ka dl i tkol um un an g isyu | hun yo 11-17
1
Ka dl i tKol um una ngi s yu|hunyo1117 Ka dl i tPr e s s
EDI TOR Ma r i usCa r l os , J r .
LARAWANNGPABALAT " Fe a t he r "ni Kool we e( De vi a nt a r t )
DI S ENYONGPABALAT Ma r i aKr i s t e l l eJ i me ne z
KARAPATANGS I PI ©2018. Ka dl i tPr e s s , mg akont r i but or
La ha tnga r t i kul os aka l i puna ngi t oa ypa wa ngor i hi na l a thi ndi ma a a r i ngkopya hi no i l a t ha l as aa noma ngpa r a a nna ngwa l a ngpa hi nt ul otngmg akont r i but ora tngKa dl i tPr e s s . Na na na t i l i a ngka r a pa t a ng s i pi ni t os amg akont r i but ora tpa munua nngKa dl i tPr e s s .
S a ma nt a l a , a ngi l a ngl a r a wa ngg i na mi ts ani l a l a ma nnga kl a ta yna g mul as apubl i cdoma i n ngi nt e r ne t . Angmg ai t o' yg i na mi tna ngna a a yons al i mi t a s yonngka r a pa t a ng s ur i ni t o.
Anga noma ngpuna , opi nyon, s uhe s t i yon, pa ba t i d—ma g i ngmg akont r i bus yongpa mpa ni t i ka n a ts i ni nga yma a a r i ngi pa da l as amg akont r i but ora tKa dl i tPr e s s .
2
ta la a n
n g n ila la m a n
Pos i s yonngMa nunul a ts aPa na honngKr i s i sa tS a kuna s apa nul a tni Ma r i usCa r l os , J r .
Al e g or yangKa r a Kr us : " Pos t Tr ut h" , Pa g ha ha na pngKa t ot oha na n s aS i g l ongPa nonokha ng s apa nul a tni Ma r i aKr i s t e l l eJ i me ne z
Fi l i pi noQuaTa g a l og : Pr obl e msofaNa t i ona l La ng ua g e wr i t t e nbyEde r s onS ua r e z
S i Yos e fa ta ngMa ni pe s t a s yonng" Ef f e mS ha mi ng "s aPi l i pi na s s apa nul a tni Br ya nEl i j a hTr a j a no
Le a r ni ngane wLa ng ua g e wr i t t e nbyBa s i l BÃ c or , J r .
Ka ha l a g a ha nngPa g ba ba s as aPa na honngFa keNe ws s apa nul a tni J ohnKe nne t hBe a
3
Fi l i pi noCi ne ma : De a t h, Re s ur r e c t i on, a ndAnot he rDe a t h wr i t t e nbyCa r l ouEs pe di l l on
Ra peCul t ur e : Mul aRe ya l i da dPa t ung ongWa t t pa d s apa nul a tni Pa t r i s haBa da l o
TheTa s kofWr i t i nga ndAr t si nt heTi meofTokha ng a nI nde pe nde nc eDa ye di t or i a l pr ope r
4
POS I S YONNGMANUNULATS APANAHONNGKRI S I SATS AKUNA Mar i usCar l os , J r .
" I fyout r embl ewi t hi ndi gnat i onwi t hever yi nj us t i c e, t henyouar ea c omr adeofmi ne. "—CheGuevar a
Ma yda l a wa ngba g a ynapa r a t i ngs uma s a g is ai s i pngmg amg at a o t uwi ngna r i r i ni ga ngs a l i t a ngma nunul a t :unaa ya l i w, da hi la ngmg a ma nunul a t ,l a l onaa ngmg ana g s us ul a tngf i ks yon,a yi na a s a ha ng ma g da da l anga l i ws aka ni l a ngmg ama mba ba s a .
Angi ka l a wana ma na yka t ot oha na n—s a pa g ka ta ngma nunul a ta y i na a s a ha ngma sma a l a ms ana ka r a r a mi ,s a pa g ka tg i na wanani ya ng mundoa ngmg as a l i t a , a ta ngka l a kha ngde pos i t ongka r unung a nng mundo' ts i bi l i s a s yon a y na ka t a t a ks a pa pe la ts ar e kor d na e l e kt r oni ka , s a l a ma tdi ns amg ama nunul a t .
Ng uni ts a a nng abapopos i s yona ngma nunul a ts amg apa na honna
5
hi ndi napa ya paa ngpa l i g i d, a tna hi hi r a pa nnaa ngka pwa t a o?
Ang s a g ots at a nong na i t o' y hi ndikompl i ka do,s a pa g ka ta ng ma nunul a ta yt a ol a ma ngdi n, a tka pwar i ngi t ut ur i ngngi ba ngt a o.
Kumba g a , wea r ea l l i nt hes a mepotofboi l i ngoi l .
Nag us t uhi nma nna t i nohi ndi , a ngpa g s us ul a ta yi s a nga kt i bi da dna na ng a ng a i l a ng a nngor a sa te ne r hi ya ,a thi ndii t obi r os apa g ubos l a l onangor a sngi s a ngt a o,ka yada pa ta ngpa g l a l a a nngor a spa r a r i t oa yma yka t ut ur a n, a tma yt una ynapa t ut ung uha n.
Ang mg a ba t a ng ma nunul a t ,t ul a d na ng i na a s a ha na y HI NDI i na a s a ha nnama g i ngba ha g ingpa g pupur s i g ingl i puna nupa ng a yus i na ngmg as a ki tni t o' tpr obl e ma .
Ng uni t ,s i nobaa ngna g s a s a bi nga ngmg aba t a ' y' ma s i ya dopa ng ba t a 'pa r ama g i s i pt ung kols aka pwaa tba ya n?Atkungt ot oong a i t o, ba ki tmi l yunmi l yongmg aba t aa ngna ka r a r a na sngpa g da r a hop a tpa g hi hi r a ps aka s a l ukuya n?
Mg a ka ba t a a ng wa l a ng ma ka i n,wa l a ng uni f or m pa g pa s ok s a e s kwe l a , wa l a ngba on, wa l a ngma ka i nnama t i nos ama g ha pon—s i l a baa yka s a mas ana r a t i bongi t oohi ndi ? 6
Nakungs us uma hi n, i s a ngi l us yonl a ma nga ngt i na t a wa gnaf r a g i l i t y ng ka ba t a a ng ma y ka ka ya ha n na ng ma g i s i pa tma g s ul a t ;a t ma l a ma nga yna ka di di r i ngf a nt a s yal a ma ngi t ongmi ddl ec l a s so g i t na ng ur i ,na na i si i s ol a t ea ng ka ni ka ni l a ng mg aa na ks a r e pr e s i bongmukhangka s a l ukuya n.
Ka ma ka i l a nl a ma nga yma yi s a ngpos ts aFa c e booknana g vi r a l ; ma yi s a ngbi na t a ngna g pi c t ur es ama ybi nt a nangbui l di ngna ka ni ya ngpi na g t a t r a ba huha n.
Ma ymobi l i z a t i on nana g a g a na ps aka l s a dama l a pi ts aka ni l a ng bui l di ng ,a ta ngka ni ya ngopi nyona y" ma yhi r i ng "na ma nda ws a ka ni l a ngkumpa nya ,ka yapuwe dema g a ppl ya ngmg ar a l l yi s t as a ka l s a danahumi hi ng i ngt r a ba hoa tda g da g s a hodmul as ag obye r no.
Ba g a ma ' t ma r a mi ng na t uwa s a pa s ki lng bi na t a ,a ng hi ndi na una wa a nngmg ama mba ba s anaka r a mi ha na yka ba t a a na ya ng mobi l i z a t i onor a l l ynai t oa yhi ndipa r as amg ar a l l yi s t ami s mo, ng uni tpa r as aka buua nngba ns a .
Atkungt i t i ng na nna t i na ngka l a g a ya nngmg ae mpl e ya dos aba ns a , a ngs i na s a bi ngopor t uni da ds apa s ki lngbi na t a nghuma kotng ma r a mi ngl i ke sa ts ha r e sa ye x c e pt i on, a thi ndinor m oka r a ni wa ng kondi s yonngma ng g a g a was aa t i ngba ns a .
7
Ba ki tna ng ya ya r ia ngg a ni t ongmg at r a ve s t ys aa t i ngba ns a ?Ba ki t ma y mg at a ong hi ndima ha g i pa ng mg as i mpl e ng me ns a he ng pol i t i ka l ?
Ba ki tma r a mi ngpol i t i c a l l yi g nor a nt ?
Da hi la ngmg aka ba t a a na ypi ni pi g i lpa g da t i ngs aka ni l a ngpol i t i c a l de ve l opme nta tc ons c i ous ne s sbi l a ngmg apol i t i c a l be i ng s .
At a ng pol i t i c a l de ve l opme nt , ma kukuha l a ma ng ya n s a pa ki ki s a l i muha s a ka pwa a tba ya n,a ts a pa g i g i ng g i s i ng a ng ka ma l a ya ns ada na snga t i ngmg ama ma ma ya n.Atba ki tma ha l a g a i t o?Da hi la ngba t ang a yon,bi g ya nmol a ma ngya nngi s a ngde ka da ma hi g i t , ADULTnaya n.
Hi ndinas i yama i kukubl is ar e a l i da dnga t i ngba ns a . Ba ki tka i l a ng a n nal a g i ngRUDEAWAKENI NGa ngma ng ya ya r i ,kungs ama sba t a ng e da dpal a ma nga yma a a r ina ngha mi g i na tg i s i nga ngka ma l a ya nng ba t a ngPi l i pi no, a tl a l ongl a l onaa ngba t a ngma nunul a t ?
Atdi t opa pa s oka ngpos i s yonngma nunul a ts apa na honngkr i s i sa t s a kuna .
8
Anga t i ngba ns aa yna s ape r ma ne nt e nge s t a dongkr i s i skul t ur a la t pol i t i ka l . Kunga nongs a ki tnada l angf r e ema r ke te c onomyngba ns a , s i ya ngr i ngt a g l a ynas a ki tnga t i ngkul t ur a ,l a l onangkul t ur a ng popul a r .
Ma s a s a bi na t i ng ma y da l a wa ng ha na y l a ma ng ng mg a ma ng g a g a wa ngkul t ur a l( c ul t ur a lwor ke r s )s aa t i ngba ns a :a ngmg a na s ae mpl e yongma l a l a ki ngkor por a s yont ul a dngABS CBNa tGMA, nana ka t a l ia ngmg aka ma ya tbi s i gs apa g s us ul a ta tpa g buos a pa r a a ngma l i kha i nda hi ls i l a ' yi na a s a ha nnama g s ul a ta tl umi khana na a a yons apa ng a ng a i l a ng a nngkumpa nya ngna g pa pa s uwe l dos a ka ni l aa ta ngi ka l a wa , a ngi nde pe nde ntwr i t e r s , nahi ndima nma l a ki a ngki ni ki t as aka ni l a ngpa g s us ul a ta yna ka t ut oks apa g pa pa mul a t ngka pwa , a thi ndina g i g i ngha dl a nga nga noma ngba g a ys aka ni l a ng mi s yonnama ng g i s i nga tma mbul a bogngmg at a ongda pa tna ng ma g i s i nga tma g i ngma sma a l a ms amg apa na honng a yon.
