από φίλους και εθελοντές της κατασκήνωσης και προσφέρθηκαν στο παζάρι. Φαγητά, γλυκά, κρασιά, πίτες και

πολλά ακόμη καλούδια διατέθηκαν συσκευασμένα αλλά και σερβιρίστηκαν στους επισκέπτες μας. Παράλληλα με το παζάρι γίνονταν ενδιαφέρουσες δραστηριότητες, οι μικροί μας επισκέπτες είχαν τη δυνατότητα να κάνουν χειροτεχνίες αλλά και face painting. Η πολυπολιτισμική παιδική χορωδία Polyphonica τραγούδησε για εμάς και μάγεψε τους πάντες με τις ικανότητες της, ενώ ο Βύρων Θεοδωρόπουλος και οι φίλοι του παρουσίασαν ένα stand up comedy event στο χώρο του παζαριού. Ο φιλόξενος αυτός χώρος ήταν και φέτος το γυμναστήριο Ιωάννης Φωκιανός στο κέντρο της Αθήνας το οποίο μας φιλοξένησε στις 20 και 21 του Δεκέμβρη. Το σημαντικότερο όμως είναι ότι με τα έσοδα του παζαριού εξασφαλίσαμε και φέτος τη δωρεάν φιλοξενία περισσότερων από 20 παιδιών στην Κατασκήνωση το καλοκαίρι του 2015.

προβολή στα ΜΜΕ

έγραψαν και είπαν για μας

Λίγες σχετικά αναφορές υπήρχαν στα ΜΜΕ τη χρονιά που μας πέρασε. Είναι ένα τομέας που ποτέ δεν τα πηγαίναμε καλά ίσως και γιατί τα «συστημικά» ΜΜΕ ελάχιστα ενδιαφέρονται για κοινωνικά προβλήματα και πολύ περισσότερο για τις λύσεις που δίνουν στα προβλήματα αυτά, ομάδες ανθρώπων που δεν είναι αστέρες του lifestyle. Παρόλα αυτά και πάλι κάτι έγινε. Ο Δημήτρης Γιατζόγλου αφιέρωσε μία ολόκληρη ώρα στις «Αληθινές ιστορίες» στο ραδιόφωνο του Αlpha 989 για να μιλήσει με τον Πέτρο Καλλίτση, τη Μαρία Σπάτουλα και το Δημήτρη Αντωνίου για την Κατασκήνωση που σε λίγες μέρες άνοιγε τη πύλη της. Ο φίλος Νικόλας Καμακάρης και ο Γιώργος Σμυρνής στο Ραδιόφωνο του Alpha 989, η Μαρία Τσώλη στη διαδικτυακή έκδοση της εφημερίδας ΤΟ ΒΗΜΑ και οι συνεργάτες του ΑΘΗΝΑ 984 έκαναν

αναφορές για το Χριστουγεννιάτικο Bazaar και την Έκθεση προσφοράς Έργων Τέχνης και Λόγου. Το πολύ δημοφιλές portal POPAGANDA του Σταύρου Διοσκουρίδη πάντα έχει σε περίοπτη θέση τις εκδηλώσεις που διοργανώνουμε στην πόλη αλλά και στην Κατασκήνωση ενώ η φίλη Τζένη Παπαζιού, που εκδίδει το περιοδικό SERIOUS, πάντα έχει αναφορές και το ίδιο κάνουν πολλά portal στο Διαδίκτυο όπως το Culture now και το in.gr. Η Μαρίνα Πετρίδου γράφει στο περιοδικό ΓΚΡΕΚΑ (www.grekamag.gr) ένα εκτενές όμορφο άρθρο για τα Χαρούμενα Παιδιά. Ο Νίκος Καλλίτσης και άλλοι εθελοντές αφιέρωσαν χρόνο για να αναβαθμίσουν το επίσημο site των Κατασκηνώσεων www.kataskinosi.gr Τους ευχαριστούμε όλους θερμά.

