JF/M magazine nr. 27
MAART 2017
Ilaysha (19)
"Ik wil een inspiratie zijn voor andere kinderen die in een pleeggezin wonen." Wat doet Schoolformaat? Asmeret (17) en Farrukh (18) zijn gevlucht uit Eritrea en SyriĂŤ Twee jongeren kijken terug op het afgelopen jaar
Verbetering Veel artikelen en interviews in het vorige JF Magazine stonden in het teken van verandering. In deze uitgave borduren we daar nog even op voort. Verandering brengt verbetering. We kijken daarom terug op een aantal hoogtepunten uit 2016 en staan stil bij hoe het er nu voor staat. De redactie wenst je veel leesplezier!
Colofon Nr. 27 Jaargang 9 / Maart 2017
Wil je reageren? Wil je reageren op een artikel, of heb je een thema of idee dat niet mag ontbreken in de volgende uitgave van het JF Magazine? Stuur een e-mail naar redactie@jeugdformaat.nl. Ook als je extra exemplaren van het magazine wilt ontvangen, kun je ons een bericht sturen. Volg ons ook via Redactieadres JF Magazine Postbus 1178 2280 CD Rijswijk T 070 - 850 13 48 E redactie@jeugdformaat.nl Fotografie Nikki Nooteboom (Pamela, Manou en Ilaysha) Redactie Brigitte Lussing, Karin Toet, Shirley Molenaar, Renée van Duren Tekst Redactie Tekst: Redactie Eindredactie: KEPCOM / kepcom.nl Vormgeving: DEARDAN & Friends / deardanandfriends.com Druk: REVON / revon.nl Hoewel wij bij de samenstelling van dit magazine de grootste zorgvuldigheid in acht nemen, kan Jeugdformaat niet garanderen dat de informatie altijd compleet en actueel is. Disclaimer Auteursrechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de hoofdredactie openbaar worden gemaakt of verveelvoudigd.
Inhoudsopgave
JF Magazine wordt driemaal per jaar in een oplage van 3500 exemplaren verzonden aan medewerkers, pleegouders, stagiairs en relaties van Jeugdformaat en Schoolformaat.
3
"WAT ZEG JE NU? EN HOE KOMT DAT OP DE ANDER OVER?"
5
DE TERUGBLIK OP JEUGDFORMAAT 2016
8
DE WERELD VAN JF
11
WAT DOET SCHOOLFORMAAT?
14
COLUMN BAS TIMMAN
16
PAMELA EN MANOU VERSTERKEN TEAM 246
18
INTERVIEW ILAYSHA
21
COLLEGA IN BEELD: MARJOLEIN VERSTELLE
23
ASMERET (17) EN FARRUKH (18) ZIJN GEVLUCHT UIT ERITREA EN SYRIË
27
ONLINE HULP BIJ SCHEIDEN
Fotograaf: Peter van Zetten
Charmaine en de burgemeester van de gemeente Rijswijk.
"Wat zeg je nu? en hoe komt dat op de ander over?" Leerlingbemiddelaar Charmaine kreeg een jeugdlintje. lees verder
| 3
Bijna een jaar geleden, op 26 april 2016, reikte burgemeester Bezuijen het eerste jeugdlintje van de gemeente Rijswijk uit aan Charmaine Daylak. Zij zat toen in de examenklas van het Rijswijks Lyceum en ontving het lintje omdat zij een uitstekende mediator was in haar rol als ‘leerlingbemiddelaar’ op school. Charmaine is inmiddels zestien jaar en volgt een opleiding Bedrijfsadministratie. We kijken met haar terug op haar tijd als leerlingbemiddelaar. Leerlingbemiddelaars worden ingezet bij conflictsituaties
Geen partij kiezen
op school, bijvoorbeeld bij scheldpartijen of bij pesten. In
Bij de bemiddelingsgesprekken van Charmaine was geen
de Rijswijkse examenklas mavo 4 werd de vraag gesteld:
leraar aanwezig. “Leerlingen zijn gewoon eerlijker in
wie is volgens jullie geschikt als leerlingbemiddelaar?
een gesprek met een leeftijdsgenoot. Je voelt je bij een
De klas koos twee leerlingen uit. Een van hen was
klasgenoot toch wel meer op je gemak dan bij een leraar
Charmaine. Ze vond het een eer dat ze haar naam
of lerares. Ik koos ook nooit partij, dus ze durfden bij mij
noemden. “Het leek mij erg leuk om leerlingbemiddelaar
toe te geven wat ze fout gedaan hadden. Dat was fijn
te worden. Voordat ik dat ‘officieel’ was, stapte ik ook al
want dan kon je daarna duidelijke afspraken met elkaar
af op klasgenoten als ze ruzie hadden. Ik denk dat ze mij
maken.”
daarom hebben gekozen”, vertelt Charmaine. Charmaine kijkt terug op een mooie tijd als leerlingCursus
bemiddelaar. Ze vond het leerzaam. Haar skills als
Na haar benoeming volgde Charmaine vanuit school
mediator hoeft ze nu in haar dagelijks leven niet meer
een cursus. Dit gaf de leerlingbemiddelaars handvatten.
in te zetten. “Ik heb gelukkig weinig ruzie om mij heen,
Charmaine: “Ik heb geleerd hoe je zo’n gesprek kunt
maar als dat een keer voorkomt, dan zou ik wat ik
voeren. Naar hoe je samen met de partijen kijkt naar
geleerd heb meteen weer inzetten.”
het doel van het gesprek, welke vragen je stelt en hoe je twee partijen die zo ver van elkaar af staan, weer naar elkaar brengt.” Was er een ruzie of vechtpartij op school, dan werd Charmaine of een van de andere vijf leerlingbemiddelaars op school, uit de klas geroepen om meteen in actie te komen. “Als er ruzie was, werd ik er meteen bijgehaald. Ik ging in een aparte ruimte, zonder andere leerlingen erbij, het gesprek aan. Ik stelde vragen over wat er was gebeurd. Als beide partijen hun verhaal verteld hadden, vroeg ik: hoe voel je je? Vertellen over gevoel is lastig, maar ik hielp hen daar over na te denken. Ook vroeg ik: ‘wat zeg je nu? En hoe komt dat op de ander over?’ Ze begrepen elkaar meteen een stuk beter en hadden meer oog voor elkaar.”
4 |
“Leerlingen zijn gewoon eerlijker in een gesprek met een leeftijdsgenoot. Je voelt je bij een klasgenoot toch wel meer op je gemak dan bij een leraar of lerares. Ik koos ook nooit partij, dus ze durfden bij mij toe te geven wat ze fout gedaan hadden. Dat was fijn want dan kon je daarna duidelijke afsprak en met elkaar maken.”
DE TERUGBLIK OP JEUGDFORMAAT
2016
Februari In februari 2016 werd met grote belangstelling de Meidenspecifieke Opvang Haaglanden (MSOH) locatie Den Haag geopend. MSOH is de nieuwe naam van de MeidenCrisisOpvang
Januari
(MCO). Bij de opening van MSOH Den Haag waren veel vertegenwoordigers van onder andere de CJG’s en de politie aanwezig. De
Van Amsterdam ArenA tot Euromast, op de
twee meidenspecifieke logeerhuizen, in Den
Fleminglaan en overal in het land hingen vorig
Haag en Zoetermeer, hebben nu dezelfde
jaar in januari (en ook dit jaar) Hartenhuisjes
naam en bieden naast reguliere plekken ook
voor de actie #ikvergeetzeniet van Stichting
meidenspecifieke crisisplaatsen en noodbedden.
Het Vergeten Kind. De actie is gericht op de zoektocht naar nieuwe pleegouders. “We
“MSOH is in de regio goed bekend en goed
zijn ervan overtuigd dat dit soort campagnes
vindbaar. De samensmelting van teams is positief
bijdragen aan het verlagen van de enorme
verlopen. Deze verandering heeft ook gezorgd
drempel om echt iets te gaan betekenen
voor een methodische versterking”, vertelt
in de pleegzorg”, aldus Paul Donkers van
Neeltje van den Aker, leidinggevende MSOH
KindGericht Werven bij Jeugdformaat.