Ba g a ma ' tma ydi bi s yona ngmg ac r e a t i ve sda hi ls apr e s e ns i yang ka pi t a l ,hi ndir i nda pa tma g i ngha dl a nga ngpa g i g i nge mpl e ya dong ma l a l a ki ng kumpa nya upa ng i s a ka t upa r a n a ng ma ha l a g a ng obl i g a s yonngma nunul a ts aka pwaa tba ya n.
Wewr i t et os e r ve . Wedonotwr i t ej us tf orour s e l ve s .
Da pa ti ki nt a ls aka ma l a ya na ngda l a wa ngl i nya ngi t o,s a pa g ka ti t o a ng ma g i g i ng g a ba y ng ma nunul a ts a ka ni ya ng buha y bi l a ng 9
ma ng g a g a wa ngkul t ur a l .
Nakunga ngba wa tma nunul a ta yma ys a r i l i ngkons e ns i ya ,a ta ng kons e ns i yaa yna ka t uons akunga nongma but i , na t ur a lnama g i g i ng konkl us yonngi s a ngma nunul a tnaa ngda pa tnat ung ongka ni ya ng pa g pa pa g ods apa g s us ul a ta ypa g s i s i l bis aka pwas al a r a ng a nng kul t ur aa ti de yol ohi ya ,a tpa g pa pa l a yas amg at a ongg i na posng domi na nt e ngi de yol ohi ya ngi di na da g a nl a ma ngs aa t i nnge s t a doa t ngmg aur i ngdomi na nt e .
Ats ahul i ,a ngt r a ba hongma nunul a ta yma g s i l bi ngt ul a yr i npa r a a ngmg ana s aha na ynghi ndimul a ta yma ka t a wi dnapa t ung os a ha na yngg i s i nga tna ka uuna was amg at una ynana ng ya ya r is aa t i ng l i puna n.
Ati t oa ngt una ya tka r a pa t da pa tnapos i s yonngma nunul a ts a pa na honngkr i s i sa ts a kuna .
10
ALEGORYANGKARAKRUS : " POS TTRUTH" , PAGHAHANAPNG " TRUTHGI VER"S AS I GLONGPANONOKHANG Mar i aKr i s t el l eJ i menez
Mul apa g ka ba t a ,na hi l i gs apa g s us ug a la nga ki ngmg aka pa t i dna ng i t o' yi pa s anga ki ngt i yuhi n. Na r i ya na ngma g l a r os i l angpus uy, t ong i t s , a tma g i ngka r a kr us . S aa ki ngmg ana ba ng g i t , pa bor i t oni l aa ng pa g l a l a r ongka r a kr us .Tuwi ngs a s a pi ta ngS a ba do' tt a posnas a ka ni ya ka ni ya ngg a wa i n,ma r i r i ni ga ngka l a ns i ngngna g i i kut a ng ba r yas at a pa tngt i nda ha nniAl i ngEl ma —hudya tngpa g s i s i mul as a ma ha ba ha ba ngpr us i s yonngpa g ka ka r a kr us .
Hi ndina i i baa ngka r a kr uss akons e pt ongt os sc oi n,ma l i ba nng a l a ma ngkungma g ka ka r oonngpus t a ha n.Ma da l a s ,a nga ki ngkuya a ng na g i g i ng ba ng ka l a ba ns aa ki ng buns ong ka pa t i da tmg a ka pi t ba ha y.Na g s i s i mul aa ngl a r os aor a snai l a pa gnaa ngka ni ka ni ya ngpus t a , a tna g t a t a poss aor a snama ubosa ngka ni ka ni ya ng l a ma ns abul s a .Mi ns a nt uma t a bl a ,ma da l a sa ngda l a wa ng" ka r a "o da l a wa ng" kr us " .
11
S ag a ni t ongpa g ka ka t a on,g uma g a wangpa r a a na ngba ng kaupa ng ma ka a hon s a pa g ka l ug i .Da hi ls ikuya a ng pi na ka ma t a nda s a ka ni l a ngt r opa —nas i yar i ng' bos i ng 'ni l a —ma a a r i ngi pa g ba wa lni kuyanai pa ki t akunga noa ngr e s ul t angmg aba r ya ngt i nut ops a ka ni ya ngpa l a d.S ag a ni t ongpa g ka ka t a ondi nna ma n,na g a g a wang ka pa t i dkonapa l a ba s i nnas i ya :bi l a ngba ng ka —a ngna na l o.Ang na ka l ol oko, wa l a ngs i noma ns aka ni ya ngmg aka l a r oa nguma a pe l a . Buongpa g t i t i wa l ani l a ngt a t a ng g a pi na ngi ni l a l a ba snikuyas a r e s ul t a . Ka yama da l a s , na na l oa nga ki ngna ka t a t a nda ngka pa t i d.
Hi ndikoma s a binahi ndina nl okos ikuya —ka yani ya ngpa l i t a wi nna a ngka ni ya ngha t ols ana ka t a g ongba r yaa ypa t a sa tt ot oo.Kung ba ki tna g ka g a ni t o;s i g ur oa ypi na g ka ka t i wa l a a ns ikuya ' tma l ia ng hi nuhako,os a dya ngma yna ka a mba ngnar e s pe t os aka ni yabi l a ng na ka t a t a nda ng l a l a kis a ka ni l a ng ma g t ot r opa —na a ni mo' ya ng ka ni ya ngmg ana ka l a r oa ymg ana g s i l uhur a ngt upaa ts i yaa ng da ki l a ngpa s t ol .
Ano' ta nopama n,ma na na t i l i ngna s aka ma yngba ng ka —ka ma yna i ni l a g a ka thi na ya a nl a ma ngs apos i s yon—a ngka hi hi na t na nngl a r o.
I . ALEGORYANGKARAKRUS : LARONGKATOTOHANAN
Mul as ai s a ngi nt e r byu( " TheEt hi c soft hec onc e r nofs e l fa sa pr a c t i c eofFr e e dom" )ka yFouc a ul tnoong1984,i ni l a ha dni yaa ng r e l a s yonngpa ks aa tng" g a me soft r ut h"s apuwe r s a do( c oe r c i ve )na 12
moda t ul a d ng pa g ka bi l a ng g o; a ts a t e or e t i ka l s a ya nt i pi ko ( t he or e t i c a l s c i e nt i f i c )namodat ul a dngpa g a a na l i s as aya ma n, ka a l a ma n,a twi ka .Ayonka yFouc a ul t ,a ngg a me soft r ut ha yhi ndi i s a ng c oe r c i ve pr a c t i c e ,ba g kus i s a ng a s c e t i c pr a c t i c e ofs e l f f or ma t i on—i s a nga pl i ka s yonngs a r i l ipa r as as a r i l iupa ngma buo a t / oma ba g oa ngs a r i l i s ai s a ngt i ya knaka t a yua nomoda .
Anga nyongpa g s a s a bingt ot ooo" t r ut ht e l l i ng "a yki l a l ar i ns a ka t a wa g a nnapa r r he s i a . Pi na ka wa l a nna t i na ngda l uma tngna ka l a p na ka t ot oha na n upa ng ma ka wa l a s a ha wl a ng bi nuo ng r e pr e s yon—kung s a a n a ng ' pa r r he s i a 'a y ma i t ut ur i ng na ka s a ng ka pa n( t ool )a tka a l a ma n( t e c hnol og y)ng na s us upi lna na g hi wa l a y, na g bi l a ng g o, a tna g kunl ongs ame ka ni s mongpa nunupi l .
Ma i ha ha l i nt ul a di t os akondi s yonngma nunupi la tna s us upi lna i s i na l a r a wa n niPa ul o Fr e i r es a" Pe da g og y oft he Oppr e s s e d" . Al i ns unods ahi nuhaniFr e i r e :a ngna s us upi l ,nana kondi s yons a i ma he na tt a g ubi l i nngma nunupi l , a yna l i l i g i r a nngt a kots apa g l a ya ( 47,51) .Da hi lpa r as aka ni l a ,a ngpa g l a yaa ypa g t a l i kda ns amg a t a g ubi l i n—a ta ngpa g buongka s a r i nl a na ypa g pa pa t a ws as a r i l ing r e s pons i bi l i da d. S ama da l i ngs a bi , a ngt a oa yl i ka snapa l a a s a ' tna ka de pe nde .Hi ndini l aha ha ya a na ngs a r i l inama hi r a pa nkungka ya ' t i pa s a s a i l a l i m ni l a a ng s a r i l is a i ba —pa r a s a i na a ka l a ng pa ng ka l a ha t a ngka pa ka na n.
Atdi t o,na pa g s a s a ma nt a l a ha n ng ma nunupi la ng ka hi na a n ng ki na s a s a kupa n—s apa ma ma g i t a nngpa g i i ba yongt a kot .Ta kota ng 13
da hi l a nkungba ki thi na ya a nnal a ma ngni l aa ngba ng kanama na l o, t a kota ngda hi l a nkungba ki ts apa nda da ha sa yna pa t i t i koma ngmg a bi bi g , t a kota ngda hi l a nkungba ki tma yi ba ngpi ni l inabuma l i g t a da t puma ni gnal a ma ngs ama nunupi l ,t a kota ngda hi l a nkungba ki t na na t i l i ngda hopa ngba ns as aka a l a ma ngpol i t i ka l —a ta ngt a kota ng ma i t ut ur i ngkobi l a ngpi na ka ma t i ndi ngka a wa ys apa ki ki ba kat ung o s apa mba ns a ngka ma l a ya n, ka l a ya a n, a tka s a r i nl a n.
I I . PAGHAHANAPNGTRUTHGI VERS ALAWANGMGAPANGAKO
S a a nng abama ha ha na pa ngka t ot oha na ns a" l a wangmg apa ng a ko" ? S as a mu' ts a r i ngkol e ks i yonngmg ada t os ,ma pa i i s i pdi nt a yokung pa a noma s a s a l aa ngt ot oos ahi ndi —l a l onang a yona tna g l i l i pa na a ngmg at a g a pa g buo ngs a r i l ini l a ngdi s kur s o ngka t ot oha na n, ka t ot oha na ngt a l i wa ss apa ns a r i l i ngpa ni ni wa l a .
Ma s a s a biko na s a pa na hong i t o,wa l a na ng pa g ka ki l a nl a ns a ka t ot oha na na thi ndi —l a l ona ' ta ngde pi ni s yonngka t ot oha na na y a ngpa g t a ng g a ps ada l uma tbi l a ngt a ma ' tt ot oo.Ka yang a ,l a g a na p a ngmg apa ks yonog r uponama ypa g ka t ut ul a ds apa ni ni wa l a —ka da ka honngpa ni ni wa l a ngi t oa yma ykone ks i yons ai bapang uni thi ndi ka i l a nma ngma g ka ka pa r e ha s .Atkungs amg aka bi ka bi l a ngka hon nai t oa yma yka l i wa ' tka na npa l a ngpa ni ni wa l a :na s a a na ng" t ot oo ngmg at ot oo" ?
