Krimp in de leerlingenaantallen is inmiddels binnen een aantal regio’s in Nederland een bekend verschijnsel. Natuurlijk is de krimp binnen de ene regio sterker voelbaar dan binnen de andere, maar de verwachting is dat de komende tien jaar het leerlingenaantal in Groningen en Limburg het sterkst zal afnemen (resp. – 14% en -16%). Daarnaast zullen ook in Friesland, Zeeland en delen van Gelderland de leerlingenaantallen gaan dalen. Na 2020 zullen vrijwel alle vo-scholen – met uitzondering van Delft en omgeving en Flevoland - met een (sterk) krimpende populatie te maken krijgen. door John van Dongen, EduTactiek
Live-streaming videolessen oplossing voor Krimpscholen? Door krimp kan het voor een school soms lastig worden om een bepaalde studierichting of een specifiek vak, te kunnen blijven aanbieden aan hun leerlingen (te duur door gering aantal leerlingen voor dit vak of niet in te vullen vacature in verband met geringe aantal uren). Hierbij valt te denken aan bijzondere vakken zoals Latijn, Grieks, Wiskunde D, filosofie of bijzondere examen talen, zoals Chinees of Russisch. Het gaat hierbij altijd om relatief kleine en specifieke doelgroepen. Voor mainstream vakken als Nederlands, Engels of wiskunde is deze oplossing waarschijnlijk niet bijzonder geschikt. Toen locatie directeur Loes Sieben van het Grotius college in Heerlen, werd geconfronteerd met de vraag hoe men het keuzevak Wiskunde D nog kon blijven aanbieden, zocht zij de oplossing in de technologie. Samen met haar collega directeur Huub Hansen, van het SintJanscollege in Hoensbroek, waar de groep Wiskunde D leerlingen aanzienlijk groter is omdat dit vak in het profiel NT op deze school een verplicht vak is, werd nagegaan of dit vak ook beschikbaar zou kunnen worden gemaakt voor leerlingen op haar school.
Rol docent essentieel
Wiskunde (D) docent Hub Kusters, van het Sint-Janscollege, pakte de handschoen meteen op. Samen met systeembeheer en de onderwijskundige ict coördinatoren van beide scholen, werd ingezet op het aanbieden van interactieve videolessen, via live streaming. Belangrijk gegeven hierbij was natuurlijk het kostenplaatje. Men diende te zoeken naar een technisch goede en tegelijk low-budget oplossing. Het antwoord om beeld en geluid te delen werd gevonden in de vorm van Facetime op een iPad, in combinatie met een speciaal softwarepakket bridgit om content via smartboarden en/of schermen van andere devices te delen. Al snel werd duidelijk dat deze wijze van lesgeven een aantal andere basis-
vaardigheden van de docent vereist. Er wordt op deze manier immers niet alleen een beroep gedaan op de vakkennis van de docent. Om de lessen goed vorm te geven en te kunnen uitvoeren is een set van benodigde, digitale vaardigheden en didactische competenties minstens zo belangrijk. Vakinhoud, didactiek en ict kennis (TPACK model) dienen zo veel mogelijk met elkaar verbonden te worden. Bovendien werd al snel duidelijk dat er van de inzet van de docent ook wat extra’s wordt gevraagd. Hub Kusters: “Ik heb vooral veel tijd geïnvesteerd in het maken van interactief lesmateriaal. Ik vond het namelijk belangrijk dat ik me, tijdens het lesgeven, kon focussen op de interactie van beide groepen leerlingen. Als je zelf te veel op het digibord bezig bent met bijvoorbeeld: het uitschrijven van een opdracht kun je je minder richten op de leerlingen. Verder maakte ik leerlingen elke les verantwoordelijk voor het uitwerken van opdrachten. Zij moesten dit delen met de medeleerlingen via Dropbox. Op deze manier voelden de leerlingen zich meer betrokken en verantwoordelijker voor het leerproces.” Niet ieder docent zal meteen aan deze voorwaarden kunnen voldoen. Door gerichte professionalisering en facilitering zal dit echter ook op andere scholen geen problemen mogen geven.
Succeservaring
Inmiddels is het project met Wiskunde D leerlingen, die de lessen hebben gevolgd via het smartboard, video en geluid én zonder de fysieke aanwezigheid van een docent op hun eigen locatie, met succes afgesloten. De behaalde resultaten geven een positief beeld van de toekomst voor deze manier van werken. De leerlingen van beide locaties scoorden prima en vergelijkbaar bij de toetsen. En dat terwijl er maar gebruik werd gemaakt van één en dezelfde docent, die bewees dat het door de technologie tóch mogelijk is om op twee plaatsen tegelijk aanwezig te zijn.
Hub Kusters: “De pilot werd afgesloten met een practicum over de behandelde leerstof op de TU in Eindhoven. De leerlingen vonden het geweldig om de wiskundige toepassingen te zien en voor de meeste was het volgen van een practicum op een TU een unieke ervaring. Het was voor mij bovendien verrassend om te zien hoe de 'leerlingen op afstand' met deze nieuwe manier van onderwijs omgingen. Blijkbaar door het activeren van hun intrinsieke motivatie volgden zij zonder extra toezicht de lessen aandachtig. Aan het begin van de les regelden zij zelf dat de verbinding tot stand kwam.” De succeservaring van deze scholen lijkt zeker perspectieven te bieden voor het verder verkennen van live-steaming mogelijkheden. Op deze manier komt gepersonaliseerd leren een stap dichterbij. Het geeft scholen de mogelijkheid om binnen financiële mogelijkheden hun excellente leerlingen iets extra’s te bieden en bijzondere vakken binnen de school te houden.
Voor meer informatie kunt u contact opnemen met John van Dongen via: E: john@edutactiek.nl M: 06 - 198 85 195
SCHOOLFACILITIES MEI 2014
15