mei 2018 – jaargang 6 – nummer 48 –
Last van wind op uw balkon of terras?
6,95
Kies dan voor opvouwbare glaswanden van Metalura
MEER WERELD, MEER WETEN
Made in d Hollan
MEER WERELD, MEER WETEN
AP
PROF. DR. GEERT KAZEMIER over zijn ontzag voor de lever
Hoe oprichter van Marktplaats de Grieken helpt
JOE KENNEDY III Amerika’s hoop in bange dagen
LUCAS BOLS Shotjes uit de zestiende eeuw
VOC-MENTALITEIT Zeilschepen ingezet voor vrachtvervoer
Op maat gemaakt in Alblasserdam
De voordelen van Metalura
Gratis inspiratieboek
BEL 0184 70 10 08 OF KIJK OP WWW.METALURA.NL
48_COVER.indd 2-4
Eenvoudig in 1 hoek te parkeren Oersterk, gehard veiligheidsglas Eigen montageteam 10 jaar garantie op de constructie
Showroom of thuisadvies Kom langs op de Van Hennaertweg 2 in Alblasserdam of bel voor een afspraak.
OPEN OF DICHT IN 5 SEC.
mei 2018 – jaargang 6 – nummer 48
Heeft u last van wind of tocht op uw balkon of terras? Metalura biedt uitkomst. Onze opvouwbare beglazing is geschikt voor iedere overkapping en balkon. Daar heeft u elk seizoen plezier van. www.metalura.nl
CO-LIVING IS DE OPLOSSING VOOR HUIZENCRISIS IN GROTE STEDEN 13-04-2018 09:43
JUIST
INHOUD
1- 60 ‘ De kunst van het opereren is dat het vanzelf moet gaan’
14
Moasure is de eerste app waarmee je op 24 manieren dingen kunt opmeten: van hoogte tot volume en hoeken.
Leverarts en hoogleraar Geert Kazemier vindt de lever een ontzagwekkend orgaan, een fabriek die ons in leven houdt en zich kan herstellen na een operatie.
11 26
34
54
006 Van de redactie, colofon 007 Reacties, medewerkers
CHECK IN
008 Het seizoen Fleet Week in N.Y.C.
010 In de gaten houden... Jeroen Doorenbos van Belsimpel
011 Div./kort Moasure, Kaffeeform, Cinemember
012 Div./infographic Wandelen in NL
ONTDEK
013
014 INTERVIEW Liesbeth Wytzes in gesprek met leverarts en hoogleraar Geert Kazemier
018 Binnenkijken in Zuid-Korea De familie Kim in Seoul
022 Column Elif Isitman Bij de millennial gaat op pervlakkige en emotionele beeldvorming voor inhoud
024 Wereldburger
CO-LIVING: EEN SNELGROEIEND FENOMEEN
DE WERELD VAN MORGEN: BUILDING WITH NATURE
FAIRTRANSPORT: VAREN VOOR EEN BETERE WERELD
Het wordt een oplossing voor de huizencrisis in steden genoemd. Co-living is hot onder millennials die verbinding zoeken.
Riffen uit de printer. Dankzij moderne technieken kunnen we bouwen mét de natuur, in plaats van ertegen.
Het eigenzinnige bedrijf Fairtransport vervoert met zeilschepen rum, cacao en koffie van de Caraïben naar Europa.
46
Rivierstaete
Walter Berentzen, Ecuador
026 C0-LIVING Living Apart Together: een oplossing voor de huizen crisis in grote steden
WEET
033
034 De wereld van morgen Building with Nature
040 Alledaagse wijsheid & Taalsignaal 042 Profiel Joe Kennedy III: is deze atypische Kennedy een potentiële president?
046 Het gebouw Rivierstaete
052 Moderne tijden Voortaan leasen we kleren
Geen positief woord is er over Rivierstaete geschreven sinds de vaalwitte kantoorkolos – bijnaam: de Apenrots – 45 jaar geleden aan de Amsteldijk verrees. Amsterdammers hadden direct een hartgrondige hekel aan het gebouw van de Rotterdamse architect Huig Maaskant. Maar de renovatie naar ontwerp van MVSA Architects is inmiddels voltooid en voor het eerst klinken er andere geluiden.
054 FAIRTRANSPORT VOC-mentaliteit voor een betere wereld
4
17emb048z004 4
13/04/2018 09:10
INHOUD NOG ALTIJD IN DE BAN VAN MARX
61 - 105 BEDRIJF BELICHT: LUCAS BOLS
68
Karl Marx’ profetie dat het kapitalisme zichzelf zou verzwelgen, kwam niet uit. Gelukkig maar. Michiel Dijkstra analyseert waarom de vrije markt hardnekkiger standhoudt dan Marx dacht.