Ma r a hi l ,ma pa g bi bi g ya ng s ol us yon i t o ng i l a ng t a l a hi ng g i ls a 14
ka s a ys a ya na tka ma l a ya n.S ai l a ngna ba s akos aa kl a tna" Fi l i pi na s : AngBa g ongLumi pa s "namul as at a l anghi s t or i a dornas iRe na t o Cons t a nt i no,a ngka s a ys a ya na yna r a r a pa tl a ma ngnama g s i l bi ng t a g a pa g buongpa r a nghi wa hi wa l a ynamg aba g a ya tpa ng ya ya r i upa ngma g ka r oonngka l i na wa na ngpr os e s onghi s t or i ka l —oa ng pr os e s onas i ya ngma g s i s i l bi ngt ul a ys apa nl i puna ngr e a l i da d( 480) . Ma l a kia ng kont r i bus yon ng ka s a ys a ya n bi l a ng t a l a ng mg a ka ws a —o mg a bi t a k na ma a a r i ng ma ka pa g bi g a yda hi l a n kung pa a nona g s i mul aona g t a posa ngi s a ngba g a y.
Ng uni t ,a ngmg aba ha g ingka s a ys a ya na yl i mi t a dol a ma ng .Ma y i l a ng ba ha g ini t o na hi ndima bi g ya ng kone ks i yon,o ha ng g a ng ng a yo' yhi na ha na pa npar i nngs ol us yon—kungpa a noa ngmg a mi ni ma lnade t a l yea yma g uung ka ts ama sma l a wa knana r a t i bo. Kunga ngmg aba ha g i ngi t o' yhi ndis a pa tupa ngpuna na ng" t ot oong mg at ot oo" , pa a noi t oma ha ha g i l a p?
Di t opa pa s oka ngi l a ngpi l os opoa ta ngka ni l a ngpa g ba ba g t a sng pi l os opi ya ' ti de ol ohi ya .Mul as amg ana ka l a pnaka t ot oha na n,di t o ni l ai bi na ba ha g ia ngkol e kt i bongmg aka a l a ma n—nakungmi ns a n a yna t a t a nt opang as ai bapa ngba ng ha yngka t a nung a n.Da hi li t o a ngmg a" t ot oongmg at ot oo" ,a ngkone ks i yonngmg aka t a nung a n na i bi na ba ng ha y bi l a ng ka s a g ut a n.O s a ma da l i ng s a bi ,na s a ma bus i s i ng pa g a a na l i s a na bi bi g ya ng da a na ng pa g us bong ng ka t ot oha na n.
Ng uni t kung mi ns a n, ka t ul a d ng pa g l a l a r o ng ka r a 15
kr us —na g a g a wa ng ba l i g t a r i n ng ba ng ka a ng ka t ot oha na ns a pa ma ma g i t a n ng pa g ba ba ha g i ng pos t t r ut h, o a yon ka y Fouc a ul t —a ngpa g l a g a ks aka ni ya( ba ng ka )bi l a ngt r ut ht e l l e ra t pa g s a s a t i ba ynaa ngl a ha tngs a s a bi hi nni yaa ypa wa ngka t ot oha na n. Pi ni pi g i l a n ng pos t t r ut h a ng ka l a ya a n s a ka ma ng ma ng a n: pi na pa na t i l ia ng pos t t r ut hs a pa ma ma g i t a n ng pa g l i l i mi t aa t pa g t a t a ki ps ada t osnas i ya ngs i s i r aa tl a l a nt a ds ai ki na de na ng ka t ot oha na n.S ag a ni t ongpa r a a n;na ma ma ni pul aa ngka t a yua nng i s a ngt a o,i s a ngkomuni da d,ma g i ngs a ng a s a ng a ngg r upoupa ng i t ur i nga ngi t i na l a g a ngka t ot oha na nbi l a ngr e ya l i da d.
Ma i ha ha l i nt ul a da ngpa g t a t a kl obni t oda hi ls apa g pa pa l a wangmg a i s i na mbi tnamg apa ng a ko—i s a ngkondi s i yonnama i ha ha l i nt ul a ds a di s kur s ongf a l s eg e ne r os i t y.Angpa g s umpangmg apa ng a kong ma ng a a pia yi s al a ma ng ka pa ma r a a na n upa ng l uma mbo a ng na a a pi —kungs a a nna ki ki t ani l aa ngpa ng a kobi l a ngpa g s i l a ys a ka t ot oha na ngma t ut ul ung a ns i l a . Pa ul i t ul i ta ngpa g ha ha i ns aa t i nng mg apol i t i kongka ni ka ni l a ngmg ai ma he nngpa g pa pa kumba ba : t ul a dngpa g l a l a ka dngna ka s i ne l a s ,pa g ka i ns at a s a ,pa g g a mi tng kul a mbo,pa g i g i ngma but i nga ma —nat uma t a kl obs apol i t i ka lna e s t a dongmg ama nunupi lnai t o.Ka yahi ndika t a ka t a kakumba ki t a ng mg ai ma he n ng pa g pa pa kumba ba na i t oa yt a l a ma k na na g a g a mi tupa ngpa l i t a wi nnas i l a ' y" na g pa pa ka t ot oo"l a ma ng —s a s i l a ' yt a or i ns aka bi l angl a ha t .
I I I . S I GLONGPANONOKHANG: KATOKNGKAMATAYAN
16
Da hi ls amg ai ma he nngpa g pa pa kumba ba ,na g a g a wa ngi ki nt a ls a mg at a onaa ngl a ha tngi t oa ypa r as ai ka bubut ingl a ha t —a ti s as a mg ama t i ba ynaha l i mba wani t oa ya ngpa ng a ng a t okngka ma t a ya n, oki l a l angl a ha tbi l a ng' t okha ng ' .
Angi de ya lnai ma he nngt okha ngs apa na honngdr ugwa ra ng pa ng a ng a t oks ai l a ngdr uga ddi c tupa nga r e s t uhi ns i l anahi ndi g uma g a mi tngda ha s —nahi ndima l a bongs a s a ng a yuna nngl a ha t . Da hi lna ka t a t a knas ama s anai t o' ybung angpa g pa pa kumba ba , hi ndinani l aa l i nt a nakungma ymi ns a na ngpa g g a mi tngda ha s , kung mi ns a na y ma y ma pa g bi bi nt a ng a n,a tkung mi ns a n. . . pa t ia ng mi s mongka ki l a l aoka ma g a na kni l aa ngmi s mongs uma mbul a ts a pa g ka t okngmg as ug oniKa ma t a ya n.La ha tngi t oa yna g a g a wapa r i ngi s ubongi l a n—da hi ls ana na t i l is i l a ngbul a ga tna l unodng buha ys abi nuongl a wangmg apa ng a ko—kungs a a nna ka ka pi tpa r i ns i l as apa g ba ba ka s a ka l inaba l a nga r a w, t i t i g i lnaa ngba ng ka . . . na hi ndinani yamul i ngpa i i kut i na ngmg aba r ya ' tpa a yus i ns aka ni ya ng ka pa ka na n.
Ng uni ta ngka t ot oha na na yhi ndit ul uya ngs i s i bolha ng g a nghi ndi ma mumul a ts aka ma l a ya ngpol i t i kaa ngma ma ma ya n—a tka pi t bi s i gs i l a ng ma g t ut ul ung a ns a pa g ba ba l i kwa s ,bi l a ng g a wa i ng kol e kt i bo.Da hi la ngpa r a a nupa ngma t ut opa ngka ma yngba ng ka upa ngi l a ha da ngmg aba r yangka t ot oha na na ya ngs a ba ya ng pa g ba kl a ss apa g ka ka t a ki pni t o.Lul uboga ngba ng ka .Lul ut a nga ng da l a wa ngmukhangka r as ana ka t a l i kodnamukhangkr us .
17
FI LI PI NOQUATAGALOG: PROBLEMOFNATI ONALLANGUAGE Eder s onSuar ez
Oneoft heg r e a t e s ti nve nt i onsofma ni sl a ng ua g e ;unc ont e s t a bl e e ve n, due t o i t s powe r f ul me c ha ni s m i n c onne c t i ng a nd c ommuni c a t i ngi de a st ope opl e .
Howe ve r , l i kee ve r yot he ri nve nt i onofme n, l a ng ua g ec ome sa c r os s a sapol a r i z e d ne c e s s i t y:i tc a n ma ke ,br e a k,a l i e na t e ,ore ve n di s c r i mi na t eape r s onorg r oup, e ve n.
Pe r ha pst hi si st hec a s ef or158c ount r i e st ha t ha veana t i ona l l a ng ua g e .
The r e ’ st hi sr e l uc t a nc et os ubj ug a t et he i rowni de nt i t y/ i de nt i t i e s a ndc ul t ur e sf ort hes a keofs oc i a lc ohe s i on, butj us thowva l i di st hi s r e l uc t a nc e ?
18
Anot he rc a s ei npoi ntwoul dbeFi l i pi no, t hena t i ona ll a ng ua g eoft he Phi l i ppi ne s .
S e t t i ngt hea t mos phe r e ,t hePhi l i ppi ne sha s 7, 641i s l a nds ,i na s t r a t e g i cl oc a t i on wi t ha l mos tno l a ndl oc ke da r e a s .Wi t ht he c ount r y’ sg e og r a phy,i ti se x pe c t e dt ha tt hePhi l i ppi ne swi l lbe l i ng ui s t i c a l l ydi ve r s e .Thi sbe i ngt hes i t ua t i on,ana t i ona ll a ng ua g e wi l l de f i ni t e l ya s s i s ti ns oc i a l c ohe s i onpr oj e c t s .
S oc i a lc ohe s i onwi l la l s os pe e dupmuc ha wa i t e ds oc i a lc ha ng e , s i nc e l a ng ua g ei nc or por a t e st hes t a t e , t hec ul t ur e , a ndt hepowe rt hr oug h l a ng ua g e–onena t i ona l l a ng ua g e , t obes pe c i f i c .
Buti nor de rt oe s t a bl i s hat r ul yna t i ona ll a ng ua g e , t he r ei sane e dt o s t r e ng t he nt heFi l i pi nos ’ s e ns eofna t i ona l i s m–ori st he r e ?
I fwe ’ r eg oi ngt ol ooka tt hes t r uc t ur eofFi l i pi not hr ui t sl e x i c on, we c a nt e s t i f yt ha ti t sma j or i t yi si nTa g a l og .Eve nwhe ni t ’ st a ug hti n t he a c a de me f r om t he di f f e r e ntpa r t soft he Phi l i ppi ne s :t he pr e s c r i pt i oni npe da g og ys howsFi l i pi noa sTa g a l og ,a ndnott he l a ng ua g eoft hel oc a l s .
Dr .Ya s i nOl um ( 2012)a r g ue st ha tg i vi ngana t i ona lpowe rt oa s i ng l el a ng ua g ewi l le nha nc es upr e ma c y oft heowne r soft he l a ng ua g e , a ndt r i g g e rr e s e nt me ntf r omnonowne r s . 19
Thea ppe a lofna t i ona ll a ng ua g ec a nbepa l pa bl et os omee x t e nt ; howe ve r ,t hee s t a bl i s hme ntf ur t he rs e t st hedi vi dea sac e r t a i n l a ng ua g eg r oupi sde e me dmor epowe r f ul ,a ndac e r t a i na r e aa nd c ul t ur epr i or i t i z e di nt e r msofe c onomi ca ndc ul t ur a lf l our i s hi ng ; t hi s , pe r ha ps , i sl a ng ua g epl a nni ngi na c t i on.
