Het Wunderkammer project
Het project Wunderkammer was een samenwerking tussen het atelier tekenen en het atelier fotografie en werd gerealiseerd door de studenten van de bachelor fotografie in de periode ‒. Als uitgangspunt kregen de studenten de opdracht om een autonoom werk te maken dat gebaseerd was op een architecturale ruimte naar keuze. Die onderwierpen ze aan een persoonlijk onderzoek, waarvan de verschillende fasen werden gedocumenteerd in een portfolio. Op basis van die voorstudies en in interactie met hun projectbegeleiders maakten ze een eindwerk waarin de resultaten van hun creatief onderzoek op een beeldende manier werden vastgelegd. Gedurende het hele project fungeerde het historische fenomeen van de Wunderkammer als een referentiepunt om de ambigue relatie tussen afbeelden en verbeelden, waar de studenten voortdurend mee te maken kregen, te verhelderen. Anders dan de traditionele museumcollectie, die een stand van zaken presenteerde van een bepaald deelgebied van de menselijke kennis, weerspiegelde de Wunderkammer niet zozeer de feitelijke werkelijkheid, als wel de interesses, verlangens en obsessies van de privé-verzamelaars. Volgens eenzelfde logica kon verwacht worden dat de studenten van het Wunderkammer project minder geïnteresseerd waren in de objectieve kenmerken van een architecturale ruimte dan de stemmingen, indrukken en associaties die deze ruimte bij hen opriep. De artistieke uitdaging bestond erin voor deze subjectieve ervaringen een overtuigend equivalent op te zetten in hun werk. Onderliggend aan het Wunderkammer project waren een aantal aannames over de fotografie en de fotografische beeldvorming die we kort toelichten. De belangrijkste doelstelling van het project was de weergave van de werkelijkheid in de fotografie in vraag te stellen. Wezenlijk aan de manier waarop de fotografie de werkelijkheid representeert, is haar schijnbaar neutrale blik en de suggestie van echtheid en authenticiteit die ze aan haar object verleent. Dit heeft consequenties voor de manier waarop zowel de toeschouwer als de fotograaf de realiteit op een foto interpreteren. Het wonder van de fotografie is gelegen in het feit dat het afgebeelde iets van zichzelf onthult wat aan de levende ervaring ontsnapt. Hoewel de onderlegde fotograaf weet hoe hij een dergelijke situatie moet uitlokken, zijn toeval en verrassing niet weg te denken bij de totstandkoming ervan. De opmerkelijke foto wordt dan ook pas ontdekt door de selectie van de fotograaf achteraf. Toch mogen we niet blind zijn voor de vele manieren waarop dit onthullende karakter van de fotografie wordt geënsceneerd. Het verlangen naar het sprekend beeld — het beeld dat iets over zichzelf zegt — komt tot uiting in de voorliefde van fotografen voor alles wat uitzonderlijk is, afwijkend of bizar. In zijn meest kritiekloze vorm leidt dat tot effectbejag, waarbij er blijkbaar van wordt uitgegaan dat de pakkende foto ook altijd de meest authentieke is. Door een ruimte als thema te nemen van ons project, trachten wij de hang naar onthulling in de fotografie tegen te gaan. De studenten worden aangespoord om verder te kijken dan wat het medium verlangt, en te reflecteren over de mogelijkheden en grenzen van de compositie in de fotografie. Eigen aan een ruimte is dat wij ons er nauwelijks van bewust zijn, terwijl wij er tegelijk in zijn opgenomen. Wat het ook is dat studenten willen verbeelden en bewaren van hun onderwerp, zeker is dat ze op zoek moeten gaan naar een manier om weer te geven wat niet probleemloos voor de lens kan worden gebracht.
9