VERDIEN
061
062 Wereldeconomie Waarom de vrije markt hardnekkiger standhoudt dan Karl Marx dacht
064 Start-up van de maand
Gavin verzekering
066 Column Fleuriëtte van de Velde Huub van Doorne is de redder van Lucas Bols. Ruim tien jaar geleden kocht hij de zestiendeeeuwse jeneverstokerij van Rémy Cointreau. Hij bracht het bedrijf terug naar Amsterdam.
62
Wanneer is het klaar met de kantoortuin?
068 Bedrijf belicht Lucas Bols
072 ATHENE KRABBELT OP Nederlandse beginselen voor Griekse ondernemers
BELEEF
Athene krabbelt op
079
080 Non-fictie Roelof Bouwman las drie recente boeken over de journalistiek
084 Boeken Irene Start selecteert boeken op komst
LEVEN IN BEELD: 25 JAAR VIKTOR & ROLF Ze vormen 25 jaar een duo. In die periode schreven Viktor Horsting en Rolf Snoeren (beiden uit 1969) modegeschiedenis. Dit wordt gevierd met een expositie in de Kunsthal.
72 In de Griekse hoofdstad is de crisis nog stevig voelbaar en gaan de hervormingen traag. Steeds meer jongeren beginnen daarom internetbedrijfjes. Nederland vliegt specialisten in om te helpen, uit weloverwogen eigenbelang.
92
104
086 Wereldkeuken Asperges en lamsvlees doen het goed in het voorjaar
088 Leven in beeld 25 jaar Viktor & Rolf
090 The Fast Lane Het tunen van auto’s is een serieuze zaak
092 70 JAAR FOTOJOURNALISTIEK Toenke Berkelbach bezocht de tentoonstelling Magnum Manifesto in Rome
88
CHECK OUT
098 Cultuuragenda Selectie uit wereldwijd aanbod
100 Wijn
70 JAAR MAGNUMFOTOGRAFIE IN ÉÉN EXPOSITIE De tentoonstelling over zeventig jaar fotoagentschap Magnum uit New York is nu in Europa te zien. Toenke Berkelbach ging erheen.
HIDDEN SECRET: CULTUREEL LEEUWARDEN Leeuwarden is dit jaar Culturele Hoofdstad van Europa, dus een goed moment om de energieke Friese hoofdstad te bezoeken.
Nicolaas Klei over coöperatiewijn uit Südtirol
102 Stijl Duurzame mode
104 Hidden secret Leeuwarden
105 Reis om de wereld Inspirerende tips
17emb048z005 5
5
13/04/2018 09:10
TEKST: JOOS LEVIE
HET SEIZOEN
CHECK IN
8 
17emb048z008 8
13/04/2018 07:52
ALLE HENS AAN DEK
→ De dertigste editie van Fleet Week NYC is van 23 tot en met 29 mei
ANP/LUCAS JACKSON
J
aarlijks zet New York eind mei de zeemacht in het zonnetje. Dit gebeurt tijdens Fleet Week, die traditiegetrouw wordt gehouden in de week voor Memorial Day, de dag waarop gesneuvelde Amerikaanse militairen worden herdacht. Tijdens Fleet Week draait het in New York volledig om de marine, het Korps Mariniers en de kustwacht. Grote marineschepen meren een week lang af aan de New York Passenger Ship Terminal op de Hudson-rivier, ten westen van Manhattan. Burgers krijgen de kans om de zeehelden te ontmoeten en zich te vergapen aan de hedendaagse capaciteiten van de Amerikaanse marine. Het wemelt er die week van de uniformen en matrozenpetjes. Meer dan tweeduizend zeemachtlieden zijn in New York te vinden. Ook in hun vrije tijd moeten ze uniform en pet dragen – alles om herkenbaar te blijven. Het is niet ongebruikelijk dat ze op straat staande worden gehouden door enthousiaste New Yorkers die ze de hand willen schudden, met ze op de foto willen en ze willen bedanken met een uitspraak die vaak wordt gebruikt voor militairen: ‘Thank you for your service.’