The r ea r er e l uc t a ntFi l i pi noswhopr e f e rnott ous et heFi l i pi no l a ng ua g e , e s pe c i a l l ywhe nt hedi s c our s edoe s n’ tc a l l t hene e df ori t .
Thi sr e l uc t a nc ec a nj us tbe t he ve r y pr obl e m oft he na t i ona l l a ng ua g e , i ni t smos tl i ng ui s t i cs t a t ef ort hede s c r i pt i vebodydi dnot qua l i f ye noug hf orpe opl et oe x pr e s st he ms e l ve sna t ur a l l ywi t hi t .
Whi l el a ng ua g epl a nni ngha sbe e ne s t a bl i s he da sac onc r e t ewhol e : i nt he a c a de me s ,i n pe da g og y,a nd i nl e g a la nd pr of e s s i ona l pr oc e dur e s ,t he r e ’ ss t i l lmuc ht obede s i r e dwhe ni tc ome st oi t s s ma l l e rl e ve l sofdi s c our s e .
I nLa ng ua g ePl a nni nga ndS oc i a lCha ng eofRobe r tCoope r( 1988) , t he r ea r ef ourr e qui s i t e st ha tha ve t o be e ns ur e dt oe x e c ut e l a ng ua g epl a nni ng :de s c r i pt i vea de qua c y,pr e s c r i pt i vea de qua c y, e x pe r i me nt a l a de qua c y, a ndt he or e t i c a l a de qua c y.
Oneoft hebe s te x a mpl ei st hef or ma t i onofAc a de mi eFr a nc a i si nt he 20
18t hc e nt ur y,whe r et hemi nor i t yl a ng ua g eoft hemona r c hywa s i ns t i t ut i ona l i z e da st heof f i c i a l l a ng ua g eofFr a nc e .
Thi se x e mpl i f i e sa ni mpos i t i onofl a ng ua g ebyas ma l lbutpowe r f ul mi nor i t y. Thi sc a na l s obet hes a mer e a s onwhyt he r e ’ sape r s i s t i ng r e pur g i ngoft heFr e nc hl a ng ua g e .
Thea c t i ons i g ni f i e dt hec ont r olofl a ng ua g e , notonl yont hena t i ona l a ndmuc hbr oa de rl e ve l , buta l s oi ns ma l l e rl e ve l sofdi s c our s e . I ft he s a met hi ngwoul dbee s t a bl i s he di nt hePhi l i ppi nes e t t i ng ,t hi swi l l g r e a t l ya f f e c tt hemobi l i z a t i ona ndor g a ni z a t i onofs oc i a l c ha ng e .
Thepr obl e m wi t hFi l i pi noa sna t i ona ll a ng ua g ei st hei mpos i t i onof i tt obes poke nwi t hi nt heboundsofe duc a t i ona l ,a c a de mi c ,a ndf a r mor es ophi s t i c a t e d mode s ,wi t houta ny r e g a r dt ot he ba s i c c ommuni c a t i on ofe ve r yda y pe opl e .Thi s me t hod ofl a ng ua g e pl a nni ngdoe snote x e c ut ea nyuni f yi ngpowe ra st hi sa l i e na t eot he r s pe a ke r s .Es pe c i a l l yi ni ns t a nc e swhe ns pe a ke r sa r enotTa g a l og s pe a ke r s . Thi si sc a l l e dt hee t hnol i ng ui s t i cdi vi de .
Na t i ona l i s ms houl dbei npl a yi nor de rf ort hena t i ona ll a ng ua g et o t a keof fwi t ht hepr omi s eofs oc i a lc ohe s i ona ndc ha ng e , a ndc ul t ur a l de ve l opme nt .
Mor e ove r ,t he e s t a bl i s hme ntofa na t i ona ll a ng ua g e ha sbe e n 21
s uc c e s s f ulonanumbe rofnow e c onomi c a l l yde ve l opi ngna t i ons t a t e si nAs i a . Fort hePhi l i ppi ne st oa c hi e vet hes a mel e ve lofs oc i a l c ohe s i ona ndc ul t ur a lde ve l opme nt ,t hi swoul dde ma ndas t r ong na t i ona l i s tout l ook.
Ones ug g e s t i on( Ca l i g ui a , 2018a ndS a nt a ma r i a , 2018)dr a wi ngf r om Bour di e ua nnot i onofc ul t ur a lc a pi t a l ,aFi l i pi nowhoi sf l ue nti n Eng l i s h,Fi l i pi no,a ndt hr e eot he rl oc a ll a ng ua g e swi l ls i g ni f i c a nt l y c ont r i but et o va r i ousmode sofdi s c our s ea c r os sl oc a l na t i ona l g l oba l c ont e x t s .
22
S IYOS EFATANGMANI PES TAS YONNG " EFFEMS HAMI NG"S API LI PI NAS Br yanEl i j ahTr aj ano
I pi na l a ba sa ngwe bs e r i e snaUr _ Ta dha nanoong2017.Ang wr i t e r ni t oa ya nge x PBBhous e ma t enas iFi f t hS ol omon,a tpi nr odyus na ma ni t ongBl ue d, nai s a ngki l a l a ngg a ys oc i a lme di aa pps aAs ya . Angpr e mi s engpa l a ba snai t oa yma yi s a ngma ke upvl og g e rs a Bl ue dna na g a a r a l s ai s a nga l l boyss c hool . Bi nubul l ya ngma ke upvl og g e rnai t ongka ni ya ngka kl a s e ngs iRe x da hi ls aka ni ya ngpa g g i nge f f e mi na t e .Ti na l a ka ydi ns as e r yekung a nobaa ngpi na g da da a na nngmg ae f f e mi na t e( “ e f f e m” )s amundo ngma ke upvl og g e r . Pa a nobana t i nma i ha ha mbi nga ngs i t wa s yonniYos e fs apa ng a r a wa r a wnadi na r a na sngba wa te f f e ms aPi l i pi na s ? Ma ki ki t as apa l a ba snal a g i ngki na ka wa waniRe xs iYos e f ; na r oong kut ya i nni yas iYos e f , pa yuha na ngba g oni l a ngka kl a s enas iJ us t i ne 23
nal a yua na ngma ke up vl og g e rda hi ls aka nya ngor ye nt a s yong s e ks uwa l , a tma r a mi pa ngi ba . Ba ki tng abama r a mi ngma ya ya ws amg ae f f e m ma pa l a ba sma no l oobngLGBTc ommuni t y? S aka s oniYos e f ,ma ki ki t as apa l a ba snas i yal a nga ngt a ng i ng“ out a ndpr oud”e f f e ms aka ni l a nge s kwe l a ha n, ka yag a noonnal a nga ng pa ng ung ut yaniRe xs aka nya , s a ma nt a l a ngs iJ us t i nena ma na yi s a ng di s c r e e ta t ma s c ul i nenaba kl a ngi t i na t a g oa ngka ni ya ngt una yna pa g ka t a oda hi l s ang as at a kotnama kut ya . Na g a yosi t onapa r a ngl a l a kia tg uma wangpa ni ba g onga c c ount ; na g pi c t ur es i yangpa ng l a l a ki ngpos ea tg i na wa ngpr of i l epi c t ur e i yona tma yna ka c ha ts i ya ngl a l a kia tna g us a ps i l apa r ama g ki t a ;s a hi ndii na a s a ha ngpa g ka ka t a on, i yona ngna g i ngda a npa r ama l a ma n ngma ke upvl og g e rnahi ndi pa l as t r a i g hts i J us t i ne . Hi ndil a ngna ma ns iYos e fa ngna ka ka r a na sngg a ni t ongs i t wa s yon bi l a ng ba ha g i ng LGBT c ommuni t ys a Pi l i pi na s ; ma r a mi ng na ka ka r a na sngg a ni t o,t ul a dnal a ma ngngmg ana s ag a ys oc i a l me di aa ppska t ul a dngGr i ndra tBl ue d.Ma ymg aa c c ountus e r sna ni l a l a g a ypas aka ni l a ngbi ona“ noe f f e m”a ts as howbi zna ma n, g i na g a wa ngka t a t a wa na npar i na ngr e pr e s e nt a s i yonngmg ae f f e m s amg aka r a kt e rs ai ba ’ ti ba ngmg apa l a ba s .Ha l i mba wanal a ma ng a ngmg aka r a kt e r t ul a dngpa r l or i s t a ngma ypa g na na s as aka i bi g a ng s t r a i g ht , a tma r a mi pa ngi ba . 24
I kang as akol um nai s i nul a tniS ha ki r aS i s ons aRa ppl e r ,i t oa y ma ni pe s t a s yonnama l a ka spar i na ngt r a di s yuna lngg e nde rr ol e s di t os aPi l i pi na s–naa ngba ba ea y na na na t i l is aba ha y, na g s i s i l bis a a s a waa tt a g a a l a g angka ni l a ngmg aa na k,s a ma nt a l a nga ngl a l a ki na ma na ngna ka pa pa ng ya r ia ti na a s a ha ngbr e a dwi nne rngpa mi l ya . Ma l a ki ngka hi hi ya ns ai s a ngpa dr edepa mi l yaka pa ga ngka ni l a ng l a l a ki nga na ka yma yba ka sngpa g i g i ngba ba eda hi ls at i ng i nni l a ’ y a ng g a ni t ong a na k a y ma r upok, hi ndi ma a a r i ng pa ya g a ng ma g de s i s yon( pa r as apa mi l yaa ts a r i l i ) ,a thi g i ts al a ha ts i g ur o, ma da l i nga pi hi n.S akul t ur ana t i ndi t os aPi l i pi na s ,a ngl a ha tng ka l a l a ki ha na yi na a s a ha ngt i g a pa g ma nangpa g ka l a l a kingka ni ka ni l a ngmg at a t a yda hi lkunghi ndi ,na ka ba ba bai t os apa g ka l a l a ki ngpa dr edepa mi l ya .Kumba g a ,s i nus uka tdi na ngpa g ka l a l a king i s a ngpa dr edepa mi l yas apa g i g i ngma t onoma c hongka ni ya ng a na knal a l a ki . Pa g da t i ng na ma n s al oob ng LGBT c ommuni t y,ma yr ooong homophobi anana g a g a na ps al oob mi s mongc ommuni t yda hi l na g ka ka r oonngdi s kr i mi na s yona ti s as amg ama ni pe s t a s yonni t oa y a nge f f e ms ha mi ng .Angde pe ns a :i t oa ngka ni l a ngpr e f e r e nc ea t da pa tr e s pe t uhi ni t o.I kang aniApaAg ba ya nis ai s a nga r t i c l es a Te a m Ma g a z i ne ,pa a no hi nul ma s ai yo ng i yong g i na g a l a wa ng e nvi r onme ntnag a noona ngi yongpr e f e r e nc e :nahi ndimog us t o a ngmg a“ e f f e m? ” Ka hi tna g i g i ng buka spa r i na ng i s i pa n ng mg at a os a LGBT c ommuni t ya tma yr oonna ngr e pr e s e nt a s yons ami dya , na na na t i l ipa 25
r i na ngdi s kr i mi na s yonl a l ona ’ tl a g a na ppar i na ngme nt a l i da dna ka pa gba kl akaa yma ka s a l a na nkana ,s a pa g ka thi ndii t ona t ur a l ; da hi ll a l a kil a ma nga tba ba ea ngna g e e x i s ts amundo,a twa l ana ng i bapa .Angt i ng i npangi baa ypi ni l imoa ngma g i ngg a noon,a t puwe dekapana ma ngma g i ngs t r a i g ht ,a tma t a t a l i kur a nmopar i n a ngg a noongpa mumuha y. S ape r s ona lkongka r a ns a n,ma ypa g ka ka ha l i nt ul a ddi nka mini Yos e fda hi lna ka r a na sdi na kongpa ng a a pis amg aka kl a s ekoda hi l a ko’ yba ha g ingLGBTc ommuni t y.Ma da l a spa‘ kongna ba ba s t osa t s i na s a kt a nda hi lma ypa g ka e f f e mdi na koda hi ls aa ndr og ynousa ng a ki ngg e nde re x pr e s s i on. Ka hi ts apa mi l yakoa yna r a r a na s a nkona s a bi ha nnama wa wa l ar i n‘ t oa tma g da s a ll a nga ko, da hi lna s ai s i pa n kol a ngda wa ngpa g i g i ngLGBT. Pi na ni wa l a a nko‘ yons ama t a g a l napa na hon. Pe r oduma t i ngdi na ng a r a w nana i s i pkongni l ol okokonal a ngpa l aa ngs a r i l iko,da hi l hi ndina ma ni t oma wa wa l aka hi ti l a ngbe s e spaa kongma g da s a l . He t opar i na ko, a tpa r t epar i na kongLGBTc ommuni t y. Na pa ka l a ki ng r e bol us yon na g i na wa ng Ur _ Ta dha na da hi lma s i pi na ki t ar i t oa ngka r a na s a nngi s a nge f f e ms al i puna ngPi l i pi no,s a pa ma ma g i t a nngka t a uha nniYos e f . Angmg ai s yungka t ul a dni t oa y hi ndipama s ya dongi pi na pa ki t aobi ni bi g ya ngpa ns i ns ai bapa ng g a yt he me dnaTVs howof i l msdi t os aa t i ngba ns a . S a ng a yon,na pa ka t i ndi ng pa g s ubok s al oob mi s mo ng LGBT 26
c ommuni t ya ngpa g wa ks is ame nt a l i da dnge f f e ms ha mi ng-l a l ona s al a ba sngkomuni da d. Da hi lkungma i wa wa ks ii t o, s unods unodna i t o ha ng g a ng s al a ba sa tpos i bl e na ma g i ng da a n pa t ung os a pa g t a ng g a pngt una ynag e nde re qua l i t ys aba ns a .La ha tt a yoa y pos i bl e ngma g i ngka t ul a dniYos e fnaka hi ti na a pis i yabi l a nge f f e m a yna g i g i ngma t i ba ypar i ns i yas amg al a ba nnahi na ha r a pni ya bi l a ngt a o.