Den Haag.
| 5
Mei Maart
Een bijzondere Roparun voor team 246 in 2016,
Sinds begin 2016 vangt Jeugdformaat
José Kaptein die begin 2016 is overleden aan de
Alleenstaande Minderjarige Vreemdelingen (AMV’s) op. Jeugdformaat helpt de jongeren te integreren in de samenleving zodat zij volledig kunnen participeren. Zowel jongeren als begeleiders zijn enthousiast. “De jongeren zijn blij met hun woning”, vertelt leidinggevende Anno Post. “Natuurlijk was het de eerste weken even wennen, maar het is fijn dat de ervaringen zo positief zijn. Het was mooi om te zien dat de jongeren van hun eigen geld spontaan hapjes en drankjes kochten om de buren te ontvangen”,
met een fantastisch bedrag aan sponsorgeld (€19.025) en ter nagedachtenis aan collega gevolgen van kanker. De 33 teamleden hebben weer een geweldige prestatie neergezet. In juni 2017 zal team 246 zich voor de tiende keer op rij voor de volle honderd procent inzetten om zoveel mogelijk geld op te halen voor mensen met kanker. Het team legt de lat steeds hoger. Dit jaar hopen ze minimaal € 20.000 op te halen. Manou en Pamela, cliënten van Jeugdformaat versterken dit jaar het team met culinaire en sportieve bijdragen. Op pagina 16 lees je meer over het Roparunteam.
vertelt leidinggevende Sandra van der Klooster. “Met elkaar hebben ze eten klaargemaakt voor de buurt. Dat zorgde bij de buren voor bewondering en deed het ijs breken." Nu een jaar later gaat het met de meeste jongeren goed, zij weten al aardig hun weg te vinden in de Nederlandse samenleving. Ze gaan naar school, sporten en hebben bijbaantjes. Ook komen de eerste gezinsherenigingen tot stand. Spannende, emotionele momenten voor zowel de jongere, ouders, broertjes, zusjes maar ook de hulpverleners van Jeugdformaat. Op pagina 23 lees je een interview met twee AMV’s en hun mentoren.
Juni De Zoetermeerse wethouder Jeugd, Mariette van Leeuwen, lanceerde in juni 2016 de nieuwe website Scheidingspunt.nl. De website geeft de Zoetermeerse inwoners handvatten om beter om te kunnen gaan met een echtscheiding. De site is tot stand gekomen vanuit een nauwe samenwerking tussen het Centrum voor Jeugd en Gezin (Meerpunt) en zijn partners, waaronder Jeugdformaat. Later in het jaar lanceerde ook de gemeente Rijswijk een website met alle informatie over scheiden in die gemeente.
April Charmaine Daylak, pleegkind van Jeugdformaat, kreeg in april 2016 het eerste Rijswijkse jeugdlintje voor haar rol als ‘uitstekende mediator’, ofwel leerlingbemiddelaar op het Rijswijks Lyceum. Lees het interview met Charmaine op pagina 3.
6 |
Lees meer over deze initiatieven op pagina 27.
Juli Binnen de Daghulp hebben twee verhuizingen plaatsgevonden. De Daghulp aan de Buitenhofdreef is verhuisd naar de nieuwe locatie aan de Griegstraat, waar een SBO-school is gehuisvest. De Strandwacht is ondergebracht bij Triodus (Kindcentrum Gulliver) in Wateringse
Oktober
Veld waar wij de locatie onder meer delen met
Het HKZ-certificaat is verlengd. De onder-
een kinderdagverblijf en een Buitenschoolse
zoekers waren onder de indruk van de
Opvang (BSO). We zijn erg blij met beide
kwaliteitscirkels zoals deze binnen de
verhuizingen waarmee wij de kinderen een
ontwikkellijn jongerencoaching met verblijf
locatie bieden in hun natuurlijke omgeving.
worden toegepast. De medewerkers zijn ook
Op deze manier sluiten we zo dicht mogelijk
positief over de kwaliteitscirkels en het elkaar
aan bij de leefwereld van het kind.
auditen. Het geeft een leuk kijkje in de keuken bij collega’s en andere locaties. Er worden veel tips & tricks uitgewisseld. Het doel dat vooraf gesteld was, leren met en door elkaar, is
Augustus
hiermee echt behaald.
De wereld van de jeugdhulp verandert en Jeugdformaat verandert volop mee. Bij deze nieuwe tijd hoort ook een ‘nieuw gezicht’. De nieuwe website is in augustus gelanceerd, met een nieuw logo en een nieuwe huisstijl.
November Bijna zeshonderd medewerkers van Jeugdformaat hebben de Inspiratiedagen bezocht! Deze dagen waren niet alleen inspirerend, maar ook verbindend. Lees
September
meer over de Inspiratiedagen in de column van Bas Timman op pagina 14.
SMW Haaglanden heeft een nieuwe naam: Schoolformaat. Ook het aanbod van Schoolformaat is verbreed. Lees meer over Schoolformaat en hoe zij kan helpen bij bijvoorbeeld ‘omgaan met geld’ op pagina 12.
December Jeugdformaat en Schoolformaat hebben in 2016 een Cedeo-erkenning ontvangen voor de opleidingen die zij geven. Het rapport gaf lovende feedback over de opleidingen en de leercoaches.
| 7
DE WERELD VAN JF Trainingen Jeugdformaat en Schoolformaat Cedeo-erkend Na een eerste erkenning in 2014 ontving Jeugdformaat eind 2016 wederom Cedeo-erkenning voor haar trainingen. In de weken ervoor heeft Cedeo een klanttevredenheidsonderzoek gehouden onder deelnemers van de interne opleidingsmodules. Dit onderzoek heeft goede resultaten opgeleverd: 93,6 procent van de ondervraagden heeft aangegeven tevreden of zelfs zeer tevreden te zijn over de interne opleidingen van Jeugdformaat. Eerder in 2016 ontving Schoolformaat al Cedeo-erkenning voor haar trainingen.
Versterking van de JF-Magazine redactie Vanaf het volgende JF Magazine zal Sanne de Bruin de redactie komen versterken. We zijn erg blij met ons nieuwe redactielid. Maar we kunnen nog meer versterking gebruiken. Vind jij het leuk om mee te denken over de inhoud van het JF-Magazine, schrijf je graag of vind je het leuk om mensen te interviewen? Of ken je een cliënt die het leuk vindt om bijvoorbeeld een column te schrijven? Wij zoeken collega’s en cliënten die meeschrijven! Interesse? Mail redactie@jeugdformaat.nl of bel met Renée van Duren 070 850 13 48.
8 |
Jongeren wisselen ervaringen uit na scheiding ouders. Jaarlijks horen zeventigduizend kinderen dat hun ouders uit elkaar gaan. Tijdens de scheiding verandert er veel
BOEKENTIP & WIN
voor deze kinderen. Alles wat veilig was wordt ineens
Wat is een terrorist? Hoe voelt het om dood te gaan?
anders. Veel kinderen moeten verhuizen naar een
Kan dit ook bij ons gebeuren? Mag ik nog lachen?
andere school, wennen aan nieuwe liefdes van ouders
Waarom blijf ik er altijd maar aan denken? Blijf ik
of zelfs één van de ouders missen. Sinds september
voor altijd bang? De hele wereld is dagelijks in shock
kunnen kinderen van gescheiden ouders (vanaf twaalf
door aanslagen en helemaal als ze dan heel ‘dichtbij’
jaar) zich bij Villa Pinedo aanmelden voor een online-
komen zoals de aanslagen in onder meer Parijs,
buddy. Dit project is inmiddels ook in samenwerking
Brussel en Nice. Het is bijna onvermijdelijk dat ook
met Schoolformaat in Haaglanden gestart.
kinderen in contact komen met de beelden. Maar hoe leg je zulke gruweldaden uit aan een kind? En
De buddy is tussen de achttien en vierentwintig jaar,
hoe neem je zijn angst weg als je eigenlijk zelf ook
heeft zelf ook gescheiden ouders, biedt een luisterend
bezorgd bent? Psychotherapeute Lies Scaut (auteur
oor en geeft adviezen vanuit de eigen ervaring.