Matrozen kijken uit vanaf het dek van hun schip dat op weg is naar New York
17emb048z009 9
13/04/2018 07:52
ONTDEK
TEKST: LIESBETH WYTZES FOTO’S: OLIVIER MIDDENDORP
GEERT KAZEMIER
‘De kunst van opereren is dat het vanzelf moet gaan’ Leverarts en hoogleraar Geert Kazemier (54) vindt de lever een ontzagwekkend orgaan, een fabriek die ons in leven houdt en zich kan herstellen na een operatie. Hij opereert met gemak. Maar: ‘Chirurgen zijn niet alleen klusjesmannen’
G
eert Kazemier, gastro-intestinaal chirurg en sectorhoofd gastro-intestinale en oncologische chirurgie aan het VUmc, wilde psychiater worden. Maar hij beschikte zonder het te weten over een bijzondere gave: hij kan zijn handen feilloos gebruiken. ‘Het hoofd denkt en de handen voeren uit,’ zegt hij. Kazemier is een gesoigneerde man, met een mooi pak en prachtige schoenen. Naast de gebruikelijke vakliteratuur liggen er op zijn bureau boeken over kleren: Handgemaakte schoenen en Des souliers et des hommes, over schoenen en mensen. Toen hij tijdens zijn opleiding het co-schap chirurgie volgde, zag iemand hem aan het werk en zei dat hij getalenteerd was. Hij kan goed opereren, zeggen ze. Kazemier zegt het bescheiden. ‘Ik wist zelf helemaal niet dat ik dat kon. Thuis ben ik super onhandig. Ik repareer niks, ik sleutel niet aan m’n auto.’ Maar kennelijk is hij zo iemand wiens handen hem niet in de weg zitten, integendeel, ze doen precies wat ze moeten doen. ‘Ik heb er aanleg voor, zonder dat ik het wist. Ik heb het vak ook snel geleerd.’ Hij noemt dat zelf ‘het mysterie van de handigheid’, al is het vooral een combinatie van handigheid en automatisme, ervaring. Hij kon dat niet bij
zichzelf ontdekken, bij anderen ziet hij het wel. Kazemier laat een foto zien van een operatie; je ziet de patiënt, en bij de wond vier handen. Eén van die handen houdt de ribben daadkrachtig opzij terwijl de andere hand aan het werk is. ‘Dit zijn de handen van mijn oude opleider. Ik kan aan hoe hij zijn hand houdt, zien dat hij hier ontspannen aan het werk is.’ Maar zijn werk, snijden, opereren, is echt wel iets meer dan een techniek, een ambacht. ‘Het is veel cerebraler dan een heleboel mensen denken. Je moet door de scans voorafgaand aan een operatie heen kunnen kijken en dat beeld vertalen naar de werkelijkheid. In je hoofd heb je een enorme databank van alle levers die je gezien hebt. En die kennis moet je inzetten met een zekere durf. Chirurgen zijn niet alleen klusjesmannen.’ Kazemier specialiseerde zich in pancreas- en leverchirurgie. Hij raakt zowat in vervoering als het over de lever gaat. ‘Een lever is prachtig, echt een geweldig orgaan. Het is een fabriek die bestaat uit bloedvaten en levercellen. Die levercellen ontgiften, als je te veel hebt gedronken, halen ze de alcohol eruit, medicijnen worden afgebroken en blijven daardoor niet steeds in je bloed. ‘De lever heeft ook een grote functie in het maken
GEERT KAZEMIER
1963 Geboren in Rotterdam 1983-1989 Geneeskunde Erasmus Universiteit, Rotterdam 1998 Fellow Universiteits kliniek Eppendorf, Duitsland 2000-2012 Diverse posities Erasmus MC, Rotterdam 2005 Promotie 2011 Benoeming tot hoogleraar VUmc Hoofd van de sector oncologische en gastro-intestinale chirurgie, VUmc, en directeur van de stichting VUmc Cancer Center Amsterdam Kazemier is getrouwd met traumachirurg Inger Schipper
14
17emb048z014 14
13/04/2018 08:01
Geert Kazemier: ‘Die lever, dat is je machine. Magistraal. Technisch superuitdagend’
17emb048z015 15
15
13/04/2018 08:01
Roam/Tom Bender
Roam in Miami is gevestigd in een victoriaans huis in de wijk Little Havana. Bewoners kunnen samen aan tafel zitten in de gedeelde tuin
17emb048z026 26
13/04/2018 08:01