Ats at i ng i nko,ma sma pa pa i g t i ngpaa ngpa g wa wa ks ikungma s ki ki l a l a ni npana t i na ngmg at a ongna s apa l i g i dna t i na tka hi ta nopa ma ns i l a , ka i l a ng a ngi nt i ndi hi na tt a ng g a pi ns i l akungs i noa ta noba t a l a g aa ngka ni l a ngpa g ka t a o.
27
LEARNI NGANEW LANGUAGE Bas i lBàc or , J r .
Le a r ni ngane wl a ng ua g ei si mpor t a ntpr i ma r i l yf orourda i l yl i ve s . I t he l psunde r s t a ndour s e l ve sa ndot he r s . I ta l s ot ouc he souri ns i g htt o apa r t i c ul a rs ubj e c tofdi s c our s e .S ome t i me si tl e t suse x udeour f e e l i ng sa nde mot i ons .Ba s i c a l l y,l e a r ni ngal a ng ua g ea i dsf ur t he r e x pr e s s i on, a s i def r oms oundsa ndpi c t ur e s . Mos toft het i me , pe opl et e ndt og e ts c a r e dt ol e a r nane wl a ng ua g e . Thef i r s tr e a s oni st ha toneha sl i t t l et ononet oc l i ngf r om t he i r na t i vel a ng ua g e .Ne x ti st ha tonemi g htt hi nkt ha ti ti sout s i det he i r s c opes i nc eheors het e ndst obet e r r i t or i a lorpa t r i ot i c .Butt ha ti s nott hec a s e .Le a r ni ngi the l psyout oe x pl or ewha ti sbe yondyour r e a c h–ot he rna t i ons ’ c ul t ur e s , c us t oms , a ndt hel i ke . Ape r s ons i t t i ngbe s i deyoumi g hta s k,“ I ti sha r dt ol e a r nane w l a ng ua g e ? ” Whoe ve ra ns we r s“ no”mi g htbeoutoft he i rmi nd.Le a r ni ngane w l a ng ua g ei sha r d. Thef i r s tt hi ngi st hebr a i ni t s e l fc ha ng e sove rt i me . 28
Asi tc ha ng e s , i ta l s oa f f e c t showwel e a r ni t . Mos ta dul t st e ndt oonl y l e a r nt hevoc a bul a r ya ndt ha t ’ si t !Butl e a r ni ngal a ng ua g ei snotl i ke t ha t .I tc a nbeas t e pbys t e ppr oc e s s ,butyoune e dt or e a l l yl e a r n how t oc ons t r uc tas e nt e nc eort oc onj ug a t et heve r bs .Ba s i c a l l y, a nyt hi ngt ha tyoune e dt ol e a r n, youmus ta c qui r ei t . Asmuc ha syou wa ntt oa c qui r eane wl a ng ua g et ol e a r n,youwoul dha vet hi s t e nde nc yt ol ook f ors i mi l a r i t i e si n yourna t i ve l a ng ua g e .For i ns t a nc e ,f orFi l i pi nos ,i ti se a s yt ol e a r nS pa ni s hs i nc emos tl oc a l l a ng ua g e s ha da c qui r e dS pa ni s hl oa nwor ds .Es pe c i a l l yt ot he Cha va c a nos pe a ke r s , i twoul dbemuc he a s i e rs i nc et he i rl a ng ua g ei s ac r e ol eofS pa ni s hor i g i n.He nc e ,yourbr a i n,how youl e a r n,a nd howyouf i ndc onne c t i onswi t hi nyourl a ng ua g ema ke si tha r d( buti t c oul dbee a s y, t oo) . Now, onemi g hta s k, “ Wha ta r et het hi ng st ha tIne e dt oboos twhe n l e a r ni ngane wl a ng ua g e ? ” Tobehone s t ,l e a r ni ngi tde pe ndsonone ’ sg oa l .Tha ti swhyyou ne e dt os e tapa r t i c ul a rg oa lf i r s t .Mos tpe opl enowa da yswa ntt o l e a r nane w onet ounde r s t a ndt hef or e i g nmovi e st ha tt he yl i ke , ba s i c a l l y. Thos ewhoa r ewor ki ngi nt hec a l lc e nt e r sma yr e a s onout t ha tt he yi tt ol e a r ni tf ort he i rwor k.S omewoul dl i ket owr i t ei na di f f e r e ntl i g ht .Af e w woul dl i ket ol e a r ni tt oc onve r s ewi t ht he na t i ves pe a ke r s .He nc e ,mos tpe opl et r yt ol e a r nal a ng ua g ef or c ul t ur a l e x c ha ng e , pl e a s ur e , orwor kr e l a t e dr e a s on. Asyouf or mt ha tg oa l ,youa r enow t hi nki ngofwha tyoune e dt o l e a r nf i r s t .Li keac hi l d,youmus tma i nt a i nt ha tc ur i os i t y.Mos t 29
c hi l dr e nc a nl e a r nane wl a ng ua g et ha na dul t sdo.Oneke yi st o ma i nt a i nt ha tc hi l dl i kec ur i os i t yt ha tyouha ve .Youne e dt ol e a r n t hea l pha be torc ha r a c t e r s ,how t he ywr i t et hewor ds ,how t he y c ons t r uc tt he s e nt e nc e s .Al s o,r e a di ng be dt i me s t or i e si nt he l a ng ua g eofyourc hoi c ema yhe l pyout or e a l l yl e a r nt hel a ng ua g e f i r s t ha nd.I nt ha twa y,you ma ya c t ua l l yl e a r nt he i r wa y of c ons t r uc t i ngas e nt e nc e , t oo!
Whe nyoupr og r e s si nwr i t t e nl a ng ua g e ,t r yt oa l s ol e a r nhow t o s pe a ki t .Mos tl a ng ua g e sr e qui r es omec e r t a i nphone t i c ss i nc eyou mi g hts a yadi f f e r e ntwor dwhe nyous pe a kt he m.Youma yl e a r ni t bywa t c hi ngt he i rl oc a ls howsormovi e s .I twoul dbef unt ol e a r n t ha twa y. I fyouf e e lt ha twa t c hi ngamovi eoras howi snote noug h, t he nyou i mme r s eyour s e l f .Lookf oras pe a ke roft ha tpa r t i c ul a rl a ng ua g e .I f youha vei nt e r na t i ona ls t ude nte x c ha ng epr og r a mi nyours c hool , t a kei t .I twoul dbea l s obe t t e ri fyouha vef r i e ndswhos pe a kyour t a r g e tl a ng ua g e .I nt ha twa y,i twoul dbe c omee a s i e rf oryout onot j us twr i t e , butt oa l s os pe a ki t . Le a r ni ngane wl a ng ua g ec a n bet oug h.Ma ny t r a ns l a t or sa nd pol yg l ot swi l lt e l lyout ha t .Youma yt hi nkt ha ti tmi g htbeha r de r s i nc eyoudon’ tha vea nyt hi ngt obec l i ngon,i t ’ sf i ne .Youmi g ht t hi nkt ha tyoudon’ tha vet heg ut st ol e a r nyourt a r g e tl a ng ua g e , t he n t hi nkofa nyot he ropt i ons . Ber e s our c e f ul . Tr yt os e tyourg oa l s , t he t hi ng st ha tyoune e dt ol e a r n,a ndt he ni mme r s eyour s e l f .Byt he n,
30
youma ys e el e a r ni ngane wl a ng ua g ec oul dbea se a s ya sc ount i ng f r om1t o10.