Πληροφορίες για τη δράση μας θα βρείτε στο www.kataskinosi.gr. Γραφτείτε συνδρομητές για να λαμβάνετε κάθε μήνα το newsletter! Θα μας συναντήσετε ακόμα στο Facebook στο http://www.facebook.com/groups/8327554133/

οικονομικά και χορηγίες

δει δη χρημάτων

Περισσότερες από 11.000 μερίδες φαγητού ετοιμάστηκαν φέτος από τον Chef κ.Βασίλη Παναγιωτόπουλο στο μαγειρείο. Μεγάλες Χορηγίες Οφείλουμε ένα μεγάλο ευχαριστώ στον Κωνσταντίνο Περατικό, στο Ζαννή Βούλγαρη, στο ΘΕΡΑΠΕΥΤΗΡΙΟ ΑΠΟΡΩΝ ΝΕΩΝ ΚΑΙ ΝΕΑΝΙΔΩΝ ΚΛΕΟΜΕΝΟΥΣ ΚΑΙ ΑΓΓΕΛΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΔΗ, στη SC JΟHNSON και στο Γιώργο Ανωμερίτη της ΟΛΠ Α.Ε. για την πολυετή ενίσχυση των προσπαθειών μας με μεγάλες προσφορές.

"Υιοθεσία" φιλοξενίας παιδιών Το Κοινωφελές Ίδρυμα Ιωάννη Σ. Λάτση, χάρις και στο προσωπικό ενδιαφέρον των Δ.Αφεντούλη και Ε.Λιανού «υιοθέτησε», για 7η συνεχόμενη χρονιά, την φιλοξενία δέκα παιδιών της Κατασκήνωσης χορηγώντας στο Σωματείο μας το ποσό των 5.000 €.

Χορηγίες χρημάτων και υλικών Åôáéñåßåò êáé óýëëïãïé ìå ôç ìåóïëÜâçóç ößëùí ðïõ îÝñïõí êáëÜ ôç ÷ñçóéìüôçôá ôçò ðñïóðÜèåéáò ðïõ ãßíåôáé ãéá ôá ðáéäéÜ ôçò ìåãáëýôåñçò áíÜãêçò μας åíßó÷õóáí. Áðü ôïí Απρίλιο ôïõ 2014 μέχρι το Μάρτιο του 2015 μας âïÞèçóáí -με äùñåÝò 200-1.000 € ïé: ALPHA BANK, COMMON PROGRESS, GOLDEN DESTINY,ΕΛΛΗΝΟΓΑΛΛΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ST.JOSEF, ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΑΓ.ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΜΑΝΔΡΑΣ. BETAPLAN ΑΕΜ, ΕΝΑ ΠΑΙΔΙ-ΕΝΑΣ ΚΟΣΜΟΣ äéáèÝôïíôáò ðñïúüíôá êáé ìÝóá ïé: ΔΗΜΟΣ ΕΛΕΥΣΙΝΑΣ, ΔΗΜΟΣ ΜΑΝΔΡΑΣ, UNILEVER και UNILEVER Παγωτά, NESTLE, ΠΑΝΕΜΠΟΡΙΚΗ-Σ. ΨΙΛΙΑΝΟΣ, MISKO, ΜΠΙΣΚΟΤΑ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ, ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ Σ.ΓΡΗΓΟΡΟΠΟΥΛΟΥ, ΦΛΩΡΙΔΗΣ ΑΕΒΕΚ, ΧΡΥΣΑ ΑΥΓΑ, TOYOTA-ΠΛΕΣΤΗΣ, ΜΕΛΙΣΣΑ-ΚΙΚΙΖΑΣ, BINGO-TOTTIS, EL BISCO, MONDELEZ INTERNATIONAL, ΦΑΡΜΑ ΜΗΤΣΟΠΟΥΛΟΣ, ΥΙΟΙ Δ.ΜΑΝΩΛΑΡΟΥ, ΚΩΣΤΑΣ ΔΙΑΜΑΝΤΗΣ, ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΖΑΧΑΡΙΑΣ, SKOT AE, ΕΥΡΩΧΑΡΤΙΚΗ, ΣΚΛΑΒΕΝΙΤΗΣ, Ι. & Σ., ΑΕΕ, AGRINOEY.Γ.ΠΙΣΤΙΟΛΑΣ Α.Ε., Γ.ΛΑΦΑΖΑΝΗΣ ΑΕ, ΑΤΛΑΝΤΑ ΑΕ, Food Allergens Laboratories, ΑΠΕΝΤΟΜΩΣΕΙΣ ΕΛΛΑΔΟΣ, ΒΑΣΩ ΣΤΡΑΚΑΤΟΥΝΑ, ΕΙΡΗΝΗ ΛΟΥΡΔΗ, ΕΦΗ ΛΑΜΠΙΡΗ, MIKROKOSMOS, ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΑΠΟΦΟΙΤΩΝ ΣΧΟΛΗΣ ΜΩΡΑΪΤΗ και η ΑΕΙΦΟΡΟΣ ΤΕΧΝΙΚΗ ΕΠΕ Σημαντική είναι η προσφορά της TUV HELLAS που πιστοποιεί δωρεάν κατά ISO 9001 και ISO 22000 τις υπηρεσίες που παρέχουν οι Κατασκηνώσεις στα παιδιά.