van ‘DoodGewoon, kinderen begeleiden bij rouw’,
Jongeren die graag een buddy willen kunnen zich via
LannooCampus) en traumapsycholoog Erik de Soir
de www.villapinedo.nl aanmelden. Villa Pinedo koppelt
(auteur van ‘Leven aan de zijlijn, meditatief omgaan
hen vervolgens aan een online-buddy waarmee ze via
met trauma en verlies’, Lannoo) beschrijven in hun
een speciale app hun ervaringen kunnen delen.
boek ‘Moet ik nu bang zijn?’ hoe je met een kind in gesprek kunt gaan over terreur. Ze geven aan hoe je tijdig een trauma herkent en hoe je de veerkracht in tijden van angst kunt versterken. Het boek geeft veel praktische tips voor ouders, hulpverleners en onderwijsprofessionals. Wil je kans maken op dit boek? We verloten het! Stuur een mail naar redactie@jeugdformaat.nl
"Ik doe mee met het buddyproject omdat ik het belangrijk vind om kinderen die ook gescheiden ouders hebben te helpen met de ervaring die ik heb.” Or (18), buddy Villa Pinedo
Pleegzorg 15X Supergewoon In november 2016 was de reizende tentoonstelling ‘Pleegzorg 15x supergewoon’ voor het eerst te zien in Pijnacker-Nootdorp tijdens de Week van de Pleegzorg. Maar zij reist verder. Inmiddels is de tentoonstelling met mooie beelden en verhalen van pleegkinderen, pleegouders en biologische ouders te zien in Den Haag. Wil je weten waar je de tentoonstelling gratis kunt bezoeken? www.jeugdformaat.nl/supergewoon.
"Mijn pleegouders boden mij de warmte waar ik zoveel behoefte aan had.” Kristie werd opgevangen door pleegouders John en Jacqueline.
Fotograaf: Rogier Maaskant
Directie weer op volle kracht Per 1 maart is Bianca Das aan de slag gegaan als
Bianca Das
directeur zorg bij Jeugdformaat. Bianca was hiervoor
”Jeugdformaat is een sterke speler op het gebied
werkzaam binnen het Centrum Jeugd en Gezin
van complexe opvoed- en jeugdhulp. Het is een
(CJG) in Den Haag. Zij heeft aan de basis gestaan van
mooie uitdaging om in de huidige veranderende
de implementatie van de huidige CJG’s. Het leggen
jeugdhulpwereld met alle collega’s samen vorm te
van verbinding tussen ketenpartners onderling en
geven aan een toekomstbestendig Jeugdformaat,
tussen jeugdhulporganisaties was een belangrijk deel
waarbij jeugdigen en hun ouders zich gehoord en
van haar werk.
gesteund voelen.”
Vanaf 1 april zal ook Aagje aan de Stegge starten in de functie van directeur zorg bij Jeugdformaat. Met de komst van Aagje is de directie weer op volle sterkte. Aagje was werkzaam als regiomanager bij Reinaerde in de regio Utrecht. Als regiomanager was zij onder meer verantwoordelijk voor diagnostiek en behandeling, intensieve ambulante behandeling, Multi Dimensionele FamilieTherapie, Jeugdzorg, eerstelijns paramedische praktijken en basis GGZ. Bianca en Aagje kijken beiden uit naar hun start bij Jeugdformaat. 10 |
Aagje aan de Stegge “Ik kijk erg uit naar een nieuwe omgeving. Ik wil graag samen met de collega’s en de partners de ambities van Jeugdformaat verder vormgeven. Ik geloof in de gezamenlijkheid en verbinding als een cruciale voorwaarde om met elkaar succesvol te zijn. Succesvol betekent voor mij vormgeven van dienstverlening die een toegevoegde waarde heeft voor de jeugd, de gezinnen en de samenleving.”
Wat doet Schoolformaat? In 2016 kreeg SMW Haaglanden een nieuwe naam: Schoolformaat. Schoolformaat is actief op ruim negentig scholen in de regio Haaglanden en in Rotterdam. De 64 schoolmaatschappelijk werkers van Schoolformaat vind je op basisscholen, in het voortgezet onderwijs en ook in het beroepsonderwijs. Daar bieden zij individuele begeleiding aan leerlingen en hun ouders en geven advies. Daarnaast verzorgt Schoolformaat jaarlijks meer dan 100 trainingen, workshops en themabijeenkomsten. Ook helpt Schoolformaat bij deskundigheidsbevordering van professionals. Maar wat houdt het schoolmaatschappelijk werk precies in? In dit artikel lees je meer over de zorgstructuur op scholen, omgaan met geld en omgaan met gevoelens. Het zijn slechts drie van de vele thema's waarin Schoolformaat actief is.
Spin in het web Schoolformaat kan op vrijwel alle niet-vakinhoudelijke
Zorgstructuur bouwen
thema’s docenten ondersteunen. De schoolmaatschap-
Als deskundige op het gebied van jeugdhulp kan
pelijk werkers van Schoolformaat zijn experts op het
Schoolformaat haar knowhow inzetten om een
gebied van jeugdhulp. Ook op het vlak van klassen-
organisatiespecifieke zorgstructuur op maat te bouwen.
management en persoonlijke processen binnen het
Dennis over de rol van Schoolformaat en de zorgstruc-
werk bieden zij programma’s aan. Meestal in de vorm
tuur: ”Soms heeft Schoolformaat hier een leidende rol
van training maar ook van persoonlijke coaching.
in en een andere keer is er een consulterende functie.
Dennis Rust is schoolmaatschappelijk werker bij
De werkelijkheid leert dat er niet één rol is, maar dat er
Schoolformaat: ”Op het moment dat een school een
geschakeld wordt tussen meerdere rollen. Daar ligt de
vraag neerlegt die raakvlakken heeft met de zorg en/of
kracht van een schoolmaatschappelijk werker.”
de zorgstructuur, kunnen wij ermee aan de slag. Kortom, van begeleiding op individueel niveau tot en met klassikale begeleiding. Van leerlinggericht tot en met de ondersteuning van de onderwijsprofessionals.” Ondersteuning in de vorm die past Schoolformaat geeft ondersteuning in alle vormen en op maat. Loopt een docent, een docententeam of de staf op school vast, dan is Schoolformaat er. “We bieden ondersteuning in de vorm van trainingen. Dat kunnen praktische trainingen zijn voor leerlingen zodat de docent daar profijt van heeft. Maar we geven ook trainingen aan professionals zodat zij de lessen nog effectiever vorm kunnen geven. Daarnaast geven we voorlichting aan zowel professionals, ouders als aan leerlingen. En dan zijn er natuurlijk de individuele gesprekken met leerlingen -en hun ouders- die extra begeleiding nodig hebben. Zijn er complexe of specifieke problemen en kunnen wij die hulp niet zelf verlenen, dan schakelen we met hulp- en zorgpartners in de regio”, vertelt Dennis.
Jong geleerd Kees heeft ervaring met jongeren die geldproblemen hebben. “Als een jongere opgroeit in een omgeving waar de mensen om hem of haar heen schulden hebben, is het lastig om interesse te ontwikkelen voor financiële zaken. Je moet kennis opdoen om eigen financiële zaken goed te regelen. Leer je op jonge leeftijd niet met geld omgaan, dan is de kans dat het op latere leeftijd misgaat groter.” Herkennen Hoe herken je financiële problemen bij jongeren? En hoe help je ze deze op te lossen? Schulden of geld-
Omgaan met geld
problemen zijn vaak lastig te achterhalen. Jongeren met schulden laten hier uit schaamte niets over los. Schulden
De groep jongeren met schulden blijft groeien. Een op
of geldproblemen zijn een deel van iemands bestaan en
de vijf mbo-studenten heeft een schuld. Gemiddeld ligt
hebben vaak een sociaal isolement tot gevolg. Het zou
de hoogte van de schuld van een jongere met financiële
dus zomaar kunnen dat een leerling die veel verzuimt
problemen tussen de € 10.000 en € 15.000,-. Zit een
of zelfs langere tijd afwezig is te kampen heeft met
jongere eenmaal in de schulden, dan komt hij of zij daar
schulden. Kees: “In hun schoolwerk vallen ze op door
vaak heel moeilijk weer uit. Op latere leeftijd neemt het
bijvoorbeeld de afwezigheid van boeken of slechte
aantal jongeren met schulden toe. Volgens het Nibud
concentratie. Een leerling met schulden zou je bijna
heeft 37 procent van de mbo’ers van achttien jaar en
kunnen typeren als ongemotiveerd en weinig betrokken,
ouder een schuld. Ook als jongeren vervolgens op zich-
en is hierdoor soms lastig te herkennen."
zelf gaan wonen, neemt de schuldensituatie vaak toe. Oorzaken “Onderzoek heeft aangetoond dat een impulsieve, verleidinggevoelige en statusgevoelige houding de kans vergroot dat iemand moeilijk met geld om kan gaan. Jongeren kunnen door impulsieve, te dure aankopen niet rondkomen en bouwen schulden op. Ook de invloed van reclame en het willen meedoen met rages en trends spelen een rol. Het is dus niet zo gek dat een grote groep jongeren schulden heeft”, vertelt Kees Helmstrijd, schoolmaatschappelijk werker en financieel dienstverlener bij Schoolformaat.