S our c e s :
Educ a t i onFi r s t . ( 2017, Ma y16) . Lear ni ngal anguagei shar d. Thi si s whywef i ndi ts o. Re t r i e ve dJ une10, 2018, f r omwww. we f or um. or g
Ma s s a c hus e t t sI ns t i t ut eofTe c hnol og y. ( 2014, J ul y21) . Tr y, t r y agai n?St udys aysno: Tr yi nghar dermakesi tmor edi f f i c ul tt ol ear n s omeas pec t sofl anguage, neur os c i ent i s t sf i nd. S c i e nc e Da i l y. Re t r i e ve dJ une12, 2018f r om www. s c i e nc e da i l y. c om/ r e l e a s e s / 2014/ 07/ 140721142211. ht m
Xi a oqi a nJ . Cha i , J ona t ha nA. Be r ke n, El i s eB. Ba r be a u, J e nni kaS ol e s , Me g a nCa l l a ha n, J e nKa i Che na ndDe ni s eKl e i n, 20J a nua r y2016. I nt r i ns i cFunc t i onalConnec t i vi t yi nt heAdul tBr ai nandSuc c es si n Sec ondLanguageLear ni ng. J our na l ofNe ur os c i e nc e , 36( 3)755761; DOI : ht t ps : / / doi . or g / 10. 1523/ J NEUROS CI . 223415. 2016
31
KAHALAGAHANNGPAGBABAS AS APANAHONNGFAKENEWS J ohnKennet hBea
" Bagomani wal amagi s i pi s i pkamuna,mar amiangnamamat ays a mal i ngakal a. "—Er as er heads Noonpama n, na pa ka ha l a g anangpa g ba ba s as aa t i ngpa g ka t ut o. I t o a ngug a tngka r unung a n.S apa g ba ba s ana l i l i na nga tna ha ha s aa ng g a l i nga tpa g i i s i p ngt a o.Di t o na g s i s i mul aa ngl a ha t .Mul as a pa g t ukoyngmg anume r onag i na g a mi tbi l a ngpa mi l a ng ,ha ng g a ng s apa g bi bi g a yka hul ug a ns amg as a l i t a , s apa g ba ba s ana t i nna kuha . La l opang a yonnapi na da l ii t oda hi ls amg ana g l i pa nanar e a di ng a ppt ul a dngWa t t pa da ti ba ' ti ba ngpdff i l e sngmg al i br ongna bi bi l i l a ma ngs amg abooks t or e s . Ang pa g ba ba s a na s i g ur oa ng ma s a s a bina t i n na i s as a mg a kuwa l i pi ka s yonngpa g i g i ngt a o. S apa mba ns a ngpa g s us ur ingNa t i ona lBookDe ve l opme ntBoa r ds a mg aPi l i pi nongma ye da d18t a ongg ul a ngpa t a a snoong2003, 32
l uma l a ba sna94% s aa t i na ngma yka ka ya ha ngma g ba s angmg a s i mpl e ngs a l i t a , 90% a ngna ka ka pa g ba s angmg al i br oomodul e sa t 68% a ngna ka ka pa g ba s anangmg al i br ongwa l a ngki na l a ma ns a e s kwe l a ha n. Luma l a ba snal i t e r a doa ngmg aPi noynoong2003—pa a nonaka ya ma ka l i pa sa ng15t a on? S apa na honng a yon, na pa ka da l ina ngma ut ongmg aPi l i pi no. Mul as a mg ag a motnana ka ka g a motngc a nc e rkuno,pa ng nt ht i mena ka ma t a ya nniMr .Be a n,pa t is amg aba l i t anama yma l i ma l i ng he a dl i ne ,na uut ot a yo.Angma da l i ngpa g ka ut ongmg aPi l i pi noa y da hi l s i g ur os at a ma dnapa g ba ba s aa tumi nt i ndi . Angf a kene wsnas i g ur oa ngi s as amg as ol i dnae bi de ns yang ma da l i ngpa g ka ut ongPi noy.I t oa yi s a nge s t i l onakungs a a na y ki nukuhang" hos t "a ngi s a ngl a r a wa nmul as ai s a ngl e g i tne wsa t s a ka l a l a pa t a n ng ba l i t a na ma y ma l i ma l i ng i mpor ma s yon. Ka r a ni wa ng g i na g a wa na na ka ka i nt r i g aa ng he a dl i ne ni t oa t kont r obe r s i ya lupa ngma e ng g a nyoba s a hi nngmg at a oi t o. Angmg a " vi e we r s "na ma na y ma g r e r e a c to ma t i t r i g g e rl a l o na kung ki na a ya wa nni l aa ngt a oope r s ona l i da dnada wi tdi t o,bi g l as i l a ng ma g ba ba t ongmg a" opi nyon"naha ng ol a ngdi nna ma ns ana ba s ao na r i ni gni l a . S ama da l i ngs a l i t a , i t oa ypi na s os ya lnat s i s mi s —oka ya ur i ngt s i mi s , t s i s ma x , c hukc ha k, a tkunga nopa ngt a wa g . Pa r as amg ag uma g a wani t o,i t o' yi s a ngur ings i mbol i s mona 33
ma i t ut ur i ng . Ka hi tnas i l ami s moa yhi ndia l a ma ngt ot oongg a mi tng s a l i t a ngi yon. Ma yt a t l ongda hi l a nkungba ki tma da l i ngma ut oa ngmg at a or i t o. Una , uma a s anas amg ana ki ki t as ai nt e r ne t , wa l a ngpa kikungt ot oo ohi ndi ,wa l a ngr e s e a r c hnag i na g a waa tt a ma dbumi l ingdi ya r yo. I ka l a wa ,ma da l i ngma bi ha gs ahe a dl i ne ,a thi ndinaba ba s a hi na ng l a ma nngba l i t a ngi t o. Atpa ng hul i , i l l i t e r a t e . Wa l a ngs a pa tnas our c e upa ngl uma ka pngi mpor ma s yon. Dume de pe ndes ana ba ba l i t a a n. Na pa ka l a wa knangs a kopngi nt e r ne t .Puma pa nt a ynai t os as a kop ngpa g ba ba s a .Ma r a mi ngmg aba ba s a hi na ngma ki ki t as as oc i a l me di a ,ma but i ngma g l a a nngor a supa ngs a l i ks i ki na ngni l a l a ma n ni t o.Da hi ls a bing ani l a ,us oa ngpa g i hi ngt a ng a .Ati ka w bi l a ng Pi l i pi nonama ys a pa tnabi na ba ya r a ngbuwi ss aPi l i pi na s , ka r a pa t a n mongma l a ma na ngl a ha t .Huwa gma g pa s a kops aka ma ng ma ng a n. I ba ha g idi na ngna l a l a ma n nat ot oo s ai ba ,na ngs ag a yon a y ma ba wa s a n a ng ka ma ng ma ng a n.Hi ndi ma n bi g l a a n,ng uni t ma da da a ns apa kur ot kur otnapa g ba ba wa s .
34
FI LI PI NOCI NEMA: DEATH, RES URRECTI ON, ANDANOTHERDEATH Car l ouEs pedi l l on
Cons t a nc yha sl ongbe e nt henor ma lde f e ns eme c ha ni s mt os e c ur e r e l i a bl er e s ul t s , e s pe c i a l l yi nque s t i ona bl ec i r c ums t a nc e s . S a dl y, c ons t a nc yi s n’ tPhi l i ppi nec i ne ma ’ ss t r ongs ui t . Thequa l i t yofPhi l i ppi nemovi e ss uf f e r e das t e a dyde c l i nei nt he pr e s e nta g e ,whi c hi st e r r i bl ec ompa r e dt ot heGol de n Ag eof Phi l i ppi neCi ne ma ,whe r ec i ne ma t i cg odsl i keLi noBr oc ka ,Ma r i l ou Di a z Aba ya ,a nd J oe lLa ma ng a n,a mong s tot he r s ,onc er e i g ne d s upr e me . Ma kenomi s t a ke :Ia m notg l or i f yi ngt heol de nda ysofJ ua n' sf l i c ks . Tr ut hbet ol d, t hes a i de r ai sr i ddl e dwi t h" bomba "a nds l a s he rf i l ms wi t hs hi t t ydi a l og ue ,s pe c i a le f f e c t s ,a ndwe i r dt i t l e sl i ke" Ba t ut ani Dr a c ul a "or" Di l i g a nngS ukaa ngUha wnaLumpi a ". Butwea l s one e dt onot et ha tl e g e ndsl i ke" Ma ni l as aKukong Li wa na g "a nd" Hi ma l a "we r ebor na r oundt hes a met i me . Howe ve r , 35
t heGol de nAg eofFi l i pi noCi ne mai sl ongg one ,wa i t i ngf ora not he r unl i ke l yr e s ur r e c t i on. Ah,t he r ewa sonc eat i mewhe nIbe l i e ve dt ha tt he r emi g htbea c ha nc et or e l i vet hee r aofs e ns i bl e ,hi g hqua l i t ymovi e si nour c ount r y.Tha tma ybe ,wec a nf i na l l yc ompe t ewi t hi nt e r na t i ona l movi e s . S omef i l mma ke r sonc et r i e dt odous et hevi e we r swi t hf i l ms l i keS a vi ngS a l l y, S e kl us yona ndot he r sdur i ngt heMe t r oMa ni l aFi l m Fe s t i va lof2016. Thi swa sat i mewhe nIs t i l lpos s e s s e dat hi ns hr e d ofopt i mi s mf ort hei ndus t r y.He l l ,t het houg htofar e s ur r e c t i onof t hePi noy' smovi el i f emi g htnotha vebe e naf ool i s hi de aa f t e ra l l ! Al a s , Pi noyvi e we r sr e c e i ve dt hene wf i l mswi t hl uke wa r mr e c e pt i on. Ic a nnotbl a met he m;t he ywe r es ous e dt ot ypi c a lMMFFe nt r i e s wi t ht hes a mes e tofa c t or sa nda c t r e s s e s ,a ndt hes a mepl ot sa nd g odda mne df or mul a s . The s eMMFFe nt r i e sha vebe e nc ons i de r e dt heki ng sa ndque e nsof c i ne maf orma ny,ma nyye a r s .Af t e rj us taye a r ,t heol dMMFFwa s ba c k wi t ht he s a me de pl or a bl e wor s hi pc l i c hè sa nd f or mul a i c movi e st ha tc ont i nuet og e ne r a t emi l l i onsf ort hebi gdude s ,whi l e a l s oc ont i nui ngt o de t e r i or a t ea nyI Q weha vel e f ta sFi l i pi no movi e g oe r s . If i ndi tqui t epe c ul i a rt ha tourhi g hqua l i t yf i l msr e c e i ve dc r i t i c a l a c c l a i mi nt hei nt e r na t i ona lmovi ec ommuni t ywhi l et he ywe r e r i di c ul e da thomef orbe i ng“ t ooi nt e l l e c t ua l , ”wha t e ve rt ha ta c t ua l l y 36
me a ns . Ca namovi ebee nt e r t a i ni nga ndi nt e l l e c t ua l l ya ppe a l i nga tt hes a me t i me ?Ye s . Ca nt hebi gdude st a ker i s kf ort hi ski ndofg a mbl e ?Idon' tknow. Thebi gdude s 'ma i na r g ume nti sbyc r e a t i ng“ l i g ht he a r t e d”a nd “ ki l i g ”movi e s , t he ya r ea bl et oc onne c tt oa udi e nc e smor e . Iha venoi de awha tt he i rde f i ni t i oni sof" l i g ht he a r t e d; ”i t ’ spr oba bl y s ha l l owa ndl i ke l yapa t he t i ca t t e mptt oma kepe opl eg i ddya nds hi t . I ti ss a dt onot et ha tt he ya l s os ha pe dt heFi l i pi node f i ni t i onof hor r or :c he a pj umps c a r e s ,c r i ng e wor t hyt e e na g ea c t or sa ndyour t ypi c a lf uc kme I s a wt ha t i na S ha ke Ra t t l ea nd Rol l f i l mt wode c a de sa g oc l i c hé s . Anot he rc he r r yove rt hec a kei st heove r us e dl oves ongora nyot he r popul a rs onga r r a ng e df ora‘ di va ’ s ’ voc a l r a ng e . Touc hé . Whi l ei ti st r uet ha tt hema i npur pos eofamovi ei st oe nt e r t a i n, we a l s one e dt or e c a l lt ha tt hef i l mi sa na r t :i ta r t i s t i c a l l yt e l l sas t or y a ndi ti smor et ha nj us ti t s " ki l i g "f a c t orori t sg r e a tc a pa c i t yt o g e ne r a t emi l l i onsofpe s osi npr of i t . 37
Ma i ns t r e a m Fi l i pi no c i ne ma c ont i nue st oi nj e c tvi e we r s wi t h f or g e t t a bl emovi e swhe ni nf a c t ,wec a nc r e a t emovi e swhi c hc a n e nl i g ht e na nde nt e r t a i nusa tt hes a met i me . Orha veIbe c omet oope s s i mi s t i c ? Vi s i ona r ydi r e c t or sl i keJ e r r ol dTa r ogs t i l le x i s t .Hi sf i l msHe ne r a l Lunaa ndBl i s si mpr e s s e dmepr of oundl y.Fi l i pi nosj us tne e dmor e movi e sl i ket he s et wot oc ompl e t e l yr e f or mc ont e mpor a r yFi l i pi no c i ne ma .Ot he r wi s e ,weha vet oe ndur er e ha s he dr oma nt i cpl ot s , c he a phor r orf l i c ks , a ndpoora da pt a t i onsofhor r i bl ePi noyWa t t pa d nove l s . I fS a t a ne x i s t sa nd I ' m de s t i ne df orhe l l ,hec oul dt or t ur eme e t e r na l l ybyma ki ngmewa t c hamovi es a g af e a t ur i nga nol dTVhos t wi e l di ngas wor dors omet e e na g ea c t orwhor e c e nt l ye x i t e dBi g Br ot he r ' shous e .