CO-LIVING
TEKST: LISETTE WOUTERS
ONTDEK
Living Apart Together Het wordt een oplossing voor de huizencrisis in grote steden genoemd, of een remedie voor millennials die op zoek zijn naar verbinding. Co-living is een fenomeen dat snel groeit
Roam/Tom Bender
A
an de rivier in de wijk Little Havana in Miami heeft start-up Roam een victoriaans pension uit 1908 omgetoverd in een modern huis waar 38 mensen samen werken en wonen. De bewoners hebben allemaal een eigen slaapkamer met badkamer, de rest van het huis delen ze – niet alleen de keuken en de woonkamers, maar ook het zwembad, de yogaruimte en de bibliotheek. Voor de één is dit huis in Miami een thuis gedurende een paar weken, de ander blijft er misschien jaren. De bewoners kunnen komen en gaan wanneer ze willen. Veel meer dan een tandenborstel en een tas kleren hebben ze niet nodig. Elke ruimte in het pand is modern ingericht met luxe loungestoelen, gigantische planten en hippe bamboemeubels. Voor zo’n 400 tot 700 euro per week zijn de bewoners van alle gemakken voorzien. De wifi is top, de schoonmaakster zit bij de prijs inbegrepen en de keuken is gevuld met basisvoorzieningen als peper, zout, olie, borden en
pannen. In de co-workingspace kan 24 uur per dag rustig worden gewerkt, voorzien van verse koffie en comfortabele bureaustoelen. Samenwonen kan hier trouwens ook. Je betaalt per kamer, ongeacht of je daar alleen of met z’n tweeën woont. Roam, opgericht in 2016, biedt ook zulke huizen in Tokio, Londen en op Bali. Dit jaar komen daar locaties in New York, San Francisco en Berlijn bij. Roam is een van de vele start-ups op het gebied van co-living. Van New York tot San Francisco vind je sinds 2015 ook zestien huizen van Common. In Londen zette The Collective in 2016 een gigantisch complex neer met 550 slaapkamers, verdeeld over tien verdiepingen. Het kan ook minder massaal: in het Spaanse Jávea bouwde Sun and Co een negentiende-eeuws huis van vier verdiepingen om tot een co-living-huis voor twintig bewoners en Share House LT Josai in Japan telt dertien slaapkamers. De vraag is groot, Roam kreeg de afgelopen twee jaar meer dan 11.000 aanvragen en het Ameri-
17emb048z027 27
27
13/04/2018 08:01
WEET
TEKST: SEBASTIEN VALKENBERG
DE WERELD VAN MORGEN
34 
17emb048z034 34
13/04/2018 10:23
RIFFEN UIT DE PRINTER ‘God schiep de wereld, maar de Nederlanders maakten Nederland.’ Van die makers bleef de hand altijd zichtbaar. Maar dankzij moderne techniek kunnen we nu ook ‘onzichtbaar’ scheppen: Building with Nature
P. Francour
E
en hoesje voor je smartphone, een unieke sleutelhanger of een schaalmodel van de Eiffeltoren. We zijn eraan gewend geraakt dat een 3D-printer zowat alles kan maken. Maar complete riffen om uiteindelijk neer te laten op de zeebodem? Dat is moeilijk voor te stellen. Toch is dat precies wat er gebeurt op de campus van baggeraar en maritiem dienstverlener Boskalis in Papendrecht. Een arm van een meter of vijf rolt van rechts naar links. Die maakt een zandbed van precies één centimeter hoog. Vervolgens gaat een printkop van links naar rechts. De nozzles in de kop brengen water aan op precies de juiste plek. Na behandeling van het bed begint het proces opnieuw. Eerst een laag zand, dan water erover enzovoort. ‘Alles begint met zand uit de Dolomieten,’ zegt Sander Steenbrink (50). Hij is hoofd R&D van Boskalis en licht het printproces toe. ‘Aan het zand voegen we een bindmiddel toe, zodat een geprepareerd mengsel ontstaat. Als dat in aanraking komt met water, gaat het hechten. Delen die niet tot de rifvorm behoren, laten we onbesproeid. Verwijder de droge delen en je hebt een rif. Daarna moet het alleen nog uitharden en dan kan het op transport.’