Individuele begeleiding De schoolmaatschappelijk werkers van Schoolformaat bieden hulp aan jongeren met schulden. In basis wordt er vaak hulp geboden bij budgetteren. Bied je begeleiding bij budgetteren, dan is het volgens Kees ook nodig om jongeren te leren budgetdenken. “Met een budget en een schuldregeling ben je er nog niet. Het is niet zo dat als je deze twee ‘hapklare brokken’ aanbiedt een jongere schuldenvrij wordt. Er is financiële gedragsverandering nodig. Als factoren als de thuisomgeving, het leervermogen, motivatie en ad hoc denken niet op orde of onvoldoende ontwikkeld of aangeleerd zijn, is het moeilijker om te leren budgetteren. Het is dus heel belangrijk om goed naar de situatie achter de jongere en zijn of haar schulden te kijken.”
Trainingen omgaan met geld
Inzicht voor onderwijsprofessional en leerling Schoolformaat geeft trainingen aan onderwijsprofes-
Leerlingen
sionals om meer inzicht te krijgen in hoe je problemen
• Wat doe ik met mijn geld?
kunt herkennen, maar ook in hoe je leerlingen kunt
• Jouw rechten en plichten
ondersteunen en doorverwijzen. Daarnaast zijn er ook
in de omgang met geld
trainingen voor leerlingen in het voortgezet- of beroepsonderwijs. Deze trainingen geven inzicht in hoe je met
Onderwijsprofessionals
geld omgaat en inzicht in de rechten en plichten op het
• Praten over geldzaken
gebied van financiën als je achttien jaar wordt.
• Financiële en juridische rechten 12 |
Gevoelens een plek geven is rustgevend. Kinderen hebben het druk. Naar school, sporten, soms een papa in één en een mama in een ander huis, vriendjes, televisie, computer…kortom, kinderen moeten veel. Als je als kind wat gevoeliger bent voor alle prikkels om je heen, dan kan dat best lastig zijn. Er komen bepaalde gevoelens boven, maar hoe kun je die uiten? En wat kun je doen als je als kind al op jonge leeftijd ervaart dat je hoofd ‘vol’ zit?
Wendy van Vliet is accountmanager bij Schoolformaat:
Zelfcontrole
“Er wordt vandaag de dag heel veel van kinderen
Voor oudere kinderen is er ook een training die hen
gevraagd. Juist daarom is het goed om hen mee te
helpt om te gaan met gevoelens: ‘Ik kies voor zelf-
geven dat ze bij zichzelf moeten blijven: je bent prima
controle’. Deze training geeft kinderen die vaak boze
zoals je bent.” Om kinderen en leerkrachten te helpen
gevoelens hebben, inzicht in het denken over sociale
bij het omgaan met gevoelens en de drukte die zij ervaren,
situaties. Wendy: “De kern van deze training bestaat
heeft Schoolformaat sinds kort de ‘Clowntje Kriebel’-
uit cognitieve gedragstherapeutische methodieken.
trainingen voor kinderen. Er zijn twee verschillende
Storend gedrag wordt, zo vaak als haalbaar is, genegeerd.
trainingen. De een richt zich op het stimuleren van de
Kinderen leren om elkaar positief te bekrachtigen door
emotionele ontwikkeling, de ander op ontspanning.
elkaar complimenten te geven. Met deze training is een evidence based behandeling beschikbaar gekomen in
Emotionele ontwikkeling
het primair onderwijs. Kinderen die de weg naar de
Door het stimuleren van de emotionele ontwikkeling
reguliere hulpverlening moeilijk vinden, kunnen hiermee
leren kinderen hun emoties beter herkennen en uiten.
toch een behandeling krijgen.”
Kinderen zitten beter in hun vel. Het empathisch vermogen en de sociale vaardigheden worden gestimuleerd. Het kind leert om positief te reageren op emoties van andere kinderen en volwassenen. Wendy: “Samen met Clowntje
Trainingen sociale vaardigheden en zelfcontrole
Kriebel leren de kinderen zes basisemoties herkennen, benoemen en voelen. Emoties worden spelenderwijs
• Clowntje Kriebel heeft het druk
behandeld en kinderen krijgen de mogelijkheid om meer
• Clowntje Kriebel wil wat anders
vertrouwd te raken met hun emoties.”
• Ik kies voor zelfcontrole
Mindfulness
Informatie over de hulp
Als kinderen weten op welke manier ze rust kunnen
van Schoolformaat en een
vinden, dan helpt dat de druk van de ketel te halen.
overzicht van alle trainingen
Ze leren met mindfulness-oefeningen om echt de rust
vind je op www.schoolformaat.nl
in zichzelf te ontdekken. Dit geeft ontspanning, daardoor komt het kind beter in zijn vel te zitten. Het geeft ook rust in de klas. Kinderen leren zich af te sluiten voor geluiden en prikkels om zich heen. Dat heeft niet alleen voordelen voor een docent, maar vooral ook voor het individuele kind. Als een kind goed in zijn vel zit, dan geeft dit ruimte om te leren. Ontspanning is daarnaast de ideale voorbereiding, bijvoorbeeld voor een toets.
COLUMN
Bas Timman BAS TIMMAN
Eind vorig jaar vonden de eerste inspiratiedagen van Jeugdformaat plaats. Met zo’n zeshonderd collega’s
hebben wij elkaar dagen lang opgezochtvan om ons Recentelijk lastwee ik de uitkomsten een poll onder te laten inspireren door het werk waar wij allemaal elke gemeenten met de vraag of zij klaar zijn voor de dag voor staan. Daaraan terugdenkend heb ik, ook na hulp aan 18-plussers. De nieuwe Jeugdwet stopt wat ik heb gehoord van collega’s, goede herinneringen namelijk formeel bij achttien jaar. Acht gemeenten overgehouden aan de workshops over bijvoorbeeld trauma’s bij kinderen over118 samenwerking en fitheid gaven aan er welenen gemeenten zeiden daar in en op je werk. 'niet klaar voor' te zijn. Tweehonderdzestig andere gemeenten hadden niet gereageerd, maar het Ook zijn er delaat herinneringen aan het weerzien van antwoord zich moeilijk raden. collega’s. Collega’s die je al een tijd niet hebt gezien omdat ze sinds de transitie in een jeugdteam werken of omdat ze overgestapt zijn naar een ander team. Of aan de eerste ontmoeting met een van de honderd nieuwe collega’s die Jeugdformaat in 2016 mocht verwelkomen. Maar iedereen die er geweest is zal toch vooral ook aan het verhaal en de woorden van Marc Lammers denken. Marc, de oud-bondscoach van het Nederlands dameshockeyteam dat goud haalde op de Olympische Spelen, heeft ons ruim een uur lang meegenomen in zijn persoonlijke ontwikkeling om een goede coach te worden. Ook nam hij ons mee in de ontwikkeling van zijn team. Van goed naar goud. Was je er niet bij, dan zal je waarschijnlijk denken: ‘wat heeft dameshockey nu te maken met het verlenen van goede jeugdhulp?’ Was het niet gewoon een mooi verhaal en hebben wij ons allemaal laten inpakken door Marc’s innemende persoonlijkheid en zijn gelikte praatje? Nu, maanden later, haal ik terug waarom ik ook zo werd geïnspireerd door zijn verhaal. Voor mij is dat zijn passie voor de inhoud van zijn vak. Dezelfde passie voor de inhoud van ons werk zie ik bij mijn collega’s.