Η οικονομική κρίση έχει πλήξει, ίσως ανεπανόρθωτα, μεγάλο μέρος των ανθρώπων που ζουν στον τόπο αυτό αφού όσοι ζουν κάτω από τα όρια της φτώχειας ξεπέρασαν το 30% του πληθυσμού. Θα περάσει καιρός μέχρι τα πράγματα να αλλάξουν στην καθημερινότητα των ανθρώπων που ζουν μαζί μας. Στις «υποβαθμισμένες» περιοχές όπως η Δυτική Αττική και οι Δυτικές συνοικίες της Αθήνας ζουν πολλές οικογένειες οικονομικών μεταναστών και προσφύγων αλλά και οικογένειες πολυμελείς ή διαλυμένες. Όλο και περισσότεροι αποφασίζουν να δώσουν τα παιδιά τους σε ανοικτά ή κλειστά Ιδρύματα που όμως τα καλοκαίρια υπολειτουργούν. Όταν έρχεται το καλοκαίρι τα παιδιά που μένουν χωρίς φαγητό και φροντίδα είναι πολλά, πάρα πολλά. Προσπαθούμε να πάρουμε όσα περισσότερα μπορούμε στην Κατασκήνωση για να ζήσουν στη Φύση και να ανασάνουν, να βρεθούν με άλλα παιδιά, να εισπράξουν φροντίδα και στοργή από έμπειρους και εκπαιδευμένους εθελοντές. Παρά το ότι δε χρειαζόμαστε χρήματα για αμοιβές ανθρώπων, θα χρειαστούμε 50.000€ για να τρώνε τα παιδιά 5 φορές την ημέρα, για τις μετακινήσεις, για τα παιδαγωγικά προγράμματα, για τη συντήρηση και τη λειτουργία των ιδιόκτητων εγκαταστάσεων μας. Οι φίλοι, τα μέλη και οι εθελοντές πρέπει να είναι μαζί μας στο Παζάρι και την Έκθεση Προσφοράς, να διαθέσουν Λαχεία, να βρουν και να πείσουν ανθρώπους που είναι σε εταιρείες και Ιδρύματα να προσφέρουν χρήματα και εξαιρετικής ποιότητας τρόφιμα και υλικά. Θα τα καταφέρουμε κι εφέτος; Πρέπει. Το διακύβευμα είναι πολύ σημαντικό. 140 παιδιά της μεγαλύτερης ανάγκης. Πέρσι τα καταφέραμε και οφείλουμε ένα μεγάλο ευχαριστώ σε όλους τους φίλους που ενίσχυσαν οικονομικά τις προσπάθειές μας, ιδιαίτερα τις κυρίες: Μαρκησία Χατζηπαύλου, Δωροθέα Γιαννίση, Ελένη Λιδώρη, Καίτη Taylor, Έφη Χαϊκάλη, Αγγελία Πατέρα, Ευτυχία Παπατζανάκη, Ειρήνη Φούντου, Ελένη Κονιδάρη, Μαρία Διαμαντοπούλου, Λένα Καλπίδου, Αντιγόνη Παπαπασχάλη, Χριστίνα Κουράφα, Ντίνα Καλαμίτση, Μαρίκα-Ζηνοβία Φαφαλιού, Βάλλυ Μαυρονικολάου, Ειρήνη Αλεξοπούλου, Πηνελόπη Μοντσενίγου, Όλγα Στουραϊτου, Σοφία Χατζόγλου, Ευαγγελία Μορφιάδου, Μακρή Αλεξάνδρα, Εύα Μαργαριτούλη, Δήμητρα Χριστοπούλου, Ισμήνη Βογιατζόγλου τους κυρίους Σπύρο Μεταξάτο, Κωστή Καβουλάκο, Γιάννη Παπαδόπουλο, Σωτήρη Καλαμίτση, Στέλιο Σκούφα, Λουκά Λιδώρη, Τάσο Γκιάτη, Γιώργο Γκιάτη, Νίκο Καπλανίδη, Γιώργο Τσαγκαράκη, Αντώνη Τσουρινάκη, Κώστα Μπούτση, Γιώργο Πέππα, Μόσχο Μοσχίδη, Τάσο Σουλτανόπουλο, Κώστα Κοθωνίδη, Νίκο Χαλάτση, Χαράλαμπο Πέππα, Μπάμπη Κωστιδάκη, Γιώργο Μόσχο, Γιώργο Μακρή, Πέτρο Μοσχίδη, Δημήτρη Μαργαριτούλη, Χρήστο Ασπραδάκη και όσους μεσολάβησαν για να βρεθούν τρόφιμα και υλικά όπως τους: Γιώργο Παναγόπουλο και τους φίλους του στην UNILEVER, Παναγιώτη Κουβάτσο και τους φίλους του στη NESTLE, Άννα Καρακατσάνη, Ξενοφώντα Παπαϊωάννου και στις φίλες από τον ΔΕΣΜΟ (www.desmos.org) που μας έφεραν σε επαφή με πολλές εταιρείες.