Het is even wennen, dat gepriegel op de vierkante centimeter. Boskalis is toch één van ’s werelds grootste baggermaatschappijen? Als ergens nieuw land nodig is, komt het bedrijf in actie met sleephopperzuigers, die miljoenen kubieke meters zand, klei of slib opspuiten. Zo is de Tweede Maasvlakte gemaakt en niet te vergeten het beroemde palmeiland in Dubai. Steenbrink benadrukt dat kustbescherming en landaanwinning nog steeds belangrijke activiteiten zijn. Dat hoeft niet noodzakelijkerwijs ten koste van flora en fauna te gaan, zoals lang werd aangenomen. Alsof het communicerende vaten zouden zijn. ‘Het blijkt prima mogelijk om tegelijk natuurwaarde te creëren.’ ‘Heel goed om de natuur nu niet langer te zien als iets om te onderwerpen. Laten we kijken of we er iets van kunnen leren,’ reageert Vincent Blok (47). Hij is Associate Professor in Sustainable Entrepreneurship, Business Ethics and Responsible Innovation aan Wageningen University. ‘Twintig jaar terug voorspelde Janine Benyus, de moeder van de “bio-mimicry”, al dat deze benadering een nieuwe indus triële revolutie zou veroorzaken.’ Of er sprake is van een heuse revolutie – dat is nog te vroeg om te zeggen. Wel is het 3D-printen een voorbeeld van een
← Een nieuw kunstrif dat in verloop van tijd door natuurlijk koraal moet worden overgroeid
17emb048z035 35
35
13/04/2018 10:23
breder programma waarvan Boskalis één van de initiatiefnemers is. Building with Nature. Ofwel: bouwen mét de natuur in plaats van ertegen. Dit was ook het uitgangspunt voor de kustbescherming bij het Zuid-Hollandse Kijkduin. Daar ligt nu een schiereiland voor de kust. Opspuiten van zand had gekund – door middel van ‘zandsuppleties’, zoals het heet in jargon. In plaats daarvan is de ‘zandmotor’ ingezet, die handig gebruik maakt van golven en de wind om het zand te verspreiden langs de kilometerslange kuststrook. Building with Nature was ook het uitgangspunt bij de aanleg van de Marker Wadden, een groep kunstmatige eilanden in het Markermeer, ten noordwesten van Lelystad.
Puur natuur?
Boven: Een kunstrif van Boskalis wordt laagje voor laagje opgebouwd Onder: Aan de tentakels kan onderwaterflora zich hechten. De holtes zijn schuilplaatsen voor vissen
Dankzij Building with Nature moeten waterbouwkundig ingenieurs aan de bak. Ineens zijn er oplossingen nodig voor problemen die eerder nauwelijks bestonden. Daarnaast roept het concept filosofische vragen op. Waar eindigt de natuur en wanneer is iets mensenwerk? Kun je die twee eigenlijk nog wel onderscheiden? Voorheen was het overzichtelijk. God schiep de wereld, luidt de uitdrukking, maar de Nederlanders maakten Nederland. Dus tref je in het landschap stenen dijken aan, mechanische sluizen en slimme pompsystemen. Allemaal vormen van watermanagement waarop nadrukkelijk de vingerafdruk van de maker zit. Die is nu nog aanwezig in de Marker Wadden, maar niet voor lang. De natuur moet de eilanden zo snel mogelijk overnemen. Dat gebeurt al volop. Diverse vogelsoorten hebben de eilandengroep al ontdekt. De visdief gebruikt het kersverse gebied als broedplaats, net als de dwergstern en de strandplevier. Puur natuur? Nee hoor. Achter de schermen heeft een legertje aan experts gewerkt aan deze idylle. Tot dat legertje behoort ook Natuur monumenten. Samen met Rijkswaterstaat is de natuurbeschermingsorganisatie opdrachtgever voor de Marker Wadden. ‘Aan vankelijk moesten we aan elkaar wen nen,’ zegt Natuurmonumenten-projectdirecteur Roel Posthoorn (58) over de samenwerking met Boskalis. ‘Zij zijn een bedrijf en wij een goededoelenvereniging met eigen belangen. Gaandeweg
36
17emb048z036 36
13/04/2018 10:23
WEET
Politicus Joe Kennedy III
TEKST: EMILE KOSSEN IN WASHINGTON
De atypische Kennedy van de toekomst
In de bar bestelt Matt bier en Joe een glas melk Elke maand portretteert Juist Magazine een internationaal kopstuk
NR: 28
J