"Hebben wij ons allemaal laten inpakken door Marc’s gelikte praatje?"
14 |
Medewerkers van Jeugdformaat zijn continu bezig
Een organisatie en haar medewerkers kunnen niet
met de eigen ontwikkeling en die van het vak van hulp-
zonder gezamenlijk doel. Het is essentieel dat iedereen
verlener. Als hulpverlener ben je zelf het belangrijkste
zich realiseert waar zij samen heengaan en samen voor
instrument. Methodieken en protocollen zijn slechts
staan. Vervolgens moet je blijven werken aan die
hulpmiddelen. Het is dan ook belangrijk dat Jeugdformaat
gezamenlijke ambitie en doelen. Tegelijkertijd moet
veel tijd en energie blijft steken in het bevorderen van de
iedere collega ook zijn persoonlijke doelen koesteren.
mentale fitheid van de hulpverleners. Marc stelde duidelijk
Het is juist de diversiteit die teams vaak sterk maakt.
dat coachen vooral ruimte geven is. Bij coachen gaat
Onderling vertrouwen en veiligheid vormen de basis.
het volgens hem om inspireren en niet om het geven van
Verschillen mogen er zijn. Niet iedereen hoeft overal
instructies. Ik zie een mooie parallel met zijn gedachten-
even goed in te zijn.
goed: steeds meer denken vanuit ‘de eigen kracht’ van jongeren en ouders. Geen hulp louter gebaseerd op
Samen maken wij het verschil voor jongeren en ouders
protocollen en instructies, maar jongeren en gezinnen
die onze hulp vragen. In die zin is elke dag een inspiratie-
inspireren om hun leven in eigen hand te nemen.
dag. We hebben de ambitie om elke dag het verschil te maken voor jongeren en ouders. Maar het is ook goed
"Waar een crisis is, is er ook een kans."
om regelmatig en bewust de tijd en de ruimte te nemen om stil te staan bij wat ons elke dag weer inspireert en bindt. Hoe wij onze gezamenlijke doelen het beste kunnen verwezenlijken. En dat komt dan weer samen tijdens de volgende inspiratiedagen. Ik kijk er nu al naar uit.
Marc liet ook zien dat je niet moet terugdeinzen voor een crisis. Waar een crisis is, is een kans tot verandering en verbetering. Vaak zien we hoe vervelend en pijnlijk de weg ernaartoe soms is, maar ook dat een crisis bij een jongere of een gezin leidt tot een nieuw perspectief. Het is de kunst van de hulpverlener om jongeren en gezinnen tijdens een crisis te coachen en te helpen om nieuwe perspectieven te zien en te vinden. Marc liet ons zien en voelen dat verbeteren en veranderen in crisissituaties vaak in kleine stapjes gaat. Veel kleine stapjes na elkaar maken het verschil. ‘In het hulpverleningsplan realistische doelen stellen’, zouden wij als hulpverleners zeggen. Geen doelen stellen en niet veranderen is stil staan. Veranderen op zich is geen doel maar een middel
"We hebben de ambitie om elke dag het verschil te maken voor jongeren en ouders. Maar het is ook goed om regelmatig en bewust de tijd en de ruimte te nemen om stil te staan bij wat ons elke dag weer inspireert en bindt."
om een doel te bereiken.
| 15
Pamela en Manou versterken team 246 In 2016 haalde het Jeugdformaat Roparunteam (team 246) een bedrag van € 19.025,- op. Een geweldige prestatie! Het team zette zich in 2016 in ter nagedachtenis aan collega José Kaptein die begin 2016 is overleden aan de gevolgen van kanker. José heeft zich jarenlang ingezet voor de Roparun. Daarom is er een stichting opgericht: Stichting José Kaptein. Deze stichting heeft het doel om zo veel mogelijk geld op te halen voor Roparun. In juni 2017 zal team 246 zich voor de tiende keer op rij voor de volle honderd procent inzetten om zoveel mogelijk geld op te halen voor mensen met kanker. En de mensen van het team leggen de lat steeds wat hoger, dit jaar hopen ze maar liefst € 20.000,- op te halen. Pamela en Manou wonen bij Jeugdformaat en zetten zich voor het eerst vol overgave in als hardloper en kok in het Roparunteam van Jeugdformaat. Ze zijn achttien jaar en wonen in een 16+ voorziening van Jeugdformaat. Manou zal tijdens de Roparun de lopers, fietsers en andere vrijwilligers voorzien van de heerlijkste maaltijden: zij gaat mee als kok. Pamela is sportief en gaat de uitdaging aan, zij neemt als ‘runner’ deel aan het Roparunteam van Jeugdformaat.
Waarom doen jullie mee met de Roparun? “Ik houd erg van koken en doe dat ook graag voor anderen”, vertelt Manou. “Toen ik werd gevraagd was ik meteen enthousiast. Ik wil me graag inzetten voor het goede doel.” De passie van Pamela ligt bij de sportieve prestatie die tijdens de Roparun neergezet moet worden: “Ik ben sportief en sport regelmatig. Toen ik werd gevraagd dacht ik; leuke uitdaging. Het is toch een heel mooi concept, tijdens de run van Parijs naar Rotterdam aandacht vragen voor het goede doel.” Hoe bereiden jullie je voor op de Roparun? “Ik ben op zich sportief maar moet wel meer gaan trainen”, vertelt Pamela. “Ik ga al om de dag naar de sportschool en loop daar op de loopband. Ik moet vooral trainen om langere afstanden te lopen.” Manou geeft aan dat ze de dagen voor de Roparun vooral genoeg rust wil pakken, maar dan beseft zij zich ineens: “oops…toevallig kom ik twee dagen voor de start van de Roparun terug van een meidenvakantie in Chersonissos… dat wordt dan in een heel korte tijd uitrusten.” Waar kijken jullie het meest naar uit? “Veel nieuwe mensen ontmoeten en als team gezamenlijk een mooie prestatie neerzetten, daar kijk ik naar uit”, geeft Pamela aan. Manou vult haar aan: “Gezellige dagen en vooral een nieuw avontuur en onvergetelijke herinneringen voor later.” En waar zien jullie een beetje tegen op? “Het afwassen in een teiltje”, zegt Manou. “Oh, en de bezwete hardlopers”. Pamela: “Toch wel de lange afstanden. Ik loop veel hard maar dat soort afstanden zijn best zwaar. Ik train veel en heb er vertrouwen in. Het gaat echt wel lukken.”
Help jij de leden van team 246 hun streefbedrag te halen? Doneer via www.roparun.nl/ doneren en kies voor team 246 Jeugdformaat of voor één van de deelnemers. | 17
Ilaysha
"Ik ben best onrustig geworden, maar ook heel sociaal en flexibel." Ilaysha, (19,“bijna 20”) 18 |
Door Karin Toet
Ik vind het zelf heel wat. De moderne techniek is toch geweldig: ik ga een oud-cliënte interviewen via Skype! Door reisafstand en tijdsdruk hebben we afgesproken om het zo te doen. Op vrijdagmiddag, 15.30 uur, zitten we allebei klaar, met thee en een koekje binnen handbereik, zo hebben we afgesproken. Via de telefoon heb ik haar stem al gehoord: vrolijk, heel enthousiast, lachend. Haar beeld zal nu over enkele minuten voor me verschijnen, zo makkelijk! Nou ja, makkelijk…voordat het me lukt om in te loggen,
Voor die tijd woonde Ilaysha in Delfgauw, in een pleeg-
haar te bellen en vervolgens ook nog het beeld in te
gezin. Ik vraag of ze daar iets over wil vertellen. “Nou,
schakelen zijn we al dik vijftien minuten verder. Blij en
op mijn zevende gingen mijn zusje en ik naar een
enigszins opgelucht dat het toch gelukt is verzucht
netwerkpleeggezin, een tante en oom, omdat onze
ik dat dit toch wel heel gaaf en echt van deze tijd is.