38
RAPECULTURE: MULAREYALI DADPATUNGONGWATTPAD Pat r i s haBadal o
Ma r a mi ngma s e s e l a ngus a pi na ngs aha l i pnabi g ya ngpa ns i na y na i s a s a wa l a ng ba ha l a ,na i s a s a nt a bio na g i g i ng ka t a t a wa na n na l a ma ngs ama r a mi :mg as e ns i t i bongi s yungl i puna n—ka t ul a dna l a ma ngngr a pe . Ang r a pe o pa ng g a g a ha s aa ya ng s a pi l i t a ng pa ki ki pa g t a l i ko pa g g a wangma l a l a s wa ngba g a ys ai s a ngi ndi bi duwa l . Angda l a wao hi g i tpa ngt a oa yma a a r i ngg uma wani t os ai i s a ngi ndi bi duwa l . Ma a a r ir i ni t ongma ng ya r is ada l a wa ngt a ongma g ka pa r e hong ka s a r i a n( ba ba es aba ba e , l a l a ki s al a l a ki ) . Ayons amg at a l a ,ma sma da l a si t ongma ng ya r is amg aka ba ba i ha n. Wa l ar i ni t ongpi ni pi l i nge da d;ma a a r i ngma g a ha s ama pa ba t ama n, oma t a nda . I t oa yi s as amg ana ng ung una ngka s ongkr i me nhi ndil a ma ngs a Pi l i pi na skungpa t inar i ns ai ba ngpa ni gngmundo. Ayonka yAmbe r Gi l be r ts awe bs i t enaEl i s t 10noong2014,pa ng s i ya ma ngr a pes a s a mpungpi na ka ka r a ni wa ngkr i me ns abuongmundo. 39
Ayonna ma ns aCNNPhi l i ppi ne snoong2017, i s a ngba ba eoba t aa ng na g a g a ha s aka daor a ss aPi l i pi na s . S ai s i na g a wa ng ul a tna ma n ng Phi l i ppi ne sS t a t i s t i c sAut hor i t y, l uma l a ba s na ma yr oon na ng na i t a l a ng 4, 605 na ka s o ng pa ng g a g a ha s a ,a c t sofl a s c i vi ous ne s s ,a t t e mpt e dr a pea ti nc e s t uous r a penoong2016.La ha tngi t o' yi di nul ots amg abi kt i ma ngba ba e . Angr e por tngPS Aa yt a l a ngna s yuna l ,a ts uma s a l a mi ns abuong ba ns a . Angus a pi ngi t oa yma s ya dongs e ns i t i bol a l ongl a l onas amg ana g i ng bi kt i mani t o. Na ka ba ba ha l anas aka bi l angl i bol i bongbuha ynana wa l ada hi ldi t o a yna g a wapar i ngumus bongng" r a pec ul t ur e "s aa t i ngba ns a . Pe r oa nong abaa ngt i na g ur i a ng“ r a pec ul t ur e ? " Angr a pec ul t ur ea ypuma pa t ung kols ana ng i ng i ba ba w namg a pa ni ni wa l a kung s a a n a ng pa ng g a g a ha s aa yt i na t a ng g a p a t i na a ng kops amg aus a pi ngma ba ba wa tdi kr i t i ka l . I t or i na ya ngpa g t i ng i ns as e ks uwa lnaka r a ha s a nl a ba ns ai s a ng i ndi bi duwa lbi l a ng ka r a ni wa n,a tba g kus ,hi ndida pa tg a a nong pa g t uuna nngpa ns i n.  Ka bi l a ngdi ns ag r upongmg apa ni ni wa l a ng 40
i t oa ngpa ni ni s is amg abi kt i mangr a pe , s aha l i pnas i l a ' ybi g ya nng pr ot e ks i yonmul as ar a pi s ta tma pa ng hus g a ngl i puna n, a ys i l apaa ng pi na pa l i t a wnapa ng una hi ngma yka s a l a na n. Ng uni tba ki tng abai t oumuus bong ?Anong abaa ngmg apos i bl e ng da hi l a n? Ma yr oong da l a wa ng pos i bl e ng da hi l a n:( 1) a ng ka s a l a t a ns a ka a l a ma na t ; ( 2)a ngka wa l a nngpa ki ki s i mpa t ya . Duma r a minaa ngmg aba g ong s i l a ngnamg ama nunul a tmul ana ng i ni l uns a da ngwr i t i nga ppnaWa t t pa d. Ng uni ta l a m na ma nna t i nna hi ndil a ha tngmg ama nunul a tnas apl a t f or mnai t oa yma ys a pa tna ka a l a ma nt ung kol s ama a yosa tkr i t i ka l napa g s us ul a t . Ma a r i ng s umus ul a tl a ma ng s i l a da hi lna ki ki g a ya ,na ba ba g ot ,o s umus ubokngba g o. Ma r a mir i ns amg ana g s us ul a ts aWa t t pa da ng na e e ng g a nyongka pwa ba t a ngwr i t e r snas umubokma g s ul a tukol s amg as e ns i t i bongpa ks a —t ul a dnal a ma ngdi nngs e xa tr a pe . Kungs us ubuka ngl i but i na ngmg aa kda ngna ka pa l oobs aWa t t pa d nama yt e ma ngr a peof or c e ds e x ,ma ki ki t anaka r a mi ha ndi t oa y s a dya ngma ba ba wa ngpa g ka ka una was ar a pe .Gi na mi tl a ma nga ng kons e pt ongr a peupa ngma puna na ngi l a nge ks e nangka ni l a nga kda s ama l i ngpa r a a n.
41
Ma yi s aa kongna ba s amul as aWa t t pa d, g i na ha s aa ngbi da ngba ba e ngka ni ya ngka kl a s e ngl a l a ki .Ma ka l i pa sa ngda l a wa ngc ha pt e r pa g ka t a posma g a na pa ngpa ng g a g a ha s a ,ki ni ki l i gnaa ngbi da ng ba ba es at a ongg uma ha s as aka nya . Hi ndida pa tg a ni t oa ngkons e pt o ngr a pe ! Hi ndikoma l a ma nkungs a a nni l ana pa noodona ba s aa ngka ni l a ng mg ade pi ni s yons ar a pe .Ma pa pa noodna ma ns i g ur os at e l e bi s yon a ng t a kot na na r a r a na s a n ng mg a na pa pa ba l i t a ng bi kt i ma . Â Ma ba ba s ana ma ns amg adi ya yr oa ngmg aka hi ndi khi ndi k na s i na pi tngmg abi kt i mas aka ma yngmg ar a pi s tni l a . Ng uni twa l apa a kongna ki ki t a ngbi kt i manana ka r a mda mpangki l i gna ngg a ha s a i n s i ya . Na ka l ul ung koti s i pi nnag a ni t oa ngkons e pt ongr a pes ama t aa t i s i pa nngi l a ngma nunul a ts aWa t t pa d. Pa r aba ngka yda l inal a ma ng s aka ni l anai s ul a ti t o.Hi ndini l aa l a m naa ngmg aa kda ngma y g a ni t ongkons e pt oa ykumpl i ka doa tma yma s a ma ngr i ppl ee f f e c ts a komuni da dngmg ama mba ba s a . Â Ma wa wa r i nghi ndimunas i l ana g ba s a , na g a r a l , a tna g i ponngs a pa t nai mpor ma s yont ung kols aa kt uwa lnae pe kt ongr a pes ai s a ngt a o. Lumi l i t a wnapur ongf a nt a s yal a ma nga ngka ni l a ngmg aa kda , a t' di na ba ba hi r a n ma nl a ngngr e ya l i da d.Ka hi tng aya t aa ngi s a ng ma nunul a tnama ys a pa tngka a l a ma na yma hi hi r a pa n par i ng ma g s ul a tnga kda ngma yg a ni t ongt e ma .