oseph ‘Joe’ Kennedy III (37) heeft een van de bekendste achternamen van Amerika. Maar de achterneef van president John F. Kennedy (JFK) en het kleinkind van Robert ‘Bobby’ F. Kennedy (RFK) zegt daarvan niet graag opzichtig gebruik te maken. Het verklaart waarom hij, direct nadat hij in 2012 een plek had veroverd in het Huis van Afgevaardigden, zijn kiezers waarschuwde. ‘Ik heb vanaf het begin gezegd dat wie op Joe Kennedy stemt, kiest voor mij.’ Met andere woorden: hij is geen reïncarnatie van een van zijn familieleden. Joe, geboren in 1980, heeft JFK en RFK nooit gekend. De eerste is vermoord in 1963 en RFK werd in 1968 neergeschoten tijdens diens campagne voor het presidentschap. Joe lijkt ook niet op ze, met zijn rode haar en groene ogen. De hoekige kaaklijn en jongensachtige houding verraden wel familiebanden. Een overeenkomst is ook te horen in zijn speeches. De zware Boston-tongval heeft de nieuwste Kennedy niet, maar opzwepende toespraken geven kan hij wel. Joe is de enige Kennedytelg in de landelijke politiek. Als Democraat, uiteraard. Hij gelooft heilig in een grotere rol voor de overheid om minderbedeelden te helpen en discriminatie tegen te gaan. In het tijdschrift Town & Country zei hij: ‘Elke keer als ik uit het raam van mijn kantoor kijk, zie ik het Hooggerechtshof en daarop het motto: “Voor de wet is iedereen gelijk.” En daar zijn we nog lang niet.’ Joe groeit op in een afgeschermde, bevoorrechte
wereld, qua levensstijl lijken de Kennedy’s wel wat op een koninklijke familie in Europa. Als kind woont hij in villa’s in de buurt van Boston en in de zomer bezoekt hij het befaamde buitencomplex van de Kennedy’s op het schiereiland Cape Cod. Een best normale jeugd, noemt hij het. Joe en tweelingbroer Matt zijn de enige twee kinderen van Joe Kennedy II en Sheila Rauch. ‘Het waren acht geweldige minuten,’ is een grapje dat Matt graag maakt over zijn status als oudste kind. De broers zijn onafscheidelijk. Ze worden naar privéscholen gestuurd in Cambridge (Massachusetts) en spelen lacrosse en ijshockey. Allebei studeren ze bestuurskunde aan Stanford. Later trekken ze samen naar Harvard. Joe behaalt er een doctoraal rechten, Matt een MBA. Qua karakter lijken ze helemaal niet op elkaar. Matt houdt van een feestje, Joe van een goed boek. In een bar bestelt Matt een biertje, Joe – die geen alcohol drinkt – een glas melk. ‘Als er iets mis was, belde je Joe. Hij was de vaderfiguur,’ aldus een oudhuisgenoot op Stanford. Politiek is een constante factor in het leven van de broers. Hun ouders werken in 1980 mee aan de presidentiële campagne van Ted Kennedy, de broer van JFK en RFK. Vader Joe II is twaalf jaar Congreslid. In die jaren zien de kinderen hun vader niet veel. Alleen op maandagavond eet de hele familie samen, voordat pa weer naar Washington moet. Door diens politieke rol zijn de schijnwerpers gericht op de familie, en dat is soms vervelend. Hun
ANP/JESSICA RINALDI
Jong, talentvol en met een bekende achternaam. Democraten zien in hem een potentiële president, maar Joe Kennedy III bewandelt zijn eigen pad
42
17emb048z042 42
13/04/2018 07:55
privéleven komt op straat te liggen tijdens de pijn lijke scheiding van Joe II en Sheila. Als hij aankon digt te willen trouwen met een andere vrouw en aan de katholieke kerk vraagt om zijn eerste huwelijk te ontbinden, publiceert Sheila een confronterend boek waarmee ze zijn politieke carrière opblaast. Amerika smult van de soap. Als zoon Joe zijn school heeft afgemaakt, sluit hij zich aan bij het Vredeskorps, de vrijwilligers organisatie die is opgericht door John F. Kennedy. Twee jaar helpt hij inwoners van de Dominicaanse Republiek bij het oprichten van een eigen bedrijf. Die ervaring buiten zijn bubbel verklaart ten dele zijn drang om anderen te helpen. ‘Er is niets wat de baby’s, kinderen en jongeren daar konden doen om ooit Harvard binnen te komen. Ik had niet meer talent dan zij hadden, ik was niet slimmer, maar ik had simpelweg de hulpmiddelen en een platform.’