moeder niet goed voor ons kon zorgen. Daarna gingen
“Nouuu”…”, zegt Ilaysha “eigenlijk gebruikt niemand
we bij mijn vader wonen. Maar hij vond dat hij ons
meer Skype, tegenwoordig gebruikt iedereen WhatsApp”.
niet kon geven wat mijn zusje en ik nodig hadden, dus
Okeeeeee (ik schaam me dood).
moesten we naar een pleeggezin. Ik was toen negen jaar.” Ilaysha laat even een stilte vallen. “Nu begrijp ik
Terwijl ze praat lacht ze me vrolijk toe. Kuiltjes in haar
wel beter waarom hij dat heeft besloten en ook dat hij
wangen, haren strak naar achteren, ze ziet er uit als
het goed bedoelde, maar toen was ik zoooo boos en
een sportieve meid. Maar wel met lange, mooi gelakte
verdrietig, ik begreep het echt niet.” Ilaysha draait met
nagels (roze met één glitternagel) die steeds in het beeld
haar ogen.
komen als ze met handgebaren haar woorden extra kracht bij zet. Bewegen, praten, lachen; wát een energie
“We kwamen in een gezin met twee vrouwen, in Delfgauw,
komt er door het beeldscherm heen.
dus het was ineens allemaal anders. Gelukkig was het wel een voorwaarde van mijn vader dat ik met mijn zusje
Ilaysha vertelt dat ze net thuis is van school. “Ik volg de
samen zou blijven, dus hadden we steun aan elkaar.
artiestenopleiding op het ROC (mbo-4), want ik wil later
Ik heb het goed gehad in het pleeggezin hoor, nadat
artiest worden. Dansen, zingen, in de spotlights. Ik hou
ik gewend was. En ik heb nog goed contact met mijn
van aandacht namelijk, aandacht is me nooit genoeg”,
pleegouders. Mijn zusje woont daar natuurlijk ook nog
Ilaysha schaterlacht.
gewoon.”
Is de artiestenopleiding de reden dat ze in Almere is gaan wonen?, vraag ik haar. “Nee hoor, ik ben naar Almere verhuisd om dicht bij mijn familie te zijn. Maar het is wel perfect: ik ben binnen vijf minuten op school!” “Ik woon sinds kort bij mijn moeder. Daarvoor woonde ik samen met haar bij mijn oma, tot mijn moeder haar eigen huis kreeg.” Dit is de derde keer dat ik in Almere woon. Eerst op mijn zevende, toen nog een keer toen ik zeventien was en nu dus weer. In Almere woont al mijn familie: oma, tantes, moeder. Ik had altijd heimwee naar ze”.
“Vorig weekend was ik nog bij mijn pleegouders. Mijn zusje vierde haar zeventiende ver jaardag. Ze kreeg allemaal Amerikaanse dingen, zoals een kussen met de Amerikaanse vlag. Ik heb haar aangestoken denk ik.”
| 19
Er volgt weer een klaterende lach. Daar wil ik natuurlijk
“Maar gelukkig had ik wel de hele tijd dezelfde pleeg-
meer over weten! “Ik wil over een paar jaar naar Amerika
zorgbegeleider (Judith Reuser van Jeugdformaat - red.),
verhuizen. Doorbreken als artiest, internationaal beroemd
zij was echt tof. En ik heb later ook nog een wél goede
worden. Dat is mijn droom en dat gaat me lukken.”
psycholoog gevonden, waar ik echt wat aan had. Want
Ik geloof haar meteen.
ik heb wel moeilijke tijden gehad, nog toen ik zeventien was. En ik wilde zo graag naar mijn moeder, maar dat
“Ik wil een inspiratie zijn voor andere kinderen, kinderen
mocht maar niet. Maar hoe kan je dan ooit laten zien
die nu misschien ook in een pleeggezin wonen. Ik wil
dat het wel kan en wél goed gaat? Nu ben ik bij mijn
aan ze meegeven dat je gewoon mag zeggen hoe het
moeder en het gaat hartstikke goed! Zie je wel!”
is. Dat je niet zielig bent als je in een pleeggezin zit. Dat je het dan ook gewoon mag zeggen als je je niet happy
“Dat vind ik trouwens ook heel irritant: mijn zusje mag
voelt. Dat je het af en toe moeilijk vindt om in een happy
nu wel gewoon op bezoek en blijven slapen bij mijn
family te zijn, terwijl je eigen familie dat niet is. Want dat
moeder. Terwijl ik dat dus nooit heb gemogen, he.”
sprak ik allemaal niet uit. Ik voelde me best vaak alleen.”
Ilaysha kan zich er nog druk om maken, zie ik aan haar gezicht.
“Het had mij echt goed geholpen als ik met een pleegkind had kunnen praten voordat ik naar het pleeggezin
“Door al dat gewissel ben ik best wel onrustig geworden.
ging. Ik wist eigenlijk niet eens wat het inhield, ook later,
Ik ben niet echt een huismus. Ook in het contact met
toen ik pleegkind was. Ik heb wel een keer een soort
anderen merk ik de gevolgen van wat ik heb meegemaakt.
van pleegkindbijeenkomst gehad, maar alleen een keer
Ik zal niet meteen iemand vertrouwen en me voor hem
in het begin. Dat vond ik wel fijn, met soortgenoten of…
of haar openstellen. Maar positief is weer dat ik wel heel
hoe zeg je dat?”
sociaal en flexibel ben geworden. En sterk, eerlijk, direct. Dat komt volgens mij ook daar van. Als ik maar wel in
“Er is ook een keer aan mij gevraagd of ik wat aan nieuwe
control ben en degene ben die bepaalt”, zegt Ilaysha
pleegouders wilde vertellen over een pleeggezin. Maar
lachend.
toen ik eerlijk aangaf dat ik op dat moment niet echt een positief beeld kon schetsen, ging het niet door. Ze wilde het pleeggezin niet afschrikken”, Ilaysha schaterlacht. En dan ineens heel serieus: “terwijl dat juist goed was toch, als die mensen een realistisch beeld zouden krijgen zodat ze weten waar ze aan beginnen en dat het niet alleen maar rozengeur is?” Ik vraag hoe ze terugkijkt op de hulpverlening. “Waar ik vooral last van heb gehad zijn al die wisselingen van mensen, en dat is soms nog steeds wel een issue. Ik heb wel vijf gezinsvoogden gehad! En iedere keer gingen ze opnieuw het wiel uitvinden. Of wisten ze niets van afspraken die met de vorige voogd waren gemaakt. En op een gegeven moment mocht ik ook mee naar de kinderrechter. Die vroeg dan ook wat ik zou willen. Eerst dacht ik dat het dan wel goed zou komen, maar tijdens de uitspraak werd er dan ineens iets heel anders besloten!” “Oh ja, en wat ik ook irritant vond waren die psychologen waar ik mee moest praten. Die zaten alleen maar te knikken en te hummen, ze zeiden helemaal niks. Dat hielp echt niet.” 20 |
Prachtig om mee af te sluiten besluit ik ;-)
COLLEGA IN BEELD
MARJOLEIN VERSTELLE Marjolein Verstelle (52) is ambulant hulpverlener Ouderschap Blijft en werkzaam bij Jeugdformaat sinds januari 2016. Koffie of thee? “Hmm, ik zou moeten zeggen koffie in de ochtend en thee in de middag, maar helaas drink ik nog steeds teveel koffie..da’s een aandachtspuntje.”
Koken of afhalen? “Zelf koken! En vaak schuiven er dan vrienden aan.”
Beste film? ‘Walk the line.’
Mooiste boek? “De Hobbit, In de ban van de ring, de Silmarillion.”
Wat houdt jou naast je werk bezig? “Ik werk al lang in de hulpverlening. Een aantal jaren geleden merkte ik dat er in de daklozen- en vrouwenopvang gezorgd werd voor een bed en maaltijden, maar er was minder oog voor de vaak traumatische gebeurtenissen uit het verleden van deze mensen. Het viel mij op dat deze kwetsbare mensen vaak weer terugvielen in oude gewoonten, mede door een minderwaardigheidsgevoel en een negatief zelfbeeld. Dat hield mij bezig.”