Λ Α Χ Ε ΙΟ 2 0 1 5

Êõêëïöïñåß ôï Ëá÷åßï ìå áíôéêåßìåíá êëÞñùóçò 50 ðßíáêåò êáé 50 âéâëßá. ÔéìÞ Ëá÷íïý 2 ÅÕÑÙ. ÊëÞñùóç óôéò 22 Ιουλίου 2015 þñá 8 ì.ì. Ãéá ëá÷íïýò ôçëåöùíÞóôå óôï 210-32.26.019

ÓÊÅÐÔÅÓÔÅ ÍÁ ÁÍÁËÁÂÅÔÅ ôá Ýîïäá ôçò öéëïîåíßáò åíüò ðáéäéïý; 500€ èá ôïõ ÷áñßóïõí 21 áîÝ÷áóôåò ìÝñåò!

31

êáôáóêçíùóåéò ÷áñïõìåíá ðáéäéá-÷áñïõìåíá íéáôá χεϋδεν 14, 104 34 ÁèÞíá

www.kataskinosi.gr

EN ISO 9001:2008 Παροχή Υπηρεσιών Διαμονής, Σίτισης και Ψυχοκοινωνικής Στήριξης Παιδιών και Εφήβων EN ISO 22000:2005 Επεξεργασία και Διάθεση Τροφίμων στις εγκαταστάσεις της Κατασκήνωσης

áí ðéóôåýåôå üôé ç ðñïóðÜèåéÜ ìáò áîßæåé êáé èÝëåôå íá âïçèÞóåôå ôüôå: • KáôáèÝóôå Ýíá ðïóü óôïõò Ëïãáñéáóìïýò: 080-67172687 óôçí ÅÈÍÉÊÇ ÔÑÁÐÅÆÁ 168-00-2002-004752 óôçí ALPHA BANK 0026-0056-01-0200373065 óôçí EUROBANK 5025-010577-269 óôçí ÔÑÁÐÅÆÁ ÐÅÉÑÁÉÙÓ Þ óôï ðñüãñáììá winforlife óôï www.easypay.gr • ÊÜíôå ôéò áãïñÝò óáò ìå ìéá ðéóôùôéêÞ Winlife Visa και δηλώστε τις Κατασκηνώσεις Χαρούμενα Παιδιά • Óõìðëçñþóôå ôçí Ôá÷õäñïìéêÞ åðéôáãÞ ðïõ åóùêëåßåôáé • AãïñÜóôå Ëá÷íïýò ôïõ Ëá÷åßïõ ðïõ êëçñþíåé, óôéò 22 Ιουλίοõ 2015, 50 ðßíáêåò êáé 50 âéâëßá • “ÕéïèåôÞóôå”, ìå 500 €, ôç “öéëïîåíßá” ãéá 21 ìÝñåò åíüò ðáéäéïý óôçí êáôáóêÞíùóç • ÄéáèÝóôå ãéá ôá 140 ðáéäéÜ ôá åîáéñåôéêÜ ðñïúüíôá ôçò Åôáéñåßáò óáò (τρόφιμα, υλικά καθαριότητας κλπ) • Áöéåñþóôå ÷ñüíï óôéò äñáóôçñéüôçôÝò ìáò και δουλέψτε εθελοντικά στα προγράμματά μας για τα παιδιά και τους νέους

ÅðéêïéíùíÞóôå ìáæß ìáò áöÞíïíôáò ìÞíõìá óôï 210-32.26.019 óôÝëíïíôáò FAX óôï 210-32.57.801 Þ e-mail óôï kataskinoseis@yahoo.com και στο kataskinosi@gmail.com