Familieverplichting
Bij terugkomst begint de politiek te kriebelen. Eerst leidt hij met zijn tweelingbroer de laatste herver kiezingscampagne van Senator Ted Kennedy. Als in 2012 het langzittende Congreslid Barney Frank opstapt en er een plek vrijkomt in een kiesdistrict dat delen van Boston omvat, wordt gekeken naar Joe en Matt. Die laatste ambieert geen publieke rol en werkt later jaren achter de schermen voor de toenmalige president Barack Obama. Joe wil de ouverture wel overwegen, al werkt hij als openbaar aanklager voor de staat Massachusetts. Joe’s vader waarschuwt voor een overhaaste beslis sing. ‘Doe dit niet omdat je denkt dat het een soort familieverplichting is. Mensen zullen het doorheb ben als dit niet is wat je écht wil.’ En daarna, ge baseerd op zijn eigen ervaring in de stroperige bu reaucratie van Washington: ‘Dit is het zwaarste wat je ooit hebt gedaan in je leven.’ Joe neemt de gok. Hij profiteert ontegenzeglijk van de familienaam. Leiders van de Democratische Par tij zorgen ervoor dat geen andere serieuze kandida ten meedoen aan de voorverkiezingen. Op verkie zingsdag weet de onervaren Kennedy gemakkelijk te winnen – de familienaam is ijzersterk in dit deel van het land. Na de verkiezingswinst hangt hij een citaat van RFK op in zijn kantoor in de hoofdstad. ‘Je kunt je voorrechten gebruiken voor eigen be lang. Maar let op: de geschiedenis zal oordelen.’ In vergelijking met een aantal familieleden is Joe’s persoonlijke leven stabiel, een beetje saai zelfs. Verwacht geen intriges, explosieve uitspraken of onthullingen over seksuele escapades. Zijn vrouw ontmoette hij op Harvard – de blonde Lauren Birch field is dochter van een dominee. Haar non-profit organisatie zet zich in voor betere gezondheidzorg voor Amerikaanse vrouwen. Joe en Lauren trouwen
17emb048z043 43
←
43
13/04/2018 07:55
WEET
TEKST: MAURITS TERWINDT
FAIRTRANSPORT
Het eigenzinnige bedrijf Fairtransport vervoert met zeilschepen rum, cacao en koffie van de Caraïben naar Europa. Dit zou niet misstaan in de Gouden Eeuw, maar de gedachte is eigentijds: vrachtvervoer over zee, zonder vervuiling
54
17emb048z054 54
Sergio Ferreira
VOC-mentaliteit voor een betere wereld
13/04/2018 10:11
Vaten rum en balen koffie en cacao liggen klaar om aan boord van de Tres Hombres te worden geladen
D
it zeemansavontuur begint in het jaar 2000, wanneer Oostenrijker Andreas Lackner naar Zuid-Amerika wil reizen, zonder te vliegen. Hij monstert in Southampton aan op de Europa, een zeilschip dat de Atlantische Oceaan oversteekt. Aan boord leert hij Jorne Langelaan uit Delft en Arjen van der Veen uit Sneek kennen. Als de drie mannen op een dag hoog in de mast de zeilen aan het repareren zijn, vaart er naast hen een vrachtschip. Het valt hun op dat ze met hun zeilschip makkelijk het vrachtschip met rokende schoorsteen bijhouden. ‘Met een zeilschip kun je dus net zo snel vracht vervoeren, maar dan zonder vervuiling,’ zeggen de mannen tegen elkaar. Fairtransport is geboren. Achttien jaar later heeft Fairtransport twee zeilschepen: de Tres Hombres ver-
voert rum, cacao en koffie van de Canarische Eilanden en het Caraïbisch gebied naar Europa, en de Nordlys vervoert wijn en olijfolie binnen Europa. Er liggen zelfs plannen voor een derde schip, de Noah, dat naar de Verenigde Staten zal zeilen. Zeilend exotische producten uit de Cariben en het Verre Oosten halen – als je niet beter wist zou je zeggen dat de Verenigde Oost-Indische Compagnie en de West-Indische Compagnie weer tot leven zijn gekomen. Maar Fairtransport heeft een visie die bij de 21ste eeuw past: vrachtvervoer moet (bijna) zonder emissie kunnen. Oprichter Andreas Lackner (42): ‘Soms moet je naar het verleden kijken voor een stap in de toekomst.’ Aan hun eerste zeiltocht met vracht, in 2001, gaat een bijzonder verhaal vooraf, vertelt Lackner. Aangekomen in Amerika, zetten de mannen de eerste stap
‘ Met een zeilschip kun je net zo snel vracht vervoeren, maar dan zonder vervuiling’
56
17emb048z056 56
13/04/2018 10:11
VERDIEN
TEKST: JAN FRANKE IN ATHENE
GRIEKENLAND
De Akropolis torent uit boven de rauwe Griekse hoofdstad
72 
17emb048z072 72
13/04/2018 08:00
Nederlandse beginselen (VOOR DE GRIEKEN)
tanukiphoto
In de Griekse hoofdstad Athene is de economische crisis nog stevig voelbaar en gaan de hervormingen traag. Steeds meer jongeren beginnen daarom internetbedrijfjes. Nederland vliegt specialisten in om ze te helpen, uit weloverwogen eigenbelang