De wil is er altijd “Zo zag ik in de vrouwenopvang dat de zorg naar de kinderen ging voor wie bijvoorbeeld een pleeggezin werd gezocht. Er was wel aandacht voor de moeders, maar niet genoeg hulp om die moeders zelf weer op eigen kracht te helpen komen, terwijl de wil er wel was.
lees verder
Iedere moeder gunt haar kind een goede toekomst. 37 jaar, ambulant hulpverlener bij de gezinshuizen en werkzaam Maar gebrek aan zelfvertrouwen en beperkingen maken bij Jeugdformaat sinds januari 2009. dat soms lastig.”
Het leven ten volle benutten “Sinds anderhalf jaar ga ik naar de City Life Church in Den Haag. Via de kerk kwam ik in contact met het CARE-team. Dit team wordt vormgegeven vanuit deze modern Christelijke kerk, waar iedereen welkom is. De insteek van het CARE-team is dat ieder mens recht heeft op een goed en volwaardig leven, met het vertrekpunt: eerst doen wat nodig is en dan een volgende stap zetten. En dat sluit aan bij mijn passie. Ik vind het belangrijk om samen met mensen te kijken naar hoe ze hun leven ten volle kunnen benutten en hun kwaliteiten kunnen uitbouwen.”
Wat is jouw rol in het CARE-team? “Momenteel zit ik bij een training vanuit het CARE-team van de kerk, de Search for Life. Het programma is ontworpen om deelnemers te helpen antwoorden te vinden op levensvragenvragen als: word ik gewaardeerd? Hoor ik ergens bij? Word ik geaccepteerd? Veel mensen zijn opgegroeid in een thuisomgeving waar de zorg niet toereikend was. Dit kan in een latere levensfase voor problemen zorgen. Die uiten zich dan bijvoorbeeld in een laag zelfbeeld en sterke gevoelens van tekortschieten en zelfveroordeling.”
Belemmeringen omzetten in iets positiefs “Ik vind het belangrijk om samen met mensen te kijken naar wat hen belemmert in het zetten van positieve stappen in hun leven. In gesprekken tijdens de cursus met de deelnemers komen persoonlijke verhalen naar boven en kijken we met de betrokkenen hoe ze vanuit een andere visie hun belemmeringen kunnen omzetten in iets positiefs. Later van iemand terug te horen dat een andere aanpak vanuit een ander perspectief geholpen heeft om stappen vooruit te maken in zijn of haar leven, ervaar ik als iets heel moois. Ik ben dankbaar dat ik daar een steentje aan kan bijdragen.”
Wat wil je meegeven aan collega’s? “We leven in een samenleving waar het ‘ik’ te belangrijk is geworden. Met elkaar ‘onderweg’ zijn is echt beter dan in je eentje.”
22 |
“Later wil ik mensen die in dezelfde situatie zitten helpen.” Asmeret (17)*, gevlucht uit Eritrea Sinds begin 2016 vangt Jeugdformaat Alleenstaande Minderjarige Vreemdelingen (AMV) op. De jongeren tussen de vijftien en achttien jaar komen voornamelijk uit Syrië en Eritrea. Ze wonen met vier tot vijf personen in gewone huizen, in gewone woonwijken in de regio Haaglanden. Jeugdformaat helpt hen te integreren in de samenleving zodat zij volledig kunnen participeren. Voor de jongeren was het vooral de eerste weken flink wennen. Ook de collega’s die de jongeren begeleiden, moesten hun draai vinden. Nu, een jaar later, kijken twee jongeren en hun mentoren terug op het afgelopen jaar.
Asmeret en Frouke
Wat is er sinds je in Nederland bent veranderd?
Asmeret is zeventien jaar. Ze is geboren in Eritrea.
“Communiceren met andere mensen, dat heb ik geleerd.
Nadat haar moeder een brief van de politie kreeg dat
Ook mocht ik naar school en dit heeft een grote impact
zij zich moest melden omdat Asmeret’s broer illegaal
op mijn leven gehad. Nu doe ik van alles! Ik ga vijf dagen
het land had verlaten, is zij samen met Asmeret gevlucht.
in de week naar school (Internationale Schakelklas -
Eenmaal in Nederland wordt Asmeret, na verblijf in een
red.). Ik heb in een winkel gewerkt en ben nu op zoek
AZC, begeleid door Frouke, haar mentor. Voordat
naar een nieuw baantje. Elke dinsdagavond ga ik naar
Frouke met jonge vluchtelingen werkte heeft zij in
de American School. Op zaterdag ga ik altijd naar de
een 16+ voorziening van Jeugdformaat gewerkt.
kerk en zondag ben ik lekker vrij.”
Wat was je eerste indruk van Nederland?
Wat vind je raar of opvallend aan de
“Voor mij was Nederland meteen een heel fijn land, maar
Nederlandse cultuur?
toen ik hier aankwam vond ik het ook zwaar en moeilijk.
“Ik vind het eigenlijk best gek hoe mensen hier gekleed
Ik had erg veel heimwee. Gelukkig werd er direct heel
zijn, vooral de korte broeken die ze in de zomer dragen!
goed voor mij gezorgd.”
Oh en dat mensen elkaar op de mond zoenen…heel raar!”
Waar heeft Frouke jou bij geholpen? “Ik ben heel erg dankbaar dat Frouke en haar collega’s
Hoe zie je jouw toekomst?
mij zo goed begeleid hebben. En dat doen ze nu nog.
“Natuurlijk wil ik de Nederlandse taal goed beheersen
Wanneer er problemen zijn of als ik iets niet begrijp
en na school een goede baan vinden. Toen ik net naar
kan ik altijd bij ze terecht. Ook als ik verdrietig ben of
Nederland kwam vond ik het allemaal heel moeilijk.
gewoon wil praten. Ze hebben een speciale plek in mijn
Later wil ik mensen die in dezelfde situatie zitten,
hart.”
helpen.”
* In verband met hun privacy zijn de namen van Asmeret en Farrukh gefingeerd.
“Er zijn veel mogelijkheden als je verder kijkt dan de voordeur.” Froukje, mentor van Asmeret bij Jeugdformaat Wat waren je verwachtingen van het werken met jonge
Wat heeft het werken met jongeren als Asmeret
vluchtelingen?
jou gebracht?
“De taalbarrière. Ik had verwacht dat communiceren
“Ik heb geleerd om te denken in mogelijkheden en
lastig zou zijn, maar dat viel gelukkig mee. Nu ik het
ben een stuk geduldiger geworden. Ook zie ik nu in
werk een tijdje doe ben ik erg creatief geworden in het
dat sommige dingen uit onze cultuur en samenleving
vinden van alternatieve communicatiemiddelen zoals
helemaal niet zo vanzelfsprekend zijn. Helaas heb ik ook
handen en voeten, plaatjes, geluiden, je kunt het zo gek
ervaren dat er nog te vaak sprake is van vooroordelen
niet bedenken, maar het werkt!”
en discriminatie, ook op plekken waar je dat niet zou
verwachten, zoals bij een zorgverlener.”
Wat zijn je ervaringen? “Het werk is erg dynamisch, elke dag is anders! Vooral
Waar moet meer aandacht voor komen?
in het begin leunden de jongeren erg op mij en mijn
“Het werk met vluchtelingen zou nog duurzamer kunnen.
collega’s. En dat is logisch. Toen ze in Nederland aan-
De opvang voor de AMV is goed geregeld, maar als je
kwamen, kenden ze niemand. Alles was nieuw, en als
achttien bent moet je het allemaal zelf regelen. Dit is
je dan ook de taal niet of niet goed spreekt, maakt dat
voor de meeste jongeren die hier zijn opgegroeid al
je erg afhankelijk. Niet alleen de begeleiding van de
moeilijk, laat staan voor vluchtelingen. Ik vind het dus
jongeren maar ook het opbouwen van een netwerk in
belangrijk dat er aandacht is voor duurzame integratie.”
de gemeente waar de jongeren wonen, maakt mijn werk interessant. Er zijn veel mogelijkheden als je verder kijkt dan de voordeur.” Wat was je eerste indruk van Asmeret? “De periode dat Asmeret aankwam was voor mij hét moment. Na een tijd van voorbereiden en trainingen begon het echte werk. Asmeret stapte uit de auto na een rit van drie uur uit Onnen, waar ze in een AZC verbleef. Ze moest erg wennen. Ook miste ze haar vriendinnen die ze had achtergelaten in het AZC. Toen moest ik wel even slikken. Hoe zou ik dit aanpakken? Gelukkig klaarde ze snel op! Inmiddels ken ik Asmeret als een heel dappere en zorgzame meid. Zij is echt een beetje de moeder van het meidenhuis. Een mooie ontwikkeling van Asmeret was dat ze zelf aangaf dat het niveau in haar klas voor haar te laag was. Ze wilde naar een hogere klas en dit is ook gelukt! Ze zit nu als enige meid in een klas met vijftien jongens, heel stoer!”