42
Angmg aba g a ynana t a t a ng g a pngmg ama mba ba s a — pi ks yuna l ma n ohi ndi — a yma a r i ngma g i wa n ngma l a l i m nae pe kt os a ka ni l a ngka i s i pa n, opi nyona tpa g t i ng i ns amg aba g a yba g a y. Angna s a bi nge pe kt oa ypa na na g ut a nngma nunul a t .Ka yada pa t ma g i ngma i ng a ta tr e s pons a bl es amg ai s us ul a t . Da pa ts a naa yhi ndil a nga ngmg akuwe nt ongpunongka r a ha s a na t s e ks uwa l i da da ngpa g hi pi t a nngWa t t pa d.Pa t ir i ns a naa ngmg a g a ni t oka s e ns i t bongus a pi na ybi g ya ndi nni l angpa ns i n. Kunga ngi l a ngma nunul a ts aWa t t pa da ykul a ngs aka a l a ma n,a ng mg ama mba ba s ana ma na ykul a ngs apa ki ki s i mpa t ya . Na ka ba ba ha l a ngma ka ki t angmg ama mba ba s a ngg i na g a mi ta ng r a pepa r as apa ns a r i l i ngpa g pa pa nt a s ya .Ha l i mba wanal a ma nga ng mg ama mba ba s a ngna g s a s a bi ngha ndauma nos i l a ngma g pa g a ha s a s amg apa bor i t ongni l a ngpi ks yuna lnaka r a kt e rma puna nl a nga ng i ma hi na s yonni l a . Hi ndima nl a ngna i s i pngmg at a ongi t oa ngma r a r a mda ma nngmg a t una ynabi kt i mangr a pe .Kunga ngmg abi kt i maa yna i st a ka s a no ma ka l i mut a na ngma r a ha snas i na pi t ,a ngmg at a ongi t ona ma na y na i spa ngma r a na s a nnama g a ha s a . Na ng mi ns a ng pa g s a bi ha n ko a ng i s as a mg ag uma wa ni t o, 43
i di na hi l a nl a ma ngs aa ki nnapi ks yonl a ngna ma nda wi t o.Huwa g da wma s ya dongs e r yos ohi n. Na ka l ul ung koti s i pi n nag i na g a mi tpani l aa ngs a l i t a ngpi ks yon upa ngpa g t a kpa na ngka ni l a ngma l i ngka i s i pa n. Na g i g i ngs a r a doa ng ka ni l a ngka i s i pa ns amg aba g a ynamul as ar e ya l i da dda hi ls al ubos napa g ya ka ps ai ma hi na s yona tpa nt a s ya . Angmg at a ongbi kt i mangpa ng g a g a ha s aa yma da l a sna ka r a r a na sng pr obl e ma ngs i kol ohi ka ldul otngka ni l a ngs i na pi t .Ka ya ’ tma s a ki t pa r as aka ni l anaa ngka ni l a ngma l a g i mnaka r a na s a na yg i na g a wa ng ka ba ba wa na tpa nt a s yangi ba ngt a o. Ka yana r a r a pa tnama g i ngma sma i ng a ts ag a ni t oka s e ns i t i bong ba g a y, ka hi ts a a nma nda l hi na yda pa tpar i ngi t ur i ngnas e ns i t i bo. Pi ks yon ma n o hi ndi ,hi ndipa r i n da pa tg a wi ng pa nt a s ya o ka ba ba wa na ngr a pe . Ta l a : _ _ _ _ _ _ _ _ . 10Commonl yCommi t t edCr i mesAr oundt heWor l d. El i s t 10. We b. Re t r i e ve d f r om ht t p: / / www. e l i s t 10. c om/ 10c ommonl yc ommi t t e dc r i me s a r oundwor l d/ .
44
_ _ _ _ _ _ _ .Onepe r s onr apedperhouri nPH.CNN Phi l i ppi ne s .We b. Re t r i e ve df r omht t p: / / c nnphi l i ppi ne s . c om/ ne ws / 2017/ 03/ 07/ One pe r s onr a pe dpe r hour i nPH. ht ml .
_ _ _ _ _ _ _ _ .Ra peCas esi nWomen.Lat r obeEdu.We b.Re t r i e ve df r om ht t ps : / / www. l i b. l a t r obe . e du. a u/ oj s / i nde x . php/ t l g / a r t i c l e / vi e w/ 54 5/ 487.
45
THETAS KOFWRI TI NGANDARTSI NTHEAGEOFTOKHANG anI ndependenc eDayedi t or i alpr oper
I nt hePhi l i ppi ne s , J une12t hofe ve r yye a ri snor ma l l yg r e e t e dwi t h r e ve r e nc ea si ti spe g g e da s“ Ar a w ngKa l a ya a n”orI nde pe nde nc e Da y;a mome nt ous de c l a r a t i on i nde e d,i nt he hi s t or y oft he Phi l i ppi ne s . Forwha ti st hee s s e nc eofbe i nghuma nbutt obef r e e , t o bepa r tofas ove r e i g nt y,a ndt obes e c ur ef r om f or e i g na g g r e s s i on a nde c onomi ci nt r us i ona nds a bot a g e ?Anda sFr e i r ewoul ds a y,t o bet r ul yhuma ni z e di st omovea ndwor ki nawor l dwhe r et hene e ds ofma na r ec ons i de r e dg e nui ne ne c e s s i t i e sf ora f ul l e r ,mor e me a ni ng f ull i f e ,r a t he rt ha nl ux ur i e st obei g nor e di nf a vorof pr of i t e e r i ng . Ha r dl ydoe sada yg obyt ha twedonotl e a r nofhowwe a r es i nki ngf ur t he ri nt oe c onomi cdi s r e pa i r ,a ndourc ul t ur ei sa n e x pr e s s i onoft hi sde va s t a t i ona ndoura da pt a t i ont ot hes e r i e sof c r i s e st ha tha vel ong t e r mi mpl i c a t i onst oourqua l i t yofl i ve sa s Fi l i pi nos . I tg oe swi t houts a yi ngt ha tnota l lt ha ti sf or ma l l yde c l a r e di st r ue , note ve nwi t ht hehe l pofhi s t or i c ol e g a ldoc ume nt spr e s e nt i ng t he ms e l ve sa sbe a r e r sofa bs ol ut et r ut h. Fori nt hee ns ui ngdi a l e c t i c ofhi s t or y,l e g a la nd “ hi s t or i c a l ”doc ume nt sc a n be r e nde r e d
46
a bs ol ut e l yme a ni ng l e s si nt hef a c eoft hei ne x or a bl emove me ntof Phi l i ppi nes oc i e t yunde rt her ul eoft r a ns na t i ona lc a pi t a l i s tc l a s s e s , mobi l ec a pi t a l , a ndf or e i g nr ul et ha tne ve rt r ul yl e f tt hePhi l i ppi ne s . For ma lde c l a r a t i onsoft heg ove r nme ntt ha ts t a t et ha tt hePhi l i ppi ne na t i oni sf r e ei sme a ni ng l e s si ft hel e a de r s hi poft hes ove r e i g nt yha s be e n bl i nds i de d by popul i s m, de ma g oug e r y, a nd s o muc h s a nc t i one dnoi s et ha tg e nui nevoi c e sofdi s s e nta r es i l e nc e da nd r e l e g a t e dt ot het r a s hbi n. Tos a yt ha tt het r a c e sofc ol oni a l i s mi nt hePhi l i ppi ne si sf l e e t i ng woul dbet oi g nor eourde pe nde nc eonma nys upr a na t i ona lbodi e s , s uc ha st heUni t e d Na t i ons ,t heWor l d Ba nk,t heWor l d Tr a de Or g a ni z a t i on, AS EAN, a ndma nyot he rt r a ns na t i ona lbodi e st ha ta l l e mbodyt hena t ur eoft hewor l dt oda y:g l oba l i z e d, unde rt her ul eof Empi r e , a sHa r dt&Ne g r i woul ds a y. *** Wr i t i ngi nt heAg eofTokha nga ndt het hr e a toff ur t he rs t a t e s a nc t i one dpol i t i c a lvi ol e nc ea ppe a r sda unt i ng ,e ve ni mpos s i bl e , g i ve nt hec ondi t i onsofwr i t e r sa nde ve na r t i s t s . The r ei snoque s t i on a ta l lt ha tc r e a t i ve sa r er e nde r e dhe l pl e s sbyde pl or a bl er e a l i t i e s , s uc ha sma r ke tde ma nda ndas t r a ng enot i onof‘ de s e r vi ng ne s s ’ t ha t i sme r e l yme a s ur e d,a g a i n,bypopul a r i t ya nds a l a bi l i t y.Butt he n a g a i n,t ome a s ur eawr i t e rora r t i s tonl ybyhi sc r e a t i on’ spopul i s t qua l i t i e swoul dbea ki nt ome a s ur i ngape r s onbyhi sa ppe a r a nc eon a pa r t i c ul a r Monda y mor ni ng .The me a s ur e me nti sa r bi t r a r y, unf or g i vi nga ndul t i ma t e l ynons e ns i c a l , f ori tonl yt a ke si nt oa c c ount 47
t he f or m a nd pr e s e nt a t i on ofa pe r s on’ sc r e a t i ve e f f or t sa ta pa r t i c ul a rt i meofhi sorhe rl i f e . Amuc hbe t t e rme a s ur e me ntofac r e a t i vepe r s onpe r ha pswoul dbe hi sa c t ua lpa r t i c i pa t i oni nt hea f f a i r soft heda y—t ha ti nt i me sof pe r ma ne ntc r i s i s ,wha tdoe st hec r e a t i vei ndi vi dua la c t ua l l ydot o be c omepa r toft hepos i t i vemove me nta g a i ns tt yr a nny,e c onomi c s a bot a g ea ndpol i t i c a l e ns l a ve me ntt oaf e wr ul i ngf a mi l i e s ? Andhe r el i e sa ne s s e nc eoff r e e dom t ha twec a na l lr e l yon,a ny s t or myni g ht :t ha tg e nui nef r e e dom me a nsc hoos i nga nda c t i ng upons pe c i f i ci mpul s e st ha te qua t et oaf i na lbi df orf r e e dom.And t hi ski ndoff r e e dom i sonl yul t i ma t e l ya c hi e ve di nac ol l e c t i ve ma nne r ,a sc ommuni t i e sa c t i ngwi t hot he rc ommuni t i e s ,a ndne ve r onourowna sa t omi z e di ndi vi dua l s . Fort hebi t t e rt r ut hofi ta l li st ha ta l lofourc r e a t i vee f f or t sa r ef or na ug hti ft he ya r enotf ort hi sf i na l bi df orf r e e dom. Ourna r r a t i ve sa s wr i t e r sa nda l l t hel i ne st ha twedr a wa sa r t i s t suni ve r s a l l ye x pr e s sa de s i r et obehuma n, t obef r e e , a ndt ol i veourc ol l e c t i vee x i s t e nc e si n s oc i e t i e st ha ta r enota nt i huma n,butr a t he r ,HUMAN/ Ei nt he hi g he s tpos s i bl ewa ys . Thedi r e c t i oni sne ve ra l wa ysc l e a r ;i nf a c t , i nmos tc a s e s , t hea r t i s t a ndwr i t e ra r el e f tt ot he i rownde vi c e s . Butt he s er e s our c e st ha twe a l r e a dyha vea sc r e a t i vebe i ng s , t he ya r es uf f i c i e ntt obe g i nt het a s k ofr e bui l di ngwha tha sbe e nde s t r oye d,ofr e c upe r a t i ngwha tha s 48
be e nl os tt ot hee ndl e s ss e r i e sofpol i t i c a ls t or ms .Forwha ti s s ove r e i g nt ya ndpowe rwi t houtba r el i f e , a sAg a mbe nwoul dputi t ? Not hi ng .Wea r et het r ues ove r e i g n.Wea r et hena t i on,a ndt he powe r st ha tbea r eonl ya spowe r f ula st he i ri nf l ue nc ea ndt hebe l i e f t ha tt he ya r ene c e s s a r yf ort hec ont i nua t i onofna t i ona ll i f e .Andi n t he e nd,we hol dt he ke yt oc ha ng i ng pe opl e ’ s be l i e f sa nd pe r c e pt i onswi t hourc hos e ndi s c i pl i ne s .
I ti sne ve rt ool a t e —ne ve r .
49
ka dl i tkol um una ngi s yu|hunyo1117
50