17emb048z073 73
13/04/2018 08:00
Andreas Simopoulos
A
Boven: Robin Schuil, hier met vriendin Daria Nepriakhina, is een van de oprichters van het Nederlandse Marktplaats en is actief bij Orange Crove om jonge Grieken te helpen Onder: Orange Grove op de begane grond van de Nederlandse ambassade
thene is rauw en kent grote contrasten. De stad heeft zo’n 5 miljoen inwoners, bijna de helft van de Griekse bevolking. De Akropolis, bakermat van de westerse beschaving en democratie, torent op de tafelberg boven de stad uit. Jaarlijks klimmen miljoenen toeristen omhoog naar de Tempel van Nikè en het Parthenon. Maar beneden ligt het echte Athene, een stad van laagbouw waaraan geen einde lijkt te komen. Er zijn rijke buurten, zeker, met modewinkels die in Amsterdam-Zuid niet zouden misstaan. Op de terrassen wordt stevig gegeten en gedronken, daar houden Grieken van. De crisis is pas voelbaar in de verarmde buurten in het centrum, en dat gaat door tot de verste buitenwijken. Winkels staan leeg, er zijn executieverkopen, bedelaars, junks en daklozen. In de haven van Piraeus, waar veerboten met vakantiegangers naar de eilanden vertrekken, proberen vluchtelingen uit het Midden-Oosten en Afghanistan zakdoekjes en zonnebrillen te slijten. Dat is wat in het oog springt. Maar Griekenlands grote probleem is de onzichtbare armoede. Vanaf 2008 bracht de eurocrisis het land naar de rand van de financiële afgrond. De lidstaten van de Europese muntunie en het IMF moesten honderden miljarden bijleggen om een faillissement af te wenden. Griekenland was de zieke broeder van het continent. De redding slaagde, maar onder strenge voorwaarden: Athene moet fors bezuinigen en saneren. Tien jaar later is nog altijd 21 procent van de bevolking werkloos, onder jongeren zelfs 30 tot 40 procent. De economie krimpt elk jaar. Kleine oplevingen worden gevolgd door slecht nieuws. Op de Global Competitiveness Index van het World Economic Forum staat Griekenland op een 87ste plaats, achter landen als Oekraïne en Algerije. Volgens de meeste statistieken is het land nog steeds de zwakke broeder van de EU.
Boetiekhotel
Een hele generatie Griekse jongeren weet niet beter dan dat het crisis is. Neem Chrissa Shporti (21), student hotelmanagement in Athene. Naast haar studie werkt ze 40 uur per week in een boetiekhotel in het centrum van de stad. Drie
74
17emb048z074 74
13/04/2018 08:00
XXX BELEEF
TEKST: TEKST: JOHN XXX DE GREEF FOTO: XXX
LEVEN IN BEELD VIKTOR & ROLF
1993: Winnend duo
Als modestudenten aan de kunstacademie in Arnhem ontmoetten ze elkaar in 1988 en werden ze vrienden. Internationale ambities hadden ze al vroeg. Maar hun verblijf in Parijs begin jaren negentig leverde de pril afgestudeerde ontwerpers nauwelijks een stageplaats en zeker geen werk op. Ze besloten in 1993 samen mee te doen aan de modeontwerpwedstrijd in het Zuid-Franse Hyères, waar ze met hun theatrale avantgardistische couture zo veel indruk maakten op de jury dat ze, simpel aangekondigd als Viktor en Rolf, wonnen.
TEAM PETER STIGTER
Hun achternamen Horsting en Snoeren zeggen weinig, maar met hun voornamen hebben deze ontwerpers modegeschiedenis geschreven. Viktor & Rolf (links), beiden uit 1969, vormen 25 jaar een duo. Dat wordt gevierd met een expositie in de Kunsthal
1993-2018: Museale aandacht
Met hun unieke kledingstukken (letterlijk niet-reproduceerbare creaties), de hoogst bijzondere presentaties – zoals een modeshow waarbij honderden rinkelende belletjes aan de kleren de soundtrack vormden –, ballonnen onder de kleren, of grote accessoires uit klei die aan scherven werden gegooid op de catwalk, trokken Viktor & Rolf de aandacht van de internationale pers en van de museumwereld. Zo kocht het Groninger Museum al vroeg Viktor & Rolf aan. Voor musea zijn Viktor en Rolf altijd lievelingen gebleven.
2000: Confectie
Met de unieke combinatie van ironie en ernst werkten Viktor & Rolf aan een artistiek oeuvre. Creatie en presentatie weken zo af van andere modehuizen dat hun roem als surrealistisch modeduo tot grote hoogten steeg. Voor winter 2000 werd ook confectie gepresenteerd, in Stars & Stripes-motief. Later volgde confectie voor mannen. Nu concentreert het duo zich weer op unieke couture.
88
17emb048z088 88
13/04/2018 07:56