Wat was je eerste indruk van Nederland?
Farrukh* en Hayet
“Ik merkte meteen dat er heel veel vrijheid is. Je kunt
Farrukh is achttien Jaar en komt uit Syrië. Hij werd
nemen van een grote verantwoordelijkheid toen ik op
gedwongen om het Syrische leger in te gaan en zag
mezelf ging wonen. Ook heb ik veel emotionele steun
geen andere uitweg dan te vluchten voor de oorlog
gehad toen mijn vader in Syrië overleed, drie dagen
daar. Hayet is de mentor van Farrukh. Voordat ze
nadat ik op mezelf ging wonen.”
hier zeggen wat je wilt en bent vrij je mening te uiten." Waar heeft Hayet jou bij geholpen? “Hayet heeft mij met ontzettend veel geholpen. Van een bijbaantje zoeken tot mijn administratie op orde brengen. Maar als belangrijkste hielp ze me bij het
bij Jeugdformaat aan de slag ging, werkte ze bij een andere stichting met jongeren tussen de achttien en
Wat is er sinds je in Nederland bent veranderd?
dertig jaar.
“Mijn idee over het leven is veranderd. Toen ik in Syrië woonde dacht ik daar anders over. Ik genoot van elke dag en van mijn familie. Nu is mijn leven anders. Ik denk veel aan mijn moeder die alleen in Syrië is achtergebleven. Maar ik denk ook aan de toekomst en wil de oorlog achter mij laten en mij richten op positieve dingen. Ik studeer aan het ROC Mondriaan. Daar volg ik de koksopleiding. Daarnaast werk ik in een oosters restaurant en maak ik in mijn vrije tijd graag taarten en Arabische koekjes.” Wat vind je raar of opvallend aan de Nederlandse cultuur? “Dat koppels samenwonen voordat ze getrouwd zijn. Ook vind ik dat er weinig diversiteit is in de Nederlandse keuken. En dat je hier legaal softdrugs kunt kopen. Dat is in Syrië écht ondenkbaar." Hoe zie je jouw toekomst? “Ik wil later chef-kok worden."Mijn droomwens is om ooit een restaurant te openen in Nederland waarin je een mix van de Franse, Nederlandse en Arabische keuken vindt.”
“Ik denk aan de toekomst, wil de oorlog achter mij laten en richt mij op positieve dingen.” Farrukh (18), gevlucht uit Syrië
“Het nemen van vele kleine stappen zorgen ervoor dat er grote mijlpalen bereikt worden.” Hayet, mentor van Farrukh bij Jeugdformaat
Wat waren je verwachtingen van het werken met jonge vluchtelingen? “De verwachtingen komen eigenlijk wel overeen met de ervaringen die ik heb nu ik al langere tijd met de jongeren werk. Ik help hen een leven in de Nederlandse samenleving op te bouwen. Daarnaast wil ik hun zelfredzaamheid vergroten en, heel belangrijk, hen helpen bij het opbouwen van een sociaal netwerk. Ik haal heel veel voldoening en plezier uit mijn werk.” Wat was je eerste indruk van Farrukh? “Farrukh stond er heel erg voor open om zijn verhaal te vertellen. Hij vertelde al heel snel over zijn ervaringen tijdens zijn reis vanuit Syrië naar Nederland. Hij staat open voor anderen, maar ook voor zijn ‘nieuwe’ omgeving. Hij is een doorzetter. Sinds het moment van zijn toelating tot de koksopleiding, miste hij niets op school. Hij heeft alles op alles gezet om de taal zo snel mogelijk te leren.” Wat heeft het werken met jongeren als Farrukh jou gebracht? “Ik heb geleerd bij elke kleine stap die gezet wordt stil te staan, en elke stap te waarderen. De jongeren waarmee ik werk, hebben veel meegemaakt. Daarnaast hebben zij een andere achtergrond en andere normen en waarden meegekregen. Het is dus nogal een omschakeling als je dan in Nederland terechtkomt. Door het nemen van vele kleine stappen worden grote mijlpalen bereikt.” Waar moet meer aandacht voor komen? “Na hun achttiende jaar hebben jongeren behoefte aan meer begeleiding. Bijvoorbeeld bij het zoeken naar werk of een passende studie. Als zij op zichzelf gaan wonen hebben ze een grote verantwoordelijkheid. Het zou daarom fijn zijn als zij voor langere tijd kunnen rekenen op ondersteuning, ook al is het in ieder geval maar voor de praktische zaken.”
Online hulp bij scheiden Jaarlijks krijgen zeventigduizend kinderen in Nederland te maken met een (echt) scheiding van hun ouders. Scheiden is een ingrijpende gebeurtenis. Het kost ouders en de kinderen veel tijd en energie om te wennen aan de nieuwe situatie die de scheiding met zich meebrengt. Terwijl iedereen worstelt met emoties moet er tegelijkertijd heel veel geregeld worden. Alles wat vertrouwd en veilig is, wordt ineens heel anders.
Professionele hulp
Kinderen willen niets liever dan allebei hun ouders in
Onenigheid tussen ouders in geval van een (vecht)
hun leven. En ook al gaan ze niet meer als partners door
scheiding heeft negatieve gevolgen voor de ontwikkeling
het leven, ze blijven altijd ouders van het kind. Ook na de
van het kind. Kinderen die een scheiding van hun ouders
scheiding komen zowel kind als ouders voor uitdagingen
meemaken, hebben veel meer dan gemiddeld kans op
te staan, denk aan alleenstaand ouderschap, verlies van
het ontwikkelen van (psycho-)sociale problemen en
sociale contacten, praktische zaken of aan een nieuw
problemen op school. Ook treden bij hen vaker
samengesteld gezin.
loyaliteitsproblemen richting ouders op. Daarom helpen Jeugdformaat en Schoolformaat ouders en hun kinderen
Praktisch en concreet
als zij er zelf even niet uitkomen. De gemeenten
Inwoners van de gemeenten Zoetermeer en Rijswijk
Zoetermeer en Rijswijk bieden deze hulp en trainingen
kunnen online terecht voor informatie over scheiden.
gratis aan.
Hun beide sites geven inzicht in de ondersteuning die zij bieden aan iedereen die zich bevindt in het traject voor, tijdens of na een scheiding. Op www.scheidingspunt.nl vinden ouders die in de gemeente Zoetermeer wonen bijvoorbeeld niet alleen praktische juridische informatie, maar ook een concreet stappenplan voor een scheiding waarin minderjarige kinderen betrokken zijn. Dit geeft handvatten in onrustige tijden. Evenals als www.scheidingspunt.nl geeft
Meer informatie over de hulp, bijeenkomsten en trainingen van Jeugdformaat en Schoolformaat vind je op: www.jeugdformaat.nl/scheiden en www.schoolformaat.nl/scheiden
www.samensterkbijscheiding.nl praktische tips voor zowel ouders, kinderen als professionals, in de gemeente Rijswijk. Ouders vinden hier tips die helpen om het gesprek met hun kinderen aan te gaan. Ook krijg je na een bezoek aan www.samensterkbijscheiding.nl inzicht in de professionele hulp die ouders kunnen zoeken als zij er samen even niet uitkomen.
| 27
Mathias, gezinshuisouder
Ik leer een kind weer op zichzelf vertrouwen. eenvakapart.nl